POCHP - Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

POCHP - poznaj swojego
wroga
Poradnik dla osób
dotkniętych przewlekłą
obturacyjną chorobą płuc
Żaklina Jastrowska
Magdalena Łuczyńska
Julian Waszak
Spis treści
1. Na początek.
2. Ten poradnik jest dla Ciebie.
3. Analiza Twojej sytuacji.
4. Czym jest POCHP?
5. Jak leczyć?
6. Lepiej zapobiegać...
7. O nikotynizmie.
8. Czym jest uzależnienie?
9. Choroby odtytoniowe.
10. Skutki biernego palenia.
11. Gdzie szukać pomocy?
12. Pytania i odpowiedzi.
13. O autorach.
14. Bibliografia.
Na początek
•
•
•
Kiedy po latach palenia i wdychania dymu tytoniowego nie
możemy sobie poradzić z porannym odksztuszaniem, coraz
częstszymi napadami kaszlu i duszności decydujemy na
szukanie pomocy u specjalisty, mając nadzieję, że nie
zostanie u nas zdiagnozowany rak. Wiele osób z ulgą
przyjmuje wiadomość o POCHP. Padają komentarze: "To nie
rak, to tylko POCHP", "Mam jakieś tam POCHP i może będzie
to trzeba leczyć w przyszłości", "Nic mi nie jest, mam tylko
POCHP".
POCHP to PRZEWLEKŁA OBTURACYJNA CHOROBA
PŁUC. Jest nazywana "chorobą zawodową" palaczy tytoniu.
POCHP jest chorobą ŚMIERTELNĄ, nie można jej wyleczyć
czy cofnąć do łagodniejszego stadium. Można jednak z nią
walczyć, można się leczyć i spowolnić jej rozwój. Pierwszym
krokiem powinno być rzucenie palenia papierosów i
unikanie dymu tytoniowego aby choroba się nie rozwijała.
POChP jest w społeczeństwie chorobą mało znaną. Niektórzy
nie zdają sobie nawet sprawy, że na nią chorują. Ta
podstępna choroba rozwija się latami z każdym wypalonym
papierosem. Aby móc walczyć o swoje życie, poznaj najpierw
swojego wroga. Drogi czytelniku, przeczytaj ten poradnik, na
pewno Ci to nie zaszkodzi, a może uratować Twoje życie lub
życie bliskich Ci osób.
Ten poradnik jest dla
Ciebie
• Palisz papierosy i męczy Cię uporczywy
kaszel i trudności w oddychaniu, masz
duszności pojawiające się sporadycznie
lub przy jakimkolwiek wysiłku fizycznym,
głośny, świszczący oddech nasilający się
podczas wysiłku, niewydolność serca?
Jeżeli zauważyłeś u siebie którykolwiek z
powyższych symptomów może to
oznaczać, że cierpisz na Przewlekłą
Obturacyjną Chorobę Płuc.
Analiza Twojej sytuacji
• POChP należy do najczęstszych przyczyn
zgonu. Chorzy umierają 10-15 lat wcześniej
niż ich rówieśnicy. 90 proc. chorych to
palacze. Pozostałe 10 proc. stanowią osoby,
które były narażone na toksyczne pyły i gazy
oraz bierni palacze. POChP to choroba
ogólnoustrojowa - prowadzi do częstszego
występowania nadciśnienia, zawałów,
udarów, zakrzepicy. Pacjenci dwukrotnie
częściej chorują na cukrzycę typu 2 i
nowotwory złośliwe. Zagraża im
osteoporoza i depresja. POChP rozwija się u
co piątego palacza dlatego podstawą
leczenia jest rzucenie palenia przez osoby
chore. W porę rozpoczęte leczenie i
stosowanie się do zaleceń lekarzy daje
szansę na zachamowanie postępu choroby
(pamiętaj POCHP to choroba przewlekła).
Czym jest POCHP?
