Wykorzystywanie wskaźnika SROI w Europie i w Kanadzie

URZĄD M.ST. WARSZAWY
CENTRUM KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ
Zastosowanie analizy i
wskaźnika SROI w Europie i
w Kanadzie
kwiecieo 2010
1
Spis treści
Co to jest SROI? ............................................................................................................................................ 3
Po co używad SROI? .................................................................................................................................. 4
Przykładowa analiza SROI (Austria) .............................................................................................................. 4
Przykładowy raport skrócony SROI (Kanada) ............................................................................................... 6
Przykłady wykorzystania analizy i wskaźnika SROI (Wielka Brytania) .......................................................... 9
Przedsiębiorcze Coventry (Enterprising Coventry)............................................................................... 9
Projekt NOW (NOW Project) ................................................................................................................ 9
„Super chata” (Fab Pad) ....................................................................................................................... 9
Gdzie szukad bardziej szczegółowych informacji?...................................................................................... 10
Załączniki .................................................................................................................................................... 10
2
Co to jest SROI?
Wskaźnik SROI (Social Return On Investment, czyli społeczna stopa zwrotu z inwestycji) odwołuje
się do pojęcia ze świata biznesu – do ROI, stopy zwrotu z inwestycji. Chodzi o porównanie
zainwestowanego w przedsięwzięcie kapitału do korzyści, jakie to przedsięwzięcie przynosi i / lub
będzie przynosid w określonej przyszłości (np. w ciągu najbliższych miesięcy, roku, dwóch czy pięciu
lat). Podstawową różnicą pomiędzy wskaźnikami ROI i SROI jest to, że ten ostatni uwzględnia koszty
i korzyści nie tylko ekonomiczne (na których opiera się ROI), ale też społeczne i ekologiczne. By
wszystkie te wartości (koszty i korzyści) były oszacowane realistycznie, w ich wyliczaniu muszą brad
udział interesariusze danego przedsięwzięcia.
SROI można wykorzystywad dwojako: jako ewaluację społecznej stopy zwrotu i jako prognozę
społecznej stopy zwrotu. Ewaluacja jest przeprowadzana po zakooczeniu danego przedsięwzięcia
(mówiąc bardziej współczesnym językiem – projektu), a jej podstawą są osiągnięte dotychczas
wyniki. Prognozę natomiast wykorzystuje się na etapie przygotowao, planowania kosztów i korzyści
realizacji przedsięwzięcia (projektu). Jeśli używamy analizy SROI po raz pierwszy, lepiej wykorzystad
ją jako prognozowanie społecznej stopy zwrotu niż jako ewaluację, ponieważ zmniejsza to
prawdopodobieostwo tego, że nie zbierzemy wszystkich potrzebnych do analizy danych.
Analiza SROI, prowadząca do obliczenia wskaźnika SROI, przebiega w sześciu etapach:
1. ustalenie zakresu analizy, głównych interesariuszy i sposobu ich włączenia w tworzenie
analizy;
2. stworzenie “mapy celów” – należy określid wraz z interesariuszami długofalowe cele, które
chcemy osiągnąd; mapa taka ma pokazad relacje między nakładam (kosztami), rezultatem
(produktem) i zamierzeniami (celami krótkofalowymi);
3. określenie sposobu, w jaki będziemy mierzyd stopieo osiągania celów – należy wskazad
dane, które będą wskaźnikami osiągania celów, i określid, do jakich wartości tych
wskaźników dążymy (jakie wartości uznamy za satysfakcjonujące);
4. określenie celów długofalowych, czyli tego, jaką długofalową zmianę chcemy osiągnąd;
5. obliczenie SROI1
6. napisanie i upowszechnienie raportu (zawierającego cele, działania, wyniki analizy SROI i
opis sprawdzonych rozwiązao); raport należy skonsultowad z interesariuszami przed jego
publikacją.
1
Sposób obliczenia wskaźnika SROI przedstawiono w części „Przykładowa analiza SROI (Austria”.
3
Po co używad SROI?
Wskazuje się na trzy główne korzyści płynące z wykorzystywania analizy SROI:
1. pozwala na bieżąco monitorowad skutki podejmowanych działao (w ramach realizowanych
projektów), ponieważ wymusza systematyczne raporty, pisane w sposób jasny i przejrzysty,
na temat wywoływanych zamian;
2. pozwala zmieniad, udoskonalad strategię działao;
3. pozwala na bieżąco kontrolowad ryzyko i w porę reagowad na potrzebę zwiększenia
środków umożliwiających realizację projektu.
