Rozwój złożony - LOGIM.EDU.GORZOW.PL

advertisement
1.9. Sposoby rozmnażania
się organizmów
Opracowała Bożena Smolik
Konsultant Arleta Poręba-Konopczyńska
Co to jest rozmnażanie?
Rozmnażanie się jest to czynność życiowa,
prowadząca do powiększenia liczby
osobników
danej grupy organizmów.
Jest ona warunkiem przetrwania gatunku.
Sposoby rozmnażania
ROZMNAŻANIE
BEZPŁCIOWE
PŁCIOWE
http://www.scholaris.pl/cms/index.php/resources/animacja
_różne_sposoby_rozmnażania.html
Rozmnażanie
bezpłciowe

Powstawanie potomstwa z części
ciała osobnika macierzystego

Powstałe osobniki są identyczne
genetycznie jak organizm
macierzysty

Odbywa się przez:
 podział komórki- np. pantofelek,
ameba
 pączkowanie- np. stułbia,
drożdże
 fragmentację – grzyby, glony,
gąbki
 zarodniki- grzyby, mchy,
paprotniki
płciowe

Powstawanie potomstwa
w wyniku łączenia się komórek
rozrodczych (gamet),
pochodzących od dwóch
osobników odmiennych płci

Osobniki potomne różnią się
pod względem genetycznym od
osobników rodzicielskich

W wyniku zapłodnienia
powstaje komórka, zwana
zygotą

Pierwsza faza rozwoju
niektórych roślin i zwierząt,
powstająca w wyniku
podziałów zygoty to zarodek
Porównanie sposobów rozmnażania
 W wyniku rozmnażania bezpłciowego powstają
osobniki identyczne, wszystkie informacje
o czynnościach życiowych przekazywane są bez
zmian.
 W wyniku rozmnażania płciowego osobniki
potomne różnią się od rodzicielskich, ale także
różnią się między sobą. Każdy osobnik ma inne
cechy (z wyjątkiem bliźniaków jednojajowych).
http://www.scholaris.pl/cms/index.php/resources/ani
macja_warunki_sprzyjające_rozmnażaniu_bezpłcio
wemu.html
Rozmnażanie wegetatywne
Nowy organizm w świecie roślin może
powstać ze zmodyfikowanego organu,
wytwarzanego przez roślinę macierzystą.
Do tych organów zalicza się:
 rozłogi- u truskawki, poziomki
 rozmnóżki- u lilii, zielistki
 bulwy – u dalii, ziemniaka
 kłącza – u paproci, konwalii, kosaćca
 cebule – u tulipana, narcyza
Rozmnażanie płciowe
 Osobniki rodzicielskie wytwarzają komórki płciowe, męskie i
żeńskie, służące do rozmnażania.
 Istotą rozmnażania płciowego jest połączenie się komórek
rozrodczych w procesie zapłodnienia.
 Płciowo rozmnażają się wszystkie rośliny i zwierzęta.
 U wszystkich roślin i niektórych zwierząt występuje tzw.
przemiana pokoleń, czyli następowanie po sobie kolejno
rozmnażania bezpłciowego i płciowego.
+
plemnik
zapłodnienie

komórka
jajowa

Rozmnażanie płciowe u
zwierząt
zygota
Zapłodnienie zewnętrzne ma miejsce w wodzie i
polega na składani jaj i plemników bezpośrednio do
wody.
Zapłodnienie wewnętrzne ma miejsce wówczas, gdy
plemniki są doprowadzane bezpośrednio do komórki
jajowej, znajdującej się wewnątrz organizmu
osobnika żeńskiego.
Rozmnażanie płciowe u
zwierząt
Obupłciowość
Rozdzielnopłciowość

to istnienie dwóch,
rozdzielnych płci
 Jeżeli osobniki różnych płci
różnią się między sobą
wyglądem zewnętrznym to
mówimy wtedy o
dymorfizmie płciowym

jest wtedy, kiedy jeden osobnik
wytwarza zarówno komórki
płciowe męskie i żeńskie

