Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego
advertisement
INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 (2013/033142) Załącznik nr 2 do Zarządzenia nr 52 / 2014 Prezydenta Miasta Rybnika z dnia 4 lutego 2014 roku. INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO URZĄD MIASTA RYBNIKA 44-200 RYBNIK ul. Zamkowa 5 Imię i Nazwisko, Stanowisko Opracował: Podpis i pieczęć Adam Abrahamczyk Starszy Specjalista ds. BHP Inspektor ds. ochrony przeciwpożarowej Jacek Reclik Starszy Specjalista ds. BHP Inspektor ds. ochrony przeciwpożarowej Wojciech Bartosz Zweryfikował: Starszy Specjalista ds. BHP Inspektor ds. ochrony przeciwpożarowej Daniela Lampert Sekretarz Miasta Zatwierdził: Adam Fudali Prezydent Miasta Rybnika Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 1/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 SPIS TREŚCI 5 5 5 6 9 1. 1.1 1.2 1.3 1.4 Postanowienia ogólne Podstawy prawne opracowania Zakres obowiązywania i stosowania instrukcji Podstawowe definicje Aktualizacja Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego 2. 2.1 2.2 2.4 2.5 2.6 2.7 Kompetencje w zakresie ochrony przeciwpożarowej Obowiązki Prezydenta Miasta Obowiązki osób zatrudnionych na stanowiskach i samodzielnych Obowiązki Służby bezpieczeństwa i higieny pracy przeciwpożarowej Obowiązki pracowników, stażystów i praktykantów Obowiązki służb ochrony fizycznej budynku Obowiązki personelu sprzątającego i konserwatorów Obowiązki pracowników firm zewnętrznych 3. 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 3.10 Warunki ochrony przeciwpożarowej Ogólna charakterystyka obiektu Strefy pożarowe i klasyfikacja pożarowa Gęstość obciążenia ogniowego Ilość osób i zatrudnienie Zagrożenie wybuchem w pomieszczeniach i przestrzeniach zewnętrznych Klasa odporności pożarowej Klasa odporności ogniowej elementów budynku Przeciwpożarowe zaopatrzenie wodne Instalacje techniczne i urządzenia przeciwpożarowe Drogi dojazdowe i place manewrowe 13 13 14 14 14 15 15 15 16 16 16 4. 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 4.9 4.10 Identyfikacja zagrożeń Zagrożenia pożarowe Instalacje elektryczne Urządzenia grzejne Urządzenia oświetleniowe Osprzęt instalacji elektrycznej Ciecze łatwopalne i gazy palne Eksploatacja urządzeń gazowych Przechowywanie i magazynowanie Palenie papierosów Wystrój pomieszczeń 18 18 18 18 18 19 19 20 20 20 21 5. Ogólne zasady zapobiegania możliwości powstania pożaru 22 6. 6.1 6.2 6.3 Przyczyny powstawania pożarów Drogi rozprzestrzeniania się pożarów Zagrożenia dla ludzi w czasie pożaru Inne zagrożenia 22 22 22 23 7. 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 Instalacje techniczne – charakterystyka i kontrola Instalacja elektryczna Instalacja piorunochronna Instalacja wentylacyjna i klimatyzacyjna Instalacja centralnego ogrzewania Terminarz badań i przeglądów instalacji technicznych 24 24 24 25 25 25 2.3 Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 kierowniczych oraz ochrony 10 10 11 11 11 12 12 12 2/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 8. 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 8.6 8.7 8.8 Instalacje i urządzenia przeciwpożarowe System sygnalizacji pożaru Instalacja oddymiania Oświetlenie awaryjne i ewakuacyjne Instalacja wodociągowa przeciwpożarowa Stałe urządzenia gaśnicze Dźwiękowy system ostrzegawczy Informatyczny system ostrzegania Terminarz badań i przeglądów urządzeń przeciwpożarowych 26 26 26 26 27 27 27 28 28 9. 9.1 9.2 Podręczny sprzęt gaśniczy Wyposażenie obiektów w podręczny sprzęt gaśniczy Zasady rozmieszczenia gaśnic 29 29 29 10. 10.1 10.2 10.3 10.4 10.5 10.6 Zwalczanie pożarów Charakterystyka środków gaśniczych Zasady obsługi podręcznego sprzętu gaśniczego Podstawowe zasady gaszenia pożaru podręcznym sprzętem gaśniczym Instalacja wodociągowa przeciwpożarowa Koc gaśniczy Inne wyposażenie 31 31 33 34 35 35 36 11. 11.1 11.2 11.3 11.4 Prace niebezpieczne pod względem pożarowym Ustalenia organizacyjne Zabezpieczenie prac niebezpiecznych pożarowo Wytyczne wykonywania prac niebezpiecznych pożarowo Obowiązki osób nadzorujących prowadzenie prac pożarowo niebezpiecznych 37 37 38 40 40 12. 12.1 12.2 12.3 12.4 12.5 12.6 12.7 12.8 12.9 Warunki ewakuacji Warunki ogólne Drogi ewakuacyjne Poziome drogi ewakuacyjne Pionowe drogi ewakuacyjne Przejścia ewakuacyjne Dojścia ewakuacyjne Wyjścia ewakuacyjne Obudowa dróg ewakuacyjnych Oznakowanie dróg i wyjść ewakuacyjnych 41 41 41 41 41 42 42 43 43 43 13. 13.1 13.2 13.3 Postępowanie w przypadku pożaru lub innego miejscowego zagrożenia Postępowanie na wypadek powstania pożaru Sposób alarmowania Państwowej Straży Pożarnej Sposoby ogłoszenia alarmu na wypadek powstania pożaru lub innego miejscowego zagrożenia 44 44 44 45 14. 14.1 14.2 14.3 14.4 14.5 14.6 14.7 Ewakuacja Warunki zarządzenia ewakuacji Zarządzenie ewakuacji Akcja ratownicza Obowiązki osoby kierującej akcją ratowniczą Rejon ewakuacji Organizacja ewakuacji Obowiązki pracowników wyznaczonych do wykonywania w zakresie ewakuacji oraz zwalczania pożarów Procedury postępowania w przypadkach szczególnych 45 46 47 47 47 48 48 49 14.8 Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 czynności 49 3/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 14.9 14.10 14.11 14.12 Organizacja ewakuacji mienia Zjawisko paniki Odwołanie Alarmu Zabezpieczenie pogorzeliska 50 50 50 51 15. 16. Praktyczne sprawdzenie organizacji i warunków ewakuacji Zaznajomienie pracowników i innych osób z Instrukcją Bezpieczeństwa Pożarowego Szkolenie przeciwpożarowe pracowników Podstawy prawne oraz zakres szkoleń Rodzaje i częstotliwość szkoleń w zakresie ochrony przeciwpożarowej. Postanowienia końcowe 51 52 17. 17.1 17.2 18. Załączniki Załącznik 1 Załącznik 2 Załącznik 3 Załącznik 4 Załącznik 5 Załącznik 6 Załącznik 7 Załącznik 8 Załącznik 9 Załącznik 10 Załącznik 11 Załącznik 12 Załącznik 13 54 Karta szkolenia w zakresie ochrony przeciwpożarowej Karta zapoznania z Instrukcjami Bezpieczeństwa Pożarowego Ramowy program szkolenia wstępnego pracowników w zakresie ochrony przeciwpożarowej Wykaz podstawowych znaków i tablic informacyjno-ostrzegawczych z zakresu ochrony przeciwpożarowej Zezwolenie na przeprowadzenie prac niebezpiecznych pożarowo Protokół z zabezpieczenia prac pożarowo niebezpiecznych Plan ćwiczeń w zakresie praktycznego sprawdzenia organizacji i warunków ewakuacji obiektu Protokół z praktycznego sprawdzenia organizacji i warunków ewakuacji obiektu Instrukcja postępowania na wypadek pożaru Wykaz telefonów alarmowych Instrukcja ręcznej obsługi dźwigu osobowego Plan ewakuacyjny obiektu Szkic sytuacyjny obiektu Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® 53 53 Wz_Ryb_00 4/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 1. Postanowienia ogólne 1.1 Podstawy prawne opracowania. Podstawę prawna opracowania Instrukcji stanowią: 1) Art. 4 ust.1 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 o ochronie przeciwpożarowej (tekst jednolity: Dz. U. 2009 r. Nr 178 poz. 1380 z zm.) w świetle którego właściciel, zarządca lub użytkownik obiektu lub terenu zobowiązany jest ustalić sposoby postępowania na wypadek pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia. 2) § 6 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 roku w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. (Dz. U. nr 80, poz. 563), zgodnie z którym właściciele, zarządcy lub użytkownicy obiektów przeznaczonych do wykonywania funkcji użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego, produkcyjnych lub magazynowych opracowują instrukcję bezpieczeństwa pożarowego. 3) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. (Dz. U. nr 75, poz. 690 z zm.). Przepisy tego rozporządzenia stosuje się przy budowie i przy zmianie sposobu użytkowania budynków, a także do związanych z nimi urządzeń budowlanych. 1.2 Zakres obowiązywania i stosowania instrukcji 1) Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego dla Urzędu Miasta Rybnika, budynek przy ul. Zamkowej 5 zwana dalej „Instrukcją”, określa: - warunki ochrony przeciwpożarowej, wynikające z przeznaczenia obiektu, - sposoby poddawania przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym stosowanych w obiekcie urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, - sposoby postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia, - sposoby wykonywania prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, jeżeli takie prace są przewidziane, - sposoby praktycznego sprawdzania organizacji i warunków ewakuacji ludzi, - sposoby zaznajamiania użytkowników obiektu z treścią przedmiotowej Instrukcji oraz przepisami przeciwpożarowymi. - plany ewakuacyjne obiektu obejmujące: warunki ewakuacji ze wskazaniem kierunków i wyjść ewakuacyjnych, miejsc usytuowania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, usytuowanie elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi, przeciwpożarowych wyłączników prądu oraz materiałów niebezpiecznych pożarowo, itp. 2) Postanowienia Instrukcji obowiązują: - pracowników, - praktykantów oraz stażystów, - pracowników wykonujących czynności w ramach prac interwencyjnych, - pracowników Straży Miejskiej pełniący służbę w budynkach urzędu, - osób wykonujących czynności w ramach umów cywilno-prawnych w budynkach urzędu (stanowiska pracy dorywczej lub stałej), - pracowników firm zewnętrznych świadczących stałe usługi w obiekcie (np. obsługa kasowa, obsługa bufetu, itp.) - podwykonawców, pracowników firm zewnętrznych wykonujących prace pożarowo – niebezpieczne. 3) Osoby objęte postanowieniem stosowania instrukcji należy zapoznać z instrukcjami zgodnie z szczegółowymi wytycznymi zawartymi w dalszej części instrukcji. 4) Przyjęcie do wiadomości postanowień Instrukcji należy potwierdzić własnoręcznym podpisem zgodnie z wytycznymi. 5) Oświadczenie pracowników dotyczących szkoleń w zakresie ochrony ppoż., zapoznania z przepisami ppoż. oraz instrukcjami bezpieczeństwa pożarowego należy włączyć do akt osobowych pracownika. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 5/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 1.3 Podstawowe definicje W celu ułatwienia i zrozumienia używanych w opracowaniu określeń, których znaczenie w rozumieniu przepisów pożarowych odbiega od interpretacji potocznej poniżej podano definicje najważniejszych pojęć: Aprobata techniczna – należy przez to rozumieć pozytywną ocenę techniczną przydatność wyrobu budowlanego do zamierzonego stosowania, uzależnioną od spełnienia wymagań podstawowych przez obiekty budowlane, w których wyrób budowlany jest stosowany. Bezpieczeństwo pożarowe – stan eliminujący zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi uzyskiwany przez funkcjonowanie systemu norm prawnych i technicznych środków zabezpieczenia przeciwpożarowego oraz prowadzonych działań zapobiegawczych przed pożarem. Bezpośredni przełożony – pojęcie używane w przypadku określenia podległości służbowej pracownika w stosunku do naczelnika wydziału, zaś w sytuacji naczelnika wydziału w stosunku do członka Naczelnego Kierownictwa (Prezydenta Miasta, Zastępcy Prezydenta Miasta, Sekretarz Miasta, Skarbnik Miasta, Pełnomocnik ds. Dróg i Gospodarki Komunalnej). Budynek – obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach. Jako odrębne budynki, zgodnie z przepisami techniczno-budowlanymi, mogą być traktowane części budynku wydzielone ścianami oddzielenia przeciwpożarowego w pionie- od fundamentu do przekrycia dachu. Budynek użyteczności publicznej – należy przez to rozumieć budynek przeznaczony na potrzeby administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, opieki zdrowotnej, opieki społecznej i socjalnej, obsługi bankowej, handlu , gastronomii, usług turystki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym, morskim lub wodnym śródlądowym, świadczenia usług pocztowych lub telekomunikacyjnych oraz inny ogólnie dostępny budynek przeznaczony do wykonywania podobnych funkcji, w tym także budynek biurowy i socjalny. Droga ewakuacyjna – pozioma lub pionowa droga komunikacji ogólnej służąca celom ewakuacji. Gęstość obciążenia ogniowego – energia cieplna, wyrażona w megadżulach, która może powstać przy spaleniu materiałów palnych znajdujących się w pomieszczeniu, strefie pożarowej lub na składowisku materiałów stałych przypadająca na jednostkę powierzchni tego obiektu, wyrażona w metrach kwadratowych. Główny wyłącznik prądu – wyłącznik odcinający dopływ prądu do wszystkich obwodów z wyjątkiem obwodów zasilających instalacje, których funkcjonowanie jest niezbędne podczas pożaru. Inne miejscowe zagrożenie - jest to inne niż pożar i klęska żywiołowa zdarzenie, wynikające z rozwoju cywilizacyjnego i naturalnych praw przyrody (katastrofy, techniczne, chemiczne, ekologiczne ), a stanowiące zagrożenie dla życia lub zdrowia. Kategoria zagrożenia ludzi – jest umownym pojęciem określającym stopień niebezpieczeństwa pod względem użytkowania lub możliwości ewakuacji ludzi przebywających w budynkach mieszkalnych, budynkach zamieszkania zbiorowego oraz budynkach użyteczności publicznej. Wyróżnia się pięć kategorii zagrożenia ludzi określanych symbolami od ZL I do ZL V. Kategoria zagrożenia ludzi ZL I – strefy pożarowe zawierające co najmniej jedno pomieszczeni przeznaczone do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób, ale tylko takich, które nie są stałymi użytkownikami, a ponadto pomieszczenie to nie jest przeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się , są tutaj brane pod uwagę duże pomieszczenia handlowo – usługowe, lokale gastronomiczno-rozrywkowe, poczekalnie dworcowe, a także sale konferencyjne i wykładowe, które nie są przeznaczone dla stałego kręgu użytkowników, np. pracowników biura, czy studentów danej uczelni. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 6/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 Kategoria zagrożenia ludzi ZL II – strefy pożarowe przeznaczone przede wszystkim dla osób o ograniczonej zdolności poruszania się, takie jak szpitale, żłobki, przedszkola, domy dla osób starszych, należy tu zwrócić uwagę, że rozpatrywanie zdolności do samodzielnego poruszania się w aspekcie klasyfikacji pożarowej ma jeden zasadniczy cel – ocenę wpływu stanu psychofizycznego określonych grup ludzi na możliwość ich ewakuacji w sytuacji zagrożenia, do ZL II będą zaliczane te strefy pożarowe, których podstawową część użytkowników stanowią osoby nie mogące się ewakuować samodzielnie, nawet jeżeli nie wynika tylko ze stanu ich sprawności ruchowej; oprócz obiektów podanych wyżej jako przykłady, do kategorii tej należeć też będą także domy opieki i szkoły dla osób niesłyszących, niewidomych lub upośledzonych umysłowo ( nawet mogących w normalnych warunkach poruszać się bez pomocy osób trzecich), ośrodki rehabilitacji ruchowej oraz sanatoria dla osób o ograniczonej zdolności poruszania się itp. Kategoria zagrożenia ludzi ZL III – strefy pożarowe przeznaczone dla użyteczności publicznej z wyjątkiem przeznaczonych przede wszystkim dla ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się oraz zawierających pomieszczenia dla ponad 50 osób, nie będących jego stałymi użytkownikami, obejmuje także te strefy pożarowe, które nie są ogólnodostępne, ale mają przeznaczenie biurowe lub socjalne . Kategoria zagrożenia ludzi ZL IV – mieszkalne, Kategoria zagrożenia ludzi ZL V – zamieszkania zbiorowego nie kwalifikowane do ZL I i ZLII Kondygnacja nadziemna – należy przez to rozumieć kondygnację, której górna powierzchnia stropu lub warstwy wyrównawczej podłogi na gruncie znajduje się w poziomie lub powyżej poziomu projektowanego lub urządzonego terenu, a także każdą sytuowaną nad nim kondygnację. Kondygnacja podziemna – należy przez to rozumieć kondygnację , której więcej niż połowa wysokości w świetle, ze wszystkich stron budynku, znajduje się poniżej poziomu przylegającego do niego projektowanego lub urządzonego terenu, a także każdą sytuowaną pod nią kondygnację. Norma – rozumie się przez to dokument przyjęty na zasadzie konsensusu i zatwierdzony przez upoważnioną jednostkę organizacyjną, ustalający – do powszechnego i wielokrotnego stosowania – zasady, wytyczne lub charakterystyki odnoszące się do różnych rodzajów działalności lub ich wyników i zmierzający do optymalnego stopnia uporządkowania w określonym zakresie. Obiekt budowlany – pojęcie określa: - budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi - budowlę stanowiącą całość techniczno – użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami, -obiekt małej architektury Odporność ogniowa elementów budynku – zdolność elementu do spełniania określonych wymagań w znormalizowanych warunkach fizycznych, odwzorowujących porównawczy przebieg pożaru; miarą odporności ogniowej jest wyrażony w minutach czas od początku badania do chwili osiągnięcia przez element próbny jednego z trzech stanów granicznych: nośności ogniowej / R / , izolacji ogniowej / I / , szczelności ogniowej / E / Odpowiednie warunki ewakuacji – zespół przedsięwzięć oraz środków technicznoorganizacyjnych zapewniających szybkie i bezpieczne opuszczenie strefy zagrożonej lub objętej pożarem. Piwnica- należy przez to rozumieć kondygnację podziemną lub najniższą nadziemną bądź ich część, w których poziom podłogi co najmniej jednej strony budynku znajduje się poniżej poziomu terenu. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 7/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 Podział budynków – budynki oraz ich części stanowiące odrębne strefy pożarowe z uwagi na ich przeznaczenie i sposób użytkowania dzieli się na: - ZL – mieszkalne, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej (charakteryzowane kategorią zagrożenia ludzi), - PM - produkcyjne i magazynowe (charakteryzowane gęstością obciążenia ogniowego) - IN – inwentarskie( służące do hodowli inwentarza) Pomieszczenia nie przeznaczone na pobyt ludzi – pomieszczenia, w których przebywanie tych samych osób w ciągu doby trwa od 2 do 4 godzin włącznie. Pomieszczenia przeznaczone na stały pobyt ludzi – pomieszczenia, w których przebywanie tych samych osób wciągu doby trwa dłużej niż 4 godziny. Pomieszczenie gospodarcze – należy przez to rozumieć pomieszczenie znajdujące się poza mieszkaniem lub lokalem użytkowym, służące do przechowywania przedmiotów lub produktów żywnościowych użytkowników budynku, materiałów lub sprzętu związanego z obsługą budynku, a także opału i odpadów stałych. Pomieszczenie techniczne – należy przez to rozumieć pomieszczenie przeznaczone dla urządzeń do funkcjonowania i obsługi technicznej budynku. Powierzchnia wewnętrzna budynku - należy przez to rozumieć sumę powierzchni wszystkich kondygnacji budynku, mierzoną po wewnętrznym obrysie przegród zewnętrznych budynku w poziomie podłogi, bez pomniejszenia o powierzchnię przekroju poziomego, konstrukcji i przegród wewnętrznych, jeżeli występują one na tych kondygnacjach, a także z powiększeniem o powierzchnię antresoli. Poziom terenu - należy przez to rozumieć poziom projektowanego lub urządzonego terenu przed wejściem głównym do budynku nie będący wejściem wyłącznie do pomieszczeń gospodarczych lub pomieszczeń technicznych. Pożar – niekontrolowany proces palenia w miejscu do tego celu nieprzeznaczonym, powodujący zagrożenie dla życia i mienia. Preparaty chemiczne – mieszaniny lub roztwory składające się z co najmniej z dwóch substancji chemicznych. Przejście ewakuacyjne – odległość w pomieszczeniach, od najdalszego miejsca, w którym może przebywać człowiek, do wyjścia ewakuacyjnego na drogę ewakuacyjną lub do innej strefy pożarowej na zewnątrz budynku Strefa pożarowa – jest to budynek albo jego część oddzielona od innych budynków lub innych części budynku elementami oddzielenia pożarowego, bądź też pasami wolnego terenu o szerokości mniejszej niż dopuszczalne odległości od innych budynków określone w przepisach przeciwpożarowych. Substancje chemiczne – pierwiastki chemiczne i ich związki. Substancje niebezpieczne/preparaty niebezpieczne – zakwalifikowane do co najmniej jednej z wymienionych poniżej kategorii: o właściwościach wybuchowych (E), o właściwościach utleniających (O), łatwopalne ( F+, F ), żrące (C), toksyczne ( T +, T) lub szkodliwe ( Xn) ,drażniące (Xi), uczulające ( Xn lub Xi), rakotwórcze (T lub Xn), mutagenne ( T lub Xn) niebezpieczne dla środowiska (N). Karta charakterystyki substancji/preparatu - dokument zawierający zbiór informacji kluczowych dla bezpieczeństwa, w szczególności stwarzanych przez substancje lub preparaty, zasadach bezpiecznego stosowania, przechowywania, postępowania w sytuacjach awaryjnych. Techniczne środki zabezpieczenia przeciwpożarowego – rozumie się przez to urządzenia, sprzęt, instalacje i rozwiązania budowlane służące zapobieganiu powstawania i rozprzestrzeniania się pożarów. Teren przyległy – to pas terenu wokół obiektu, o szerokości równej minimalnej dopuszczalnej odległości od innych obiektów z uwagi na wymagania bezpieczeństwa pożarowego określone w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 8/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 usytuowanie (Dz.U Nr 75, poz 75, poz.690 oraz 2003 r. Nr 33 poz. 270) zwanych dalej „przepisami techniczno-budowalnymi”. Urządzenia przeciwpożarowe – rozumie się przez to urządzenia stałe (uruchamiane ręcznie lub samoczynnie) służące do wykrywania i zwalczania lub ochraniania jego skutków w obiektach, w których lub, przy których są zainstalowane, a w szczególności: stałe lub półstałe urządzenia gaśnicze i zabezpieczające urządzenia wchodzące w skład systemu sygnalizacji pożarowej i dźwiękowego systemu ostrzegawczego, instalacje oświetlenia ewakuacyjnego, hydranty zawory hydrantowe, pompy w pompowniach przeciwpożarowych, przeciwpożarowe klapy odcinające , urządzenia oddymiające oraz drzwi i bramy przeciwpożarowe, o ile są wyposażone w systemy sterowania. Wymiar w świetle – należy przez to rozumieć wymiar uzyskany po wykończeniu powierzchni elementów budynku, a w odniesieniu do wymiarów okiennych i drzwiowych jako wymiar w świetle ościeżnicy. Grubość skrzydła drzwi po otwarciu nie może pomniejszać otworów okiennych i drzwiowych jako wymiar w świetle ościeżnicy. Wysokość budynku – służącą do przyporządkowywania temu budynkowi odpowiednich wymagań rozporządzenia, mierzy się od poziomu terenu przy najniżej położonym wejściu do budynku lub jego części, znajdującym się na pierwszej kondygnacji nadziemnej budynku, do górnej powierzchni najwyżej położonego stropu, łącznie z grubości izolacji cieplnej i warstwy ją osłaniającej, bez uwzględnienia wyniesionych ponad tę płaszczyznę maszynowni dźwigów i innych pomieszczeń technicznych, bądź do najwyżej położonego punktu stropodachu lub konstrukcji przekrycia budynku znajdującego się bezpośrednio nad pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi. W celu określenia wymagań technicznych wprowadzono następujący podział budynków: - niskie (N) – do 12 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości do 4 kondygnacji naziemnych włącznie. - średniowysokie (SW) – ponad 12m do 25m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości ponad 9 do 18 kondygnacji nadziemnych włącznie. - wysokie (W) – ponad 25m do 55m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości ponad 9 do 18 kondygnacji nadziemnych włącznie. - wysokościowe (WW)- powyżej 55m nad poziomem terenu. Zabezpieczenie przed zadymieniem dróg ewakuacyjnych – rozumie się przez to zabezpieczenie przed utrzymywaniem się na drogach ewakuacyjnych dymu w ilości która ze względu na ograniczenie widoczności lub toksyczności uniemożliwiałyby bezpieczną ewakuację. 1.4 Aktualizacja Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego. Instrukcja powinna być poddawana okresowej aktualizacji, co najmniej raz na 2 lata, a także po każdych zmianach sposobu użytkowania obiektu lub procesu technologicznego, które mają wpływ na warunki ochrony przeciwpożarowej. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 9/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 2. Kompetencje w zakresie ochrony przeciwpożarowej. 2.1 Obowiązki Prezydenta Miasta. Do obowiązków Prezydenta Miasta należy w szczególności: 1) zapewnienie przestrzegania przeciwpożarowych wymagań budowlanych, instalacyjnych i technicznych oraz bezpiecznej eksploatacji instalacji i urządzeń stanowiących wyposażenie zajmowanych budynków i pomieszczeń, 2) zapewnienie wyposażenia budynku w sprzęt pożarniczy i ratowniczy oraz środki gaśnicze zgodnie z zasadami określonymi w odrębnych przepisach, 3) nadzór nad zapewnieniem osobom przebywającym w budynku możliwości bezpiecznej ewakuacji na wypadek pożaru, 4) nadzór nad zapewnieniem właściwego przeszkolenia przeciwpożarowego wszystkich pracowników, 5) nadzorowanie przygotowania obiektów do prowadzenia akcji ratowniczo-gaśniczej 6) nadzorowanie przestrzegania przez podległych pracowników postanowień zawartych w Instrukcji oraz przepisach ogólnych, 7) nadzorowanie dokonywania okresowych analiz stanu zabezpieczenia przeciwpożarowego, 8) inicjowanie wszelkich przedsięwzięć zmierzających do poprawy zabezpieczenia przeciwpożarowego, 9) określenie sposobów postępowania na wypadek pożaru lub innego miejscowego zagrożenia. 10) kierowanie działaniami ratowniczymi i ewakuacyjnymi w przypadku powstania pożaru lub innego zagrożenia, a po przybyciu jednostek ratowniczych współdziałanie z dowódcą akcji ratowniczej, 11) zabezpieczenie pogorzeliska lub miejsca powstania zagrożenia przed możliwością powtórnego jego zaistnienia oraz udostępnić obiekt organom upoważnionym do ustalania przyczyn pożaru lub innego miejscowego zagrożenia, 12) udział w organizowanych szkoleniach bhp i ochrony przeciwpożarowej. Obowiązki osób zatrudnionych na stanowiskach kierowniczych i samodzielnych. Zastępcy Prezydenta Miasta, Pełnomocnicy, Sekretarz Miasta, Skarbnik Miasta, Naczelnicy Wydziałów, Kierownicy Biur zobowiązani są w szczególności do: 1) udziału w organizowanych szkoleniach bhp i ochrony przeciwpożarowej, 2) zgłaszania Prezydentowi Miasta oraz służbie bhp i ochrony przeciwpożarowej wszelkich uwag /zdarzeń/ mających wpływ na spowodowanie sytuacji pożarowych, 3) przestrzegania zakazu palenia tytoniu i używania otwartego ognia poza miejscami specjalnie do tego celu wyznaczonymi, 4) wykonywania innych prac z zakresu ochrony przeciwpożarowej zleconych przez Prezydenta Miasta, 5) nadzoru nad przestrzeganiem przez podległych pracowników przepisów przeciwpożarowych i postanowień niniejszej Instrukcji, 6) współdziałania z innymi służbami w celu właściwego zabezpieczenia przeciwpożarowego budynku, 7) powiadamiania (alarmowania) Jednostki Ratowniczo-Gaśniczej Państwowej Straży Pożarnej w przypadku powstania pożaru. 2.2 Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 10/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 Obowiązki Służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony Przeciwpożarowej. Do obowiązków służby bhp i ochrony przeciwpożarowej należy w szczególności: 1) opiniowanie wyposażenia budynku, obiektu lub terenu w sprzęt pożarniczy i ratowniczy oraz środki gaśnicze zgodnie z przepisami, 2) zapewnienie osobom przebywającym w budynku bezpieczeństwa i możliwości ewakuacji, 3) przygotowanie budynku do prowadzenia akcji ratowniczej, 4) prowadzenie szkoleń w zakresie zaznajomienia pracowników z przepisami przeciwpożarowymi, 5) opracowanie i aktualizacja Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego dla budynków Urzędu Miasta Rybnika, 6) nadzorowanie prac niebezpiecznych pożarowo, 7) prowadzenie kontroli wewnętrznych dotyczących: przestrzegania przepisów przeciwpożarowych przez pracowników, stanu technicznego sprzętu i urządzeń przeciwpożarowych, stanu zabezpieczeń przeciwpożarowych. obiektów, budynków i pomieszczeń, znajomości przez pracowników zasad bezpieczeństwa pożarowego, w tym instrukcji postępowania na wypadek pożaru i użycia podręcznego sprzętu gaśniczego, opracowywanie wniosków w zakresie poprawy stanu ochrony przeciwpożarowej, 8) działalność na rzecz bezpieczeństwa pożarowego pracowników i osób sprawujących różne funkcje kierownicze, 9) współpraca z jednostkami Państwowej Straży Pożarnej, 10) propagowanie zagadnień ochrony przeciwpożarowej, 11) sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem przez pracowników przepisów przeciwpożarowych i postanowień niniejszej Instrukcji, 12) uczestniczenie w naradach i komisjach, na których są omawiane zagadnienia ochrony przeciwpożarowej, 13) dbanie o wyposażenie pomieszczeń (budynków) w niezbędną ilość podręcznego sprzętu gaśniczego oraz pożarniczych tablic informacyjnych, wnioskowanie w tym zakresie do Prezydenta Miasta, 14) opracowywanie niezbędnych informacji i sprawozdawczości z zakresu ochrony przeciwpożarowej, 15) prowadzenie wszelkiej dokumentacji związanej z ochroną przeciwpożarową Urzędu Miasta, 16) wykonywanie innych zadań z zakresu ochrony przeciwpożarowej zleconych przez Prezydenta Miasta. 2.4 Obowiązki pracowników, stażystów i praktykantów. Wszyscy pracownicy oraz stażyści i praktykanci ponoszą odpowiedzialność za stan zabezpieczenia przeciwpożarowego powierzonego im mienia, a w szczególności obowiązani są do: 1) brania udziału w organizowanych szkoleniach bhp i ochrony przeciwpożarowej, 2) utrzymania czystości i porządku w pomieszczeniach i na stanowisku pracy, 3) zgłaszania usterek mogących być przyczyną pożaru lub informowania o ich wystąpieniu przełożonego, 4) przestrzegania zakazu dokonywania napraw urządzeń elektrycznych we własnym zakresie, 5) po zakończeniu pracy: uporządkowania stanowisk pracy, wyłączenia spod napięcia wszystkich urządzeń elektrycznych i wygaszenia zbędnego oświetlenia, zabezpieczenia pomieszczeń, 6) przestrzegania zasad właściwego przechowywania i stosowania materiałów łatwopalnych, 7) przestrzegania zakazu palenia tytoniu i używania otwartego ognia poza miejscami specjalnie do tego celu wyznaczonymi, 2.3 Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 11/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 8) używania podręcznego sprzętu gaśniczego do celów związanych z gaszeniem pożaru, dbania o jego właściwy stan i łatwość dostępu do niego, 9) znajomości i przestrzegania: - przepisów przeciwpożarowych, - sposobów alarmowania współpracowników i Państwowej Straży Pożarnej, - sposobów użycia podręcznego sprzętu gaśniczego, - zasad zachowania się podczas pożaru. 2.5 Obowiązki służb ochrony fizycznej budynku Ochrona fizyczna budynków Urzędu Miasta Rybnika jest realizowana przez Straż Miejską w Rybniku całodobowo. Do obowiązków Funkcjonariuszy Straży Miejskiej pełniących całodobową służbę w budynku Urzędu Miasta przy ul. Bolesława Chrobrego 2 należy w szczególności: 1) przestrzeganie obowiązujących przepisów przeciwpożarowych i Instrukcji, 2) dokonywanie lustracji pomieszczeń obiektów w których może powstać pożar, w szczególności po każdym uruchomieniu systemu sygnalizacji pożaru, 3) zaalarmowanie Straży Pożarnej w przypadku powstania pożaru lub innego miejscowego zagrożenia, zgodnie z instrukcją alarmową, 4) niezwłoczne powiadomienie: Sekretarza Miasta lub osoby pełniącej zastępstwo w przypadku powstania pożaru lub innego miejscowego zagrożenia, 5) znajomość rozmieszczenia gaśnic, głównych wyłączników prądu elektrycznego oraz zaworów gazu i wody. 6) Udzielanie pomocy jednostkom ratowniczym, udzielanie pomocy medycznej osobom poszkodowanym. 2.6 Obowiązki personelu sprzątającego oraz konserwatorów Do obowiązków personelu sprzątającego oraz konserwatorów należy w szczególności: 1) Utrzymywanie czystości codzienne usuwanie wszelkiego rodzaju śmieci i odpadków znajdujących się w pojemnikach, koszach i popielniczkach do odpowiednich pojemników. 2) dopilnowanie wyłączenia oświetlenia oraz używanych urządzeń elektrycznych, 3) zamknięcie pomieszczeń po zakończeniu czynności i zdanie kluczy w wyznaczonym miejscu, 4) zgłaszanie przełożonym oraz Służbie bhp i ppoż. wszystkich zauważonych nieprawidłowości mogących spowodować pożar lub inne zagrożenie. 2.7 Obowiązki pracowników firm zewnętrznych Postanowienia Instrukcji obowiązują również pracowników firm i przedsiębiorstw prowadzących działalność gospodarczą lub wykonujących prace na terenie budynków urzędu. Umowa o powierzenie prac lub najem pomieszczeń lub ich części musi zobowiązywać wykonawców (najemców) do przestrzegania ustaleń wynikających z treści Instrukcji. Wykonawcy ponadto zobowiązani są zapoznać z treścią Instrukcji swoich pracowników. Naczelnicy Wydziałów (zlecających prace na terenie obiektu prace pożarowo niebezpieczne) oraz pracownicy Służby bhp i ochrony przeciwpożarowej zobowiązani są do nadzoru i kontroli wykonawców (najemców) w zakresie realizacji i przestrzegania przez ich pracowników postanowień Instrukcji. W przypadku stwierdzonych nieprawidłowości lub zdarzeń potencjalnie niebezpiecznych należy niezwłocznie poinformować Służbę bhp i ochrony przeciwpożarowej. Pracownicy Służby bhp i ochrony przeciwpożarowej mają prawo do natychmiastowego pisemnego lub słownego wstrzymania prac wykonywanych przez firmy zewnętrzne na terenie budynku w przypadku stwierdzonego zagrożenia. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 12/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 3. Warunki ochrony przeciwpożarowej. 3.1 Ogólna charakterystyka obiektu Obiekt Urzędu Miasta Rybnika przy ul. Zamkowej 5 jest budynkiem użyteczności publicznej / ZL /. Budynek jest administrowany przez Wydział Administracyjny Urzędu Miasta Rybnika. Budynek jest usytuowany na działce u zbiegu ul. Zamkowej i Bolesława Chrobrego w odległości kilkudziesięciu metrów od głównego budynku urzędu w pobliżu galerii handlowej. Parametry budynku: 1) Powierzchnia użytkowa: 682,77 m 2) Powierzchnia zabudowy: 259,60 m 3) Kubatura : ² ² 3.240,50 m ³ 4) Wysokość budynku: 10,69 m 5) Ilość kondygnacji: Ilość kondygnacji naziemnych: 3 Ilość kondygnacji podziemnych: 1 Fot. Budynek Urzędu Miasta Rybnika ul. Zamkowa 5 Fot. Lokalizacja budynku Urzędu Miasta Rybnika ul. Zamkowa 5 Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 13/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 3.2 Strefy pożarowe i klasyfikacja pożarowa Budynek stanowią cztery strefy pożarowe: Strefa Lokalizacja strefy Strefa nr I Strefa nr II Pomieszczenia techniczno-magazynowe , składnice akt Pomieszczenia biurowe Łączna powierzchnia użytkowa 682,77m ² 3.3 Gęstość obciążenia ogniowego Budynek Urzędu Miasta Rybnika stanowi jedną strefę pożarową o szacunkowej gęstości obciążenia ogniowego: Lp Rodzaj pomieszczeń Szacowana wartość gęstości obciążenia ogniowego 1. Pomieszczenia biurowe ² 500 MJ/m 2. Pomieszczenia techniczno-magazynowe , ² do 1000 MJ/m składnice akt 3.4 Ilość osób i zatrudnienie Budynek Urzędu Miasta Rybnika przy ul. Zamkowej 5 zalicza się do kategorii zagrożenia ludzi ZL III. W pomieszczeniach na poziomie – 1 składnice akt, pomieszczenia magazynowe i techniczne. Na parterze oraz I i II piętrze budynku mieszczą się pomieszczenia administracyjno biurowe, pomieszczenia socjalne oraz toalety. Na drugim piętrze zlokalizowana jest także serwerownia. Na parterze budynku, I i II piętrze zlokalizowano pomieszczenia pracy przystosowane dla osób niepełnosprawnych poruszających się także na wózkach inwalidzkich. Transportowanie osób niepełnosprawnych poruszających się możliwe jest poprzez użycie podnośnika dla osób niepełnosprawnych. Usytuowanie pomieszczeń przedstawiono na planach ewakuacyjnych (załączniki). Liczba pracujących: około 50 pracowników Szacunkowa liczba Klientów: około 20 Przewidywana liczba osób przebywających w budynku: 50 - 70 osób. Okresowo w budynku urzędu organizowane są także spotkania, szkolenia, konferencje, narady. 