Przykładowa analiza SROI (Austria)
Założyciele austriackiej agencji badawczej LQuadrat Wolfgang Laskowski i Rainer Loidl
przedstawili na stronie poświęconej analizie i wskaźnikowi SROI (http://www.sroi.de/) sposób
przeprowadzania analizy SROI krok po kroku.
Tab. 1 Kolejne kroki przy obliczaniu SROI
Pomiar wartości
Pomiar zwrotu kapitału
Krok 1: Obliczyd wartośd projektu
Krok 4: Obliczyd ROI projektu
Krok 2: Obliczyd wartośd społeczną projektu
Krok 5: Obliczyd ROI społecznej wartości projektu
Krok 3: Obliczyd wartośd łączną (blended value)
projektu
Krok 6: Obliczyd ROI wartości łącznej projektu
Krok 1: Obliczyd wartośd projektu
Punktem wyjścia dla obliczenia wartości organizacji projektu są prognozowane rachunki
przepływów (cash flows), najczęściej na najbliższe 10 lat (chociaż okres ten może byd dłuższy lub
krótszy). Szacunki są oparte na (1) dotychczasowej wartości rachunków przepływów i (2)
oszacowaniu kosztów realizacji planów rozwoju projektu. Można się także wspomóc, porównując
sprawozdania finansowe z innych projektów tej samej branży.
Następnie należy obliczyd wartośd bieżącą ww. prognoz (stopa dyskontowa zależy od kosztów
kapitału własnego, obcego i podatków). Bierze się przy tym pod uwagę także czynniki ryzyka branżę, której dotyczy projekt i jego wielkośd. Suma tych wszystkich wartości bieżących określana
jest jako wartośd projektu w czasie t0.
4
Krok 2: Obliczyd wartośd społeczną projektu
Obliczenie wartości korzyści społecznych zależy od czterech czynników:
1.
2.
3.
4.
liczby osób, które znajdą się w grupie docelowej;
oszczędności (liczonych na osobę grupy docelowej);
przeciętnego wzrostu wpływów z podatków (liczony na osobę grupy docelowej);
kosztów opieki nad osobami w grupie docelowej, pracy z nimi.
Obliczenia są podobne do tych w Kroku 1 (dla wszystkich kosztów i zysków oblicza się wartośd
bieżącą).
Niekiedy bardzo trudno jest oszacowad społeczne korzyści, czasami nie są one z ogóle znane. W
takich wypadkach zaleca się przeprowadzenie badao w grupie docelowej (lub wykorzystanie już
dostępnych badao).
Krok 3: Obliczyd wartośd całkowitą (blended value) projektu
Dodad wartośd projektu (Krok 1) i wartośd społeczną projektu (Krok 2).
Krok 4: Obliczyd ROI projektu (ROI = Return on investment, czyli stopa zwrotu)
Należy podzielid wartośd projektu (Krok 1) przez środki dotychczas zainwestowane w projekt.
Jest to najtrudniejszy etap kalkulacji SROI.
Krok 5: Obliczyd ROI społecznej wartości projektu
Obliczenia są analogiczne do tych w Kroku 4 – należy podzielid wartośd społeczną projektu przez
dotychczasowe inwestycje.
Krok 6: Obliczyd ROI wartości łącznej projektu
ROI wartości łącznej to wartośd, którą oblicza się, porównując wartośd łączną projektu (Krok 3) z
dotychczasowymi inwestycjami w projekt. Pokazuje się w ten sposób zarówno korzyści
ekonomiczne jak i społeczne, odnosząc jedne i drugie do dotychczas poczynionych inwestycji
(niezbędnych do osiągnięcia tych korzyści).
5
Przykładowy raport skrócony SROI (Kanada)
Jest to raport skrócony wykonany przez Social Capital Partners dla firmy zajmującej się
zarządzaniem nieruchomościami – Atira Property Management (APMI)2 podsumowujący 2007r.
(raport w oryginalnej wersji językowej znajduje się w załączniku, dostępny jest także pod adresem
http://socialcapitalpartners.ca/images/uploads/docs/APMI_SROI_Report_Card_final_year_end_20
08.pdf).
2
Właścicielem Atira Property Management (APMI) jest Atira Women’s Resource Society (AWRS) – organizacja nonprofit pomagająca przede wszystkim kobietom, które doświadczyły przemocy domowej (głównie poprzez zapewnienie
im tymczasowego mieszkania).
6
Cele
 przekazanie 75% zysku na organizację
Atira Women’s Resource Society
(AWRS);
 stworzenie stabilnych miejsc pracy dla
osób o słabej pozycji ekonomicznej;
 osoby, którym służy AWRS (czyli przede
wszystkim kobiety, które doświadczyły
przemocy domowej), powinny stanowid
co najmniej 50% pracowników APMI;
 stworzenie dodatkowych korzyści
społecznych poprzez cross-selling
produktów i usług innych
przedsiębiorstw społecznych (crossselling to strategia sprzedawania
klientom kolejnych produktów na
podstawie ich poprzednich zakupów);
 stworzenie tanich mieszkao
własnościowych i czynszowych dla
AWRS i dla pracowników APMI.
