Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016
advertisement
Załącznik do Uchwały Nr ……./……./2016 Rady Gminy Bielice z dnia 29 grudnia 2016r. GMINNY PROGRAM WSPIERANIA RODZINY W GMINIE BIELICE NA LATA 2016-2018 2016 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 SPIS TREŚCI WPROWADZENIE............................................................................................................... 3 I. PODSTAWY PRAWNE TWORZENIA PROGRAMU .............................................................. 5 II. INFORMACJE OGÓLNE O GMINIE ................................................................................... 5 III. DIAGNOZA SYTUACJI RODZINY I DZIECKA W GMINIE ..................................................... 7 1. DZIECKO I MŁODZIEŻ W ŚRODOWISKU SZKOLNYM I RODZINNYM ........................................ 7 2. RODZINA I DZIECKO W ŚRODOWISKU LOKALNYM ................................................................ 10 3. POMOC I WSPARCIE RODZINY I DZIECKA W TRUDNEJ SYTUACJI ŻYCIOWEJ ........................ 18 4. INSTYTUCJE I ORGANIZACJE DZIAŁAJĄCE NA RZECZ RODZINY I DZIECKA ............................ 29 IV. CELE I ZADANIA .......................................................................................................... 31 V. FINANSOWANIE PROGRAMU....................................................................................... 38 VI. WDRAŻANIE, MONITOROWANIE I EWALUACJA PROGRAMU ....................................... 39 SPIS TABEL I WYKRESÓW .......................................................................................................... 40 2 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 WPROWADZENIE Rodzina jest podstawową komórką społeczeństwa oraz naturalnym środowiskiem rozwojui zaspokajania potrzeb swoich członków. Przede wszystkim warunkuje prawidłowy rozwój biologiczny i psychospołeczny dziecka, jest pierwszą instytucją wychowawczą, w której przebiega proces jego socjalizacji, kształtowanie osobowości oraz przygotowanie do przyszłych ról społecznych. Rodzina oddziałuje na dziecko poprzez określony i swoisty układ stosunków społecznych, na których podłożu dziecko przyswaja sobie określone wartości i wzory osobowe. Prawidłowo funkcjonująca rodzina zaspokaja wszystkie potrzeby dziecka w sferze psychicznej i materialno-bytowej, jest źródłem poczucia własnej wartości i bezpieczeństwa. Są jednak rodziny, które niewłaściwie pełnią przypisane im role. W rodzinach tych niejednokrotniezachodzą zjawiska patologiczne (np. alkoholizm, przemoc, rozwody lub śmierć rodziców, sieroctwo społeczne, narkomania, przestępczość, próby samobójcze, ubóstwo i bezrobocie, brak właściwej opieki rodzicielskiej i nieporadność życiowa oraz nieprzystosowanie społeczne), które czynią je dysfunkcjonalnymi, czyli takimi, które nie potrafią sprostać swoim obowiązkom, m.in. względem dzieci, oraz pomyślnie rozwiązywać swoich problemów i sytuacji kryzysowych. Dezorganizacjarodzinypowoduje,żestajesięonaniewydolnawychowawczo, a tym samym wymaga stałego monitorowania i świadczenia komplementarnego wsparcia ze strony przedstawicieli różnych grup zawodowych (np. pracowników socjalnych, asystentów rodziny, pedagogów szkolnych,opiekunów placówek wsparcia dziennego, pracownikówochronyzdrowia,policji, kuratorówsądowych czy przedstawicieliinnychinstytucji i organizacji, które działają na rzecz rodziny podejmowaniadziałańwoparciuosprecyzowanyplandziałania. i Taką dziecka) oraz możliwość daje stworzenie lokalnego systemuwspierania rodziny, który –przy założeniu, że naturalnym i koniecznym środowiskiem wychowania dziecka jest rodzina –powinien być nastawionyna pomoc wrozwiązywaniu życiowych jej problemów oraz przywróceniu prawidłowego funkcjonowania, a gdy już nastąpi rozkład więzi rodzinnych i zaistnieją okoliczności zmuszające do rozłączenia rodzinyi umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej, 3 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 namotywowanie rodziców do zmiany orazstworzenie warunków do powrotu dziecka do rodziny. Istotne znaczenie dla stworzenia systemuwspierania rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczychma przygotowanieprogramowych podstaw jego funkcjonowania. Na szczeblu gminnym taką rolę pełnią programy wspierania rodziny, w ramach których planowane są zadania służące wzmocnieniu bądź przywróceniu zdolności rodzin do wypełniania przypisanym im funkcji głównie poprzez wczesną profilaktykę i interwencję. Niniejszy programzostał przygotowany w Ośrodku Pomocy Społecznej w Bielicach.Moderatorem prac nad dokumentem było Centrum Wspierania Służb Społecznych w Częstochowie. Program składa się z kilku części. W pierwszejzostały przedstawione podstawy prawne jego tworzenia. Druga i trzeciaczęśćprogramu obejmująinformacjeogólne na temat gminy oraz diagnozę sytuacji rodziny i dziecka w gminie,która została przygotowana w oparciu o dane pozyskane odpodmiotów działających w gminie bądź obejmujących zasięgiem działania jejmieszkańców,analizę ankiet skierowanych do przedstawicieli funkcjonujących w gminie placówek oświatowych oraz mieszkańców gminy, w tym reprezentantów samorządu lokalnego, a także identyfikację instytucji i organizacji pozarządowych działających na rzecz rodziny i dziecka w gminie. Czwartaczęść programu, obejmująca przygotowany w formie zestawień tabelarycznych harmonogram, wyznacza cele i niezbędne do podjęcia zadania, wskazując m.in.realizatorów poszczególnych zapisów oraz czas ich wdrożenia. Piąta i szóstaczęść programu zawierająinformacje na temat sposobu finansowaniadokumentu oraz prowadzenia jego monitoringu i ewaluacji przy wykorzystaniu przygotowanego w części czwartej dokumentu zestawu wskaźników monitoringowych. 4 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 I.PODSTAWY PRAWNETWORZENIA PROGRAMU Obowiązek opracowania Gminnego Programu Wspierania Rodziny w GminieBielice na lata 2016-2018wynika z art. 176 pkt. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny isystemie pieczy zastępczej (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 575 ze zm.),który w ramach zadań własnych gminy przewiduje „opracowanie i realizację 3-letnich gminnych programów wspierania rodziny”. Programpozostaje w zgodności ze Strategią Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Bielice na lata 2016-2020 i umożliwiaaplikowanie o dodatkowe środki finansowe w oparciu o konkursy ogłaszane przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej w ramach programów resortowych, w tym resortowego programu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej. II. INFORMACJE OGÓLNE O GMINIE Gmina Bielice jest gminą wiejską, położoną w zachodniej części województwa zachodniopomorskiego, w powiecie pyrzyckim. Zajmuje powierzchnię 84,12 km 2, a w jej skład wchodzi 12 jednostek osadniczych:Babin, Babinek, Będgoszcz, Bielice, Chabowo, Chabówko, Linie, Nowe Chrapowo, Nowe Linie, Parsów, Stare Chrapowo i Swochowo. Siedzibą gminy jest miejscowość Bielice. Pod względem fizycznogeograficznym gmina leży na równinie Pyrzycko-Stargardzkiej i Wełtyńskiej. Przez jej teren przepływa rzeka Bielica uchodząca do pobliskiego Jeziora Będgoszcz. Obszar gminy jest lekko pofałdowany, liczne wzniesienia (m.in.: Lisia Góra – 42 m n.p.m., Stargardzka Góra – 54 m n.p.m., Swochowska Góra – 81 m n.p.m) występują zwłaszcza w południowej części gminy. Przez teren gminy przebiega najważniejszy szlak komunikacyjny województwa zachodniopomorskiego – droga krajowa nr 3 łącząca gminę ze stolicą powiatu Pyrzycami i prowadząca dalej do skrzyżowania z drogą krajową nr 10 w Płoni. System komunikacyjny gminy uzupełniają sieci dróg powiatowych i gminnych. 5 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 Na koniec 2015 roku gmina liczyła 3.117 mieszkańców, w tym 1.547 kobiet. W ostatnich latach widoczny jest systematyczny spadekliczby dzieci i młodzieży oraz osób w wieku produkcyjnym, któremu towarzyszy wzrost liczby osób starszych. Zmiany te powodują postępujący proces starzenia się społeczności lokalnej. Bielice są gminą o charakterze rolniczym. Produkcji rolnej na jej terenie sprzyjają dobre warunki glebowe, klimatyczne i hydrologiczne oraz ukształtowanie terenu. W strukturze upraw dominują zboża, uprawy przemysłowe, rzepaki i rzepik orazziemniaki, natomiast podstawowy kierunek produkcji zwierzęcej stanowi hodowla trzody chlewnej i bydła. Na terenie gminy funkcjonuje ponad 230podmiotów gospodarczych. Działalność gospodarcza prowadzona jestgłównie w takich sekcjach, jak: budownictwo, handel i usługi w zakresie napraw,przetwórstwo przemysłowe oraz transport i gospodarka magazynowa. Gmina, charakteryzuje się relatywnie wysokim,mimo spadku w ostatnich latach, poziomem bezrobociaoraz deficytem miejsc pracy. Brak zatrudnienia dotyka przede wszystkim osoby młode, w wieku do 34 lat, osoby pozostające bez zatrudnienia długotrwale, tj. 12 miesięcy i więcej, osoby ze stażem pracy do roku oraz od roku do 5 lat, a także osoby z wykształceniemgimnazjalnym i niższym oraz zasadniczym zawodowym. W ostatnich latach liczba mieszkań w gminie pozostaje na zbliżonym poziomie,w tymliczba mieszkań będących w zasobach gminy (wśród tych ostatnich nie ma mieszkań socjalnych). Większość mieszkań w gminie wyposażona jest w instalacje