Raj na ziemi

Sardynia
Raj na ziemi
PROVINCIA CAGLIARI. ASSESSORATO
SVILUPPO ECONOMICO,
ATTIVITA’ PRODUTTIVE E TURISMO
www.provincia.cagliari.it
PROVINCIA CARBONIA IGLESIAS
SISTEMA TURISTICO LOCALE SULCIS
IGLESIENTE
www.provincia.carboniaiglesias.it
STL GALLURA COSTA SMERALDA SPA
www.visit-galluracostasmeralda.com
PROVINCIA MEDIO CAMPIDANO
SISTEMA TURISTICO LOCALE
www.provincia.mediocampidano.it
PROVINCIA NUORO
SISTEMA TURISTICO LOCALE
NUORESE
www.provincia.nuoro.it
PROVINCIA OGLIASTRA
SISTEMA TURISTICO LOCALE
www.provincia.ogliastra.it
PROVINCIA ORISTANO
SISTEMA TURISTICO LOCALE
“ELEONORA D’ARBOREA”
www.provincia.or.it
8
12
16
20
24
28
32
Sardynia
In 1948 Sardinia has been an autonomous region of the
Republic of Italy. After the elections of 2005 it was divided into
8 provinces, which we introduce to you on the following pages.
Sardynia od 1948 r jest autonomicznym regionem Republiki W∏oskiej.
Po wyborach w 2005 roku zosta∏a podzielona na 8 prowincji, które na dalszych stronach przedstawiamy.
Sardynia jest drugà pod wzgl´dem
wielkoÊci wyspà Êródziemnomorskà.
Obszar Sardynii wraz z mniejszymi
wysepkami, jak San Antioco, San
Pietro, Asinara, La Maddalena i Caprera wynosi 24 089 km2. Sardynia posiada 1800 km linii brzegowej, czyli a˝ 1
% ca∏ej linii brzegowej W∏och.
Wybrze˝e jest niezwykle ró˝norodne. Tworzà go d∏ugie, szerokie pla˝e,
a tak˝e trachitowe i granitowe ska∏y
oraz wapienne klify. Powierzchnia
w 67,9 % jest wy˝ynno-górska.
Sardinia is the second largest Mediterranean island.
Olbia
Tempio
Sassari
Its area, together with the surrounding smaller islands
of San Antioco, San Pietro, Asinara, La Maddalena
and Caprera comprises 24 089 sq metres. Sardinia
has 1800 kilometres of coastline which is 1% of the
total length of the Italian coastline.
Nuoro
Oristano
Ogliastra
Medio
Campidano
The coast is wonderfully variegated. It is made
of long, vast beaches, as well as trachyte and granite
rocks and limestone cliffs. The area of the island is in
67,9 % covered by highlands and mountains.
Cagliari
Carbonia
Iglesias
The Punta la Marmora (1834 m.a.s.l), located in the
middle part of the Gennargentu Mountains, is the highest
peak of Sardinia.
3
The Mediterranean climate, distinguished by long, hot summers
and short gentle winters, prevails here.
There are two kinds of wind: mistral – the cool and dry one,
which is dominating and the sirocco – warm and humid.
The Tirso River is the main and the longest river on the island.
However, it is the Temo River which is the only passable one.
Due to the scarce rainfall, artificial lakes and water dams have
been built since many years. The most significant ones are:
Omodeo on the Tirso River, Coghinas and Flumendosa.
The Baratz Lake, located to the North of Alghero, is the only
natural lake on Sardinia.
Najwy˝szym szczytem jest Punta la Marmora - 1834 m
n.p.m. znajdujàca si´ w Êrodkowej cz´Êci, w górach Gennargentu.
Panuje tu klimat Êródziemnomorski : d∏ugie goràce lata
i krótkie ∏agodne zimy.
Dominujàcym wiatrem jest mistral - ch∏odny i suchy, wyst´puje tak˝e sirocco - ciep∏y i wilgotny.
4
The main cities of Sardinia are: Cagliari (the capital), Sassari,
Olbia and Nuoro. There are 4 airports located in the vicinity of
the towns of Cagliari, Alghero, Olbia and Tortoli.
The central passenger ports of Sardinia are: Cagliari, Olbia,
Golfo Aranci, Arbatax, Santa Teresa di Gallura and Porto Torres.
There are no highways on Sardinia. The speed limit on the
Sardynia - wiadomoÊci ogólne
G∏ównà i najd∏u˝szà rzekà jest Tirso. Jednak jedynà
sp∏awnà rzekà jest Temo.
W zwiàzku z ma∏ymi opadami, od wielu lat na Sardynii budowano sztuczne jeziora oraz zapory wodne, najwa˝niejsze
z nich to: Omodeo na rzece Tirso, Coghinas i Flumendosa.
Jedynym naturalnym jeziorem jest Baratz po∏o˝one na
pó∏noc od Alghero.
G∏ównymi miastami sà: Cagliari (stolica), Sassari, Olbia
i Nuoro. Na Sardynii znajdujà si´ 4 lotniska usytuowane
w pobli˝u miast Cagliari, Alghero, Olbia i Tortoli.
G∏ówne pasa˝erskie porty na Sardynii to: Cagliari, Olbia, Golfo Aranci, Arbatax, Santa Teresa di Gallura oraz
Porto Torres.
Na Sardynii nie ma autostrad. Na najlepszej drodze Carlo Felice (SS131) limit szybkoÊci wynosi 110 km/h.
G∏ówna trasa kolejowa to: Porto Torres - Cagliari, Cagliari - Olbia.
Bardzo popularnym jest tzw. zielony pociàg - Trenino
Verde - kolej wàskotorowa, której trasa prowadzi przez
miejsca niedost´pne innymi Êrodkami lokomocji. Trasa
Trenino Verde: Mandas-Arbatax jest jednà z najpi´kniejszych linii kolejowych na Êwiecie. Co ciekawe, mo˝na tu
wynajàç lokomotyw´ z wagonami z XIX w. oraz ustaliç
czas i d∏ugoÊç trasy.
Sardynia to jedyne w swoim rodzaju otwarte muzeum
archeologiczne. Jest to ziemia, która potrafi∏a przyjàç
i po∏àczyç w jednoÊç kultury i doÊwiadczenia setek ludów, które po kolei jà zamieszkiwa∏y, zostawiajàc wielkie
best quality road - Carlo Felice (SS131) - is 110 km per hour.
The main train route is the one from Porto Torres to Cagliari
and from Cagliari to Olbia.
The so called ‘Green Train’ (Trenino Verde) enjoys great popularity. It is a narrow-gauge railway, which route leads through
places otherwise inaccessible. The ‘Trenino Verde’ line runs from
Mandas to Arbatax and it is among the most beautiful train
routes in the world. Another attraction of the ‘Trenino Verde’ is
the possibility to rent a locomotive and 19th century wagons and
establish yourself the time and the length of the journey.
Sardinia is an one of a kind open-aor museum. It is a land,
which was able to receive and unite the cultures and experiences
of hundreds of people who inhabited it, leaving a great historical and artistic heritage. The Phoenicians, Romans, Arabs, Saudis and Italians left permanent traces in the identity of Sardinia.
Sardinia is a paradise on earth, where there is plenty of secluded sites and breath-taking open spaces. The nature dominates
everywhere. A half of million hectares of natural reserves renders
Sardinia the biggest protected area in the Mediterranean Sea.
There is no problem with finding a spot on one of the hundreds of
5
dziedzictwo historyczne i artystyczne. Fenicjanie, Rzymianie, Arabowie, Sabaudczycy i W∏osi pozostawili trwa∏e
Êlady w to˝samoÊci Sardynii
Sardynia to raj na ziemi, gdzie mnóstwo jest zacisznych,
odludnych miejsc i wielkich przestrzeni zapierajàcych dech
w piersiach. Natura na Sardynii dominuje wsz´dzie. Pó∏ miliona hektarów naturalnego rezerwatu czyni wysp´ jednym
z najbardziej chronionych miejsc w rejonie Morza Âródziemnego. Na ca∏ym wybrze˝u nie ma problemu z wyborem
miejsca na którejÊ z setek pla˝ z czystà, szmaragdowà wodà i srebrnobia∏ym piaskiem. Urocze sà te˝ niedost´pne zatoczki, gdzie mo˝na dojechaç tylko drogà wodnà, skaliste
wybrze˝a, czy maleƒkie wysepki na tle dziewiczej przyrody.
Sardynia to tak˝e miejsce ˝ywej kultury i ciekawych lokalnych obyczajów, które tutaj piel´gnuje si´ z wielkim
rozmachem. W miastach, wioskach, sanktuariach i ma∏ych koÊcio∏ach wiejskich celebruje si´ w ciàgu roku ponad tysiàc odpustów, autentycznych Êwiàt ludowych,
gdzie Êwi´te i pogaƒskie oraz ziemskie przyjemnoÊci
(wspólne ucztowanie), ∏àczà si´ w jeden spektakl rozweselany przez tradycyjne taƒce i Êpiewy.
Sardynia to raj dla wielbicieli sportów. Ka˝dy mo˝e znaleêç tu coÊ dla siebie – ˝eglarstwo, w´dkarstwo, kajakarstwo, wspinaczka, wycieczki rowerowe, tenis, jazda konna, pola golfowe. Pasjonaci nurkowania majà do dyspozycji dno morskie pe∏ne podwodnych jaskiƒ, wraków oraz
bogactwa fauny i flory.
Sardynia to moc emocji i spe∏nionych marzeƒ.
6
beaches with pure, emerald water and silver-white sand. The inaccessible bays, which can be reached only from the water, rocky
shore or tiny islands against the unspoilt nature, are charming.
Sardinia is also a place of vivid culture and fascinating local customs, which are preserved in a very meticulous manner. In towns, villages, sanctuaries and small rural churches over a thousand church
fairs are celebrated annually. During these authentic ludic feasts, the
sacred, the pagan and the earthly pleasures, merge into one performance, brightened up by the traditional dances and singing.
Sardinia is also a paradise for sport-lovers. Everybody can find
something for themselves – fishing, angling, kayaking, climbing,
bicycling, tennis, horse riding, golf. The diving fans have the sea
bottom full of underwater caves, wrecks and rich fauna and flora
just for themselves.
Sardinia is a bounty of emotions and fulfilled dreams.
BANKI / WALUTA
BANKS/ CURRENCY
Czynne od poniedzia∏ku do piàtku, zazwyczaj w godzinach 835 -1320 i 1500-1600. Walutà obowiàzujàcà na Sardynii
jest euro. Wymiana polskiej waluty jest niemo˝liwa. Wi´kszoÊç sklepów i restauracji akceptuje karty kredytowe,
jednak w ma∏ych miejscowoÊciach lepiej byç przygotowanym na op∏at´ gotówkà.
