Ubezpieczenie spo*eczne z tytu*u wypadków przy pracy i chorób
advertisement
Dr J.Borowicz Obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym zgodnie z ustawą z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. dr Jacek Borowicz 2 Nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu bezrobotni pobierający zasiłek dla bezrobotnych lub świadczenie integracyjne, posłowie do Parlamentu Europejskiego, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 30 lipca 2004 r. o uposażeniu posłów do Parlamentu Europejskiego wybranych w Rzeczypospolitej Polskiej dr Jacek Borowicz 3 Nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu osoby będące: nakładcami, żołnierzami niezawodowymi pełniącymi czynną służbę wojskową, osobami przebywającymi na urlopach wychowawczych lub pobierającymi zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego, osobami pobierającymi świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osobami pobierającymi zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także osobami pobierającymi wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy; osobami, które nie spełniają warunków do objęcia ubezpieczeniami rentowymi i emerytalnym obowiązkowo, które ubezpieczyły się dobrowolnie, osobami pobierającymi świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia. dr Jacek Borowicz 4 Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jednolity Dz.U.2015.1242 ze zmianami) dr Jacek Borowicz 5 Ustawa określa w szczególności: 1) rodzaje świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz warunki nabywania prawa do tych świadczeń; 2) zasady i tryb przyznawania świadczeń, ustalania ich wysokości oraz zasady ich wypłaty; dr Jacek Borowicz 6 Wypadek przy pracy: Wypadek przy pracy w ścisłym znaczeniu Wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy Wypadek w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu dr Jacek Borowicz 7 wypadek przy pracy… …zdarzenie nagłe dr Jacek Borowicz 8 1. Dla uznania zdarzenia za wypadek przy pracy nie wymaga się jednoczesnego wystąpienia przyczyny i skutku. 2. Cecha nagłości odnosi się do czasu trwania zdarzenia, a nie do oddziaływania przyczyny zewnętrznej. wyrok SN z 2013.01.11, II UK 162/12 . dr Jacek Borowicz 9 Czy za wypadek w pracy można uznać odmrożenie, poparzenie/udar słoneczny? dr Jacek Borowicz 10 Warunkiem odpowiedzialności na podstawie ustawy wypadkowej jest ustalenie wypadku przy pracy w określonym dniu, przy czym działanie przyczyny zewnętrznej nie przekracza jednej dniówki. wyrok SN z 2012.10.05, I UK 197/12. dr Jacek Borowicz 11 Wręczenie pracownikowi wypowiedzenia może stanowić dla niego zaskoczenie, nie uzasadnia to jednakże, by przypisywać mu cechę nagłości w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy z 2002 r. (bez wątpienia nie jest to zdarzenie nagłe z punktu widzenia pracodawcy). wyrok SN z 2012.03.28, II PK 182/11. dr Jacek Borowicz 12 wypadek przy pracy… …zdarzenie nagłe, …wywołane przyczyną zewnętrzną, dr Jacek Borowicz 13 Czy choroba samoistna ( np. zawał, udar podczas pracy) może być uznana za wypadek przy pracy czy też za przyczynę wypadku przy pracy? dr Jacek Borowicz 14 Nie można wykluczyć zasadności uznania zawału serca za wypadek przy pracy, pod warunkiem jednakże stwierdzenia, że zdarzenie to nastąpiło w związku z pracą, na skutek przyczyny zewnętrznej w znaczeniu nadanym temu pojęciu w ustawie wypadkowej. Zawał serca jest wykładnikiem przyczyn istniejących w samym organizmie człowieka, łączących się z jego stanem zdrowia, predyspozycjami ustrojowymi i właściwościami wewnętrznymi. Są to więc przyczyny wewnętrzne. wyrok s.apel. 2013.04.,18III AUa 909/12 dr Jacek Borowicz 15 Przy istnieniu tych przyczyn do wystąpienia zawału serca mogą też doprowadzić przyczyny zewnętrzne. Przy takim zaś zbiegu przyczyn wywołujących zawał, do uznania tego zdarzenia za wypadek przy pracy, istotne znaczenie ma rodzaj przyczyny zewnętrznej i jej rola w wystąpieniu zawału. wyrok s.apel. 2013.04.,18 III AUa 909/12 dr Jacek Borowicz 