RESUSCYTACJA - KP PSP Lubaczów
advertisement
MATERIAŁY POMOCNICZE Z ZAKRESU KURSU RATOWNICTWA MEDYCZNEGO DLA STRAŻAKÓW RATOWNIKÓW KRAJOWEGO SYSTEMU RATOWNICZO GAŚNICZEGO Opracowała: Iwona Ślęzak Skrypt nieautoryzowany opracowany przez słuchacza; Iwonę Ślęzak na szkoleniu z zakresu ratownictwa medycznego dla strażaków ratowników KSRG które odbyło się w dniach 5-14 kwietnia 2002 roku w Sekcji d/s Doskonalenia Funkcjonowania KSRG w Nisku. http://www.st-wola.pl/rysieks http://213.77.254.18 1 RESUSCYTACJA– to postępowanie zmierzające do podtrzymania ewentualnie przywrócenia zaopatrzenia ośrodkowego układu nerwowego w tlen w przypadku ustania podstawowych czynności, jakimi są: oddychanie i / lub krążenie. RESYSCYTACJA- Jest to, więc zespół czynności ratunkowych ( oddech zastępczy, pośredni masaż serca) w wyniku, których u poszkodowanego powróciły jedynie spontaniczna czynność serca, czynność oddechowa. Osoba zresuscytowana to osoba, u której powróciły czynności serca i/ lub oddech a nie powróciła świadomość. REANIMACJA – to postępowanie mające na celu przywrócenie do życia chorego będącego w stanie śmierci klinicznej a polegające na pobudzeniu czynności układu krążenia i oddychania. Jest to, więc zespół czynności ratunkowych ( oddech zastępczy, pośredni masaż serca) w wyniku, których u poszkodowanego powróciły spontaniczna czynność serca, czynność oddechowa, czynność ośrodkowego układu nerwowego ( mózg; przytomność). Osoba reanimowana to osoba, u której powróciła czynność serca, oddech i świadomość. Narządem najbardziej wrażliwym na niedotlenienie jest MÓZG. Czas zatrzymania krążenia ( a więc i zatrzymania dostarczania tlenu do tkanek) powodujący nieodwracalne uszkodzenie komórek mózgu wynosi ok. 3-4 minuty. ŚMIERĆ Definicja klasyczna – nieodwracalne ustanie krążenia krwi oznacza śmierć człowieka jako całości; niekoniecznie oznacza natychmiastową śmierć wszystkich komórek ciała. Definicja nowa – nieodwracalne ustanie funkcji mózgu oznacza śmierć człowieka jako całości; niekoniecznie oznacza natychmiastową śmierć innych układów. Definicja nowa zmodyfikowana- nieodwracalne ustanie funkcji pnia mózgu oznacza śmierć mózgu jako całości; niekoniecznie oznacza natychmiastową śmierć wszystkich komórek mózgu. Znamiona śmierci – to zespół czynności świadczących o ustaniu funkcji życiowych. Znamiona te dzieli się na: Znamiona niepewne – oziębienie ciała, brak oddechu rogówkowego, brak reakcji źrenic na światło, bladość ( sinica); Znamiona pewne – plamy opadowe, które pojawiają się po ok. 30 minutach po zatrzymaniu krążenia są w pełni widoczne po 3- 7 godzinach; stężenie pośmiertelne pojawia się u dorosłego po 1-3 godzinach; u dzieci po 30 minutach 2 ŚMIERĆ KLINICZNA – to okres od momentu zatrzymania krążenia do powstania nieodwracalnych zmian w mózgu. PROCESY UMIERANIA – w pojęciu klinicznym jest postępującym, ograniczeniem i ustaniem czynności, które bezpośrednio decydują o życiu: czynność oddechowa, układu krążenia krwi i odśrodkowego układu nerwowego. Występują IV okresy 1. I okres – okres zaniku czynności oddechowej, układu krążenia krwi. 2. II okres to kliniczne objawy śmierci: brak oddechu i brak czynności serca. 3. III okres to śmierć kory mózgowej. Kora mózgowa odpowiada za to, kim jesteśmy itp. o śmierci kory mózgowej jeszcze zanikają niektóre czynności np. mięsień sercowy potrafi dłużej wytrzymać niż mózg i może my przywrócić jeszcze proces serca nawet po 30 minutach i wtedy mamy do czynienia z osobą zresuscytowaną niestety nie odzyska ona świadomości. 4. IV okres oznaki pewnej śmierci – wszystkie organy obumierają występują plamy opadowe. Jest to śmierć osobnicza. Gdy pierwotnie dochodzi do zatrzymania oddychania np. utonięcie, zadławienie; to w tym przypadku krążenie jeszcze nie zatrzymuje się i mamy kilka minut, gdy następuje zatrzymanie krążenia. Gdy pierwotnie dochodzi do zatrzymania krążenia, prawie jednocześnie dochodzi do zatrzymania oddechu następuje wtedy śmierć kliniczna. Mamy tylko ok. 3 minuty, aby kogoś jeszcze zreanimować. OBJAWY ZATRZYMANIA ODDECHU: Niewyczuwalny strumień powietrza z nosa i ust Brak ruchów klatki piersiowej i brzucha Sinienie skóry ( może nie występować) warg, płytek paznokciowych, Nieefektywne ruchy klatki piersiowej ( oddech patologiczny, charczenie) OBJAWY ZATRZYMANIA KRĄŻENIA KRWI: Brak tętna na dużych tętnicach ( szyjne, udowe) sprawdzanie tętna 5- 10 sekund. Utrata przytomności Zatrzymania oddechu