Geografia. Bogactwo przyrodnicze Ziemi.

Odpowiedzi do zadań w zeszycie ćwiczeń
Geografia. Bogactwo przyrodnicze Ziemi.
1 GEOGRAFIA JAKO NAUKA
Zadania 1.1.1
GEOGRAFIA, GEODEZJA, GEOLOGIA, GEOMORFOLOGIA, GEOFIZYKA, GEOCHEMIA, GEOEKOLOGIA,
GEOTEKTONIKA, GEOTECHNIKA
Zadanie 1.1.2
1. kartografia. 2. paleontologia. 3. meteorologia. 4. glacjologia. 5. oceanografia. 6. klimatologia.
7. synoptyka. 8. biogeografia.
Zadanie 1.1.3
Klimatologii – Zróżnicowanie wysokości pięter klimatycznych w górach Polski. Geografii gleb –
Rozprzestrzenienie czarnoziemów leśno-stepowych w Polsce. Geografii języków – Struktura ludności
Federacji Rosyjskiej według deklarowanego języka ojczystego. Geografii turyzmu – Rozwój
i rozmieszczenie bazy noclegowej w powiecie żywieckim w latach 1990-2005.
Zadanie 1.1.4
1. KRATES, 2. ERATOSTENES, 3. HUMBOLDT, 4. RITTER, 5. HIPPARCH. Hasło: ROMER – znany m.in. jako
twórca systemu barw hipsometrycznych na mapach.
2 MAPA JAKO RYSUNEK POWIERZCHNI ZIEMI W POMNIEJSZENIU
Zadanie 2.1.1
1:75 000: 1cm – 750m, 1:200 000: 1cm – 2km, 1:1500 000: 1cm – 15km, 1: 100 000 000: 1cm – 1000km,
1cm - 1km: 1:100 000, 1cm – 250m: 1:25 000, 1cm – 50km: 1: 5 000 000, 1cm – 15km: 1:1500 000.
Zadanie 2.1.2
a) 1cm – 1km, czyli 1:100 000, b) 1cm – 5km, czyli 1:500 000, c) 1cm – 2km czyli 1: 200 000, d) 1cm – 750m,
czyli 1: 75 000, e) 1cm – 3km, czyli 1:300 000.
Zadanie 2.1.3
Odległość zmierzona na mapie w skali 1:2500 000 (atlas s. 36), wynosi 58 mm; zatem: 1mm – 2,5km,
58mm x 2,5km : 1mm = 145km. Odp.: 145km
Zadanie 2.1.4
1:200 000, czyli 1cm – 2km; zatem 58km : 2km x 1cm = 29cm. Odp.: 29cm.
Zadanie 2.1.5
13,6cm – 6,8km; 6,8km : 13,6cm x 1cm = 0,5km, 1cm – 0,5km, czyli 1:50 000. Odp.: 1:50 000.
Zadanie 2.1.6
113,8
Zadanie 2.1.7
A. ul. Basztowa, ul. Szeroka, ul. Długa, ul. Bednarska.
B. ul. Wodna, ul. Kowalska, ul. Rybacka, ul. Szewska.
C. 1cm – 50m, czyli 1cm – 5 000cm, 1:5 000.
D. 3 x 50m = 150 m; 150m x 150m = 22 500m2, 22 500m2 = 225a.
Zadanie 2.1.8
2 420 000,0
Zadanie 2.1.9
Niemcy: 1cm – 200km; 1cm2 – 40 tys. km2 , 357,0 tys. km2 : 40 tys. km2 x 1cm2= 8,925cm2
Holandia: 1cm – 50km; 1cm2 – 2,5 tys. km2, 41,5 tys. km2 : 2,5 tys. km2 x 1cm2 = 16,6cm2, odp. Holandia
Zadanie 2.2.3
najniższy – południo-zachód, średniej wysokości – północo-zachód
Zadanie 2.2.4
początkowo w dół, następnie pod górę
Zadanie 2.2.5
Odcinek C
Zadanie 2.2.6
550m n.p.m.- 300m n.p.m. = 250m
Zadanie 2.2.9
1. Elbląg, 2. Stargard Szczeciński, 3. Piła, 4. Inowrocław, 5. Ciechanów, 6. Suwałki, 7. Wieluń, 8. Lubliniec,
9. Zawiercie, 10. Ustrzyki Dolne, 11. Nowy Targ, 12. Zakopane
Zadanie 2.3.1.
A. A. południowy, B. zachodni, C. północny, D. wschodni, E. południowy,
B. Punkt 1 – półkule północna i zachodnia. Punkt 2 – półkule południowa i zachodnia. Punkt 3 – półkule
południowa i wschodnia.
Zadanie 2.3.2
A. A – północny, B – południowy, C – północny, D – zachodni, E – wschodni.
B. Punkt 1 – półkule północna i wschodnia, Punkt 2 – półkule północna i zachodnia, Punkt 3 – półkule
północna i wschodnia.
Zadanie 2.3.3
A. A – północny, B – wschodni, C – północny, D – południowy, E – zachodni, F – południowy, G – północny.
B. Punkt 1 – półkule północna i wschodnia, Punkt 2 – półkule południowa i zachodnia, Punkt 3 – półkule
południowa i wschodnia, Punkt 4 – półkule południowa i zachodnia.
Zadanie 2.3.4
66°33’S
Zadanie 2.3.5
a) BIAŁOGARD, b) RZESZÓW, c) KOLONIA, d) EDYNBURG, e) MONTEVIDEO
Zadanie 2.3.6
BYDGOSZCZ, PRAGA, WIELKA NIZINA WĘGIERSKA, BIEGUN POŁUDNIOWY
Zadanie 2.3.7
C: A. 60°N, 30°W; B. 30°N, 45°E; C. 45°N, 165°W; D. 75°N, 150°E. D: 30° – 75°N; 45° – 135°E
E: 75° – 30° = 45°; 135° – 45° = 90°.
Odp.: Rozciągłość południkowa obszaru E wynosi 45°, a rozciągłość równoleżnikowa 90°.
Zadanie 2.3.8
a) 55°-56°N; 14°-15°E, b) 59°N; 150°E, c) 30°S; 31°E, d) 35°N; 90°W, e) 80°S; 120°W
Zadanie 2.3.9
a) 35°S-37°N i 18°W-51°E, b) 7°N-72°N i 56°W-168°W, c) 11°S-39°S i 113°E-154°E, d) 1°N-78°N i 26°E-170°W
Zadanie 2.3.10
a) 35° + 37° = 72°, b) 72° – 7° = 65°, c) (180° – 170°) + (180°- 26°) = 164°.