16 Przyczyna zewnętrzna Nagłość Związek z pracą Zawał Wypadek przy pracy dr Jacek Borowicz 17 Czy sama praca (jej rodzaj, ilość, uciążliwość, intensywność) może stanowić przyczynę wypadku przy pracy? dr Jacek Borowicz 18 Wykonywanie zwykłych (typowych, normalnych), choćby wymagających dużego wysiłku fizycznego, czynności (obowiązków) przez pracownika, który doznał zawału serca w czasie i miejscu wykonywania zatrudnienia, nie może być uznane za zewnętrzną przyczynę wypadku przy pracy, gdyż "sama praca" nie może stanowić zewnętrznej przyczyny w rozumieniu definicji wypadku przy pracy… wyrok SN z 2009.09.16, I PK 79/09 dr Jacek Borowicz 19 …ale może nią być dopiero określona nadzwyczajna sytuacja związana z tą pracą, która staje się współdziałającą przyczyną zewnętrzną. wyrok SN z 2009.09.16, I PK 79/09 dr Jacek Borowicz 20 Co do zasady wykonywanie zwykłych (typowych, normalnych), choćby stresujących lub wymagających dużego wysiłku fizycznego, czynności (obowiązków) przez pracownika, który zmarł w wyniku zasłabnięcia w czasie i miejscu wykonywania zatrudnienia, nie może być uznane za zewnętrzną przyczynę wypadku przy pracy, gdyż sama praca nie może stanowić zewnętrznej przyczyny w rozumieniu definicji wypadku przy pracy (…). wyrok SN z 2012.04.04, II UK 181/11. dr Jacek Borowicz 21 Śmierć pracownika spowodowana urazami z powodu upadku z wysokości wskutek ataku padaczki jest wypadkiem przy pracy. W tym bowiem przypadku przyczyną zgonu były czynniki zewnętrzne, czyli rozległe urazy czaszki i kręgosłupa. wyrok SN z 2013.03.04, I UK 505/12 dr Jacek Borowicz 22 Kwalifikacja udaru mózgu jako wypadku przy pracy jest rezultatem oceny materiału dowodowego i ustaleń faktycznych w każdej konkretnej sprawie. postanow. SN z 2012.03.15, II UK 298/11. dr Jacek Borowicz 23 Przyczyną zewnętrzną wypadku przy pracy może być szczególne (nadzwyczajne, nietypowe) przeżycie wewnętrzne (stres, uraz psychiczny) w postaci emocji o znacznym nasileniu powstałe wskutek okoliczności nietypowych dla normalnych stosunków pracowniczych. Towarzyszący wykonywaniu pracy stres musi być istotnym ogniwem w łańcuchu przyczynowoskutkowym, prowadzącym do gwałtowanego pogorszenia stanu zdrowia pracownika. wyrok SN z 2012.03.28, II PK 182/11. dr Jacek Borowicz 24 wypadek przy pracy… …zdarzenie nagłe, …wywołane przyczyną zewnętrzną, …powodujące uraz lub śmierć, dr Jacek Borowicz 25 Pracownik zakładów chemicznych na wskutek zatrucia podczas nagłej awarii ma istotnie obniżoną wydolność oddechowo – krążeniową. dr Jacek Borowicz 26 Wprowadzenie do definicji wypadku przy pracy przesłanki urazu nie oznacza, że wykluczone jest kwalifikowanie istotnego pogorszenia stanu zdrowia jako urazu i wypadku przy pracy w rozumieniu art. 3 ust. 1 i art. 2 pkt 13 ustawy z 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. wyrok SN z 2011.06.07, II PK 311/10. dr Jacek Borowicz 27 wypadek przy pracy… …zdarzenie nagłe, …wywołane przyczyną zewnętrzną, …powodujące uraz lub śmierć, … w związku z pracą. dr Jacek Borowicz 28 Firma musi uznać za wypadek przy pracy zdarzenie, w trakcie którego doszło do pobicia pracownika przez innego zatrudnionego. Nie ma znaczenia, że miało to miejsce przed przystąpieniem do pracy np. w przebieralni. wyrok SN z 2012.11.08, II PK 80/12. dr Jacek Borowicz 29 Pobicie pracownika podczas wykonywania przez niego zwykłych czynności pracowniczych wystarczy do przyjęcia związku zdarzenia z pracą. wyrok SN z 2012.11.08, II PK 80/12. dr Jacek Borowicz 30 Odstąpienie od osobistego wykonywania obowiązków pracowniczych (kierowcy) i kontynuowanie podróży w charakterze pasażera stanowi zerwanie związku z pracą. wyrok SN z 2012.05.08, II UK 253/11. dr Jacek Borowicz 31 Ochrona z ustawy wypadkowej przysługuje pracownikowi który doznał wypadku w związku z pracą. Pracownik może zerwać związek z pracą będąc nawet na terenie zakładu pracy, jeżeli podejmuje czynności, które nie wynikają z zatrudnienia lub są nawet celom zatrudnienia przeciwne. wyrok SN z 2011.06.20, I UK 335/10. dr Jacek