Zebra Project Z26811 - British Association of Dermatologists

advertisement
WYPRYSK ATOPOWY
Jakie są cele tej ulotki?
Ulotka ta została sporządzona, aby dostarczyć szczegółowych informacji o
wyprysku atopowym (ang. atopic eczema). Wyjaśnia ona czym jest to
schorzenie, jakie są jego przyczyny, jak można je leczyć i gdzie znaleźć
więcej informacji na ten temat.
Co to jest wyprysk atopowy?
Wyprysk atopowy jest bardzo częstą chorobą zapalną skóry. Może pojawić
się w dowolnym wieku, ale najczęściej występuje u dzieci. U dzieci w Wielkiej
Brytanii występuje u 1 na 5 dzieci w pewnym momencie życia. Termin
„atopowy” oznacza grupę chorób, które obejmują astmę, wyprysk i katar
sienny). Te choroby łączy zwiększona aktywność składnika uczuleniowego
układu odporności.
Termin „wyprysk” pochodzi od greckiego słowa „gotować” i oznacza
czerwoną, suchą i swędzącą skórę, na której czasami występuje wysięk,
pęcherze, strupy, łuszczenie i pogrubienie. Terminy „wyprysk” (eczema) i
„zapalenie skóry” (dermatitis) oznaczają to samo, a zatem „wyprysk atopowy”
(atopic eczema) oznacza to samo co „atopowe zapalenie skóry” (atopic
dermatitis). W tej ulotce dla uproszczenia będziemy używać terminu „ wyprysk
atopowy”.
4 Fitzroy Square, London W1T 5HQ
Tel: 020 7383 0266 Fax: 020 7388 5263 e-mail: [email protected]
Registered Charity No. 258474
Co jest przyczyną wyprysku atopowego?
Wyprysk atopowy jest skomplikowaną chorobą, która nie jest zakaźna.
Szereg czynników wydaje się mieć wpływ na jej rozwój. Obejmują one
uszkodzenia bariery skórnej oraz zaburzenia normalnej reakcji zapalnej i
uczuleniowej. Skłonność do chorób atopowych jest często dziedziczona w
rodzinie (patrz poniżej) i jest częścią budowy genetycznej. Zaburzenia
dotyczące genu odpowiadającego za utrzymanie bariery skórnej ściśle wiążą
się z powstawaniem wyprysku. Uszkodzenie bariery skórnej powoduje, że
skóra u takich pacjentów jest znacznie bardziej podatna na zakażenie oraz na
podrażnienie i umożliwia przenikanie przez skórę substancji wywołujących
uczulenie, powodując świąd i stan zapalny skóry..
Czy wyprysk atopowy jest chorobą dziedziczną?
Tak. Skłonność do wyprysku atopowego (tak samo, jak astmy i kataru
siennego) często dziedziczona jest w rodzinie. Jeśli jeden lub oboje rodzice
cierpią na wyprysk, astmę lub katar sienny, jest bardziej prawdopodobne, że
ich dzieci również będą cierpieć na te choroby. Ponadto skłonności te
dziedziczone są zazwyczaj zgodnie z typem choroby występującej w danej
rodzinie: innymi słowy w niektórych rodzinach u większości jej chorych
członków będzie występować wyprysk, a w innych rodzinach będzie to astma
lub katar sienny. Jednak w niektórych rodzinach tylko pojedyncze osoby
cierpią na wyprysk. W przybliżeniu u jednej trzeciej dzieci, u których
występuje wyprysk, pojawi się również astma i/lub katar sienny. Wyprysk
atopowy występuje jednakowo u mężczyzn i u kobiet. Istnieją pewne dowody
wskazujące, że wyprysk atopowy może częściej występować u osób
pochodzenia afro-karaibskiego.
Jakie są objawy wyprysku atopowego?
