instrukcja GIWz.400.D-20-06
advertisement
INSPEKCJA WETERYNARYJNA INSTRUKCJA GŁÓWNEGO LEKARZA WETERYNARII Nr GIWz.400.D - 20/06 z dnia 21 września 2006 r. w sprawie postępowania powiatowych lekarzy weterynarii przy kontroli i zwalczaniu salmoneloz w stadach towarowych kur Wrzesień 2006 1 Instrukcja została wydana na podstawie art. 13 ust.1 pkt 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej ( Dz. U. Nr 33 poz. 287 z późn. zm.) oraz w związku z art. 4 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt. ( Dz. U. Nr 69 poz. 625 z późn. zm.). I. WSTĘP Instrukcja określa sposób postępowania powiatowych lekarzy weterynarii przy kontroli i zwalczaniu salmoneloz w stadach towarowych kur. Salmonelozy odzwierzęce oraz ich czynniki chorobotwórcze podlegają obowiązkowi monitorowania, a salmonelozy drobiu wywoływane przez pałeczki S. Gallinarum, S. Pullorum, S. Arizonae, S. Enteritidis, S. Typhimurium, dodatkowo podlegają obowiązkowi rejestracji, na podstawie pkt 8 załącznika nr 5 oraz pkt 25 załącznika nr 3 do ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz. U. Nr 69, poz. 625 z późn. zm.). Pałeczki Salmonella dzielą się na serotypy: gatunkowo specyficzne, inwazyjne dla ludzi (S.Typhi) i dla drobiu (S. Pullorum, S.Gallinarum); gatunkowo niespecyficzne, inwazyjne dla ludzi i drobiu (między innymi S.Typhimurium, S. Enteritidis, S. Hadar, S. Infantis, S. Virchof); gatunkowo niespecyficzne, nieinwazyjne, niegroźne dla ludzi i dla drobiu. Badania kontrolne stad towarowych kur prowadzone są na zasadach dobrowolności. II. UŻYWANE SKRÓTY GLW – Główny Lekarz Weterynarii, WLW – Wojewódzki Lekarz Weterynarii, PLW – Powiatowy Lekarz Weterynarii, GIW – Główny Inspektorat Weterynarii, WIW – wojewódzki inspektorat weterynarii, PIW – powiatowy inspektorat weterynarii, PIW-PIB – Państwowy Instytut Weterynaryjny-Państwowy Instytut Badawczy w Puławach, S.E. – Salmonella Enteritidis S.T. – Salmonella Typhimurium 2 III. CEL INSTRUKCJI Celem instrukcji jest ujednolicenie postępowania Inspekcji Weterynaryjnej przy zwalczaniu salmoneloz w stadach towarowych drobiu, badaniach kontrolnych zakażeń pałeczkami Salmonella oraz postępowaniu ze stadem zakażonym Salmonella Enteritidis (S.E.) lub Salmonella Typhimurium (S.T.). IV. DEFINICJE OKREŚLONE DLA CELÓW TEJ INSTRUKCJI 1. drób: kury utrzymywane w celach rozpłodowych, produkcji mięsa, jaj konsumpcyjnych lub w celu odtworzenia zasobów ptactwa łownego; 2. jaja spożywcze: jaja kurze w skorupkach przeznaczone do bezpośredniego spożycia lub przetwórstwa; 3. pisklęta jednodniowe: kurczęta w wieku do 72 godzin jeszcze nie karmione; 4. stado: grupa kur tworząca jednolitą jednostkę pod względem miejsca utrzymywania, gatunku, wieku oraz statusu epizootycznego; 5. stado towarowe: co najmniej 50 sztuk kur trzymanych w jednym gospodarstwie (fermie, stadzie) w celu produkcji jaj spożywczych; 6. próbka: próbka pobrana przez właściciela lub osobę przez niego upoważnioną (np. lekarza weterynarii opiekującego się stadem) w celu przebadania na obecność pałeczek Salmonella w badaniach właścicielskich; 7. urzędowa próbka: próbka pobrana i dostarczona do laboratorium przez przedstawiciela PLW lub wyznaczonego lekarza weterynarii i zbadana na koszt właściciela; 8. zatwierdzone laboratorium: Państwowy Instytut Weterynaryjny - Państwowy Instytut Badawczy w Puławach, Zakład Higieny Weterynaryjnej lub zatwierdzone laboratorium prywatne; 9. pałeczki Salmonella: oznacza bakterie z rodzaju Salmonella; 10. salmonelozy: choroby wywołane przez bakterie z rodzaju Salmonella, niezależnie od serowaru (serotypu); 11. stado kur z wynikiem pozytywnym dla potrzeb weryfikacji celu wspólnotowego: stado, w którym wykryto obecność pałeczek Salmonella S.T. lub S.T. (niepochodzących ze szczepionki) w jednej lub większej liczbie próbek pobranych w stadzie. Stada z wynikiem pozytywnym w zestawieniach dotyczących występowania zakażeń mogą być liczone tylko raz, niezależnie od liczby przeprowadzonych badań i pobierania próbek. Informację o stadzie z wynikiem pozytywnym przekazuje się dla celów ww. zestawienia jednorazowo, wyłącznie w przypadku uzyskania pierwszego dodatniego wyniku badania w tym stadzie. 