Sytuacja Epidemiologiczna w zakresie zakażeń HIV

Światowy Dzień AIDS obchodzony jest 1 grudnia z inicjatywy Światowej Organizacji
Zdrowia (WHO) od roku 1988 roku.
W tym dniu w wielu miastach świata, w tym i Polski, odbywają się m.in. konferencje,
happeningi, akcje edukacyjne dotyczące profilaktyki HIV/AIDS. Krajowe Centrum ds. AIDS
w ramach tego dnia od kilku lat prowadzi kampanie multimedialne - w 2006 roku pod nazwą
„Rodzina Razem Przeciw AIDS”. Honorowy patronat nad kampanią objęli: Minister
Zdrowia, Minister Edukacji Narodowej oraz Główny Inspektor Sanitarny. Edukacja
społeczna, która jest z tej okazji prowadzona ma na celu zminimalizowanie ryzyka zakażeń
i ograniczenie rozprzestrzeniania się HIV/AIDS. W czasie kampanii promowany jest model
rodziny, w którym związek dwojga ludzi oparty jest na wzajemnej miłości, wierności
i zaufaniu, nie ma w nim miejsca na ryzykowne zachowania, a najważniejsze jest dobro
drugiego człowieka. Tylko silna i wspierająca się rodzina może dać każdemu z jej członków
poczucie bezpieczeństwa.
W działaniach zwraca się szczególną uwagę na przygotowanie i zaangażowanie rodziców
w proces edukacji dzieci w zakresie HIV/AIDS. Wiedza na ten temat, a przede wszystkim
stosowanie jej w praktyce, jest czynnikiem mogącym uchronić przed zakażeniem.
Bez wątpienia najważniejszym miejscem, gdzie kształtuje się osobowość młodego człowieka
jest dom rodzinny. Pogłębianie więzi rodzinnych, opartych na wzajemnym szacunku,
zaufaniu i otwartości oraz rozumienie i dostrzeganie potrzeb dziecka, stanowi podstawę
właściwego rozwoju emocjonalnego młodego człowieka, a co za tym idzie, prowadzi
do odpowiedzialnego podejmowania przez niego ważnych decyzji w życiu. Dlatego też
niezwykle istotne jest, aby rodzice byli pierwszymi edukatorami dzieci w zakresie HIV/AIDS.
W roku 2006 mija 25 lat od pierwszego opisu przypadków zachorowań na AIDS. W Polsce
zakażenia HIV/AIDS rozpoznano po raz pierwszy w roku 1985.
Więcej na ten temat: www.aids.gov.pl .
Co to jest HIV i AIDS?
HIV - ludzki wirus upośledzenia odporności (ang.: Human Immunodeficiency Virus) jest
wirusem, który atakuje, osłabia i niszczy system odpornościowy organizmu, czego rezultatem
jest utrata przez człowieka zdolności zwalczania chorób.
AIDS - zespół nabytego upośledzenia odporności (ang. Acquired Immune Deficiency
Syndrome) - jest późną fazą zakażenia się wirusem HIV. Pierwsze objawy kliniczne
pojawiają się po kilku lub kilkunastu latach od momentu zakażenia.
AIDS nie jest pojedynczą chorobą, lecz zespołem objawów różnych chorób, (tzw.
wskaźnikowych) atakujących osoby zakażone HIV. Wiele z tych chorób występuje
powszechnie i nie są one szkodliwe dla osób ze zdrowym systemem immunologicznym
(odpornościowym). Jednak dla tych, których system odpornościowy jest uszkodzony mogą
być śmiertelne.
Objawy zakażenia HIV
W początkowej fazie zakażenia, gdy HIV wnika do organizmu, żadne objawy nie są
zauważalne ani odczuwalne. W pewnym odsetku mogą się one pojawiać w momencie, gdy
zakażony organizm zaczyna walczyć z wirusem i wytwarza przeciwciała przeciwko niemu.
Objawy mogą przybierać następujące formy:
 bóle głowy,
 mięśni,
 powiększenie węzłów chłonnych.
Są podobne do objawów grypowych, trwają od 7 do 14 dni po czym ustępują. Okres
pomiędzy zakażeniem a pojawieniem się przeciwciał anty-HIV nazywamy okienkiem
serologicznym. Może on trwać od kilku do kilkunastu tygodni, a czasem dłużej, stwarza
wysokie ryzyko, iż osoba zakażona nieświadoma tego faktu (nawet, jeśli wykonała test
w kierunku HIV) może w tym czasie zakażać innych.
Kolejnym etapem zakażenia jest długi okres bezobjawowy, w którym brak jest jakichkolwiek
oznak infekcji. W tym czasie wirus ulega intensywnemu namnażaniu. Okres ten może trwać
od 1 roku do 14 lat, ale jest tylko umownie bezobjawowy, gdyż wirus niszczy coraz więcej
limfocytów CD4+ (kluczowych komórek układu odpornościowego). Kiedy ich poziom
znacząco się obniży, niemożliwa jest właściwa odpowiedź immunologiczna i pojawiają się
kolejne groźne dla życia infekcje (zakażenia oportunistyczne) oraz nowotwory czyli AIDS.