Wyprysk atopowy zwykle pojawia się w pierwszych miesiącach życia, ale
może również pojawić się dopiero w dorosłym życiu. Głównym objawem jest
swędzenie. Drapanie miejsc swędzących może być powodem powstawania
wielu zmian skórnych. Świąd może być na tyle intensywny, że powoduje
zaburzenia snu, zmęczenie i drażliwość. Może mieć to olbrzymi wpływ na całą
rodzinę. Zwykle choroba przebiega fazami od ciężkiej do łagodniejszej i
ponownie wraca do ciężkiej. Czasami nasilenie choroby powodują poniższe
czynniki, ale często nie ma uchwytnej przyczyny.
Jak wygląda wyprysk atopowy?
4 Fitzroy Square, London W1T 5HQ
Tel: 020 7383 0266 Fax: 020 7388 5263 e-mail: [email protected]
Registered Charity No. 258474
Wyprysk atopowy może występować na każdej partii skóry, również na
twarzy, ale najczęściej miejsca zmienione chorobowo obejmują stawy łokci i
kolan oraz wokół nadgarstków i szyi – typ zgięciowy (flexural pattern). Inne
często spotykane typy objawów wyprysku atopowego to zmiany zapalne na
kończynach wielkości monety - typ dyskoidalny (discoid pattern) oraz liczne
rozsiane grudki pokrywające się z mieszkami włosowymi - typ przymieszkowy
(follicular pattern).
Zmieniona chorobowo skóra zazwyczaj jest sucha i zaczerwieniona, a często
towarzyszą temu zadrapania (z krwawieniem). W okresie nasilenia choroby
(flare-up), kiedy wyprysk jest bardzo aktywny, skóra staje się wilgotna i sączy
się z niej wydzielina, a w szczególności na dłoniach i stopach mogą pojawiać
się małe pęcherzyki wypełnione wodą. W miejscach często drapanych skóra
może ulec zgrubieniu (proces ten nazywamy lichenifikacją), co może jeszcze
bardziej nasilać świąd. Czasami obszary skóry zmienione chorobowo mogą
stać się ciemniejsze lub jaśniejsze.
Jak diagnozuje się wyprysk atopowy?
Specjalista opieki zdrowotnej, tzn. lekarz (GP), pielęgniarka w przychodni
(practice nurse) lub pielęgniarka środowiskowa (health visitor), zwykle są w
stanie łatwo rozpoznać cechy wyprysku po zbadaniu skóry. Jednak czasami u
starszych dzieci lub osób dorosłych wyprysk wygląda nieco inaczej i może
być konieczna pomoc szpitalnego specjalisty. Badania krwi i testy skórne
zazwyczaj nie są konieczne. Niekiedy konieczne będzie pobranie wymazu
skórnego (przez potarcie o skórę sterylnego bawełnianego wacika), aby
sprawdzić czy nie rozwinęła się infekcja bakteryjna albo wirusowa.
Co jest przyczyną nasilenia wyprysku atopowego?



Wiele czynników obecnych w środowisku chorego może nasilić objawy
wyprysku. Należą do nich: wysoka temperatura, kurz, wełna, zwierzęta
domowe oraz kontakt z czynnikami podrażniającymi, takimi jak mydło
czy detergenty.
Zły stan zdrowia: np. zwykłe przeziębienie może spowodować
nasilenie się wyprysku.
Zakażenia bakteryjne lub wirusowe mogą nasilić objawy wyprysku.
Zakażenie bakteryjne (zwykle wywołane przez gronkowiec) powoduje
powstawanie żółtawych strupów w obrębie stanu zapalnego skóry i
może wymagać specyficznego leczenia. Zakażenie wirusem
opryszczki (herpes simplex) może powodować nagłe rozległe, bolesne
(a czasami niebezpieczne) nasilenie wyprysku z małymi wykwitami
wysiękowymi i może wymagać leczenia doustnymi tabletkami
4 Fitzroy Square, London W1T 5HQ
Tel: 020 7383 0266 Fax: 020 7388 5263 e-mail: [email protected]
Registered Charity No. 258474




antywirusowymi. Jeśli możliwe, nie należy stosować miejscowo leków
steroidowych.
