Leki biopodobne - definicja Leki biopodobne Leki
advertisement
VI Uroczysty Obiad Specyfika leków biologicznych i biopodobnych w polityce refundacyjnej i cenowej Warszawa, 16 września 2010 Czwartkowy Temat Wytyczne EMA w sprawie rejestracji leków biopodobnych Prelegent Radosław Rudź Strona 1 z 10 www.ceestahc.org Leki biopodobne - definicja Lek biopodobny (biofarmaceutyk naƑladowczy) to lek zbliǏony lecz nie identyczny w odniesieniu do leku biologicznego, który zostaų dopuszczony do obrotu. Termin „leki biopodobne” odnosi sie do leków starajČcych sie naƑladowađ leki biologiczne, w odróǏnieniu od terminu leki generyczne, który odnosi sie do leków chemicznych. Taka koncepcja leku biologicznego stosowana jest przez wiele instytucji, np. EMA (European Medicines Agency), FDA (Food and Drug Administration) Leki biopodobne Leki wytwarzane metodami biotechnologicznymi rozszerzyųy moǏliwoƑci terapii wielu chorób, w tym uwaǏanych dotychczas za nieuleczalne SČ to np. wrodzone defekty enzymatyczne czy teǏ niedokrwistoƑđ wynikajČca z niedoboru erytropoetyny lub niewystarczajČcej odpowiedzi komórek szpiku na ten czynnik krwiotwórczy Leki biopodobne ok. 500 mln pacjentów byųo, lub obecnie jest leczonych biolekami ocenia siħ, Ǐe do 2010 r. leki biotechnologiczne bħdČ stanowiđ ok. 50% wartoƑci rynku leków (w 2004 r. – 20%) pod koniec 2006 r. w USA zarejestrowano 125 leków biotechnologicznych (najwiħksze grupy to: cytokiny, hormony, czynniki krzepniħcia, przeciwciaųa monoklonalne, szczepionki VI Uroczysty Obiad Temat Czwartkowy Wytyczne EMA w sprawie rejestracji leków biopodobnych Specyfika leków biologicznych i biopodobnych w polityce refundacyjnej i cenowej Prelegent Radosław Rudź Warszawa, 16 września 2010 Strona 2 z 10 www.ceestahc.org W 2004 roku zaczČų siħ proces wygasania ochrony patentowej na leki biologiczne I generacji: – czynniki stymulujČce wzrost granulocytów G-CSF: filgrastim, lenograstim – interferony a2a i a2b – erytropoetyny ɲ i ɴ Ochrona patentowa Preparat Wskazania kliniczne Patent w USA Nutropin zaburzenia wzrostu wygasá Patent w UE wygasá Abbokinase niedokrwienie wygasá wygasá Humulin cukrzyca wygasá wygasá Ceredase choroba Gauchera wygasá wygasá Streptase niedokrwienie wygasá wygasá Intron A zapalenie wątroby typu B i C wygasá wygasá Serostim zespóá wyniszczenia w AIDS wygasá nie dotyczy Humatrope zaburzenia wzrostu wygasá nie dotyczy Epogen, Procrit, Eprex niedokrwistoĞü 2013 (przedáuĪony) wygasá (2004) Neorecormon niedokrwistoĞü nie dotyczy wygasá (2006) TNKase zawaá serca wygasá (2005) wygasá (2005) Actimmune choroby ziarniniakowe 2012 wygasá (2004) Activase zawaá serca 2010 wygasá (2005) Proleukin HIV 2012 wygasá (2005) Neupogen hipoplazja szpiku 2015 wygasá (2006) Nowicki M., Zimmer-Nowicka J. Onkologia w Praktyce Klinicznej 2007; 3(3): 120-127 Pierwsze regulacje dotyczČce kwestii leków biopodobnych w kontekƑcie ich rejestracji zawarto w dyrektywie Parlamentu Europejskiego z 2004 r. (European Directive 2004/27/EC) EMEA (obecnie EMA) wydaųa zalecenia dotyczČce leków