•
Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) z uwagi na
przyczyny i przebieg jest w zasadzie połączeniem dwóch
schorzeń dróg oddechowych, a mianowicie przewlekłego
zapalenia oskrzeli i rozedmy płuc. Schorzenie ma
charakter postępujący, a zmiany w płucach, jakie
powoduje są tylko częściowo odwracalne. Choroba ta
jeszcze w 2000 roku nie miała swojej nazwy. Ta choroba
jest bardzo rozpowszechnioną chorobą cywilizacyjną,
która zajmuje niechlubne 5 miejsce na liście przyczyn
chorobowych powodujących skrócenie życia człowieka.
Obecnie jest to najgroźniejsza choroba układu
oddechowego. Liczba chorych stale wzrasta dając w ten
w sposób poważne następstwa społeczne i ekonomiczne.
Szacuje się, że w Polsce POChP występuje u około 15
procent dorosłych Polaków. Udowodniono już dawno, że
głównym czynnikiem ryzyka rozwoju POChP jest palenie
papierosów, ponieważ dym tytoniowy zawiera
różnorodne substancje drażniące oskrzela. Zatem palacze
papierosów są grupą wybitnie zagrożoną wystąpieniem
POChP- choroba ta rozwija się w około 85 procentach
przypadków u osób palących tytoń. Na rozwój objawów
choroby ma również wpływ bierne palenie, czyli
przebywanie w atmosferze zanieczyszczonej dymem
tytoniowym i wdychanie jego szkodliwych składników.
Jak leczyć?
• W leczeniu można wyróżnić cele
„taktyczne” wynikające z aktualnego
przebiegu choroby: łagodzenie objawów;
zwiększenie tolerancji organizmu na wysiłek
fizyczny, który wywołuje duszność i inne
objawy; zapobieganie zaostrzeniom i ich
leczenie. Celami strategicznymi są: poprawa
ogólnego stanu zdrowia chorego oraz
zapobieganie powikłaniom i ich leczenie. W
tym celu stosuje się preparaty rozszerzające
oskrzela, w formie gotowych inhalatorków,
płynów do urządzeń do inhalacji, a także
tabletek i zastrzyków. W momentach
zaostrzeń choroby konieczne jest leczenie
antybiotykiem oraz środkiem ułatwiającym
wykrztuszanie. W razie niewydolności
oddechowej zalecane jest leczenie tlenem
(14-16 godzin na dobę).
Lepiej zapobiegać…
• Najważniejsze i zawsze najskuteczniejsze
jest zapobieganie chorobie i jej
postępowi – czyli profilaktyka, która
koncentruje się na wczesnym
wykrywaniu choroby oraz na poprawie
świadomości ludzi w zakresie
szkodliwości palenia oraz metod
zapobiegania i leczenia uzależnień od
tytoniu. W celu zminimalizowania ryzyka
rozwoju choroby powinno się
wykonywać regularne, coroczne badania
spirometryczne, dotyczy to szczególnie
osób należących do grupy o
podwyższonym ryzyku, czyli palaczy
powyżej 40 roku życia lub tych, którzy
mają częsty kontakt z kurzem, pyłem lub
różnego rodzaju gazami.
O nikotyniźmie
•
•
Palenie papierosów jest szkodliwe, ten zwrot jest bardzo
często powtarzany ale co tak naprawdę dzieje się podczas
spalania papierosa? Jest to proces chemiczny, w którego
wyniku powstaje wiele groźnych trucizn. Dym tytoniowy
składa się z prawie 4000 związków chemicznych, w tym
ponad 40 to substancje rakotwórcze, które przedostają się
do każdej części organizmu palacza oraz osób narażonych na
bierne palenie. Dym tytoniowy wchłania się przede
wszystkim w układzie oddechowym, a tylko częściowo w
przewodzie pokarmowym w wyniku połykania wydzieliny
oskrzelowej i śliny. Biotransformacja ponad czterech tysięcy
składników dymu przebiega na wielu torach metabolicznych
obejmujących procesy utleniania, redukcji, hydrolizy, a także
ich metabolity wydalane są z organizmu z powietrzem
wydychanym, z moczem lub kałem.