Szerokie źrenice i brak reakcji źrenic na światło Najlepszym miejscem do sprawdzenia obecności tętna u osoby dorosłej jest tętnica szyjna 3 PRZYTOMNOŚĆ – to całość procesów umożliwiających prawidłowe spostrzeganie, skupianie uwagi i uprzytamnianie sobie wydarzeń Objawy nieprzytomności: - Poszkodowany nie reaguje na bodźce słowne i bólowe - Nie ma odruchu rzęsowego - Ma zmniejszone napięcie mięśni. Ocena czy nieprzytomny oddycha powinna trwać nie dłużej niż 10 sekund. Objawy niedrożności dróg oddechowych - Bezdech ( brak oddechu) - Niepokój poszkodowanego z łapaniem się za gardło, ( jeżeli poszkodowany jest przytomny a drogi oddechowe zatyka ciało obce np. guzik) - Początkowa bladość a następnie sinica - Utrata przytomności - Szarpiące ruchy brzucha i rybi oddech, którym nie towarzyszy ruch powietrza. Sposoby udrażniania dróg oddechowych: - Bezprzyrządowe - do których należą: odgięcie głowy do tyłu; odgięcie głowy do tyłu i przyciśnięciu żuchwy do szczęki; rękoczyn ESMARCHA – odgięcie żuchwy do tyłu, wysunięcie żuchwy do przodu i przyciśnięcie jej powyżej linii szczęki - Przyrządowe udrażnianie dróg oddechowych zaliczamy wprowadzenie do dróg oddechowych: rurki ustno – gardłowej, ( gdy poszkodowany jest nieprzytomny); worek samorozprężalny Ambu Etapy resuscytacji krążeniowo – oddechowej OKRES I- natychmiastowe podejmowanie podstawowych czynności resuscytacyjnych bez środków pomocniczych OKRES II – rozszerzone czynności resuscytacyjne z wykorzystaniem środków pomocniczych ułatwiające samoistne krążenie OKRES III – intensywne leczenie po resuscytacji. ABC REANIMACJI A – airway ( droga powietrzna) – udrażnianie dróg oddechowych w celu umożliwienia swobodnego dopływu powietrza B- breathing ( oddychanie) – wdrożenie sztucznego oddychania C- circulation ( krążenie) – pośredni masaż serca 4 Zasady udzielania pierwszej pomocy Przede wszystkim trzeba ustalić czy osoba poszkodowana – nie dająca oznak życia jest przytomna. Zabezpieczenie drożności dróg oddechowych; wykonujemy 2 wdechy; badamy tętno na tętnicach szyjnych. Jeżeli nie oddycha i nie ma tętna to przystępujemy do masażu pośredniego serca. SZTUCZNE ODDYCHANIE Sztuczne oddychanie przeprowadza się metodą usta- usta ( u dorosłych) lub usta; usta-nos ( u dzieci). Prawidłowa objętość wdechu i częstość wdechu podczas sztucznej wentylacji płuc: u osoby dorosłej wynosi ok. 400 –600 ml - 1,5 –2 sek. około 12 razy na minutę. U dzieci od 1 – 8 roku życia 14 razy na minutę a u noworodków 20 razy na minutę. POŚREDNI MASAŻ SERCA Miejscem w którym wykonuje się zewnętrzny masaż serca jest granica środkowej i dolnej trzeciej części mostka. I sposób dzielimy mostek na 3 równe części. II sposób. Łukiem żebrowym docieramy do początku mostka przykładamy drugi palec a później rękę gdzie będziemy wykonywać masaż serca Częstotliwość ucisku mostka podczas zewnętrznego masażu serca wynosi : - U osoby dorosłej wynosi 80 –100 razy na minutę. - U dzieci od 1- 8 lat wynosi ok. 100 razy na minutę - U niemowląt (dzieci do 1 roku) wynosi ok. 100 – 120 razy na minutę. Głębokość uciśnięć mostka i jak wykonuje się masaż serca wynosi : u osoby dorosłej wynosi 4- 5 cm ( za pomocą 2 rąk) u dzieci od 1- 8 lat wynosi 2,5 – 3,5 cm ( za pomocą 1 ręki) u niemowlęcia wynosi od 1,5 –2 cm ( za pomocą 2 palców na mostku około 1 cm poniżej linii sutków lub za pomocą 2 kciuków) W przypadku prowadzenia resuscytacji ( bez względu na liczbę ratowników) wdechy i ucisk mostka prowadzi się w cyklach: u osoby dorosłej: 2 wdechy – 5 uciśnięć u dzieci i niemowląt: 1 wdech i 5 uciśnięć. Czynności reanimacyjne należy kontrolować co jakiś czas. U osoby dorosłej po około 1 minucie a więc po 5 cyklach a u dzieci po 12 cyklach. Akcję reanimacyjną należy kontynuować aż do powrotu krążenia krwi i oddechu lub do chwili przejęcia jej przez lekarza. 