biopodobnych w 2005 r. VI Uroczysty Obiad Specyfika leków biologicznych i biopodobnych w polityce refundacyjnej i cenowej Warszawa, 16 września 2010 Czwartkowy Temat Wytyczne EMA w sprawie rejestracji leków biopodobnych Prelegent Radosław Rudź Strona 3 z 10 www.ceestahc.org Dossier rejestracyjne Podmiot ubiegajČcy siħ o dopuszczenie do obrotu na terenie Unii Europejskiej leku biopodobnego zobowiČzany jest do wskazania leku referencyjnego (leku biologicznego, którego struktura i dziaųanie sČ naƑladowane przez lek biopodobny, który zostaų juǏ dopuszczony do obrotu na terenie UE). Ten sam lek referencyjny musi byđ punktem odniesienia we wszystkich czħƑciach dossier rejestracyjnego: – jakoƑđ leku – bezpieczeŷstwo – skutecznoƑđ Wytyczne zwracajČ uwagħ na wysokČ zųoǏonoƑđ leków biologicznych oraz potencjalnie istotny wpųyw nawet niewielkich zmian w procesie produkcyjnym na skutecznoƑđ i profil bezpieczeŷstwa leków biologicznych Podmiot ubiegajČcy siħ o dopuszczenie do obrotu zobowiČzany jest do przeprowadzenia odpowiednich badaŷ klinicznych oraz do przedstawienia odpowiednich danych przedklinicznych Wymagane jest przeprowadzenie badania skutecznoƑci leku w odpowiednim wskazaniu lub wskazaniach rejestracyjnych VI Uroczysty Obiad Czwartkowy Specyfika leków biologicznych i biopodobnych w polityce refundacyjnej i cenowej Temat Wytyczne EMA w sprawie rejestracji leków biopodobnych Prelegent Radosław Rudź Warszawa, 16 września 2010 Strona 4 z 10 www.ceestahc.org JeƑli lek referencyjny ma kilka wskazaŷ, podmiot odpowiedzialny musi wykazađ skutecznoƑđ i bezpieczeŷstwo leku biopodobnego we wszystkich wskazaniach W pewnych przypadkach dane wykazujČce biopodobnoƑđ w jednym wskazaniu mogČ byđ ekstrapolowane na inne ZaleǏy to od: – praktyki klinicznej – dostħpnej literatury naukowej – dowodów wskazujČcych na taki sam mechanizm dziaųania i zaangaǏowanie tych samych receptorów we wszystkich wskazaniach Wymagania rejestracyjne substancja aktywna zastosowana w leku biopodobnym musi byđ podobna wg kryteriów molekularnych i biologicznych, do substancji aktywnej z leku referencyjnego postađ farmaceutyczna, siųa i droga podania leku biopodobnego powinny byđ identyczne w stosunku do leku referencyjnego w przypadku jakichkolwiek róǏnic niezbħdne jest dostarczenie dodatkowych dowodów na porównywalnoƑđ obu leków Lek generyczny a biopodobny w stosunku do leków biopodobnych nie moǏna zastosowađ pojħcia analogicznego do terminu „generyk” bČdǍ „biogeneryk” wytyczne EMA jednoznacznie stwierdzajČ, Ǐe, w przeciwieŷstwie do leków chemicznych, leków biotechnologicznych nie moǏna w prosty sposób kopiowađ VI Uroczysty Obiad Czwartkowy Specyfika leków biologicznych i biopodobnych w polityce refundacyjnej i cenowej Temat Wytyczne EMA w sprawie rejestracji leków biopodobnych Prelegent Radosław Rudź Warszawa, 16 września 2010 Strona 5 z 10 www.ceestahc.org Wytyczne EMA wytyczne EMA skųadajČ siħ z: – czħƑci ogólnej - regulacje dotyczČ wszystkich leków biopodobnych – czħƑci szczegóųowej - zbiór regulacji dla poszczególnych