Dym tytoniowy zawiera ok. 4000 tysięcy szkodliwych
substancji, w tym wielu rakotwórczych. Różnorodność
struktury chemicznej tak dużej liczby składników dymu
sprawia, że wywierają one wielokierunkowe i złożone
działanie biologiczne na żywy organizm. Toksyczność dymu
tytoniowego przejawia się w zmianach o charakterze
ogólnoustrojowym, układowym i narządowym. Powoduje
wiele groźnych chorób nowotworowych oraz innych
schorzeń w tym POChP.
Czym jest uzależnienie?
•
•
Papierosy oraz inne używki zawierające nikotynę są wspólnie z alkoholem
oraz narkotykami określane jako środki psychoaktywne i tak samo
uzależniają. Pomimo, że nikotyna jest bardzo często bagatelizowana jako
środek psychoaktywny, bo nie powoduje zaburzeń świadomości po
spożyciu tak jak inne narkotyki, to oddziałuje na dopamino zależne
układy nagrody w mózgu w podobny sposób, jak heroina, amfetamina i
kokaina. Porównując działanie uzależniające substancji psychoaktywnych
stwierdzono, że nikotyna uzależnia silniej niż heroina, kokaina, alkohol,
kofeina i marihuana. Nikotyna, której źródłem jest wypalony papieros,
oddziałuje na prawie wszystkie neuroprzekaźniki i układy
neuroendokrynne. Długotrwałe używanie nikotyny związane z paleniem
papierosów wywołujące zmiany strukturalne w tkance mózgowej
polegające na wzroście liczby receptorów nikotyny.
Już wypalenie jednego papierosa powoduje zmiany w organizmie
człowieka porównywalne do zażycia alkoholu lub narkotyku. Doraźnie
nikotyna działa na człowieka pobudzająco. Podczas palenia papierosa,
występuje podniesienie poziomu glukozy we krwi, co wywołuje chwilowe
dobre samopoczucie. Zaraz potem następuje gwałtowne obniżanie
poziomu glukozy (tzw. hipoglikemia tytoniowa). Wówczas palacz reaguje
silnym pobudzeniem nerwowym, które odreagowuje sięgając po
kolejnego papierosa (poprawia sobie samopoczucie). Działając w ten
sposób nikotyna prowadzi palacza do uzależnienia i poważnie uszkadza
jego układ krążenia. Stopień uzależnienia człowieka od nikotyny określa
się przez analizę takich zmienionych zachowania jak: czas zapalenia
pierwszego papierosa po przebudzenia, gotowość do rezygnacji z
pierwszego porannego papierosa, liczba palonych codziennie
papierosów, palenie papierosów w czasie ostrych lub przewlekłych
chorób układu oddechowego, gotowość do powstrzymania się od
zapalenia papierosa w miejscach publicznych, częstość zaciągania się
dymem tytoniowym w trakcie palenia.
Choroby odtytoniowe
•
•
•
Najczęstszym rodzajem nowotworu spowodowanego
paleniem papierosów jest rak płuc, rak złośliwy. Ale palenie
tytoniu nie powoduje jedynie zachorowań na raka płuc lecz
implikuje nowotwory całego układu oddechowego, jama
ustna, gardło, przełyk i krtań, te umiejscowienia
nowotworów są przyczynowo związane z paleniem
papierosów. Palenie tytoniu prowadzi nie tylko do powstania
nowotworów w narządach, które mają bezpośredni kontakt
z dymem tytoniowym, „lecz także w organach odległych,
takich jak pęcherz moczowy, trzustka i nerki oraz
prawdopodobnie szyjka macicy i żołądek; prowadzi też do
powstania białaczki.
W ramach walki z nowotworami tytoniozależnymi
sformułowano pierwszą zasadę Europejskiego kodeksu walki
z rakiem: "Nie pal. Palenie jest najważniejszą przyczyną
przedwczesnych zgonów. Jeśli palisz, przestań. Zaprzestanie
palenia, zanim rozwinie się nowotwór złośliwy lub inna
poważna choroba, znacznie zmniejsza ryzyko zgonu z
powodu palenia tytoniu, nawet jeśli palenie rzuci osoba w
średnim wieku. Jeśli nie potrafisz przestać palić, nie pal przy
nie palących. Skutki zdrowotne Twojego palenia mogą także
ponosić osoby z Twojego otoczenia".