5 Przerwać czynności reanimacyjnych nie można chyba, że: - Akcję ratunkową przejmą lekarze - Gdy poszkodowany odzyskał przytomność, powróciło krążenie i oddech - Gdy poszkodowany nie ma już sił. W przypadku gdy poszkodowanym jest małe dziecko reanimację możemy przerwać po 1 minucie tylko po to aby wezwać pomoc. WSTRZĄS WSTRZĄS – nie jest jednostką chorobową lecz zespołem objawów o różnej etiologii i zmiennym oddziaływaniu na układ krążenia. WSTRZĄS - to zagrażający życiu zespół zaburzeń krążenia wynikający z różnicy między pożądanym a rzeczywistym zaopatrzeniem w krew. To stan niedostatecznego utlenienia tkanek. W normalnych warunkach prawidłowa czynność serca, układu krwionośnego, oddechowego w połączeniu z prawidłowym składem krwi zapewniają właściwe natlenienie ustroju. Podział wstrząsu związany z elementami układu krążenia: - serce – wstrząs kardiogenny - naczynia – wstrząs anafilaktyczny , septyczny, neurogenny - krew – wstrząs hipowolemiczny Przyczynami wstrząsu są: Zmniejszenie objętości płynu wewnątrznaczyniowego ( wstrząs hipowolemiczny) w następstwie: utraty krwi ( wstrząs krwotoczny); utraty osocza ( oparzenia); utraty wody lub/i elektrolitów ( wymioty biegunka), zmniejszenie wydolności serca ( wstrząs kardiogenny); reakcja uczuleniowa ( wstrząs anafilaktyczny), której następstwem jest powiększenie pojemności układu naczyniowego przy niezmienionej objętości krwi krążącej. Uraz czaszkowo- mózgowy, prowadzący do wystąpienia objawów wstrząsu neurogennego, rozwijająca się infekcja ( wstrząs septyczny) W przebiegu wstrząsu dochodzi do: zwolnienia przemiany materii, przenikaniu płynu z naczyń krwionośnych do tkanek, rozwoju tzw. kwaśnicy metabolicznej, zwolnienia przepływu krwi przez naczynia krwionośne i niedokrwienia ważnych dla życia narządów. Objawy wstrząsu: - szybkie tętno, spadek ciśnienia krwi, blada, chłodna i wilgotna skóra, uczucie niepokoju, pobudzenie, zaburzenia świadomości, dreszcze, szybki i nierówny oddech, 6 Przy wstrząsie należy: jeśli to możliwe zwalczyć przyczynę wstrząsu np. krwotok, ułożyć w pozycji przeciwwstrząsowej ( nie stosować po urazach głowy, klatki piersiowej tlenoterapia zapobiegać utracie ciepła ( Folia życia) kontrolować funkcje życiowe. Uspokoić poszkodowanego Nie należy podawać płynów doustnie i oziębiać poszkodowanego. TLENOTERAPIA Celem tlenoterapii jest zwiększenie stężenia tlenu w krwi a przez to również w tkankach. Zasada dr Edwardsa: „ Jeżeli nie wiesz co robić podaj tlen i to w możliwie najwyższym stężeniu”. Objawy niedotlenienia: Ból głowy, dreszcze, senność Zaburzenia widzenia, słuchu, smaku, węchu Utrata przytomności Początkowo przyśpieszone czynności serca i wzrost ciśnienia krwi a następnie zwolnienie czynnosci serca i spadek ciśnienia krwi Zatrzymanie krążenia w mechanizmie bezruchu komór serc. UŁOŻENIA POSZKODOWANEGO UŁOŻENIE NA WZNAK ( płasko) – w tej pozycji układa się poszkodowanych w czasie prowadzenia czynności resuscytacyjnych oraz w czasie udzielania pomocy poszkodowanym we wstrząsie. POZYCJA BOCZNA USTALONA ( BEZPIECZNA)– ułożenie w tej pozycji ma zapewnić osobie nieprzytomnej i samodzielnie oddychającej drożność dróg oddechowych poprzez samoczynne utrzymanie się odchylenie głowy ku tyłowi i wysunięcie żuchwy do przodu. UŁOŻENIE NA WZNAK Z WAŁKIEM PODŁOZONYM POD KOLANA wykorzystuje się ją w przypadkach zranień jamy brzusznej i bólu brzucha. Wałek powinien 7 mieć średnicę ok. 30 cm. Pozycja to umożliwia rozluźnienie napiętych mięśni brzucha; efekt ulega zwiększeniu po dodatkowym uniesieniu wezgłowia. UŁOŻENIE PRZECIWWSTRZĄSOWE – (pozycja Trendelnburga – oś stanowi pas poszkodowanego;) ułożenie jest możliwe jedynie po ułożeniu poszkodowanego na specjalnym stole, kiedy płasko ułożonego pacjenta można skierować unosząc mu nogi do góry – jednocześnie głowa i wezgłowie przemieszczają się ku dołowi o 15 stopni. UŁOŻENIE Z UNIESIONYM TUŁOWIEM – wykorzystuje się je przy niewielkiej duszności i stanach charakteryzujących się przekrwieniem głowy; ułożenie to jest ułożeniem z wyboru poszkodowanych oddychających spontanicznie po urazach czaszkowo – mózgowych. UŁOŻENIE PÓŁSIEDZĄCE – wykorzystywane u poszkodowanych z ciężką dusznością. ZADŁAWIENIE – ciało obce w drogach oddechowych. Jest to groźna sytuacja gdyż w krótkim czasie z powodu niemożliwości oddychania prowadzi do niedotlenienia, utraty przytomności, i w przypadku braku szybkiej pomocy do śmierci. Objawy: charakterystyczny odruch – ściskanie gardła dłońmi; zaczerwienienia, zasinienie twarzy, gwałtowne, bezskuteczne próby dokonania wdechu, mówienia. Postępowanie: W przypadku zadławienia i niedrożności dróg oddechowych w celu usunięcia z nich ciała obcego należy wykonać 5 uderzeń w okolicę międzyłopatkową. Przy braku odpowiedniego efektu należy zastosować rękoczyn zwiększający ciśnienie w klatce piersiowej zwany REKOCZYNEM HEIMLICHA; możliwy do wykonania w zależności od zastosowanej techniki zarówno u osoby przytomnej jak i nieprzytomnej. RĘKOCZYN HEIMLICHA : Jeżeli poszkodowany leży lub stoi należy : Stanąć za poszkodowanym i swoimi ramionami objąć górną część jamy brzusznej ( upewnić się, że poszkodowany jest dostatecznie pochylony; zacisnąć pięść i umieścić ją pomiędzy pępkiem a wyrostkiem mieczykowatym poszkodowanego; drugą rękę zacisnąć na swoim nadgarstku i energicznie pociągnąć do siebie i ku górze. 