Receptura apteczna?

Warszawa, 19 lutego 2015 r.
INFORMACJA PRASOWA
Receptura apteczna? Tak, ale nie w każdej aptece
Nowoczesna receptura apteczna stwarza wiele możliwości i jest bardzo potrzebna. Jednak
chcąc ją dalej rozwijać, trzeba zmienić obowiązujące przepisy, które są fikcją, narażają
apteki na bardzo wysokie koszty, ale nie gwarantują pacjentom bezpieczeństwa.
Takie wnioski płyną z badania ankietowego przeprowadzonego w okresie od marca do grudnia
2014 roku przez organizatora szkoleń dla farmaceutów Omni Consumer Info Sp. z o.o. na
zlecenie Związku Pracodawców Aptecznych PharmaNET. Wzięło w nim udział 1140
farmaceutów – uczestników Regionalnych Konferencji Naukowo-Szkoleniowych
DLAFARMACEUTY.INFO, zorganizowanych w 16 województwach Polski.
– Do przeprowadzenia tego badania skłoniły nas krytyczne głosy farmaceutów w sprawie
przepisów regulujących recepturę apteczną w Polsce – mówi Marcin Piskorski, prezes ZPA
PharmaNET. – W opinii środowiska system sporządzania i dystrybucji leków sporządzanych
według receptury lekarskiej w obecnym kształcie po prostu nie działa i jest wręcz niebezpieczny
dla pacjentów.
Nierentowne przedsięwzięcie
Uczestników badania poproszono m.in. o oszacowanie, jaki procent wszystkich leków
sprzedawanych w ich aptece stanowią leki recepturowe. „Z analizy ankiet wynika, że w części
aptek leki recepturowe, na tle wszystkich wydawanych leków, stanowią bardzo mały odsetek.
Zdecydowana większość ankietowanych – 82%, wskazało, iż leki recepturowe stanowią nie
więcej niż 10% wszystkich sprzedawanych przez nich leków. Tylko 10% ankietowanych
oszacowało, iż leki recepturowe stanowią w ich aptekach więcej niż 10% sprzedaży wszystkich
leków” – czytamy w raporcie opracowanym na podstawie wyników badania.
Na pytanie, czy uważa Pan/Pani utrzymywanie receptury aptecznej za rentowne
przedsięwzięcie, aż 74% ankietowanych farmaceutów odpowiedziało, że nie. Trudno się dziwić
takiej opinii, skoro za podstawowe wyposażenie aptecznego laboratorium, bez którego nie
można uzyskać pozwolenia na uruchomienie apteki, trzeba zapłacić ok. 12-15 tys. zł. Do tego
trzeba oczywiście doliczyć koszt surowców, bez których wykonanie leków recepturowych jest
niemożliwe. A jeśli apteka zamierza wykonywać leki jałowe, musi jeszcze zainwestować w
zakup komory laminarnej i sterylizatora, co podraża koszty uruchomienia receptury aptecznej
do ponad 20 tys. zł.
1
Jeżeli apteka nie wykonuje leków recepturowych w dużej ilości, nie tylko nie zarabia, ale
wręcz naraża się na straty. Dlatego wiele placówek odsyła pacjentów z kwitkiem. Aż 85%
farmaceutów uczestniczących w badaniu Omni Consumer Info przyznało, że spotkało się w
swojej praktyce osobiście lub słyszało o kimś, komu apteka odmówiła zrealizowania leku
recepturowego.
Co proponują farmaceuci?
Według farmaceutów dobrym rozwiązaniem byłoby zniesienie wymogu prowadzenia receptury
w każdej aptece. Leki recepturowe wykonywałyby tylko zainteresowane apteki oraz
certyfikowane laboratoria, pozostałe apteki pośredniczyłyby jedynie w przekazywaniu recepty,
a następnie wydawałyby pacjentowi gotowy lek. Za takim modelem, z powodzeniem
funkcjonującym już m.in. w Holandii, Belgii czy Francji, opowiedziało się 79% uczestników
badania Omni Consumer Info.
– Uważam to za słuszne rozwiązanie, bo nie opłaca się uruchamiać receptury aptecznej dla
kilku recept miesięcznie. Gdyby w Polsce leki recepturowe wykonywały tylko wybrane,
wyspecjalizowane apteki, mogłyby one rozwijać swoją działalność we współpracy z lekarzami
wielu specjalności. Lekarze są zainteresowani recepturą apteczną, ale często jej nie zlecają,