Zadanie 2.4.1
Promień równikowy Ziemi w kilometrach – 6378, Promień biegunowy Ziemi w kilometrach – 6357,
Obwód Ziemi wzdłuż równika w kilometrach – 40 076, Ogólna powierzchnia lądów w kilometrach
kwadratowych – 149 100 000, Ogólna powierzchnia oceanów w kilometrach kwadratowych – 361 100 000
Zadanie 2.4.2
45°45’ – 43°57’ = 1°48’ = 108’; 108’ x 1852m = 200 016m, 360°= 21 600’,
21 600’ : 108’ = 200, 40 000km : 200 = 200km
Zadanie 2.5.1
Wiernopowierzchniowe, wiernoodległościowe, wiernokątne.
Zadanie 2.5.3
a) stożkowa w położeniu normalnym, płaszczyznowa w położeniu ukośnym, b) płaszczyznowa
w położeniu ukośnym, c) płaszczyznowa w położeniu poprzecznym, d) stożkowa w położeniu normalnym,
e) płaszczyznowa w położeniu normalnym.
Zadanie 2.6.1
A. 1cm – 1km, 1:100 000, B. 850m n.p.m. – 300m n.p.m. = 550m, C. 500m n.p.m. – 300m n.p.m. = 200m;
550m : 50m x 5 min = 55 min, 200m : 50m x 5 min = 20 min; 55 min – 20 min = 35 min.
Zadanie 2.6.2
A. 24+40+34+32+23+22 = 175km. Odp.: 175km. B. Odp.: 165km; C. a) 30km, b) 20km.
Zadanie 2.6.3
1. KARTODIAGRAM, 2. IZOHIETA, 3. ODWZOROWANIE, 4. PODZIAŁKA, 5. EKSPOZYCJA,
6. GENERALIZACJA, 7. POZIOMICA, 8. NIWELATOR, Hasło: TEODOLIT.
Zadanie 2.6.4
A. 1cm – 10m; 1cm – 1000cm; 1:1000,
B. Budynek A 10m x 10m, Budynek B 10m x 15m.
C. Wykaz działek budowlanych
Nr
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Wymiary
30 m x 20 m
10 m x 20 m
10 m x 40 m
15 m x 30 m
15 m x 20 m
15 m x 50 m
15 m x 40 m
25 m x 40 m
30 m x 40 m
Powierzchnia
600 m2
200 m2
400 m2
450 m2
300 m2
750 m2
600 m2
1000 m2
1200 m2
Cena
60 000 zł
20 000 zł
40 000 zł
45 000 zł
30 000 zł
75 000 zł
60 000 zł
100 000 zł
120 000 zł
3 ZIEMIA WE WSZECHŚWIECIE
Zadanie 3.1.4
Jeżeli wysokość gnomonu i długość jego cienia są sobie równe, Słońce znajduje się na wysokości
45 stopni nad horyzontem.
Zadanie 3.2.1
A. 1. Merkury, 2. Wenus, 3. Ziemia, 4. Mars, 5. Jowisz, 6. Saturn, 7. Uran, 8. Neptun (od 2006 r. Pluton nie
jest uznawany za planetę)
B. 1. Merkury, 2. Mars, 3. Wenus, 4. Ziemia, 5. Neptun, 6. Uran, 7. Saturn, 8. Jowisz.
Zadanie 3.2.3
1. przed nowiem, a po ostatniej kwadrze, 2. przed pierwszą kwadrą, a po nowiu.
Zadanie 3.2.4
14cm – ~ 1 400 000km; 1cm – 100 000km, a) średnica Ziemi – 12 742km; 12742km – ~ 1,3 mm, b)
średnica Jowisza – 1 274 mm x 11,19 = 14,3 mm, c) 149 600 000km : 100 000km x 1cm = 1496cm =~ 15m,
d) 1 496cm x 40 = 59 840cm =~ 600m.
Zadanie 3.2.5
1. GWIAZDA, 2. GWIAZDOZBIÓR, 3. SATELITA, 4. MGŁAWICA, 5. KWAZAR, 6. PLANETOIDA, 7. METEORYT,
8. KOMETA, 9. PLANETA. Hasło: GALAKTYKA – wielkie zbiorowisko materii we Wszechświecie zawierające
setki miliardów gwiazd.
Zadanie 3.3.1
A. następny rok przestępny to 2008, poprzedni rok przestępny to 2000, B. następny rok przestępny
to 1904, poprzedni rok, przestępny to 1892.
Zadanie 3.3.2
Kalendarzowa zima 22 XII, kalendarzowa wiosna 21 III, kalendarzowe lato 22 VI,
kalendarzowa jesień 23 IX.
Zadanie 3.3.3
B. zima: KOZIOROŻEC, WODNIK, RYBY, wiosna: BARAN, BYK, BLIŹNIĘTA, lato: RAK, LEW, PANNA, jesień:
WAGA, SKORPION, STRZELEC.
Zadanie 3.4.1
C. równonocy wiosennej, równonocy jesiennej. D. 1. równiku, 2. biegunie pn. i biegunie pd., 3. półkuli pn.
Zadanie 3.4.2
B. przesilenia letniego. C. 1. zwrotniku Raka, 2. kole podbiegunowym pd., 3. od zwrotnika Raka, 4. od koła
podbiegunowego pn., 5. od koła podbiegunowego pd.
Zadanie 3.4.3
B. przesilenia zimowego, C. 1. zwrotniku Koziorożca, 2. na kole podbiegunowym pn., 3. na pn od
zwrotnika Koziorożca, 4. od koła podbiegunowego pd., 5. od koła podbiegunowego pn.
Zadanie 3.4.4
hS (U) 90° – 49°00’= 41°00’, hS (R) 90° – 54°50’ = 35°10’. Odp.: na Przełęczy Użockiej 41°00’, na przylądku
Rozewie 35°10’. Na Przełęczy Użockiej Słońce góruje o 5°50’ wyżej...
Zadanie 3.4.5
Rzym: 90° – 42°N = 48°; 48°+23°27’ = 71°27’; 48° – 23°27’ = 24°33’, Murmańsk: 90° – 69°N = 21°; 21°+23°27’
= 44°27’; 21° – 23°27’ = -2°27’, Quito: 90° – 0° = 90°; 90° – 23°27’ = 66°33’.
Odp.:
Wysokość...