3.5 Zagrożenie wybuchem w pomieszczeniach i przestrzeniach zewnętrznych W budynku Urzędu Miasta Rybnika przy ul. Zamkowej 5 może wystąpić zagrożenie wybuchem gazu ziemnego. Budynek podłączony jest do sieci gazociągowej. Główny zawór gazu zlokalizowany jest od strony ul. Zamkowej. 3.6 Klasa odporności pożarowej Zgodnie z projektem budowlanym budynku ustalono wymaganą klasę odporności pożarowej – klasa „C” Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 14/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 3.7 Klasa odporności ogniowej elementów budynku Zgodnie z projektem budowlanym segmenty budynku urzędu posiadają następujące parametry odporności ogniowej: Główna konstrukcja nośna Konstrukcja dachu - Strop Ściany zewnętrzne Ściany wewnętrzne EI 30 wg NRO EI 30 EI 30 Ściany zewnętrzne: - ściany piwnic i parteru- cegły pełnej, - ściany piętra – pustak Porotherm 44 cm, - ściany szczytowe poddasza- pustak Porotherm 44 cm , - pozostałe ściany poddasza- ściana żelbetowa gr. 24 cm i pustak Porotherm 44 cm, - zewnętrzne ściany kondygnacji docieplone od zewnątrz styropianem o grubości 10 cm. Ściany wewnętrzne: - zamurowania- cegła pełna- o grubości 25 cm, - ściany działowe: cegła o grubości 12 cm; ścianki o grubości 12 cm z płyt gipsowo- kartonowych na ruszcie stalowym, wypełnienie z wełny mineralnej- gr. 10 cm Stropy: - nad piwnicami: konstrukcja stalowa w rozstawie ok. 80 cm; wypełnienie- płyty żelbetowe o gr. 8 cm , styropian i wylewka 6 cm– B15 zbrojona siatką 3 o oczkach 10x10cm, - nad parterem: strop teriva 6,0; - nad piętrem: płyty żelbetowe krzyżowo zbrojone o grubości 18 cm z betonu B20; po obwodzie wieniec 412; wzdłuż ścian podłużnych żelbetowe ściany kolankowe stanowiące podporę płyt żelbetowej części stropodachu; w osiach dźwigarów żebra żelbetowe o grubości 15 cm z rdzeniami stalowymi pod miejscami osadzenia marek podporowych dla dźwigarów; górny wieniec pod rzędami okien w ścianach podłużnych połączony ze zbrojeniem ram wzmacniających ściany szczytowe i stanowiących podporę skrajnych połaci dachu. Klatka schodowa: - płyta fundamentowa o gr. 40 cm (beton B20- zbrojony podwójną siatką ze stali AII) na głębokości 1 m pod projektowanym poziomem terenu na warstwie betonu B15; z płyty wypuszczone zbrojenie słupów i rdzeni ścian, - ściany klatki schodowej: pustak Porotherm 44 cm. Schody: żelbetowe płytowe na belkach spocznikowych opartych na ścianach klatki schodowej (okładzina kamienna 2 cm na kleju; stopnice i przednóżki – płyty kamienne 3cm) Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 15/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 Szyb podnośnika dla niepełnosprawnych – żelbetowy, ścianki o grubości 15 cm. Dach - o konstrukcji drewnianej; główne dźwigary nośne w spadku 15 z drewna klejonego wysokości 60 cm i szerokości 16,5 cm, klasy GL24 oraz płatwie 14x22 cm z drewna klasy C16; pokrycie z gontów papowych na sklejce wodoodpornej grubości 2,5 cm. Zastosowane w projekcie budowlanym materiały rozwiązania funkcjonalne i użytkowe spełniają wymogi obowiązujące ze stanem prawnym – styczeń 2000. (tj. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 3.11.1992 r. w spr. Ochrony przeciwpożarowej budynków i innych obiektów budowlanych i terenów / Dz.U z 1992, nr 92 poz. 460/). 3.8 Przeciwpożarowe zaopatrzenie wodne Budynek użyteczności publicznej musi mieć zapewnione zaopatrzenie w wodę do zewnętrznego gaszenia pożaru. Wymaga ilość wody dla budynków użyteczności publicznej oraz innych obiektów budowlanych o takim przeznaczeniu wynosi: dla budynków o kubaturze powyżej 2500 m³ - 20 dm³/s łącznie, z co najmniej dwóch hydrantów o średnicy 80 mm lub zapas wody 200 m³ w przeciwpożarowym zbiorniku wodnym. Zaopatrzenie wodne dla potrzeb zewnętrznego gaszenia pożarów Urzędu Miasta Rybnika zapewniają hydranty zewnętrzne zamontowane na sieci wodociągowej miejskiej Najbliższy hydrant zewnętrzny usytuowany jest w odległości około 20 metrów od budynku urzędu przy ul. Bolesława Chrobrego. Wydajność hydrantów do 20 dm³/s. Rozmieszczenie hydrantów zewnętrznych znajduje się na szkicu sytuacyjnym obiektu. 3.9 Instalacje techniczne i urządzenia przeciwpożarowe Instalacje elektryczne, Instalacja odgromowa, Instalacja centralnego ogrzewania (ogrzewanie elektryczne), Instalacje wodno-kanalizacyjne, Instalacja wentylacji mechanicznej, Instalacja klimatyzacji, Instalacja monitoringu wizyjnego, Instalacja sieci komputerowej, Instalacja telefoniczna, Instalacja kontroli dostępu / antywłamaniowa/. Instalacje i urządzenia przeciwpożarowe. System sygnalizacji pożarowej, Ręczne ostrzegacze pożarowe, Wyłącznik przeciwpożarowy prądu, Instalacja oddymiania klatki schodowej. Szczegółowe informacje dotyczące sposobu konserwacji i przeglądów omówione zostały w dalszej części instrukcji. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 16/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 3.10 Drogi dojazdowe i place manewrowe Drogami dojazdowymi dla służb ratowniczych są drogi utwardzone umożliwiające dojazd do obiektu o każdej porze roku. Obiekt nie jest ogrodzony co ułatwia dostęp dla służb ratowniczych. Rys. Układ dróg dojazdowych oraz rozmieszczenie zewnętrznych hydrantów przeciwpożarowych dla budynku Urzędu Miasta Rybnika ul. Zamkowa 5 Czynności zabronione na drogach dojazdowych do budynków Urzędu Miasta Rybnika oraz parkingu wewnętrznym Urzędu Miasta Rybnika przy ul. Bolesława Chrobrego 2 1) Zabrania się parkowania pojazdów przed: - wyjściami ewakuacyjnymi, - innymi miejscami oznakowanymi znakami zakazu parkowania / zakazu postoju. 2) Na terenie parkingu wewnętrznego UM Rybnik przy ul. Bolesława Chrobrego 2 ponadto zabrania się: - zabrania się parkowania pojazdów w miejscach przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych oraz miejscach parkowania pojazdów służbowych, - zaśmiecania parkingu, - naprawiania pojazdów, - mycia i odkurzania pojazdów (nie dotyczy pojazdów służbowych urzędu), - tankowania pojazdów, - używania otwartego ognia, - parkowania pojazdów z nieszczelnymi układami powodującymi wycieki, - magazynowania paliw, substancji łatwopalnych i pustych pojemników po paliwie, - wymiany lub uzupełnianie płynów w pojazdach - cieczy chłodzącej, oleju itp., - działania niezgodne z przepisami bhp i ppoż., - przechodzenia lub przebywania pod otwartą bramką wjazdową, - zachowania sprzecznego z zasadami współżycia społecznego lub zakłócające korzystanie z parkingu. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 17/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 3) Na terenie dziedzińca zabrania się: - parkowania pojazdów przed wyjściami ewakuacyjnymi, - parkowania pojazdów w miejscu oznaczonym znakiem „Miejsce koncentracji - - ewakuacji”, parkowania przed bramką wjazdową na teren dziedzińca, działań niezgodnych z przepisami bhp i ppoż., zaśmiecania dziedzińca, używania otwartego ognia, przechodzenia lub przebywania pod otwartą bramką wjazdową, zachowania sprzeczne z zasadami współżycia społecznego lub zakłócające korzystanie z dziedzińca. ZASADA BEZPIECZEŃSTWA Pojazdy należy parkować przodem do kierunku wyjazdu. 4. Identyfikacja zagrożeń 4.1 Zagrożenia pożarowe 4.2 Instalacje elektryczne Stany awaryjne instalacji i urządzeń elektrycznych stanowią jedną z podstawowych przyczyn pożarów. W szczególności zagrożenie pożarowe stwarzają przewody prowadzone na doraźne potrzeby, nie objęte projektem instalacji elektrycznej, przewody prowizoryczne oraz stosowanie przedłużaczy. W obiekcie należy wykonywać okresowe badania stanu technicznego instalacji elektrycznej. Na powierzchni przewodów prowadzonych na drabinach kablowych, w kanałach lub tunelach gromadzą się pyły osiadłe, które mogą zapalić się w przypadku przegrzania przewodów. Między innymi stąd wynika konieczność okresowego usuwania powstałych zanieczyszczeń. 4.3 Urządzenia grzejne W budynku w pomieszczeniach socjalnych stosowane mogą być następujące urządzenie grzejne: kuchenka mikrofalowa, ekspres do kawy, zmywarka, czajnik elektryczny. W pomieszczeniach administracyjno-biurowych stosowane są czajniki elektryczne. Urządzenia te posiadają na ogół zabezpieczenia gwarantujące wyłączenie zasilania w przypadku przekroczenia dopuszczalnych parametrów. Zagrożenie pożarowe wynikające ze stosowania tych urządzeń wynika głównie z awaryjności układów zabezpieczeń i nieostrożności obsługujących je osób. Wzrost temperatury ponad wartość dopuszczalną może spowodować zapalenie się materiałów. Zwrócić należy uwagę, że szczególne zagrożenie mogą spowodować używane w pomieszczeniach biurowych czajniki elektryczne i inne urządzenia grzewcze, które pozostawiają pod napięciem. Zabrania się: 1) Przechowywania materiałów palnych w odległości mniejszej niż 0,5m od urządzeń i instalacji, których powierzchnie zewnętrzne mogą nagrzać się do temperatury powyżej 100°C, 2) Przechowywanie materiałów palnych oraz stosowania palnych elementów wystroju wnętrz w odległości mniejszej niż 0,5 m od urządzeń i instalacji, których powierzchnie nagrzewają się do temperatury powyżej 100°C, od linii kablowych o napięciu 1 kV od przewodów uziemiających i odprowadzających instalacji piorunochronnej, od czynnych rozdzielnic prądu elektrycznego oraz przewodów siłowych i gniazd wtykowych elektrycznych o napięciu powyżej 400V. 3) Użytkowania elektrycznych urządzeń grzewczych ustawionych bezpośrednio na podłożu, palnym z wyjątkiem urządzeń eksploatowanych zgodnie z warunkami określonymi przez producenta. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 18/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 4.4 Urządzenia oświetleniowe Urządzenia oświetleniowe stosowane w obiekcie nie stwarzają poważnego zagrożenia pożarowego. Zagrożenie takie stwarza stosowanie tradycyjnych żarówek, których powierzchnie nagrzewają się do temperatury do 350°C i mogą spowodować zapalenie nawet stałych materiałów palnych, takich jak papier, tkaniny itp. Moc źródeł światła nie powinna przekraczać mocy na jaką przewidziana jest oprawa. Sprzęt oświetleniowy powinien być utrzymany w należytej czystości i użytkowany zgodnie z zaleceniami producenta. W szczególności powinno być zapewnione odprowadzenie ciepła poprzez zapewnienie właściwej pozycji lampy i usunięcie osadzających się na niej pyłów. Zabrania się: 1) stosowania na osłony punktów świetlnych materiałów palnych, 2) instalowania opraw oświetleniowych oraz sprzętu instalacji elektrycznej bezpośrednio na podłożu palnym jeżeli ich konstrukcja nie zabezpiecza podłoża przed zapaleniem. Wiele pożarów powstaje w skutek nieprzestrzegania elementarnych zasad bezpiecznej eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych. Dlatego: 1) Niedopuszczalne jest zakładanie instalacji prowizorycznych, niewłaściwie wykonanych. 2) Nie wolno korzystać z uszkodzonych urządzeń elektrycznych ani dokonywać samowolnych napraw. 3) Kategorycznie zabrania się podejmowania jakichkolwiek działań uniemożliwiających prawidłowe zadziałanie bezpieczników. 4) Zabrania się przeciążania urządzeń. 5) Po zakończeniu pracy należy wyłączyć wszystkie urządzenia i oświetlenie na swoim stanowisku. 4.5 Osprzęt instalacji elektrycznej Osprzęt instalacji elektrycznej powinien być dostosowany do rodzaju pomieszczenia i zastosowanych w instalacji przewodów. Obudowa osprzętu musi zapewnić zabezpieczenie przed porażeniem prądem, pożarem lub zainicjowaniem wybuchu, stosownie do warunków miejscowych a w szczególności: 1) Skrzynki, rozgałęźników i wyłączników w pomieszczeniach wilgotnych, zapylonych lub zagrożonych wybuchem powinny być dostosowane do rodzaju występujących czynników, 2) Jeżeli istnieje możliwość mechanicznego uszkodzenia osprzętu, należy go zainstalować we wnękach, lub stosować osprzęt z obudowami metalowymi. 3) W miarę możliwości, gniazda i wyłączniki należy instalować w odległości nie mniejszej niż 1 m od siebie. 4.6 Ciecze łatwopalne i gazy palny Należy założyć, że ciecze łatwopalne i gazy palne będą stosowane w budynkach urzędu jedynie doraźnie np. rozpuszczalniki, lakiery (podczas przygotowania i doraźnych remontów, aranżacji wnętrz) i gazów technicznych podczas prac remontowych). 4.7 Eksploatacja urządzeń gazowych Urządzenie gazowe są eksploatowane w pomieszczeniach technicznych – kotłownia. Obecnie zastawano kocioł gazowy kondensacyjny typ WGB-50C na potrzeby ogrzewania powietrza do wentylacji pomieszczeń. Obsługą ww. urządzeń gazowych zajmują się pracownicy Referatu Gospodarczego. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 19/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 4.8 Przechowywanie i magazynowanie 1) Wszystkie czynności związane z użyciem, transportem lub składowaniem materiałów palnych należy wykonywać zgodnie ze wskazaniami producenta lub warunkami przeciwpożarowymi opisanymi w instrukcji technologicznej. 2) Materiały palne należy przechowywać w sposób uniemożliwiający powstanie pożaru lub wybuchu w efekcie procesu składowania lub na wskutek wzajemnego oddziaływania. 3) Na stanowisku pracy przechowywać ilości materiału palnego nie przekraczającą wielkości dobowego zapotrzebowania, jeżeli przepisy szczegółowe nie stanowią inaczej. 4) Materiały palne należy przechowywać w odległości nie mniejszej niż 0,5 m od urządzeń i instalacji, których powierzchnie zewnętrzne mogą nagrzewać się do temperatury przekraczającej 100°C oraz linii kablowych napięciu powyżej 1 kV, przewodów uziemiających i przewodów instalacji odgromowej. 5) Ciecze palne o temperaturze zapłonu poniżej 55°C należy przechowywać wyłącznie w pojemnikach wykonanych z materiałów co najmniej trudnozapalnych, odprowadzających ładunki elektryczności statycznej, wyposażonych w szczelne zamknięcia. Zaleca się przechowywanie materiałów łatwopalnych w specjalnych szafach do przechowywania ww. materiałów. 4.9 Palenie papierosów Na terenie obiektów Urzędu Miasta Rybnika obowiązuje bezwzględny zakaz palenia tytoniu i zakaz używania otwartego ognia. Zwrócić należy iż nie zgaszone papierosy stanowią źródło ognia. umieścić znaki zakazu palenia (np. na każdej kondygnacji). W budynku należy Rys. Znaki zakazu palenia - „Zakaz palenia na terenie całego obiektu” Pracodawca może dopuścić możliwość palenia poza budynkiem urzędu. W takim przypadku miejsce wyznaczone do palenia tytoniu należy odpowiednio przygotować i wyposażyć tak aby nie stwarzało zagrożenia pożarowego. Miejsce wyznaczone do palenia należy oznakować znakami informacyjnymi. Rys. Znaki informacyjne – „Tu wolno palić”. Miejsce wyznaczone do palenia papierosów zaleca się wyposażyć w odpowiednie popielnice np. typu samogaszącego. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 20/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 Fot. Popielnice samogaszące. 4.10 Wystrój pomieszczeń Obecny stan wyposażenia pomieszczeń, ich wystrój oraz obudowa dróg ewakuacyjnych nie powinny powodować gwałtownego rozprzestrzeniania się pożaru. Do wystroju i obudowy dróg ewakuacyjnych zastosowano głównie elementy trudno zapalne lub nie palne. Przy zmianie lub modyfikacji wystroju pomieszczeń należy zapewnić ogólne warunki bezpieczeństwa pożarowego, bezpieczną ewakuację osób, prawidłowy stan instalacji i urządzeń oraz przestrzegać zasad przechowywania i składowania materiałów palnych. 1) Na drogach komunikacji ogólnej, służącej celom ewakuacji, stosowanie materiałów i wyrobów budowlanych łatwo zapalnych jest zabronione. 2) W strefach pożarowych ZLI, ZL II, ZL III i ZL V stosowanie wykończenie wnętrz materiałów łatwo zapalnych, których produkty rozkładu termicznego są bardzo toksyczne lub intensywnie dymiące, jest zabronione. Cechy palności elementów wystroju takich wykładziny podłogowe, okładziny ścienne lub sufitowe potwierdza klasyfikacja ogniowa wydana przez właściwą placówkę, w której określony zostanie stopień palności badanego wyrobu. 3) Przestrzeń miedzy sufitem podwieszanym i stropem powinna być podzielona na sektory o powierzchni nie większej niż 1000m², a w korytarzach – przegrodami co 50 m, wykonanymi z materiałów niepalnych. W przypadku sufitów podwieszonych oprócz klasyfikacji ogniowej danego elementu sufitu podwieszanego należy posiadać dokumenty potwierdzające iż jest on również niekapiący i nieodpadający pod wpływem ognia. 4) Palne elementy wystroju wnętrz budynku, przez które lub obok których prowadzone są przewody ogrzewcze, wentylacyjne, dymowe lub spalinowe, powinny być zabezpieczone przed możliwością zapalenia lub zwęglenia. 5. Ogólne zasady zapobiegania możliwości powstania pożaru W budynku urzędu oraz na przyległym terenie zabronione jest wykonywanie czynności, które mogą spowodować pożar, jego rozprzestrzenianie się, utrudnienie prowadzenia działań ratowniczych lub ewakuacji. W związku z powyższym ustala się następujące zasady zapobiegania możliwości powstania pożaru: 1) Zapewnić odpowiednie warunki ochrony przeciwpożarowej w zakresie bezpieczeństwa ludzi, wymagań budowlanych, instalacyjnych i innych. 