The banks are open from Monday to Friday, usually from 835 till
1320 and from 1500 till 1600. Euro is the valid currency in Sardinia.
Exchanging Polish currency is impossible. Most shops and restaurants accept credit cards. However, in smaller towns and villages
it is better to be prepared to pay in cash.
SHOPS
SKLEPY
Czynne w godz. 900-1300 i 1630-2000. Zamkni´te w niedziel´
i poniedzia∏ek rano, z wyjàtkiem wielkich supermarketów,
które otwarte sà siedem dni w tygodniu.
Open from 900 till 1300 and from 1630 till 2000. Closed on Sundays
and Monday mornings, except for big supermarkets, which are
open seven days a week.
POST OFFICE/ PHONES
POCZTA / TELEFON
Poczta czynna w godzinach 830-1330. Znaczki mo˝na kupiç
w urz´dzie pocztowym lub w kioskach "Tabacchi". Aby zadzwoniç do Polski nale˝y wykr´ciç numer 0048, a nast´pnie
numer kierunkowy wybranego miasta i numer abonenta.
The Post Office is open from 830 till 1330. Stamps can be bought
there or in small kiosks called ‘Tabacchi’. To call Poland you must
dial 0048, then the dialing code for a specific town and then the
telephone subscriber’s number.
7
Prowincja
Cagliari
Prowincja Cagliari to miejsce, gdzie istnieje „tysiàc i jedna”
mo˝liwoÊç prze˝ycia niepowtarzalnej przygody.
Cagliari to moc atrakcji krajobrazowych.
Jej wyjàtkowy klimat jest tworzony przez
laguny i mokrad∏a rozpoÊcierajàce si´ na
rozleg∏ych terenach. Santa Gilla, najwi´ksza laguna jest po∏o˝ona na zachód od miasta
Cagliari i obejmuje obszar 4000 hektarów. Mokrad∏a i laguny pe∏ne ryb, wzgórza pokryte stuletnimi drzewami oliwnymi i rozleg∏ymi polami
tworzà kolorowà mozaik´ krajobrazu prowincji
Cagliari.
W prowincji dba si´ o Êrodowisko poprzez ustanawianie
specjalnych obszarów obj´tych ochronà, jak np. rezerwat wodny Capo Carbonara, niedaleko Villasimius, rezerwat Âwiatowego Funduszu na rzecz Przyrody Monte
Arcosu, który jest schronieniem dla jelenia sardyƒskiego
i dzikich kotów oraz górski park krajobrazowy Sette Fratelli. Laguny prowincji Cagliari sà l´gowiskiem majestatycznego ró˝owego flaminga.
8
The Cagliari Province is a place of a ‘thousand and one’
possibilities to experience an unique adventure.
The Cagliari Province is a treasury of landscape attractions.
Its unique climate is created by the outstanding lagoons
and wetlands spreading on vast areas. The biggest one is
the Santa Gilla lagoon located in the West of the town
of Cagliari, covering the area of 4000 hectares. Wetlands
and lagoons rich in fish, hills covered with age-old olive
trees and wide fields compose, the colourful mosaic of
the landscape of the Cagliari Province.
Cagliari
Prowincja Cagliari
Jest to najg´Êciej zaludniony obszar wyspy, gdzie
mieszka niemal˝e po∏owa mieszkaƒców. To przede
wszystkim zabytkowa i piekna stolica Cagliari. Miasto,
w ktorym ka˝da epoka pozostawi∏a swoje Êlady. Od Fenicjan, Kartagiƒczyków, Rzymian, Wandali, Bizantyjczyków,
Arabów, Pizaƒczyków prawie 400- letniego panowania
hiszpaƒskiego, Austriaków, a na koniec Piemontczyków.
Miasto, ze swoim amfiteatrem rzymskim, pa∏acem królewskim, bazylikà, katedrà, koÊcio∏ami, licznymi muzeami oraz
z 2 wie˝ami z okresu pizaƒskiego, po∏o˝one jest na wzgórzach przy malowniczej pla˝y Poetto d∏ugiej na 12 km.
Rzymsko-punickie miasteczko portowe Nora, w którym
odnajdziemy niezwyk∏e kolorowe mozaiki, amfiteatr oraz
szczàtki Êwiàtyƒ oraz wiele innych miejsc, ka˝de inne
i ka˝de ze swojà historià.
Historia prowincji Cagliari jest dowodem fascynujàcej
przesz∏oÊci, która przejawia si´ w wielu zabytkach archeologicznych obecnych w ka˝dej wsi i mieÊcie. Cz∏owiek
by∏ obecny na wyspie ju˝ w neolicie, kiedy tajamnicze ludy i kultury pozostawi∏y Êlady swoich rytua∏ów w Êwi´tych
miejscach, jak legendarne nekropolis Pranu Muttedu
w Goni oraz parki archeologiczne z menhirami, kamiennymi blokami i megalitycznymi okr´gami, czy staro˝ytne
miejsca pochówku, jak domus de janas - niewielkie grobowce zbudowane z kamienia, które wed∏ug tradycyjnych opowieÊci by∏y domami ma∏ych wró˝ek. Tak jak na
ca∏ej wyspie sà tu Êlady wspania∏ej cywilizacji z epoki kamienia (nuragi): masywne kamienne sto˝ki pe∏niàce
funkcje wie˝ obronnych. Kompleks Nuraghe Arrubiu
w Orroli jest przyk∏adem architektonicznych osiàgni´ç tej
wybitnej kultury Êródziemnomorskiej. Innym wartym uwagi zabytkiem prehistorycznym sà „Groby Gigantów”
In this Province the environment is protected through special
areas of conservation, such as the Marine Protected Area of Capo
Carbonara by Villasimius, the WWF resreve of Monte Arcosu,
shelter of the Sardinian deer and wild cats and the Sette Fratelli
Mounatin Park. The lagoons of the Cagliari Province are the
breeding place of the majestic pink flamingos.
It is the most inhabited region of the island, where nearly half
of its inhabitants live. Above all, it is the historical and beautiful
capital – Cagliari. A town, where each of the historical epochs has
left its traces. From the Phoenicians, Carthaginians, Romans, Vandals, Bysantians, Arabs, Pisans, the almost 400-year long Hispanic rule, Austrians and the Piedmontians. The town, with its Roman
amphitheatre, royal castle, basilica, cathedral, churches, numerous museums and two towers from the Pisan period, is located in
the hills, by the picturesque 12-kilometer long Poetto beach.
In the Roman-Punic port town of Nora we will find unique, colorful mosaics, an amphitheatre, ruins of temples and many other
spots, each different and each with its own history.
The history of the Cagliari Province shows evidence of a fascinating past in the numerous prehistoric archaeological sites in
every single town and village. The presence of men on the island
goes back to the Neolithic Age when mysterious people and cultures left evidence of their cults and rituals in sacred places, such
as the fabulous Necropolis of Pranu Muttedu in Goni, and the
archaeological parks with menhirs, standing stones and megalithic circles, or the ancient burial places like the ‘domus de
janas’, little tombs built of rocks, which according to the traditional Sardinian tales were houses of little fairies. As on the
whole island, there are the signs of the great Nuraghic civilisa-
9
w kszta∏cie rogów boga Taurusa i Êwi´te studnie, jak ta
w sanktuarium Santa Vittoria di Serri, gdzie odprawiano
tajemne kulty wodne.
W prowincji Cagliari odbywa si´ wiele pasjonujàcych
festiwali. W ca∏ej prowincji ˝ywe sà tradycyjne festiwale
oraz religijne obchody dni Êwi´tych patronów. Najwiekszym z nich jest Âwi´to 1 Maja w Cagliari, na czeÊç patrona Sardynii Âw. Efisio - jedna z najwi´kszych uroczystoÊci,
w której uczestniczy ca∏a Sardynia.
WyÊcigi konne i procesje, podczas których kobiety
i m´˝czyêni zak∏adajà tradycyjne kolorowe stroje to tylko
niektóre z malowniczych wydarzeƒ w tej spo∏ecznoÊci.
Wszystkie festiwale si´gajà korzeniami daleko do czasów
przedchrzeÊcijaƒskich. Staro˝ytne pogaƒskie wierzenia
ujawniajà si´ poprzez muzyk´, pieÊni, dêwi´ki i kolory, które o˝ywiajà atmosfer´ wiosek podczas Êwiàt.
Ciep∏a goÊcinnoÊç, smaczne jedzenie i wina odzwierciedlajà ró˝norodnà kultur´ i smaki prowincji. Morze i ziemia dostarczajà naturalnych produktów, które
sà podstawowymi sk∏adnikami wielu lokalnych potraw. Ciasteczka marcepanowe, desery z twarogu,
du˝y wybór ró˝nych gatunków sera i pieczywa, udekorowanego staro˝ytnymi symbolami i fantastycznymi
kszta∏atami to niektóre ze specja∏ów po∏udniowej Sardynii. Do pieczonego mi´sa, owoców morza i innych
potraw podaje si´ mocne czerwone wino, lekkie jasne, na deser s∏odkie wino moscato domowej roboty
lub wyprodukowane w s∏ynnych winiarniach prowincji
Cagliari.
Wszystkim, którzy posiadajà niespo˝yte zasoby energii
prowincja Cagliari oferuje wiele sposobów na aktywne
sp´dzenie wakacji: nurkowanie, windsurfing, wspinaczka
10
tion: the massive defensive conical stone towers. The Nuraghe
Arrubiu complex in Orroli represents an example of the architectural achievements of this very remarkable Mediterranean culture. Other notable native prehistoric monuments are the
‘Giant’s Graves’, shaped like the horns of the God Taurus and the
Holy Wells, such as the Holy Well Sanctuary of Santa Vittoria di
Serri, where mysterious water cults took place.
In the Cagliari Province numerous fascinating festivals take
place. Traditional festivals and patron saints’ religious celebrations are still living. The most important one is the feast of 1st of
May in Cagliari, in honour of the patron of Sardinia, St Efisio – it
is one of the biggest celebrations, in which the whole Sardinia
participates.
Horse races and processions, during which men and women
wear colourful traditional costumes, are some of the beautiful
communal occasions. All the festivals have roots going back to
long before Christianity. Ancient pagan myths are revealed in the
music, songs, sounds and colours which brighten up the atmosphere of the villages during the festivals.
Warm hospitality, delicious food and wines reflect the multiple cultures and tastes of the province. Sea and earth provide
genuine and organic products, which are the basic ingredients
of a variety of the local cuisine. Almond paste cookies, ricotta
desserts and a large variety of different types of cheese and
bread, nicely decorated with ancient symbols and fantastic
shapes are some of the delicacies of the Southern Sardinia.