Nazwa...
Równonoc...
Przesilenie...
Przesilenie...
Wysokość
Strona ...
Wysokość
Strona...
Wysokość
Strona...
Rzym
48°
S
71°27’
S
24°33’
S
Murmańsk
21°
S
44°27’
S
-2°27’
S
Quito
90°
–
66°33’
N
66°33’
S
Zadanie 3.4.6
Nazwa miejscowości np. Białogard, Szerokość geograficzna miejscowości: 54°00’ Miejsce na obliczenie:
hS 21 III = 90° – 54°00; = 36°00’; hS 22VI = 90° – 54°00’ + 23°27’ = 59°27’; hS 22 XII = 90° – 54°00’ – 23°27’ =
12°33’; w dniach równonocy 36°00; podczas przesilenia letniego 59°27’, podczas przesilenia zimowego
12°33’.
Zadanie 3.4.7
B. 23 IX.
Zadanie 3.4.8
a) Melbourne, Pretoria, b) Caracas, Meksyk, c) Dikson, Odessa, Vancouver, Workuta, d) Dikson, Workuta,
e) Meksyk, f) Melbourne, g) Pretoria.
Zadanie 3.5.1
A. odchylenie kierunków wiatrów na półkuli północnej w prawo, B. spłaszczenie biegunowe Ziemi.
Zadanie 3.5.2
12h00m
Zadanie 3.5.3
A. Okna A i B – 4.00 – 9.00. Okna C i D – 4.00 – 15.00. Okna E i F – 9.00 – 20.00. Okna G i H – 15.00 – 20.00.
B. Pokój 1 – 4.00 – 9.00 i 15.00 – 20.00. Pokój 2 – 4.00 – 15.00. Pokój 3 – 4.00 – 20.00 (przez cały dzień).
Pokój 4 – 9.00 – 20.00. Najdłużej oświetlony... 3. Najkrócej oświetlony... 1.
Zadanie 3.6.1
a) Pietropawłowsk Kamczacki, b) Pekin, c) Jakuck, d) Tokio.
Zadanie 3.6.2
24°08’E – 14°07’E = 10°01’ ; 1° – 4m 1’ – 4s, 10° x 4m : 1° = 40m. Odp.: 40m4s
Zadanie 3.6.4
Londyn: 20° x 4m : 1° = 80m = 1h20m, 16h00m – 1h20m = 14h40m, Wellington: 175° – 20° = 155°;
155° x 4m : 1° = 620° = 10h20m ; 16h00m+ 10h20m = 26h20m; 26h20m – 24h = 2h20m środa 24 września,
Vancouver: 123°+20° = 143°; 143° x 4m : 1° = 572m = 9h32m; 16h00m – 9h32m = 6h28m
Odp.
Nazwa ...
Londyn
Wellington
Vancouver
Długość ...
0°
175°E
123°W
Różnica ...
1h20m
10h20m
9h32m
Czas ...
14h40m, 23 IX
2h20m, 24 IX
6h28m, 23 IX
Zadanie 3.6.5
Czas urzędowy nawiązuje do czasu strefowego, zatem Tokio leży w strefie czasu południka 135°E a Los
Angeles w strefie czasu południka120°W. Obliczenia: różnica długości geograficznej (180° – 120°) + (180°
– 135°) = 105°; różnica czasu 105° x 4m : 1° = 420m; 420m = 7h; czas w Los Angeles w momencie startu
samolotu z Tokio 16h00m+7h = 23h00m dnia 21 VI, czas lądowania samolotu w Los Angeles 23h00m +10h00m
= 9h00m dnia 22 VI. Odp.: w chwili lądowania samolotu w Los Angeles jest niedziela 22VI, godzina 9h00m.
Zadanie 3.6.6
Piątek 2 maja 2003 r.
Zadanie 3.6.7
1. SUPERNOWA, 2. APOGEUM, 3. ORBITA, 4. HORYZONT 5. APHELIUM, 6. ZENIT, 7. EKLIPTYKA, 8. ZODIAK,
9. PULSAR, 10. ZMIERZCH. Hasło: PERYHELIUM – punkt na orbicie planety położony najbliżej Słońca.
4 ATMOSFERA
Zadanie 4.1.3
a) stratosfera, b) termosfera, c) troposfera.
Zadanie 4.2.1
1. maleje temperatura powietrza, 2. maleje temperatura powietrza, 3. zwiększa się roczna amplituda
temperatury powietrza.
Zadanie 4.2.2
A. 1.00: 1°C, 7.00: -1°C, 13.00: 9°C, 19.00: 7°C; B. 10°C – (-2°C) = 12°C Odp.: 12°C;
C. 10°C+ (-2°C) : 2 = 4°C. Odp.: 4°C.
Zadanie 4.2.3
Wskutek zmian ciśnienia.
Zadanie 4.2.4
Z: 800m n.p.m. – 200m n.p.m. = 600 m; 600m : 100m x 0,6°C = 3,6°C; 7,2°C – 3,6°C = 3,6°C, Morskie Oko:
1400m n.p.m. – 200m n.p.m. = 1200; 1200 : 100m x 0,6°C = 7,2°C; 7,2°C – 7,2°C = 0°C, Rysy: 2500m n.p.m. –
200m n.p.m. = 2300; 2300 : 100m x 0,6°C = 13,8°C; 7,2°C – 13,8°C = -6,6°C. Odp.: W Zakopanem 3,6°C, nad
Morskim Okiem 0°C, na Rysach -6,6°C.
Zadanie 4.2.5
1. Najwyższa temperatura powietrza... w Londynie ponieważ miasto to leży najbliżej Oceanu
Atlantyckiego z ciepłym prądem morskim, 2. W miarę posuwania się od ... w styczniu maleje natomiast
... powietrza wzrasta, 3. Najniższa temperatura ... w miejscowości Kyzył ponieważ miejscowość ta leży
najdalej od oceanu, 4. Pietropawłowsk Kamczacki ... niższa w Pietropawłowsku, ponieważ miasto to leży
nad oceanem z zimnym prądem morskim.
Zadanie 4.3.1
D. północnej.
Zadanie 4.3.2
1. wzrostu temperatury powietrza i powstawania prądów wstępujących, 2. spadku temperatury
powietrza i powstania prądów zstępujących.
Zadanie 4.3.3
C. P – Pasaty, R – Wiatry zachodnie, S – Wiatry wschodnie
Zadanie 4.3.4
Północny – D, północno-wschodni – G, południowo-wschodni – F, południowy – E, południowo-zachodni –
C, zachodni – B, północno-zachodni A.