techniczno-sanitarne w postaci wodociągu, ustępu spłukiwanego, łazienki i centralnego ogrzewania. Na terenie gminy nie ma natomiast sieci gazowej; jej mieszkańcy korzystają z gazu z butli gazowych. Gmina posiada bazę oświatową, na którą składają się: szkoła podstawowa, gimnazjum oraz 2 oddziały przedszkolne połączone organizacyjnie w zespół szkół.Na jej terenie nie ma natomiast żłobka, co powoduje, że nie są zaspokajane potrzeby w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3. Działalność kulturalna w gminie ogniskuje się wokół Gminnej Biblioteki Publicznej w Bielicach.Prowadzona zwyczajowo przez ośrodki kultury działalność rozwijająca i zaspokajająca potrzeby w zakresie kultury, w gminie realizowana jest również przez Urząd Gminy i Świetlice środowiskowe w Babinie,Liniach, Parsowiei Swochowieprzy współpracy z Zespołem Szkół Publicznych w Bielicach, organizacjami pozarządowymi, w tym z Klubem 6 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 Sportowym „Unia” Swochowo, oraz z lokalną parafią.Urząd Gminy wraz z Klubem Sportowym „Unia” Swochowo zajmuje się równieżpopularyzacją kultury fizycznej, organizowaniem zajęć, zawodów i imprez sportowo-rekreacyjnych w gminie.Upowszechnianiu kultury fizycznej, sportu i rekreacji służy dostępna na jej terenie infrastruktura sportowo-rekreacyjna, obejmująca zarówno obiekty znajdujące się przy placówce oświatowej, jak i boiska sportowe. W gminie funkcjonuje 1 niepubliczny zakład opieki zdrowotnej oraz działa 1 punkt apteczny. Główną instytucją realizującą zadania pomocy społecznej w gminie jest Ośrodek Pomocy Społecznej w Bielicach, a nad bezpieczeństwem publicznym jej mieszkańców czuwa Komenda Powiatowa Policji w Pyrzycach. Sektor pozarządowy funkcjonujący w gminie obejmuje 9organizacji, w tym organizacje działające na rzecz rozwoju lokalnego, osób w wieku emerytalnym i rencistów,ochrony środowiska, upowszechniania kultury fizycznej i sportu, a także jednostki ochotniczej straży pożarnej. III. DIAGNOZA SYTUACJI RODZINYI DZIECKA W GMINIE 1. DZIECKO I MŁODZIEŻ W ŚRODOWISKU SZKOLNYM I RODZINNYM Diagnoza sytuacji dziecka i młodzieży w środowisku szkolnym i rodzinnym została dokonana na podstawie badania ankietowego przeprowadzonego w działającym w gminie Zespole Szkół Publicznych im. Jana Pawła II w Bielicach (ul. Jana Pawła II 33a, 74-202 Bielice), w skład którego wchodzą: szkoła podstawowa, gimnazjum oraz 2 oddziały przedszkolne. Badanie to umożliwiło identyfikację występujących problemów i przyczyn negatywnych zachowań, pozyskanie informacji na temat posiadanych przez placówkę zasobów, oferty zajęć dodatkowych, podejmowanych działań profilaktycznych i wychowawczych, form współpracy z rodzicami oraz z innymi instytucjami i organizacjami, a także określenie potrzeb dzieci i młodzieży oraz możliwości ich zaspokojenia. 7 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 Posiadane zasoby oraz oferta zajęć dodatkowych Placówka daje możliwość skorzystania ze wsparcia pedagoga, pielęgniarki, logopedy i doradcy zawodowego (brak dostępu do psychologa), a także posiada sprzęt audiowizualny, bibliotekę, świetlicę, stołówkę, w której prowadzone jest dożywianie uczniów, salę gimnastyczną, boisko szkolne i pracownię komputerową z dostępem do Internetu. Nie funkcjonują w niej natomiast klasy integracyjne. Placówka proponuje uczniom zajęcia dodatkowe, w tym zajęcia kierowane do osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Najczęściej są to: różnorodne przedmiotowe koła zainteresowań, zajęcia rozwijające uzdolnienia, sportowe, turystyczne, rewalidacyjne, korekcyjno-kompensacyjne, logopedyczne, dydaktyczno-wyrównawcze, terapeutyczne z elementami socjoterapii, a także ukierunkowane na doradztwo zawodowe. Problemy dzieci, młodzieży i ich rodzin oraz przyczyny negatywnych zachowań W opinii przedstawicieli ankietowanej placówki, dzieci i młodzież oraz ich rodziny najczęściej zmagają się z problemami, u podstaw których leżą prowadzące do niewydolności opiekuńczo-wychowawczej nieodpowiednie umiejętności wychowawcze rodziców oraz ogólne problemy rodziny związane z brakiem pracy, ubóstwem, uzależnieniami, przemocą i konfliktami sąsiedzkimi. Ich efektem są występujące u uczniów agresja i przemoc, problemy natury emocjonalnej oraz nieprzestrzeganie przez nich przyjętych norm i zasad postępowania. Wśród najczęstszych przyczyn negatywnych zachowań wśród dzieci i młodzieży badani wskazywali niski poziom kompetencji wychowawczych rodziców, negatywny wpływ grupy rówieśniczej, brak pozytywnych wzorców i autorytetów oraz niewłaściwie zagospodarowanie czasu wolnego. Podejmowane działania profilaktyczne i wychowawcze W ankietowanej placówce podejmowane są różnorodne działania profilaktyczne i wychowawcze. Przybierają one formę realizowanych programów profilaktycznych 8 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 i wychowawczych (np. promujących zdrowy tryb życia, edukujących dla bezpieczeństwa), a także indywidualnej pomocy pedagoga szkolnego i tematycznych lekcji wychowawczych. Współpraca z rodzicami oraz z innymi instytucjami i organizacjami Szkoła podejmuje współpracę z rodzicami uczniów. Najczęściej w jej ramach odbywają się zebrania i spotkania indywidualne. Pedagodzy utrzymują kontakt z rodzicami uczniów, zarówno osobiście, jak i telefonicznie, oraz angażują ich w życie szkoły, np. organizację wycieczek, zabaw czy imprez kulturalnych i sportowych. Placówka współpracuje także z innymi instytucjami i organizacjami wspierającymi dzieci, młodzież i ich rodziny. Zazwyczaj są to: Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Pyrzycach, Sąd Rejonowy (III Wydział Rodzinny i Nieletnich) i Zespół Kuratorskiej Służby Sądowej ds. karnych, rodzinnych i nieletnich w Stargardzie oraz Ośrodek Pomocy Społecznej w Bielicach (pracownicy socjalni i asystenci rodziny). Szkoła współpracuje również z Kurią Metropolitalną Szczecińsko-Kamieńską, organizacjami pozarządowymi, a także z placówkami kultury w gminie i w powiecie. Spośród ww. podmiotów, ważną rolę pełni PoradniaPsychologiczno-Pedagogiczna w Pyrzycach świadcząca specjalistyczną pomoc psychologiczno-pedagogiczną i logopedyczną dzieciom i młodzieży oraz rodzicom i nauczycielom w rozwiązywaniu problemów wychowawczych i edukacyjnych.W roku szkolnym 2014/2015 pomocą specjalistów z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej objętych 76 dzieci i młodzieży z gminy Bielice. Istotne znaczenie ma również współpraca szkoły z kuratorami sądowymi. Według danychZespołu Kuratorskiej Służby Sądowej ds. karnych, rodzinnych inieletnich przy Sądzie Rejonowym w Stargardzie na koniec kwietnia 2016 roku, na terenie gminy Bielice prowadzonych było 7 nadzorów opiekuńczychw związku z ograniczeniem władzy rodzicielskiej(nadzorem objętych było11 rodziców i 15 małoletnich dzieci), 3nadzory nad nieletnimi oraz 2 nadzory nad zobowiązaniem do wykonania obowiązku przez nieletniego. Z uwagi na to, że osobypod nadzorem, w stosunku do których prowadzone były postępowania wykonawcze,pojawiały się w różnych sprawach, łączna ich liczba wynosiła: 11 osób dorosłych (w tym 2 osobyprzebywające poza gminą) oraz 17 osób niepełnoletnich. Zespół zajmował się również jedną sprawą, w której Sąd zlecił okresowe wykonywanie czynności kontrolnych dotyczących warunków życiowych osoby ubezwłasnowolnionej. 9 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 Potrzeby dzieci i młodzieży oraz możliwości ich zaspokojenia Za najważniejsze potrzeby dzieci i młodzieży w gminie przedstawiciele ankietowanej placówki uznali zabezpieczenie podstawowych potrzeb socjalnych oraz zacieśnienie więzi rodzinnych. Wskazali również na konieczność zapewnienia dzieciom bezpieczeństwa w czasie wolnym, jak również poszerzenia oferty aktywnego spędzania czasu wolnego. W celu zaspokojenia ww. potrzeb, szkoła, korzystając z posiadanych zasobów, realizuje wyznaczone jej przez gminę zadania, których podstawą jest monitorowanie sytuacji dzieci i natychmiastowa reakcja w przypadku wystąpienia nieprawidłowości, dożywianie uczniów oraz prowadzenie akcji profilaktycznych. Zwrócono również uwagę na potrzebę prowadzenia pedagogizacji rodziców w celu lepszego wypełniania przez nich funkcji rodzicielskich. 