3 12. stado drobiu/kur podejrzane o zakażenie pałeczkami Salmonella S.T. lub S.E.: stado, i w którym ciągnionych ze świeżego izolowano kału badaniem i/lub wymazów bakteriologicznym powierzchniowych pałeczki Salmonella (S.T./S.E.), niezależnie od metody izolacji i liczby uzyskanych kolonii, i w którym nie występują objawy kliniczne salmonelozy; 13. stado kur zakażone pałeczkami Salmonella S.T. lub S.E.: stado, w którym z pobranych przyżyciowo wymazów z kloaki albo z narządów ptaków padłych lub poddanych ubojowi diagnostycznemu badaniem bakteriologicznym izolowano pałeczki Salmonella (S.T./S.E.) - niezależnie od użytej metody izolacji, i w którym nie występują objawy kliniczne salmonelozy; 14. stado drobiu chore na salmonelozę: stado, w którym jednocześnie stwierdza się: - u chorych ptaków objawy kliniczne wskazujące na salmonelozę - u sekcjonowanych padłych lub poddanych ubojowi diagnostycznemu ptaków zmiany anatomopatologiczne wskazujące na salmonelozę, - w badaniu bakteriologicznym padłych lub poddanych ubojowi diagnostycznemu ptaków (uprzednio nie leczone), w bezpośrednich posiewach z narządów wewnętrznych stwierdzono pałeczki Salmonella. V. PRZEPISY PRAWNE 1. ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt ( Dz. U. 69, poz. 625 z późn. zm.); 2. ustawa z dnia 29 stycznia 2004r. o Inspekcji Weterynaryjnej (Dz. U. Nr 33, poz. 287 z późn. zm.); 3. ustawa z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach (Dz. U. Nr 126, poz. 1384 z późn. zm.); 4. rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 kwietnia 2006 r. w sprawie współdziałania między organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Inspekcji Weterynaryjnej oraz Inspekcji Ochrony środowiska w zakresie zwalczania chorób zakaźnych (Dz. U. Nr 73, poz. 516); 5. rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 września 2004 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych mających zastosowanie do drobiu i jaj wylęgowych ( Dz. U. Nr 219, poz. 2225); 6. rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia ewidencji leczenia zwierząt i dokumentacji lekarsko-weterynaryjnej (Dz. U. Nr 100 poz. 1022); 7. rozporządzenie (WE) 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności; 4 8. rozporządzenie Komisji Nr 1168/2006 z dnia 31 lipca w sprawie wykonania rozporządzenia (WE) nr 2160/2003 w odniesieniu do wspólnotowego celu ograniczenia częstości występowania niektórych serotypów salmonelli w stadach kur niosek gatunku Gallus gallus oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1003/2005; 9. rozporządzenie (WE)2160/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie zwalczania salmonelli i innych określonych odzwierzęcych czynników chorobotwórczych przenoszonych przez żywność; 10. rozporządzenie (WE) 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych; 11. rozporządzenie (WE) 882/2004 Parlamentu Europejskiego 29 kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt; 12. rozporządzenie 29 kwietnia (WE) 2004 853/2004 r. Parlamentu ustanawiające Europejskiego szczególne przepisy i Rady dotyczące z dnia higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego; 13. rozporządzenie (WE) 854/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiające szczególne przepisy dotyczące organizacji urzędowych kontroli w odniesieniu do produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do spożycia przez ludzi; 14. rozporządzenie Komisji (WE) nr 1177/2006 z dnia 1 sierpnia 2006 r. w sprawie wykonania rozporządzenia (WE) nr 2160/2003 Parlamentu europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących stosowania szczególnych metod kontroli w ramach krajowych programów zwalczania salmonelli u drobiu; 15. decyzja Komisji nr 98/139/WE z dnia 4 lutego 1998 r. ustanawiająca niektóre szczegółowe zasady dotyczące kontroli na miejscu, przeprowadzanych w dziedzinie weterynarii przez ekspertów Komisji w Państwach Członkowskich; 16. rozporządzenie Rady (EWG) Nr 1907/90 z dnia 26 czerwca 1990 r. w sprawie niektórych norm handlowych w odniesieniu do jaj; 17. rozporządzenie Komisji (WE) nr 2295/2003 z dnia 23 grudnia 2003 