Roast meat, sea food and many other dishes are accompanied
by strong red wines, mild white wines or sweet moscato wines
which are home made or produced by well known wineries of
the Cagliari Province.
For the energetic, the Cagliari Province offers many different
Prowincja Cagliari
i trekking w nieska˝onych górach, obserwowanie ptaków
w zatokach, czy golf na wspania∏ych polach golfowych.
W prowincji Cagliari odbywa si´ wiele wydarzeƒ sportowych
i artystycznych, oraz festiwali muzycznych przez ca∏y rok.
Podró˝ do prowincji Cagliari - to podró˝ do ziemi goÊcinnej, jedynej, gdzie mieszkaƒcy sà dumni i pe∏ni pasji,
gdzie prawdziwa przyjaêƒ trwa na zawsze. To podró˝ do
ziemskiego raju, pe∏na fascynujàcych i tajemniczych
szlaków do odkrycia.
Wakacje w prowincji Cagliari to
to podró˝ pe∏na wielkich emocji!
ways to enjoy active holidays including sea sports such as: diving,
windsurfing, hiking, trekking in the unspoilt mountains, birdwatching in the lagoons, golf on the marvelous golf courses and
other activities. In the Cagliari Province, many sport and artistic
events and musical festivals take place during the whole year.
The journey to the Cagliari Province is a journey to a hospitable
land, the only one, where the inhabitants are so full of dignity
and passion, where true friendship lasts for ever. It is a journey to
an earthly paradise, full of fascinating and mysterious trails to
discover.
Holiday in the Cagliari Province
is a journey full of pure emotions!
PROVINCIA CAGLIARI.
ASSESSORATO SVILUPPO ECONOMICO,
ATTIVITA’ PRODUTTIVE E TURISMO
Ufficio Turismo Piazza Deffenu 9, 09125 Cagliari
tel. +39 070 604241, fax; +39 070 663207
e-mail; [email protected]
www.provincia.cagliari.it
Prowincja
Carbonia Iglesias
Prownicja Carbonia Iglesias to kraina wielkich nami´tnoÊci,
wspania∏ej kultury i d∏ugiej historii. Ziemia ludzi dumnych,
utalentowanych i goÊcinnych. To te w∏aÊnie cechy
ukszta∏towa∏y tutejszà sztuk´ i tradycj´.
WÊród atrakcji tej prowincji znajdujà si´
Êlady prehistorycznych cywilizacji: fenickiej
i punickiej. Bogactwo tych kultur mo˝na odkryç
dzi´ki cennym zabytkom archeologicznym,
które sà udost´pnione do zwiedzania.
Równie˝ urokliwy krajobraz jest powodem Carbonia
Iglesias
dumy mieszkaƒców prowincji. Jego ogromna
ró˝norodnoÊç wynika ze z∏o˝onej struktury tych
ziem. OlÊniewajàco bia∏e wydmy omywane krystalicznie
czystà wodà i rozleg∏e laguny stanowià Êrodowisko ˝ycia
dla zadziwiajàcych okazów flory i fauny oraz zespo∏u najbardziej widowiskowych krasowych jaskiƒ i grot.
Prowincja Carbonia-Iglesias zaprasza w podró˝ poprzez
bogate smaki regionalnych potraw. Tradycyjna kuchnia
sardyƒska serwowana na pó∏wyspie Sulcis pe∏na jest ludowych specja∏ów. W wielu miejscach mo˝na te˝ spróbowaç
12
The Carbonia Iglesias Province is a land of great passions,
amazing culture and long history. It is a land of proud,
talented and hospitable people. These qualtites have
shaped their art and tradition.
Among the attractions of this province the are
the traces of the prehistoric civilisations: Phoenician
and Punic. The richess of those cultures can be seen
thanks to the valuable archaeological sites, which are
accessible for visitors.
The charming landscape is also a cause of pride for
the inhabitants of the province. Its great variety comes
W prowincji Carbonia Iglesias zwracajà uwag´ kopalnie i górnicze miasta. Terytorium prowincji jest jednym
z najstarszych obszarów na Êwiecie. Budujà je wapienie
i ∏upki geologicznie starsze od innych masywów skalnych
w tym rejonie. Ziemia jest tu tak bogata, ˝e w widowiskowych jaskiniach i kopalniach znajduje si´ ka˝dy rodzaj minera∏ów. Obecnie turyÊci mogà zwiedzaç te tajemnicze
szlaki wykopane w ˝ywej skale w towarzystwie górników,
którzy niegdyÊ pracowali z mozo∏em w tych tunelach.
Równie wa˝ne jak przemys∏ górniczy jest w tym rejonie
tradycyjne rzemios∏o. OryginalnoÊç i prostota, zarówno
materia∏ów, jak i form charakteryzuje gobeliny, dywany,
kosze i sztuk´ zdobniczà – kulturowy wyraz ludu, który potrafi∏ przez stulecia zachowaç tradycyjne techniki rzemios∏a. W wielu miejscowych pracowniach historia, starodawne zwyczaje i sposób ˝ycia ludzi sà wcià˝ przywo∏ywane do ˝ycia. Przyk∏adem jest sztuka farbowania i tkania sukna, którà wprawne d∏onie kobiet przekazywa∏y
z pokolenia na pokolenie, od czasów fenickich.
Carbonia-Iglesias nie mog∏aby le˝eç na Sardynii, gdyby nie mia∏a wspania∏ego wybrze˝a. Ciche porty omywane ∏agodnymi falami sprzyjajà przebywaniu w wodzie
przez ca∏y dzieƒ. Sà tu odporne bia∏e klify otulone kobaltowo-niebieskim morzem pe∏nym ryb, parzyde∏kowców
i korali, kontrastowane przez bia∏e wydmy wysokie na kilkadziesiàt metrów, na których rozbijajà si´ fale uwielbiane przez surferów. To tutaj znajduje si´ najw´˝szy fiord zamkni´ty wewnàtrz wulkanicznych ska∏. Erozja i wp∏yw
from the complex morphology of these soils. Brilliant white
sand dunes lapped by crystal clear waters and vast lagoons
are the habitat for surprising specimens of flora and fauna, as
well as a complex of the most spectacular karstic caves and
caverns.
The Carbonia Iglesias Province invites you on a journey through
the rich flavours of the local dishes. The traditional Sardinian cuisine served on the Sulcis Penninsula is full of country specialities.
In many places it is possible to taste the dishes prepared by people with Ligurian and Tabarchina origins, based on tuna and
couscous, prepared according to ancient recipes.
Prowincja Carbonia Iglesias
potraw przygotowywanych przez ludnoÊç wywodzàcà
si´ z Liguri i Tabarchini, których podstawà jest tuƒczyk
i kasza kuskus, przygotowywane wed∏ug staro˝ytnych
przepisów.
The mines and mining towns draw attention in the Carbonia
Iglesias Province. The territory of the province is one of the oldest areas in the world. It is built from limestone and slate rocks,
geologically older than the other mountain massifs in this region.
The soil is so rich here, that the incredibly spectacular caves and
mines are endowed with every type of mineral. Nowadays, the
visitors, accompanied by the former miners, who have once
toiled in the very same tunnels, can sightsee these mysterious
trails mined in the rock.
13
czynników meteorologicznych sprawi∏y, ˝e wybrze˝a
Carbonia-Iglesias sà pe∏ne uroku i doskonale nadajà si´
do uprawiania ka˝dego sportu.
Miejscowa ludnoÊç z dumà zachowuje swoje najdawniejsze tradycje, ∏àczàc starodawnà kuchni´, archaiczne rytua∏y religijne i wspó∏czesnà kultur´ popularnà. Odbywa si´ tu wiele festiwali regionalnych, w których echa
cywilizacji nuraghi – z epoki kamiennej odnajdujà swoje
miejsce w kontekÊcie tradycji chrzeÊcijaƒskiej, na którà
wp∏yn´∏y równie˝ zwyczaje bizantyjskie. Widowiskowe,
a jednoczeÊnie g∏´boko prze˝ywane rytua∏y Settimana
Santa (Âwi´tego Tygodnia) sà spuÊciznà po ponad czterystuletniej obecnoÊci kultury kataloƒskiej i hiszpaƒskiej.
Organizowane wydarzenia przywo∏ujà staro˝ytne rzemios∏o zwiàzane z kulturà morza, takie jak tradycyjne
po∏owy tuƒczyka praktykowane na wybrze˝ach pó∏wyspu Sulcis przy u˝yciu tradycyjnych technik, niezmienionych od setek lat.
W prowincji Carbonia-Iglesias obecne jest wspania∏e
dziedzictwo kulturowe i artystyczne. Znajdujà si´ tu fenomenalne koÊcio∏y, reprezentujàce ró˝ne style architektoniczne: od wczesnochrzeÊcijaƒskiego i romaƒskiego do
neoklasycznego. W ich wn´trzach zachowa∏y si´ bezcenne dzie∏a sztuki: obrazy, freski i rzeêby. Podró˝ po regionie jest niczym podró˝ poprzez wieki, w otoczeniu nieska˝onej przyrody i majestatycznych wie˝ nabrze˝nych
z czasów hiszpaƒskich, wybudowanych jako twierdze
broniàce przed napadami piratów, nadal dumnie i silnie
królujàcych na brzegu. Charakterystyczne sà furriadroxius
– skupiska zagród budowanych przez pasterzy w celu
ochrony stada przed ∏upie˝czymi napadami pó∏noconoafrykaƒskih piratów.
The traditional craft is as important for the local economy, as
the mining industry. The originality and simplicity of materials
and form characterise tapestries, carpets, baskets and filigree –
the cultural expression of people that have been capable of preserving traditional techniques over the course of the centuries. In
the numerous local craft workshops the history, customs and the
way of life of the people are kept alive, such as the art of byssus
dyeing and weaving, which skilled female hands have passed
down since the times of the Phoenicians.
The Carbonia Iglesias Province could not have been in Sardinia,
if it did not have a marvelous coast. Quiet harbours lapped by gentle waves make it possible to stay in the water all day long. Here are
the impervious, wild cliffs lapped by a cobalt-coloured sea brimming
with fish, sea fans and corals contrasted by the white sand dunes
tens of metres high, on which the large breakers, beloved by so
many surfers, crush. It is also here that the narrowest fjord, enclosed
by high rocky walls of volcanic origin, is. Erosion and the impact of
meteorological factors have made the coasts of the Carbonia Iglesias
Province is so charming and perfect for every kind of sport.