8 W przypadku gdy poszkodowany leży należy: Odwrócić ją na plecy, klęknąć nad poszkodowanym okrakiem następnie ułożyć nadgarstek jednej ręki w górnej części nadbrzusza pomiędzy pępkiem a wyrostkiem mieczykowatym , ułożyć drugą rękę na pierwszej i pchnąć mocno w dół i stronę głowy poszkodowanego UTONIĘCIE –jest to zgon spowodowany uduszeniem z powodu zanurzenia w płynie. Śmierć w następstwie utonięcia jest spowodowana niedotlenieniem oraz zmianami w układzie krążenia. W takim przypadku należy jak najszybciej wyciągnąć poszkodowanego na brzeg; sprawdzić i ewentualnie usunąć ciała obce i jeżeli nie ma krążenia zacząć sztuczne oddychanie. „Wylewanie” wody z tonącego stanowi tylko stratę czasu i nie powinno w ogóle mieć miejsca. HIPOTERMIA – to obniżenie temperatury wewnętrznej ciała poniżej 35 C. Przyczynami mogą być: niska temperatura otoczenia, przebywanie w wodzie, uraz, wstrząs, niedożywienie i oparzenia. U dzieci szybciej dochodzi do hipotermii. Postępowanie w hipotermii: ogrzanie poszkodowanego zapobieganie dalszej utracie ciepła, podanie ogrzanego tlenu KRWOTOK – jest to wyjście krwi w pełnym składzie poza obręb naczynia krwionośnego. Dzieli się ich na: zewnętrzne i wewnętrzne. Gdy poszkodowany jest we wstrząsie wtedy należy pamiętać, że mogło dojść do krwotoku wewnętrznego. W tętnicach jest większe ciśnienie niż w żyłach. Krwawienie tętnicze – pulsacyjny wypływ jasnoczerwonej krwi, krwawienie żylne – równomierny wypływ ciemnoczerwonej krwi. Celem postępowanie jest zapobieganie utracie krwi, ochrona rany – zmniejszenie ryzyka zakażenia, transport do szpitala. Większość krwotoków zewnętrznych może być zatamowana przez opatrunek bezpośrednio uciskający ranę i uniesienie uszkodzonej części ciała. (Ma na celu zatamowanie krwawienia). Elementy opatrunku uciskowego wg kolejności ich zakładania: jałowe gaziki; wata lub lignina ew. zwoje bandaża; poduszka elastyczna ( warstwa nieprzemakalna; bandaż ( opaska). W przypadku dużych krwotoków zakłada się opaskę uciskową ( szczególnie przy amputacji urazowej). Opaskę taką po ok. 15- 20 minutach należy ją rozluźnić, aby pojawiło się małe krwawienie, ponieważ mogłoby dojść do martwicy. Po amputacji urazowej odciętą 9 część kończyny należy zabezpieczyć jałowym opatrunkiem, umieścić w plastikowej torbie, schłodzić wodą z lodem i zabrać razem z poszkodowanym do szpitala. Przy urazach tętnicy szyjnej należy zastosować ucisk ręczny palcami. Nasączonego krwią opatrunku nie należy usuwać a jedynie okryć czystym nowym opatrunkiem Przy krwotoku wewnętrznym niewiele możemy zrobić należy jednak ułożyć poszkodowanego w najdogodniejszej, ułatwiającej oddychanie pozycji ( wyższe ułożenie głowy i klatki piersiowej); prowadzenie obserwacji poszkodowanego oraz schładzanie przepuszczalnej okolicy krwawienia oraz podajemy tlen. RANA – jest to przerwanie ciągłości powłok zewnętrznych. Rany mogą być :kłute, cięte, szarpane, postrzałowe, gryzione, miażdżone Postępowanie : Ranę należy zdezynfekować np. wodą utlenioną Gdy w ranie tkwi ciało obce należy je pozostawić w ranie i nałożyć opatrunek osłaniający w, sposób zapobiegający przesuwaniu się tego ciała. Na miejsce zranienia należy założyć czysty jałowy opatrunek i zabezpieczyć np. Codofixem Klasyfikacja rozmiarów krwawienia: I stopień do 15 % objętości krwi krążącej do 750 ml krwi. Jest to taka utrata, której brak organizm może sobie poradzić. Zatamowanie krwawienia przez opatrunek. II stopień od 15 – 30% objętości krwi krążącej, co stanowi 1500 ml krwi. Dochodzi do spadku ciśnienia tętniczego i przyspieszona zostaje akcja serca. Chory jest blady, spocony zimnym potem, może być pobudzony i niespokojny. Samo zatamowanie nie wystarcza należy zrobić wkłucie do żyły i podania środków krwiozastępczych ( glukoza, sól fizjologiczna). III stopień dochodzi do utraty 30-40 % objętości krwi krążącej, co stanowi 2000 ml krwi. Objawami jest: przyśpieszona akcja serca do powyżej 120 /min ciśnienie krwi obniża się do 90 mm słupa rtęci. Chory jest blady, spocony bardzo niespokojny i pobudzony. Należy zatamować krwotok i uzupełnić łożysko płynami krwiozastępczymi, podać tlen. IV stopień – utrata krwi powyżej 