2) Zaznajomić pracowników z instrukcjami o charakterze przeciwpożarowym oraz nadzorować ich przestrzeganie. 3) Utrzymywać w należytym stanie instalacje i urządzenia znajdujących się w pomieszczeniach. 4) Utrzymywać porządek i czystości w pomieszczeniach budynku. 5) Egzekwować zakaz palenia papierosów w budynku. 6) Dokonywać natychmiastowych uzupełnień i napraw instalacji i urządzeń mogących spowodować powstanie pożaru wskutek braków, uszkodzeń lub wadliwego działania. 7) Zakazuje się pozostawiania bez dozoru włączonych urządzeń elektrycznych oraz grzejnych. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 21/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 8) Zakazuje się przechowywania w miejscach do tego nie przeznaczonych płynów łatwopalnych oraz nie gromadzenie ich w nadmiernej ilości. 9) Zakazuje się zamykania drzwi ewakuacyjnych w sposób uniemożliwiający ich natychmiastowe otwarcie. 10) Zakazuje się podgrzewania za pomocą otwartego ognia smoły i innych materiałów w odległości mniejszej niż 5m od budynku. 11) Zakazuje się przechowywania materiałów palnych w odległości mniejszej niż 0.5 m od urządzeń, których powierzchnie zewnętrzne mogą nagrzewać się powyżej 100ºC. 12) Zakazuje się prowadzenia prac pożarowo niebezpiecznych bez odpowiedniego zabezpieczenia i nadzoru. 6. 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) Przyczyny powstawania pożarów Używanie ognia otwartego lub światła z płomieniem otwartym w pomieszczeniach. Porzucanie niewygaszonych niedopałków papierosów na materiały palne. Nieprawidłowa eksploatacja urządzeń grzejnych: - uszkodzenie elementów grzejnych, - ustawienie elementów grzejnych w pobliżu palnych materiałów, Wady urządzeń elektrycznych: - niewłaściwa instalacja dla danego typu pomieszczenia, - przeciążenie instalacji i odbiorników prądu, - zwarcie przewodów i urządzeń, - korzystanie z uszkodzonych urządzeń i przewodów elektrycznych, - osłanianie żarówek materiałami palnymi, - brak dozoru technicznego, - brak systematycznych badań instalacji, Wady urządzeń wentylacyjnych: - niewłaściwa eksploatacja, - brak terminowych przeglądów i czyszczenia, - stopień zużycia powodujący niebezpieczeństwo, Wady urządzeń mechanicznych: - zatarcie się urządzeń, - przeciążenie, - iskrzenie, - brak konserwacji, Podpalenie, akty sabotażu. 6.1 Drogi rozprzestrzeniania się pożarów 1) Drogi komunikacyjne, gdy na tych drogach znajdują się materiały palne. 2) Pomieszczenia administracyjno-biurowe oraz inne pomieszczenia, nagromadzono nadmiar materiałów palnych. 3) Palny wystrój wnętrz. 4) Kanały wentylacyjne, kablowe itp. w których 6.2 Zagrożenia dla ludzi w czasie pożarów 1) Duże zadymienie pomieszczeń i dróg ewakuacyjnych, wytworzenie się wysokiej temperatury. 2) Zatrucie gazami toksycznymi powstającymi podczas procesu spalania, szczególnie podczas spalania tworzyw sztucznych, substancji chemicznych. 3) Brak prawidłowych warunków ewakuacji (tarasowanie, przewężenia dróg ewakuacyjnych, zamykanie drzwi na korytarzach i wyjść ewakuacyjnych bez możliwości natychmiastowego ich użycia). 4) Panika osób znajdujących się w budynku. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 22/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 6.3 Inne zagrożenia Inne miejscowe zagrożenia – to zdarzenia wynikające z rozwoju cywilizacyjnego i naturalnych praw przyrody, nie będące pożarem ani klęską żywiołową, stanowiące zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia lub środowiska, któremu zapobieżenie lub którego usunięcie skutków nie wymaga zastosowania nadzwyczajnych środków Inne miejscowe zagrożenia dzieli się według rodzaju stwarzanego przez nie zagrożenia, na: 1) budowlane - zniszczenia lub uszkodzenia budowanego lub istniejącego obiektu budowlanego, jego części lub poszczególnych elementów, 2) w komunikacji drogowej i innej - zniszczenia, uszkodzenia, kolizje środków transportu w trakcie ich ruchu lub postoju mające miejsce na szlakach komunikacyjnych których skutki stwarzają zagrożenie dla życia lub mienia, uniemożliwiają ruch innych środków transportu, 3) chemiczne - uwolnienie do otoczenia toksycznych środków przemysłowych (TSP) lub innych niebezpiecznych materiałów chemicznych, stwarzających zagrożenie dla życia, mienia lub środowiska, 4) ekologiczne - powodujące na skutek działalności człowieka lub sił natury skażenie środowiska naturalnego, zagrażające życiu lub środowisku, 5) radiologiczne - związane z uwolnieniem do otoczenia substancji promieniotwórczych zagrażających życiu lub mieniu, niszczących środowisko naturalne, 6) Infrastruktury komunalnej - uszkodzenia lub zniszczenia urządzeń i instalacji szczególności gazowych, wodno-kanalizacyjnych, ciepłowniczych, energetycznych, dźwigowych, uniemożliwiające ich normalne funkcjonowanie i stwarzające zagrożenie dla życia lub mienia, 7) silne wiatry - powodujące uszkodzenia lub zniszczenia konstrukcji budynku; 8) przybory wód - związane z gwałtownymi przyborami wód w ciekach lub zbiornikach wodnych, np. powodzie, wylewy i zalewy wód, zatory lodowe, 9) opady śniegu, opady deszczu - gwałtowne i intensywne opady mogące powodować lokalne podtopienia lub niebezpieczne obciążenia konstrukcji. na obszarach wodnych związane ze zdarzeniami na ciekach i zbiornikach wodnych, a nie będące przyborami wód. 10) medyczne – związane ze zdarzeniami, podczas których występuje zagrożenie dla życia i zdrowia ludzkiego i konieczne było udzielanie przedlekarskiej lub lekarskiej pomocy medycznej poszkodowanym, przez ratowników służb ratowniczych. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 23/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 7. Instalacje techniczne – charakterystyka i kontrola Na zapewnienie bezpieczeństwa pożarowego całego budynku istotny wpływ ma stan techniczny ww. instalacji technicznych, ponieważ w pewnych okolicznościach mogą one stać się inicjatorem pożaru lub innego zagrożenia. Sytuacja taka nie powinna mieć miejsca, jeżeli poddawane są okresowym przeglądom, kontroli i innym czynnościom konserwacyjnym. Zgodnie z §4 ust. 1 punkt 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. z 2010 r. nr 109 poz. 719) użytkowanie instalacji, urządzeń i narzędzi niesprawnych technicznie lub w sposób niezgodny z przeznaczeniem albo warunkami określonymi przez producenta, jeżeli może się to przyczynić do powstania pożaru, wybuchu lub rozprzestrzenienia ognia. Dokumentem stwierdzającym stan techniczny urządzeń i instalacji jest protokół z wykonanych badań lub pomiarów. Badania i pomiary instalacji technicznych przeprowadzane są przy oddawaniu budynku do użytkowania, a także w przypadku przebudowy lub zmiany funkcji budynku. Poniżej zostały szczegółowo opisane występujące w obiekcie instalacje techniczne, ich wpływ na bezpieczeństwo budynku i bezpieczeństwo osób w nich przebywających oraz zakresy i terminy ich badań technicznych i konserwacji. 7.1 Instalacja elektryczna Niesprawna lub niewłaściwie eksploatowana instalacja elektryczna może stać się źródłem pożaru. Prawidłowe funkcjonowanie instalacji oświetleniowej ma z kolei duży wpływ na sprawne prowadzenie ewakuacji. Sprawność oświetlenia podstawowego również jest uzależniona od stanu technicznego instalacji elektrycznej w danym budynku. Zakres oraz częstotliwość pomiarów okresowych są uzależnione od warunków, w jakich eksploatowane są urządzenia elektroenergetyczne. Istotny wpływ na ustalanie czasookresów wykonywania pomiarów eksploatacyjnych, szczególnie pomiarów rezystancji izolacji, ma kwalifikacja budynku lub jego część do kategorii zagrożenia ludzi bądź wyznaczenie w obiekcie strefy zagrożenia wybuchem. Przyłącze elektryczne znajduje się w pomieszczeniach technicznych (piwnice). Lokalizacja głównego wyłącznika prądu: 1) „Przeciwpożarowy wyłącznik prądu” - znajduje się w wiatrołapie na wprost schodów przy wyjściu z budynku. Oznakowano znakiem „przeciwpożarowy wyłącznik prądu”. UWAGA: Przed wyłączeniem prądu sprowadzić podnośnik hydrauliczny dla osób niepełnosprawnych na poziom parteru, sprawdzić czy w windzie nie znajdują się ludzie, a następnie wyłączyć prąd. Instrukcja postępowania w sytuacjach awaryjnych określa: „Instrukcja ręcznej obsługi podnośnika hydraulicznego dla osób niepełnosprawnych - stan awaryjny” (załącznik) Częstość wykonywania pomiarów okresowych instalacji elektrycznych określa Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo Budowlane. Zgodnie z art. 62 ust.1. pkt. 2 wyżej wymienionej ustawy badania instalacji elektrycznej w zakresie ochrony od porażeń i oporności izolacji przewodów powinny być przeprowadzane, co najmniej raz na 5 lat. 7.2 Instalacja piorunochronna Wyposażenie obiektu budowlanego w instalację piorunochronną w sposób istotny poprawia bezpieczeństwo pożarowe, szczególnie w przypadku bezpośredniego uderzenia piorunu w budynek lub jego pobliże. W takim przypadku zainicjowanie pożaru może nastąpić w wyniku pojawienia się przepięcia w instalacji elektrycznej budynku. Na budynkach zainstalowana jest standardowa instalacja ochrony odgromowej. W związku z powyższym do obowiązków zarządcy budynków w zakresie utrzymania właściwego stanu technicznego instalacji odgromowej należy badanie tej instalacji w szczególności w zakresie stanu sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń od korozji oraz uziemienia, zapewnienie realizacji napraw i wymiany przez osoby posiadające kwalifikacje zawodowe i uprawnienia. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 24/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 Zgodnie z art.62 ust.1 pkt 2 Ustawy z dnia 07.07 .1994 r. – Prawo budowlane (Dz U. z 2006 Nr 156 poz 1118 z p. zmianami) badania instalacji odgromowej powinny być przeprowadzane ,co najmniej raz na 5 lat. 7.3 Instalacja wentylacyjna W budynkach funkcjonuje wentylacja grawitacyjna oraz mechaniczna. Sposób użytkowania przewodów, kanałów dymowych, spalinowych oraz wentylacyjnych powinien być zgodny z przeznaczeniem tych przewodów i kanałów uniemożliwiać ograniczenie lub utratę ich drożności i szczelności, zapewniać bezpieczeństwo użytkowników. Instalacje kanały i przewody spalinowe oraz urządzenia wentylacyjne w okresie ich użytkowania powinny być utrzymywane w stanie technicznym zapewniającym sprawność i niezawodność funkcjonowania. Centrala wentylacyjna znajduje się w przestrzeni stropowej na II piętrze budynku. Sterowanie zlokalizowano w pomieszczeniu technicznym nr 27 ( II piętro) Zgodnie z art.62 Ustawy z dnia 07.07 .1994 r. – Prawo budowlane(J.t. Dz U.z 2006 Nr 156 poz 1118 z p. zmianami) przewody kominowe służące miedzy innymi do wentylacji powinny być poddawane przeglądom i kontroli nie rzadziej niż raz na rok. 7.4 Instalacja klimatyzacji pomieszczeń W budynku urzędu znajduje się system klimatyzacji, którego urządzenia zewnętrzne znajdują się dachu budynku urzędu. Częstość wykonywania konserwacji okresowych instalacji określa dokumentacja techniczno – ruchowa zainstalowanych urządzeń. Instalacje klimatyzacji pomieszczeń poddawane są przeglądom i kontroli nie rzadziej niż raz na rok. 7.5 Instalacja ogrzewania elektrycznego Budynek ogrzewany jest poprzez Instalację ogrzewania elektrycznego. Sterowanie instalacją ogrzewania elektrycznego zlokalizowano w rozdzielnicy sterowania elektrycznego na I piętrze budynku (korytarz). 7.6 Lp 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Terminarz badań, przeglądów, konserwacji instalacji technicznych, urządzeń. Rodzaj czynności Pomiar rezystancji izolacji przewodów roboczych instalacji elektrycznej Sprawdzenie skuteczności działania środków ochrony przeciwporażeniowej w instalacji elektrycznej Badanie instalacji odgromowej Przegląd instalacji wentylacyjnej Przegląd instalacji klimatyzacji Przegląd instalacji gazowej i kotła gazowego Przegląd i konserwacja podnośnika dla osób niepełnosprawnych Termin co 5 lat co 5 lat co 5 lat 1 rok 1 rok 1 rok co 30 dni Przeglądy techniczne i czynności konserwacyjne prowadzone są przez uprawnione firmy. Za terminową realizację przeglądów i konserwacji odpowiada Kierownik Referatu Gospodarczego Wydziału Administracyjnego lub osoba przez niego wyznaczona. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 25/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 8. Instalacje i urządzenia przeciwpożarowe 8.1 System sygnalizacji pożaru W budynku Urzędu Miasta przy ul. Zamkowej 5 oraz Bolesława Chrobrego 2 zainstalowana jest instalacja sygnalizacji pożaru zbudowana w oparciu o centralę Sagitta 250 o pojemności 8 pętli linii dozorowych wykonana w postaci szafki ściennej. W jej obudowie znajdują się akumulatory zasilania rezerwowego i drukarka umożliwiająca rejestrację zdarzeń oraz wyświetlacz opisujący rodzaj zdarzenia i jego lokalizację. Centrala została zainstalowana w pomieszczeniu nr 010. Nie jest podłączona do centrum odbiorczego w jednostce straży pożarnej. System sygnalizacji pożarowej jest wyposażony jedynie w sygnalizatory dźwiękowy zlokalizowany na parterze budynku. Zaleca się aby sygnalizatory dźwiękowe były zlokalizowane na każdej kondygnacji budynku. Sposób postępowania: W przypadku alarmu dźwiękowego centralki SSP - należy jak najszybciej zweryfikować alarm tj. dokonać kontroli pomieszczeń, gdzie zadziałały czujki i pomieszczeń sąsiednich. W przypadku potwierdzenia pożaru należy zaalarmować straż pożarną (tel. 998, lub 112) i przystąpić do prowadzenia akcji ratowniczej. Częstość wykonywania konserwacji okresowych instalacji: Instalacja sygnalizacji pożaru musi być poddawana przeglądom i czynnościom konserwacyjnym zgodnie z ustaleniami producenta, nie rzadziej jednak niż raz w roku. Konserwacją i sprawdzaniem instalacji alarmowej zajmuje się uprawniona firma. Fakt przeprowadzonej konserwacji i przeglądu SSP winien być odnotowany w Książce Eksploatacji i Konserwacji SSP. 8.2 Instalacja oddymiania W budynku zainstalowano instalacje samoczynnego usuwania dymu i gazów pożarowych z przestrzeni klatek schodowych zintegrowany z centralą pożarową. Zastosowany system usuwania dymu i ciepła zapobiega rozprzestrzenianiu się wzdłuż sufitu (dachu) i tworzenia warstwy toksycznych produktów spalania na pionowej drodze ewakuacyjnej, a tym samym znacząco poprawia warunki ewakuacji. System zabezpiecza również przed wzrostem temperatury wywołanej przez pożar. Gaszenie pożaru w budynku z systemem oddymiania czyni tę operacje bezpieczniejszą i efektywniejszą. Temperatury pod sufitem zmieniają się znacząco dzięki usuwaniu ciepła i dymu. Wentylatory wyciągowe zostały zainstalowane na dachu budynku. Częstość wykonywania konserwacji okresowych instalacji: Instalacja sygnalizacji pożaru musi być poddawana przeglądom i czynnościom konserwacyjnym zgodnie z ustaleniami producenta, nie rzadziej jednak niż raz w roku. Konserwacją i sprawdzaniem instalacji alarmowej zajmuje się uprawniona firma. Fakt przeprowadzonej konserwacji i przeglądu SSP winien być odnotowany w Książce Eksploatacji i Konserwacji SSP. 8.3 Oświetlenie awaryjne i ewakuacyjne Dla poprawy warunków ewakuacji w budynku zostało zainstalowane oświetlenie awaryjne i ewakuacyjne na ciągach komunikacyjnych (korytarzach), które załączane jest samoczynnie po zaniku napięcia zasilającego w sieci elektrycznej 220 V. Zastosowane lampy z własnymi akumulatorkami umożliwiają podtrzymanie oświetlenia w czasie 2 godzin. Oświetlenie awaryjne ewakuacyjne odgrywa ważną rolę w zakresie bezpieczeństwa osób przebywających w budynku, ponieważ w przypadku konieczności ewakuacji ludzi z budynku w przypadku zadymienia lub po zmroku w znaczny sposób ogranicza możliwość wystąpienia paniki i umożliwia sprawniejsze prowadzenie ewakuacji. Przegląd sprawności technicznej i czynności konserwacyjne oświetlenia ewakuacyjnego należy dokonywać w okresach i w sposób zgodny z instrukcją podaną przez producenta, zgodnie z zasadami określonymi w Polskich Normach Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 26/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 8.4 Instalacja wodociągowa przeciwpożarowa Budynek jest zaklasyfikowany jako budynek niski (N) nie przekracza 12 m wysokości Stosowanie instalacji wodociągowej przeciwpożarowej jest wymagane w budynku niskim o powierzchni przekraczającej 1000 m². W obiekcie nie jest wymagany instalacja wodociągowa przeciwpożarowa. 8.5 Stałe urządzenia gaśnicze. Obowiązek stosowania stałych urządzeń gaśniczych, do których zalicza się stałe urządzenia gaśnicze wodne (tryskaczowe i zraszaczowe), parowe, pianowe, gazowe i aerozolowe, proszkowe reguluje § 27 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. Nr 109 poz. 719). W obiekcie nie są wymagane stałe urządzenia gaśnicze. 8.6 Dźwiękowy system ostrzegawczy. Dźwiękowy system ostrzegawczy - służy do rozgłaszania sygnałów ostrzegawczych i komunikatów głosowych dla potrzeb bezpieczeństwa osób przebywających w budynku, nadawanych automatycznie po otrzymaniu sygnału z systemu sygnalizacji pożarowej, a także przez operatora. W obiekcie nie jest wymagany dźwiękowy system ostrzegawczy Z uwagi na przeprowadzone ćwiczenia w zakresie sprawdzenia warunków i organizacji ewakuacji w budynku w celu poprawy bezpieczeństwa pracowników i Klientów oraz w celu usprawnienia ewakuacji zaleca się podjęcie działań zmierzających do wyposażenia budynku w ww. system. 