2. RODZINA I DZIECKO W ŚRODOWISKU LOKALNYM W ramach diagnozy sytuacji rodziny i dziecka w gminie przeprowadzono również badania ankietowe wśród mieszkańców gminy, w tym reprezentantów samorządu lokalnego– Wójta Gminy, Sekretarza Gminy, Skarbnika Gminy, radnych, sołtysów, pracowników Urzędu Gminy, członków komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, przedstawicieli jednostek organizacyjnych gminy, m.in. placówek oświatowych, kulturalnych, sportowych i pomocy społecznej, a także przedstawicieli jednostek służby zdrowia, policji, organizacji pozarządowych i kościoła. Badania te posłużyły m.in. ocenie warunków życia w gminie, identyfikacji występujących na jej terenie problemów społecznych, wskazaniu grup zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz poznaniu istotnych z punktu widzenia niniejszego Programu opinii na temat przyczyn bezradności opiekuńczo-wychowawczej oraz w prowadzeniu gospodarstwa domowego,negatywnych zjawisk społecznych wśród dzieci i młodzieży,ich 10 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 przyczyn, a także propozycji działań, jakie należałoby podjąć w celu zmniejszenia natężenia tych problemów oraz zminimalizowania ich skutków. Do analizy przedłożono w sumie 73 wypełnioneanonimowo ankiety.Odpowiedzi na pytanie o warunki życia w gminieprzedstawia poniższy wykres. Wykres 1. Warunki życia w gminie lokalny rynek pracy 1.4 5.5 wychowanie przedszkolne 9.0 dostępność kultury i rozrywki 9.6 bezpieczeństwo publiczne 6.8 dostępność placówek usługowych 6.9 dostępność sieci wodociągowej 15.9 12.3 0% 12.3 22.5 43.8 16.7 47.9 34.2 20.0 6.8 2.7 12.3 9.6 41.4 34.8 35.6 16.7 20.5 32.9 34.8 8.5 13.7 5.5 36.1 22.9 6.9 4.2 4.2 27.4 42.3 23.6 dostępność sieci gazowej 1.4 14.3 dostępność sieci Internet 23.6 34.2 21.9 dostępność (i stan) sieci drogowej 16.4 29.2 30.1 11.0 16.4 42.5 40.3 18.3 13.7 25.4 45.8 20.5 8.5 bardzo dobrze 21.9 22.2 mieszkalnictwo dostępność sieci kanalizacyjnej 9.6 5.5 16.7 20.5 17.9 18.1 pomoc społeczna 33.3 39.7 31.3 5.6 32.9 31.9 26.0 szkolnictwo ponadgimnazjalne opieka zdrowotna 31.5 18.1 szkolnictwo podstawowe i gimnazjalne dostępność sportu i rekreacji 28.8 31.5 14.5 16.4 4.1 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% dobrze średnio źle bardzo źle Źródło danych: Badania ankietowe przeprowadzone w środowisku lokalnym. Analizując warunki życia w gminie, przedstawiciele środowiska lokalnego najwyżej ocenili dostęp do sieci wodociągowej (łącznie 69,8% ocen dobrych i bardzo dobrych), dostęp do szkolnictwa podstawowego i gimnazjalnego (w sumie 65,7% ocen dobrych i bardzo dobrych) oraz pomoc społeczną (łącznie 62,5% ocen dobrych i bardzo dobrych). 11 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 Najniżej ankietowani ocenili lokalny rynek pracy (w sumie 64,4% ocen bardzo złych i złych), dostęp do sieci gazowej (łącznie 61,4% ocen bardzo złych i złych), kultury i rozrywki (w sumie 58,9% ocen złych i bardzo złych) oraz dostępność (i stan) sieci drogowej (łącznie 49,3% ocen złych i bardzo złych). Z niski ocenami spotkały się również dostępność szkolnictwa ponadgimnazjalnego (w sumie 41,8% ocen złych i bardzo złych), opieki zdrowotnej (łącznie 39,7% ocen złych i bardzo złych) i placówek usługowych (w sumie 33,4% ocen złych i bardzo złych), sytuacja mieszkaniowa (łącznie 31% ocen złych i bardzo złych) oraz dostępność sportu i rekreacji (w sumie 30,5% ocen złych i bardzo złych). Kolejnywykres przedstawia odpowiedzi badanych na pytanie o problemy, które najczęściej dotykają mieszkańców gminy. Wykres 2. Problemy najczęściej dotykające rodziny zamieszkujące wgminie bezrobocie bezdomność 6.0% 1.0% 2.5% 5.0% 1.5% 0.5% bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych rozpad więzi rodzinnych, samotne wychowywanie dzieci 31.0% 3.0% sieroctwo społeczne alkoholizm 3.0% narkomania przemoc w rodzinie problemy związane ze starzeniem się 3.5% 26.0% długotrwała lub ciężka choroba niepełnosprawność 9.0% 1.5% 6.5% złe warunki mieszkaniowe przestępczość zdarzenia losowe Źródło danych: Badania ankietowe przeprowadzone w środowisku lokalnym. Do problemów, które najczęściej dotykają mieszkańców gminy, respondenci zaliczyli bezrobocie (31%) i alkoholizm (26%), a następnie bezradność w sprawach opiekuńczowychowawczych i w prowadzeniu gospodarstwa domowego, zaniedbanie dzieci (9%). Odpowiadając na następne pytanie, ankietowali identyfikowali grupy zagrożone wykluczeniem społecznym w gminie. Uzyskane odpowiedzi przedstawia poniższy wykres. 12 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 Wykres 3. Grupy zagrożone wykluczeniem społecznym w gminie rodziny i osoby o niskim statusie materialnym 5.1% 0.5% 4.6% rodziny i osoby zmagające się z problemami opiekuńczo-wychowawczymi osoby samotnie wychowujące dzieci 21.5% 5.1% rodziny i osoby dotknięte problemami uzależnień 3.6% 9.7% 16.4% rodziny zmagające się problemem przemocy domowej osoby starsze i samotne osoby niepełnosprawne i ich rodziny 1.5% osoby bezdomne 8.2% rodziny i osoby mające problemy mieszkaniowe 23.6% dzieci i młodzież osoby opuszczające zakłady karne Źródło danych: Badania ankietowe przeprowadzone w środowisku lokalnym. Najwięcej badanych stwierdziło, że najbardziej zagrożone wykluczeniem społecznym są rodziny i osoby dotknięte problemami uzależnień (23,6%) oraz o niskim statusie materialnym (21,5%). Zdaniem respondentów wykluczeniem społecznym zagrożone są także osoby starsze i samotne (16,4%), rodziny i osoby zmagające się z problemami opiekuńczo- wychowawczymi, w tym rodziny wielodzietne i niepełne (9,7%) oraz rodziny dotknięte problemem przemocy domowej (8,2%). Na poniższych wykresach przedstawiono odpowiedzi respondentów na temat przyczyn bezradności opiekuńczo-wychowawczej oraz w prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz wskazane przez nich działania, które przyniosłyby największą skuteczność w zapobieganiu i rozwiązywaniu tego problemu. 13 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 Wykres 4. Przyczyny bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych oraz w prowadzeniu gospodarstwa domowego w gminie 7.1% Wykres 5. Jakie działania poprawiłyby sytuację rodzin niewydolnych wychowawczo w gminie? 9.8% 4.1% 4.9% 25.5% 4.6% 4.9% 16.2% 10.8% 10.7% 16.7% 20.9% 20.6% 27.0% praca socjalna 2.5% 13.7% pomoc asystenta rodziny niski poziom umiejętności wychowawczych ubóstwo uzależnienia przemoc w rodzinie niepełnosprawność, długotrwała choroba wielodzietność samotne rodzicielstwo edukacja rodzin w zakresie właściwego wypełniania ról rodzicielskich zwiększenie dostępności poradnictwa psychologiczno-pedagogicznego, terapii rodzinnej wyższe świadczenia pieniężne dla rodzin wielodzietnych i niepełnych pomoc w znalezieniu zatrudnienia profilaktyka i terapia w zakresie uzależnień i przemocy w rodzinie poszerzenie oferty wsparcia instytucji i organizacji wspierających rodzinę zwiększenie dostępu dzieci i młodzieży do alternatywnych form spędzania czasu wolnego Źródło danych: Badania ankietowe przeprowadzone w środowisku lokalnym. W opinii badanych głównymi przyczynami bezradności w sprawach opiekuńczowychowawczych oraz w prowadzeniu gospodarstwa domowego w gminie są uzależnienia (27%), niski poziom umiejętności wychowawczych (25,5%) i ubóstwo (20,9%). Zdaniem respondentów duży wpływ na występowanie tego problemu ma również przemoc w rodzinie (10,7%). 14 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 Wśród działań, których podjęcie mogłoby poprawić sytuację rodzin niewydolnych wychowawczo, ankietowani najczęściej wskazywali: udzielenie pomocy w znalezieniu zatrudnienia (20,6%), edukowanie rodzin w zakresie właściwego wypełniania ról rodzicielskich (16,7%), zapewnienie pomocy ze strony asystenta rodziny (16,2%) oraz poprawę dostępności poradnictwa psychologiczno-pedagogicznego i terapii rodzinnej (13,7%). Następne wykresy prezentują opinie respondentów na temat negatywnych zjawisk społecznych, na które narażone są dzieci i młodzież w gminie, problemów występujących w rodzinie i w środowisku lokalnym, które są ich najczęstszymi przyczynami, oraz działań, które mogłyby być odpowiedzią na problemy, z którymi zmagają się dzieci i młodzież. Wykres 6. Negatywne zjawiska społeczne, na które narażone są dzieci i młodzież w gminie zaniedbanie wychowawcze ze strony rodziców 8.5% 7.0% 25.6% zaniedbania socjalne (np. niedożywienie) sięganie po substancje uzależniające (np. alkohol, narkotyki, dopalacze) 8.5% agresja i przemoc 6.0% demoralizacja 17.6% przestępczość, wandalizm, chuligaństwo 26.6% uzależnienie od sieci Internet Źródło danych: Badania ankietowe przeprowadzone w środowisku lokalnym. Według ankietowanych, do negatywnych zjawisk społecznych, na które najbardziej narażone są dzieci i młodzież z gminy, należą: sięganie po substancje uzależniające, np. alkohol, narkotyki i dopalacze (26,6%), zaniedbania wychowawcze ze strony rodziców (25,6%) oraz agresja i przemoc (17,6%). 15 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 Wykres 7. Problemy występujące w rodzinie, które są najczęstszymi przyczynami negatywnych zjawisk społecznych wśród dzieci i młodzieży z gminy 8.1% 1.9% Wykres 8. Problemy występujące w środowisku lokalnym, które są najczęstszymi przyczynami negatywnych zjawisk społecznych wśród dzieci i młodzieży z gminy 2.4% 16.3% 20.6% 21.9% 10.2% 17.7% 9.7% 11.5% 6.6% 1.5% 2.0% 9.6% 10.2% 28.2% 21.4% ograniczony dostęp do placówek kulturalnych i obiektów sportowo-rekreacyjnych niski poziom umiejętności wychowawczych brak animatorów kultury i instruktorów sportu niski status materialny rodzin brak miejsc spotkań, np. klubów młodzieżowych alkoholizm rodziców nieodpowiedni dostęp do placówek wsparcia dziennego (np. świetlic) przemoc w rodzinie niewystarczające wsparcie w postaci dożywiania w placówkach oświatowych brak pozytywnych wzorców i autorytetów ograniczona działalność profilaktyczna rozpad rodziny ograniczony dostęp do wsparcia specjalistycznego (np. pedagoga, psychologa) wielodzietność brak odpowiedniego nadzoru ze strony służb społecznych i policji niepełnosprawność i choroby w rodzinie brak perspektyw po zakończeniu edukacji Źródło danych: Badania ankietowe przeprowadzone w środowisku lokalnym. Identyfikując problemy występujące w rodzinie, które są najczęstszymi przyczynami negatywnych zjawisk społecznych wśród dzieci i