Zakażenia oportunistyczne to choroby wywołane przez drobnoustroje chorobotwórcze,
atakujące organizm człowieka z osłabionym przez wirus HIV układem odpornościowym np.:
Pierwotniakowe
 toksoplazmoza
 pneumocystozowe zapalenie płuc (PCP)
Bakteryjne




Wirusowe
 opryszczka (HSV)
 półpasiec (VZV)
 cytomegalia (CMV)
Grzybicze
 kandydozy
gruźlica
kiła
listerioza
salmoneloza (nawracające posocznice)
Nowotwory występujące w AIDS
•
•
•
mięsak Kaposiego (KS)
rak szyjki macicy
chłoniaki
W jaki sposób można zakazić się HIV?
Istnieją tylko 3 drogi przenoszenia HIV:
1. poprzez kontakty seksualne (częsta zmiana partnera, przygodne stosunki płciowe)
2. poprzez zakażoną HIV krew (narkotyki stosowane dożylnie, niejałowy sprzęt
stosowany do iniekcji, medyczny oraz używany w gabinetach kosmetycznych,
akupunktury, studiach tatuaży, itp.),
W Polsce od ponad 10 lat nie zdarzył się przypadek przeniesienia zakażenia poprzez
transfuzję krwi i środków krwiopochodnych. Każda porcja krwi oddawanej w stacjach
krwiodawstwa badana jest w kierunku zakażenia HIV, co w znacznym stopniu
eliminuje ryzyko zakażenia
3. z zakażonej HIV matki na jej dziecko (ryzyko przeniesienia zakażenia z matki
na dziecko zmniejszyć można do nieco ponad 1%, jeśli kobieta podczas ciąży
przyjmuje przynajmniej jeden lek antyretrowirusowy (spowalniający namnażanie
wirusa HIV i niszczenie limfocytów CD4) - rozwiązanie ciąży następuje przy pomocy
cesarskiego cięcia, a noworodek nie jest karmiony piersią. Jednakże możliwe jest to
tylko wówczas, kiedy kobieta wie o swoim zakażeniu i jest pod kontrolą poradni
specjalistycznej).
Nie można się zarazić w okolicznościach wykluczających zakażenie – w tzw. sytuacjach
bezpiecznych, czyli:
• życie w rodzinie z jednym wzajemnie wiernym partnerem,
• całowanie, dotykanie, masowanie,
• nieseksualny kontakt cielesny,
• przebywanie z kimś kichającym lub kaszlającym,
• korzystanie ze wspólnych naczyń, sztućców,
• jedzenie w stołówkach, barach, restauracjach,
• korzystanie z ubikacji publicznych, basenów kąpielowych, sauny,
• korzystanie z usług fryzjerów, kosmetyczek (pod warunkiem stosowania
wymaganych procedur – dezynfekcja sprzętu i stosowanie sprzętu jednorazowego
użytku przy naruszaniu ciągłości tkanek),
• wizyta u lekarza,
• ukąszenie komarów.
Kiedy należy obawiać się zakażenia HIV?
• po tzw. zachowaniu ryzykownym, np. odbyłeś przygodny stosunek płciowy,
• dowiedziałeś się, że Twój partner jest zakażony wirusem HIV (nawet jeśli
stosowałeś prezerwatywę – nie daje 100% zabezpieczenia),
• przyjmujesz narkotyki drogą dożylną i nie jesteś pewien, czy używane przez Ciebie
igły i strzykawki były sterylne,
• pojawiają się u Ciebie i powtarzają nietypowe objawy chorobowe.
Jak uniknąć zakażenia wirusem HIV?
Zapobieganie za pomocą szczepionki nie jest możliwe (dotąd nie została opracowana).
Poznanie dróg przenoszenia się HIV wskazuje sposoby postępowania pozwalające uniknąć
zakażenia lub ograniczyć szerzenie się HIV:
• pozostawanie we wzajemnie zdrowym i wiernym związku wyklucza zakażenie
HIV drogą kontaktów seksualnych.
Osoby, które nie chcą lub - wg własnej oceny - nie mogą przyjąć takich postaw,
mogą próbować zmniejszyć ryzyko zakażenia przez stosowanie prezerwatyw.