8.7 Informatyczny system ostrzegania W celu usprawnienia informowania o zagrożeniach oraz organizacji ewakuacji, stanowiska komputerowe podłączone do systemu teleinformatycznego mogą zostać wyposażone w system ostrzegania przed zagrożeniami. Administratorem systemu mogą być np. Prezydent Miasta, Sekretarz Miasta, Naczelnik Wydziału Ad, Służba bhp i ppoż. System jest systemem o charakterze wspomagającym. W przypadku nadania komunikatu przez system ostrzegania o zagrożeniach pracownicy przystępują do ewakuacji. EWAKUACJA !!! NIEZWŁOCZNIE OPUŚCIĆ BUDYNEK Natychmiast przerwij pracę. Poinformuj współpracowników o ewakuacji. Zabierz rzeczy osobistego użytku oraz odzież wierzchnią. Wyloguj się z systemów informatycznych. Zamknij okna, wyłącz urządzenia elektryczne. Opuść pomieszczenie i zamknij drzwi ( nie na klucz). Kieruj się drogami ewakuacyjnymi do wyjść ewakuacyjnych i miejsca koncentracji do ewakuacji. 8. Postępuj zgodnie z poleceniami osób kierujących ewakuacją. Rys. Przykładowy komunikat informatycznego systemu ostrzegawczego. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Przeglądy techniczne i konserwacja systemu powinny odbywać się nie rzadziej niż raz w roku. Przeglądy i konserwacje przez Wydział Informatyki. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 27/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 Terminarz badań, przeglądów urządzeń przeciwpożarowych oraz podręcznego sprzętu gaśniczego. Lp Rodzaj czynności Termin Uwagi Konserwacja podręcznego sprzętu co najmniej 1 wg zaleceń 1) gaśniczego (gaśnice w budynku oraz razw roku producenta sprzętu pojazdach służbowych). Kontrola Systemu Sygnalizacji Pożarowej co najmniej 1 2) (SSP) raz w roku Przegląd instalacji oświetlenia co najmniej wg zaleceń 3) ewakuacyjnego 1 razw roku producenta sprzętu co najmniej wg zaleceń 4) Przegląd oświetlenia awaryjnego 1 raz w roku producenta sprzętu konserwacja co najmniej 5) Przegląd drzwi automatycznych wg zaleceń 1 raz w roku producenta sprzętu Przegląd i konserwacja instalacji samoczynnego usuwania dymu i gazów co najmniej 1 6) pożarowych z przestrzeni klatek raz w roku schodowych. 8.8 9. Podręczny sprzęt gaśniczy Obowiązek wyposażania budynków, obiektów w podręczny sprzęt gaśniczy, ratowniczy oraz środki gaśnicze wynika z art. 4 punkt 2 Ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej i ciąży on na właścicielu, zarządcy lub użytkowniku budynku, obiektu. Podręczny sprzęt gaśniczy przeznaczony jest do gaszenia pożarów w pierwszej fazie ich powstawania. Do podręcznego sprzętu gaśniczego zalicza się wszelkiego rodzaju gaśnice (płynowe, pianowe, proszkowe, śniegowe), małe agregaty gaśnicze (do 25 kg środka gaśniczego) oraz koce gaśnicze. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, obiekty należy wyposażyć w podręczny sprzęt gaśniczy biorąc pod uwagę następujące kryteria: - minimalną masę środka gaśniczego przypadającego na każde 100 m² powierzchni budynku, - grupy pożarów, które mogą wystąpić w budynku, - sposób rozmieszczenia sprzętu. 9.1 Wyposażenie obiektów w podręczny sprzęt gaśniczy Zgodnie z ustaleniami §32 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji na każde 100 m² powierzchni strefy pożarowe jw. nie chronionej stałym urządzeniem gaśniczym, powinna przypadać jedna jednostka masy środka gaśniczego 2kg (lub 3 dm³) zawartego w gaśnicach. Budynek powinien być wyposażone w gaśnice przenośne spełniające wymagania Polskich Norm będących odpowiednikami norm europejskich (EN), dotyczących gaśnic, a rodzaj gaśnic powinien być dostosowany do gaszenia tych grup pożarów, określonych w Polskich Normach dotyczących podziału pożarów, które mogą wystąpić w obiekcie. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 28/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 9.2 Zasady rozmieszczenia gaśnic W celu zapewnienia optymalnych warunków rozmieszczenia podręcznego sprzętu gaśniczego w budynku należy stosować następujące zasady: 1) Gaśnice powinny być umieszczane w miejscach łatwo dostępnych i widocznych, przy wejściach do budynków, klatkach schodowych i korytarzach, przy wyjściach z pomieszczeń na zewnątrz, z zachowaniem dostępu do sprzętu o szerokości min.1 m. 2) Oznakowanie miejsc usytuowania gaśnic powinno być zgodne z ustaleniami Polskiej Normy PN-92/N-01256/01. 3) Gaśnice należy umieszczać w miejscach nie narażonych na uszkodzenia mechaniczne oraz działanie źródeł ciepła (piece, grzejniki). 4) Odległość z każdego miejsca w obiekcie, w którym może przebywać człowiek do najbliższej gaśnicy, nie powinna być większa niż 30 m. 5) Środek gaśniczy zastosowany w gaśnicach będących na wyposażeniu obiektu powinien być dostosowany do grup pożarów, które mogą wystąpić w obiekcie. 6) Dla zapewnienia bezpieczeństwa obiektu oraz możliwości ugaszenia wszystkich z ww. grupy pożarów budynek należy wyposażyć głównie w gaśnice uniwersalne, czyli proszkowe typu ABC o większej objętości środka gaśniczego tj.GP4 lub GP6. 7) Gaśnice należy rozmieścić w wyznaczonych miejscach zgodnie z planem rozmieszczenia gaśnic, miejsca rozmieszczenia podręcznego sprzętu gaśniczego zostały także ujęte planach ewakuacyjnych. 8) W pomieszczeniach garażowych, technicznych, na zewnątrz budynków zleca się stosować szafki ochronne na gaśnice. Fot. Podstawa pod gaśnicę. Fot. Podstawa z oparciem pod gaśnicę. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 29/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 Fot. Szafka na gaśnicę Fot. Wieszak na gaśnicę Fot. Szafka ochronna Wymagana minimalna ilość środków gaśniczych dla budynku Urzędu Miasta Rybnika przy ul. Zamkowej 5 Powierzchnia użytkowa: 682,77 m Kategoria zagrożenia ² ZLIII Norma 2 kg środka gaśniczego na każde 100m powierzchni użytkowej budynku Wymagana minimalna ilość środków gaśniczych dla budynku ² (682,77: 100) x 2 kg = 6,82 x 2 kg = ~ 13,64 kg Tabela. Rozmieszczenie gaśnic – UM Rybnik ul. Zamkowej 5 LP Kondygnacja/ pomieszczenie Lokalizacja 1. Piwnica - w pobliżu klatki schodowej 2. Parter - klatka schodowa przed wejściem do pomieszczeń biurowych 3. I piętro - klatka schodowa przed wejściem do pomieszczeń biurowych 4. II piętro (poddasze) - klatka schodowa przed wejściem do pomieszczeń biurowych 5. Serwerownia - przed wejściem do pomieszczenia Typ gaśnicy / urządzenia gaśniczego GP4 – ABC Liczba sztuk 1 GP4 – ABC 2 GP4 – ABC 2 GP4 – ABC 1 GS-5 1 Typ gaśnicy / urządzenia gaśniczego Liczba sztuk Tabela. Wyposażenie dodatkowe LP Lokalizacja 1. Pojazdy służbowe - wszystkie samochody służbowe 2. Urządzenia wielofunkcyjne - w zależności od lokalizacji i potrzeb Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 GP2 – ABC GSE– 2x 1szt. / pojazd 1 szt. /urządzenie 30/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 10. Zwalczanie pożarów 10.1 Charakterystyka środków gaśniczych Gaśnice proszkowe cechuje wysoka skuteczność gaśnicza proszków, opierająca się przede wszystkim na ich działaniu inhibitującym (przerywającym) proces spalania będący reakcją chemiczną. Proszki przeznaczone są dogaszenia pożarów grupy A, B, C (drewna, papieru, tkanin, cieczy, gazów palnych oraz urządzeń elektrycznych pod napięciem. Gaśnice proszkowe stosuje się przede wszystkim tam, gdzie zachodzi obawa uszkodzenia materiałów i urządzeń szczególnie cennych, które przy stosowaniu innych środków gaśniczych, a zwłaszcza wody i piany mogą ulec zniszczeniu. Ograniczenie stosowania proszków ma miejsce przede wszystkim w aparaturze i urządzeniach precyzyjnych, ponieważ proszek może spowodować zatarcie elementów ruchomych. Ze względu na wysokie ciśnienie robocze gaśnic proszkowych, mają one zdolność do zasięgu rzutu strumienia proszku na odległość od 5 do 8m. Mogą być eksploatowane w temperaturach od –26ºC do 30ºC. Grupy pożarowe: Waga środka gaśniczego: Czas działania (minimum): Waga całkowita: ABC 4kg 9s ok. 7 kg Fot. Gaśnica proszkowa GP-4x ABC Fot. Budowa i sposób użycia gaśnicy proszkowej. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 31/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 Gaśnice śniegowe przeznaczone są do gaszenia pożarów cieczy palnych, gazów tj. grupy pożarów B, C, (np. metan .propan. acetylen) oraz pożarów instalacji i urządzeń elektrycznych, znajdujących się pod napięciem. Działanie gaśnicze dwutlenku węgla polega na silnym oziębieniu palących się materiałów oraz zmniejszeniu stopnia nasycenia mieszaniny palnej z tlenem. Ze względu na lekkość gazu i tzw. suchego lodu nie zaleca się stosowania gaśnic śniegowych na wolnym powietrzu i na wietrze. W takich przypadkach znacznie skuteczniejsze są agregaty śniegowe, dysponujące znacznym zasobem CO2. Obecnie na rynku znajdują się gaśnice śniegowe - o zawartości 5 kg CO2. Gaśnice wyposażone są w wąż o długości 1 m. Gaśnice śniegowe są zdolne do pracy w temperaturach od –25ºC do 30ºC. Stężenie dwutlenku węgla w pomieszczeniu powyżej 5% jest duszące a powyżej 8%, trujące. Należy być ostrożnym przy użyciu gaśnic śniegowych w małych pomieszczeniach. Po akcji gaśniczej dokładnie przewietrzyć pomieszczenie. Fot. Budowa i sposób użycia gaśnicy śniegowej. Gaśnice płynowe są to gaśnice , które gaszą strumieniem płynu, składającym się z wody lub wodnych roztworów odpowiednich związków powierzchniowo czynnych i zwilżaczy. Działanie gaszące gaśnic płynowych polega głównie na oziębianiu palących się substancji przez główny składnik płynu tj. wodę oraz na izolowaniu tych substancji od tlenu przez wytwarzanie dużych ilości pary wodnej. Dodatki do wody w postaci zwilżaczy i związków powierzchniowo czynnych wydatnie zmniejszają napięcie powierzchniowe wody, umożliwiając jej przenikanie w głąb materiałów hydrofobowych. Gaśnice płynowe mają zastosowanie przede wszystkim do gaszenia pożarów grupy A i B (drewna, papieru, tkanin, cieczy palnych). Obecność wody w roztworze powoduje ograniczenie stosowania ich tam, gdzie mamy do czynienia z instalacjami elektrycznymi pod napięciem lub gdzie woda może wchodzić w reakcje tworząc dodatkowe zagrożenie. Ograniczony jest również zakres ich stosowania przy niskich temperaturach. Najczęściej można je stosować do – 20°C. Fot. Gaśnica płynowa. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 32/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 Urządzenia gaśnicze Urządzenie gaśnicze UGS-2x/GSE-2x Urządzenie gaśnicze UGS-2X przeznaczone jest do gaszenia urządzeń i sprzętu elektronicznego np.: monitorów, komputerów, sprzętu RTV, rozdzielni i szaf sterowniczych znajdujących się pod napięciem. Używając UGS-2X w pomieszczeniach zamkniętych można ugasić źródło ognia nie narażając na zapylenie innych urządzeń. Konstrukcja układu wylotowego z dyszą pozwala na precyzyjne podanie środka gaśniczego CO2 na źródło ognia, nie powodując zniszczeń w najbliższym otoczeniu. Grupy pożarowe: Waga środka gaśniczego: Czas działania (minimum): Waga całkowita: BC 2kg 6s 8,1kg Fot. Urządzenie gaśnicze UGS-2x / GSE-2x, oznaczenie urządzenia. 10.2 Zasady obsługi podręcznego sprzętu gaśniczego Zasady postępowania z podręcznym sprzętem gaśniczym i jego konserwacja Gaśnice ze względu na sposób magazynowania czynnika wyrzucającego środek gaśniczy, dzielimy na gaśnice typu X i gaśnice typu Z. Gaśnice typ X – gaśnice będące pod stałym ciśnieniem, czynnik wyrzucający i środek gaśniczy znajdują się w tym samym zbiorniku. Zasada uruchomienia gaśnicy typu X. Gaśnice typ Z – gaśnice w których czynnik wyrzucający środek gaśniczy znajduje się w oddzielnym zbiorniku, zwanym też nabojem. Gaśnicę tego typu uruchamiamy w sposób następujący Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 33/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 Zasada uchomienia gaśnicy typu Z. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów(Dz.U nr 109 poz 719.) wymaga, aby urządzenia przeciwpożarowe oraz podręczny sprzęt gaśniczy poddawane były badaniom i czynnościom konserwacyjnym zgodnie z zasadami określonymi przez producentów oraz z wytycznymi zawartymi w polskich normach. Czynności konserwacyjne powinny być prowadzone nie rzadziej niż raz na rok, a przeprowadzać je powinny osoby legitymujące się uprawnieniami, czyli świadectwem ukończenia kursu konserwatorów podręcznego sprzętu gaśniczego. Sposób uruchomienia każdej gaśnicy podany jest na jej zbiorniku, gaśnice należy poddawać okresowym przeglądom i konserwacji wg wskazań producenta. Od wszystkich pracowników należy egzekwować znajomość w zakresie rozmieszczenia, sposobu użycia oraz zastosowania poszczególnych rodzajów gaśnic. W przypadku doposażenia obiektów w nowy rodzaj podręcznego sprzętu należy zapoznać pracowników z jego obsługą oraz charakterystyką zastosowanego w nim środka gaśniczego. 10.3 Podstawowe zasady gaszenia pożaru podręcznym sprzętem gaśniczym Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 34/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 10.4 Instalacja wodociągowa przeciwpożarowa Instalacja wodociągowa przeciwpożarowa jest zaliczana do stałych urządzeń gaśniczych wodnych. Instalacja hydrantowa składa się z nawodnionych rur wodociągowych zakończonych zaworami hydrantowymi. Hydrant – urządzenie które umożliwia bezpośredni pobór wody z głównych przewodów sieci wodociągowej. Rozróżnia się hydranty: uliczne (na sieciach zewnętrznych): nadziemne, podziemne wewnętrzne (natynkowe lub wnękowe - na wewnętrznych instalacjach przeciwpożarowych budynku) Fot. Hydrant wewnętrzny płaskoskładanym 52 z wężem Fot. Hydrant wewnętrzny półsztywnym 25 z wężem Zawór hydrantowy jest usytuowany wraz z odcinkiem węża i prądownicą w szafce hydrantowej. Użycie hydrantu w przypadku powstania pożaru polega na: otwarciu szafki hydrantowej, rozwinięciu węża połączonego z zaworem i prądownicą, odkręceniu zaworu hydrantowego, skierowaniu strumienia wody do ogniska pożaru przy pomocy prądownicy wodnej. Szafki hydrantowe powinny być wyposażone w kompletny zawór, węże i prądownice. 10.5 Koc gaśniczy Koc gaśniczy - sprzęt gaśniczy służący do mechanicznego odcinania dopływu powietrza do płonących materiałów. Wykonany jest z włókna szklanego. Koc gaśniczy ma powierzchnię ok. 3m². Użycie polega na szczelnym przykryciu małego, płonącego przedmiotu lub np. beczki z palącą się cieczą. Używając koca należy pamiętać, by przykrywać zarzewie ognia od swojej strony, aby uniknąć poparzenia ogniem. Może być użyty do gaszenia palącego się ubrania. Wadą koca gaśniczego jest to, iż może być on użyty skutecznie tylko do gaszenia niewielkich źródeł ognia i umiejscowionych blisko osoby gaszącej pożar. Zaletą jest możliwość wielokrotnego użycia i nieniszczenie gaszonych przedmiotów. Fot. Koc gaśniczy, sposoby przechowywania oraz oznaczenie. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 35/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 10.6 Inne wyposażenie Plany ewakuacyjne. Plany ewakuacyjne, a także szkice sytuacyjne obiektu (załączniki) powinny być usytuowane na każdej kondygnacji budynku w miejscach ogólnie dostępnych widocznych (drogi ewakuacyjne (korytarze), w bliskiej odległości od pionowych dróg ewakuacyjnych - klatki schodowe oraz w pobliżu pomieszczeń technicznych i magazynowych). Instrukcje Bezpieczeństwa Pożarowego Jeden egzemplarz Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego należy umieścić w miejscu ogólnie dostępnym na parterze budynku na potrzeby służb ratowniczych. Instrukcje bezpieczeństwa pożarowego dla budynków Urzędu Miasta Rybnika przy ul. Bolesława Chrobrego 2 oraz ul. Zamkowej zlokalizowano w budynku Urzędu Miasta Rybnika przy ul. Bolesław Chrobrego 2 – pom. nr 010. Fot. Szafka zawieszana na Instrukcję Bezpieczeństwa Pożarowego Klucze do wyjść ewakuacyjnych Klucze do wyjść ewakuacyjnych należy umieścić oraz odpowiednio oznakować przy każdym wyjściu ewakuacyjnym. Dopuszcza się także umieszczenie oznaczenia z lokalizacją kluczy do wyjść ewakuacyjnych. Rys. Szafka na klucze do wyjścia ewakuacyjnego. Rys. Oznaczenie kluczy do wyjścia ewakuacyjnego. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 36/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 11. Prace niebezpieczne pod względem pożarowym Prace pożarowo niebezpieczne są to prace prowadzone przy użyciu ognia otwartego jak spawanie, zgrzewania, lutowanie, cięcie przy użyciu palników, szlifierek kątowych oraz wszelkiego rodzaju czynności konserwacyjne, naprawcze lub remontowe prowadzone przy użyciu materiałów niebezpiecznych pożarowo, a także prace w strefach zagrożenia wybuchem lub na urządzeniach i instalacjach z gazami palnymi, cieczami łatwo zapalnymi, jeżeli w trakcie prowadzonych prac istnieje prawdopodobieństwo zainicjowania pożaru lub wybuchu. Szczegółowe zasady zabezpieczenia przeciwpożarowego prac pożarowo niebezpiecznych, jak również warunki uzyskania zezwolenia na ich przeprowadzenie określa zarządzający obiektem. W normalnych warunkach użytkowania obiektu nie prowadzi się prac niebezpiecznych pożarowo i nie przewiduje się stałego miejsca wykonywania tych prac. Jednakże prace takie mogą być wykonywane sporadycznie w przypadkach remontów, modernizacyjnych lub usuwania skutków ewentualnych awarii związanych z eksploatacją obiektu. ZASADA BEZPIECZEŃSTWA Wykonywanie prac niebezpiecznych pod względem pożarowym bez pisemnego zezwolenia na ich prowadzenie jest ZABRONIONE ! 