młodzieży z gminy, ankietowani wskazali 16 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 na alkoholizm rodziców (28,2%), niski poziom umiejętności wychowawczych (20,6%) oraz brak pozytywnych wzorców i autorytetów (17,7%), a także niski status materialny rodzin (11,5%). Szukając z kolei przyczyn negatywnych zjawisk społecznych wśród dzieci i młodzieży w problemach występujących w środowisku lokalnym, badani szczególną uwagę zwrócili na ograniczony dostęp do placówek kulturalnych iobiektów sportowo-rekreacyjnych (21,9%), brak miejsc spotkań, np. klubów młodzieżowych (21,4%) oraz brak perspektyw po zakończeniu edukacji (16,3%). Wykres 9. Działania mogące być odpowiedzią na problemy, z którymi zmagają się dzieci i młodzież w gminie pedagogizacja rodziców zintensyfikowanie działalności profilaktycznej dotyczącej zagrożeń psychospołecznych promowanie zdrowego trybu życia 7.5% 6.0% 7.5% 7.0% 2.0% 4.5% 8.5% 9.0% 5.0% zwiększenie dostępności wsparcia specjalistycznego (np. pedagoga, psychologa) wzbogacanie oferty edukacyjno-wychowawczej, w tym kierowanej do uczniów uzdolnionych zabezpieczenie potrzeb bytowych dzieci z rodzin ubogich rozszerzenie oferty zajęć pozalekcyjnych zwiększenie dostępności dóbr kultury 3.5% 6.5% 7.5% budowa placów zabaw i obiektów sportoworekreacyjnych tworzenie i rozwój oferty świetlic 10.9% 14.9% organizowanie miejsc spotkań dla młodzieży organizowanie imprez środowiskowych zwiększenie liczby patroli w miejscach publicznych w mieście wpływanie na dostosowanie kierunków kształcenia do potrzeb lokalnego rynku pracy Źródło danych: Badania ankietowe przeprowadzone w środowisku lokalnym. Wskazując działania, jakie mogłyby być odpowiedzią na problemy, z którymi zmagają siędzieci i młodzież w gminie, ankietowani podkreślili przede wszystkim potrzebę rozszerzenia oferty zajęć pozalekcyjnych (14,9%), zabezpieczenia potrzeb bytowych dzieci z rodzin ubogich (dożywianie, wyposażenie w podręczniki i pomoce szkolne, organizacja wypoczynku; 17 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 10,9%), zwiększenia dostępności wsparcia specjalistycznego (np. pedagoga, psychologa; 9%)oraz organizowania miejsc spotkań dla młodzieży (8,5%). 3. POMOC I WSPARCIE RODZINY I DZIECKA W TRUDNEJ SYTUACJI ŻYCIOWEJ Główną instytucją, która świadczy w gminiepomoc i wsparcie rodzinom i dzieciom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej jestOśrodek Pomocy Społecznej w Bielicach. Prowadząc działalność w tym zakresie realizuje on zadania wynikające m.in. z takich aktów prawnych, jak: ustawa o pomocy społecznej, ustawa o świadczeniach rodzinnych, ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, ustawa o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, ustawa o Karcie Dużej Rodziny, ustawa o dodatkach mieszkaniowych, ustawa – Prawo energetyczne oraz ustawa o systemie oświaty. W latach 2014-2015 liczba rodzin, z którymi przeprowadzono wywiad środowiskowy w gminie, była niższa niż w 2013 roku (130 w 2013 r., 51 w 2014 r., 69 w 2015 r.), natomiast stale zmniejszała się liczba osób przebywających w tych rodzinach (z 394 w 2013 r. do 297 w 2015 r.). W latach 2013-2015 liczba rodzin i osób w rodzinach, którym przyznano świadczenie, zmniejszała się z roku na rok (z odpowiednio 130 i 394 w 2013 r. do 107 i 319 w 2015 r.). Systematycznie spadała również liczba rodzin i osób w rodzinach, którym przyznano świadczenie pieniężne (z odpowiednio 126 i 377 w 2013 r. do 77 i 217 w 2015 r.). Z kolei liczba rodzin i osób w rodzinach, którym przyznano świadczenie niepieniężne, ulegała niewielkim wahaniom (odpowiednio 52 i 226 w 2013 r., 51 i 229 w 2014 r., 58 i 216w 2015 r.). W gronie osób korzystających z pomocy społecznej w gminie, największą grupę stanowiły dzieci i młodzież (100 w 2013 r., 142 w 2014 r., 109 w 2015 r.). Ich udział w ogóle odbiorców pomocy społecznej, którym przyznano świadczenie, wynosił: 56,2% w 2013 roku, 57% w 2014 roku i 49% w 2015 roku. Zdecydowaną większość odbiorców wsparcia udzielanego przez OPS stanowiły osoby długotrwale korzystające z pomocy społecznej (129 w 2013 r., 146 w 2014 r., 183 w 2015 r.). Ich odsetek w gronie beneficjentów Ośrodka, którym przyznano świadczenie, ulegał wahaniom (72,5% w 2013 r., 58,6% w 2014 r., 82,8% w 2015 r.). 18 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 Poniższe wykresy przedstawiają dane szczegółowe na temat korzystających z pomocy społecznej w gminie. Wykres 10. Rodziny i osoby w rodzinach w gminie, z którymi w latach 2013-2015 przeprowadzono wywiad środowiskowy Wykres 11. Rodziny i osobyw rodzinach w gminie, którym w latach 2013-2015 przyznano świadczenie 394 400 394 400 367 357 319 297 300 300 200 200 130 130 100 69 119 107 100 51 0 0 2013 r. liczba rodzin 2014 r. 2015 r. liczba osób w rodzinach 2013 r. liczba rodzin 2014 r. 2015 r. liczba osób w rodzinach Źródło danych:Ośrodek Pomocy Społecznej w Bielicach. Wykres 12. Rodziny i osoby w rodzinach w gminie, którym w latach 2013-2015 przyznano świadczenie pieniężne Wykres 13. Rodziny i osoby w rodzinach w gminie, którym w latach 2013-2015 przyznano świadczenie niepieniężne 19 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 400 377 250 216 200 279 300 229 226 217 150 200 100 126 95 100 77 52 51 2012 r. 2013 r. 58 50 0 0 2013 r. liczba rodzin 2014 r. 2015 r. liczba osób w rodzinach liczba rodzin 2014 r. liczba osób w rodzinach Źródło danych: Ośrodek Pomocy Społecznej w Bielicach. Biorąc pod uwagę strukturę rodzinkorzystających ze wsparcia OPS-u, najliczniejsze grupy w latach 2013-2015 stanowiły rodziny jednoosobowe.Wśród rodzin z dziećmi dominowały rodziny z dwojgiemlub trojgiem dzieci,w gronie rodzin niepełnych– rodziny z jednym lub dwojgiem dzieci, a wśródrodzin emerytów i rencistówrodziny jednoosobowe. Dane szczegółowe na ten temat przedstawia poniższa tabela. Tabela 1. Typy rodzin objętych pomocą społeczną w gminie w latach 2013-2015 typy rodzin o liczbie dzieci: o liczbie osób: rodziny ogółem 1 2 3 4 5 6 i więcej w tym: rodziny z dziećmi ogółem 1 2 3 4 5 liczba osób w rodzinach 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2013 r. 2014 r. 130 106 108 394 335 34 24 39 34 24 22 18 13 44 36 23 21 17 69 63 23 17 13 92 68 16 18 17 80 90 12 8 9 75 54 68 66 55 292 281 23 22 15 75 64 23 20 18 92 82 16 17 18 83 86 4 4 2 24 24 0 1 0 0 7 liczba rodzin 2015 r. 313 39 26 51 52 85 60 239 42 74 93 12 0 20 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 0 2 13 6 5 2 0 4 1 1 0 2 o liczbie osób: o liczbie dzieci: 6 7 i więcej rodziny niepełne ogółem 1 2 3 4 i więcej rodziny emerytów i rencistów ogółem 1 2 3 4 i więcej 0 2 10 6 3 1 0 3 1 1 0 1 0 2 16 8 5 3 0 11 5 2 3 1 0 18 38 13 16 9 0 13 1 2 0 10 0 18 24 12 9 3 0 8 1 2 0 5 0 18 51 19 16 16 0 22 5 4 9 4 Źródło danych:Ośrodek Pomocy Społecznej w Bielicach. Wśród mieszkańców gminy korzystających ze wsparcia OPS-u w latach 2013-2015 najliczniejsze grupy stanowiły rodziny dotknięte ubóstwem i bezrobociem. Dane szczegółowe w tym zakresie przedstawia poniższy wykres. Wykres 14. Powody przyznawania pomocy społecznej w gminie w latach 2013-2015 (liczba osób w rodzinach) 400 383 342 329 293 300 264 221 200 112 100 0 95 58 81 58 52 6 2 4 7 6 2013 r. ubóstwo niepełnosprawność potrzeba ochrony macierzyństwa zdarzenie losowe trudności po opuszczeniu zakładu karnego 11 7 4 5 1 2014 r. 2116 6 5 2 1 2015 r. bezrobocie długotrwała lub ciężka choroba bezradność ws. opiekuńczo-wychowawczych bezdomność alkoholizm Źródło danych: Ośrodek Pomocy Społecznej w Bielicach. W latach 2013-2015 stale zmniejszała się liczba osób w rodzinach korzystających ze wsparcia OPS-u z zasadniczych powodów przyznawania pomocy społecznej w gminie, 21 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 tj. ubóstwa (z 383 w 2013 r. do 293 w 2015 r.) i bezrobocia (z 329 w 2013 r. do 221 w 2015 r.). Systematycznie zmniejszyła się również liczba odbiorców pomocy społecznej dotkniętych niepełnosprawnością (ze 112 w 2013 r. do 81 w 2015 r.), natomiast na zbliżonym poziomie pozostała liczba świadczeniobiorców zmagających się z długotrwałą lub ciężką chorobą (58 w 2013 r., 52 w 2014 r., 58 w 2015 r.). W analizowanym okresie z roku na rok zwiększała się liczba osób korzystających z pomocy społecznej z powodu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i w prowadzeniu gospodarstwa domowego (z 6 w 2013 r. do 16 w 2015 r.), z kolei w 2015 roku w gronie świadczeniobiorców pojawiły się osoby wymagające, z uwagi na wielodzietność, ochrony macierzyństwa (21 osób w rodzinach). Świadczenia pomocy społecznej udzielane przez OPS mają głównie charakter pieniężny, niepieniężny i usługowy. Dane szczegółowe w tym zakresie za lata 2013-2015 przedstawia poniższa tabela. Tabela 2. Formy świadczeń pomocy społecznej udzielonych w gminie przez OPS w latach 2013-2015 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 20 22 210 201 205 zasiłek okresowy 85 60 57 462 382 321 zasiłek celowy 70 78 34 X X X zasiłek celowy przyznany w ramach programu „Pomoc 46 Państwa w zakresie dożywiania” 24 24 185 93 131 105 195 115 13.959 14.062 13.941 posiłek przyznany w ramach programu „Pomoc 105 Państwa w zakresie dożywiania” 195 115 13.959 14.062 13.941 w tym: niepieniężne liczba świadczeń 19 posiłek usługi liczba osób zasiłek stały w tym: pieniężne