r. wprowadzające szczegółowe zasady wykonywania rozporządzenia Rady (EWG) nr 1907/90 w sprawie niektórych norm handlowych w odniesieniu do jaj; 18. dyrektywa 2003/99/WE Parlamentu europejskiego i Rady z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie monitorowania chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych, zmieniająca decyzję Rady 90/424/EWG i uchylająca dyrektywę Rady 92/117/EWG; 19. rozporządzenie Komisji (WE) nr 2073/2005 z dnia 15 listopada 2005 r. w sprawie kryteriów mikrobiologicznych dotyczących środków spożywczych; 5 20. rozporządzenie Komisji (WE) nr 2074/2005 z dnia 5 grudnia 2005r. ustanawiające środki wykonawcze w odniesieniu do niektórych produktów objętych rozporządzeniem (WE) nr 853/2004 i do organizacji urzędowych kontroli na mocy rozporządzeń (WE) nr 854/2004 oraz (WE) nr 882/2004, ustanawiające odstępstwa od rozporządzenia (WE) nr 852/2004 i zmieniające rozporządzenia (WE) nr 853/2004 oraz (WE) nr 854/2004; 21. rozporządzenie Komisji (WE) nr 2076/2005 z dnia 5 grudnia 2005 r. ustanawiające środki przejściowe do celów wdrożenia rozporządzeń (WE) nr 853/2004, (WE) nr 854/2004 oraz (WE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady oraz zmieniające rozporządzenia (WE) nr 853/2004 oraz (WE) nr 854/2004. Niniejsza instrukcja jest aktem prawa wewnętrznego i nie może być podstawą w rozstrzyganiu o prawach i obowiązkach podmiotów prywatnych w postępowaniu administracyjnym. VI. KONTROLA ZAKAŻEŃ PAŁECZKAMI SALMONELLA W STADACH TOWAROWYCH KUR. Badanie próbek pobranych przez właściciela jest elementem kontroli zakażeń pałeczkami Salmonella w stadach towarowych kur, z zastrzeżeniem, iż uzyskanie w tych badaniach wyników dodatnich, skutkować będzie pobraniem próbek urzędowych do badań kontynuacyjnych. 1. Zasady ogólne. 1.1. Badania kontrolne przeprowadzane są na zasadach dobrowolności i na koszt właściciela, według harmonogramu uzgodnionego z PLW. 1.2. PLW na bieżąco uaktualnia listę ferm towarowych kur, prowadzących badania kontrolne zgodnie z niniejszą instrukcją. 1.3. PLW przesyła do WLW uaktualnioną listę ferm towarowych kur do każdego 7 dnia kolejnego miesiąca za miesiąc poprzedni. WLW po przeprowadzeniu weryfikacji listy przesyła ją do GLW do każdego 10 dnia kolejnego miesiąca za miesiąc poprzedni. 1.4. Lista publikowana jest na stronie internetowej GIW. 1.5. PLW informuje właściciela stada, że najpóźniej na 2 tygodnie przed planowanym terminem zasiedlenia obiektu ptakami, właściciel lub osoba przez niego upoważniona, powinna zawiadomić PLW o tym fakcie w formie pisemnego zgłoszenia. 1.6. - Pisemne zgłoszenie do PLW powinno zawierać: nazwisko właściciela; 6 - adres właściciela; - numer identyfikacyjny fermy; - datę zasiedlenia obiektu; - gatunek drobiu, typ, kategorię; - wielkość obsady; - stado pochodzenia drobiu wykorzystanego do zasiedlenia obiektu. 1.7. Pobieraniu próbek lub urzędowych próbek musi zawsze towarzyszyć wypełnianie protokołu pobrania próbek lub urzędowych próbek. Protokół ten stanowi załącznik do niniejszej instrukcji. 1.8. Próbki ze stada pobiera właściciel lub upoważniony przez niego lekarz weterynarii opiekujący się stadem. 1.9. Urzędowe próbki pobiera PLW lub wyznaczony przez niego prywatnie praktykujący lekarz weterynarii. 1.10. W protokole pobrania urzędowych próbek właściciel potwierdza własnoręcznym podpisem, iż w jego obecności próbki zostały pobrane, zapakowane i oznakowane, zgodnie z niniejszą instrukcją. 1.11. Na żądanie właściciela stada, urzędowe próbki mogą być przesłane do badania w laboratorium referencyjnym, które pełni jednocześnie rolę laboratorium odwoławczego. Fakt ten musi być odnotowany w zleceniu do badań i potwierdzony podpisem właściciela. 1.12. Próbki lub próbki urzędowe przesyła się do zatwierdzonego laboratorium. 2. 2.1. Zasady pobierania, przechowywania i przesyłania próbek do badań. Próbki oraz próbki urzędowe należy pobierać z zachowaniem zasad aseptyki, do jałowych plastikowych woreczków, probówek lub pojemników. 2.2. Próbki jak najszybciej, najlepiej w dniu pobrania, dostarczyć do zatwierdzonego laboratorium pocztą kurierską lub przesyłką ekspresową. 