Scyntygrafia OUN
advertisement
Badania scyntygraficzne ośrodkowego układu nerwowego Izotopowe metody badania OUN Badanie bariery krew-mózg Badanie perfuzyjne Badania metaboliczne Badanie receptorowe Badanie krążenia płynu mózgowordzeniowego Bariera krew-mózg Transport substancji przez barierę k-m: – transport aktywny – ułatwiona dyfuzja: glukoza, aminokwasy, elektrolity – dyfuzja bierna: alkohole, CO2, O2,gazy szlachetne, barbiturany, kofeina, sterydy, amfetamina, nikotyna Czynność bariery krewmózg Radiofarmaceutyki, które warunkach prawidłowych nie dyfundują do tkanki mózgowej Uszkodzenie bariery krew mózg (np. udar mózgu) dyfuzja i gromadzenie się znacznika Radiofarmaceutyki 99mTc DTPA – najczęściej stosowany 99mTcO 4 99mTc pyrofosforan – gromadzi się swoiście w ogniskach martwiczych i miejscach po uprzedniej kraniotomii Prawidłowy obraz scyntygraficzny AP RLAT LLAT PA Zawał mózgu Badania przepływu krwi w mózgu Radiofarmaceutyki, które swobodnie dyfundują przez barierę k-m Lipofilne, o obojętnym ładunku elektrycznym Stopień gromadzenia proporcjonalny do przepływu krwi Brak ponownej dyfuzji do krwi Radiofarmaceutyki 99mTc HM PAO – najczęściej stosowany, 6,13 % podanej aktywności gromadzi się w mózgu i pozostaje tam ok. 270min 133Xe – gaz podawany dożylnie lub dotętniczo. Metoda ilościowa rzadko stosowana. pochodne amfetaminy – 123I Wskazania do badań przepływu krwi w mózgu Śmierć mózgowa Udar mózgu Padaczka Choroby zwyrodnieniowe mózgu Obraz prawidłowy Badanie przepływu krwi w mózgu (rekonstrukcja 3D) Obraz prawidłowy Standard móżdżkowy – patologie móżdżku – b. rzadko – przepływ w móżdżku – wartość referencyjna Norma perfuzji dla półkul mózgowych >0,7 standardu móżdżkowego Symetria gromadzenia w półkulach mózgu 0,9 – 1,1 Śmierć mózgowa Ostry udar mózgu Obszar braku aktywności w miejscu udaru oraz zmniejszone gromadzenie wokół zawału – odwracalne niedokrwienie (ischemic penumbra) Badanie TK i MR w diagnostyce ostrego udaru mózgu Konwencjonalne badanie MR (T2–zależne) uwidacznia obszar zawału po co najmniej 8÷10 godzinach. Badanie TK uwidacznia zawał przeważnie po 12÷24 godzinach. Badania diagnostyczne Ostra faza niedokrwienia – MR – tzw. dyfuzyjne (DWI) – tzw. perfuzyjne (PWI) – Badanie przepływu krwi w mózgu techniką SPECT Zawał mózgu Zawał mózgu Zawał mózgu Test z acetazolamidem Test z acetazolamidem (DIAMOX) inhibitor anhydrazy węglanowej H+ w przestrzeni zewnątrznaczyniowej (kwasica) przepływu krwi (35% w warunkach prawidłowych) Zmniejszenie rezerwy naczyniowej – udar, przemijające napady niedokrwienia (TIA), malformacje tętniczo-żylne, padaczka, otępienie gromadzenia znacznika po podaniu Diamoksu Zmniejszenie przepływu w obrębie unaczynienia lewej t. środkowej mózgu Metody obrazowe w diagnostyce padaczki Wykluczenie morfologicznie uchwytnej przyczyny padaczki (guz, naczyniak, inne) – CT, MRI Padaczka pierwotna Prognozowanie przebiegu leczenia TECHNIKA SPECT W DIAGNOSTYCE PADACZKI Faza „ictal” - przepływu krwi w obrębie ogniska padaczkorodnego Faza „inter-ictal” - przepływu krwi w obrębie ogniska padaczkorodnego Czułość badania wynosi 75 - 80% (faza interictal) 100% (faza ictal) Badanie HM-PAO SPECT w fazie INTER ICTAL Badanie HM-PAO SPECT w fazie INTERICTAL Faza ICTAL Faza ICTAL MR – obraz prawidłowy HM-PAO – ognisko w obrębie zakrętu obręczy Otępienie „Otępienie” – zespół objawów klinicznych charakteryzujących się nabytymi, uogólnionymi, postępującymi uszkodzeniami funkcji intelektualnych i osobowości, bez zaburzeń świadomości. Otępienie jest końcowym etapem szeregu schorzeń (nie jest jednostką chorobową) Techniki diagnostyczne TK NMR Funkcjonalne (SPECT, PET) metody radioizotopowe Żadna z tych metod nie pozwala na całkowicie jednoznaczne rozpoznanie typu schorzenia prowadzącego do otępienia. Choroba Alzheimera w badaniach SPECT/PET Obustronny przepływu krwi w okolicach skroniowo-ciemieniowych (wtórny do spadku metabolizmu) Później zmiany w płatach czołowych