Suchość skóry
Ząbkowanie u niemowląt
U niektórych osób czynniki uczulające obecne w produktach
spożywczych mogą nasilać wyprysk
Nie wiadomo do końca, czy stres może nasilać wyprysk atopowy
Czy wyprysk atopowy można wyleczyć?
Nie, choroby tej nie da się wyleczyć, ale istnieje wiele sposobów na
kontrolowanie jej objawów. Stan większości dzieci cierpiących na wyprysk
atopowy poprawia się wraz z wiekiem (u 60% choroba zanika w wieku
młodzieńczym). Niemniej jednak wiele osób nadal ma suchą skórę i musi
unikać substancji podrażniających, takich jak mydło lub płyn do kąpieli.
Wyprysk atopowy może być kłopotliwy dla osób pracujących w zawodach
obejmujących kontakt z substancjami drażniącymi takich jak gastronomia,
fryzjerstwo, sprzątanie czy służba zdrowia.
Czy można zapobiegać wypryskowi atopowemu?
Chociaż zaleca się wyłącznie karmienie piersią niemowląt w celu
zapobiegania wypryskowi u niemowląt podatnych na tę chorobę, to jednak nie
ma potwierdzenia, że takie postępowanie jest skuteczne. Ponadto brak
jednoznacznych dowodów, czy produkty mleczne z farm ekologicznych mogą
pomóc w ograniczeniu ryzyka wyprysku lub czy spożywanie przez kobietę w
ciąży oleju rybnego pomaga w zapobieganiu wyprysku u dzieci.
W przypadku pacjentów, u których często następuje nasilenie choroby, może
pomóc okresowe stosowanie miejscowych leków steroidowych lub inhibitorów
kalcyneuryny (patrz niżej) w celu zmniejszenia częstości nawrotów choroby.
Czy osoba cierpiąca na wyprysk atopowy może prowadzić normalne
życie?
Tak. Można pływać i uprawiać inne dyscypliny sportu, podróżować i
prowadzić normalne życie. Mogą być konieczne pewne zmiany, takie jak
noszenie przy sobie kremu nawilżającego podczas zajęć szkolnych lub w
pracy.
4 Fitzroy Square, London W1T 5HQ
Tel: 020 7383 0266 Fax: 020 7388 5263 e-mail: [email protected]
Registered Charity No. 258474
Jak można leczyć wyprysk atopowy?
„Miejscowy” oznacza „stosowany na powierzchni skóry”. Większość leków
stosowanych w leczeniu wyprysku to leki miejscowe, chociaż niektórzy
pacjenci, w związku z nasileniem choroby, muszą przyjmować również leki
„doustne”.
„Kompletna terapia nawilżająca" jest podstawą leczenia w przypadku
wszystkich pacjentów z wypryskiem i stanowi najważniejszy element ich
leczenia - oznacza regularne stosowanie kremu nawilżającego, używanie do
mycia środka nawilżającego zamiast mydła (określanego jako substytut
mydła) oraz używanie nawilżającego olejku do kąpieli.
Preparaty nawilżające – emolienty (emollients). Preparaty te należy
stosować kilka razy dziennie każdego dnia, aby lepiej wspomagać funkcję
zewnętrznych warstw skóry, jako bariery ochronnej przed środowiskiem
zewnętrznym. Im bardziej sucha jest skóra, tym częściej należy stosować
preparat nawilżający. Na rynku dostępnych jest wiele preparatów o różnych
zawartościach tłuszczu i ważne jest, aby wybrać taki, który lubi się stosować.
Zaleca się używane produktów z jak najwyższą zawartością tłuszczu.