2.3. Materiał do badań powinien być transportowany i przechowywany w temperaturze około 4°C, w szczelnie zamkniętych pojemnikach. 2.4. Badanie powinno zostać przeprowadzone w ciągu 48 godzin po przyjęciu próbek do laboratorium. 2.5. Jeżeli materiałem do badań są ptaki żywe, należy wysłać je w nieużywanych pojemnikach transportowych lub dokładnie zdezynfekowanych klatkach. 2.6. Każda próbka lub próbka urzędowa powinna być starannie oznakowana i zaopatrzona w pismo przewodnie, zawierające następujące dane: datę pobrania próbki; rodzaj próbki, miejsca pobrania próbki w stadzie; typ stada; 7 2.7. gatunek drobiu, typ kategoria; wiek ptaków; lokalizację fermy; nazwisko właściciela stada; nazwisko osoby pobierającej próbki. Jeżeli stado było leczone lub szczepione, w piśmie przewodnim ( zleceniu do badań) należy podać informację o: 2.8. terminie stosowanych preparatów leczniczych, terminie i rodzaju zastosowanych szczepionek, karencji. Właściciel, upoważniony przez niego lekarz weterynarii lub PLW, w zleceniu do badań określa kierunek badań. 2.9. W przypadku badań kontynuacyjnych/wyjaśniających, jeśli właściciel stada przewiduje zastosowanie środków przeciwbakteryjnych, pismo przewodnie powinno zawierać zlecenie wykonania antybiogramu na koszt właściciela. W takim przypadku, na zleceniu do badań, pod zleceniem wykonania antybiogramu, obowiązkowo musi się znajdować czytelny podpis właściciela stada. 3. Badanie próbek na obecność pałeczek Salmonella. 3.1. Badanie należy zawsze przeprowadzać w zatwierdzonym laboratorium. 3.2. Do wykrywania pałeczek Salmonella stosuje się metodę opisaną w załączniku D do normy ISO 6579:2002 (,,Wykrywanie pałeczek Salmonella spp. w odchodach zwierzęcych oraz próbkach z pierwotnego etapu produkcji”). 3.3. W przypadku badania próbek właścicielskich, do przygotowywania, wykrywania i określania serotypów dopuszcza się stosowanie metody analizy zgodnej z art.11 rozporządzenia, o którym mowa w pkt 11 części V. „PRZEPISY PRAWNE” niniejszej instrukcji, jeśli zostały one zatwierdzone zgodnie z normą ISO 16140:2003. 3.4. Laboratorium zatwierdzone powinno oznaczyć przy użyciu schematu KaufmannaWhite'a przynajmniej jeden izolat z każdej próbki. 3.5. Wyizolowane w laboratorium zatwierdzonym szczepy pałeczek Salmonella można przesłać do laboratorium referencyjnego (PIW - PIB lub wskazane przez niego laboratorium) w celu potwierdzenia identyfikacji serotypowej. 3.6. Szczepy izolowane z próbek urzędowych do celów fagotypowania oraz wyniki badań lekooporności muszą być przechowywane przez 2 lata. 8 4. Zgłaszanie wyników Jeżeli w wyniku badania kontrolnego wykryta zostanie obecność S.E. lub S.T., laboratorium przeprowadzające badanie ma obowiązek natychmiastowego zgłoszenia tego faktu organom Inspekcji Weterynaryjnej. Obowiązek ten spoczywa również na właścicielu stada. 5. Terminy i rodzaj pobieranych próbek 5.1. Przed zasiedleniem obiektu. Badanie musi być przeprowadzone w przypadku wykrycia pałeczek Salmonella w stadzie, utrzymywanym ostatnio w tym samym obiekcie. 5.1.1. Przygotowanie obiektu do wstawienia kur wolnych od pałeczek Salmonella ocenia się przez pobranie próbek ze środowiska. 5.1.2. Badanie opisane w pkt 5.1.1. należy wykonać na 1-2 tygodnie przed zasiedleniem pobierając próbki ze ścian, podłóg, przejść i sprzętu. 5.1.3. Próbki stanowią: 4 wymazy powierzchniowe z podłoża, w szczególności z miejsc popękanych, zagłębionych czy połączeń konstrukcyjnych - w laboratorium łączone w 1 próbkę zbiorczą; 4 wymazy powierzchniowe z kątów narożnych badanego pomieszczenia wykonane od poziomu podłogi do wysokości 1 m - w laboratorium łączone w 1 próbkę zbiorczą; 3 wymazy powierzchniowe z urządzenia służącego do karmienia - w tym celu należy wybrać losowo 5 m taśmy (biorąc w szczególności pod uwagę miejsca, w których następuje zmiana kierunku ruchu) lub rynienki paszowej, lub z 6 wybranych losowo karmideł (1 wymaz z 2 karmideł) - w laboratorium łączone w 1 próbkę zbiorczą; 2 wymazy powierzchniowe z systemu wentylacyjnego (każdy wymaz może być użyty do 3 wlotów lub wylotów tego systemu) - w laboratorium łączone w 1 próbkę zbiorczą; 2 wymazy powierzchniowe z magazynu jaj (z powierzchni sortownic, stołów itp.) lub z końcowych 5 m systemu przeznaczonego do zbierania zniesionych jaj (taśmy) łączone w 1 próbkę zbiorczą w laboratorium. 