Metody
 zarządzanie konkurencyjną, dobrze zorganizowaną
i społecznie odpowiedzialną firmą zarządzającą
nieruchomościami;
 rekrutowanie pracowników z Downtown Eastside
[uboga dzielnica Vancouver], AWRS, innych
organizacji kobiecych i spośród uczestników
programów zatrudnienia na terenie Lower
Mainland;
 wszyscy pracownicy najniższych szczebli i 75%
koordynatorów zatrudnianych w ciągu roku
powinno pochodzid z grup docelowych AWRS;
 zapewnienie konkurencyjnych płac i wszystkich
przywilejów (po sześciu miesiącach) zatrudnienia i
planu emerytalnego (po roku zatrudnienia)
pracownikom APMI;
 umożliwienie rozwoju zawodowego (awansu) w
APMI poprzez płatne szkolenia i zdobycie
uprawnieo zarządcy nieruchomości;
 utworzenie strategicznych partnerstw zinnymi
organizacjami, które prowadzą przedsiębiorstwa
społeczne;
 znalezienie i kupno odpowiedniej nieruchomości
dla AWRS i opracowanie programu tanich
mieszkao własnościowych dla AWRS i
pracowników APMI.
Wskaźniki osiągnięcia celu
 wypracowanie na tyle dużego zysku, by
zapewnid AWRS wystarczające środki
do pokrycia kosztów administracyjnych
do 2009r.;
 utrzymad 50-cio procentowy udział
osób wywodzących się z grup
docelowych AWRS wśród
pracowników;
 wyeliminowanie wśród pracowników z
grupy docelowej zależności od pomocy
finansowej rządu
 przeciętne wynagrodzenie pracownika
z grupy docelowej po roku pracy w
APMI to 15$ za godzinę;
 pracownicy z grupy docelowej mają
możliwośd awansowania na wolne
stanowiska zarządcze po zdobyciu
uprawnieo zarządcy nieruchomości;
 25% wszystkich usług jest kupowanych
od dostawców, będących lokalnymi
przedsiębiorstwami społecznymi, licząc
z dostawcami usług zakontraktowanych
w imieniu klientów APMI.
7
Wyniki finansowe
Społeczna stopa zwrotu z inwestycji
1. Całkowite przychody ze sprzedaży: 986 283
CAD*
2. Granty, darowizny i dotacje: 0 CAD
3. Infrastruktura wsparcia społecznego: 0 CAD
4. Sprzedaż całkowita (2.+3.): 986 283 CAD
5. Całkowity zysk operacyjny: 35 314 CAD
6. Inwestycje 0 CAD
7. Skumulowane inwestycje (w ciągu trzech
ostatnich lat): 91 340 CAD
1. Przeciętna zmiana nakładu na cele społeczne
(pracownicy z grupy docelowej): 7 920 CAD
2. Przeciętna liczba pracowników z grupy
docelowej: 19
3. Liczba pracowników z grupy docelowej w
próbie: 55
4. Oszczędności dla społeczeostwa w bieżącym
roku: 150 489 CAD
5. Skumulowane oszczędności dla społeczeostwa
(w ciągu trzech ostatnich lat): 400 326 CAD
*CAD = dolar kanadyjski
O stronie biznesowej:
6. Skumulowane SROI: 4,38 (438%).
O pracownikach z grupy docelowej:
 APMI należy w całości do AWRS
 80% to kobiety;
 APMI oferuje szeroki wachlarz usług z
zakresu zarządzania nieruchomościami
 95% to osoby samotne;
 obecnie APMI zarządza 86
nieruchomościami.
 100% było w chwili zatrudniania
bezrobotnych lub zatrudnionych w
niepełnym wymiarze;
 89% mieszka w Downtown Eastside
 64% otrzymywało pomoc od rządu zanim w
chwili zatrudnienia
Poziom życia pracowników APMI:
Efekty / podsumowanie zatrudnienia:
 100% znacznie zmniejszyła stopnieo
uzależnienia od pomocy rządu lub w ogóle
mogła z niej zrezygnowad;
 wzrost udziału pracowników z grupy
docelowej wśród wszystkich pracowników
do 66% (z 53% w 2007r.)
 załoga APMI pomogła nowym
pracownikom m.in. założyd konta w
banku;
 zatrudnienie 57 nowych pracowników z
grupy docelowej, wszystkich na umowę o
pracę;
 pracownicy APMI mogą w nagłych
przypadkach skorzystad z pożyczek z
funduszu pracowniczego;
 przeciętna płaca pełnoetatowego
pracownika z grupy docelowej to 32 262
CAD
 pracodawca opłacił szkolenia dla
pracowników z grupy docelowej dotyczące
tworzenia zespołu oraz emerytur i innych
świadczeo społecznych.