•
zapobieganiu zakażeniu HIV za pośrednictwem krwi służy m.in.:
o rezygnacja z oddawania krwi przez osoby, które mają świadomość,
że były w sytuacji grożącej zakażeniem HIV,
o badanie w kierunku zakażenia HIV krwi pobranej do przetoczeń
lub do wytwarzania preparatów krwiopochodnych,
o
o
•
przygotowanie dla chorych na hemofilię leków otrzymywanych z krwi
tak, aby HIV został zniszczony,
stosowanie sterylnego sprzętu w czasie wszelkich zabiegów
z naruszeniem ciągłości skóry oraz mającego kontakt z błonami
śluzowymi
prawdopodobieństwo przeniesienia HIV z matki na dziecko można
zminimalizować, jeżeli u matki i noworodka stosuje się odpowiednie leczenie,
poród cięciem cesarskim oraz zaniecha się karmienia dziecka piersią.
Sytuacja epidemiologiczna w zakresie zakażeń HIV
Dane epidemiologiczne – Polska
Od początku epidemii w 1985r. do końca października 2006r. stwierdzono zakażenie HIV
u 10492 Polaków, w tym co najmniej u 5383 osób zakażonych w związku z używaniem
narkotyków. Ogółem odnotowano 1833 zachorowania na AIDS, a 830 chorych zmarło.
Jednak szacuje się, że w Polsce żyje kilkanaście tysięcy osób zakażonych HIV.
Na terenie miasta Bielska – Białej i powiatu bielskiego odnotowano w latach 2004 do 2006 –
6 zachorowań na choroby wywołane HIV/AIDS.
Opracowano na podstawie danych z PZ; więcej na ten temat www.pzh.gov.pl
Dane światowe www.avert.org.
Wszystkie statystyki należy ostrożnie interpretować, gdyż są to jedynie szacunkowe liczby
najczęściej zaniżone.
Najbliższe placówki, w których można wykonać badania w kierunku wirusa
HIV:
1. Punkty konsultacyjno-diagnostyczne na terenie województwa śląskiego, w których
można wykonać anonimowo, bezpłatnie i bez skierowania testy w kierunku HIV:
-
Centrum Diagnostyki i Terapii AIDS
41-500 Chorzów, ul. Zjednoczenia 10
Punkt Anonimowego Testowania (mgr Edward Bożek)
tel.: 0-32 3499393
godziny pracy:
akcyjnie od: 27.11.2006 do 10.12.2006
na stałe: poniedziałki, wtorki: 14:00 – 17:30
środy: 14:00 – 16:20,
czwartki, piątki: 15:00 – 16:00.
-
Poradnia przy Centrum Diagnostyki i Terapii AIDS (dla osób zakażonych HIV
- należy wcześniej telefonicznie ustalić termin przyjęcia. Dla osób po
ekspozycji zawodowej na zakażenie HIV – należy zgłosić się do 24 godzin po
ekspozycji do lekarza dyżurnego; wymagane jest skierowanie lekarskie)
tel.: 0-32 3499319, 0-32 3499321
godziny pracy:
poniedziałki, wtorki: 14:00 – 17:30
środy: 14:00 – 16:20,
czwartki, piątki: 15:00 – 16:00.
2. Badania przesiewowe na obecność przeciwciał AntyHIV1/HIV2 na terenie miasta
Bielska - Białej:
-
Laboratorium Chorób Zakaźnych i Zakażeń Powiatowej Stacji SanitarnoEpidemiologicznej w Bielsku-Białej
43-300 Bielsko-Biała, ul. Broniewskiego 21
tel.: 0-33 8160012 w.39 (mgr Joanna Klimczak)
metoda immunoenzymatyczna ELISA firmy BIOMEDICA-koszt 48zł
-
NZOZ „Factor” Laboratorium Analityczne mgr Andrzej Krakowiak
43-300 Bielsko-Biała, ul. 11-go Listopada 60-62,
tel.: 0-33 8164783
metoda paskowa – koszt 30 zł.
-
Laboratorium Medyczne Fryda
43-300 Bielsko-Biała, ul. Kresowa 3,
tel.: 0-33 8193993
metoda ECLIA - koszt 20zł.
W przypadku dodatniego lub wątpliwego testu przesiewowego obowiązuje wykonanie
testu potwierdzenia metodą Western blot przed wydaniem pacjentowi ostatecznego
wyniku.
3. Laboratoria wykonujące test potwierdzenia zakażenia wirusem HIV metodą
Western blot:
-
Centralne Laboratorium Zespołu Wojewódzkich Przychodni Specjalistycznych
40-338 Katowice, ul. Lompy 16
tel.: 0-32 2552950, 0-32 2551181 (mgr Ilona Kulawik, mgr Danuta Bereza)
e-mail: [email protected]
koszt – 180 zł.
-
Szpital Uniwersytecki Zakład Diagnostyki Pracownia Serologii HIV
31-501 Kraków, ul. Kopernika 15B,
tel.: 0-12 4248770 (mgr Danuta Hejmo), fax.: 0-12 4213644
koszt – 180 zł.
Opracowano na zlecenie
Urzędu Miejskiego w Bielsku – Białej
specjalista chorób zakaźnych
lek. med. Małgorzata Wichary