formy świadczeń schronienie 2 3 5 358 672 358 ubranie 0 0 0 0 0 0 sprawienie pogrzebu 0 0 1 0 0 1 odpłatność gminy za pobyt w domu pomocy społecznej 5 5 5 54 60 56 usługi opiekuńcze 1 3 8 1.385 1.904 2.896 specjalistyczne usługi opiekuńcze 0 0 0 0 0 0 specjalistyczne usługi dla osób z zaburzeniami psychicznymi 0 0 0 0 0 0 22 poradnictwo specjalistyczne 1* 1* 5* X X X praca socjalna 68* 52* 70* X X X interwencja kryzysowa 0* 0* 0* X X X kontrakt socjalny 13 5 10 X X X indywidualne programy pomocy indywidualny program wychodzenia 0 z bezdomności 0 0 X X X indywidualny program zatrudnienia socjalnego (CIS) 0 0 0 X X X wspieranie rodziny i piecza zastępcza Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 wspieranie rodziny przez asystenta rodziny (liczba asystentów rodziny) 12* (1) 15* (1) 13* (3) X X X odpłatność za pobyt dziecka w pieczy zastępczej (w zł) 0 X X 0 1 X *liczba rodzin Źródło danych: Ośrodek Pomocy Społecznej w Bielicach. Spośród świadczeń pieniężnych najczęściej udzielanymi formami pomocy w latach 2013-2015 były zasiłek okresowy i celowy. Zasiłek okresowy przysługuje w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego. W latach 2013-2015 liczba osób, które z niego skorzystały, zmniejszała się z roku na rok (z 85 w 2013 r. do 57 w 2015 r.). Z kolei zasiłek celowy jest przyznawany na zaspokojenie niezbędnej potrzeby bytowej, a w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, obuwia, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, opłat za gaz, energię, wodę i czynsz, a także kosztów pogrzebu. Liczba osób nim objętych w 2015 roku była znacznie niższa niż w latach 2013-2014 (70 w 2013 r., 78 w 2014 r., 34 w 2015 r.). Dominujący rodzaj pomocy niepieniężnej stanowił z kolei posiłek, który był wsparciem udzielanym głównie dzieciom w ramach wieloletniego programu rządowego „Pomoc państwa w zakresie dożywiania” (obowiązywał on do końca 2013 roku; na lata 20142020 Rada Ministrów przyjęła wieloletni program wspierania finansowego gmin w zakresie dożywiania „Pomoc państwa w zakresie dożywiania”). Celem tego Programu jest ograniczenie zjawiska niedożywienia dzieci i młodzieży z rodzin o niskich dochodach lub znajdujących się w trudnej sytuacji, ze szczególnym uwzględnieniem uczniów z terenów 23 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 objętych wysokim poziomem bezrobocia i ze środowisk wiejskich oraz osób dorosłych, w szczególności samotnych, w podeszłym wieku, chorych lub niepełnosprawnych. W 2014 roku odnotowano znaczny wzrost liczby osób objętych posiłkiem, po czym w kolejnym roku nastąpił ich spadek (105 w 2013 r., 195 w 2014 r., 115 w 2015 r.). W latach 2013-2015 w ramach Programu pomocą w postaci bezpłatnych posiłków w szkole objęto odpowiednio 100, 105 i 110 uczniów, w tym odpowiednio 84, 80 i 89 uczniów z Zespołu Szkół Publicznych im. Jana Pawła II w Bielicach oraz 16, 25 i 21 uczniów poza terenem gminy. Wśród usług najistotniejszą rolę odgrywała praca socjalna mająca na celu pomoc osobom i rodzinom we wzmacnianiu lub odzyskiwaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz tworzenie warunków sprzyjających temu celowi. Była ona prowadzona m.in. w oparciu o zawarte kontrakty socjalne (13 w 2013 r., 5 w 2014 r. i 10 w 2015 r.). W latach 2013-2015 liczba rodzin, które objęto pracą socjalną, ulegała wahaniom (68 w 2013 r., 52 w 2014 r., 70 w 2015 r.). Praca socjalna świadczona w gminie nakierowana była przede wszystkim na poprawę funkcjonowania osób i rodzin w środowisku społecznym. Świadczona była, bez względu na posiadany dochód, osobom i rodzinom, które miały trudności w rozwiązywaniu swoich problemów. W analizowanym okresie OPS realizował również zadania z zakresu wspierania rodziny irozwoju pieczy zastępczej, zatrudniając w 2013 i 2014 roku 1 asystenta rodziny, a w 2015 roku 3 asystentów rodziny. Działania dotyczące wspierania rodziny obejmowały pomoc rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej poprzez: analizę sytuacji rodziny i środowiska rodzinnego oraz przyczyn kryzysu w rodzinie, wzmocnienie roli i funkcji rodziny, rozwijanie umiejętności opiekuńczo-wychowawczych rodziny, podniesienie świadomości w zakresie planowania oraz funkcjonowania rodziny, pomoc w integracji rodziny oraz przeciwdziałanie jej marginalizacji i demoralizacji społecznej. W latach 2013-2014 pod opieką asystenta rodziny pozostawało 12 i 15 rodzin, a w 2015 roku 13 rodzin. W 2015 roku Ośrodek partycypował także w kosztach utrzymania 1 dziecka z gminy w pieczy zastępczej, tj. w rodzinie zastępczej spokrewnionej. 24 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 W analizowanym okresie OPS realizował również zadania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, będąc odpowiedzialnym za obsługę organizacyjno-techniczną Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, a także delegując do niego swoich pracowników. W latach 2013-2015 do Zespołu wpłynęło odpowiednio 19, 10 i 7 Niebieskich Kart, w tym odpowiednio 3, 1 i 1 z Ośrodka Pomocy Społecznej w Bielicach. Na koniec kolejnych lat w realizacji było odpowiednio 16, 7 i 6 Niebieskich Kart, a liczba zakończonych spraw wyniosła: 14 w 2013 roku, 4 w 2014 roku i 8 w 2015 roku. W latach 2013-2015 Ośrodek wypłacał również stypendia szkolne i zasiłki szkolne. Najczęściej wsparcie te kierowane jest do dzieci pochodzących z rodzin ubogich lub zagrożonych wykluczeniem społecznym, np. dotkniętych bezrobociem, i służy zmniejszeniu różnic w dostępie do edukacji. Z roku na rok liczba osób nim objętych zmniejszała się (215 w 2013 r., 208 w 2014 r., 182 w 2015 r.), a kwota udzielonych świadczeń wyniosła: 124.639 zł w 2013 roku, 134.309 zł w 2014 roku i 80.738 zł w 2015 roku. Od 2014 roku w gminie realizowany jest również rządowy program pomocy dla rodzin wielodzietnych. Koordynacją jego realizacji zajmuje się OPS, który wydaje uprawnionym Karty Dużej Rodziny. W 2014 roku Ośrodek wydał 16 Kart dla 3 rodzin (6 rodziców i 10 dzieci), a rok później 207 Kart dla 39 rodzin (73 rodziców i 134 dzieci). W latach 2013-2015 Ośrodek, we współpracy z Powiatowym Urzędem Pracy w Pyrzycach, organizował także prace społecznie użyteczne, których uczestnikami byli świadczeniobiorcy pomocy społecznej. W 2013 roku objęto nimi 12 osób, rok później 5 osób, a w 2015 roku 15 osób. Na ten cel ze środków OPS-u wydatkowano: 4.991 zł w 2013 roku, 5.168 zł w 2014 roku i 7.436 zł w 2015 roku. W latach 2013-2014, Ośrodek, w partnerstwie z będącym liderem Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Pyrzycach oraz innymi ośrodkami pomocy społecznej z powiatu pyrzyckiego, kontynuował realizację współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego projektu systemowego pn. „Nowa szansa”. Był on skierowany do osób pozostających bez pracy, które korzystały ze świadczeń pomocy społecznej (w tym osób niepełnosprawnych) i zakładał rozwijanie aktywnych form integracji społecznej oraz umożliwienie dostępu do nich osobom wykluczonym społecznie poprzez uzyskanie kwalifikacji zawodowych oraz podniesienie umiejętności społecznych. W 2013 roku 25 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 działaniami projektowymi objęto 13 osób, a w 2014 roku – 5 osób. W 2014 roku uczestniczyli oni m.in. w indywidualnych i grupowych warsztatach psychologicznych, zajęciach z doradztwa zawodowego, warsztatach ekonomicznych oraz w kursie zawodowym „Operator koparko-ładowarki”. Uczestników objęto również wsparciem finansowym w formie zasiłków celowych i zwrotem kosztów dojazdów na kurs. Łączna kwota dofinansowania z EFS-u wyniosła: 98.090 zł w 2013 roku i 54.362 w 2014 roku. W ramach realizowanych zadań OPS przyznawał również świadczenia rodzinne. W latach 2013-2015 ogólna liczba udzielonych świadczeń zmniejszała się z roku na rok (z 6.874 w 2013 r. do 5.568 w 2015 r.), na co zasadniczy wpływ miał systematyczny spadek wypłacanych zasiłków rodzinnych i dodatków do zasiłków (z 5.042 w 2013 r. do 4.182 w 2015 r.). W analizowanym okresie z roku na rok zmniejszała się również liczba wypłaconych zasiłków pielęgnacyjnych (z 1.161 w 2013 r. do 1.052 w 2015 r.) i świadczeń pielęgnacyjnych (z 525 w 2013 r. do 207 w 2015 r.). Spadek tych ostatnich był spowodowany zmianą ustawy o świadczeniach rodzinnych; od 1 lipca 2013 roku wygasły wszystkie decyzje dotyczące świadczeń pielęgnacyjnych i wprowadzono nowe warunki otrzymania świadczeń, które spełniało znacznie mniej osób. W 2015 roku znacznie wzrosła liczba wypłaconych specjalnych zasiłków opiekuńczych (6 w 2013 r., 14 w 2014 r., 109 w 2015 r.). Dane szczegółowe na temat przyznanych w gminie świadczeń rodzinnych przedstawia poniższa tabela. Tabela 3. Świadczenia rodzinne przyznane w gminie w latach 2013-2015 2013 r. 2014 r. 2015 r. zasiłki rodzinne i dodatki do zasiłków rodzinnych liczba świadczeń 5.042 4.524 4.182 1.161 1.073 1.052 217 207 0 0 zasiłek pielęgnacyjny liczba świadczeń świadczenia pielęgnacyjne liczba świadczeń 525 dodatek do świadczenia pielęgnacyjnego liczba świadczeń 114 specjalny zasiłek opiekuńczy 26 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 liczba świadczeń 6 14 109 jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka liczba świadczeń 26 29 18 6.874 5.857 5.568 280 287 ogółem liczba świadczeń zasiłek dla opiekunów liczba świadczeń X