 16% pracowników z grupy docelowej
awansowało, dzięki czemu wzrosła też ich
płaca;
 tam gdzie to możliwe, APMI zleca usługi
przedsiębiorstwom społecznym.
8
Przykłady wykorzystania analizy i wskaźnika SROI (Wielka Brytania)
Przedsiębiorcze Coventry (Enterprising Coventry)
W ostatnim kwartale 2008r. Rada Miasta Coventry zleciła New Economics Foundation (NEF)
oszacowanie społecznej stopy zwrotu (SROI) z programu mającego na celu zwiększenie
przedsiębiorczości w regionie (Local Enterprise Growth Initiative). Analizy SROI umożliwiły
przeprowadzenie niezbędnych zmian w programie w pierwszym kwartale 2009r. Pokazały także
potrzebę dokładniejszego pomiaru efektów. NEF współpracowała z Radą Miasta przez cały 2009r.,
pomagając w tworzeniu narzędzi do pomiaru skutków zmian społecznych (powodowanych przez
program), szkoląc urzędników i tworząc model analizy SROI, który ma pomagad Radzie Miasta na
bieżąco monitorowad program i prowadzid jego ewaluację.
Projekt NOW (NOW Project)
Projekt organizacji NOW, prowadzony w Irlandii Północnej, jest skierowany do ludzi z
trudnościami w uczeniu się (ludziom cierpiącym na np. dysleksję, dysortografię, dyskalkulię). Na
specjalistycznych szkoleniach uczą się, jak znaleźd ciekawą pracę i ją później utrzymad. Dzięki
corocznym analizom SROI NOW zmieniła formę sprawozdao ze swej działalności – managerowie
mogą teraz w bardziej przystępny sposób informowad Radę Nadzorczą NOW i interesariuszy o
wpływie działao organizacji na życie ludzi. Umiejętnośd przeliczania efektów swojej pracy (czyli
pomocy ludziom) na pieniądze i porozumiewania się ze sponsorami w sposób jasny i przystępny
pozwoliła organizacji uniknąd kryzysu finansowego. NOW wyliczyła, że każdy funt zainwestowany
w jej projekty w zeszłym roku „wyprodukował” społeczny zwrot o wartości 3 funtów (czyli
wskaźnik SROI wyniosł 1:3). Daje to 824 990 GBP (po odliczeniu kosztów uzyskania dochodu).
„Super chata” (Fab Pad)
Fab Pad to program prowadzony przez Impact Art; pomaga młodym bezdomnym utrzymad
nowe mieszkania. Program opiera się na założeniu, że jeśli zaangażuje się młodych ludzi w
przekształcenie ich otoczenia (w tym przypadku – nowych mieszkao) w dom, zmniejszy się
prawdopodobieostwo ich ponownego trafienia ulicę. Analiza SROI (wykonana jako ewaluacja)
wykazała, że każdy funt zainwestowany przez rząd „zwrócił” 8,38 funtów (wskaźnik na poziomie
1:8,38) – tyle zaoszczędzono m.in. na opiece zdrowotnej i opiece społecznej. W rezultacie
organizacja dostała fundusze na kontynuację programu i zyskała renomę, która ułatwiła
9
współpracę z partnerami i sponsorami. Zaczęła też używad analizy SROI w innych swoich
projektach jako jednego z najważniejszych instrumentów zarządzania.
Gdzie szukad bardziej szczegółowych informacji?
 The SROI Network (strona po angielsku) : http://www.thesroinetwork.org/
 New Economics Foundation (strona po angielsku):
http://www.neweconomics.org/projects/social-return-investment
 European SROI Network (po angielsku): http://www.sroi-europe.org/
 SROI- Dzie Wirkung sozialer Arbeit messen (głównie po niemiecku):
http://sroi.wordpress.com/
 Social Return On Investment – Made in Austria (po niemiecku): http://www.sroi.de/
Załączniki
1. Przykładowy raport skrócony SROI (po angielsku);
2. Mini-przewodnik po analizie społecznych korzyści i społecznej stopy zwrotu, Prisma Capital
Partners (po angielsku);
3. Przewodnik po analizie SROI (wersja pełna; po angielsku);
4. Przewodnik po analizie SROI (wersja skrócona; po angielsku);
5. O pomiarze oddziaływanie społecznego (po polsku)
10