It is with an admirable pride that our people preserve their
most remote traditions, combining ancient flavours and religious
rituals with the modern popular culture. Many regional festivals
take place in the province, in which the reminiscences of
nuraghic culture find their place within the Christian tradition,
influenced by customs of Byzantine origin. The spectacular, but
at the same time deeply experienced rituals of the Settimana
Santa (The Holy Week) are the heritage of over four hundred
years of Catalan and Spanish presence in the area. The events
revive ancient crafts linked to the culture of the sea, such as the
traditional tuna fishing, using archaic techniques unchanged for
centuries, practised on the coasts of the Sulcis Penninsula.
The Carbonia Iglesias Province holds an outstanding cultural
and artistic heritage. There are the splendid churches representing architectural styles ranging from early Christian and Roman
to Neoclassical. Their walls have preserved artistic treasures of
great value: paintings, frescoes and sculptures. A journey
through the Carbonia Iglesias Province is as a journey through
history, in an unspoilt natural setting and majestic coastal towers
from the Spanish era, used as bastions against pirate incursions,
still dominating the shore, proud and strong. There are the characteristic furriadroxius – clustered farms, built by the shpeherds
to protect their herds from the plundering attacks of the
Northafrican pirates.
14
Prowincja Carbonia Iglesias
Jak dostaç si´ do prowincji Carbonia Iglesias;
How to get to the Carbonia Iglesias Province:
Samolotem: Lotnisko Cagliari Elmas znajduje si´ 50 km
od Iglesias i 60 km od Carbonii.
Statkiem: Statki przyp∏ywajà codziennie do portu w Cagliari z innych w∏oskich miast: Genui, Livorno, Civitavecchia, Neapolu, Palermo i Trapani.
Samochodem lub autobusem: Istnieje autobusowe po∏àczenie do Carbonia Iglesias z Cagliari obs∏ugiwane
przez autobusy F.M.S., które ró˝nymi trasami kursujàcà codziennie mi´dzy Carbonià i Iglesias. Sieç dróg jest doskonale rozwini´ta w ca∏ej prowincji, wi´c podró˝ do innej
cz´Êç wyspy jest niek∏opotliwa (g∏ówne drogi SS 131 Olbia – Sassari; SS 130 Cagliari).
Pociàgiem: w obu miastach: Carbonia i Iglesias znajdujà si´ dworce kolejowe, z których co godzin´ odchodzà
pociàgi do i z Cagliari.
By air: The Cagliari Elmas Airport is located 50 km from Iglesias
and 60 km from Carbonia. By sea: Ships arrive every day in the
Cagliari harbour from other Italian towns: Genua, Livorno, Civitavecchia, Naples, Palermo and Trapani.
By road: there is a bus line to the Carbonia Iglesias Province
from Cagliari serviced by the F.M.S. busses, which daily communicate between Carbonia and Iglesias through different
routes. The road infrastructure is well developed in the whole
province so travelling to another part of the island is not a
problem (the main roads are the SS 131 Olbia – Sassari and SS
130 to Cagliari).
By train: there are train stations in both towns: Carbonia and
Iglesias, with a train to and from Cagliari every hour.
PROVINCIA CARBONIA IGLESIAS
SISTEMA TURISTICO LOCALE SULCIS IGLESIENTE
Ufficio Provinciale del Turismo
Via Fertilia, 40 - 09013 Carbonia
tel. 0039 0781.6695-272/238, fax 0039 0781.670821
www.provincia.carboniaiglesias.it
e-mail: [email protected]
Gallura
Gallura to najlepsze miejsce
na lato dla ka˝dego, kto uwielbia pla˝´ i sport.
Krajobraz Gallury tworzà g∏ównie wybrze˝a,
z charakterystycznym, naprzemiennym wyst´powaniem raf, wymodelowanych setkami lat
dzia∏alnoÊci wiatru i s∏oƒca oraz pla˝ o szlachetnym piasku, którego odcienie przechodzà od ró˝anego, przez z∏oty do Ênie˝nobia∏ego, co w po∏àczeniu z lazurowym odcieniem Morza Âródziemnego wr´cz odurza kolorami.
Dalej od brzegu Gallury jest nie mniej interesujàca. W g∏´bi làdu istniejà liczne wsie, w których archaiczne tradycje sà wcià˝ ˝ywe, a czas wyznaczany
jest rytmem natury. Niewiele jest podobnych, tak zachwycajàcych, miejsc.
Gallura oferuje nie tylko wakacje na ∏onie natury. Istnieje tu optymalnie rozwini´ta infrastruktura turystyczna zapewniajàca wszystko, co niezb´dne do uprawiania ró˝norodnych sportów. Szko∏y nurkowania organizujà
16
Gallura is the best spot for summer for anyone who
loves the beach and sports.
Olbia
Tempio
The landscape of Gallura is mainly constituted
by coasts with the characteristic alternate occurrence of reefs, modeled by the millenarian action
of the wind and the sun, and beaches with fine
sand in various shades, from rose, through golden
to snow-white, which contrasted with the azure
blue of the Mediterranean Sea dazes with colours.
Gallura
w kryszta∏owo czystych wodach wyprawy wÊród granitowych ska∏ i koralowców, podczas których mo˝na spotkaç m.in.: graniki, barakudy i delfiny. To idealne miejsce
dla tych, którzy uprawiajà windsurfing oraz kitesurfing,
gdy˝ na ponad 20 pla˝ach, w rejonie portu Pollo i na wybrze˝u Âwi´tej Teresy przez ca∏y rok wieje pó∏nocno-zachodni wiatr.
Warunki naturalne pozwalajà na uprawianie surfcastingu, czyli po∏owu ryb metodà zarzucania przyn´ty z pla˝y
daleko w morze. Surfcasting jest uwa˝any za jednà z najtrudniejszych i wymagajàcych najwi´kszego zaanga˝owania technik w´dkarskich. Jednym z powodów sà
sprzyjajàce warunki, w których uprawia si´ ten sport oraz
tendencja do stawiania sobie coraz wi´kszych wyzwaƒ:
∏owienie w zimie, w nocy, czy na wietrze.
W Gallura odbywajà si´ równie˝ wa˝ne wydarzenia
sportowe takie jak Sardinia Cup, w pierwszych tygodniach czerwca i Rolex Maxi Yacht Cup, w pierwszych tygodniach wrzeÊnia. Morze o˝ywiajà równie˝ ˝agle licznych ∏odzi wyp∏ywajàcych podczas regat, regularnie organizowanych przez prywatne kluby i oÊrodki ˝eglarskie.
Wiele klubów sportowych adresuje swojà ofert´ do kobiet, proponujàc korty tenisowe, baseny, pla˝e, stadniny
i szko∏y jeêdzieckie, samochodowe tory wyÊcigowe oraz
strzelnic´.
Gallura to najlepsze miejsce na lato dla ka˝dego, kto
uwielbia pla˝´ i sport. To idealne miejsce, które oferuje
zarówno doskona∏y relaks, jak i ró˝norodne formy aktywnoÊci. Jest tu wiele zakàtków, w których toczy si´ Êwiatowe ˝ycie, pe∏ne luksusu, ekskluzywnej mody, wydarzeƒ,
spektakli, przyj´ç i parad przyciàgajàcych elity i znane
osobistoÊci z ca∏ego Êwiata.
The inland of Gallura is not less interesting. There are numerous villages, where the archaic traditions are still vivid, and the
time is determined by the rhythm of nature. There are not many,
such enchanting, places. Gallura offers not only vacations in the
open outdoors. It has an optimally developed touristic infrastructure providing everything necessary for various sports. The
diving schools organise excursions in the crystal clear waters
amid granite rocks and corals, where you can meet cernies, barracudas and dolphins. It is an ideal spot for windsurfing and
kitesurfing, as there is a north-west wind blowing all year long
on the more than 20 beaches in the Port Pollo area and St Teresa’s coast.
The natural conditions allow for surfcasting, fishing by casting
the bait far out to the sea from the beach. Surfcasting is considered to be one of the most difficult methods of fishing, demanding the biggest involvement. One of the reasons are the extreme
17
conditions and the tendency to set bigger challenges: fishing in
winter, at night, in big wind.
Important sport events, such as the Sardinia Cup in the first
weeks of June and the Rolex Maxi Yacht Cup, in the first weeks
of September, take place in Gallura. The sea becomes animated
with the numerous sails of yachts during the regattas, regularly
organised by the private clubs and nautical centers. Many of the
fitness centers address their offer to women inviting them to use
the tennis courts, beaches, horse riding schools, car race tracks
and shooting ranges.
Urok Gallury le˝y tak˝e w niezwykle ró˝norodnej kuchni.
SpecjalnoÊcià rejonu sà potrawy o wyrazistym, cz´sto przeciwstawnym smaku. Dominuje tradycyjna kuchnia nadmorska. S∏ynnym przysmakiem sà ma∏˝e z Olbii, podawane jako przystawka lub duszone w piecu. Inne lokalne
specja∏y to bottarga – w´dzona ikra, ryby oraz sa∏atki ze
skorupiaków. Typowe potrawy w g∏´bi làdu to zupa galluryjska, pieczeƒ wieprzowa i owczy ser. Do ka˝dej z potraw proponowany jest bogaty wybór win. Warto poleciç
bia∏e wino "Vermentino di Gallura", o charakterystycznym, finezyjnym smaku ze wzgl´du na specyfik´ pod∏o˝a, na którym rosnà winogrona oraz czerwone wina Nebbiolo i Cannonau.
W kulturze Gallury do dziÊ sà ˝ywe tradycyjne agrarne
symbole wykorzystywane m.in. przez ludowe rzemios∏o.
Tkanie dywanów, gobelinów i koców to obyczaj nadal
zachowany w Aggius, gdzie wcià˝ tka si´ r´cznie na
drewnianej ramie. Sztuka wyplatania jest nadal uprawia-
18
It is an ideal place, which offers both, a great rest and various
activities. There are many corners here, where the mundane life
takes place, full of luxury, exclusive fashion, events, performances, parties and parades, which draw the elites and famous people from all over the world.
The charm of Gallura can be also found in its outstandingly
various cuisine. Dishes with distinct, often contrary taste, as the
landscape of the province, are the speciality of the region. The
traditional sea cuisine dominates here. One of the most famous
delicacies are the Olbia moules, served as an entrée or roasted
in an oven. The bottarga – smoked roe, fish and crustacean
salad are other specialities. Dishes typical up country are: the
‘Gallurian soup’, roasted beef and goat cheese. There is an
astonishing choice of wine available with every dish. It is worth
recommending the white wine "Vermentino di Gallura" with its
characteristic fine taste due to the specificity of the soil on
which the grapes grow and the red wines: Nebbiolo and Cannonau.