11.1 Ustalenia organizacyjne 1) Prace niebezpieczne pożarowo mogą być wykonywane na terenie budynku, pod warunkiem spełnienia wymagań zakresu ochrony przeciwpożarowej, obowiązujących przed i w trakcie ich wykonywania oraz po zakończeniu prac. Komisja nadzorująca wykonanie prac niebezpiecznych pożarowo powoływana na pisemny wniosek przesłany do służby bhp i ppoż. przez wydział zlecający wykonanie prac ww. prac. Wymagania, o których mowa poniżej ustalane są komisyjnie, każdorazowo przed rozpoczęciem prac, w oparciu o postanowienia niniejszej Instrukcji oraz przepisy szczegółowe. 2) Całkowitą odpowiedzialność za zabezpieczenie pod względem pożarowym prowadzonych prac, ponosi wykonawca tych prac. 3) Zapis o odpowiedzialności wykonawcy za bezpieczne pod względem pożarowym prowadzenie prac niebezpiecznych pożarowo powinien znaleźć się w umowie, a jeżeli prace prowadzone są w trybie zlecenia bezumownego, w oddzielnym oświadczeniu a fakt przyjęcia do wiadomości przez wykonawcę tego zapisu powinien być potwierdzony czytelnym podpisem. 4) Przed rozpoczęciem prac niebezpiecznych pożarowo komisja zobowiązana jest: - ocenić zagrożenie pożarowe w rejonie, w którym prace będą wykonywane, - ustalić rodzaj przedsięwzięć mających na celu niedopuszczenie do powstania i rozprzestrzeniania się pożaru lub wybuchu, - wskazać osoby odpowiedzialne za zabezpieczenie miejsca pracy, za przebieg oraz zabezpieczenie miejsca po zakończeniu pracy. 5) Zasady działania komisji nadzorująca wykonanie prac niebezpiecznych pożarowo - w skład osobowy komisji powinni wejść następujący członkowie: 1) Przedstawiciel wydziału zlecającego prace - przewodniczący 2) kierownik grupy wykonującej zlecone prace - członek, 3) przedstawiciel Służby bhp i ochrony przeciwpożarowej - członek, - w skład komisji mogą wchodzić inne osoby w razie potrzeby, - prace komisji organizuje jej przewodniczący, - komisja ze swoich prac sporządza „Protokół zabezpieczenia przeciwpożarowego prac niebezpiecznych pożarowo” wg wzoru podanego w załączniku, - po wykonaniu zabezpieczeń określonych w ww. protokole przewodniczący wydaje pisemne zezwolenie na rozpoczęcie prac wg wzoru podanego w załączniku, - do obowiązku przewodniczącego należy zorganizowanie i zapewnienie dozoru rejonu prac, zgodnie z ustaleniami zawartymi w „Protokole zabezpieczenia przeciwpożarowego prac pożarowo niebezpiecznych”. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 37/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 rozpoczęcie prac następuje po wykonaniu zabezpieczeń określonych w zezwoleniu. po zakończeniu prac całość dokumentacji przechowuje Służba bhp i ochrony przeciwpożarowej. 11.2 Zabezpieczenie prac pożarowo niebezpiecznych. Przy wykonywaniu prac należy przestrzegać następujących zasad: Niedopuszczalne jest jednoczesne prowadzenie prac niebezpiecznych pożarowo, jak np.: spawanie, cięcie mechaniczne lub szlifowanie powodujące iskrzenie, itp. w pomieszczeniach (lub sąsiadujących z nimi), w których wykonywane są prace z zastosowaniem materiałów palnych, polegające w szczególności na: - klejeniu, malowaniu lub myciu z zastosowaniem rozpuszczalników łatwopalnych, - szlifowaniu powierzchni wykonywanych z materiałów palnych, - zakładaniu palnych izolacji oraz prowadzeniu robót wykończeniowych przy zastosowaniu materiałów palnych, - montowaniu wyposażenia wnętrz wykonanego z materiałów palnych. Przygotowanie budynku i pomieszczeń do prowadzenia prac niebezpiecznych pożarowo polega na: Oczyszczeniu pomieszczeń lub miejsc gdzie będą wykonywane prace z wszelkich palnych materiałów i zanieczyszczeń. Odsunięciu na bezpieczną odległość od miejsca prowadzenia prac wszelkich przedmiotów palnych. Zabezpieczeniu przed działaniem rozprysków spawalniczych, wszelkich materiałów i urządzeń palnych, których usunięcie na bezpieczną odległość nie jest możliwe, przez osłonięcie ich arkuszami blachy ,płytami gipsowymi, kocem gaśniczym. Sprawdzeniu, czy znajdujące się w sąsiednich pomieszczeniach materiały lub przedmioty podatne na zapalenie wskutek przewodnictwa cieplnego, lub rozprysków spawalniczych, nie wymagają zastosowania lokalnych zabezpieczeń. Uszczelnieniu materiałami niepalnymi wszelkich przelotowych otworów instalacyjnych, kablowych ,wentylacyjnych znajdujących się w pobliżu miejsca prowadzonych prac: - zabezpieczeniu przed rozpryskami spawalniczymi lub uszkodzeniami mechanicznymi przewodów elektrycznych, gazowych oraz instalacyjnych z palną izolacją o ile znajdują się w zasięgu zagrożenia spowodowanego pracami pożarowo niebezpiecznymi, - w miejscu prowadzenia prac niebezpiecznych pożarowo powinien znajdować się sprzęt gaśniczy umożliwiający likwidację wszelkich źródeł pożaru. Po zakończeniu prac niebezpiecznych pożarowo należy poddać kontroli miejsca w którym prace były wykonywane oraz rejony przyległe. Prace niebezpieczne pożarowo mogą być wykonywane wyłącznie przez osoby do tego uprawnione, posiadające odpowiednie kwalifikacje. Przed rozpoczęciem prac niebezpiecznie pożarowo należy zapoznać osoby, które będą prowadziły te prace z zagrożeniami pożarowymi występującymi w rejonie ich wykonywania, oraz rodzajem przedsięwzięć mających na celu niedopuszczenie do powstania wybuchu lub pożaru. Sprzęt używany do wykonywania prac niebezpiecznych pożarowo powinien być sprawny technicznie i zabezpieczony przed możliwością wywołania pożaru. - 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) Przed rozpoczęciem prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, mogących powodować bezpośrednie niebezpieczeństwo powstania pożaru lub wybuchu, zarządca lub użytkownik obiektu jest obowiązany: 1) ocenić zagrożenie pożarowe w miejscu, w którym prace będą wykonywane; 2) ustalić rodzaj przedsięwzięć mających na celu niedopuszczenie do powstania i rozprzestrzeniania się pożaru lub wybuchu, 3) wskazać osoby odpowiedzialne za odpowiednie przygotowanie miejsca pracy, za przebieg oraz zabezpieczenie miejsca po zakończeniu pracy, 4) zapewnić wykonywanie prac wyłącznie przez osoby do tego upoważnione, posiadające odpowiednie kwalifikacje, Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 38/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 5) zaznajomić osoby wykonujące prace z zagrożeniami pożarowymi występującymi w rejonie wykonywania prac oraz z przedsięwzięciami mającymi na celu niedopuszczenie do powstania pożaru lub wybuchu. 11.3 Obowiązki osób nadzorujących prowadzenie prac pożarowo niebezpiecznych Obowiązkiem osób nadzorujących prowadzenie prac pożarowo niebezpiecznych jest: 1) znać obowiązujące przepisy przeciwpożarowe oraz nadzorować przestrzeganie tych przepisów przez podległych pracowników, 2) dopilnować, aby przed przystąpieniem do prac pożarowo niebezpiecznych wykonane zostały wszystkie zalecenia w zakresie zabezpieczenia obiektu, pomieszczeń, stanowisk, przewidziane w protokole prac lub zezwoleniu na ich przeprowadzenie, 3) sprawdzać zabezpieczenie przeciwpożarowe stanowisk prac pożarowo niebezpiecznych oraz wydawać polecenia gwarantujące natychmiastową likwidację stwierdzonych niedociągnięć, 4) wstrzymać prace z chwilą stwierdzenia sytuacji stwarzających niebezpieczeństwo powstania pożaru, do czasu usunięcia występujących nieprawidłowości, 5) brać udział w kontroli stanowisk, pomieszczeń lub budynku po zakończeniu prac pożarowo niebezpiecznych. Po zakończeniu prac w budynku, pomieszczeniu należy przeprowadzić dokładną kontrolę w miejscu ich prowadzenia i pomieszczeniach sąsiednich, celem stwierdzenia: czy nie pozostawiono tlących lub żarzących się cząsteczek na stanowisku pracy, jego otoczeniu lub w pomieszczeniach przyległych, czy nie występują oznaki tlenia się materiałów bądź inne wskazujące na możliwości zaistnienia pożaru, czy został zdemontowany sprzęt, wyłączony ze źródeł zasilania dostatecznie zabezpieczony przed dostępem osób postronnych. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 39/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 12. Warunki ewakuacji 12.1 Warunki ogólne Z każdego miejsca przeznaczonego na pobyt ludzi w budynku powinny być zapewnione odpowiednie warunki ewakuacji, zapewniające możliwość szybkiego i bezpiecznego opuszczenia strefy zagrożonej lub objętej pożarem, dostosowane do liczby osób przebywających w budynku oraz jego funkcji, konstrukcji i wymiarów oraz do zastosowanych w nim technicznych systemów zabezpieczenia przeciwpożarowego. Należy przez to rozumieć nie tylko odpowiednią ilość i szerokość wyjść ewakuacyjnych, nie przekroczenie dopuszczalnej długości przejść i dojść ewakuacyjnych, ale również zastosowanie takich rozwiązań, które umożliwią wszystkim osobom opuszczenie obiektu przed obniżeniem warstwy wolnej od dymu do poziomu uniemożliwiającego ewakuację. W celu zoptymalizowania warunków ewakuacji należy w szczególności zapewnić: - dostateczną ilości i szerokości wyjść ewakuacyjnych, - odpowiednią szerokości dróg ewakuacyjnych, - nieprzekroczenie dopuszczalnej długości przejść oraz dojść ewakuacyjnych, - bezpieczną pożarowo obudowy dróg ewakuacyjnych, - oznakowanie kierunków ewakuacji i wyjść ewakuacyjnych. W celu zapewnienia warunków bezpiecznej ewakuacji ludzi, w budynkach Urzędu Miasta Rybnika zabrania się: - składowania materiałów palnych na drogach komunikacji ogólnej, - ustawianie na klatkach schodowych, korytarzach i przejściach jakichkolwiek przedmiotów utrudniających ewakuację, - zamykanie drzwi ewakuacyjnych w sposób uniemożliwiający ich natychmiastowe otwarcie, - uniemożliwiania lub ograniczania dostępu do wyjść ewakuacyjnych, - stosowanie na drogach komunikacji ogólnej służących celom ewakuacji palnych elementów wystroju wnętrz okładziny ścienne powinny spełniać wymagania dla elementów nie rozprzestrzeniających ognia, - stosowanie łatwo zapalnych wykładzin podłogowych na drogach ewakuacyjnych, - zmiany organizacji ruchu osób i systemu dostępu do pomieszczeń bez uwzględnienia wymagań ewakuacyjnych, Ewakuacja ludzi z zagrożonego pożarem obiektu budowlanego ma podstawowe znaczenie w ocenie zagrożenia pożarowego, stąd też warunki ewakuacji kwalifikowane są bardzo rygorystycznie. W ustaleniu zasad tej kwalifikacji za podstawę wyjściową przyjmuje się liczbę osób przypadającą na 1m szerokości wyjść, przejść i dojść ewakuacyjnych oraz stan dróg ewakuacyjnych. Przy zmianach w zagospodarowywaniu budynku należy uwzględnić jego funkcję i maksymalną ilość osób mogących w nich jednocześnie przebywać. 12.2 Drogi ewakuacyjne Drogi ewakuacyjne dzielą się na poziome i pionowe. Do poziomych dróg ewakuacyjnych zaliczamy korytarze hole i pomieszczenia przejściowe, do pionowych klatki schodowe, schody i pochylnie. 12.3 Poziome drogi ewakuacyjne Aby poziome drogi ewakuacyjne, którymi mogą być korytarze mogły zapewnić warunki bezpieczeństwa na wypadek pożaru, powinny posiadać odpowiednie wymiary, z których najbardziej istotna jest szerokość drogi ewakuacyjnej. Wymagana szerokość zależy od przewidywanej ilości osób, które będą się tą drogą ewakuować wg wskaźnika 0,6m na 100 osób, lecz nie mniej niż 1,4m, a w przypadku dróg ewakuacyjnych przeznaczonych do ewakuacji nie więcej niż 20 osób nie mniej niż 1,20 m. W budynku Urzędu Miasta Rybnika zostały zachowane odpowiednie parametry dla poziomych dróg ewakuacyjnych. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 40/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 Rys. Parametry poziomych dróg ewakuacyjnych. Rys. Zasady określania dróg ewakuacyjnych. 12.4 Pionowe drogi ewakuacyjne W obiekcie występują pionowe drogi komunikacji ogólnej służące celom ewakuacji. Są to klatki schodowe o konstrukcji niepalnej. Klatka Klatka główna Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Funkcja Ewakuacyjna konstrukcja żelbetowa Wz_Ryb_00 Szerokość biegu 140 cm Wyjście z klatki ewakuacyjnej na zewnątrz Uwagi TAK Drzwi automatyczne przesuwne oraz drzwi otwierające się na zewnątrz otwierają się na zewnątrz 41/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 12.5 Przejścia ewakuacyjne Przejście ewakuacyjne jest to maksymalna odległość od miejsca, w którym może przebywać człowiek do wyjścia z pomieszczenia na drogę ewakuacyjną. Dla analizowanego budynku długość przejścia ewakuacyjnego nie powinna przekraczać 40m. W analizowanym obiekcie najdłuższe przejścia ewakuacyjne nie przekraczają 40m. Rys. Zasady określania długości przejść ewakuacyjnych. Przejście ewakuacyjne nie powinno prowadzić łącznie przez więcej niż trzy pomieszczenia. Długość przejścia ewakuacyjnego określa się wówczas jako sumę przejść w poszczególnych pomieszczeniach. W takim wypadku wymagania w zakresie klasy odporności ogniowej nie dotyczą ścianek działowych oddzielających od siebie te pomieszczenia. Określając wymaganą szerokość i liczbę przejść, należy stosować zasady analogicznie jak dla poziomych dróg ewakuacyjnych. Zagospodarowanie powierzchni użytkowych i komunikacyjnych nie powinno ograniczać szerokości ciągów komunikacyjnych poniżej 1,4 m. 12.6 Dojścia ewakuacyjne Dojście ewakuacyjne jest to droga, jaką musi przebyć człowiek od wyjścia z pomieszczenia na drogę ewakuacyjną, do wyjścia do innej strefy pożarowej lub na zewnątrz budynku, a więc do miejsca bezpiecznego, gdzie nie będzie on narażony na możliwość oddziaływania pożaru (ognia, dymu). Przy określaniu dopuszczalnej długości dojść ewakuacyjnych dla obiektu uwzględniono kwalifikację do kategorii zagrożenia ludzi i ilości dojść. Budynek/rodzaj strefy /ZL Rodzaj strefy pożarowej 1 Z pomieszczeniem zagrożonym wybuchem PM o gęstości obciążenia ogniowego Q > 500 MJ/m2bez pomieszczenia zagrożonego wybuchem PM o gęstości obciążenia ogniowego Q £ 500 MJ/m2bez pomieszczenia zagrożonego wybuchem ZL I, II i V ZL III ZL IV Długość drogi dojścia /jedno dojście/ /m/ Dopuszczalna d ewakuacyjnego przy jednym dojściu 2 10 Długość dopuszczalna /dwa dojścia/w m. przy co najmniej 2 dojściach1) 302) 60 602) 100 10 302) 602) 40 60 100 3 40 Tabela. Dopuszczalne długości dojść ewakuacyjnych. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 42/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 12.7 Wyjścia ewakuacyjne Minimalna liczba wyjść ewakuacyjnych w pomieszczeniu zależy od: liczby osób, jakie mogą w nim jednocześnie przebywać oraz od stopnia ich sprawności ruchowej, powierzchni pomieszczenia, gęstości obciążenia ogniowego (w strefach PM), zagrożenia wybuchem. Poniżej przedstawiono zasadę przeliczania szerokości drzwi stanowiących wyjście ewakuacyjne z pomieszczeń i budynku oraz przedstawiono przypadki szczególne drzwi ewakuacyjnych tj. drzwi wieloskrzydłowe i wahadłowe wraz ze sposobem ich znakowania. Rys. Parametry wyjść ewakuacyjnych. Budynek urzędu przy ul. Zamkowej 5 jest budynkiem przeznaczonym dla nie więcej niż 50 osób, zapewniono drzwi które automatycznie otwierają się w przypadku zadziałania systemu sygnalizacji pożarowej oraz drzwi które otwierają się na zewnątrz. W omawianym budynku wszystkie drzwi traktowane jako wyjścia ewakuacyjne mają szerokość w świetle nie mniejszą niż 0,90 m. 12.8 Obudowa dróg ewakuacyjnych Obudowa poziomych dróg ewakuacyjnych powinna mieć klasę odporności ogniowej nie mniejszą niż EI 15. Przepisy przeciwpożarowe jednoznacznie zakazują stosowania łatwo zapalnych elementów obudowy dróg ewakuacyjnych. W strefach pożarowych ZL I, ZL II, ZL III i ZL V stosowanie do wykończenia wnętrz materiałów łatwo zapalnych, których produkty rozkładu termicznego są bardzo toksyczne lub intensywnie dymiące, jest zabronione. Cechy palności elementów wystroju takich jak wykładziny podłogowe, okładziny ścienne lub sufitowe potwierdza klasyfikacja ogniowa wydana przez właściwą placówkę, w której określony zostanie stopień palności badanego wyrobu. Okładziny sufitów oraz sufity podwieszone należy wykonywać z materiałów niepalnych lub niezapalnych, niekapiących i nieodpadających pod wpływem ognia - wymaganie to dotyczy wszystkich części budynków. Elementy o nieznanym stopniu palności należy zabezpieczyć środkiem ogniochronnym do określonych cech palności lub zdemontować. 12.9 Oznakowanie dróg i wyjść ewakuacyjnych Zapewnienie osobom przebywającym w budynku właściwych warunków ewakuacji jest jednym z najważniejszych obowiązków z zakresu ochrony przeciwpożarowej spoczywających na zarządzającym obiektem. Piktogramy wskazujące kierunki ewakuacyjne powinny być rozmieszczane w taki sposób, aby były widoczne z każdego miejsca drogi ewakuacyjnej do wyjścia z budynku. Znaki należy umieszczać na wysokości wzroku lub w miejscu najlepszej widoczności. Używać należy wyłącznie znaków zgodnych z Polską Normą. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 43/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 13. Postępowanie w przypadku pożaru lub innego miejscowego zagrożenia. 13.1 Postępowanie na wypadek powstania pożaru. W przypadku powstania pożaru bardzo istotnym czynnikiem jest zachowanie się i sposób postępowania pracowników. Właściwa reakcja osób, zachowanie spokoju, umiejętność zorganizowania się w działaniu na rzecz likwidacji lub ograniczenia nagłego zagrażającego zdarzenia jest niezmiernie ważna. Umożliwi to również sprawne przeprowadzenie ewakuacji zagrożonych osób. Niewłaściwe zachowanie się osób, a zwłaszcza doprowadzenie do wybuchu paniki nie tylko utrudni i przedłuży prowadzenie działań ratowniczo – gaśniczych do czasu przybycia jednostek straży pożarnych, ale może być przyczyną rozprzestrzeniania się pożaru, a nawet ofiar w ludziach. Przy zorganizowanym, właściwym postępowaniu pracowników w warunkach nagłego zagrożenia, z każdego zagrożonego miejsca w danym obiekcie istnieje możliwość ewakuacji zagrożonych osób. Każdy, kto zauważy pożar, zadymienie lub inne miejscowe zagrożenie dla mienia, zdrowia i życia ludzi przebywających w budynku, powinien: 1) zachować spokój, nie wywoływać paniki, 2) ostrzec osoby przebywające w strefie zagrożenia stanowczym głosem „ PALI SIĘ, POŻAR” 3) powiadomić bezpośredniego przełożonego oraz ochronę budynku (tel. wew. 7010), 4) uruchomić najbliższy ręczny ostrzegacz-pożarowy (ROP), 5) ocenić sytuację pożarową, a w szczególności czy zagrożeni są ludzie, 6) zaalarmować Państwową Straż Pożarną, 7) ewakuować wszystkie osoby ze strefy zagrożenia, udzielić im pierwszej pomocy, 8) podjąć działania ratowniczo-gaśnicze z wykorzystaniem podręcznego sprzętu gaśniczego i hydrantów wewnętrznych (wg potrzeb wyłączyć dopływ prądu elektrycznego do strefy pożaru), 9) postępować z poleceniami kierujących akcją ratowniczo-gaśniczą. 