40% powyżej 2000 ml. Objawy: przyspieszona akcja serca 140/min, tętno szybkie, ciśnienie poniżej 90 mm słupa rtęci. Chory jest zamroczony, blady, spocony. Należy podać krew. 10 URAZY UKŁADU STAWU. ZŁAMANIA – jest to zerwanie ciągłości kości.. Do zaopatrzenie urazów kończyn przystępujemy po sprawdzeniu i zabezpieczeniu podstawowych funkcji życiowych poszkodowanego ( oddychania i krążenia) Podstawą zaopatrzenia na miejscu zdarzenia złamanej kończyny jest jej unieruchomienie, aby zmniejszyć ból, ułatwić opanowanie krwawienia (w przypadku złamań otwartych). Objawy złamania: obrzęk, ból, zaburzenia symetrii kończyny, brak lub ograniczenie ruchomości kończyny. Podstawowe zasady unieruchamiania to: Przy złamaniu kości długiej należy unieruchomić przynajmniej 2 sąsiadujące z nią - stawy Przy uszkodzeniu stawu należy unieruchomić kości tworzące ten staw - Do unieruchamiania złamań używa się za pomocą szyn : Kramera , które wcześniej powinny być wymodelowane na zdrowej kończynie poszkodowanego; Szyn próżniowych Usztywnień prowizorycznych ZWICHNIĘCIE – to przemieszczenie względem siebie powierzchni stawowych, ale w obrębie torebki stawowej. Objawem jest ból i obrzęk. 11 OPARZENIE – jest chorobą ogólnoustrojową ( choroba oparzeniowa), której skutki obejmują, oprócz skóry i tkanki podskórnej powstanie zmian morfologicznych i czynnościowych w wielu narządach wewnętrznych. Oparzenia powstają po zadziałaniu na ustrój: bodźca termicznego, promieni słonecznych, czynników chemicznych, energii elektrycznej i promienistej. Stopnie oparzeń: I stopień - występuje zaczerwienienie ( rumień), ból II stopień - występuje rumień, ból, obrzęk, pęcherze III stopień - występuje rumień, pęcherze, martwica skóry. Może występować wstrząs bólowy i krwotoczny Przy udzielaniu pierwszej pomocy oparzonym należy schładzać zimną wodą oparzone powierzchnie, zdjąć obrączki i biżuterie z poparzonych miejsc, zaopatrzyć ranę jałowym opatrunkiem. Po schłodzeniu należy podać płyn przez wkłucie i tlen oraz okrycia poszkodowanego folią życia. folia życia. Nie należy stosować kremów w celu złagodzenia bólu. ODMROŻENIA I stopień występuje bladość powłok i brak czucia II stopień występuje bladość powłok, pęcherze wypełnione płynem sino-czerwonym III stopień występuje bladość powłok, pęcherze wypełnione płynem sino-czerwonym, owrzodzenia i martwica skóry Postępowanie :Należy poszkodowanego wziąć do miejsca ciepłego, okryć folią życia, Nie wolno nacierać śniegiem. TONIĘCIE – jest to stan duszenia się z powodu zalania płuc wodą. Postępowanie: Należy wydobyć poszkodowanego z wody i ocenić jego stan ogólny ( przytomność, oddech i krążenie). Jeżeli istnieją wskazania należy wdrożyć czynności resuscytacyjne, rozpocząć tlenoterapii. Należy także ochronić poszkodowanego przed utratą ciepła i monitoringować poszkodowanego 12 PORAŻENIA PRĄDEM Zasady postępowania: Należy rannego odciągnąć z miejsca zagrożenia od źródła prądu. Ocena stanu ogólnego poszkodowanego ( przytomność, oddech, krążenie) Wdrożenie czynności resuscytacyjnych wg wskazań Rozpoczęcie tlenoterapii Zabezpieczenie ciągłości kręgosłupa w odcinku szyjnym Unieruchomienie złamań Szczególną uwagę należy zwrócić na poszkodowanych: nieprzytomnych; porażonych prądem wysokiego napięcia, oparzonych, z zaburzeniami rytmu serca, ból w klatce piersiowej sinych. ZACZADZENIE Osoba zaczadzona zwykle traci przytomność charakterystyczne są także wymioty, ból głowy, duszność jest on różowy lub czerwony. Ratując poszkodowanego w pomieszczeniu zadymionym należy w pierwszej kolejności wynieść poszkodowanego z miejsca zaczadzenia i podajemy dużo tlenu. POSTĘPOWANIE PRZY WYPADKU Po przybyciu na miejsce wypadku gdzie są poszkodowani zajmujemy się w pierwszej kolejności poszkodowanymi. Przeprowadzamy wstępną segregację, jeżeli jest więcej rannych. Poszkodowanych dzieli się ich na 3 grupy: ciężko, średnio i lekko chorych; aby wiedzieć, w jakiej kolejności udzielać pierwszej pomocy zaczynając od najcięższych do najlżejszych. W miarę możliwości należy używać rękawiczek gumowych i metod przyrządowych. Są 3 typy ze 100 % poszkodowanych I typ 50% zgonów osób, które giną w wypadku po 30 minutach od wypadku ze względu na wielość urazów, urazy mózgu, z miażdżenia klatki piersiowej, krwotoku wewnętrznego. II typ 30% zgonów pourazowych występuje w ciągu 4 godz. Po wystąpieniu urazu. To grupa poszkodowanych, która ginie częściowo z naszej winny ( źle udzielona