Wówczas może dojść do
samozapłodnienia

Najczęściej jednak dochodzi do
zapłodnienia krzyżowego, w
którym komórka jajowa i
plemnik pochodzą od dwóch
różnych organizmów
http://www.scholaris.pl/cms/ind
ex.php/resources/animacja_płcie
_u_kręgowców.html
Rozmnażanie płciowe u
zwierząt - obojnactwo
Dżdżownica jest obojnakiem- zwierzęciem
obupłciowym, które wytwarza zarówno plemniki,
jak i komórki jajowe. Zbliżenie dwóch osobników daje
więc szansę na krzyżowe (wzajemne) zapłodnienie.
Z zapłodnionych jaj wykluwają się później miniaturowe
dżdżownice. Podobnie jest u ślimaków.
Tasiemiec też jest obojnakiem, ale w jego środowisku
życia trudno by było znaleźć partnera do rozrodu.
Następuje więc samozapłodnienie. Tasiemiec
rekompensuje sobie to ogromną ilością składanych jaj.
Rozmnażanie płciowe u zwierząt
- partenogeneza (dzieworództwo)
U
U niektórych zwierząt, rozmnażających się płciowo,
nowy organizm może rozwijać się z nie zapłodnionej
komórki jajowej.
 TTak mogą się rozmnażać niektóre skorupiaki np. dafnie
lub niektóre owady np. mszyce, patyczaki.
Rozwój organizmu
Rozwój prosty
Zygota  zarodek  osobnik młodociany podobny do
postaci dorosłej
Rozwój złożony
Zygota zarodek larwa kolejne przeobrażenia
larwy osobnik podobny do postaci dorosłej
Rozwój złożony
Rozwój złożony u owadów
Rozwój złożony z przeobrażeniem
niezupełnym
Zygota  larwa  imago (osobnik dorosły)
Rozwój złożony z przeobrażeniem zupełnym
Zygota  larwa  poczwarka  imago
 Występuje tutaj dodatkowo postać poczwarki.
 W tym stadium rozwojowym dochodzi u larwy do głębokich
przemian budowy ciała i powstania osobnika dorosłego
 Larwy owadów są ruchliwe i intensywnie się odżywiają.
 Poczwarka jest nieruchliwa i nie odżywia się.
Przemiana pokoleń
Chełbia modra
Przemiana pokoleń chełbii
modrej
Rozmnażanie się kręgowców
 Wszystkie kręgowce rozmnażają się
płciowo
 Rozmnażanie ryb i płazów jest ściśle.
związane ze środowiskiem wodnym.
 Występuje u nich w większości
zapłodnienie zewnętrzne.
Ryby
 Ikra- to komórki jajowe, składane do
wody przez samicę w ogromnych ilościach
 Tarło – to czas składania ikry
 Tarlisko – to miejsce składania ikry – w tym celu wiele
gatunków ryb przepływa czasami duże odległości (węgorz do
Morza Sargassowego), czasami z mórz wędrują w górę rzeki
(np. łosoś).
 Z jaj wykluwają się larwy lub narybek, podobny do osobników
dorosłych.
 Niektóre gatunki ryb są
jajożyworodne – czyli zapłodnione jaja
rozwijają się w ciele samicy
(rekin, molinezja)
Płazy
 Rozmnażanie płazów związane jest
z wodą, a więc na okres godowy
wszystkie płazy wędrują do zbiorników
wodnych (jeziora, stawy).
 Skrzek to komórki jajowe składane przez
samice i zapładniane przez samca w
wodzie.
 Wszystkie płazy przechodzą rozwój
złożony, czyli występuje postać larwalna –
u żaby zwana kijanką.
 Kijanka ma skrzela zewnętrzne i ogon,
odżywia się glonami w wodzie.
 Z czasem wyrastają kończyny, skrzela
zanikają a ogon odpada.
Owodniowce
 Rozwój wszystkich gadów, ptaków i ssaków związany jest z
wytworzeniem błon płodowych przez zarodki.
 Wytwarzanie błon płodowych jest pierwszorzędnym
przystosowaniem tych organizmów do warunków lądowych.
 Błony płodowe to:
 kosmówka-chroni i umożliwia wymianę gazową
 Owodnia- otacza zarodek i tworzy jego wodne środowisko
 Omocznia - gromadzi szkodliwe produkty przemiany
materii
 Nazwa owodniowce pochodzi od jednej z tych nazw.
 Ryby i płazy są więc bezowodniowcami.
Gady
 Gady składają na lądzie zapłodnione już jaja, otoczone
skórzastą osłonką.
 Nieliczne gatunki są jajożyworodne (jaszczurka żyworódka,
żmija zygzakowata)
 W jajach gadów znajduje się duża ilość żółtka i białko, które
stanowią materiał zapasowy, wystarczający do rozwoju
zarodka.
 Rozwój gadów jest prosty, to znaczy,
że nie występuje postać larwalna.
Ptaki
 Wszystkie ptaki są jajorodne (jest to ważne
przystosowanie do lotu)
 Jaja ptaków mają mocne, wapienne skorupki, ponieważ
muszą być wysiadywane – zarodki potrzebują do
rozwoju odpowiedniej temperatury. Zajmują się tym
oboje rodzice lub jedno z nich.
 W zależności od samodzielności wykluwających się
piskląt wszystkie ptaki dzielimy na gniazdowniki
i
zagniazdowniki.
Ptaki
Gniazdowniki
 pisklęta są ślepe, nagie,
nie potrafią zdobyć sobie
pożywienia,
 muszą być otoczone
opieką rodziców w
gnieździe
 przykłady: ptaki
drapieżne, wróblowate,
jaskółki, dzięcioły,
gołębie
Ptaki
Zagniazdowniki
 pisklęta są pokryte
piórami i widzą tuż po
wykluciu
 pomimo znacznie
większej
samodzielności ich
rodzice
także
opiekują się nimi
 ich gniazda służą tylko
do wysiadywania jaj,
są więc mniej
misterne
 przykłady: kaczki,
gęsi, kury
Ssaki