Preparaty nawilżające o działaniu odkażającym (antiseptic) mogą być
szczególnie przydatne w leczeniu uporczywych zakażeń.
Krem na bazie wody początkowo opracowano jako substytut mydła. Często
jest stosowany jako krem nawilżający, ale może podrażniać skórę i nasilać
wyprysk. Z tego powodu nie zaleca się stosowania do nawilżania kremów na
bazie wody.
Kremy i maści steroidowe stosowane miejscowo. Preparaty te zazwyczaj
łagodzą zaczerwienienie i swędzenie, kiedy wyprysk staje się aktywny. Mogą
mieć różną siłę działania (łagodne, średnio silne, silne i bardzo silne). Lekarz
doradzi, jaki typ należy stosować, na jakich partiach skóry i przez jaki okres
czasu. Generalnie, bardziej zaleca się maści niż kremy. Do posmarowania
powierzchni odpowiadającej wierzchniej i spodniej strony dłoni należy
stosować ilość mieszczącą się na opuszce palca (wycisnąć lek steroidowy z
tubki, aby zakrywał długość opuszki palca wskazującego).
Stosowanie raz na dobę miejscowego leku steroidowego zwykle jest
wystarczające, jednak nie należy stosować go częściej niż dwa razy na dobę.
4 Fitzroy Square, London W1T 5HQ
Tel: 020 7383 0266 Fax: 020 7388 5263 e-mail: [email protected]
Registered Charity No. 258474
Odpowiednio stosowane miejscowe leki steroidowe są bardzo skuteczne i
bezpieczne w użyciu. Jednak niewłaściwie stosowane (zbyt silne lub przez
zbyt długi okres czasu), steroidy miejscowe mogą mieć skutki uboczne takie
jak wyraźne zmniejszenie grubości skóry. Lekarze mają różne preferencje
dotyczące
sposobu
odstawiania
steroidów:
niektórzy
zalecają
natychmiastowe przerwanie ich stosowania, natomiast inni mogą radzić, aby
stopniowo zmniejszać siłę preparatu, a jeszcze inni doradzą schemat leczenia
podtrzymującego (maintenance regimen) polegający na sporadycznym
stosowaniu leku przez kilka tygodni po ustąpieniu nasilonych objawów
wyprysku.
Słabsze miejscowe preparaty steroidowe zwykle przepisywane są do
stosowania
na
twarzy,
na
piersiach,
narządach
płciowych,
powiekach oraz pod pachami). Silniejsze leki steroidowe można stosować
na pozostałych partiach ciała, szczególnie o grubszej skórze np. na dłoniach
lub podeszwach stóp.
Antybiotyki i antyseptyki. Jeśli zmiany skórne staną się wilgotne, pokryte
wydzieliną i strupami, może to być zakażenie i konieczne jest zastosowanie
antybiotyków. Środki antyseptyczne (antiseptics) stosowane bezpośrednio na
skórę lub jako składnik preparatu nawilżającego mogą być skuteczne w
zwalczaniu
bakterii.
Jednak
nieprawidłowe
stosowanie
środków
antyseptycznych może podrażniać skórę i nasilać wyprysk.
Miejscowe preparaty immunosupresyjne (inhibitory kalcyneuryny).
Inhibitory kalcyneuryny maść Tacrolimus lub krem Pimecrolimus) mogą być
stosowane, gdy brak poprawy podczas stosowania miejscowych leków
steroidowych lub w miejscach, które są bardziej podatne na wystąpienie
działań niepożądanych wywoływanych przez leki steroidowe, takich jak twarz,
powieki, pachy i pachwiny. Te preparaty są zwykle przepisywane w pierwszej
kolejności przez dermatologa. Do ich najczęstszych działań niepożądanych
należy uczucie pieczenia po zastosowaniu, które ustępuje po kilku użyciach.
Stosowanie ich wiąże się ze zwiększeniem narażenia na zakażenia skórne i
nie należy ich stosować na zakażonej skórze (z wysiękiem, strupami).
