CHOROBY PRZENOSZONE DROGĄ POKARMOWĄ CZYNNIK

CHOROBY PRZENOSZONE DROGĄ POKARMOWĄ
CZYNNIK ETIOLOGICZNY: Choroby przenoszone drogą pokarmową czyli zatrucia i zakażenia
pokarmowe mogą być wywoływane przez różne czynniki etiologiczne, tj.:
 Bakterie – m.in.:
 Salmonella,
 Staphylococcus
 Escherichia coli enteropatogenna oraz Escherichia coli enterokrwotoczna
 Yersinia enterocolitica lub pseudotuberculosis
 Clostridium botulinum
 Listeria
 Shigella
 Pasożyty i pierwotniaki – m.in.:
 Trichinella
 Giardia
 Echinococcus
 Wirusy i riketsje – m.in.:
 Rotawirusy
 Norowirusy
 Wirus zapalenia wątroby typu A
 Toksyny zwierzęce np. ryb, skorupiaków, mięczaków
 Toksyny grzybów trujących
 Toksyny roślin trujących np. jagody lub inne części roślin
 Mikotoksyny tj. toksyny wytwarzane przez niektóre gatunki grzybów (pleśni)
 Zanieczyszczenia chemiczne /np. pestycydy/, dodatki paszowe /np. metale ciężkie/, pozostałości
środków farmakologicznych w tkankach zwierzęcych /np. antybiotyki, sulfonamidy, środki
przeciwpasożytnicze, hormony/.
OBJAWY: Do najczęściej występujących objawów chorób przenoszonych drogą pokarmową należą:







Nudności
Biegunka
Wymioty
Bóle brzucha
Bóle głowy
Gorączka
Inne np. w przypadku zatrucia jadem kiełbasianym – zamglone i podwójne widzenie,
osłabienie reakcji źrenic na światło, opadanie powiek, zaburzenia połykania i mowy.
DROGI SZERZENIA:




Żywność
Woda
Chory lub zakażony człowiek
Zanieczyszczone przedmioty
Wybrane dane epidemiologiczne dotyczące chorób zakaźnych przenoszonych drogą pokarmową w
Polsce i woj. zachodniopomorskim w 2015 r.
L
p
Jednostka chorobowa
1.
Salmoneloza – zatrucie
pokarmowe
Salmoneloza- posocznica
Salmoneloza – inne zakażenia
pozajelitowe
Czerwonka bakteryjna
E. coli biegunkotwórcza
Yersinia enterocolitica lub
pseudotuberculosis
Zatrucie jadem kiełbasianym
/botulizm/
Wirusowe zakażenia jelitowe
wywołane przez rotawirusy
Biegunka i zapalenie żołądkowo
– jelitowe o prawdopodobnie
zakaźnym pochodzeniu u dzieci
do lat 2
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Polska
Liczba
Zapadalność
zachorowań
woj. zachodniopomorskie
Liczba
Zapadalność
zachorowań
8402
21,83
218
12,71
129
0,34
11
0,65
99
0,26
7
0,41
18
365
0,05
0,95
4
0,24
187
0,49
5
0,3
30
0,08
4
0,24
33945
88,21
1185
69,08
18773
2538,52
982
2101,62
/na 100 tys.
dzieci do lat 2
Zasady zapobiegania zatruciom pokarmowym Światowej Organizacji Zdrowia:
OGNISKA CHORÓB PRZENOSZONYCH DROGĄ POKARMOWĄ:
Ognisko choroby przenoszonej drogą pokarmową to wystąpienie w określonych warunkach 2 lub
więcej przypadków zachorowań ludzi na tę samą chorobę spowodowaną przez czynniki patogenne
przenoszone drogą pokarmową i/lub zakażenia tym samym czynnikiem, lub wystąpienie sytuacji, w
której obserwowana liczba przypadków zachorowań przekracza liczbę oczekiwaną i przypadki te są
powiązane z jednym źródłem (pokarmu lub/ i osobą chorą ) lub istnieje prawdopodobieństwo takiego
związku.
W przypadku powzięcia podejrzenia wystąpienia ogniska choroby przenoszonej drogą
pokarmową tzw. zatrucia pokarmowego, należy niezwłocznie poinformować Państwowego
Powiatowego Inspektora Sanitarnego (PPIS) właściwego miejscem narażenia chorych, tzn. jeżeli do
zatrucia doszło w powicie gryfińskim należy poinformować PPIS w Gryfinie, który podejmie
dochodzenie epidemiologiczne. Czas od narażenia (tj. spożycia podejrzanej potrawy) do zgłoszenia
ogniska ogrywa istotna rolę w wykryciu czynnika etiologicznego ogniska, a także w wykryciu
potencjalnego źródła zakażenia. Zgłoszenie ogniska do Państwowej Inspekcji Sanitarnej wiąże się z
pobieranie prób do badań, w zależności od przeprowadzonego dochodzenia Inspektor Sanitarny
może zadecydować o konieczności poboru porób od chorych, od personelu kuchennego, wymazów
czystościowych z powierzchni sprzętu kuchennego/produkcyjnego, a także próbek żywności.
Pobieranie prób do badań ma to na celu powiązanie czynnika zakaźnego występującego u chorych z
czynnikiem wykrytym np. w skażonej żywności. Istotnym elementem zainicjowania dochodzenia
epidemiologicznego w ognisku chorób przenoszonych drogą pokarmową jest wizyta u lekarza, który
diagnozuje zatrucie pokarmowe, a informacje o potencjalnym zatruciu przekazuje Państwowej
Inspekcji Sanitarnej.
Zestawienie liczby ognisk zachorowań na choroby przenoszone drogą pokarmową na terenie woj.
zachodniopomorskiego w latach 2010 – 2015r.
Rokr
Liczba
ognisk
Liczba narażonych
Liczba chorych ogółem
Liczba chorych, w
tym dzieci do 14
r.ż.
2010
38
4372
602
146
2011
39
2595
624
302
2012
32
4877
705
269
2013
39
4435
542
267
2014
40
3232
559
142
2015
48
6571
812
273
Liczba ognisk chorób przenoszonych drogą pokarmową zgłoszonych wg powiatów woj.
zachodniopomorskiego w roku 2015.
Ogniska chorób przenoszonych drogą pokarmową, które wystąpiły w okresie od 01.01.2015 r. do
31.12.2015 r. w woj. zachodniopomorskim:
Ogółem wystąpiło 48 ognisk chorób przenoszonych drogą pokarmową w:













4 oddziałach szpitalnych;
2 domach pomocy społecznej;
3 przedszkolach;
1 internacie;
1 domu dziecka;
1 bazie obozowej;
2 obozach sportowych;
4 ośrodkach wczasowo- kolonijnych;
7 ośrodkach wypoczynkowo- rehabilitacyjnych;
3 ośrodkach wczasowych;
4 sanatoriach uzdrowiskowych;
1 centrum bankietowo-konferencyjnym;
15 ognisk rodzinnych w mieszkaniach prywatnych.
Czynnikami etiologicznymi w ogniskach były:






Rotawirus, aż w 9 ogniskach;
Norowirus, w 2 ogniskach;
Salmonella w 8 ogniskach;
Bakterie z gr. coli w 3 ogniskach;
Gronkowiec złocisty w 1 ognisku;
w 25 ogniskach czynnika etiologicznego nie ustalono.
Na uwagę zasługuje fakt, że niezmienienie od kilku lat najczęstszą przyczyną występowania ognisk
chorób przenoszonych drogą pokarmową są rotawirusy. Najwięcej ognisk (19) zostało zgłoszonych w
okresie trwania sezonu letnim tj. od 01.06.2015r. do 31.08.2015r.
W 20 ogniskach wytypowano produkty podejrzane odpowiadające za występowanie zachorowań.
Najczęściej wskazywane były produkty żywnościowe pochodzenia zwierzęcego, zwłaszcza ryby, a
także dania z dodatkiem jaj m.in. tatar, jednakże ze względu na brak możliwości w dużej części
ognisk, wykonania badań produktów podejrzanych (brak tych produktów) nie można ustalić czy były
one rzeczywiście źródłem zakażeń.
Czynnikami wspomagającymi mającymi istotny wpływ na występowanie ognisk zachorowań był brak
reżimu w zakresie czystości rąk oraz sprzętu produkcyjnego, co potwierdzają wymazy czystościowe
pobrane w wyniku dochodzeń epidemiologicznych prowadzonych w ogniskach (dot. 13 ognisk).