The traditional agrarian symbols are still living in the culture of
Gallura. They are typically used in the folk handicraft. Webbing
carpets, tapestries and blankets is a custom still preserved in
Gallura
na przez niektórych rzemieÊlników z Luras, którzy r´cznie
produkujà kosze i fotele.
Kowalstwo popularne jest w ca∏ej Sardynii, ale to
w prowincji Gallura wytwarza si´ charakterystyczne
ostrze bez koƒcówki zwane gaddhuresa, u˝ywane do
ci´cia korka.
Korek jest uzyskiwany z d´bu korkowego porastajàcego
wy˝yny Gallury. Przemys∏ korkowy zosta∏ zapoczàtkowany
na Sardynii w latach 30. XIX w. przez francuskich kupców.
Pasjonaci historii i archeologii nie b´dà rozczarowani
znaleziskami archeologicznymi znajdujàcymi si´ na làdzie
i pod wodà.
Aggius, where they are weaved on a wooden frame. The art of
basket-making is still practised by some craftsmen from Luras,
who hand make baskets and chairs.
The craft of forging is popular on the whole Sardinia, but it
is in Gallura that the characteristic blades, called gaddhuresa,
without a tip, used for cutting cork, are manufactured. The
cork is obtained from the cork oak, growing on the highlands
of Gallura. The cork industry was started on Sardinia in the
’30. of the 19th century by the French merchants.
Those who are passionate about history and archeology will
not be disappointed with the archaeological findings present on
the land an underwater.
STL GALLURA COSTA SMERALDA SPA
Via Porto Romano,8 - 07026 Olbia (OT)
tel +39 0789204101, fax +39 078952106
www.visit-galluracostasmeralda.com
[email protected]
Prowincja
Medio Campidano
Prowincja Medio Campidano to nieksa˝one wybrze˝a
oraz d∏ugie tradycje uprawy ziemi i zag∏´bia
przemys∏owe.
Medio Campidano oferuje turystom krajobraz niezwykle ró˝nobarwny: od nieska˝onej
przyrody wybrze˝a Costa Verde, poprzez rozleg∏e piaszczyste wydmy w Piscinas, a˝ po historyczne kopalnie w Naraculi, Ingurtosu
i Montevecchio oraz ca∏e zag∏´bia przemys∏owe, które zosta∏y wpisane na List´ Âwiatowego Dziedzictwa UNESCO.
Medio
Campidano
Na po∏udniu prowincji znajdujà si´ góry Monte Linas pokryte lasami d´bowymi i cisowymi, które zamieszkujà ró˝ne
zwierz´ta m.in.: jeleƒ sardyƒski, orze∏ przedni, lis i wiele innych. Znajdujà si´ tu tak˝e najwy˝sze wodospady Sardynii.
W rejonie bazaltowego p∏askowy˝u Giara di Gesturi
powsta∏a naturalna oaza, jedyna w swoim rodzaju. Rozciàga si´ ona na obszarze 42 km2 i jest pokryta Êródziemnomorskà roÊlinnoÊcià. ˚yjà tu legendarne dzikie konie,
20
Prowincja Medio Campidano
The Medio Campidano Province is the uncontaminated
coast, long farming traditions and industrial areas.
The Medio Campidano Province offers to the visitors a landscape extremely variegated, from the uncontaminated environment of the Costa Verde, through the wide sandy dunes in Piscinas, to the historical ruins of the mining areas of Naraculi, Ingurtosu and Montevecchio and the whole industrial area, found on
the UNESCO World Heritage List.
In the South of the Province, there are the Linas Mountains
covered with oak and yew-tree forests inhabited by different animals, such as the Sardinian deer, the royal eagle, fox and many
other. There are also the highest waterfalls of Sardinia.
In the area of the basalt plateau of the Giara di Gesturi there
is an unique natural oasis, one of a kind. It spreads on the area
of 42 sq kilometers and is covered by the Meditteranean flora.
The plateau is inhabited by the mythical tiny horses, which live
wild in the oak forests and in paulis – floodplains forming during
the winter rains.
21
swobodnie przechadzajàce si´ pomi´dzy drzewami korkowymi i paulis - rozlewiskami tworzàcymi si´ podczas zimowych deszczów.
Pomi´dzy górami a p∏askowy˝em le˝y ∏agodne pogórze Marmilla, gdzie znajduje si´ wiele pomników archeologicznych, poÊród których szczególnie znany jest kompleks Su Nuraxi w Barumini, wpisany na List´ Âwiatowego Dziedzictwa UNESCO.
Kilka kilometrów dalej, w Sardara, znajdujà si´ znane ju˝
w staro˝ytnoÊci Aquae Neapolitane, ciep∏e êród∏a termalne, których dobroczynne efekty wykorzystywane sà
obecnie przez dwa nowoczesne oÊrodki SPA.
W Âredniowieczu prowincja Medio Campidano, po∏o˝ona pomi´dzy Cagliari a Arborea, spe∏nia∏a strategicznà rol´. Z tego okresu pozosta∏y jeszcze zamki: Castello di
Monte Arcuentu, Monreale i Sardara, Las Plassas oraz
twierdza w Sanluri. Dzisiaj mieszczà si´ w nich muzea.
Medio Campidano oferuje hotele 4 i 3 gwiazdkowe,
hotele z termami, wioski wakacyjne, agroturystyk´, kampingi i kwatery prywatne, które gwarantujà komfortowe
i relaksujàce wakacje.
22
Prowincja Medio Campidano
Between the mountains and the plateau, there is the gentle hilly
area of Marmilla with numerous archaeological monuments, from
among which the megalithic complex of Su Nuraxi of Barumini,
found on the UNESCO World Heritage List, is the best known.
A few kilometers farther, in Sardara, there are the hot thermal
springs, known already in the Ancient times – the Aquae Neapolitane, which healing benefits are nowadays used by two Thermal
SPAs.
During the Middle Ages, the Medio Campidano region, located between Cagliari and Arborea, held a strategic role. There are
only castles left from that period: Castello di Monte Arcuento,
Monreale, Sardara, Las Plassas and the fortification in Sanluri.
Today they are the seats of museums.
The Medio Campidano Province offers four and three-star
hotels, thermal spas, tourist villages, agrotourism, camping and
private lodging, which guarantees comfortable and relaxing
vacation.
PROVINCIA MEDIO CAMPIDANO
SISTEMA TURISTICO LOCALE
via Carlo Felice n. 267, 09025 Sanluri VS
tel. 0039 070 9356400, fax. 0039 070 9356799
www.provincia.mediocampidano.it
Email [email protected]
[email protected]
Prowincja
Nuoro
Prowincja Nuoro uwa˝ana jest za zielone
p∏uca Morza Âródziemnego.
Prowincja Nuoro po∏o˝ona jest w sercu Sardynii na obszarze 3 924 km2.
Mieszkaƒcy tego regionu majà szczególnie
silnie zakorzenione tradycje, co nadaje prowincji fascynujàcego charakteru i nieporównywalnej wartoÊci.
Jej krajobraz jest niezwykle zró˝nicowany i poruszajàcy:
od ogo∏oconych z roÊlinnoÊci obszarów kwaÊnych gleb,
do ∏àk i lasów; od p∏askowy˝y do urwistych ska∏ z uroczymi oczkami wodnymi; od granitowych ska∏ do wspania∏ych zatoczek i pla˝ o niedoÊcignionym pi´knie.
Przyroda prowincji Nuoro jest niezwykle bogata. Znajdujà si´ tu najwy˝sze góry Sardynii, Gennargentu („srebrne drzwi”) ze s∏ynnymi szczytami La Marmora (1834
m n.p.m.), Bruncu Spina (1829 m.n.p.m.) i Punta Paulinu
(1792 m n.p.m.). Gdy widocznoÊç jest dobra, ze szczytów
24
The Nuoro Province is considered the ‘green lungs’
of the Meditteranean Sea.
Nouro
The Nuoro Province lies in the heart of Sardina and covers an area of 3924 sq km.
The inhabitants of this region have deeply ingrained
traditions which gives the province a fascinating character of incomparable value.
Its landscape is extraordinarily variegated and evocative: from
acid soils bare of vegetation to meadows and forests; from
Prowincja Nuoro
rozciàga si´ widok na wszystkie linie brzegowe wyspy.
Stàd wyp∏ywajà g∏ówne rzeki Sardynii: Cedrino, na pó∏noc i Flumendosa, na po∏udnie. Pierwsza z nich jest rwàca, mknie poÊród urwistych Êcian i przew´˝eƒ. Ta druga
ma 122 km d∏ugoÊci i wyp∏ywa z wàwozów Corru’e Boi,
przep∏ywa przez region Barbagia i, zasilana wieloma dop∏ywami, wp∏ywa do morza. Równie˝ tutaj zaczyna swój
bieg najd∏u˝sza rzeka Sardynii – Tirso.
Cz´Êç ∏aƒcucha Gennargentu nale˝y do subregionu
Barbagia, podzielonego na 4 okr´gi: Ollolai, Mandrolisai,
Belvi i Seulo. Jest to obszar szczególny, nawet dla samych
mieszkaƒców Sardynii, wÊród których Barbagia jest uwa˝ana za „osobnà cywilizacj´” pasterzy, którzy do dziÊ zachowali swojà odr´bnà, archaicznà to˝samoÊç kulturowà. Okr´g Ollolai obejmuje granitowy p∏askowy˝ po∏o˝ony na wysokoÊci 1000 m n.p.m. To tutaj znajduje si´ s∏ynna wioska Fonni – najwy˝ej po∏o˝ona miejscowoÊç na
Sardynii.
Prowincja Nuoro charakteryzuje si´ wyjàtkowym bogactwem fauny i flory. Obszar ten uwa˝a si´ za zielone
p∏uca Morza Âródziemnego. Do najcz´Êciej wyst´pujàcych gatunków nale˝à: dàb korkowy i skalny, janowiec,
cis, jesion, tamaryszek, wierzba, czarny bez, olcha, topola i ostrokrzew. W wy˝szych partiach gór wyst´pujà gatunki endemiczne. Bardzo specyficzne warunki klimatyczne doprowadzi∏y do powstania odmian gatunkowych roÊlin i zwierzàt wyst´pujàcych jedynie na Sardynii.
˚yje tu wiele gatunków dzikich zwierzàt. Cz´sto spotykane sà muflony - dzikie owce górskie, dziki, lisice i jelenie.
Oko∏o 100 gatunków ptaków ma swoje l´gowiska na terenie Parku Gennargentu.
plateaus to precipitous rocks with charming lakes; from granite
rocks to outstanding lagoons and beaches of unsurpassable
beauty.
The nature in the Nuoro Province is exceptionally abundant.