Borowicz 32 Droga powrotna do stałego miejsca wykonywania pracy - po załatwieniu sprawy prywatnej - ponownie powinna być uznana za pozostającą w związku z pracą. Wypadek, który zaistniał w trakcie tej drogi jest więc wypadkiem przy pracy (…). wyrok s.apel w Katowicach z 2011.02.24, III AUa 1535/10 dr Jacek Borowicz 33 Okoliczności konkretnej sprawy decydują o tym, czy spożywanie alkoholu w czasie i miejscu świadczenia pracy lub w drodze z pracy do domu prowadzi do zerwania normatywnego związku z pracą lub z odbywaniem drogi z pracy do domu. wyrok SN z 2010.06.25, II UK 75/10. dr Jacek Borowicz 34 Wypadek komunikacyjny pracownika objętego zadaniowym czasem pracy, w drodze pomiędzy jednym a drugim miejscem świadczenia pracy, jest wypadkiem przy pracy. wyrok SN z 2009.09.16, I UK 105/09. dr Jacek Borowicz 35 Normatywny związek z pracą dr Jacek Borowicz 36 Wypadek przy pracy: nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą: 1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych; dr Jacek Borowicz 37 Wypadek przy pracy: nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą: 2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia; dr Jacek Borowicz 38 Wypadek przy pracy: nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą: 3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy. dr Jacek Borowicz 39 KONTRATYPY WYPADKU PRZY PRACY wyłączną przyczyną było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa stan nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku. dr Jacek Borowicz 40 Traktowany na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie. Którego „ofiarą” jest pracownik w rozumieniu k.p. dr Jacek Borowicz 41 To wypadek, któremu pracownik uległ: …w czasie podróży służbowej, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań; dr Jacek Borowicz 42 To wypadek, któremu pracownik uległ: …podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony; dr Jacek Borowicz 43 To wypadek, któremu pracownik uległ: …przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe. dr Jacek Borowicz 44 Za wypadek przy pracy uważa się również nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie objęcia osoby ubezpieczeniem wypadkowym z danego, określonego w ustawie tytułu. dr Jacek Borowicz 45 Podczas ….uprawiania sportu w trakcie zawodów i treningów przez osobę pobierającą stypendium sportowe; dr Jacek Borowicz 46 Podczas …wykonywania odpłatnie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania; dr Jacek Borowicz 47 Podczas …pełnienia mandatu posła lub senatora, pobierającego uposażenie; dr Jacek Borowicz 48 Podczas …odbywania szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy przez osobę pobierającą stypendium w okresie odbywania tego szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy na podstawie skierowania wydanego przez powiatowy urząd pracy lub przez inny podmiot kierujący, pobierania stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych; dr Jacek Borowicz 49 Podczas …wykonywania przez członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych oraz przez inną osobę traktowaną na równi z członkiem spółdzielni w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, pracy na rzecz tych spółdzielni; dr Jacek Borowicz 50 Podczas …wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia; dr Jacek Borowicz 51 Podczas …wykonywania pracy na podstawie umowy uaktywniającej, o której mowa w ustawie z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U. Nr 45, poz. 235); dr Jacek Borowicz 52 Podczas …współpracy przy wykonywaniu pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia; dr Jacek Borowicz 53 Podczas …wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych; …wykonywania zwykłych czynności związanych ze współpracą przy prowadzeniu działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych; dr Jacek Borowicz 54 Podczas …wykonywania przez osobę duchowną czynności religijnych lub czynności związanych z powierzonymi funkcjami duszpasterskimi lub zakonnymi; …odbywania służby zastępczej; …nauki w Krajowej Szkole Administracji Publicznej przez słuchaczy pobierających stypendium; dr Jacek Borowicz 55 Podczas …wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowa taka została zawarta z pracodawcą, z którym osoba pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje ona pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy; …pełnienia przez funkcjonariusza celnego obowiązków służbowych. dr Jacek Borowicz 56 Wypadek przy pracy dr Jacek Borowicz Śmiertelny Ciężki Zbiorowy 57 Choroba zawodowa wg. ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz kodeksu pracy dr Jacek Borowicz 58 Za chorobę zawodową uważa się chorobę określoną w art. 2351 Kodeksu pracy. dr Jacek Borowicz 59 Art. 2351k.p. - przesłanka 1 Za chorobę zawodową uważa się chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych… dr Jacek Borowicz 60 Art. 2351k.p. - przesłanka 2 …jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych "narażeniem zawodowym". dr Jacek Borowicz 61 Choroba nie wymieniona w wykazie chorób zawodowych nie może być uznana za chorobę zawodową, choćby jej powstanie związane było z wykonywaniem pracy w warunkach szkodliwych dla zdrowia. Może to być tzw. choroba pracownicza. dr Jacek Borowicz 62 W razie ustalenia przez właściwego lekarza, że rodzaj rozpoznanej u pracownika choroby mieści się w wykazie, a pracownik świadczył pracę w warunkach narażenia zawodowego, które w świetle dostępnej wiedzy medycznej mogą tę chorobę wywoływać, tak lekarz, jak i organy inspekcji sanitarnej obowiązane są uznać takie schorzenie za chorobę zawodową. dr Jacek Borowicz 63 Domniemanie to upada, jeżeli zebrany materiał dowodowy pozwala bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem wykluczyć taki związek przyczynowo-skutkowy, to znaczy wskazuje na inną, niż zawodowa etiologię choroby. dr Jacek Borowicz 64 Świadczenia „wypadkowe” z ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych dr Jacek Borowicz 65 „zasiłek chorobowy" - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową; "świadczenie rehabilitacyjne" dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy; "zasiłek wyrównawczy" - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu; dr Jacek Borowicz 66 "jednorazowe odszkodowanie" - dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu; "jednorazowe odszkodowanie" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty „wypadkowemu”; dr Jacek Borowicz 67 "renta z tytułu niezdolności do pracy" - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej; "renta szkoleniowa" - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową; dr Jacek Borowicz 68 "renta rodzinna" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej; "dodatek do renty rodzinnej" - dla sieroty zupełnej; dr Jacek Borowicz 69 dodatek pielęgnacyjny; pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą. dr Jacek Borowicz 70 Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje: …niezależnie od okresu podlegania ubezpieczeniu, …od pierwszego dnia niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, dr Jacek Borowicz 71 Zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia wypadkowego przysługują w wysokości… …100 % podstawy wymiaru. dr Jacek Borowicz 72 Ubezpieczonemu, który wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, … przysługuje jednorazowe odszkodowanie. dr Jacek Borowicz 73 Za stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy. dr Jacek Borowicz 74 Za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu: … na okres przekraczający 6 miesięcy, …mogące ulec poprawie. dr Jacek Borowicz 75 Jednorazowe odszkodowanie przysługuje w wysokości 20 % przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. dr Jacek Borowicz 76 Wzrost jednorazowego odszkodowanie: …pogorszenie się stanu zdrowia skutkujące zwiększeniem stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu o co najmniej o 10 punktów procentowych, lub …została orzeczona całkowita niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. dr Jacek Borowicz 77