Palenie tytoniu powoduje wiele innych chorób takich jak
udar mózgu, zakrzepicę naczyń mózgowych, choroby serca
w tym chorobę niedokrwienną, tętniaka aorty, przewlekłe
zapalenie oskrzeli i rozedmę płuc, astmę czy POCHP.
Skutki biernego palenia
•
•
•
•
Osoba paląca papierosy jest narażona na wiele następstw swojego
postępowania, ale palacz nie tylko wdycha dym tytoniowy, ten
wydobywający się z palonego papierosa jak i wydobywający się
bezpośrednio z jego płuc, ale pozwala mu się uwolnić do atmosfery,
narażając innych na jego szkodliwe działanie. Wtedy gdy osoba niepaląca
ma kontakt z dymem papierosowym używa się określenia BIERNE
PALENIE.
Na bierne palenie narażeni są: dorośli niepalący, żyjący i
przebywający w otoczeniu palaczy w środowisku domowym, w miejscu
pracy, w miejscach publicznych. Dzieci i młodzież, zdani na permanentny
kontakt z palącymi rodzicami, nauczycielami, wychowawcami, swoimi
rówieśnikami, którzy nierzadko już palą i z innymi palącymi osobami.
Dzieci nie narodzone w całym okresie życia płodowego.
Nikotyna jest bardzo szkodliwa dla rozwijającego się dziecka,
powoduje wiele powikłań podczas trwania ciąży. W konsekwencji
następuje wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu płodu, skrócenie
czasu trwania ciąży, obniżanie masy noworodka z szeregiem zmian
patologicznych, jak niedotlenienie, kwasica, zespół zaburzeń oddychania.
Te zaburzenia prowadzą do wzrostu współczynników umieralności
okołoporodowej o 25-56%. Bierne palenie w trakcie ciąży jest przyczyną
wielu powikłań u nowonarodzonego dziecka. Najczęściej jest to mała
masa urodzeniowa dwukrotnie częściej występująca w przypadkach
palenia przez matkę zmniejsza szansę na przeżycie pierwszego roku,
może przyczynić się do upośledzenia, rozwoju neurologicznego i
uznawana jest za czynnik ryzyka chorób serca, naczyń i chorób
nowotworowych w okresie dorosłym.
Dyspozycja na bierne palenie sprzyja rozwojowi, u wszystkich
niezależnie od wieku, wielu chorób oddtytoniowych w tym nowotworów
złośliwych.
Gdzie szukać pomocy?
Fora
•
•
•
•
•
www.zdronet.pl/forum
www.poradnikzdrowie.pl
www.forumowisko.pl
Biomedical.pl
www.astma-alergia-pochp.pl
Gdzie szukać pomocy?
Szpitale
•
Kujawsko - Pomorskie Centrum Pulmonologii Zobacz
więcej...
85-326 Bydgoszcz, Seminaryjna 1
Tel.: 52 325 66 00
•
Centrum Onkologii im. prof. F. Łukaszczyka Zobacz więcej...
85-796 Bydgoszcz, Romanowskiej 2
Tel.: 52 374 32 16
•
Kujawsko - Pomorskie Centrum Pulmonologii Zobacz
więcej...
85-472 Bydgoszcz, dr. Meysnera 9
Tel.: 52 328 31 50
•
Kujawsko - Pomorskie Centrum Pulmonologii. Przychodnia
gruźlicy i chorób płuc Zobacz więcej...
85-326 Bydgoszcz, Seminaryjna 1
Tel.: 52 325 67 33
Gdzie szukać pomocy?