Here are the highest mountains of Sardinia, the Gennargentu
Mountains (“The Silver Door”) with the peaks: La Marmora (1834
m a.s.l.), Bruncu Spina (1829 m.a.s.l.) and Punta Paulinu (1792
m a.s.l.). When the visibility is good, the panorama of all of the
coastlines spreads from their top. Here the main rivers of Sardinia
start: the Cedrino River in the North and the Flumendosa River in
the South. The first one is rapid and flows between precipitous
rocks and narrow throats. The second one is 122 km long and
flows out in the Corru’e boi Canyon, goes through the Barbagia
region and joined by many affluents, flows into the sea. Also the
longest river of Sardinia – the Tirso River, starts here.
Part of the Gennargentu ridge belongs to the Barbagia subregion, divided into 4 districts: Ollolai, Mandrolisai, Belvi and Seulo.
It is an area particular even for the inhabitants of Sardinia. Among
them, Barbagia is considered an ‘isolated civilisation’ of shepherds, who have retained their separate archaic cultural identity.
The Ollolai district comprises the granite plateau situated on the
altitude of 1000 m a.s.l. It is here, where the famous Fonni village
– located on the highest altitude in Sardinia – is.
The Nuoro Province is characterized by an unique wealth of
fauna and flora. Among the most popular species are: the cork
and holm oaks, broom tree, yew, common ash, tamarix, willow,
lilac elder, alder, poplar and holly. There are many endemic
species in the higher parts of the mountains. Very specific climatic conditions have led to the formation of plant and animal
species living only on Sardinia.
25
Supramonte to rozleg∏y i dziki ∏aƒcuch górski zbudowany z wapieni i dolomitów, przechodzàcy w p∏askowy˝
o Êredniej wysokoÊci 1400 m n.p.m. obejmujàcy obszar
21000 hektarów. Do najwy˝szych szczytów nale˝à Punta
Corrasi i Monte Orlu. W Su Gologne, w dolinie Olieny,
znajduje si´ krasowe êród∏o, bijàce z wn´trza ska∏y,
z którego wyp∏ywa 300 litrów wody na sekund´, która
w wi´kszoÊci zasila rzek´ Cedrino. Uchodzi ona do morza w Zatoce Orosei.
Stàd mo˝na dotrzeç na Monte Tiscali (515 m n.p.m.), na
której szczycie, wewnàtrz krateru, po∏o˝ona jest wioska
o tej samej nazwie. W innej cz´Êci Supramonte znajduje
si´ wykuty w górach, otoczony wspania∏ym lasem oleandrów, kanion Gorropu, nazywany Wielkim Kanionem Europy. Jego imponujàce Êciany majà do 400 metrów wysokoÊci i sà niemal pionowe. Zupe∏nie inny charakter ma
rozleg∏a dolina Suercone, pochodzenia krasowego, po∏o˝ona na wapiennej wy˝ynie Supramonte di Orgosolo.
Obszar prowincji Nuoro jest atrakcyjny nie tylko dla mi∏oÊników przyrody, ale równie˝ dla tych, którzy sà zainteresowani historià i archeologià. Tak jak na ca∏ej wyspie, równie˝
w prowincji Nuoro znajdujà si´ Êlady prehistorycznych cywilizacji i zmiennych kolei losu, które przez stulecia kszta∏towa∏y kultur´ i krajobraz prowincji. Nale˝à do nich nie tylko pozosta∏oÊci cywilizacji nuraghi, ale równie˝ budowle o charakterze religijnym, historyczne miasta, wie˝e i wie˝yczki.
GoÊcinni mieszkaƒcy prowincji Nuoro do dziÊ zachowali niezmienione wiekowe tradycje, folklor i kuchni´. Znajdujà one pe∏ny wyraz podczas licznych festiwali, Êwiàt
i procesji, które odbywajà si´ przez ca∏y rok.
Znaczàcym elementem miejscowej gospodarki jest
26
There are numerous animal species living here. The often met
are: muflons – wild mountain sheep, boars, vixen and deer.
About 100 bird species has their nesting-sites in the area of the
Gennargentu Park.
The Supramonte is a vast and wild mountain range made of
limestone and dolostones alternating into a plateau of an
average altitude of 1400 m a.s.l. covering the area of 21 000
hectares. The Punta Corrasi and Monte Orlu are its highest
peaks. In Su Golgone, in the Oliena Valley, there is a karst
spring, bursting out of the inside of a rock with 300 liters of
water per second, which mostly goes to the Cedrino River. It
flows into the sea in the Orosei Bay.
From here it is easy to reach Monte Tiscali (515 m a.s.l.). There
is a village, bearing the same name, inside a crater on its top. In
another part of the Supramonte Mountains there is the Gorropu
Canyon, called the Grand Canyon of Europe, curved in the rocks,
surrounded by a marvelous oleander forest. Its impressive walls
are up to 400 meters high are and are almost vertical. The vast
Suercone Valley, of karst origin, situated on the Supramonte di
Orgosolo limestone highland, has a totally different character.
The Nuoro Province is attractive not only for the nature-lovers,
but also for those interested in history and archeology. As on the
whole island, there are visible traces of prehistoric civilisations
and the ups and downs of the history, which through centuries
have shaped the landscape of the province. These are not only
the remains of the nuraghic civilisation, but also religious buildings, historical towns, towers and turrets.
The hospitable inhabitants of the Nuoro Province have retained
unaltered ancient traditions, folklore and cuisine. They are fully
expressed during the numerous festivals, holidays and processions which are held all year long.
Prowincja Nuoro
tradycyjne rzemios∏o, które ze wzgl´dów geograficznych, kulturowych i historycznych unikn´∏o jakichkolwiek
zewn´trznych wp∏ywów. Ludowi artyÊci nadal pos∏ugujà
si´ pradawnymi metodami wytwarzania przedmiotów
codziennego u˝ytku, zachowujàc równie˝ ich prosty, ale
pe∏en wyrazu charakter. Podczas jarmarków najcz´Êciej
mo˝na dostrzec dzie∏a tapicerskie: koce, obrusy, dywany. Bardzo popularne sà równie˝ hafty, bi˝uteria, ceramika, przedmioty z kutego ˝elaza, miedzi, ze skóry i terakoty, kosze oraz artystyczne przedmioty drewniane.
W Nuoro urodzi∏a si´, 21.09.1871 r. Grazia Deledda, sardyƒska laureatka literackiej Nagrody Nobla. Dzi´ki jej powieÊciom Sardynia juz na poczàtku XXw. Sta∏ sie s∏awna
na ca∏y Êwiat.
The traditional handicraft, which due to geographical, cultural
and historical reasons has escaped external influences, is a meaningful element of the local economy. The folk artists still use the
archaic methods of manufacturing everyday objects, remaining
their simple but expressive character. Blankets, tablecloths, carpets and other weaved pieces can be often spotted during the
fairs. Embroidery, jewelery, ceramics, wrought iron, copper,
leather and terracotta objects, baskets and artistic wooden articles are also very popular.
Grazia Deledda, the Sardinian Nobel Prize winner in the field
of literature, was born in Nuoro, on September 21, 1871. Thanks
to her novels, Sardinia become famous worldwide, already in the
beginning of the 20th century.
PROVINCIA NUORO
SISTEMA TURISTICO LOCALE NUORESE
Piazza Italia – 08100 Nuoro
+39 0784 238861; +39 348 7289602
E-mail: [email protected]
www.provincia.nuoro.it
Prowincja
Ogliastra
Wybrze˝e od Baunei do Salto di Quirra, to bez wàtpienia
edno z najniezwyklejszych miejsc
Witamy w prowincji Ogliastra, regionie o niesamowitej pi´knoÊci, usytuowanym wzd∏u˝
wschodniego wybrze˝a Sardynii. Obszar prowincji rozciàga si´ od gór Gennargentu do Morza Tyrreƒskiego i jest uwa˝any za jeden z najbardziej urokliwych na wyspie. Niepowtarzalny klimat tworzà wyst´pujàce obok siebie morze
i ska∏y. Wybrze˝e zachowa∏o swojà dzikà natur´.
Do najpi´kniejszych zakàtków na pó∏nocy nale˝à ma∏e laguny z pla˝ami, do których mo˝na dop∏ynàç tylko od strony morza lub dojÊç pieszo tj. Cala Luna, Cala Sisine, Cala Mariolu lub Cala Goloritze.
Na po∏udniu znajdujà si´ urocze pla˝e Tancau, Orru,
Cea, Marina di Cardedu, Coccorrocci oraz zatoka Golfo
di Sarrala.
Malowniczy krajobraz pokryty nieska˝onà roÊlinnoÊcià
i naturalnymi formacjami rozciàga si´ od wybrze˝a a˝ do
28
The coast, from Baunea to Salto di Quirra,
is undoubtedly one of the most unique places.
Ogliastra
Welcome to the Ogliastra Province, the region of
amazing beauty, situated along the eastern coast of
Sardinia. The area of the province spreads from the
Gennargentu Mountains to the Thyrrenian Sea and it
is considered one of the most expressive on the
island. The unique atmosphere is created by the sea
and mountains found next to each other. The coast
has remained its wild nature. The most beautiful corners of the North coast are the small lagoons with
Prowincja Ogliastra
gór Gennargentu, sycàc oczy niezwyk∏à panoramà. Najbardziej urzekajàce szlaki turystyczne Supramonte i Gennagentu mo˝na przebyç pieszo, na rowerze, na koniu
lub samochodem terenowym. Prowadzà one z gór do
morza, wzd∏u˝ ∏o˝ysk podziemnych rzek, przez stare lasy,
gdzie licznie wyst´pujà kwiaty i dzikie zwierz´ta, a˝ do
zapierajàcych dech w piersiach lagun.
S∏owa nie sà w stanie oddaç niesamowitej pi´knoÊci
tego regionu. Trzeba to zobaczyç i prze˝yç.
Wybrze˝e prowincji Ogliastra nale˝y do najbardziej
zró˝nicowanych. Kto kocha morze, b´dzie mia∏ problem
jedynie z wyborem mi´dzy d∏ugimi, piaszczystymi pla˝ami, ma∏ymi zatoczkami pomi´dzy ska∏ami, pla˝ami
z drobnego kamienia czy wapiennymi klifami.
Wybrze˝e, od Baunei do Salto di Quirra, to bez wàtpienia jedno z najniezwyklejszych miejsc. Tworzà je laguny
i s∏ynne czerwone ska∏y. Idealnym szlakiem, który pozwoli na obejrzenie ca∏ego wybrze˝a jest wycieczka z Baunei
lub z portu turystycznego w Santa Maria Navarese, pozwalajàca na zwiedzanie atrakcyjnych zatoczek i jaskiƒ
morskich od Cala Goloritze do Mariolu, Biriola i Sisine. Trasa koƒczy si´ na s∏ynnej pla˝y Cala Luna, znajdujàcej si´
na granicy z prowincjà Nuoro. Warto te˝ pop∏ynàç na
po∏udnie, raczàc si´ pi´knoÊcià d∏ugich pla˝ Orru i Cea,
a˝ do Salto di Quirra.