5.2. Stado piskląt w okresie odchowu Warunki dotyczące zdrowia piskląt wstawianych do kurnika w stadach towarowych drobiu. 9 Kupujący powinien zażądać od sprzedawcy jednodniowych piskląt i dołączyć do każdej dostawy pisemne oświadczenie, że pisklęta nie otrzymywały chemioterapeutyków. Ponadto kupujący powinien uzyskać pisemne poświadczenie, że pisklęta zostały wylężone z jaj pochodzących ze stada od niosek nie leczonych w ciągu ostatnich 28 dni. 5.2.1. Terminy pobierania próbek. - w dniu wstawienia piskląt: Próbki stanowią: wyściółka wraz z mekonium z 10 pojemników transportowych z każdej dostawy (po 25 g z pojemnika) lub w przypadku pojemników bez wyściółki pobrać mekonium z dna każdego z 10 pojemników. W laboratorium następuje łączenie - pulowanie w 1 próbkę zbiorczą); pisklęta padłe i wybrakowane, w liczbie nie więcej niż 20 szt. W laboratorium następuje łączenie - pulowanie w próbkę zbiorczą zgodnie z punktem I.2. Instrukcji Nr 4/99 “Laboratoryjna diagnostyka zakażeń pałeczkami Salmonella u drobiu”. - w dniu osiągnięcia przez ptaki wieku 24 tygodni (+/- dwa tygodnie): Do badań pobiera się próbki odchodów, a w przypadku próbek urzędowych, dodatkowo próbki ze środowiska. 5.2.2. Rodzaj i sposób pobierania urzędowych próbek. 5.2.2.1. W przypadkach stad przetrzymywanych w klatkach, powiatowy lekarz weterynarii pobiera: 2 próbki po 150g naturalnie zebranych odchodów z taśm lub zgarniaczy w danym kurniku, po jego oczyszczeniu przy pomocy systemu usuwania obornika; w przypadku klatek przesuniętych względem siebie, tam, gdzie nie ma zgarniaczy lub taśm, pobiera się 2 próbki po 150g świeżych, wymieszanych odchodów z 60 różnych miejsc poniżej klatek, w dołach z odchodami; 5.2.2.2. W przypadku kurników z systemem chowu zamkniętego lub wybiegowego PLW pobiera: 2 pary okładzin na buty lub 2 skarpety. Nie należy zmieniać butów ochronnych przy zmianie okładzin na buty. 5.2.2.3. Próbka środowiskowa, to próbka o objętości 250 ml, zawierająca co najmniej 100g kurzu z głównych źródeł kurzu w całym kurniku. Jeśli ilość kurzu nie jest wystarczająca, pobiera się 150g naturalnie zebranych odchodów lub dodatkową parę okładzin na buty lub dodatkową skarpetę. 10 5.3. Stado w okresie nieśności Próbki pobierane są w stadzie - co 15 tygodni przez cały okres nieśności. Rodzaj i liczbę próbek pobiera się tak samo, jak w przypadku badań stada w dniu osiągnięcia przez stado wieku 24 tygodni ( +/- 2 tyg.), co zostało opisane w punkcie 5.2.1. 5.4. Stado, z którego pochodziły jaja konsumpcyjne będące źródłem zakażeń pokarmowych Po otrzymaniu od Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego zgłoszenia o podejrzeniu lub stwierdzeniu zatrucia pokarmowego, w związku ze spożyciem jaj lub pokarmów produkowanych z jaj, PLW pobiera próbki urzędowe. Rodzaj i liczbę próbek pobiera się tak samo jak w przypadku badań stada w dniu osiągnięcia przez stado wieku 24 tyg. ( +/- 2 tyg.) 6. Terminy i rodzaj pobieranych próbek w stadach podejrzanych o zakażenie pałeczkami S.E. lub S.T. PLW po powzięciu podejrzenia zakażenia stada podejmuje działania zgodnie z pkt VIII. niniejszej instrukcji i pobiera próbki urzędowe. Urzędową próbkę stanowi: co najmniej 20 ptaków padłych i wybrakowanych w dniu badania, oraz 120 wymazów z kloaki. Próbki te w laboratorium są łączone w 4 próbki zbiorcze – pulowane. 7. Obowiązkowe terminy i rodzaje próbek urzędowych pobieranych przez PLW, wynikające z rozporządzenia Komisji (WE) 1168/2006. 7.1. PLW pobiera próbki do badań urzędowych co najmniej: 1 raz w roku w jednym stadzie w gospodarstwie; od stada w wieku 24 tygodni (+/- 2 tyg.) w przypadku wykrycia pałeczek S.T. lub S.E. w poprzednim stadzie aktualnie zasiedlonego kurnika. Badanie to zastępuje badanie właścicielskie; w każdym przypadku zgłoszonego podejrzenia o zakażenie lub zakażenia stada w związku z zatruciem pokarmowym u ludzi wywołanym spożyciem jaj lub pokarmów produkowanych z jaj; we wszystkich stadach w gospodarstwie, jeśli w jednym z tych stad wykryto pałeczki Salmonella; w przypadkach, kiedy PLW uzna pobieranie próbek za wskazane. 