pomoc, zły transport.) III typ 20 % zgonów występują one po kilku lub kilkunastu dniach 13 PODSTAWOWE UKŁADY- układ nerwowy, układ krwionośny, układ oddechowy. Jeśli któryś z tych układów zostaje naruszony to pozostałe też prawidłowo nie funkcjonują. UKŁAD NERWOWY- zadaniem układu nerwowego jest kierowanie pracą narządów organizm oraz łączności ustroju z otoczeniem. Składa się z ośrodkowego układu nerwowego i obwodowego układu nerwowego. W skład ośrodkowego układu nerwowego wchodzi: mózg, móżdżek, rdzeń przedłużony, rdzeń kręgowy. W skład obwodowego układu nerwowego wchodzą nerwy czaszkowe wychodzące z mózgu, nerwy rdzeniowe wychodzące z rdzenia kręgowego. MÓZG – zawarty jest w czaszce i składa się z dwóch półkul oraz pnia. Mózg jest otoczony 3 błonami zwanymi oponami, pomiędzy którymi jest płyn mózgowo- rdzeniowy( pełni rolę amortyzatora. MÓŻDŻEK- zewnętrzna część móżdżku zbudowana jest z istoty szarej ( komórki) wewnętrzna z istoty białej ( włókna nerwowego). Móżdżek koordynuj bodźce idące z różnych części układu nerwowego. RDZEŃ PRZEDŁUŻONY - jest przedłużeniem mózgu. Jest istotny, ponieważ w rdzeniu znajdują się 2 ośrodki: naczyniowo – ruchowy i ośrodek oddechowy. Niedotlenienie tych 2 ośrodków powoduje obumarcie po ok. 30 minutach. RDZEŃ KRĘGOWY – otoczony jest oponami i osłonięty kręgosłupem – przebiega w kanale kręgowym. Zbudowany jest podobnie jak móżdżek z istoty białej ( włókien nerwowych), która tworzy część zewnętrzną, obwodową; oraz istoty szarej ( komórki), która zajmuje środkowe wewnętrzną część rdzenia. Od rdzenia odchodzi 31 par nerwów rdzeniowych, są to nerwy mieszane, czyli czuciowo – ruchowe. Rdzeń jest odpowiedzialny za ruch mięsni szkieletowych kończyn i tułowia. UKŁAD KRWIONOŚNY zbudowany jest z serca, naczyń krwionośnych( tętnic, żył i naczyń włoskowatych). KREW – składa się z płynnego osocza oraz krwinek czerwonych (erytrocyty), – które zawierają barwnik zwany hemoglobiną, mający zdolność łączenia się z tlenem i dwutlenkiem węgla oraz krwinek białych ( leukocyty) – decydują one o zdolnościach obronnych organizmu oraz płytek krwi, od których uzależnione jest krzepnięcie, a tym samym tamowanie krwotoków. 14 Krążąca w zamkniętym układzie naczyń krwionośnych krew wprawiana jest w ruch przez rytmiczne skurcze serca i elastyczność tych naczyń. SERCE – to elastyczny worek mięśniowy, wielkości zaciśniętej pięści. Serce jest umiejscowione w klatce piersiowej. Serce dzieli się na część lewą i prawą, z których każda skład się z przedsionka i komory, oddzielonych od siebie zastawkami, umożliwiającymi cofanie się krwi przy skurczu komór. Od komór odchodzą tętnice a do przedsionków wpadają żyły. Układ krążenia dzieli się na tzw. krążenie małe i krążenie duże. Krążenie małe – jest to system naczyń wychodzących z prawej komory serca do płuc i powracających do lewego przedsionka serca. Krążenie duże –system naczyń wychodzących z lewej komory serca obiegających cały organizm i powracających do prawego przedsionka. Serce kurczy się około 70 razy na minutę. UKŁAD ODDECHOWY- składa się z jamy nosowo – gardłowej, krtani, tchawicy i płuc. Zadaniem układu oddechowego jest dostarczenie organizmowi tlenu oraz usuwanie szkodliwego dwutlenku węgla. Proces ten polega na przenoszeniu wymienionych gazów przez krew oraz oddychaniu wewnętrznym tj. procesie utlenienia komórkowego. Pobrany w czasie wdechu tlen dociera tylko do płuc dalszy jego transport odbywa się przez krew UKŁAD KOSTNO – STAWOWY Czaszka skład się z kości czaszki oraz kości twarzy. Kręgosłup składa się z 33 kręgów połączonych stawami i krążkami międzykręgowymi i stanowi centralną oś ciała. ( Odcinek szyjny, piersiowy, lędźwiowy i krzyżowy). Kręgosłup osadzony jest na kościach miednicy. U góry łączy się z czaszką w okolicy piersiowej wraz z 12 żebrami i mostkiem tworzy klatkę piersiową. Miednica składa się z kości krzyżowej i z 2 kości miednicznych, które z kolei składają się z kości łonowych, kulszowych i biodrowych. Kończyna górna – składa się z kości ramiennej, 2 kości przedramienia ( promieniowej i łokciowej) oraz licznych kości nadgarstka, śródręcza i palców. Kończyna dolna- składa się z kości udowej, 2 kości podudzia ( piszczelowej i strzałkowej) oraz kości stepu, śródstopia i palców. W okolicy stawu kolanowego, od przodu znajduje się mała płaska kość zwana rzepką. 