W rejonie prowincji Ogliastra Morze Tyrreƒskie budzi
wielkie zdumienie: jego wody mienià si´ ró˝nymi barwami, od niebieskiego i szmaragdowego, prze∏amujàc si´
w czerwieƒ ska∏ w Arbatax, a˝ do g∏´bokich, ciemnych
tonów nadawanych przez ska∏y w Punta Niedda i Punta
Su Mastixi.
beaches, which can be accessed only from the sea or by foot,
such as: Cala Luna, Cala Sisine, Cala Mariolu and Cala
Goloritze. In the South there are the enchanting beaches: Tancau, Orru, Cea, Marina di Cardedu, Coccorrocci and the Golfo
di Sarrala bay.
The picturesque panorama of the unpolluted nature spreading
from the coast to the Gennargentu Mountains is a feast to the
eyes. The ravishing trails: Supramonte and Gennargentu, can be
traveled by foot, on a bike, a horse or in an off-road car. The trails
take you from the mountains to the sea, along the river-beds of
underground water, among old trees, beautiful flowers, wild animals to the delightful bays.
No description can give justice to the real beauty of this region.
You need to see and experience it.
The coast of the Ogliastra Province is among the most diversified. Those who love the sea will only have a problem with
choosing between the long, sandy beaches, small lagoons
between the rocks, pebble beaches or the limestone cliffs. It is
created by the lagoons and famous red rocks. The ideal route
which will allow you to see the whole coastline is a trip from
29
Równie˝ w centrum prowincji, w g∏´bi wyspy, jest wiele
do odkrycia. Na szczególnà uwag´ zas∏ugujà szlaki zaczynajàce si´ w górach Golgo. Te trasy o ró˝nym stopniu
trudnoÊci cz´sto prowadzà do nadmorskich lagun, m. in.
do Cala Goloritze. W pobli˝u znajduje si´ punkt widokowy, z którego rozpoÊciera si´ widok na przepaÊç Olgo –
krater pochodzenia krasowego. Znakomità trasà dla zapalonych górskich w´drowców jest trasa na Gole di Gorropu, jednak lepiej wybraç si´ na nià z wyspecjalizowanym przewodnikiem.
Naturalnymi osobliwoÊciami regionu sà tacchi – kliny
skalne typowe dla krajobrazu prowincji. Sà tak niepowtarzalne, ˝e utworzono tu chroniony obszar „Parco dei tacchi”, który obejmuje Jerzu, Ulassai, Osini, Gairo i Ussassai.
Ci, którzy nie lubià traciç ˝adnej atrakcji na pewno docenià wycieczk´ „zielonym pociàgiem”, który wyje˝d˝a
o godz. 8.00 rano z portu Arbatax i doje˝d˝a a˝ do borów
w Montarbu i w Seui. Jest to niezapomniana podró˝ historycznym pociàgiem, który w XVIII wieku by∏ u˝ywany
do przewozu w´gla do portu.
Prowincja Ogliastra, która by∏a zamieszkana od czasów neolitycznych stanowi niezrównane bogactwo kulturowe i archeologiczne. Wyst´pujà tu charakterystyczne
konstrukcje – nuragi, domus de janas – unikalne miejsca
pochówku zwane „domami wró˝ek”, „grobowce olbrzymów” - tombe dei giganti. Na tym obszarze znajdziemy
pozosta∏oÊci osad z ró˝nych epok, od okresu 3800-2800
p.n.e. do epoki kamienia (1500-1100 p.n.e.). Wzd∏u˝ wybrze˝a wyst´pujà osobliwe staro˝ytne komory grobowe
Baunea or the tourist port in Santa Maria Navarese. The route
ends on the famous Cala Luna beach, located on the border
with the Nuoro Province and enables you to visit the attractive
lagoons and sea caves from Cala Goloritze to Mariolu, Biriola i
Sisine. It is also worth taking a cruise to the South, treating
oneself with the beauty of the long beaches of Orrì and Cea,
right up to Salto di Quirra.
The Thyrrenian Sea in the area of the Ogliastra Province evokes
great astonishment: its waters change colour from blue and
emerald green, through the redness of the rocks in Arbatax, to
the deep dark shades of the rocks at Punta Niedda and Punta Su
Mastixi.
There is plenty to discover also inland, in the centre of the
Province. The trails starting in the Golgo Mountains deserve special attention. This routes of different difficulty often lead to the
seashore lagoons, such as the Cala Goloritze. In its vicinity, there
is a vantage point with the outlook of the Olgo precipice – a
crater of karstic origin. The trail in the Gole di Gorropu is an
excellent route for avid hikers, but it is best to approach it with a
skilled guide.
The tacchi – rock wedges typical for the landscape – are natural peculiarities of the region. They are so unique that a protected area ‘Parco dei tacchi’ has been established, comprising Jerzu,
Ulassai, Osini, Gairo and Ussassai.
Those, who don’t like to give up any entertainment will surely
appreciate the trip by the ‘Green Train’, which leaves Arbatax at
30
w Fund’e Monti oraz kompleks S’Ortali w gminie Tortoli.
Inne miejsca z archeologicznymi zabytkami (które cz´sto mo˝na zwiedzaç tylko z przewdonikiem) to: Sceri w Ilbono, Selene w Lanusei, Parcu‘e Forros w Villagrande,
i nuragi Serbissi w Osini i Bau oraz Tanca w Talana.
Dla zaciekawionych tradycjami i kulturà Ogliastra obowiàzkowy przystanek to Muzeum Etnograficzne w Seui.
Festyny, spektakle i Êwi´ta stanowià idealne po∏àczenie znakomitej kuchni z kulturà i tradycjami regionu, dajàc turystom mo˝liwoÊç odkrycia ró˝nych stron ˝ycia
w prowincji Ogliastra.
Baza noclegowa jest bardzo ró˝norodna, wi´c ka˝dy
znajdzie coÊ dla siebie. Od kampingów przez agroturystyk´, kwater prywatnych rozsianych po ca∏ym terytorium,
cz´sto w miejscowoÊciach ma∏o znanych i tym bardziej
nadajàcych si´ na spokojny odpoczynek, a˝ po najbardziej komfortowe hotele.
The Ogliastra Province, which was inhabited since the
Neolithic period, boasts an incomparable cultural and archaeological wealth. The characteristic constructions: nuraghe,
domus de janas – unique burial places called the ‘fairy houses’,
‘the giants’ graves’ – tombe dei giganti are found here. We will
also find the remains of human settlements from different periods, for the years 3800-2800 B.C. till the Stone Age (15001100 B.C.). Along the coast, there are the peculiar ancient
tombs in Fund’e Monti and the S’Ortali Complex in the municipality of Tortoli. Other places, where archaeological monuments can be seen (often visiting is permitted only on a guided
tour) are: Sceri in Ilbono, Selene in Lanusei, Parcu‘e Forros in
Villagrande, and Serbissi nuraghe in Osini and Bau as well as
Tanca in Talana.
For those who become intrigued by the traditions and culture
of the Ogliastra Province the Ethnological Museum in Seui is a
must-visit place.
The festivals, performances and holiday celebrations are an
ideal combination of cuisine and the regional traditions giving
the tourist a chance to discover the different aspects of life in
Ogliastra.
The accommodation offer is diverse, so everyone will find
something to cater to their needs. From camping sites, through
agrotourism, private accommodation scattered around the
whole province, often in little known places, therefore even more
suitable for rest, to the most luxurious hotels.
PROVINCIA OGLIASTRA – SISTEMA TURISTICO LOCALE
TORTOLI, VIA CEDRINO 24
Fax: +39 0782 41053 , Tel.: +39 0782 660000
E-mail: [email protected]
www.provincia.ogliastra.it
Prowincja Ogliastra
8.00 am and goes as far as the forests in Montarbu and Seui. It
is an unforgettable trip by an historic train, which, in the 18th
century, was used for transporting coal to the docks.
Prowincja
Oristano
Prowincja Oristano jest synonimem dobrego wina, przede
wszystkim dzi´ki s∏ynnemu D.O.C. Malvasia di Bosa
Prowincja Oristano jest ziemià bogatà kolorystycznie, która fascynuje i podbija serca turystów. Obszar podzielony jest na wiele podregionów, które majà mnóstwo do
zaoferowania, tym, którzy majà ch´ç i czas
˝eby jà odkryç.
The Oristano Province is a land abundant in colours,
which fascinates and conquers the hearts of the tourists.
The area is divided into several subregions, which have
a lot to offer to those willing and having the time to
discover them.
Oristano
Planargia to rozleg∏a, urodzajna wy˝yna
pochodzenia wulkanicznego, rozciàgajàca
si´ od gór a˝ do morza, po∏o˝ona pomi´dzy
regionem Villanova na pó∏nocy i Montiferru na
po∏udniu. Jest obdarzona zdumiewajàcà i niezwykle ciekawà przyrodà, wyst´pujà tu fascynujàce krajobrazy morskie z wspania∏ymi pla˝ami i dzikie, czerwonawe klify, które sà terenami ∏´gowymi dla ponad 50 chronionych gatunków ptaków, takich jak majestatyczny s´p
p∏owy.
Oristano jest synonimem dobrego wina, przede wszyst-
32
The Oristano Province is a synonym of good wine, mostly
thanks to the famous D.O.C. Malvasia di Bosa
Planargia is a vast, fertile highland of volcanic origin,
spreading from the mountain to the sea, located between
the regions of Villanova in the North and Montiferru in
Prowincja Oristano
kim dzi´ki s∏ynnemu D.O.C. Malvasia di Bosa (wino deserowe) z wiosek Planagrii, które zas∏ugujà na zwiedzenie
podczas wyjazdów enologicznych.
Surowe krajobrazy przeplatajà si´ z niezwykle widowiskowymi obchodami Êwiàt. L'Ardia di San Costantino odbywajàca si´ w Sedilo to wyÊcig konny, którego podstawowa forma rytualna nie zmieni∏a si´ od dawien dawna:
setki jeêdêców biegnàcych do ostatniego tchu, aby obroniç swojego Âwi´tego. W myÊli kulturalnej prowincji wcià˝
˝ywa jest filozofia Antonio Gramsciego, co mo˝na zobaczyç odwiedzajàc miejscowoÊç Ghilarza, lub podczas festynu kulturalnego w Nuraghe Losa w Abbasanta. S∏ynny
kompleks archeologiczny znajduje si´ we wsi Paulilatino z
Pozzo Sacro - „Âwi´tà studnià” i osadami z epoki kamienia.