ponieważ pacjenci mają problem ze znalezieniem apteki, która wykona lek recepturowy. Z kolei
farmaceuci niechętnie sporządzają leki recepturowe, ponieważ rzadko dostają na nie recepty –
podkreśla prof. Małgorzata Sznitowska, kierownik Katedry i Zakładu Farmacji Stosowanej
Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, członek Komisji Farmakopei Polskiej.
Farmaceuci nie negują faktu, że nowoczesna receptura stwarza wiele możliwości i jest bardzo
potrzebna: umożliwia transdermalne podawanie niektórych obciążających układ pokarmowy
substancji czy indywidualizację terapii, a więc wyjście poza lek populacyjny,
nieuwzględniający wielu osobniczych cech pacjenta. Nie rozumieją jednak, po co w 2002 roku
odstąpiono od podziału aptek ogólnodostępnych na te, które prowadziły obrót lekami
gotowymi i sporządzały leki recepturowe (typ A) oraz prowadzące obrót wyłącznie lekami
gotowymi (typ B), skoro ten system zapewniał wysoką jakość przygotowywanych leków
recepturowych, zabezpieczał przed błędami i uchybieniami, umożliwiał specjalizację aptek i
sprzyjał współpracy farmaceutów z lekarzami różnych specjalności.
W opinii wielu farmaceutów wprowadzenie obowiązku prowadzenia receptury aptecznej przez
wszystkie apteki, które powstały po 2001 roku, przyczyniło się do zwiększenia liczby błędów
popełnianych przy sporządzaniu leków recepturowych. Potwierdzają to dane z wojewódzkich
inspektoratów farmaceutycznych. Na 1557 leków recepturowych przebadanych w ciągu
ostatnich trzech lat w laboratoriach kontrolnych, 193 (12,4%) miały jakieś wady, np. zawierały
niewłaściwą ilość lub niewłaściwe proporcje składników, miały nieprawidłową wagę, wykryto
w nich zanieczyszczenia mikrobiologiczne.
2
– Wprowadzenie modelu specjalizacji aptek i certyfikowanych laboratoriów oraz zatrudnienie
farmaceutów z szerokim doświadczeniem w recepturze zapobiegłoby występowaniu
niezgodności recepturowych, interakcji oraz działań niepożądanych pomiędzy składnikami
recepturowymi w leku. Dodatkowo zminimalizowałoby również potencjalne ryzyko popełnienia
błędu przez wykonującego lek farmaceutę – mówi dr n. farm. Marek Malinowski, farmaceuta
z Warszawy. – Apteki, które nie miałyby obowiązku wykonywania leków recepturowych,
pośredniczyłyby jedynie w realizacji recepty, przekazując ją na podstawie zawartych umów
specjalistycznym laboratoriom bądź aptekom do wykonania. Po dostarczeniu wykonanego leku
pacjent mógłby odebrać go tam, gdzie złożył receptę. Dzięki tak skonstruowanemu systemowi
chory miałby gwarancję, że w każdej aptece, którą odwiedzi, otrzyma prawidłowo wykonany, w
ustawowym czasie, lek wysokiej jakości sporządzony przez doświadczonego farmaceutę.

Zgodnie z prawem farmaceutycznym, wszystkie apteki powstałe po 2001 roku muszą
posiadać specjalne pomieszczenie do sporządzania leków recepturowych,
wyposażone m.in. w odpowiednie urządzenia wentylacyjne, zapewniające minimum
dwukrotną wymianę powietrza w ciągu godziny, oraz w urządzenia eliminujące
nadmierne nasłonecznienie.

Apteki muszą być wyposażone zarówno w urządzenia umożliwiające sporządzanie
leków, jak również ich prawidłowe przechowywanie.

W skład podstawowego wyposażenia powinny wejść m.in.:
- loża recepturowa kryta tworzywem łatwo zmywalnym, odpornym na chemikalia,
- szkło do przygotowywania leków recepturowych,
- odpowiednio oznakowane naczynia i utensylia recepturowe do przygotowywania
leków recepturowych, z wydzieleniem naczyń i utensyliów dla środków z grupy
bardzo silnie działających.
Więcej informacji:
Marcin Piskorski – prezes Związku Pracodawców Aptecznych PharmaNET
tel. +48 601 888 294, [email protected]
3