13.2 Sposób alarmowania Państwowej Straży Pożarnej Każdy kto zauważył pożar w budynku niezwłocznie powinien powiadomić: Państwową Straż Pożarną w Rybniku – tel. 998 lub 112 Po uzyskaniu telefonicznego połączenia ze Strażą Pożarną należy wyraźnie podać: - nazwę i adres obiektu. - określić, co się pali, w jakich obiektach, pomieszczeniach, na której kondygnacji - czy występuje zagrożenie życia ludzi. - nazwisko zgłaszającego i numer telefonu, z którego się dzwoni. Uwaga: Odłożyć słuchawkę dopiero wówczas, gdy przyjmujący informację o zdarzeniu stwierdzi, że przyjął zgłoszenie. W razie potrzeby (np. nieszczęśliwy wypadek, awaria itp.) należy powiadomić służby ratownicze. NUMERY ALRMOWE - pogotowie ratunkowe: tel. 999 lub 112 - pogotowie energetyczne: tel. 991 - pogotowie gazowe : tel.992 - pogotowie wodno – kanalizacyjne: tel. 994 Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 44/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 13.3 Sposoby ogłoszenia alarmu na wypadek powstania pożaru lub innego miejscowego zagrożenia Alarm należy ogłosić z wykorzystaniem dostępnych środków i sposobów powiadamiania. Informacja o alarmie ewakuacyjnym w pierwszej kolejności powinna dotrzeć do pracowników wykonujących swoje czynności służbowe w obszarze objętym zagrożeniem. Pracownicy ci powinni niezwłocznie przystąpić do akcji ewakuacyjnej poprzez powiadomienie i wyprowadzenie osób z zagrożonego rejonu. Powiadomienie osób przebywających w zagrożonym rejonie następuje przy wykorzystaniu dostępnych środków przekazywania informacji. Jeżeli jest to możliwe, do przekazania informacji o ogłoszeniu alarmu ewakuacyjnego zaleca się wykorzystać osoby wyznaczone przez pracodawcę do wykonywania czynności w zakresie zwalczania pożarów oraz ewakuacji pracowników. 14. Ewakuacja - informacje ogólne Pod względem zakresu ewakuację możemy podzielić na częściową i całkowitą. Przez pojęcie ewakuacji częściowej rozumie się zespół czynności związanych z ewakuacją ludzi i mienia znajdujących się w bezpośrednim sąsiedztwie pożaru lub zagrożonych pożarem stref pożarowych lub kondygnacji budynku. Ewakuację częściową przeprowadza się pod warunkiem, że rozprzestrzenianie się ognia będzie ograniczone przez elementy konstrukcyjne budynku (oddzielenia przeciwpożarowe). Przez pojęcie ewakuacji całkowitej rozumiemy zespół czynności, który polega na ewakuacji całego stanu osobowego oraz cennego mienia budynku. Ewakuację całkowitą należy przeprowadzić gdy zachodzi niebezpieczeństwo: - rozprzestrzeniania się pożaru na cały budynek, - zadymienia dróg ewakuacyjnych i stref pożarowych budynku, - wystąpienia niebezpiecznych stężeń toksycznych par, gazów i pyłów, które mogą wydzielić się podczas spalania, - uszkodzenia elementów wytrzymałościowych konstrukcji budowlanych i zachwiania stanu budynku. Istotą bezpiecznej ewakuacji jest rozpoczęcie jej w odpowiednim momencie i najlepiej w sposób zorganizowany. Ewakuację należy rozpocząć w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia osób przebywających w obiekcie. Decyzja taka w sytuacji realnego zagrożenia zapada z reguły samoistnie, niemniej w świetle obowiązujących przepisów za jej podjęcie jest odpowiedzialna osoba której powierzono opiekę nad grupą ludzi. Ewakuacja (całkowita) nie jest konieczna, a nawet nie wskazana w przypadku gdy źródło ognia zostało zlokalizowane i nie stanowi zagrożenia dla przebywających w obiekcie osób, a jego likwidacja jest możliwa za pomocą podręcznego sprzętu gaśniczego będącego na wyposażeniu obiektu. Ewakuacja powinna obejmować osoby przebywające w obiekcie przy wykorzystaniu odpowiednio oznakowanych dróg ewakuacyjnych, w skrajnych wypadkach z wykorzystaniem każdej z dróg i wyjść o ile oczywiście nie zostały one już odcięte przez płomienie lub dym. Kryterium decydującym o skuteczności prowadzenia działań ewakuacyjnych jest czas ewakuacji. Cechą charakterystyczną tragicznych w skutkach pożarów jest najczęściej zwłoka w rozpoczęciu ewakuacji ludzi z zagrożonego miejsca. Dlatego należy pamiętać o szybkiej, sprawnej pod względem organizacyjnym ewakuacji, gdyż jej czas uwarunkowany jest stałymi czynnikami, tzn. szybkością narastania promieniowania cieplnego i powstaniem niebezpiecznych stężeń produktów spalania. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 45/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 14.1 Warunki zarządzenia ewakuacji Ewakuację ludzi z budynku lub jego części zarządza się w przypadku powstania zdarzenia, którego rozmiary wskazują na możliwość zagrożenia zdrowia lub życia osób znajdujących się w obiekcie. Za takie zdarzenie należy uznać: 1) Pożar powstały w pomieszczeniach, w których stosowane są materiały łatwo zapalne, z uwagi na możliwość szybkiego rozprzestrzenienia się pożaru ( np. pomieszczenia biurowe, archiwum, magazyny ). 2) Pożar, w wyniku którego wydzielają się substancje toksyczne lub powstaje duże zadymienie. 3) Pożar, który powstał w pobliżu klatki schodowej lub może przejść na inne kondygnacje i w wyniku dalszego rozwoju może uniemożliwić ewakuację. 4) Pożar, którego nie udało się ugasić podręcznym sprzętem gaśniczym. 5) Każde inne niż pożar zdarzenie stanowiące zagrożenie dla konstrukcji budynku lub zagrażające zdrowiu lub życiu przebywających w nim osób. 14.2 Zarządzenie ewakuacji O zarządzeniu i ogłoszeniu ewakuacji decydować może „Kierujący akcją ratowniczą”: 1) Prezydent Miasta. 2) Osoba wyznaczona do kierowania ewakuacją budynku Urzędu Miasta Rybnika przy ul. Zamkowej 5 (Zarządzenie Prezydenta Miasta). 3) Inna osoba kierująca pracownikami pełniąca zastępstwo (jeżeli nie ma obecnych wyżej wymienionych osób). 4) Dowódca przybyłej jednostki Państwowej Straży Pożarnej. Komunikatem alarmowym ustala się: 1) polecenie: „EWAKUACJA - OPUŚCIĆ BUDYNEK”. 2) informacja o występującym zagrożeniu w systemie informatycznym. Do przekazania informacji o ewakuacji należy wykorzystać wszelkie możliwe środki powiadamiania: - polecenie słowne, - polecenie telefoniczne, - wydanie polecenia o ewakuacji osobom wyznaczonym do wykonywania czynności w zakresie ewakuacji oraz zwalczania pożarów, - za pomocą tuby nagłaśniającej lub megafonu, - systemy informatyczne, - wizualne systemy informacyjne itp. - dźwiękowe systemy ostrzegawcze (DSO) - inne dostępne środki. 14.3 Akcja ratownicza 1) Równocześnie z podjęciem informacji o występującym zagrożeniu należy przystąpić do akcji ratowniczej przy pomocy własnych sił. 2) Do czasu przybycia jednostek ratowniczych, akcją ratowniczo – gaśniczą dowodzi Kierujący akcją ratowniczą . Etapy akcji ratowniczej: 1) Zorganizowanie ewakuacji ludzi z miejsc zagrożonych. 2) Zapewnienie doraźnej pomoc poszkodowanym. 3) Wyłączenie dopływ prądu/gazu do zagrożonej strefy lub całego obiektu. 4) Przystąpienie (o ile jest to bezpieczne dla ludzi) do ratowania mienia ze strefy zagrożonej. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 46/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 14.4 Obowiązki osoby kierującej akcją ratowniczą 1) Udać się bezzwłocznie na miejsce zdarzenia. 2) Ocenić sytuację w zakresie wielkości zdarzenia. 3) Upewnić się czy wezwano zewnętrzne siły ratownicze – jeżeli sytuacja tego wymaga. 4) Wydać decyzję o rozpoczęciu akcji ratowniczej (ewakuacji ludzi). 5) Podjąć decyzję o częściowej lub całkowitej ewakuacji ludzi z zagrożonego obiektu, 6) Jeżeli akcją nie kieruje Prezydent Miasta lub Sekretarz Miasta – powiadomić ww. osobę. 7) Z chwilą przybycia jednostek ratowniczych, przedstawić sytuację przejmującemu akcję. 8) Pozostawić w dyspozycji przejmującego akcję ratowniczą w celu udzieleniu wszelkich informacji mających pomóc w akcji ratowniczej. 9) Zabezpieczyć miejsca zdarzenia lub pogorzeliska po zakończeniu akcji ratowniczej. Kierujący akcją ratowniczą powinien także polecić osobom wyznaczonym do wykonywania czynności w zakresie ewakuacji i zwalczania pożarów lub wyznaczyć osoby z personelu do sprawdzenia, czy z zagrożonych miejsc zostały ewakuowane wszystkie osoby. Ewakuacja osób z budynku powinna nastąpić tylko w przypadku, gdy pożar nie został ugaszony w zarodku, a jego rozwój stwarza zagrożenie dla ludzi. Zakres zadań do wykonania będzie zależny od sytuacji pożarowej i występującego zagrożenia ludzi. Podział konkretnych zadań ustala kierujący akcją ratowniczą. Ogłoszenie decyzji o rozpoczęciu ewakuacji musi być przekazane w sposób spokojny, a jednocześnie nakazujący i sugestywny, aby nie doprowadzić do paniki. 14.5 Rejon Ewakuacji W przypadku pożaru lub wystąpieniu innego miejscowego zagrożenia, ewakuowanych ludzi należy kierować do Miejsca koncentracji do ewakuacji skwer w pobliżu budynku galerii handlowej. W sytuacjach nagłych kierujący akcją ratowniczą może wyznaczyć inne miejsce koncentracji do ewakuacji (np. Rynek Miasta Rybnika lub dziedziniec przed Urzędem Miasta Rybnika, który jest miejscem koncentracji do ewakuacji dla Budynku Urzędu Miasta Rybnika przy ul. Bolesława Chrobrego 2. Fot. Miejsce koncentracji do ewakuacji dla budynku Urzędu Miasta Rybnika przy ul. Zamkowej 5 Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 47/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 14.6 Organizacja ewakuacji 1) Decyzję o zarządzeniu i ogłoszeniu ewakuacji podejmuje Kierujący akcją ratowniczą. 2) Przy pomocy dostępnych środków należy niezwłocznie ogłosić się Komunikat Alarmowy oraz sygnał alarmowy. 3) Osoby wyznaczone do wykonywania czynności w zakresie zwalczania pożarów oraz ewakuacji wykonują czynności nakazują opuszczenie pomieszczeń poprzez polecenie: „Ewakuacja !!! Opuścić budynek !!!”. 4) Pracownicy dokonują wylogowania z systemów informatycznych, wyłączają wszystkie urządzenia, zamykają okna, zabierają rzeczy osobiste oraz okrycia wierzchnie, zamykają drzwi pomieszczeń biurowych (nie na klucz), opuszczając pomieszczenie / stanowisko pracy należy sprawdzić, czy w najbliższym pomieszczeniu obok nie pozostały inne osoby. Następnie wszystkie osoby udają się drogami ewakuacyjnymi do wyjść ewakuacyjnych a następnie do miejsca koncentracji do ewakuacji. 5) Naczelnicy Wydziałów oraz osoby wyznaczone do ewakuacji wyprowadzają pracowników i klientów z budynku. W pierwszej kolejności należy przystąpić do ewakuacji ludzi ze strefy zagrożonej a następnie z pomieszczeń sąsiednich, jeżeli wystąpi takie zagrożenie. Ewakuacja musi się odbyć najkrótszą i najdogodniejszą drogą zgodnie z graficznymi schematami ewakuacyjnymi. 6) Osoby wyznaczone do wykonywania czynności w zakresie ewakuacji oraz zwalczania pożarów sprawdzają pomieszczenia higieniczno sanitarne, socjalne, gospodarcze i pomieszczenia od najdalszego w kierunku drogi ewakuacyjnej. Po stwierdzeniu faktu, iż wszystkie osoby opuściły pomieszczenia udają się do miejsca koncentracji do ewakuacji oraz przekazują meldunek Kierującemu akcją ratowniczą. 7) Naczelnicy i kierownicy biur na miejscu koncentracji do ewakuacji sprawdzają stan załogi oraz ewakuowanych osób: - dbają o dyscyplinę pracowników, prawidłowe ustawienie i dokonują sprawdzenia stanu osobowego pracowników, - sprawdzają stan zdrowia pracowników oraz klientów, - wyznaczają osoby do udzielenia pierwszej pomocy osobom poszkodowanym, w razie konieczności wzywają pogotowie. - niezwłocznie składają meldunek o ilości ewakuowanych osób pracowników, praktykantów, stażystów, Klientów itd. Kierującemu ewakuacją. 8) Kierujący akcją ratowniczą przyjmuje meldunki od Naczelników Wydziałów o ilości osób ewakuowanych oraz podejmuje dalsze decyzje do momentu przybycia na miejsce akcji ratowniczej Służb Ratowniczy i przekazania dowodzenia dowódcy (np. Państwowej Straży Pożarnej). Po przybyciu wezwanych jednostek ratowniczych osoba kierująca akcją ratowniczą w dalszym ciągu współpracuje z przybyłymi jednostkami aż do zakończenia akcji ratowniczej 9) Na polecenie kierującego akcją ratowniczą osoby kierujące pracownikami przystępują do ewakuacji pracowników i klientów do wskazanego miejsca do ewakuacji (np. Rynek Miasta Rybnika - najbliższa odległość), gdzie należy dokonać dokonują ponownego przeliczenia ewakuowanych osób oraz przekazać niezwłocznie meldunki kierującemu akcją ratowniczą. 10) Po przeprowadzeniu ewakuacji ludzi należy podjąć akcję ratowniczą mienia przy pomocy dostępnych środków ratowniczych. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 48/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 14.7 Obowiązki pracowników wyznaczonych do wykonywania czynności w zakresie ewakuacji oraz zwalczania pożarów. Osoby wyznaczone przez pracodawcę do wykonywania czynności w zakresie ewakuacji pracowników oraz zwalczania pożarów stanowią bardzo istotną role w zakresie odpowiedniej realizacji akcji ratowniczej. Obowiązki osób wyznaczonych do wykonywania czynności w zakresie ewakuacji oraz zwalczania pożarów: 1) Osoba wyznaczona do pełnienia funkcji w organizacji akcji ratowniczej zobowiązana jest bezwzględnie podporządkować się osobie kierującej akcją ratowniczą i postępować zgodnie z jego poleceniami i wskazówkami. 2) Po odebraniu polecenia, komunikatu lub sygnału alarmowego, osoby wyznaczone do prowadzenia ewakuację powinny założyć kamizelkę lub posiadany inny jaskrawy element wyróżniający ich z tłumu oraz zabrać dostępne wyposażenie takie jak: gwizdek, latarkę, przenośny megafon, telefon komórkowy lub inne środki łączności. 3) Ogłoszenie polecenia o ewakuacji zgodnie z ustalonym poleceniem: „EWAKUACJA - OPUŚCIĆ BUDYNEK” powinno odbywać się od najdalej położonego punktu od wyjść ewakuacyjnych, tak aby dotarł do wszystkich osób znajdujących się w strefie zagrożenia, a w sytuacji zauważenia osób nie reagujących na sygnał alarmowy lub komunikat alarmowy, należy wydać im polecenie niezwłocznego przerwania pracy oraz przystąpienia do ewakuacji. 4) Po opuszczeniu pomieszczeń przez ewakuowane osoby należy je kierować w kierunku wyjść ewakuacyjnych, następnie należy sprawdzić po drodze wszystkie pomieszczenia w tym również sanitariaty, pomieszczenia socjalne i pomieszczenia gospodarcze, tak aby całkowicie upewnić się, że wszyscy pracownicy opuścili nadzorowany obszar. 5) W przypadku wystąpienia doraźnych problemów, konfliktów i innych sytuacji dezorganizujących wykonywanie czynności należy stanowczo i zdecydowanie reagować na jakąkolwiek niesubordynację, próby powrotu do opuszczonych już pomieszczeń lub przemieszczanie się nie zgodne do kierunku ewakuacji "pod prąd". Udzielenie pomocy osobom zdezorientowanym lub kontuzjowanym. 6) Złożenie meldunków kierującemu akcją ratowniczą dot. informacji o opuszczeniu pomieszczeń przez wszystkie osoby z nadzorowanego obszaru i innych istotnych informacji. 7) Pozostawanie w dyspozycji dowódcy jednostek ratowniczych przejmującego kierowanie akcją ratowniczo-gaśniczą. 8) Podejmowanie czynności związanych z gaszeniem pożarów na terenie zakładu pracy. 14.8 Procedury postępowania w przypadkach szczególnych Przez przypadki szczególne rozumiemy sytuację, gdy nie wszystkie działania zostaną przeprowadzone w sposób zaplanowany oraz gdy wynikną dodatkowe, nieprzewidziane komplikacje. Przykłady: 1) W trakcie ewakuacji jedna z osób zasłabła i niezauważona przez pozostałych pracowników pozostała w budynku. Brak osoby został dostrzeżony w trakcie ponownego przeliczania osób po opuszczeniu budynku. Działanie: Zgłoszenie faktu dowódcy akcji ratowniczo-gaśniczej z podaniem prawdopodobnej lokalizacji poszkodowanego. 2) Uzyskano informację o pracownikach lub klientach przebywających w budynku (np. w toalecie). Działanie: Zgłoszenie faktu dowódcy akcji ratowniczo-gaśniczej z podaniem prawdopodobnego miejsca przebywania ww. osób. 3) Wystąpiła trudność z wyłączeniem przeciwpożarowego wyłącznika prądu. Działanie: Zgłoszenie faktu dowódcy akcji ratowniczo-gaśniczej z podaniem dokładnej lokalizacji głównych wyłączników. 4) Nastąpiło odcięcie dróg ewakuacyjnych z powodu znacznego zadymienia korytarza. Działanie: Pozostać w pomieszczeniu biurowym zamykając drzwi i okna i oczekiwać na przybycie pomocy. W sposób widoczny i wyraźny sygnalizować o miejscu swojego pobytu. Zachować spokój, unikać paniki. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 49/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 14.9 Organizacja ewakuacji mienia Ewakuację mienia przeprowadza się w drugiej kolejności, po przeprowadzeniu ewakuacji ludzi. Decyzję o ewakuacji mienia podejmuje Kierujący akcją ratowniczą, jeżeli posiadane siły i sytuacja pożarowa pozwala na jej przeprowadzenie. Ewakuację najcenniejszego mienia prowadzi się wyłącznie z pomieszczeń bezpośrednio zagrożonych pożarem, kolejność wyprowadzania osób uzależniona jest od miejsca wybuchu pożaru i rozmieszczenia pomieszczeń w stosunku do dróg ewakuacyjnych, tak aby nie narazić życia i zdrowia osób wyznaczonych do ewakuacji mienia. 