rodzajów preparatów: • ludzkie rekombinowane erytropoetyny • ludzki G-CSF • ludzka insulina • ludzki hormon wzrostu Hierarchia regulacji EMA dot. leków biopodobnych Mellstedt, H. et al. Ann Oncol 2008; 19: 411 Europejskie wytyczne dot. leków biopodobnych VI Uroczysty Obiad Czwartkowy Specyfika leków biologicznych i biopodobnych w polityce refundacyjnej i cenowej Temat Wytyczne EMA w sprawie rejestracji leków biopodobnych Prelegent Radosław Rudź Warszawa, 16 września 2010 Strona 6 z 10 www.ceestahc.org Europejskie wytyczne dot. leków biopodobnych Aspekty kliniczne i „pozakliniczne” wymagania dotyczČce czħƑci „pozaklinicznej” odnoszČ siħ do oceny farmako – toksykologicznej wymagania odnoƑnie czħƑci klinicznej – farmakokinetyka, farmakodynamika, skutecznoƑđ, bezpieczeŷstwo (pharmacovigilance, ocena ryzyka ukierunkowana szczególnie na immunogennoƑđ leku biopodobnego) Aspekty kliniczne – farmakokinetyka (FK) uzasadnienie przyjħtego modelu badania (jedna dawka, ustalenie plateau odpowiedzi FK, wielokrotne badania ustalajČce parametry FK) standardowe badania typu „cross-over” nie sČ zalecane dla biaųek o dųugim czasie póųtrwania (np. przeciwciaųa, biaųka pegylowane) oraz biaųek, dla których prawdopodobne jest tworzenie przeciwciaų VI Uroczysty Obiad Czwartkowy Specyfika leków biologicznych i biopodobnych w polityce refundacyjnej i cenowej Temat Wytyczne EMA w sprawie rejestracji leków biopodobnych Prelegent Radosław Rudź Warszawa, 16 września 2010 Strona 7 z 10 www.ceestahc.org Aspekty kliniczne – farmakodynamika (FD) wybór parametrów weryfikujČcych biopodobnoƑđ w aspekcie farmakodynamiki powinien byđ oparty na ich zdolnoƑci do wykazania skutecznoƑci terapeutycznej farmakodynamiczne badania porównawcze leku referencyjnego i biopodobnego powinny byđ przeprowadzone w ramach populacji umoǏliwiajČcej obserwacjħ moǏliwych róǏnic w FD konstrukcja i czas trwania badania musi byđ uzasadniona przez podmiot odpowiedzialny wytyczne zalecajČ badania FK/FD dla ustalenia zaleǏnoƑci efektu terapeutycznego od dawki zalecana jest analiza FD z zastosowaniem wiħcej niǏ jednej dawki leku Aspekty kliniczne farmakodynamika Dawka leku wybrana do badania powinna mieĞciü siĊ w zakresie stromej czĊĞci krzywej dawka-odpowiedĨ Aspekty kliniczne bezpieczeŷstwo nawet w przypadku dowodów na porównywalnČ skutecznoƑđ terapeutycznČ leku biopodobnego i referencyjnego, mogČ wystħpowađ róǏnice w profilu bezpieczeŷstwa (rodzaj, stopieŷ ciħǏkoƑci i czħstoƑđ wystħpowania dziaųaŷ niepoǏČdanych) bezpieczeŷstwo interwencji (w tym równieǏ ocena stosunku benefit – risk) musi byđ monitorowane równieǏ po rejestracji leku czħƑđ dossier dotyczČca bezpieczeŷstwa powinna uwzglħdniađ potencjalne dziaųania niepoǏČdane wynikajČce z odmiennego procesu produkcji leku biopodobnego w stosunku do referencyjnego VI Uroczysty Obiad Czwartkowy Specyfika leków biologicznych i biopodobnych w polityce refundacyjnej i cenowej Temat Wytyczne EMA w sprawie rejestracji leków biopodobnych Prelegent Radosław Rudź Warszawa, 16 września 2010 Strona 8 z 10 