Zadanie 4.3.5
B. Monsun letni przynosi powietrze wilgotne, natomiast monsun zimowy przynosi powietrze suche.
Zadanie 4.4.2
B. 500m n.p.m. – 5°C; 2000m n.p.m. – 500m n.p.m. = 1500 m; 1500m x 0,6°C/ 100m = 9°C; 5°C – 9°C = -4 °C; 1500m x 1°C/ 100m = 15°C; -4°C + 15°C = 11°C, Odp.: 11°C.
Zadanie 4.5.1
Poniżej temperatury punktu rosy.
Zadanie 4.5.3
Piętro chmur
Chmury piętra
wysokiego
Chmury piętra
średniego
Chmury piętra
niskiego
Chmury o rozwoju
pionowym
Rodzaj chmur
Nazwa polska
Nazwa ...
Symbol
pierzaste
Cirrus
Ci
pierzaste warstwowe
Cirrostratus
Cs
pierzaste kłębiaste
Cirrocumulus
Cc
średnie warstwowe
Altostratus
As
średnie kłębiaste
Altocumulus
Ac
warstwowe
Stratus
St
warstwowe deszczowe
Nimbostratus
Ns
warstwowe kłębiaste
Stratocumulus
Sc
kłębiaste
Cumulus
Cu
kłębiaste deszczowe
Cumulonimbus
Cb
Zadanie 4.5.4
1. ... silnymi prądami wstępującymi w Międzyzwrotnikowej Strefie Zbieżności, 2. ... prądami zstępującymi
w strefie wyżów zwrotnikowych, 3. ... prądami wstępującymi na stokach górskich wystawionych na
działanie wiatrów monsunowych niosących wilgotne powietrze znad oceanu, 4 . ... dużym oddaleniem
od morza oraz wysokimi pasmami górskimi otaczającymi Kotlinę Kaszgarską, które nie dopuszczają
wilgotnych mas powietrza znad oceanu, 5. ... prądami wstępującymi na stokach górskich wystawionych
na działanie wiatrów zachodnich niosących wilgotne powietrze znad oceanu z ciepłym Prądem
Norweskim, 6. ... zstępującym prądom w strefie wyżów zwrotnikowych oraz oddziaływaniem zimnego
Prądu Peruwiańskiego.
Zadanie 4.5.5
1. D, 2. C, G, 3. A, E, 4. B, F.
Zadanie 4.7.1
Duża dobowa amplituda temperatury powietrza, brak opadów atmosferycznych
Zadanie 4.7.2
Usłonecznienie – heliograf, wilgotność powietrza – higrometr, ciśnienie atmosferyczne – aneroid,
parowanie – ewaporometr, natężenie opadów – pluwiograf, prędkość wiatru – anemometr.
Zadanie 4.8.1
B. wiosna, lato, jesień.
Zadanie 4.8.2
Układ warstw skalnych w skorupie ziemskiej, głębokość zalegania wód podziemnych, zwięzłość skał
podłoża, długość geograficzna.
Zadanie 4.8.3
Nazwa ...
Kotlina Kongo
Wyż. Gujańska
Pustynia Libijska
Kiusiu
Sardynia
Irlandia
Kotlina Kaszgarska
Wyż. Środkowosyberyjska
Spitsbergen
Strefa ...
Równikowa
Równikowa
Zwrotnikowa
Podzwrotnikowa
Podzwrotnikowa
Umiarkowana ciepła
Umiarkowana ciepła
Umiarkowana chłodna
Okołobiegunowa
Typ ...
Wybitnie wilgotny
Podrównikowy wilgotny
Kontynentalny skrajnie suchy
Morski
Morski
Wybitnie morski
Kontynentalny skrajnie suchy
Wybitnie kontynentalny
Polarny (biegunowy)
Zadanie 4.8.4
1. Umiarkowany ciepły morski, 2. Umiarkowany ciepły kontynentalny, 3. Biegunowy, 4. Podbiegunowy,
5. Umiarkowany ciepły suchy kontynentalny, 6. Podrównikowy suchy, 7. Zwrotnikowy skrajnie suchy,
8. Podzwrotnikowy morski, 9. Równikowy wybitnie wilgotny, 10 Podzwrotnikowy morski monsunowy.
Zadanie 4.8.5
1. PASAT, 2. BORA, 3. SZRON, 4. BRYZA, 5. MGŁA, 6. GRAD, 7. TORNADO, 8. SZADŹ, 9. FEN, 10. OKLUZJA.
Hasło: PRZYMROZEK – spadek temperatury powietrza poniżej 0ºC, podczas gdy średnia dobowa
temperatura powietrza jest dodatnia.
5 HYDROSFERA
Zadanie 5.1.2
M. Śródziemne, M. Bałtyckie, M. Adriatyckie, M. Czerwone, M. Azowskie, M. Czarne.
Zadanie 5.1.3
Ciepłe A, B, zimne C, D.
Zadanie 5.1.4
Wzrost wilgotności powietrza, spadek ciśnienia atmosferycznego, wzrost ilości opadów atmosferycznych.
Zadanie 5.1.5
1. 1,4; 2. 2,3.
Zadanie 5.1.6
W sytuacji przedstawionej na rys. 47... w portach A i C, natomiast odpływ w portach B i D. Za około
6 godzin przypływ będzie obserwowany w portach B i D, natomiast odpływ w portach A i C. Sytuacja
przedstawiona na rys. 47... powtórzy się około godziny 0.30 następnej doby.
Zadanie 5.1.7
1. CELEBES, 2. BAFFINA, 3. TORRESA, 4. WIŚLANY, 5. OTRANTO, 6. JOŃSKIE, 7. HUDSONA, 8. BOOTHIA,
9. KARSKIE, 10. ADEŃSKA, 11. MALAKKA, 12. BERINGA, 13. TASMANA, 14. ARAFURA, 15. GDAŃSKA,
16. TSUGARU, 17. TRACKIE, 18. MARMARA. Hasło: CIEŚNINA KALETAŃSKA – cieśnina oddzielająca
kontynent europejski od Wielkiej Brytanii.
