Prawo szariatu i jego kompatybilno** z europejskim systemem
advertisement
Prawo szariatu i jego kompatybilność z europejskim systemem ochrony praw człowieka Autor: Simona Kociok Zderzenie kultur - w dzisiejszym świecie konflikty rodzą się nie pomiędzy państwami, lecz między cywilizacjami „Mówią, że niepełna wiedza jest rzeczą niebezpieczną, ale jednak nie tak złą, jak całkowita ignorancja” Źródła szariatu – prawa islamskiego: • Koran – święta księga z objawionymi słowami Allaha spisanymi przez Proroka, • Sunna - prawo zwyczajowe spisane przez mędrców na podstawie życia i praktyk Proroka, • Kanun - akty wykonawcze szariatu (akty administracyjne, rozporządzenia). Wykładnia: • Idżma – źródła przez wykładnię, • Kijas – wnioskowanie analogiczne, • Zwyczaj i orzecznictwo licznych szkół teologicznych. Ścisły związek religii z prawem. Małżeństwo w islamie • Małżeństwo w islamie jest kontraktem prawnym, obyczajowym i religijnym, pomiędzy kobietą i mężczyzną, na który duży wpływ mają interesy społeczności. • Urfi - nowa forma kontraktu, która nie posiada wartości prawnej, natomiast stanowi zwyczajowe rozwiązanie obejścia ścisłych zasad wstrzemięźliwości par muzułmańskich. Warunki ważności ślubu: • konieczność zachowania odpowiedniej formy, • brak przeciwwskazań, • ustanowienie posagu. Przeszkody do zawarcia związku absolutne tymczasowe • Pokrewieństwo poprzez krew, • Pokrewieństwo poprzez mleko, • Pokrewieństwo w linii prostej, • Niemożliwy ponowny ślub między tymi samymi osobami. • Ze względu na religię, • Posiadanie czterech żon i chęć małżeństwa z piątą, • Idda – okres wstrzemięźliwości kobiety, • Ostatnie stadium choroby śmiertelnej. Stosunki między małżonkami Obowiązki i przywileje męża • Trwałe zamieszkanie z żoną, • Skonsumowanie małżeństwa, • Równy podział nocy między żony, • Nafaka – utrzymywanie żony, • Prawo do karania, • Zgoda na wyjście. Obowiązki żony • Bezwzględna posłuszność mężowi, • Obowiązek wierności, • Zakaz opuszczania miejsca zamieszka, • Uzyskanie zgody na rozporządzenie majątkiem i na poręczenie na rzecz osoby trzeciej. Rozwiązanie małżeństwa 1. 2. 3. 4. Śmierć. Śmierć cywilna w wyniku apostazji. Rozwód sądowy. Talaq – odesłanie: tylko muzułmanin, dojrzały płciowo, zdrowy na umyśle, po skonsumowaniu małż., zachowanie formy. Kompatybilność szariatu z EKPCz Arabska Karta Praw Człowieka z 2004 roku ratyfikowana jedynie przez dziesięć państw arabskich, uwzględnia podejście niektórych państw arabskich w tak kluczowych kwestiach, jak kara śmierci, ograniczenie praw kobiet, wolności słowa i wyznania, a w związku z tym nadal nie spełnia wymagań międzynarodowych. Wartości nieuznawane przez prawo szariatu - 1 Orzeczenie ETPCz Refah Partisi (Partii Dobrobytu) i inni v. Turcja z 31 lipca 2001 roku • wolność myśli, sumienia i wyznania (art. 9 EKPC), • wolność zrzeszania się i stowarzyszania (art. 11 EKPC), • zasada niedyskryminacji (art. 14 EKPC). Naruszenia wykazane Partii Dobrobytu: • dyskryminacja na tle płciowym, religijnym, poglądów politycznych, • nietolerancja, odrzucenie wolności religijnej. W sprawie Gunduz v. Turcja z 4 grudnia 2003 roku ETPCz stwierdza, iż wspieranie systemu prawnego opartego na szariacie pod rządami EKPCz jest bardzo trudne, jeśli nie niemożliwe. Wartości nieuznawane przez prawo szariatu - 2 Wyrok Tyler v. Wielka Brytania z 25 kwietnia 1978 roku oraz wyrok Jabari v. Turcja z 11 lipca 2000 roku: • zakaz okrutnych, nieludzkich i poniżających kar, które mogą być stosowane w wypadku nieposłuszeństwa, jako kary za gwałt, cudzołóstwo lub inne przestępstwa moralne, • zakaz tortur (art. 3 EKPC) ETPCz podkreślił absolutny zakaz stosowania kar cielesnych, które są niezgodne z ludzką godnością i integralnością jednostki. W związku z tą jedną z najbardziej fundamentalnych wartości demokratycznego społeczeństwa, wymaga się między innymi ścisłej kontroli zarzutów, gdy deportacja do innego kraju może narazić jednostkę na takie zakazane traktowanie, jak np. ukamienowanie czy wychłostanie, a nawet karę śmierci, zasądzaną również wobec nieletnich. Wartości nieuznawane przez prawo szariatu - 3 1. Sąd Najwyższy Francji z 17 lutego 2004 roku ustanowił zasadę porządku publicznego mówiącą, iż rozwiązanie małżeństwa poprzez jednostronną czynność prawną (odesłanie) jest niezgodne z zasadą równości małżonków w sferze cywilnoprawnej, wyrażoną w artykule 5 Protokołu Dodatkowego nr 7 do EKPC z 22 listopada 1984 roku. 2. Wyrok wyroku Şahin v. Turcja z 2005 roku ETPCz uznał obowiązek noszenia chusty jako kolejny przejaw dyskryminacji i nierówności płci, a także uznał zakaz jej noszenia za usprawiedliwiony ze względu na konieczność ochrony laickiego charakteru przestrzeni publicznej. Podsumowanie W świetle aktualnego systemu prawnego oraz struktury wartości europejskich zawartych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, prawo szariatu nie może zostać uznane jako akceptowalne źródło prawa, a część czynności podjętych zgodnie z jego przesłankami może stanowić poważne naruszenia prawa krajowego oraz generalnie prawa międzynarodowego. Wobec tego faktu, harmonijne współżycie kultury europejskiej z kulturą islamu nie jest w pełni możliwe – przynajmniej, jeśli bierzemy pod uwagę system prawny Europy.