Teoretycznie mogą one zwiększać zagrożenie wystąpienia raka skóry, nie
należy ich długotrwale stosować na partiach skóry narażonej na słońce, ani w
połączeniu z fototerapią. Jednak brak dowodów potwierdzających, że to się
zdarza w praktyce. Ponadto pojawiają się pewne sugestie, że zwiększają
możliwość wystąpienia chłoniaka, ale w badaniach ich stosowania w krótkim
lub średnim okresie czasu nie stwierdzono dowodów potwierdzających takie
twierdzenia.
4 Fitzroy Square, London W1T 5HQ
Tel: 020 7383 0266 Fax: 020 7388 5263 e-mail: [email protected]
Registered Charity No. 258474
Leczenie podtrzymujące obejmujące przerywane stosowanie inhibitorów
kalcyneuryny (patrz poniżej) jest zarejestrowane do stosowania u pacjentów z
częstymi zaostrzeniami wyprysku.
Leki przeciwhistaminowe. Lekarz może zalecić przyjmowanie tabletek
przeciwhistaminowych (antihistamines), które u niektórych pacjentów mogą
być pomocne. Leki przeciwhistaminowe powodujące ospałość takie jak
chlorfenamina (chlorphenamine), czy hydroksyzyna (hydroxyzine) są
najbardziej skuteczne i zwykle są stosowane na noc. Nie wpływają na stan
zapalny wyprysku i są przydatne głównie ze względu na swoje działanie
uspokajające i łagodzące zaburzenia snu..
Bandażowanie (opatrunki). Bandaże bawełniane lub kamizelki/leginsy
bawełniane nakładane po nałożeniu kremu mogą pomóc w zatrzymaniu
kremu na skórze i zapobiegają drapaniu. Czasami mogą być stosowane
mokre kompresy, które pomagają doraźnie. W przypadku niektórych
pacjentów stosowanie bandaży pokrytych pastą leczniczą (medicated paste
bandages) może być pomocne, ponieważ mają one działanie kojące i
stwarzają fizyczną barierę przed drapaniem. Jeśli skóra jest zakażona,
konieczne jest zastosowanie odpowiedniego leczenia przed założeniem
opatrunków. Lekarz lub pielęgniarka doradzi czy opatrunki są wskazane w
przypadku danego pacjenta i może doradzić w zakresie stosowania
jedwabnej odzieży, która może być pomocna w przypadku niektórych osób.
Unikanie alergenów:
Uczulenie i atopowe zapalenie skóry: Osoby z atopową skórą często
cierpią na uczulenia, jednak niektóre alergeny mają większy wpływ na
wyprysk niż inne.
 Lotne alergeny pochodzące od kotów, psów, pyłków, traw lub roztoczy
kurzu domowego częściej powodują nasilenie astmy lub kataru
siennego, ale u niektórych pacjentów mogą nasilać wyprysk i jeśli
istnieje takie podejrzenie, należy podjąć odpowiednie środki
zapobiegawcze.
 Uczulenia pokarmowe. U niektórych osób alergeny z produktów
spożywczych mogą nasilać wyprysk.
Takie nasilenie wyprysku
obserwuje się częściej u niemowląt i małych dzieci i można je
podejrzewać, jeśli trudno opanować wyprysk lub jeśli u dziecka
4 Fitzroy Square, London W1T 5HQ
Tel: 020 7383 0266 Fax: 020 7388 5263 e-mail: [email protected]
Registered Charity No. 258474
występuje intensywny świąd nawet bez silnej wysypki. Unikanie
spożywania określonych produktów spożywczych po przeprowadzeniu
odpowiedniego badania może pomóc w opanowaniu wyprysku u
takich osób. Zdrowa, zbilansowana dieta jest ważna, szczególnie u
dzieci. Nie należy wyłączać produktów spożywczych z diety bez
poradzenia się lekarza lub dietetyka.