Zadanie 5.2.1
1. TRANSPIRACJA, 2. INFILTRACJA, 3. KONDENSACJA, 4. EWAPORACJA, 5. RETENCJA, 6. RESUBLIMACJA,
7. SUBLIMACJA.
Zadanie 5.2.3
500 mm = 0,5m; 200km2 = 200 000 000m2; 200 000 000m2 x 0,5m = 100 000 000m3;
100 000 000m3 – 60 000 000m3 = 40 000 000m3 – Odp.: 40 000 000m3
Zadanie 5.3.1
A. studnie artezyjskie C, E, studnie subartezyjskie A, F, H; B. obszar zasilania wód artezyjskich 6, obszar
występowania wód subartezyjskich 3, 5 (częściowo), basen artezyjski 4.
Zadanie 5.3.2
1. warstwowe podpływowe, 2. ciśnienia hydrostatycznego.
Zadanie 5.3.4
Dzień
Poniedziałek
Godzina 18.00
Środa
2.00
Czwartek
10.00
Piątek
18.00
Zadanie 5.4.2
Alice Springs, Ndżamena, Perm, Salt Lake City, Taszkent.
Zadanie 5.4.3
Miejscowość
1. Białogard
2. Cieszyn
3. Hrubieszów
4. Jabłonka (Orawa)
5. Kudowa Zdrój
6. Olsztyn
7. Suwałki
8. Ustrzyki Dolne
9. Zawiercie
10. Zgorzelec
Dorzecze rzeki głównej
Parsęta
Odra
Wisła
Dunaj
Łaba
Pregoła
Niemen
Dniestr
Odra
Odra
Zlewisko morza
Bałtyckiego
Bałtyckiego
Bałtyckiego
Czarnego
Północnego
Bałtyckiego
Bałtyckiego
Czarnego
Bałtyckiego
Bałtyckiego
Dorzecze rzeki głównej
Nil
Amur
Missisipi
Jenisej
Kongo
Zambezi
Amazonka
Mekong
Zlewisko oceanu
Atlantyckiego
Spokojnego
Atlantyckiego
Arktycznego
Atlantyckiego
Indyjskiego
Atlantyckiego
Spokojnego
Zadanie 5.4.4
Miejscowość
Chartum (Sudan)
Czyta (Rosja)
Denver (St. Zjednoczone)
Irkuck ( Rosja)
Kisangani (Kongo)
Lusaka (Zambia)
Santa Cruz (Boliwia)
Wientian (Laos)
Zadanie 5.4.5
1. BARYCZ, 2. NIEMEN, 3. EUFRAT, 4. SALUIN, 5. ANGARA, 6. SZYŁKA, 7. POPRAD, 8. JANGCY, 9. ORANJE,
10. MURRAY. Hasło: BIFURKACJA – rozdzielenie się cieku wodnego na dwa samodzielne ramiona płynące
do różnych dorzeczy.
Zadanie 5.5.1
1. Rzeki o ustroju lodowcowym, 2. Rzeki wypływające z dużego jeziora, 3. Rzeki o ustroju deszczowym
równikowym, 4. Rzeki o ustroju deszczowym monsunowym, 5. Rzeki o ustroju deszczowym
śródziemnomorskim, 6. Rzeki o ustroju złożonym – śnieżno-deszczowym.
Zadanie 5.5.2
4. Obfite opady deszczu.
Zadanie 5.6.1
2. Akumulacja materiału naniesionego przez rzeki.
Zadanie 5.6.2
Funkcje jezior:
• przyrodnicza
Środowisko życia organizmów wodnych
Zatrzymują fale wezbraniowe rzek
Rzeki wypływające z jezior nie zamarzają
Rzeki wypływające z jezior mają małe wahania stanów wody
Wpływają na klimat lokalny – łagodzą wahania temperatury powietrza
• gospodarcza
Zaopatrzenie w wodę ludności, przemysłu i rolnictwa
Ułatwiają żeglugę śródlądową
Umożliwiają uprawianie sportów wodnych
Stwarzają warunki do wypoczynku
Zadanie 5.6.3
Albano (Włochy) – wulkaniczne, Bajkał (Rosja) – tektoniczne, Czarny Staw (Polska, Tatry) – cyrkowe,
Druzno (Polska, Żuławy Wiślane) – deltowe, Hańcza (Polska, Poj. Suwalskie) – rynnowe, Jeziorak (Polska,
Poj. Mazurskie) – rynnowe, Łebsko (Polska, Pobrzeże Koszalińskie) – przybrzeżne, Śniardwy (Polska,
Poj. Mazurskie) – moreny denne, Uściwierz (Polska, Polesie Zachodnie) – krasowe.
Zadanie 5.6.4
1. URMIA, 2. COMO, 3. ERIE, 4. CZAD, 5. ONEGA, 6. TURKANA, 7. INARI, 8. NIASA, 9. PEJPUS, 10. KIWU,
11. TAJMYR, 12. PRESPA, 13. BAJKAŁ, 14. SAIMAA, 15. MUERU. Hasło: MORZE KASPIJSKIE.
Zadanie 5.7.1
Średnia roczna temperatura powietrza, roczna suma opadów śnieżnych, ekspozycja stoku, nachylenie
stoku.
Zadanie 5.7.2
Zwrotnikowych.
Zadanie 5.7.4
Alaska, Alpy, Andy, Himalaje, Góry Skaliste, Góry Skandynawskie, Pireneje.
Zadanie 5.7.5
Zlodowacenie bałtyckie, okres międzylodowcowy eemski, zlodowacenie środkowopolskie, okres
międzylodowcowy mazowiecki, zlodowacenie krakowskie, okres międzylodowcowy przasnyski,
zlodowacenie podlaskie.
Zadanie 5.7.6
B. Zamość, Tarnów, Przemyśl.
Zadanie 5.7.7
1. ZLEWISKO, 2. ZATOR, 3. ŹRÓDŁO, 4. LĄDOLÓD, 5. PŁYWY, 6. SEJSZE, 7. MŁAKA, 8. SERAKI, 9. GEJZER.
Hasło: WODOWSKAZ – przyrząd do pomiaru stanu wody w rzece lub jeziorze.
Zadanie 5.7.8
Szreń  firn  lód firnowy  lód lodowcowy.
6 LITOSFERA
Zadanie 6.1.3
1. jądro wewnętrzne, 2. jądro zewnętrzne.
Zadanie 6.1.4
1. Skorupa kontynentalna ... 2, 2. Składa się ona z... bazaltowej, granitowej, skał osadowych, 3. Skorupa
oceaniczna... 1, 4. Składa się ona z... bazaltowej, skał osadowych.