11 7.2. Próbki urzędowe stanowią próbki pobrane zgodnie z opisem w pkt 5.2.2. VII. POSTĘPOWANIE Z PRÓBKAMI LUB PRÓBKAMI URZĘDOWYMI W LABORATORIUM. 1. Próbki lub urzędowe próbki zwane dalej w tym punkcie próbkami należy zapakować w miejscu ich pobrania mając na względzie zapisy części VI niniejszej instrukcji. 2. Przygotowanie próbek do badań w laboratorium. Próbki należy rozpakować w pracowni laboratorium i postępować wg następujących zasad: próbki z okładzin na buty należy ostrożnie rozpakować w sposób zabezpieczający przed usunięciem odchodów. Rozpakowane dwie pary okładzin na buty lub skarpety należy umieścić w 225 ml ogrzanej do temperatury pokojowej, zbuforowanej wodzie peptonowej (BPW). Tak przygotowana próbkę należy wirować do pełnego nasycenia. Postępowanie dalsze z próbką – namnażanie należy prowadzić zgodnie z normą ISO 6579:2002; próbki odchodów i kurzu należy ostrożnie rozpakować, a następnie sprawdzić czy odchody są dokładnie wymieszane. Jeżeli stan próbki wskazuje na nie wymieszanie należy najpierw dokonać dokładnego wymieszania, a następnie pobrać podróbkę o masie 25g. Próbkę taką dodaje się do 225 ml ogrzanej do temperatury pokojowej, zbuforowanej wody peptonowej (BPW). Dalsze czynności laboratoryjne prowadzić należy zgodnie z normą ISO 6579:2002. VIII. POSTĘPOWANIE ZE STADEM PODEJRZANYM O ZAKAŻENIE PAŁECZKAMI S.E. LUB S.T. 1. Jeżeli obecność pałeczek S.E. lub S.T. zostanie stwierdzona w próbach kontrolnych, to jego właściciel lub/i lekarz weterynarii opiekujący się stadem zgodnie z art. 42 ust. 1-5 ustawy, wymienionej w pkt 1 części V. „PRZEPISY PRAWNE” niniejszej instrukcji, zobowiązani są do: niezwłocznego, nie później jednak niż w ciągu 24 godzin, zawiadomienia o tym fakcie PLW; pozostawienia ptaków w miejscu ich stałego przebywania i nie wprowadzania tam innego drobiu; uniemożliwienia osobom postronnym dostępu do kurnika lub miejsc, w których znajdują się ptaki podejrzane o zakażenie lub ich zwłoki; 12 wstrzymania się od wywożenia, wynoszenia i sprzedaży mięsa, jaj, zwłok ptaków, paszy, ściółki i innych przedmiotów znajdujących się w miejscu utrzymywania ptaków; udostępnienia ptaków do badań i zabiegów weterynaryjnych a także udzielania pomocy przy wykonywaniu badań i zabiegów; udzielania organom Inspekcji Weterynaryjnej oraz osobom działającym w imieniu tych organów wyjaśnień i podawania informacji, które mogą mieć znaczenie dla wykrywania choroby i źródeł zakażenia lub zapobiegania jej szerzeniu. 2. PLW, po otrzymaniu zgłoszenia o podejrzeniu wystąpienia choroby zakaźnej drobiu, powinien: 2.1. Zgodnie z art. 42 ust. 7 i ust. 10 ustawy, wymienionej w pkt 1. części V „PRZEPISY epizootyczne PRAWNE” oraz niniejszej podjąć instrukcji, urzędowe przeprowadzić czynności celem dochodzenie potwierdzenia lub wykluczenia zakażenia, w tym w pierwszej kolejności pobrać urzędowo próbki zgodnie z pkt 5.2.2. niniejszej instrukcji i wysłać je do zatwierdzonego laboratorium w celu zbadania. 2.2. W stosunku do podejrzanego stada PLW wprowadza: zakaz przemieszczania drobiu poza siedzibę stada; nakaz odizolowania stada od kontaktu z innym drobiem; zakaz wywozu jaj; nakaz przetrzymywania jaj w warunkach uniemożliwiających rozprzestrzenienie zakażenia. Jeżeli nie istnieje możliwość przetrzymywania jaj w magazynie fermy, należy poinformować właściciela o możliwości skierowania ich do przetwórstwa z obróbką termiczną. Przemieszczenie jaj odbywa się za zgodą organu Inspekcji Weterynaryjnej lub Państwowej Inspekcji Sanitarnej, w zależności od tego, która z nich sprawuje nadzór nad tym zakładem. 2.3. PLW powiadamia natychmiast Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego o podejrzeniu zakażenia stada pałeczkami S.E. lub S.T. 2.4. PLW, przed pobraniem próbek urzędowych w podejrzanym stadzie, zabrania stosowania środków dezynfekcyjnych, chemioterapeutyków i innych preparatów mogących utrudnić izolację zarazka z pobieranych próbek. 2.5. W celu ustalenia źródła zakażenia stada pałeczkami Salmonella należy przeprowadzić badanie: skarmianej paszy; wody; gryzoni (przy dużej inwazji); zgodnie z Instrukcją Nr 4/99 “Laboratoryjna diagnostyka zakażeń pałeczkami Salmonella u drobiu”. 