14.10 Zjawisko paniki Szczególnego znaczenia nabiera zapobieganie skutkom paniki, której możliwość istnieje zawsze, nie tylko w przypadku powstania pożaru, wybuchu lub katastrofy, czy innego wypadku, ale i w przypadku niewielkiego zadymienia. Ludzie wchodzący w skład grupy ogarniętej paniką całkowicie tracą swoje indywidualne cechy osobowości i stają się elementem groźnego, niszczącego tłumu, który nie kieruje się żadnymi przesłankami logicznego myślenia i rzeczywistej oceny sytuacji. Grupa ogarnięta paniką może sparaliżować i uniemożliwić prowadzenie akcji ratowniczej i zorganizowanego działania. Może w ślepym instynkcie szukania ratunku spotęgować zagrożenie własne, ratowników i przyczynić się do innych groźnych wypadków. Przeciwdziałanie panice jest niezmiernie trudne. Dokonać tego mogą tylko ludzie o dużej indywidualności i autorytecie wśród ogarniętych paniką. Przykładami środków przeciwdziałania panice są: - osobisty przykład, - zdecydowany nakaz, - wykazanie nierealności niebezpieczeństwa, - przeciwstawienie groźby większego niebezpieczeństwa, - zagrożenia użyciem siły, użycie siły, - unieszkodliwienie przywódcy paniki. Opanowanie tłumu ogarniętego paniką, prącego naprzód, jest bardziej możliwe do wykonania dla osób znajdujących się z tyłu tłumu, niż na jego czele. W czasie akcji ratowniczej najczęściej występują małe formy paniki, której ulegają grupy lub pojedyncze osoby, znajdujące się w rzeczywistym lub urojonym niebezpieczeństwie, zatracając poczucie rzeczywistości i podejmując nieprzemyślane, bezcelowe i niebezpieczne działanie, np. wyskakiwanie z okien czy chowanie się w trudno dostępnych miejscach. Przybycie ratownika z zewnątrz powoduje przekonanie, że zagrożenie nie jest niebezpieczne i istnieją drogi ratunku. 14.11 Odwołanie Alarmu Kierujący akcją ratowniczą lub osoba przez niego wyznaczona może odwołać alarm posługując się komunikatem słownym, poleceniem telefonicznym, wizualnymi systemami informacji, systemami informatycznymi, dźwiękowym systemem ostrzegawczym (DSO) oraz za pomocą innych dostępnych środków. W budynkach administrowanych przez Urząd Miasta Rybnika odwołanie alarmu następuje poprzez wydanie komunikatu następującej treści: „ ODOWOŁUJĘ ALARM – ZAGROŻENIE ZOSTAŁO ZLIKWIDOWANE” Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 50/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 14.12 Zabezpieczenie pogorzeliska Zarządca budynku zobowiązany jest w sposób właściwy zabezpieczyć miejsce pożaru, aby uniknąć możliwości jego powtórnego powstania. Prezydent Miasta lub Sekretarz Miasta w porozumieniu ze Służbą bhp i ppoż. wyznacza zespół pracowników lub zleca innym służbom miejskim zabezpieczenie pogorzeliska. Do głównych zadań w tym zakresie należą: 1) Realizacja poleceń wydanych przez dowódcę akcji ratowniczo – gaśniczej z ramienia Straży Pożarnej. 2) Dozorowanie miejsca pożaru w celu zapobieżenia możliwości jego wtórnego powstania. 3) Zabezpieczenie terenu zdarzenia przed dostępem osób postronnych. 4) Przystąpienie do uporządkowania pogorzeliska po zakończeniu czynności mających na celu ustalenie przyczyny i okoliczności powstania pożaru. 15. Praktyczne sprawdzenie organizacji i warunków ewakuacji Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków; właściciel lub zarządca obiektu zawierającego strefę pożarową przeznaczoną dla ponad 50 osób, będących jej stałymi użytkownikami, powinien co najmniej raz na 2 lata przeprowadzić praktyczne sprawdzenie organizacji i warunków ewakuacji. O terminie przeprowadzenia ww. działań należy, nie później niż na tydzień przed ich przeprowadzeniem, powiadomić Komendanta Miejskiego Państwowej Straży Pożarnej w Rybniku. Przy opracowaniu planu ćwiczeń należy dążyć do uczestnictwa w nich wszystkich służb ratowniczych przydatnych w likwidacji i usuwaniu skutków zdarzenia. Każde ćwiczenia powinny zostać omówione i podsumowane w aspekcie wyciągnięcia wniosków i podjęcia czynności naprawczych oraz doskonalących. Praktyczne sprawdzenie warunków ewakuacji ma na celu: 1) sprawdzić, czy zmiany ilości osób przebywających jednorazowo (zatrudnionych) mają wpływ na wymagania ewakuacyjne, 2) sprawdzić drożność poziomych i pionowych dróg ewakuacyjnych, 3) sprawdzić aktualność oznakowania ewakuacyjnego, 4) sprawdzić stan techniczny drzwi ewakuacyjnych, 5) sprawdzić czy w skrzynkach umieszczono klucze do wyjść ewakuacyjnych, 6) sprawdzić działanie oświetlenia ewakuacyjnego, 7) sprawdzić kompletność i funkcjonalność sprzętu przewidzianego do użytku w czasie ewakuacji, 8) sprawdzić działanie systemów przeznaczonych do ogłaszania ewakuacji: systemów sygnalizacji pożaru, systemu połączeń telefonicznych oraz łączności radiowej, systemu informatycznego, innych systemów. 9) sprawdzić znajomość zadań i sposób ich realizacji przez osoby kierujące akcją ratowniczą, osoby kierujące pracownikami, osoby wyznaczone do realizacji zadań w zakresie ewakuacji oraz zwalczania pożarów. Wytyczne w sprawie prowadzenia ćwiczeń w zakresie praktycznego sprawdzenia warunków i organizacji ewakuacji: 1) Prezydenta Miasta lub Sekretarz Miasta określa termin ćwiczeń w zakresie sprawdzenia warunków oraz organizacji ewakuacji. 2) Służba bhp i ppoż. przygotowuje wzór planu – konspektu ćwiczeń z ewakuacji obiektu lub jego części (załącznik). 3) Sekretarz Miasta lub osoba przez niego upoważniona organizuje naradę z kierownikami komórek organizacyjnych, osobami wyznaczonymi do ewakuacji i zwalczania pożarów, pracownikami Służby bhp i ppoż. W czasie narady zarządzający obiektem omawia przykładowy plan ćwiczeń oraz przydziela Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 51/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 poszczególnym pracownikom konkretne zadania niezbędne do sprawnej organizacji ewakuacji. 4) o fakcie i terminie przeprowadzenia ewakuacji powinni być poinformowani wyłącznie pracownicy uprzednio wyznaczeni do organizacji ewakuacji, 5) dopuszcza się dokonywanie ćwiczeń ze wskazaniem wyłącznie jednej strefy pożarowej, 6) do uczestnictwa ww. ćwiczeniach zobowiązani są wszyscy pracownicy podczas ewakuacji należy wykorzystać instalacje, urządzenia przeciwpożarowe, wyposażenie medyczne będące na wyposażeniu budynków (np. system sygnalizacji pożarowej, gaśnice, hydranty, apteczki, defibrylator itd.) 7) ewakuację należy przeprowadzić w sposób spokojny i zorganizowany, aczkolwiek zdecydowany, 8) ewakuowane osoby należy skoncentrować w wyznaczonym miejscu koncentracji do ewakuacji – sprawdzone bezpieczne miejsce poza obiektem (np. oświetlone place, parkingi, skwery obok budynku itp.), 9) Służba bhp i ppoż. ocenia przebieg ćwiczeń, zabezpiecza dokumentację działania systemów przeciwpożarowych, dokonuje analizy zapisów monitoringu. 10) Z przeprowadzonych ćwiczeń w zakresie praktycznego sprawdzenia warunków i organizacji ewakuacji Służba bhp i ppoż. sporządza dokumentację - protokół z przeprowadzonych ćwiczeń w zakresie organizacji i warunków ewakuacji, a następnie przedstawia go Sekretarzowi Miasta w celu przedstawienia wniosków dla zarządcy budynku oraz podjęcia stosownych czynności naprawczych. 16. Zaznajomienie pracowników i innych osób z Instrukcją Bezpieczeństwa Pożarowego. Instrukcja Bezpieczeństwa Pożarowego jest wprowadzana poprzez Zarządzenie Prezydenta Miasta Rybnika, z którym zapoznani zostają wszyscy pracownicy a także inne osoby wykonujące prace na innej podstawie niż stosunek pracy przebywające w budynku. Każdy z nowo zatrudnionych pracowników, pracowników wykonujących prace interwencyjne, stażystów, praktykantów zostaje zapoznany z Instrukcjami Bezpieczeństwa Pożarowego dla obiektów Urzędu Miasta Rybnika oraz przepisami w zakresie ochrony przeciwpożarowej w trakcie szkolenia wstępnego ogólnego bhp i ppoż. prowadzonego przez pracowników Służby bhp i ppoż. Fakt odbycia szkolenia w zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz zapoznania z Instrukcjami Bezpieczeństwa Pożarowego potwierdza się poprzez sporządzenie Karty szkolenia w zakresie ochrony przeciwpożarowej. Bezpośredni przełożony odpowiada za zapoznanie podległych pracowników z Instrukcją Bezpieczeństwa Pożarowego w przypadku okresowej aktualizacji instrukcji. Fakt zapoznania się z Instrukcją Bezpieczeństwa Pożarowego potwierdzają wszyscy pracownicy pisemnie zgodnie ze wzorem zamieszczonym w załączniku. Z Instrukcją Bezpieczeństwa Pożarowego zapoznaje i zobowiązuje się do przegania postanowień instrukcji inne osoby przebywające w obiekcie nie będące pracownikami Urzędu Miasta Rybnika – zgodnie z poniższą tabelą. Lp. 1) 2) 3) 4) Osoby nie będące pracownikami Urzędu Miasta Rybnika Praktykanci Stażyści Strażnicy Miejscy pełniący służbę w Urzędzie Miasta Rybnika Pracownicy firm zewnętrznych wykonujących prace pożarowo niebezpieczne Osoba odpowiedzialna za zapoznanie z Instrukcjami Bezpieczeństwa Pożarowego Służba bhp i ppoż. Służba bhp i ppoż. Komendant Straży Miejskiej w Rybniku Naczelnik Wydziału Urzędu Miasta Rybnika zlecającego i nadzorującego wykonanie prac na terenie obiektu. Oświadczenia o zapoznaniu z Instrukcją Bezpieczeństwa Pożarowego pracowników oraz osób nie będących pracownikami urzędu należy przekazywać do Służby bhp i ppoż. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 52/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 17. Szkolenie przeciwpożarowe pracowników Pracownicy, którzy podejmują pracę zobowiązani są odbyć przeszkolenie przeciwpożarowe, określające zagrożenie pożarowe obiektu, postępowanie na wypadek powstania pożaru lub innego miejscowego zagrożenia, zasady alarmowania współpracowników i straży pożarnej, zasady prowadzenia ewakuacji ludzi z zagrożonego obiektu oraz obsługi podręcznego sprzętu gaśniczego. Ponadto osoby kierujące pracownikami odpowiedzialne są za przeprowadzenie szkolenia wstępnego bhp - instruktażu stanowiskowego bhp w ramach, którego należy omówić zagadnienia ppoż. Instruktaż należy przeprowadzić przed rozpoczęciem przez pracownika pracy na stanowisku pracy. 17.1 Podstawa prawna oraz zakres szkolenia Szkolenia z zakresu ochrony przeciwpożarowej stanowią podstawowe źródło wiedzy z tej dziedziny. Zagadnienia związane z bezpieczeństwem pożarowym powinny stanowić element instruktażu ogólnego oraz szkolenia podstawowego z zakresu bhp – zgodnie z treścią ramowych programów stanowiących załącznik do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004r w sprawie szczegółowych zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Zgodnie z przepisem art. 4 ust.1 pkt. 6 ustawy o ochronie przeciwpożarowej z dnia 24 sierpnia 1991 r. r. (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1229, z późn. zm.) właściciel budynku, obiektu budowlanego lub terenu, zapewniając ich ochronę przeciwpożarową, jest zobowiązany między innymi do „zapoznania pracowników z przepisami przeciwpożarowymi". Ustawodawca nie określił jednak szczegółowych wymagań w zakresie realizacji tego przepisu. W związku z powyższym forma wspomnianego zapoznania jest dowolna, tym niemniej powinna zapewnić rzeczywiste przekazanie pracownikom niezbędnej wiedzy. Dlatego też w praktyce ww. „zapoznanie" jest realizowane najczęściej w postaci grupowego szkolenia. Dla szkoleń, o których mowa wyżej, nie opracowano również szczególnych wymagań i wytycznych dotyczących ich organizacji jak i zakresu. Byłoby bowiem niezmiernie trudnym stworzenie w przedmiotowym zakresie uniwersalnych przepisów, które odnosiłyby się do wszystkich zakładów pracy, gdyż często występują w nich zagrożenia o całkowicie różnym charakterze. Niemniej jednak należy podkreślić, że zgodnie z § 6 ust. 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 80 poz. 563), szczegółowe warunki ochrony przeciwpożarowej dla dużej części obiektów zakładów pracy powinny zostać określone w instrukcji bezpieczeństwa pożarowego. Tym samym Instrukcja Bezpieczeństwa Pożarowego stanowi główny punkt odniesienia w kontekście zapoznania pracowników z przepisami przeciwpożarowymi. Odnosząc się natomiast do kwestii wymaganej częstotliwości szkoleń lub też innych form zapoznawania pracowników z przepisami przeciwpożarowymi powinny one zapewnić zaznajomienie się pracownika z przedmiotowymi przepisami przed podjęciem przez niego pracy oraz być powtarzane okresowo, z częstotliwością przyjętą w ramach funkcjonującego w danej instytucji systemu zarządzania bezpieczeństwem, zapewniającą ciągłość utrzymania odpowiedniego poziomu Zgodnie z postanowieniami ustawy o ochronie przeciwpożarowej z dnia 24 sierpnia 1991 r. każda osoba fizyczna i prawna zobowiązana jest do przestrzegania przepisów z zakresu ochrony przeciwpożarowej. Realizacja powyższego zapisu polega w szczególności przestrzeganiu przepisów ogólnie obowiązujących a także przepisów wewnętrznych np. zarządzeń Prezydenta Miasta, instrukcji, dokumentacji SZJ, określonych zasad i standardów itp. Szkolenie w zakresie ochrony ppoż. może prowadzić specjalista lub inspektor ds. ochrony ppoż. lub inna upoważniona osoba w myśl rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 25 października 2005 r. w sprawie wymagań kwalifikacyjnych oraz szkoleń dla strażaków jednostek ochrony przeciwpożarowej i osób wykonujących czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej (Dz. U. z 2005 Nr 215, poz. 1823). Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 53/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 Organizacja szkolenia i sporządzanie dokumentacji szkolenia odbywa się według obowiązujących przepisów w tym zakresie. 17.2 Rodzaje i częstotliwość szkoleń w zakresie ochrony przeciwpożarowej. Lp. Grupa zawodowa 1) Nowozatrudnieni pracownicy, praktykanci, stażyści. 2) Nowozatrudnieni pracownicy, praktykanci stażyści, 3) Stanowiska robotnicze Rodzaj szkolenia Szkolenie wstępne ogólne ppoż. Pierwsze szkolenie Przed dopuszczeniem do wykonywania pracy Instruktaż stanowiskowy bhp i ppoż. Szkolenie okresowe bhp i ppoż. Przed dopuszczeniem do wykonywania pracy 4) Szkolenie okresowe bhp i ppoż. 5) 6) 7) 8) Stanowiska administracyjnobiurowe Pracodawcy i inne osoby kierujące pracownikami Pracownicy wyznaczeni przez pracodawcę do wykonywania czynności w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników Pracownicy Służby bhp i ppoż. Pracownicy Straży Miejskiej w Rybniku. Szkolenie okresowe bhp i ppoż. Szkolenie z zakresu zwalczania pożarów oraz ewakuacji pracowników. Szkolenie dla inspektorów ochrony ppoż. Instruktaż stanowiskowy dla Strażników Miejskich wykonujących czynności w budynkach urzędu. Częstotliwość szkoleń Do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na określonym stanowisku Do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na określonym stanowisku Do 6 miesięcy od rozpoczęcia pracy na określonym stanowisku Przed dopuszczeniem do wykonywania czynności nie rzadziej niż raz na 3 lata Przed dopuszczeniem do wykonywania pracy nie rzadziej niż raz na 5 lat nie rzadziej niż raz na 5 lat nie rzadziej niż raz na 5 lat nie rzadziej niż raz na 3 lata Przed dopuszczeniem do wykonywania pracy Ze szkolenia okresowego może być zwolniona osoba która: - przedłoży aktualne zaświadczenie o ukończeniu szkolenia okresowego u innego pracodawcy, - odbyła szkolenie okresowe wymagane dla osoby zatrudnionej na stanowisku należącym do innej grupy stanowisk, jeżeli jego program uwzględnia zakres tematyczny wymagany programem szkolenia okresowego obowiązującego na nowym stanowisku pracy. Zakres tematyczny szkoleń w zakresie ochrony przeciwpożarowej określają ramowe programy szkoleń w zakresie ochrony ppoż. oraz programy szkoleń okresowych w zakresie bhp i ppoż., które powinny być okresowo aktualizowane. Za organizacje szkoleń w zakresie ochrony przeciwpożarowej odpowiada Służba bhp i ppoż. 18. Postanowienia końcowe 1) Podczas opracowywania instrukcji uwzględniono obowiązujące przepisy przeciwpożarowe oraz założenia projektowe odnoszące się do analizowanego budynku. 2) W sprawach nie ujętych w niniejszej instrukcji obowiązują aktualne przepisy przeciwpożarowe oraz Polskie Normy dotyczące ochrony przeciwpożarowej. 3) Plany dostosowania budynku do wymagań ochrony przeciwpożarowej opracowuje Administrator. 4) Instrukcja wchodzi w życie zgodnie z postanowieniami zarządzenia Prezydenta Miasta Rybnika w sprawie wprowadzenia Instrukcji Bezpieczeństwa Pożarowego. Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 54/55 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Urząd Miasta Rybnika, ul. Zamkowa 5 19. Załączniki Załącznik 1 Karta szkolenia w zakresie ochrony przeciwpożarowej Załącznik 2 Karta zapoznania z Instrukcjami Bezpieczeństwa Pożarowego Załącznik 3 Ramowy program szkolenia wstępnego pracowników w zakresie ochrony przeciwpożarowej Załącznik 4 Wykaz podstawowych znaków i tablic informacyjno-ostrzegawczych z zakresu ochrony przeciwpożarowej Załącznik 5 Zezwolenie na przeprowadzenie prac niebezpiecznych pożarowo Załącznik 6 Protokół z zabezpieczenia prac pożarowo niebezpiecznych Załącznik 7 Plan ćwiczeń w zakresie praktycznego sprawdzenia organizacji i warunków ewakuacji obiektu Załącznik 8 Protokół z praktycznego sprawdzenia organizacji i warunków ewakuacji obiektu Załącznik 9 Instrukcja postępowania na wypadek pożaru Załącznik 10 Wykaz telefonów alarmowych Załącznik 11 Instrukcja ręcznej obsługi dźwigu osobowego Załącznik 12 Plan ewakuacyjny obiektu Załącznik 13 Szkic sytuacyjny obiektu Urząd Miasta Rybnika DDM 9000® Wz_Ryb_00 55/55