Zadanie 6.1.5
1. 590m : 118m x 1°C = 5°C; 10°C+5°C = 15°C. Odp.: 15°C, 2. 30°C – 10°C = 20°C; 1° – 118m; 20°C x 118m :
1°C = 2360 m. Odp.: 2360m.
Zadanie 6.2.1
Talk, gips, kalcyt, fluoryt, apatyt, ortoklaz, kwarc, topaz, korund, diament.
Zadanie 6.2.2
Torf  węgiel brunatny  węgiel kamienny  grafit.
Zadanie 6.2.3
Luźny osad
Żwir lub głazy
Piasek
Pył, mułek, muł
Ił
Skała zwięzła
Zlepieniec
Piaskowiec
Mułowiec
Iłowiec lub łupek ilasty
Zadanie 6.2.4
Wapień, dolomit – osadowe pochodzenia organicznego, Piaskowiec, zlepieniec – osadowe okruchowe,
Torf, węgiel kamienny – osadowe pochodzenia organicznego, Żwir, piasek, pył, ił, less – osadowe
okruchowe, Gips, sól kamienna – osadowe pochodzenia chemicznego, Diabaz, pegmatyt, porfir –
magmowe żyłowe, Andezyt, bazalt, melafir – magmowe wylewne, Gnejs, łupek krystaliczny –
przeobrażone, Marmur, kwarcyt – przeobrażone, Gabro, granit, sjenit – magmowe głębinowe.
Zadanie 6.2.5
Kwarc, ortoklaz, biotyt, muskowit, plagioklaz.
Zadanie 6.3.1
Grzbiet Północnoatlantycki – rozsuwanie się (ekspansja), Andy i Rów Atakamski – podsuwanie się
(subdukcja), Rów Środkowoafrykański – rozsuwanie się (ekspansja), Filipiny i Rów Filipiński – podsuwanie
się (subdukcja), Uskok Świętego Andrzeja – przesuwanie się w poziomie wzdłuż uskoków, Himalaje –
podsuwanie się (subdukcja).
Zadanie 6.3.2
a) Alpy: płyta afrykańska i płyta euroazjatycka; Andy: płyta Nazca i płyta amerykańska, Himalaje: płyta
indo-australijska i płyta euroazjatycka; b) Jawa i Sumatra: płyta indo-australijska i płyta euroazjatycka;
Kuryle: płyta pacyficzna i płyta euroazjatycka; Nowa Zelandia: płyta pacyficzna i płyta indo-australijska.
Zadanie 6.3.3
Wzrost wieku skał budujących dno oceanu w miarę oddalania się od grzbietów oceanicznych,
przedłużenie tych samych struktur geologicznych na różnych kontynentach, podobieństwo skamieniałości
znajdowanych na różnych kontynentach, dopasowanie linii brzegowych różnych kontynentów.
10
Zadanie 6.3.4
Góry we wschodniej Grenlandii – Góry Skandynawskie, Appalachy (część północna) – Grampiany,
tarcza gujańska – tarcza gwinejsko-nigeryjska, tarcza Kimberley – tarcza dekańska, platforma
australijska – platforma wschodnioantarktyczna.
Zadanie 6.4.1
1. ...fałd, 2. ...uskok, 3. ...epicentrum, 4. ...hipocentrum, 5. ...magma, 6. ...lawa, 7. ...ruchy lądotwórcze,
8. ...ruchy górotwórcze, 9. ...tarcza, 10. ...platforma.
Zadanie 6.4.2
Powstawanie gór zrębowych – 4, gromadzenie się osadów w morzu – 1, powstawanie gór fałdowych – 2,
zrównanie form rzeźby fałdowej – 3, zrównanie form rzeźby zrębowej – 5.
Zadanie 6.4.5
Aleuty, Andy, Małe Antyle, Filipiny, Góry Nadbrzeżne, Jawa, Kamczatka, Kuryle, Nowa Zelandia, Riukiu.
Zadanie 6.4.6
1. KAMERUN, 2. KRAKATAU, 3. KARISIMBI, 4. HEKLA, 5. ORIZABA, 6. KILAUEA, 7. RUAPEHU, 8. VULCANO,
9. SAJAMA, 10. ETNA. Hasło: EKSHALACJA – wyziewy gazów wulkanicznych.
Zadanie 6.4.7
1. nasunięcie, 2. polimorfizm, 3. intruzja, 4. maar, 5. płaszczowina.
7 DZIEJE ZIEMI
Zadanie 7.1.1
Ery
Okresy
Neogen
Kenozoik
Paleogen
Mezozoik
Paleozoik
Proterozoik
Archaik
Kreda
Jura
Trias
Perm
Karbon
Dewon
Sylur
Ordowik
Kambr
Epoki
Holocen
Plejstocen
Pliocen
Miocen
Oligocen
Eocen
Paleocen
Zadanie 7.1.2
Zlodowacenie krakowskie – czwartorzęd, Sfałdowanie skał fliszowych Karpat – trzeciorzęd, Powstanie
wapieni z doliny Prądnika w okolicy Ojcowa – jura, Powstawanie złóż węgla kamiennego – karbon,
Powstanie wapieni w jaskini Raj w Górach Świętokrzyskich – dewon.
Zadanie 7.1.3
ssaki – trias, ptaki – jura, gady – karbon, płazy – dewon, ryby – sylur, paprotniki – dewon, psylofity – sylur,
trylobity – kambr, graptolity – ordowik.
Zadanie 7.1.4
B. Proterozoik – kambr – ordowik – perm – trias – jura – kreda – trzeciorzęd – czwartorzęd, C. a) karbon /
perm, b) kreda / trzeciorzęd, c) trzeciorzęd / czwartorzęd, d) czwartorzęd, e) kreda / trzeciorzęd.
11
Zadanie 7.1.5
a) Mielec, Rzeszów, Stalowa Wola, b) Białystok, Olsztyn, Słupsk.
8 RZEŹBA POWIERZCHNI ZIEMI
Zadanie 8.1.1
Azja, Afryka, Ameryka Północna, Ameryka Południowa, Antarktyda, Europa, Australia.
Zadanie 8.1.2
Andy – Aconcagua (6960m), Himalaje – Czomolungma (8848m), Karakorum – Czogori (8611m), Alaska
– MacKinley (6194m), Kaukaz – Elbrus (5642m), Kilimandżaro – Kibo (5895m), Alpy – Mont Blanc (4807m),
Góry Ellswortha – Vinson (51 40m), Alpy Australijskie – Góra Kościuszki (2230m), Karpaty – Gerlach
(2655m).