Przepływ w okolicy czuciowo-ruchowej, wzrokowej i w obrębie jąder podkorowych prawidłowy Chorobie Alzheimera często towarzyszą zmiany naczynio-pochodne Badanie TK Otępienie naczyniopochodne W badaniach SPECT/ PET występują liczne ogniska zmniejszonego przepływu krwi i metabolizmu. Otępienie na tle naczyniowym (MID): zaniki korowo-podkorowe Ogniska niedokrwienne w różnych okolicach kory mózgowej Przepływ krwi w okolicach skroniowo-ciemieniowych prawidłowy (Mountz i wsp. 2001) Otępienie czołowo-skroniowe Wyróżnia się trzy typy otępienia: - choroba Picka - degeneracja płata czołowego - otępienie z towarzyszącym uszkodzeniem neuronu ruchowego Otępienie czołowo-skroniowe – badanie SPECT/PET Badanie SPECT - znaczna redukcja przepływu krwi w obrębie płatów czołowych (Venneri 1996, Starkstein 1994, Pickut 1997). Badanie PET - redukcja zużycia glukozy w obrębie okolic czołowych i/lub skroniowych, upośledzenie metabolizmu w przyśrodkowej części płata skroniowego, w prążkowiu i we wzgórzu. Choroba Picka: Atrofia płata czołowego Badanie MR- zaniki korowe okolicy czołowej i skroniowej Choroba Picka: badanie MRI-zaniki korowe w okolicy bruzdy Sylwiusza, ale bez zmian w obrębie płata czołowego Badanie HM-PAO SPECT-znaczna redukcja przepływu krwi w obrębie płatów czołowych (Mountz i wsp. 2001) Pozytronowa Tomografia Emisyjna (PET) Izotopy cyklotronowe 18F, 11C, 15O, 123I Izotopy te mogą być wbudowywane w substancje organiczne np. deoxyglukoza - 18F Badania metabolizmu glukozy. Badania metabolizmu tlenu. Gromadzenie aminokwasów w guzie. Przepływu mózgowego 123I Układ receptorowy mózgu – receptory dopaminergiczne, cholinergiczne, serotoninergiczne. Badanie FDG-PET (norma) Ocena stopnia złośliwości guza W badaniu SPECT nowotwory niskozróżnicowane gromadzą znaczniki onkofilne. W badaniu PET istnieje ogólna zależność: im wyższe gromadzenie FDG tym stopień histologicznej złośliwości guza jest wyższy. Hemangiopericytoma – obniżone gromadzenie FDG Chłoniak (pierwotny) mózgu Glejak niskozróżnicowany w badaniu FDG-PET Oponiak – badanie PET wysokie gromadzenie FDG – guz niskozróżnicowany Diagnostyka wznowy procesu nowotworowego W badaniu MR/TK różnicowanie wznowy procesu nowotworowego jest niepewne. Badania czynnościowe pozwalają na różnicowanie między martwicą popromienną a wznową nowotworu Wznowa procesu nowotworowego Badanie MR przed i po podaniu kontrastu Badanie FDG-PET Badanie po podaniu alfa-metyltyrozyny 18FDG 123I-tyrozyna NMR Badanie z zastosowaniem 201 MIBI i Tl Podsumowanie Badania obrazowe są nieodłącznym elementem diagnostyki guzów mózgu Badania obrazowe pozwalają na ocenę guzów mózgu zarówno w aspekcie morfologicznym, jak i metabolicznym METODA PET W DIAGNOSTYCE PADACZKI Miejscowa ocena zużycia glukozy w mózgu – faza „ictal” - w obrębie ogniska padaczkorodnego występuje znaczny wzrost zużycia glukozy, – faza „inter-ictal” w obrębie ogniska padaczkorodnego występuje znamienny spadek zużycia glukozy – czułość metody 70-95% Badania receptorowe układu nerwowego Znaczniki – – – – dla receptorów: dopaminowych (D1 i D2) serotoninergicznych cholinergicznych benzodiazepinowych MRI- obraz prawidłowy Padaczka skroniowa Badanie w fazie Interictal PET:FDG/FMZ FDG - obszar obniżonego metabolizmu FMZ - obszar obniżonej dostępności dla receptorów benzodiazepinowych Badanie krążenia płynu mózgowo-rdzeniowego Radiofarmaceutyk (np. 99mTc DTPA) – podawany droga wkłucia lędźwiowego Mieloscyntygrafia – badanie kanału kręgowego Cysternografia – badanie przestrzeni płynowych w mózgu Wskazania Wodogłowie wewnętrzne normotensyjne (zespół Hakima i Adamsa) - nieprawidłowy przepływ znacznika i jego zaleganie co najmniej 24 godziny - opóźnienie lub brak przepływu na sklepistości mózgu Wskazania Wyciek płynu m-r do jamy nosowej Badanie drożności zastawki komorowoprzedsionkowej - podanie znacznika do zastawki – po 30-60 min znacznik powinien pojawić się w przestrzeni , do której odprowadzany jest płyn m-r