15 Czaszka Kręgosłup Kości kończyny górnej Kości kończyny dolnej Obojczyk k. ramienna K. udowa Rzepka k.promieniowa K. łokciowa K. śródręcza K.nadgarstka K . P iszczelo w a K. strzałkowa paliczki palców K. stopy 16 STAWY – mianem stawu określa się całkowicie ruchome połączenie kości. Każdy staw otacza torebka stawowa – błona zbudowana z silnych włókien i wzmocniona dodatkowo mocnymi więzadłami. Największymi stawami kośćca są: biodrowy, kolanowy, barkowy, łokciowy, skokowy i nadgarstkowy, udowy. URAZY GŁOWY Urazy głowy mogą być różne od poczynając od lekkiego stopnia stłuczenia lub zranienia skóry, przez wstrząśnienie mózgu i otwarte złamania sklepienia czaszki a skończywszy na ciężkim uszkodzeniu tkanki mózgowej. OBJAWY USZKODZENIA MÓZGU Jednym z objawów złamania kości czaszki jest nierówność źrenic zaś podstawy czaszki wypływanie z ucha krwistego. Czy też płynu mózgowo – rdzeniowego. Sprawdzamy także szerokość źrenic. Należy pamiętać że wyciek krwi lub płynu surowiczego z uszu lub nosa dowodzi uszkodzenia opon.. KRWIAK Jeżeli na mózg zadziała jakaś siła zewnętrzna powstaje krwiak, a więc dochodzi do utrudnienia dopływu krwi lub jej zatrzymania. Powstaje obrzęk mózgu( wzrasta objętość mózgu a więc wzrasta tam ciśnienie wewnątrz – ciśnieniowe. Masa mózgowa uciska na rdzeń przedłużony i dochodzi do zatrzymania krążenia a w konsekwencji do śmierci.. Jeżeli u poszkodowanego wystąpił krwiak mózgu to nie możemy mu sami pomóc. Możemy tylko udrożnić drogi oddechowe i ewentualnie, gdy zachodzi taka konieczność to reanimować. Przy krwiakach dochodzi do poszerzenia źrenicy oka, gdy krwiak jest z lewej strony to prawa źrenica oka i na odwrót. Sprawdzamy także reakcje poszkodowanego na światło. Przy ranach głowy należy zatamować krwawienie. Przy wycieku z uszu płynu należy ułożyć chorego w pozycji półsiedzącej z przechyleniem głowy na stronę krwawienia, aby umożliwić swobodne wypływanie wydzieliny. Ucho zakrywamy jałowym opatrunkiem, który lekko obandażowujemy. Należy pamiętać, że nie wolno czopować opatrunkiem, gdyż zatrzymanie wypływającej wydzieliny może spowodować szkodliwe narastanie ciśnienia. Rannego z urazem czaszki powinno się transportować w pozycji leżącej w ułożeniu na 17 plecach. Wskazane jest nieznaczne uniesienie wezgłowia noszy, przez co zmniejsza się groźbę obrzęku mózgu. Złamania w obrębie kości twarzy i żuchwy zazwyczaj krwawią. W miarę narastania pourazowego obrzęku może dojść do utrudnienia oddychania a nawet całkowitego zatrzymania dróg oddechowych. Objawami złamania kości twarzy i żuchwy są: obrzęk, trudność mowy, niemożność połykania śliny. Postępowanie: Należy szybko sprawdzić czy w jamie ustnej nie ma ciał obcych. Które mogą zablokować drogi oddechowe, następnie konieczne jest zaopatrzenie krwawiących ran. Jeśli chory jest przytomny najlepiej jest go posadzić, by umożliwić mu swobodny odpływ krwi i śliny z jamy ustnej. Gdy jest nieprzytomny w pozycji bocznej ustalonej. URAZY KRĘGOSŁUPA Do urazów kręgosłupa dochodzi najczęściej w wypadkach komunikacyjnych, przy upadkach z wysokości oraz skokach do wody. Dlatego też u osób tych wypadków należy zawsze je podejrzewać. Trzeba pamiętać, że w przypadkach tzw. niestabilnych uszkodzeń, w więc, w których istnieje możliwość przemieszczeń kręgów, istnieje zawsze groźba ucisku na rdzeń kręgowy a tym samym wystąpienia ciężkiego kalectwa ( porażenie kończyn). Postępowanie: Naczelną zasadą przy udzielaniu pomocy w przypadku urazu kręgosłupa jest utrzymanie tułowia i głowy rannego w pozycji pośredniej – między nadmiernym zgięciem a wyprostem postępowanie zapobiegające nasileniu lub spowodowaniu ucisku na rdzeń kręgowy. Objawy uszkodzenia kręgosłupa: występowanie bólu w miejscu urazu, kłucia, mrowienia, odrętwienie. Gdy dochodzi do urazu rdzenia kręgosłupa : dochodzi do zaburzeń czucia poniżej miejsca urazu; niedowładu poniżej miejsca urazu ( paraliż) Unieruchomianie. Wskazane jest transportowanie rannego w pozycji leżącej na plecach, na twardym podłożu, gdyż wówczas istnieje najmniejsza możliwość przemieszczenia odłamków. Gdy podejrzewamy uraz kręgosłupa transportujemy poszkodowanego na desce FERNO na wznak. Aby utrzymać drożność dróg oddechowych stosujemy rurkę ustno- gardłową. W każdym przypadku urazu szyjnego należy unieruchomić odcinek szyjny kołnierzem ortopedycznym. Można także unieruchomić za pomocą szyn KRAMERA. 