Zadanie 8.1.3
Wyspy Tonga – Rów Tonga – Basen Południowopacyficzny – Grzbiet Wschodniopacyficzny – Basen
Peruwiański – Rów Atakamski – Andy – Nizina La Platy – Wyżyna Brazylijska – Basen Brazylijski – Grzbiet
Południowoatlantycki – Basen Angolski – Afryka.
Zadanie 8.1.4
1. ALASKA, 2. CZUKOCKI, 3. KOREAŃSKI, 4. SYNAJ, 5. LABRADOR, 6. FLORYDA, 7. APENIŃSKI,
8. MALAJSKI, 9. SEWARD, 10, ARABSKI, 11. JUKATAN, 12. ISTRIA. Hasło: SKANDYNAWSKI.
Zadanie 8.1.5
1. TAJWAN, 2. HAITI, 3. ALEUTY, 4. MALTA, 5. ORKADY, 6. JAMAJKA, 7. CELEBES, 8. MAJORKA,
9. KORSYKA, 10. KRETA, 11. BAHAMY, 12. BORNEO, 13. KIUSIU, 14. HAWAJE. Hasło: WIELKA BRYTANIA.
Zadanie 8.1.6
Depresje, niziny, góry, wyżyny, skłony kontynentalne, szelfy.
Zadanie 8.1.8
Szeskie Wzgórza, Niecka Nidziańska, Kotlina Kłodzka, Gorce, Kotlina Żywiecka, Pieniny.
Zadanie 8.1.9
Sudety Wschodnie – Śnieżnik (1425m), Tatry – Rysy (2499m), Beskid Żywiecki – Babia Góra (1725m),
Sudety Zachodnie – Śnieżka (1602m), Gorce – Turbacz (1310m), Bieszczady – Tarnica (1346m), Góry
Świętokrzyskie – Łysica (612m), Beskid Sądecki – Radziejowa (1262m), Beskid Śląski – Skrzyczne (1257m),
Przedgórze Sudeckie – Ślęża (718m).
Zadanie 8.2.1
1. nasłonecznienie, 2. wietrzenie chemiczne, 3. wietrzenie mrozowe (zamróz), 4. wietrzenie biologiczne.
Zadanie 8.2.2
1. zwrotnikowych suchych, 2. równikowych wybitnie wilgotnych.
Zadanie 8.3.1
Obrywanie, odpadanie.
Zadanie 8.3.2
Bujny rozwój roślinności.
Zadanie 8.4.1
1. THAR, 2. MOJAVE, 3. KARA-KUM, 4. LOTA, 5. ATAKAMA, 6. NAMIB, 7. SAHARA, 8. ARABSKA,
9. AŁASZAN, 10. GIBSONA. Hasło: TAKLA MAKAN.
Zadanie 8.4.2
C. stok zachodni, D. stok zachodni, E. 225m n.p.m. – 200m n.p.m. = 25m. Odp.: 25m.
12
Zadanie 8.4.3
A. pylasta skała osadowa nagromadzona przez wiatr. B. Płaskowyż Głubczycki, Wyżyna Lubelska,
Wyżyna Miechowska, Wyżyna Sandomierska.
Zadanie 8.5.1
Zamiana gruntów ornych na stromych stokach na użytki zielone, tworzenie teras rolnych, sadzenie pasów
roślinności w poprzek stoków.
Zadanie 8.5.2
B. erozja, osuwanie, spłukiwanie, C. akumulacja, spełzywanie.
Zadanie 8.6.1
1. Większy spadek ma: rzeka górska. Szersze koryto ma: rzeka nizinna. Szybszy nurt ma: rzeka górska.
Większe okruchy niesie: rzeka górska. Szerszą doliną płynie rzeka nizinna.
2. W rzece górskiej przeważają: erozja wsteczna, erozja wgłębna. W rzece nizinnej przeważają: erozja
boczna, akumulacja.
Zadanie 8.6.2
B. 1. B, D, F, H; 2. A, D, E, H; 3. B, C, F, G; 4. A, D, E, H. C. 1. 1, 2, 4, 6; 2. 3, 5; 3. 3, 5.
Zadanie 8.6.3
A. Roztokowa, warkoczowa, zdziczała. B. 1. ławica, 2. kępa, 3. mielizna, 4. ostrów, 5. szyja meandrowa,
6. starorzecze.
Zadanie 8.6.4
Dunaj, Ganges, Huang He, Lena, Mackenzie, Missisipi, Niger, Nil, Orinoko, Rodan, Wisła, Wołga.
Zadanie 8.7.1
A. 1. wysokiej, 2. zalewowej, B. 1. 2; 2. 3; 3. 4, 5; 4. 6, 7; 5. 6, 7; 6. 1.
Zadanie 8.7.2
605m n.p.m. – 154m n.p.m. = 451m; 451m : 164 000m x 1000‰ = 2,75‰. Odp.: 2,75‰.
Zadanie 8.7.3
1. przelewowy, 2. strukturalny, 3. epigenetyczny, 4. odziedziczony, 5. regresyjny. 6. antecedentny,
7. pozorny, 8. martwy.
Zadanie 8.8.2
Dolomit, gips, wapień.
Zadanie 8.8.4
Leje krasowe  uwały  polja  mogoty.
Zadanie 8.9.3
B. 1. A; 2. B; 3. D; 4. C, ponieważ (uzasadnij) jest oddalony od ujścia rzeki, które ulega zamulaniu,
a jednocześnie jest osłonięty przed działaniem fal morskich.
Zadanie 8.9.4
Dalmatyńskie – okolice Splitu (Chorwacja), fiordowe – okolice Trondheim (Norwegia), lagunowe – okolice
Wenecji (Włochy), limanowe – okolice Odessy (Ukraina), mierzejowo-zalewowe – okolice Elbląga
(Polska), riasowe – okolice Brest (Francja), szerowe – okolice Turku (Finlandia).
Zadanie 8.10.1
Wewnętrzna, powierzchniowa, denna, czołowa.
Zadanie 8.10.2
A. 1. 1 i 2; 2. 3.
Zadanie 8.10.3
13
A. żłób, B. wcios, C. kanion, D. dolina płaskodenna. B. A.
Zadanie 8.11.1
Rynna polodowcowa, sandr, kem, pradolina, oz.
Zadanie 8.11.2
Pradolina, wysoczyzna.
Zadanie 8.11.4
Bałtyckie jezioro lodowe  morze yoldiowe  jezioro ancylusowe  morze litorynowe.