13 W odniesieniu do obsługi należy zalecić badanie na nosicielstwo, o czym należy powiadomić właściwego miejscowo Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego. 2.6. W przypadku uzyskania ujemnego wyniku badania bakteriologicznego uchyla się podejrzenie o zakażeniu pałeczkami S.E. lub S.T. wraz z wszystkimi wydanymi zakazami i nakazami. 2.7. W przypadku uzyskania dodatniego wyniku badania bakteriologicznego stado uznaje się za zakażone. 2.8. W przypadku o którym mowa w pkt 2.7. należy poinformować właściciela stada o możliwości skierowania Przemieszczenie jaj jaj odbywa do się za przetwórstwa zgodą z obróbką właściwego organu termiczną. Inspekcji Weterynaryjnej lub Państwowej Inspekcji Sanitarnej, w zależności która z inspekcji sprawuje nadzór nad tym zakładem. IX. POSTĘPOWANIE ZE STADEM DROBIU ZAKAŻONYM PAŁECZKAMI S.E LUB S.T. 1. Po uznaniu przez PLW stada za zakażone S.E. lub S.T., poza postępowaniem opisanym w pkt VIII., niezwłocznie należy zakazać wywozu ptaków poza obręb fermy, chyba, że stado na wniosek właściciela skierowane zostanie do uboju. W przypadku przekazywania ptaków ze stada zakażonego S.E. lub S.T. do uboju w rzeźni drobiu, w urzędowym świadectwie zdrowia należy zaznaczyć fakt ich pochodzenia z takiego stada. Postępowanie w czasie uboju i ocenę poubojową należy przeprowadzić zgodnie z odrębnymi przepisami obowiązującymi w rzeźniach drobiu. 2. Stosowanie środków przeciwdrobnoustrojowych nie jest metodą zwalczania pałeczek Salmonelli w stadach kur. 3. Odstępstwa od pkt IX. 2. W wyjątkowych jednak przypadkach, tylko w okresie przed 1 stycznia 2008 r., na wniosek właściciela, stado kur zakażone pałeczkami Salmonella, po wykonaniu antybiogramu, można poddać leczeniu, za zgodą właściwego miejscowo PLW i pod ścisłą kontrolą wyznaczonego przez niego lekarza weterynarii. Koszty leczenia ponosi właściciel stada. 4. Leczenie stada kur zakażonego pałeczkami Salmonella W celu poddania leczeniu stada kur zakażonego pałeczkami Salmonella należy: wybrakować wszystkie ptaki wykazujące niedorozwój, wychudzenie lub jakiekolwiek objawy chorobowe; pozostałe ptaki poddać leczeniu chemioterapeutykami, na które wyizolowane pałeczki Salmonella są w pełni wrażliwe; 14 w trakcie leczenia należy codziennie przeprowadzać dezynfekcję ściółki, poideł, karmideł i innych przedmiotów mających styczność z ptakami, używając środków dezynfekcyjnych, które można stosować w obecności ptaków; po zakończeniu leczenia, ptakom należy podać co najmniej dwukrotnie w ciągu 72 godzin po leczeniu, preparaty zawierające fizjologiczną mikroflorę jelitową, w celu konkurencyjnego zasiedlenia przewodu pokarmowego; bezpośrednio po zakończeniu leczenia, wskazane jest przeniesienie całego stada do innego czystego i wydezynfekowanego pomieszczenia dla drobiu w celu ograniczenia reinfekcji pałeczkami Salmonella ze środowiska; jaja pozyskane w okresie leczenia i karencji należy obowiązkowo zniszczyć. X. UZNANIE STADA ZA UWOLNIONE OD ZAKAŻENIA PAŁECZKAMI SALMONELLA Stado można uznać za uwolnione od zakażenia pałeczkami Salmonella jeżeli: zostanie przeprowadzone leczenie zgodnie z IX. 2. niniejszej instrukcji, wynik badania bakteriologicznego próbek urzędowych pobranych zgodnie z punktem VI.5.2.2. nie wcześniej niż 7 dni po zakończeniu leczenia, będzie ujemny. XI. POSTĘPOWANIE ZE STADEM CHORYM NA SALMONELOZĘ 1. Pałeczki S.E., S.T. oraz inne serotypy niespecyficzne dla drobiu rzadko wywołują u ptaków objawy kliniczne salmonelozy. Ubój drobiu z objawami klinicznymi salmonelozy wywołanej przez te serotypy jest zakazany. Drób podlega zabiciu i utylizacji. 2. Stado drobiu chore na salmonelozę wywołaną przez pałeczki Salmonella specyficzne dla drobiu a niewywołujące zatruć u ludzi (S.Pullorum, S.Gallinarum), można skierować do uboju sanitarnego, o uprzednim wyselekcjonowaniu i zlikwidowaniu na miejscu sztuk najsłabszych, wychudzonych. 3. Postępowanie podczas uboju i ocenę poubojową należy przeprowadzić zgodnie z odrębnymi przepisami obowiązującymi w rzeźniach drobiu. 