Uczulenie na lateks (gumę) występuje częściej u osób z chorobami
atopowymi. Jego objawy mogą być niewielkie (np. swędzenie skóry po
dotknięciu gumowego produktu) lub bardziej poważne (wymagające
leczenia szpitalnego).

Może pojawić się uczulenie kontaktowe na kremy i maści stosowane
w leczeniu wyprysku atopowego. Należy powiedzieć lekarzowi, jeśli
pacjent ma wrażenie, że leki nasilają zmiany skórne (patrz „Ulotka
informacyjna dla pacjenta” pod tytułem „Kontaktowe zapalenie skóry”).
Fototerapia. U niektórych osób cierpiących na przewlekły wyprysk korzystny
wpływ ma fototerapia (ultraviolet light treatment), którą stosuje się w
specjalistycznych ośrodkach dermatologicznych pod nadzorem dermatologa
(patrz „Ulotka informacyjna dla pacjenta” pod tytułem „Fototerapia”).
Fototerapia jest rzadko stosowana u dzieci.
Terapie o silniejszym działaniu. U osób cierpiących na ciężką lub rozległą
postać wyprysku atopowego, u których leczenie miejscowe nie przynosi
poprawy, niekiedy może być konieczne zastosowanie doustnych leków, które
hamują działanie układu odpornościowego i są podawane pod ścisłym
nadzorem specjalisty ochrony zdrowia. Takie leki obejmują:





Steroidy doustne (prednizolon) są czasem stosowane przez krótki
okres czasu, jeśli wyprysk poważnie się nasiliła. Są skuteczne w
działaniu, ale nie należy ich stosować przez dłuższy okres czasu, z
uwagi na ryzyko działań ubocznych.
Azatiopryna (azathioprine)
Cyklosporyna (ciclosporin)
Metotreksat (methotrexate)
Mykofenolan mofetylu (mycophenolate mofetil)
Szczegółowe informacje na temat tych metod leczenia można znaleźć w
ulotkach dla pacjentów wydawanych przez Brytyjskie Stowarzyszenie
Dermatologów (www.bad.org.uk/public/leaflets//).
4 Fitzroy Square, London W1T 5HQ
Tel: 020 7383 0266 Fax: 020 7388 5263 e-mail: [email protected]
Registered Charity No. 258474
Chińska terapia ziołowa. Jest to forma terapii uzupełniającej i zgłaszano
przypadki poprawy u niektórych pacjentów, ale zwykle nie jest przepisywana
przez dermatologa, ponieważ zawartość składników ziołowych bywa różna i
takie leki nie mogą być zarejestrowane. Zgłaszano przypadki potencjalnie
ciężkiego zapalenia wątroby po zastosowaniu chińskiej terapii ziołowej.
U wielu osób z wypryskiem oprócz stosowania kremów, maści itp. korzystne
działanie przynosi podejście psychologiczne.
Terapie niezalecane:




„Naturalne” kremy ziołowe, ponieważ mogą powodować podrażnienie i
reakcje uczuleniowe.
Wykazano, że niektóre tak zwane kremy
„naturalne” zawierają silnie działające steroidy.
Olej z wiesiołka (evening primrose oil) w tabletkach, ponieważ badania
nie wykazały jednoznacznie jego korzystnego działania.
Zmiękczanie wody – badanie nie wykazało żadnych korzyści.
Homeopatia – brak potwierdzenia, że takie leczenie przynosi ulgę.
Samodzielna pielęgnacja (Co mogę zrobić?)