Pó∏wysep Sinis jest paskiem làdu, który zamyka na
wschodzie Zatok´ Oristano a na zachodzie i pó∏nocy
oblewajà go wody zatok Cabras, Pauli Murtas, Sale Porcus i Is Béneas. Okolica ta by∏a zamieszkana ju˝
w V w.p.n.e., czego dowodem sà pozosta∏oÊci osad
z neolitu w Cuccuru is Arrius, odkryte w kanale przy Zatoce Cabras. Najlepszym i najbardziej znanym zabytkiem
archeologicznym jest z pewnoÊcià miasteczko Tharros,
zbudowane przez Fenicjan oko∏o VII w.p.n.e, i zamieszka∏e a˝ do XI w.n.e.
the South. It enjoys an astonishing and extremely interesting environment, fascinating sea and landscapes with marvelous beaches
and wild reddish coastal cliffs, nesting spot for more than fifty
ornithological protected species, such as the majestic griffon vulture.
Du˝a czeÊç pla˝ i lagun przekszta∏cona jest w chronione rezerwaty, po których mo˝na poruszaç si´ pieszo, rowerem lub kajakiem. Stanowià unikalne miejsca obserwacji ptaków. Montiferru jest masywem pochodzenia
wulkanicznego, rozciàgajàcym si´ na pó∏nocy prowincji
Oristano, pomi´dzy równinà Campidano a morzem. Pokryty g´stym lasem obszar jest znany z du˝ej iloÊci strumieni i wodospadów, a tak˝e êróde∏, z których najbardziej
Severe landscapes interplay with extraordinarily and spectacular holiday celebrations. The Ardia of San Costantino taking place
in Sedilo is a horse race that hasn’t changed in its basic rituals
since a very long time: hundreds of horsemen racing until
exhaustment for the sake of protecting their own Saint. The philosophy of Antonio Gramsci is still alive in the cultural thought of
the Province and it can be easily perceived while visiting the village
of Ghilarza or when attending the Nuraghe Losa festival in Abbasanta. The village of Paulilatino with its Nuragic Pozzo Sacro “Holy Well” - and human settlements from the Bronze Age is the
spot where the most famous archaeological complex is located.
Oristano is a synonym of good wine, mostly thanks to the
famous D.O.C. Malvasia di Bosa (dessert wine) from the villages
of Planargia, all deserving a visit while scouting the area during
oenological trips.
The Sinis Peninsula is a stretch of land that closes the Oristano
Bay in the East and in its Western and Northern side is surrounded by the ponds of Cabras, Pauli Murtas, Sale Porcus and
Is Béneas. The area was inhabited since the 5th century B.C., as
it is proved by the remains of the settlements from the Neolithic
time in Cuccuru is Arrius, discovered in the channel close by the
33
znanym jest Siete Fuentes. Mieszkaƒcy regionu tradycyjnie trudnià si´ hodowlà koni. Ich Êwi´tem jest tak zwane
Sa Carrela e’Nanti organizowane podczas Karnawa∏u.
Montiferru ∏agodnieje i przechodzi w równin´ Milis. Jest to
okolica obfita w urodzajnà gleb´ i drzewa owocowe np.
pomaraƒcze, rosnàce wzd∏u˝ rzeki Rio Mannu. Jest to obszar g∏ównie rolniczy, zamieszkany od najdawniejszych
czasów. Âlady antycznych cywilizacji mo˝na oglàdaç
w skansenie archeologicznym Nuraghe S'Uraki, przy San
Vero Milis, a tak˝e w Cornus, dobrze zachowanym starorzymskim mieÊcie, przebudowanym w Êredniowieczu.
Cabras Bay. The town of Tharros is certainly the best and better
known archaeological site. It was built by the Phoenicians at about
the 7th century B.C. and was inhabited until the 11th century A.D.
Krajobraz zawdzi´cza swoje pi´kno bia∏ym ska∏om wapiennym i ciemnym klifom zbudowanym z bazaltu, takie
jak w S'Archittu lub w Santa Caterina di Pittinurri.
A large part of the beaches and lagoons was turned into a protected natural reserve, and here is where nowadays you can travel by feet, bike or kayak. This is a unique place for birdwatchers.
Montiferru is a massif of volcanic origin that lies in the North of
the Oristano Province, between the Campidano plain and the
sea. The area, covered with thick forests, is well known for the
abundance of streams and waterfalls, as well as springs, the
most famous of which being the one of Siete Fuentes. The inhabitants of the region are traditionally horse breeders and their
most important feast is the so-called Sa Carrela e’ Nanti taking
place at Carnival time.
Dalej na po∏udniu znajduje si´ miasto Arborea ze swojà pi´knà i doskonale zachowanà starówkà. Ta okolica
jest równie˝ bogata w urodzajne gleby rodzàce mnóstwo
smacznych warzyw i owoców. Sady i pastwiska przeplatajà si´ z mokrad∏ami o wybitnych walorach przyrodniczych, np. regionalny rezerwat w S'ena Arrubia lub staw
w Marceddi, gdzie mo˝na obserwowaç flamingi, kormorany, czaple i inne chronione gatunki ptaków.
Where the Montiferru becomes more gentle the Milis lowland
begins. This area has a very fertile soil and it’s rich in fruit trees
plantations, i.e. orange trees, growing along the Rio Mannu river.
It is mainly an agricultural area, inhabited since very ancient
times. Archeological marks of the antique civilisations can be
seen in the Nuraghe S'Uraki, a sort of archaeological open-air
museum by San Vero Milis, as well as in Cornus, a well preserved
old Roman town reused during the Middle Ages.
W rejonie ∏agodnego pogórza Marmilla bogatego
w tradycje i historie, mo˝na podziwiaç pi´kne, dobrze zachowane historyczne dzielnice np. w miasteczku Baressa,
gdzie odbywa si´ „Olimpiade del Gioco Tradizionale”
o niewàtpliwej wartoÊci antropologicznej.
The astonishing beauty of the landscape is owed to the white
limestone and dark basalt coastal cliffs, such as those of S'Archittu or the one of Santa Caterina di Pittinurri.
Marmilla graniczy z Sarcidano, gdzie w nowoczesnym
muzeum menhirów w Laconi znajdziemy wiele archeologicznych dzie∏ sztuki z kamienia.
Lower South, lies the town of Arborea with its beautiful and
well preserved Old Town. This is also an area rich in its soil and
yielding many genuine and tasty vegetables and fruits. The
orchards and pastures alternate with wetlands of outstanding
natural value, as in the regional natural park of S'ena Arrubia or
in the pond of Marceddi, where pink flamingos, cormorants,
herons and many other specimens of protected avifauna species
can be watched.
In the area marked by the gentle hills of Marmilla, rich in tradition and history, it can be admired beautiful and well preserved
Old Historical Districts, as in the village of Baressa, where the
”Olimpiade del Gioco Tradizionale” of an unquestionable
antrophological value takes place.
The Marmilla region lies next to the area of Sarcidano, where
in the modern museum of Menhirs in Laconi are on show many
34
Prowincja Oristano
extraordinary archaeological stone masterpieces.
Na pó∏nocnym-wschodzie warto zwiedziç: miejscowoÊç Barigadu, bogata w historie i kultur´; Fordongianus,
baza turystyczna, gdzie znajdujà si´ goràce êród∏a; miasteczko rzemieÊlników Samugheo, o którym mówi si´, ˝e
w ka˝dym domu obowiàzkowo znajduje si´ krosno; Busachi z Su Collegiu, Allai i Murale oraz inne miejscowoÊci
wzd∏u˝ jeziora Omodeo (jak Tadasuni, Sorradile, Boroneddu). Wszystkie one posiadajà zaplecze turystyczne, które
jest w stanie usatysfakcjonowaç ka˝dego turyst´.
In the North-East it is worth seeing: the village of Barigadu,
rich in history and culture; Fordongianus, a tourist base, where
the hot springs are; Samugheo, the village of craftsmen, where, a
loom is something considered almost compulsory in every house;
Busachi with Su Collegiu, Allai, Murale and other interesting spots
along the banks of the Omodeo River (such as Tadasuni, Sorradile,
Boroneddu). All of them can count on a touristic infrastructure
able of satysfing every tourist’s needs.
Na szczególnà uwag´ zas∏uguje miasto Oristano, Êredniowieczna stolica „Judyki Arborea” – Królestwa Arborei, charakteryzujàce si´ zapierajàcà dech starówkà.
Przyjemnie jest je zwiedzaç przez ca∏y rok, jednak jest
szczególnie interesujàce w Karnawale gdy przekszta∏ca
si´ w centrum zawodów Sartiglia – turnieju jeêdzieckiego
wprowadzonego w ˝ycie prawdopodobnie w 1350
Oristano, the capital town of the Medieval „Judyka Arborea”
– Arborea Kingdom with its outstanding Old Town, deserves
special attention. It is nice visiting it anytime of the year, but
when it really becomes extremely interesting it’s at Carnival
time, when it turns into the centre of the so-called Sartiglia
competitions – an equestrian race tournament probably dating
back to 1350 and first held to celebrate the wedding of the
PROVINCIA ORISTANO – ASSESSORATO AL TURISMO
SISTEMA TURISTICO LOCALE “ELEONORA D’ARBOREA”
Piazza Eleonora, 19 - 09170 Oristano
tel. 0039 0783 836831, fax 0039 0783 3683206
email: [email protected]
www.provincia.or.it
Opracowane wydane dzi´ki wspó∏pracy prowincji sardynskich:
• PROVINCIA CAGLIARI – SISTEMA TURISTICO LOCALE “KARALIS” • PROVINCIA CARBONIA IGLESIAS – SISTEMA TURISTICO LOCALE
SULCIS IGLESIENTE • PROVINCIA OLBIA TEMPIO – STL GALLURA COSTA SMERALDA SPA • PROVINCIA MEDIO CAMPIDANO – SISTEMA
TURISTICO LOCALE • PROVINCIA NUORO – SISTEMA TURISTICO LOCALE NUORESE • PROVINCIA OGLIASTRA – SISTEMA TURISTICO
LOCALE • PROVINCIA ORISTANO – SISTEMA TURISTICO LOCALE “ELEONORA D’ARBOREA”
oraz polskiej: Redakcji Magazynu Âwiat, Podró˝e i Kultura
Grafika: Tomasz Olendzki • T∏umaczenia i korekty: Wies∏awa Dzier˝anowska, Sandra Jacobson, Monika Adamus