4. Jaja pochodzące ze stad chorych na salmonelozę należy zniszczyć lub można je skierować wyłącznie do przetwórstwa z obróbką termiczną. 5. Po opróżnieniu kurnika zajmowanego przez stado zakażone należy przeprowadzić dokładne oczyszczenie i dezynfekcję obiektu, łącznie z bezpiecznym zagospodarowaniem ściółki, a także materiału i sprzętu oraz środków transportu używanych do przewozu ptaków lub jaj. 6. Skuteczność dezynfekcji należy sprawdzić poprzez badanie bakteriologicznie próbki pobrane ze środowiska zgodnie z punktem VI.5.2.2.3. 15 7. Warunkiem ponownego wprowadzenia drobiu do kurnika, w którym stwierdzono zakażenie pałeczkami Salmonella lub salmonelozę jest ujemny wynik badania bakteriologicznego próbek pobranych nie wcześniej niż 3 dni po dezynfekcji zgodnie z punktem VI.5.2.2. XII. ZAPOBIEGANIE ZAKAŻENIOM STAD PAŁECZKAMI SALMONELLA Ferma kur jaj spożywczych winna spełniać podstawowe warunki organizacyjnotechnologiczne przewidziane dla tego kierunku produkcji drobiarskiej oraz odpowiadać obowiązującym zasadom izolacji i zabezpieczenia sanitarno-weterynaryjnego. Zasady te powinny być określone w następujący sposób: 1. W poszczególnych sektorach fermy lub przynajmniej w pojedynczych obiektach system chowu winien opierać się na zasadzie ,,all in/all out” (pełny/pusty). 2. Budynek oraz jego wyposażenie powinny być wykonane z materiałów umożliwiających efektywne wykonywanie zabiegów oczyszczania i dezynfekcji. 3. W kurniku konieczne jest wydzielenie pomieszczenia do mycia i dezynfekcji rąk, zmiany obuwia i odzieży dla personelu i osób kontrolujących. 4. Dla zapewnienia ptakom właściwego składu mikroflory jelitowej, która powstrzymuje zasiedlenie przewodu pokarmowego przez pałeczki Salmonella, wskazane jest podawanie preparatów zawierających fizjologiczną mikroflorę jelitową w pierwszych dniach życia, a także w przypadku przenoszenia do pomieszczeń dla niosek, jak również po każdym leczeniu stada. 5. Immunoprofilaktyka zakażeń pałeczkami Salmonella: do szczepienia mogą być użyte wyłącznie szczepionki zarejestrowane i dopuszczone do obrotu w kraju, a w przypadku autoszczepionek posiadających autoryzację PIW-PIB; stosowane mogą być szczepionki żywe, jeśli producent zagwarantuje możliwość odróżnienia szczepów dzikich pałeczek Salmonella od szczepów szczepionkowych; właściciel powiadamia każdorazowo PLW o zamiarze szczepienia stada; dokumentacja dotycząca przeprowadzonych szczepień oraz ocena ich efektywności winna być przechowywana przez właściciela stada przez 3 lata; właściciel stada powinien prowadzić, przechowywać oraz udostępniać urzędowym organom dokumentację związaną z monitorowaniem zakażeń pałeczkami Salmonella w stadzie przez okres 3 lat od dnia ostatniego wpisu. 16 XIII. OBRÓT JAJAMI KONSUMPCYJNYMI Zgodnie z przepisami rozporządzenia (WE) 2160/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie zwalczania salmonelli i innych określonych odzwierzęcych czynników chorobotwórczych przenoszonych przez żywność, jaja konsumpcyjne nie mogą być przedmiotem handlu wewnątrzwspólnotowego, jeśli pochodzić będą ze stad, bez względu na ich liczebność, w których nie był realizowany dobrowolny program kontroli. Instrukcja niniejsza opisuje działania, które są zgodne z przepisami wyżej wymienionego rozporządzenia. XIV. UWAGI KOŃCOWE 1. Prowadzoną dokumentację, związaną z monitorowaniem zakażeń pałeczkami Salmonella w stadzie, właściciel stada powinien przechowywać oraz udostępniać urzędowym organom przez okres 3 lat. 2. Instrukcja może być modyfikowana w zależności od sytuacji epidemiologicznej oraz postępu wiedzy w zwalczaniu salmoneloz drobiu. Niniejsza instrukcja uchyla Instrukcję Głównego Lekarza Weterynarii 3/99 z dnia 12 lipca 1999 r. w sprawie zwalczania salmoneloz w stadach towarowych kur nr IWz. D/Sal-3/99. Niniejsza instrukcja wchodzi w życie z dniem 30 września 2006 r. i traci ważność z dniem rozpoczęcia realizacji krajowego programu zwalczania salmoneloz w stadach towarowych gatunku Gallus Gallus, tj. z dniem 1 lutego 2008 r. ZASTĘPCA GŁÓWNEGO LEKARZA WETERYNARII lek. wet. Janusz Związek Instrukcję opracowała: Ewa Lech sprawdziła: Karolina Wadecka 17