Fundacje
• „Oddech nadziei”
Ul. Konarskiego 1/3, Bydgoszcz
tel. 52 3459911
• Fundacja im. dr. Macieja Hilgiera
01-802 Warszawa
ul. Marymoncka 51/6
tel. (22) 632 81 57
• Polskie Towarzystwo Zwalczania Chorób
Alergicznych Oddział w Bydgoszczy
ul. Ujejskiego 75
85-168 Bydgoszcz
tel.: 605 329 147
Pytania i odpowiedzi
•
•
•
Jak rozpoznać POChP?
Rozpoznanie POChP należy rozważyć u każdej osoby palącej
papierosy aktualnie lub w przeszłości, która ma następujące
objawy: kaszel, odkrztuszanie plwociny i duszność podczas
wysiłku fizycznego. Diagnozę trzeba jednak potwierdzić za
pomocą badań czynności płuc. Badania te służą także do oceny
ciężkości choroby i śledzenia jej przebiegu. Podstawowym
badaniem oceniającym czynność płuc jest spirometria, która
mierzy takie parametry, jak natężona pojemność życiowa (FVC) i
natężona pierwszosekundowa objętość wydechowa (FEV1).
Zanim ustali się plan leczenia dla indywidualnego chorego,
określa się stopień zaburzeń spirometrycznych, nasilenie
objawów oraz ewentualne współistnienie innych chorób, takich
jak astma czy gruźlica.
Ilu ludzi choruje na POChP?
Według Światowej Organizacji Zdrowia POChP zajmuje czwarte
miejsce wśród najczęstszych przyczyn zgonów, za chorobami
serca, udarem mózgu i zapaleniem płuc. W 2000 roku choroba
ta spowodowała na całym świecie śmierć ponad 2,75 miliona
ludzi. W Polsce ocenia się liczbę chorych na POChP na ponad 2
miliony, a rocznie umiera na nią blisko 15 tysięcy, co stanowi
trzecią co do częstości przyczynę zgonów.
Czy POChP występuje zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet?
Tak, POChP występuje u mężczyzn i kobiet. W 2000 roku w USA
po raz pierwszy w historii zmarło z powodu POChP więcej kobiet
niż mężczyzn, co prawdopodobnie odzwierciedla
rozpowszechnianie się nałogu palenia papierosów wśród kobiet.
O autorach
•
•
•
Julian Waszak - pedagogog-profilaktyk. Student i
absolwent Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w
Bydgoszczy.
Zainteresowania: profilaktyka antynowotworowa,
chorób układu oddechowego takich jak POCHP,
astma, mukowiscydoza. Profilaktyka i terapia
uzależnień. Edukacja zdrowotna i promocja zdrowia,
funkcjonowanie społeczne (w tym zawodowe) osób
niepełnosprawnych. Kynoterapia i inne formy
rehabilitacji przy współpracy ze zwierzętami.
Magdalena Łuczyńska- studentka doradztwa
zawodowego i rehabilitacyjnego na Uniwersytecie
Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
Żaklina Jastrowska- studentka doradztwa
zawodowego i rehabilitacyjnego na Uniwersytecie
Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
Bibliografia
• Addiction Research Foundation - Facts abaut
Tabacco
Szkodliwość biernego palenia tytoniu Bartkowiak
Tytoń a zdrowie i sprawność fizyczna - Bartkowiak
Cekiera - Psychologiczno etyczne aspekty
nikotynizmu wśród młodzieży
Sołtysiak, Karwowska - Polska młodzież
Droszcz - choroby układu oddechowego
Dudziak - skutki palenia tytoniu dla zdrowia
dziecka
Europejski kodeks walki z rakiem
Gomułka - encyklopedia zdrowia
Hulek - pedagogika rewalidacyjna
Laskowka -toksykologia dymu tytoniowego
Markiewicz - zagrożenia nikotynowe a zwalczanie
palenia tytoniu w niektórych krajach europy
Niepsuj - przewlekła obturacyjna choroba płuc
Pecyna - dziecko i choroba
Staszak - palic czy nie palic
Szymborski - epidemiologia i zdrowotne
nastepstwa biernego palenia tytoniu