Źródło danych: Ośrodek Pomocy Społecznej w Bielicach. Od 2014 roku Ośrodek przyznawał zasiłek dla opiekunów osób niepełnosprawnych. Przysługuje on osobom, które utraciły prawo do świadczenia pielęgnacyjnego z dniem 1 lipca 2013 roku w związku z wygaśnięciem z mocy prawa (na podstawie art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 roku o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. z 2012 r., poz. 1548) decyzji przyznającej prawo do świadczenia pielęgnacyjnego. W latach 2014-2015 OPS przyznał odpowiednio 280 i 287 takich zasiłków. Za osoby pobierające świadczenia pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy i zasiłek dla opiekuna OPS opłacał składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz zdrowotne. Liczba tych składek oraz ich wartość ulegały wahaniom (685 na kwotę 66.860 zł w 2013 r., 297 na kwotę 38.485 zł w 2014 r., 433 na kwotę 74.189 zł w 2015 r.). Kolejną formę pomocy udzielanej przez Ośrodek stanowiły świadczenia z funduszu alimentacyjnego, które służą wsparciu osób znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej w przypadku bezskuteczności egzekucji zasądzonych świadczeń alimentacyjnych. W latach 2013-2015 liczba rodzin, którym przyznano tę pomoc, była na zbliżonym poziomie (20 w 2013 r., 25 w 2014 r., 23 w 2015 r.), a liczba wypłaconych świadczeń po spadku w 2014 roku, w kolejnym roku wzrosła (425 w 2013 r., 408 w 2014 r., 458 w 2015 r.). Jednocześnie liczba dłużników alimentacyjnych w gminie w latach 2013-2015 była niewielka (5 w 2013 r., 3 w 2014 r., 4 w 2015 r.). Dane szczegółowe w tym zakresie przedstawia poniższa tabela. Tabela 4. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przyznane w gminie w latach 2013-2015 2013 r. 2014 r. 2015 r. liczba rodzin, którym przyznano świadczenie 20 25 23 liczba przyznanych świadczeń 425 408 458 liczba dłużników alimentacyjnych w gminie 5 3 4 27 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 łączna kwota wypłaconych świadczeń (w zł) 140.626 145.416 157.495 Źródło danych: Ośrodek Pomocy Społecznej w Bielicach. W latach 2013-2015Ośrodek przyznawał również dodatki mieszkaniowe. Wsparcie te, po spełnieniu określonych warunków,przysługuje osobom niemogącym pokryć kosztów związanych z utrzymaniem mieszkaniaz uwagi na trudną sytuację materialną.Dane szczegółowe w tym zakresie przedstawia poniższa tabela. Tabela 5. Dodatki mieszkaniowe przyznane w gminie w latach 2013-2015 2013 r. 2014 r. 2015 r. liczba gospodarstw, którym przyznano dodatki mieszkaniowe 11 8 5 liczba przyznanych dodatków mieszkaniowych 72 79 41 wartość przyznanych dodatków mieszkaniowych (w zł) 13.997 7.996 4.222 Źródło danych: Ośrodek Pomocy Społecznej w Bielicach i Główny Urząd Statystyczny. W latach 2013-2015 liczba gospodarstw domowych, którym przyznano dodatki mieszkaniowe, zmniejszała się z roku na rok (z 11 w 2013 r. do 5 w 2015 r.). W 2015 roku liczba wypłaconych dodatków mieszkaniowych była znacznie niższa niż w latach 2013-2014 (72 w 2013 r., 79 w 2014 r., 41 w 2015 r.). Warto dodać, iż w omawianym okresie w gminie nie wypłacono żadnego dodatku energetycznego. Ta forma pomocy udzielana jest osobom, którym przyznano dodatek mieszkaniowy oraz które są stroną umowy kompleksowej lub umowy sprzedaży energii elektrycznej zawartej z przedsiębiorstwem energetycznym i zamieszkują w miejscu dostarczania energii elektrycznej. Pomoc i wsparcie rodzinom i dzieciom mieszkającym w gminie Bielice udzielają także: 4 świetlice środowiskowe działające w miejscowościach: Babin, Linie, Parsów i Swochowo, a także podmioty wchodzące w skład infrastruktury socjalnej działającej poza jej terenem, w tym: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie,Punkt Interwencji Kryzysowej, Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy i Poradnia Zdrowia Psychicznego wPyrzycach,Ośrodek Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawczy w Nowielinie, Młodzieżowe Ośrodki Socjoterapii w Szczecinie i Ryszewku, Zespół Placówek Edukacyjno-Wychowawczych w Lwówku Śląskim, 28 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 Ośrodek Wspierania Rodzin w Korytowie oraz Specjalistyczny Ośrodek Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie w Białogardzie. 4. INSTYTUCJE I ORGANIZACJE DZIAŁAJĄCE NA RZECZ RODZINY I DZIECKA W gminieBieliceoraz w jej sąsiedztwie funkcjonują różnorodne instytucje i organizacje pozarządowe działające na rzecz rodziny i dziecka. W obszarze oświaty funkcjonuje Zespół Szkół Publicznych im. Jana Pawła II wBielicach, w ramach którego działają Szkoła Podstawowa, Gimnazjum, Oddział przedszkolny „0” oraz Oddział przedszkolny „Ekoludek”.Placówki zapewniają dostęp do sali gimnastycznej, świetlicy, biblioteki, stołówki i sprzętu komputerowego, organizują zajęcia pozalekcyjne, w tym koła zainteresowań, uczestniczą w projektach i programach służących rozwijaniu zainteresowań i umiejętności uczniów, wyrównywaniu ich szans edukacyjnych i doskonaleniu nauczycieli, a także realizują programy profilaktyczne i wychowawcze. Dzieci i młodzież oraz ich rodzice i nauczyciele z gminy mają również możliwość korzystania z oferty placówek funkcjonujących w Pyrzycach. Jedną z nich jest PoradniaPsychologiczno-Pedagogiczna, która świadczy specjalistyczną pomoc psychologiczną, pedagogiczną i logopedyczną dzieciom, młodzieży, ich rodzicom oraz nauczycielom. Działalność kulturalną na terenie gminy prowadzą:Gminna Biblioteka Publiczna w Bielicach, Świetlice środowiskowe w Babinie, Liniach, Parsowie i Swochowie, a także Urząd Gminy Bielice we współpracy z Zespołem Szkół Publicznych w Bielicach, organizacjami pozarządowymi, w tym z Klubem Sportowym „Unia” Swochowo, oraz z lokalną parafią. Biblioteka zapewnia mieszkańcom gminy obsługę biblioteczną, a jej działalność służy rozwijaniu i zaspokajaniu potrzeb czytelniczych, informacyjnych, edukacyjnych oraz samokształceniowych społeczności lokalnej, upowszechnianiu wiedzy i nauki, a także rozwojowi czytelnictwa i kultury. Oprócz podstawowej działalności związanej z udostępnianiem księgozbioru, placówka podejmuje działania promujące czytelnictwo i kulturę. W ich ramach organizuje m.in. lekcje biblioteczne, wystawki okolicznościowe i konkursy. Biblioteka zajmuje się także organizacją czasu wolnego, zapewniając dzieciom 29 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 i młodzieży szereg ciekawych zajęć w okresie wolnym od zajęć szkolnych (np. „Książka, uśmiech i słońce na wakacyjne miesiące”, „Ferie w Bibliotece”). Urząd Gminy wraz z Klubem Sportowym „Unia” Swochowo zajmuje się również popularyzacją kultury fizycznej, organizowaniem zajęć, zawodów i imprez sportoworekreacyjnych w gminie. Upowszechnianiu kultury fizycznej, sportu i rekreacji służy dostępna na jej terenie infrastruktura sportowo-rekreacyjna, obejmująca zarówno obiekty znajdujące się przy placówce oświatowej, jak i boiska sportowe. Opiekę zdrowotną na tereniegminy świadczy Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Bielicach, natomiast specjalistyczne świadczenia zdrowotne (w tym w warunkach zamkniętych) oraz nocną i świąteczną podstawową opiekę zdrowotną dla mieszkańców gminy realizują SzpitalePowiatowe w Pyrzycach i Gryfinie. Profilaktyką i rozwiązywaniem problemów uzależnień i przemocy w rodzinie zajmują się z kolei: działające w Bielicach –Gminna Komisja ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Ośrodek Pomocy Społecznej, Gminny Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie, Zespół Szkół Publicznych im. Jana Pawła IIi Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej, a także Świetlice środowiskowe w Babinie, Liniach, Parsowie i Swochowie, Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Ośrodek Terapii Uzależnień od Alkoholu w Szczecinie, Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Intermed”, Przychodnia w Gryfinie – Poradnia Odwykowa, Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Przemysław Jarosiński Gabinet Psychiatryczno-Odwykowy w Pyrzycach, Miejska Izba Wytrzeźwień w Szczecinie, Punkt Interwencji Kryzysowej działający przy Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Pyrzycach, Specjalistyczny Ośrodek Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie w Białogardzie, kuratorzy zawodowi z Sądu Rejonowego w Stargardzie oraz Komenda Powiatowa Policji w Pyrzycach. Komenda Powiatowa Policji w Pyrzycachodpowiada za bezpieczeństwo publiczne w gminie, a sprawowaniem kurateli sądowej zajmuje się Zespół Kuratorskiej Służby Sądowej ds. karnych, rodzinnych i nieletnichprzy Sądzie Rejonowym w Stargardzie. Jak już wspomniano szeroko rozumianą infrastrukturę socjalną działającą na rzecz rodziny i dzieckaw gminie tworzą:Ośrodek Pomocy Społecznej w Bielicach oraz 4 świetlice środowiskowe w Babinie, Liniach, Parsowie i Swochowie, a także podmioty działające poza gminą, w tym: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Punkt Interwencji Kryzysowej, 30 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy i Poradnia Zdrowia Psychicznego wPyrzycach,Ośrodek Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawczy w Nowielinie, Młodzieżowe Ośrodki Socjoterapii w Szczecinie i Ryszewku, Zespół Placówek Edukacyjno-Wychowawczych w Lwówku Śląskim, Ośrodek Wspierania Rodzin w Korytowie oraz Specjalistyczny