www.ceestahc.org Aspekty kliniczne bezpieczeŷstwo w procesie rejestracji produktu biopodobnego podmiot odpowiedzialny musi przedstawiđ plan dųugofalowego monitorowania skutecznoƑci i dziaųaŷ niepoǏČdanych, w tym immunogennoƑci (pharmacovigilance) system zarzČdzania ryzykiem/pharmacovigilance powinny byđ wdroǏone juǏ w momencie rejestracji stosowanie siħ podmiotu odpowiedzialnego do zobowiČzaŷ dotyczČcych bezpieczeŷstwa podlega Ƒcisųemu monitoringowi Wytyczne specyficzne odzwierciedlajČ: – róǏnice w trudnoƑci opracowania poszczególnych leków biologicznych – specyfikħ leków (aspekty dotyczČce efektywnoƑci i profilu bezpieczeŷstwa) stČd róǏne wymagania w procesie rejestracji Wytyczne dla G-CSF vs erytropoetyna VI Uroczysty Obiad Czwartkowy Specyfika leków biologicznych i biopodobnych w polityce refundacyjnej i cenowej Warszawa, 16 września 2010 Temat Wytyczne EMA w sprawie rejestracji leków biopodobnych Prelegent Radosław Rudź Strona 9 z 10 www.ceestahc.org European Public Assessment Report (EPAR) proces dopuszczenia leków biopodobnych do obrotu na terenie UE koŷczy siħ wydaniem raportu EPAR raport ma postađ dostħpnego publicznie podsumowania procesu dopuszczenia do obrotu, tworzony jest we wspóųpracy z podmiotem odpowiedzialnym celem raportu jest zwiħkszenie transparentnoƑci procesu dopuszczenia leku biopodobnego do obrotu Leki biopodobne zatwierdzone przez EMA rekombinowana somatotropina (Sandoz, Biopartners) rekombinowana ludzka erytropoetyna (Sandoz, Hexal, Medice, Hospira) filgrastim (Ratiopharm, Teva, Sandoz) VI Uroczysty Obiad Czwartkowy Specyfika leków biologicznych i biopodobnych w polityce refundacyjnej i cenowej Temat Wytyczne EMA w sprawie rejestracji leków biopodobnych Prelegent Radosław Rudź Warszawa, 16 września 2010 Strona 10 z 10 www.ceestahc.org WČtpliwoƑci brak zharmonizowanych wytycznych Ƒwiatowych odnoƑnie wymagaŷ dla rejestracji leków biopodobnych niejasne wymogi dotyczČce przedųoǏenia szczegóųowej dokumentacji niezbħdnej w procesie rejestracji leku niesprecyzowane kryteria weryfikacji planu dųugotrwaųego i peųnego monitorowania dziaųaŷ niepoǏČdanych leku (w tym oceny jego immunogennoƑci) oraz braku skutecznoƑci brak zdefiniowanych wymagaŷ dla danych z badaŷ przedklinicznych i klinicznych, które majČ na celu wykazanie biorównowaǏnoƑci Materiaųy referencyjne Guideline on similar biological medicinal products (CHMP/437/04), 2005 Guideline on similar biological medicinal products containing biotechnology-derived proteins as active substance: non-clinical and clinical issues Guideline on similar biological medicinal products containing biotechnology-derived proteins as active substance: quality issues (EMEA/CHMP/BWP/49348/2005), 2006 Nowicki M., Zimmer-Nowicka J. Biofarmaceutyki oryginalne i leki biopodobne – co naleǏy wiedzieđ, aby zapewniđ bezpieczeŷstwo leczenia? Onkologia w Praktyce Klinicznej 2007; 3(3): 120-127 Zuniga L., Calvo B. Regulatory aspects of biosimilars in Europe. Trends in Biotechnology 2007; 27(7): 385-387 Dziħkujħ za uwagħ [email protected]