Jak najczęściej nawilżaj skórę – nawet do 6 razy, a przynajmniej 2-3
razy dziennie. Najlepszy jest najbardziej tłusty, bezzapachowy,
niedrażniący preparat nawilżający. Jest to najważniejszy element
pielęgnacji Twojej skóry. Należy go rozprowadzać zgodnie z
kierunkiem rośnięcia włosów. Nie należy dotykać skóry i ponownie
dotykać preparatu w pojemniku, ponieważ może to spowodować jego
skażenie i preparat może stać się źródłem zakażenia. Najlepiej pobrać
za pomocą łyżki lub szpatułki odpowiednią ilość preparatu do
rozsmarowania na skórze i umieścić ją na spodku lub papierowym
ręczniku.
Do mycia używaj preparatu nawilżającego zamiast mydła (występuje
pod nazwą substytut mydła (soap substitute)). Staraj się unikać mydła,
płynów do kąpieli, żeli pod prysznic i detergentów.
Jeśli wiesz, że dłonie będą narażone na działanie substancji
podrażniających np. podczas prac domowych, załóż rękawiczki
ochronne.
Po pływaniu weź dokładny prysznic, wysusz skórę i zastosuj dużą ilość
preparatu nawilżającego.
Noś wygodne ubrania wykonane z materiałów takich jak bawełna i
unikaj noszenia wełny bezpośrednio na skórze.
Staraj się opanować pokusę drapania. Drapanie może chwilowo ulżyć
swędzeniu, ale w dłuższej perspektywie może je nasilić. Rozsmaruj
preparat nawilżający na swędzącej skórze.
Unikaj kontaktu z osobami chorymi na opryszczkę, ponieważ pacjenci
z wypryskiem są narażeni na zakażenie opryszczką na całym ciele.
4 Fitzroy Square, London W1T 5HQ
Tel: 020 7383 0266 Fax: 020 7388 5263 e-mail: [email protected]
Registered Charity No. 258474



Nie trzymaj zwierząt domowych, które w oczywisty sposób wywołują u
Ciebie reakcję alergiczną.
Staraj się nie przegrzewać. Przegrzewanie może nasilać świąd
spowodowany wypryskiem.
Wcześniej rozpoczynaj leczenie wyprysku, ponieważ im bardziej
nasilony jest wyprysk, tym trudniej go leczyć.
Gdzie znaleźć więcej informacji na temat wyprysku atopowego?
Linki do grup wsparcia pacjentów
National Eczema Society,
Hill House, Highgate Hill,
London N19 5NA
Tel: 0800 089 1122
Email: [email protected]
Web: www.eczema.org
Zalecenia NICE (Narodowy Instytut ds. Zdrowia i Doskonalenia Praktyki
Klinicznej)
Web: www.nice.org.uk/CG057
Systematyczny przegląd jakości terapii stosowanych w leczeniu wyprysku
atopowego przeprowadzany przez Państwową Służbę Zdrowia w Wielkiej
Brytanii (NHS):
Web: www.ncchta.org/execsumm/summ437.htm
Celem tej ulotki jest przedstawienie poprawnych informacji na dany temat w
oparciu o zgodność poglądów przedstawicieli Brytyjskiego Stowarzyszenia
Dermatologów (British Association of Dermatologists): jej zawartość natomiast
może czasami różnić się od porady uzyskanej od lekarza.
British Association of Dermatologists’ Patient Information Lay Review Panel
(panel Brytyjskiego Stowarzyszenia Dermatologów zatwierdzający treść
ulotki) ocenił niniejszą ulotkę w zakresie czytelności
BRYTYJSKIE STOWARZYSZENIE DERMATOLOGÓW
ULOTKA DLA PACJENTA
DATA POWSTANIA ULOTKI: SIERPIEŃ 2004
DATA AKTUALIZACJI ULOTKI: KWIECIEŃ 2009, KWIECIEŃ 2013
DATA PRZEGLĄDU: KWIECIEŃ 2016
4 Fitzroy Square, London W1T 5HQ
Tel: 020 7383 0266 Fax: 020 7388 5263 e-mail: [email protected]
Registered Charity No. 258474
Download