Ośrodek Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie w Białogardzie. Jeśli chodzi o sektor pozarządowy, obok Klubu Sportowego „Unia” Swochowo, działalność w zakresie wspierania rodziny i dziecka mogą prowadzić:Stowarzyszenie „Środowisko i Zdrowie” wSwochowie, Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Wsi Chabowo w Chabowie,Stowarzyszenie Koło Emerytów i Rencistów Ziemi Bielickiej w Bielicach oraz jednostki Ochotniczej Straży Pożarnejw Bielicach, Nowych Liniach, Babinie, Chabowie i Parsowie. IV. CELE I ZADANIA Celem głównym Gminnego Programu Wspierania Rodziny w GminieBielicena lata 2016-2018jest stworzenie zintegrowanego systemu wspieraniarodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych. Osiągniecie tak sformułowanego celu wymaga wdrożenia wyznaczonych celów operacyjnych oraz zadań. Zostały one ujęte w przedstawionym poniżej w formie zestawień tabelarycznych harmonogramie, w którym uwzględniono również realizatorów poszczególnych zapisów, czas ich wdrożenia oraz wskaźniki monitoringowe. Cel operacyjny 1. Podnoszenie umiejętności opiekuńczo-wychowawczych rodziny oraz promowanie jej prawidłowego modelu czas wskaźniki zadania realizatorzy/partnerzy realizacji monitoringowe 1. Doskonalenie form 2016liczba osób objętych OPS pracy socjalnej z rodziną 2018 pracą socjalną 31 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 2. Dalsze zapewnianie wsparcia ze strony asystenta rodziny 3. Ustanawianie, w razie potrzeby, rodzin wspierających dla rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych orazorganizowanie dla nich szkoleń 4. Zapewnienie szerszego dostępu do poradnictwa specjalistycznego, konsultacji, treningu umiejętności wychowawczych, terapii rodzinnej i mediacji 5. Tworzenie grup wsparcia dla rodzin, w tym samopomocowychdla os ób samotnie wychowujących dzieci 6. Wzmacnianie więzi rodzinnych, m.in. poprzez organizowanie środowiskowych imprez integracyjnych 7. Wspieranie interdyscyplinarne rodzin oraz zapewnie dostępu do szkoleń dla osób mających świadczyć wsparcie interdyscyplinarne 8. Opracowywanie i realizowanie środowiskowych OPS, Urząd Gminy 20162018 liczba asystentów rodziny oraz liczba rodzin objętych opieką OPS, Urząd Gminy,organizacje pozarządowe 20162018 liczba rodzin wspierającychoraz l iczba rodzin przez nie wspieranych 20162018 liczba osób objętych poszczególnymi formami wsparcia, w tym poradnictwem specjalistycznym 20162018 liczba grup wsparcia oraz liczba osób w nich uczestniczących 20162018 liczba imprez oraz liczba osób w nich uczestniczących 20162018 liczba powołanych grup roboczych oraz liczba rodzin objętych wsparciem Interdyscyplinarnym, liczba szkoleń oraz liczba osób w nich uczestniczących 20162018 liczba programów i projektów oraz liczba osób OPS,GKRPA, Punkt Konsultacyjny, PCPR, PoradniaPsychologicznoPedagogiczna, organizacje pozarządowe OPS, organizacje pozarządowe Urząd Gminy,OPS, placówki oświatowe i kulturalne, jednostki sportoworekreacyjne OPS, GKRPA, Punkt Konsultacyjny, Gminny Zespół Interdyscyplinarny, PCPR,Punkt Interwencji Kryzysowej,Specjalistyczny Ośrodek Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie, Poradnia PsychologicznoPedagogiczna, placówki oświatowe, zakłady opieki zdrowotnej, Policja, Sąd Rejonowy, organizacje pozarządowe Jednostki organizacyjne gminy, w tymOPSi placówki oświatowe, placówki 32 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 programów i projektów na rzecz rodzin, w tym współfinansowanych z funduszy zewnętrznych, np. z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej 9. Zintegrowanie podejmowanych działań poprzez stałą współpracę podmiotów działających na rzecz rodziny wsparcia dziennego dla dzieci i młodzieży, organizacje pozarządowe Jednostki organizacyjne gminy, w tymOPS, GKRPA, Punkt Konsultacyjny, placówki oświatowe, placówki wsparcia dziennego dla dzieci i młodzieży, PCPR,Punkt Interwencji Kryzysowej, Specjalistyczny Ośrodek Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie,Poradnia PsychologicznoPedagogiczna, zakłady opieki zdrowotnej,Policja, Sąd Rejonowy, organizacje pozarządowe, kościół nimi objętych 20162018 liczba podmiotów współpracujących na rzecz rodziny Cel operacyjny 2. Wspieranie rodziny znajdującej się w trudnej sytuacji socjalno-bytowej czas wskaźniki zadania realizatorzy/partnerzy realizacji monitoringowe liczba udzielonych 1. Udzielanie pomocy 2016świadczeń oraz materialnej i rzeczowej OPS, placówki oświatowe 2018 liczba osób nimi rodzinom ubogim objętych 2. Upowszechnianie wśród rodzin dotkniętych bezrobociem ofert pracy, liczba osób informacji o wolnych bezrobotnych miejscach pracy, Urząd Gminy,OPS, 2016w gminie, usługach poradnictwa Powiatowy Urząd Pracy 2018 w tym liczba osób zawodowego, objętych różnymi szkoleniach, formami wsparcia przygotowaniu zawodowym dorosłych, stażach i zatrudnieniu 33 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 socjalnym 3. Organizowanie akcji charytatywnych na rzecz rodzin ubogich oraz promowanie wśród rodzin zagrożonych utratą bezpieczeństwa socjalnego aktywnych postaw i samopomocy 4. Udzielanie wsparcia dzieciom z rodzin ubogich, m.in. organizowanie dożywiania w szkołach, wypoczynku letniego i zimowego, wyposażenie w podręczniki i pomoce szkolne oraz odzież, zapewnienie dostępu do alternatywnych form spędzania czasu wolnego 5. Rozwijanie w gminiemieszkalnictwa komunalnego, w tym socjalnego OPS, Urząd Gminy, Powiatowy Urząd Pracy, organizacje pozarządowe 20162018 liczba akcji charytatywnych i promocyjnych OPS, Urząd Gminy, placówki oświatowe, kulturalne, jednostki sportoworekreacyjne,placówki wsparcia dziennego dla dzieci i młodzieży, organizacje pozarządowe 20162018 liczba dzieci z rodzin ubogich objętych wsparciem Urząd Gminy 20162018 liczba mieszkań komunalnych, w tym socjalnych Cel operacyjny 3. Zaspakajanie potrzeb zdrowotnych rodziny oraz zapewnienie jej bezpieczeństwa publicznego czas wskaźniki zadania realizatorzy/partnerzy realizacji monitoringowe liczba przedsięwzięćz zakr Urząd Gminy,OPS, esu promocji 1. Promowanie GKRPA,zakłady opieki zdrowia zdrowego stylu życia zdrowotnej, placówki 2016i profilaktyki i prowadzenie oświatowe,placówki wsparcia 2018 zdrowotnej profilaktyki zdrowotnej dziennego dla dzieci oraz liczba i młodzieży programów zdrowotnych 2. Zabezpieczanie liczba osób świadczeń z zakresu Urząd Gminy, zakłady opieki 2016objętych podstawowej opieki zdrowotnej 2018 świadczeniami medycznej oraz zdrowotnymi zwiększenie dostępności 34 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 wsparcia specjalistycznego 3. Zwiększenie dostępności wsparcia dla rodzin z dziećmi dotkniętymi niepełnosprawnością, w tym w formie poradnictwa i rehabilitacji 4. Monitorowanie rodzin zagrożonych i dotkniętych problemami uzależnień i przemocy w rodzinie oraz podejmowanie działań zgodnie z uchwalonymi programami w tym zakresie 5. Prowadzenie działań profilaktycznoinformacyjnych i edukacyjnych z zakresu zapobiegania przestępczości 6. Patrolowanie i wizytowanie miejsc publicznych oraz poprawianie bezpieczeństwa na drodze, m.in. poprzez remont dróg, budowę przejść dla pieszych, oświetlenia i miejsc parkingowych OPS, Urząd Gminy, PCPR, Poradnia PsychologicznoPedagogiczna, podmioty świadczące usługi rehabilitacyjne, organizacje pozarządowe 20162018 liczba rodzin objętych poradnictwem oraz liczba osób objętych rehabilitacją Urząd Gminy,OPS, GKRPA,Punkt Konsultacyjny, GminnyZespół Interdyscyplinarny, placówki oświatowe, placówki wsparcia dziennego dla dzieci i młodzieży, PCPR,Punkt Interwencji Kryzysowej,Specjalistyczny 2016Ośrodek Wsparcia dla Ofiar 2018 Przemocy w Rodzinie,inne ośrodki wsparcia, placówki leczenia uzależnień, specjaliści,grupy samopomocowe, Prokuratura Rejonowa, Sąd Rejonowy, Policja, organizacje pozarządowe liczba rodzin objętych monitoringiem, liczba rodzin dotkniętych problemami uzależnień i przemocy w rodzinie oraz liczba osób objętych wsparciem Urząd Gminy, Policja, placówki oświatowe, placówki wsparcia dziennego dla dzieci i młodzieży 20162018 liczba przedsięwzięć profilaktycznoinformacyjnych i edukacyjnych 20162018 stopień poczucia bezpieczeństwa mieszkańców oraz liczba zrealizowanych inwestycji w celu poprawy bezpieczeństwa na drodze Urząd Gminy, Policja Cel operacyjny 4. 35 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 Wspieranie dzieci i młodzieży w kształceniu i wszechstronnym rozwoju czas wskaźniki zadania realizatorzy/partnerzy realizacji monitoringowe 1. Podnoszenie jakości liczba nauczycieli kształcenia i wsparcia i pedagogów w placówkach doskonalących oświatowych, m.in. swoje kwalifikacje poprzez doskonalenie Urząd Gminy, placówki 2016zawodowe kadr nauczycielskich oświatowe 2018 oraz liczba i pedagogów szkolnych doposażonych oraz doposażenie szkół placówek w niezbędny sprzęt oświatowych i programy nauczania 2. Zapewnienie w gminie liczba dzieci opieki nad dziećmi uczęszczających do lat 3, a w razie Urząd Gminy, placówki 2016do placówek potrzeby zwiększenie przedszkolne 2018 przedszkolnych dostępu do opieki oraz objętych przedszkolnej opieką żłobka 3. Organizowanie zajęć liczba zajęć i spotkań profilaktycznoi spotkań oraz OPS, GKRPA, placówki wychowawczych liczba osób w nich oświatowe, placówki 2016i edukacyjnych uczestniczących, wsparcia dziennego dla dzieci 2018 oraz opracowywanie liczba programów i młodzieży, Policja i realizowanie programów oraz liczba osób w tym zakresie nimi objętych 4. Rozwijanie sieci i oferty placówek Urząd Gminy, placówki liczba świetlic wsparcia dziennego wsparcia dziennego dla dzieci 2016oraz liczba dzieci dla dzieci i młodzieży, i młodzieży, w tym świetlice 2018 z nich w tym świetlic środowiskowe korzystających środowiskowych 5. Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży, m.in. poprzez zwiększenie liczba przyznanych dostępności zajęć Urząd Gminy,OPS, placówki świadczeń oraz wyrównawczych, oświatowe, kulturalne, liczba osób dofinansowanie udziału jednostki sportowo2016objętych pomocą w wycieczkach, kulturze, rekreacyjne, placówki 2018 stypendialną sporcie i rekreacji, wsparcia dziennego dla dzieci i zasiłkami udzielanie pomocy i młodzieży, wolontariusze szkolnymi w nauce (np. przez wolontariuszy), przyznawanie pomocy materialnej o charakterze 36 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 socjalnym (stypendia, zasiłki szkolne) 6. Zapewnienie dostępu do kształcenia dla dzieci niepełnosprawnych poprzez tworzenie grup i klas integracyjnych, prowadzenie nauczania indywidualnego, likwidowanie barier architektonicznych, zapewnienie transportu i opieki w czasie przewozu do szkoły Urząd Gminy,OPS, placówki oświatowe, PCPR 20162018 7. Wzbogacanie oferty zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych Urząd Gminy,OPS, GKRPA, placówki oświatowe, kulturalne, jednostki sportowo-rekreacyjne, placówki wsparcia dziennego dla dzieci i młodzieży, organizacje pozarządowe 20162018 8. Rozwijanie w gminie infrastruktury umożliwiającej dzieciom i młodzieży spędzanie czasu wolnego (w tym sportowo-rekreacyjnej) i zwiększenie jej bezpłatnej dostępności 9. Upowszechnianie wolontariatu wśród dzieci i młodzieży liczba grup i klas integracyjnych oraz liczba osób do nich uczęszczających, liczba uczniów objętych nauczaniem indywidualnym,licz ba zlikwidowanych barier architektonicznych, liczba dzieci dowożonych do szkół liczba organizowanych zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych oraz liczba osób nimi objętych Urząd Gminy, jednostki organizacyjne gminy 20162018 liczba nowych obiektów umożliwiających spędzanie czasu wolnego oraz liczba osób z nich korzystających Urząd Gminy, jednostki organizacyjne gminy, wolontariusze 20162018 liczba wolontariuszy Cel operacyjny 5. Współfinansowanie pobytu dzieci w pieczy zastępczej oraz umożliwienie im powrotu do rodzin biologicznych czas wskaźniki zadania realizatorzy/partnerzy realizacji monitoringowe liczba osób 1. Współfinansowanie umieszczonych pobytu dziecka w pieczy zastępczej 2016w rodzinnej OPS, PCPR oraz wysokość 2018 lub instytucjonalnej środków formie pieczy zastępczej na pokrycie ich pobytu 37 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 2. Podejmowanie współpracy z rodziną biologiczną w zakresie opracowania planu pracy zbieżnego z planem pomocy dziecku umieszczonemu w pieczy zastępczej 3. Podejmowanie współpracy z podmiotami działającymi na rzecz powrotu dziecka z pieczy zastępczej do rodziny biologicznej OPS, PCPR, koordynatorzy pieczy zastępczej i całodobowe placówki opiekuńczo-wychowawcze OPS, PCPR, koordynatorzy pieczy zastępczej i całodobowe placówki opiekuńczo-wychowawcze 20162018 liczba opracowanych planów pracy oraz liczba dzieci powracających do rodzin biologicznych 20162018 liczba podmiotów współpracujących na rzecz powrotu dziecka do rodziny biologicznej V. FINANSOWANIEPROGRAMU Realizacja Gminnego Programu Wspierania Rodzinyw GminieBielice na lata 20162018 będzie finansowana: z budżetu gminy, ze środków samorządu powiatowego, z dotacji z budżetu państwa na realizację zadań własnych gminy, z dotacji z budżetu państwa na realizację zadań zleconych gminie, z programów rządowych z zakresu wspierania rodziny, z funduszy zewnętrznych, w tym z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej, ze środków pozyskanych z innych źródeł. Na realizację Programu na dzień 12.12.2016 roku przewidziano w budżecie m.in. następujące środki finansowe: Rozdział 85204 – Rodziny zastępcze: 2. 352,26 zł, Rozdział 85206 – Wspieranie rodziny: 30.012,10 zł. 38 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 Wysokość środków finansowych na realizację Programu w latach 2017-2018 zostanie ujęta w przyjmowanej corocznie uchwale budżetowej Rady Gminy. VI. WDRAŻANIE, MONITOROWANIE I EWALUACJA PROGRAMU Koordynatorem realizacji Gminnego Programu Wspierania Rodziny w GminieBielice na lata 2016-2018 będzie Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej w Bielicach. Sformułowane w dokumencie zadania będą wdrażane przez wyznaczonych realizatorów oraz partnerów w realizacji. Monitoring i ewaluacja Programu, polegające na zbieraniu i analizowaniu informacji na temat realizowanych bądź zrealizowanych już zadań, będą prowadzone corocznie. Gromadzone dane z jednej strony pozwolą zidentyfikować i rozwiązać problemy, które pojawią się w trakcie wdrażania dokumentu, oraz stwierdzić,z myślą o podjęciu działań korygujących, czy realizacja wyznaczonychzadań zmierza w słusznym kierunku, z drugiej natomiast umożliwią ustalenie rzeczywistych rezultatów ich wdrożenia – czy uzyskane efekty są zgodne z przyjętymi wcześniej zamierzeniami ina co miały wpływ. Do oceny wdrożenia sformułowanych w Programie zadań zostaną wykorzystane wyznaczone w dokumencie wskaźniki monitoringowe. W terminie do 31 marca każdego roku Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej przedstawi RadzieGminysprawozdanie z realizacji Programu wraz z rocznym sprawozdaniem z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny. Sprawozdanie zostanie sporządzone na podstawie informacji uzyskanych od podmiotów biorących udział w realizacji Programu. 39 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 SPIS TABEL I WYKRESÓW Tabele: Tabela 1. Typy rodzin objętych pomocą społeczną w gminie w latach 2013-2015 ................. 20 Tabela 2. Formy świadczeń pomocy społecznej udzielonych w gminie przez OPS w latach 2013-2015 ................................................................................................................................. 22 Tabela 3. Świadczenia rodzinne przyznane w gminie w latach 2013-2015 ............................. 26 Tabela 4. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przyznane w gminie w latach 2013-2015 .................................................................................................................................................. 27 Tabela 5. Dodatki mieszkaniowe przyznane w gminie w latach 2013-2015 ............................ 28 Wykresy: Wykres 1. Warunki życia w gminie ........................................................................................... 11 Wykres 2. Problemy najczęściej dotykające rodziny zamieszkujące w gminie ........................ 12 Wykres 3. Grupy zagrożone wykluczeniem społecznym w gminie .......................................... 13 Wykres 4. Przyczyny bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych oraz w prowadzeniu gospodarstwa domowego w gminie....................................................... 14 Wykres 5. Jakie działania poprawiłyby sytuację rodzin niewydolnych wychowawczo w gminie?.................................................................................................................................. 14 Wykres 6. Negatywne zjawiska społeczne, na które narażone są dzieci i młodzież w gminie. 15 Wykres 7. Problemy występujące w rodzinie, które są najczęstszymi przyczynami negatywnych zjawisk społecznych wśród dzieci i młodzieży z gminy ...................................... 16 Wykres 8. Problemy występujące w środowisku lokalnym, które są najczęstszymi przyczynami negatywnych zjawisk społecznych wśród dzieci i młodzieży z gminy ................. 16 Wykres 9. Działania mogące być odpowiedzią na problemy, z którymi zmagają się dzieci i młodzież w gminie .................................................................................................................. 17 Wykres 10. Rodziny i osoby w rodzinach w gminie, z którymi w latach 2013-2015 przeprowadzono wywiad środowiskowy ................................................................................. 19 Wykres 11. Rodziny i osoby w rodzinach w gminie, którym w latach 2013-2015 przyznano świadczenie............................................................................................................................... 19 40 Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Bielice na lata 2016-2018 Wykres 12. Rodziny i osoby w rodzinach w gminie, którym w latach 2013-2015 przyznano świadczenie pieniężne .............................................................................................................. 19 Wykres 13. Rodziny i osoby w rodzinach w gminie, którym w latach 2013-2015 przyznano świadczenie niepieniężne ......................................................................................................... 19 Wykres 14. Powody przyznawania pomocy społecznej w gminie w latach 2013-2015 (liczba osób w rodzinach) ......................................................................................................... 21 41