Prawie wszystkie ssaki są żyworodne

wyjątek stanowią stekowce - dziobak i
kolczatka,
które składają jaja

Zdecydowana większość ssaków w rozwoju
zarodkowym wytwarza łożysko, które
umożliwia
wymianę
gazową, dostarcza substancji
odżywczych i usuwa szkodliwe produkty
przemiany materii.

Łożyska nie posiadają torbacze (np. kangur)

Okres rozwoju zarodkowego ssaków (ciąża)
trwa od kilku tygodni do kilkunastu miesięcy.

Samice wszystkich ssaków mają gruczoły
mleczne i karmią mlekiem swoje potomstwo.
Rozmnażanie się roślin
 Ze względu na sposób
rozmnażania
się rośliny dzielimy na
zarodnikowe
i nasienne.
 Do roślin zarodnikowych należą
mszaki i paprotniki.
 Roślinny nasienne dzielimy
na nagonasienne i
okrytonasienne.
 Rośliny nasienne są roślinami
kwiatowymi.
Zarodniki służą do rozmnażania
bezpłciowego
Kwiaty służą do rozmnażania
płciowego
 Budowa kwiatów, ich rodzaje i ogromna różnorodność będzie
tematem
naszego oddzielnego spotkania
 U roślin do zapłodnienia dochodzi
zapylenia.
 W wyniku zapłodnienia powstają nasiona.
 W nasionach znajduje się zarodek nowej rośliny.
 Niektóre z nasion ukryte są w owocach.
 Niektóre owoce są źródłem pożywienia i radości.
w wyniku
Zadania
1.
Wymień podane w prezentacji sposoby rozmnażania bezpłciowego.
2.
Wyjaśnij jakie znaczenie dla funkcjonowania przyrody ma
rozmnażanie płciowe.
3.
Podaj przykłady 3 organizmów, u których występuje rozwój złożony
z przeobrażeniem zupełnym.
4.
Uzasadnij, dlaczego ptaki wysiadują jaja.
5.
Wymień 4 gatunki zwierząt jajożyworodnych.
Źródła
 J. Loritz-Dobrowolska i wsp.,Biologia 1,Operon,2009r.
 E. Kłos i wsp., Ciekawa biologia1,WSiP, 2002r.
 E.Pyłka-Gutowska,E.Jastrzębska, Bliżej biologii 1,
WSiP, 2009r
 B.Klimuszko, Żak, 2009r.
 B.Klimuszko, Żak,2001r.
 H.Lach,J.Ślósarczyk, Nowa Era, 1994r.
 W.Lewiński,J.Prokop, Biologia 2, Operon, 2004r.
 Z.Sendecka i wsp., Vademecum, Operon, 2008r..
 D.Cichy,I.Żeber-Dzikowska, Biologia 1, DEBIT, 1999r.
 B.Potocka,W.Górski, Biologia 1, MAC Edukacja
S.A.,2002r.
Download