Zadanie 8.12.1
1. zgrzybiałe, 2. młodociane, 3. dojrzałe.
Zadanie 8.12.2
Woda – cykl normalny, kuesta – cykl normalny na obszarach o budowie monoklinalnej, kanion – cykl
normalny na obszarze o budowie płytowej, nek – cykl normalny na obszarach o budowie wulkanicznej,
wydma – cykl pustynny, nunatak – cykl glacjalny, mogot – cykl krasowy.
Zadanie 8.13.1
Barchan, mierzeja, morena, sandr, stalaktyt.
Zadanie 8.13.2
1. SZYPOT, 2. OTOCZAK, 3. OSUWISKO, 4. LIDO, 5. SZELF, 6. KORAZJA, 7. PRZEŁOM, 8. BARCHAN, 9. HUM,
10. SANDR, 11. KOMIN, 12. LATERYT, 13. ABRAZJA, 14. EWORSJA, 15. POGÓRZE, 16. WARWA, 17. MUTON,
18. KAPTAŻ, 19. LAGUNA, 10. KAOLIN, 21. DEFLACJA. Hasło: POWIERZCHNIA ZRÓWNANIA – płaska
lub falista powierzchnia o małych różnicach wysokości, utworzona w wyniku długotrwałego działania
niszczących procesów rzeźbotwórczych.
Zadanie 8.13.3
EGZARACJA – LODOWIEC, SPŁUKIWANIE – WODA DESZCZOWA, DETERSJA – LODOWIEC, KORAZJA –
WIATR, EROZJA – WODA PŁYNĄCA, ABRAZJA – WODA FALUJĄCA, DEFLACJA – WIATR.
9 BIOSFERA
Zadanie 9.1.1
Sawanna – równikowy (podrównikowy) suchy, półpustynia – zwrotnikowy suchy, las równikowy wilgotny –
równikowy wybitnie wilgotny, las twardolistny – podzwrotnikowy morski, makia – podzwrotnikowy
morski, step – umiarkowany ciepły suchy, las liściasty i mieszany – umiarkowany ciepły morski,
tundra – podbiegunowy (subpolarny), tajga – umiarkowany chłodny kontynentalny, pustynia arktyczna –
biegunowy (polarny).
Zadanie 9.1.2
1. MAKIA, 2. LASOSTEP, 3. OLS, 4. FLORA, 5. GRĄD, 6. BÓR, 7. PUSZTA, 8. PRERIA, 9. SAWANNA, 10. EPIFIT,
11. FAUNA, 12. PAMPA. Hasło: KOSODRZEWINA.
Zadanie 9.1.4
D. 2500m n.p.m – 200m n.p.m = 2300m; 8°C – (-3,5°C) = 11,5°C; 2300m – 11,5°C, 100m – 0,5°C. 600m – 6°C,
1000m – 4°C, 1400m – 2°C, 1800m- 0°C, 2200m – -2°C, 2600m – -4°C
10 GLEBY
Zadanie 10.1.2
Próchniczy (A1) – Bogate życie organiczne, szybki rozkład materii organicznej, Wymywania (A2) – Silne
wymywanie (ługowanie) przez wodę niektórych związków mineralnych, Wmycia (B) – Gromadzenie
(strącanie) związków mineralnych wyniesionych (wyługowanych) z wyżej położonych poziomów, Glejowy
(G) – Redukcja związków żelaza w warunkach beztlenowych panujących w zasięgu wód gruntowych.
14
Zadanie 10.1.3
Gleby brązowoczerwone – równikowy (podrównikowy) suchy, Gleby laterytowe – równikowy wybitnie
wilgotny, Czarne ziemie tropikalne – równikowy (podrównikowy) suchy, gleby brązowe (cynamonowe) –
podzwrotnikowy morski, Czerwone buroziemy – zwrotnikowy suchy, Gleby brunatne – umiarkowany ciepły
morski, Czarnoziemy – umiarkowany ciepły suchy, Gleby tundry – podbiegunowy (subpolarny), Gleby
bielicowe – umiarkowany chłodny kontynentalny.
11 ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE JAKO SYSTEM
Zadanie 11.1.1
Budowa geologiczna – rzeźba: np. im większa odporność skał, tym większe nachylenie stoków górskich,
rzeźba – klimat: np. warunki klimatyczne zmieniają się wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem
morza, klimat – rzeźba: np. warunki klimatyczne wpływają na przebieg procesów wietrzenia i rozwój form
rzeźby, im wilgotniejszy klimat, tym silniejszy rozwój dolin rzecznych. klimat – woda: np. zasobność wód
śródlądowych zależy od wilgotności klimatu, klimat – roślinność: np. skład flory zależy od temperatury
i ilości opadów atmosferycznych, wody – roślinność: np. skład flory zależy od wilgotności gleby, klimat –
gleby: np. rodzaj gleby zależy od temperatury powietrza i ilości opadów atmosferycznych, wody – gleby:
np. na obszarach podmokłych rozwijają się gleby glejowe, a na obszarach podtopionych wodą – gleby
bagienne, gleby – roślinność: np. skład flory zależy od właściwości fizycznych i żyzności gleby.
Zadanie 11.1.2
Krajobraz sawanny – pora deszczowa i sucha; wysoka temperatura powietrza przez cały rok. Krajobraz
wilgotnych lasów równikowych – obfite opady deszczu; wysoka temperatura. Krajobraz półpustyni
i pustyni – opady skąpe lub brak; wysoka temperatura powietrza w dzień, zwłaszcza latem, silne spadki
temperatury powietrza nocą. Krajobraz stepów – niezbyt wysokie opady, w większości letnie; zimy
mroźne, lata gorące. Krajobraz lasów twardolistnych – lata gorące i suche, zima deszczowa i chłodna,
jednak temperatura powietrza rzadko spada poniżej 0°C. Krajobraz lasów liściastych i mieszanych –
opady przez cały rok, średnia temperatura powietrza miesięcy letnich nie przekracza 20°C, zimowych –
ok. 0°C. Krajobraz tajgi – niezbyt wysokie opady, lata ciepłe, ale krótkie, zimy długie i mroźne. Krajobraz
pustyni arktycznej – opady skąpe, temperatura powietrza wszystkich miesięcy poniżej 0°C. Krajobraz
tundry – opady niskie, brak klimatycznego lata – temperatura powietrza miesięcy letnich nie przekracza
10°C.
Zadanie 11.1.3
Lessowy, fluwioglacjalny, wapienny.
15