18 USZKODZENIA KLATKI PIERSIOWEJ. ZŁAMANIE ŻEBER Złamania pojedynczych żeber nie stanowią na ogół większego zagrożenia. Trzeba zaznaczyć, że złamanie nawet jednego żebra może spowodować pogorszenie wentylacji w następstwie silnego bólu lub krwotoku z tętnicy między żebrowej. Niekiedy dochodzi do uszkodzenia płuc i powstania odmy płucnej. Postępowanie: Pierwsza pomoc w złamaniach żeber polega na założeniu opaski elastycznej unieruchamiającej klatkę piersiową. Może być to bandaż elastyczny, poszkodowanego bandażujemy na wydechu układamy go w pozycji bocznej ustalonej. Na stronie gdzie są zdrowe żebra. Opaskę należy nałożyć na poziomie stwierdzonego złamania( ból) lub śladem na skórze. U osób starszych nałożenie takiej opaski może powodować zaburzenie w oddychaniu, dlatego lepiej jest unieruchomić tylko złamane żebra opatrunkiem przylepcowym pól okrężnym, czyli obejmującym jedynie chorą połowę klatki piersiowej. ZGNIECENIE KLATKI PIERSIOWEJ Jest to jedno z najcięższych uszkodzeń urazowych – wypadki komunikacyjne i przemysłowe. Mechanizm polega na czasowym przerwaniu odpływu krwi z górnej części tułowia, z kończyn górnych i z głowy, w wyniku, czego dochodzi do: obrzęku twarzy i szyi; utraty przytomności, zaburzeniami oddychania. ODMA OPŁUCNOWA – to obecność w jamie opłucnowej ( przestrzeń pomiędzy ścianą klatki piersiowej i płucami gdzie panuje ujemne ciśnienie, które zmniejsza się wraz z pogłębieniem wdechu) powietrza. Odma opłucnowa powstaje w wyniku uszkodzenia ciągłości opłucnej przez czynniki zewnętrzne ( uraz: narzędzie ostre, nóż, pocisk) lub towarzyszy urazom zamkniętym klatki piersiowej. Odma dzieli się na: odmę opłucnową otwartą i odmę opłucnową zamkniętą. Jeżeli uszkodzeniu ulegnie ściana klatki piersiowej i opłucna – występuje wtedy odma otwarta zewnętrzna ( cios nożem) lub ściana oskrzelowa ( odma otwarta wewnętrzna) dochodzi do zasysania z otoczenia powietrza do jamy opłucnowej. W czasie wdechu zdrowa część klatki piersiowej rozszerza się, a uszkodzona zapada się – oddech opaczny. 19 Dużo poważniejszym stanem jest sytuacja, kiedy fragment uszkodzonej ściany klatki piersiowej przebije np. płuco. Odma wewnętrzna. Wtedy w czasie wdechu powietrze przedostaje się do zdrowego płuca i do jamy opłucnowej płuca uszkodzonego, prowadząc do wzrostu ciśnienia w jamie opłucnowe płuca uszkodzonego. W czasie wydechu część powietrza wydostaje się z płuca zdrowego na, zewnątrz ale powietrze uwięzione w jamie opłucnej uszkodzonego płuca nie może się wydostać. Każdy kolejny wdech pogarsza ogólny stan poszkodowanego i powoduje poważne zaburzenia krążenia i oddychania., Do zgonu włącznie. Odma wentylacyjna lub próżniowa wewnętrzna. Zjawisku temu towarzyszą poważne zaburzenia krążenia: obniżenie ciśnienia krwi, zaburzenia rytmu serca. O odmie należy myśleć zawsze, gdy poszkodowany ma obniżoną klatkę piersiową i nadbrzusze. Do objawów sugerujących obecność odmy opłucnowej należą: duszności nasilające się w czasie; ból w czasie oddychania, bladość, wygładzenie międzyżebrzy po stronie odmy, rana klatki piersiowej o typie syczącym i bulgoczącym Postępowanie: powinniśmy założyć na ściany klatki piersiowej szczelny opatrunek, gaziki a na wierzch coś, co nie przepuszcza powietrza np. filia, gumowe rękawiczki. Z tego samego miejsca lub innego miejsca robimy nacięcie w miejscu przerwanej jamy opłucnej i zakładamy drenaż na końcu, którego zakładamy np. koniec gumowej rękawiczki i przecinam końcówkę. Należy choremu podać jak najwięcej tlenu. Gdy poszkodowany jest przytomny i nie ma urazu kręgosłupa transportujemy go w pozycji siedzącej, gdy nieprzytomny w pozycji bocznej ustalonej. URAZY BRZUCHA Obrażenia brzucha rzadko, kiedy są izolowane tj. dotyczą jedynie jamy brzusznej( żołądka, jelit, wątroby), ale także nerek śledziony, trzustki.. Obrażenia te dzielą się na otwarte – powstałe w wyniku działania narzędzi uszkadzających powłokę brzuszną i na zamknięte. Najczęstszymi następstwami urazów brzucha jest krwotok i zakażenie jamy otrzewnej. Do typowych objawów zalicza się: Podbiegnięcie krwawienia, sińce Ból promieniujący z okolicy prawej łopatki może sugerować pogarszający się stan u poszkodowanego uszkodzenie wątroby; promieniujący z lewego podżebrza do lewej 20 łopatki może sugerować uszkodzenie śledziony; zwiększone napięcie mięśni brzucha; widoczne rany; osłabienie, zaburzenie świadomości, przyśpieszone tętno. Postępowanie w obrażeniach brzucha: Ocena ogólna stanu poszkodowanego ( stan przytomności, oddech, krążenie, mechanizm urazu) U każdego poszkodowanego, który jest ofiarą wypadku należy podejrzewać obrażenia jamy brzusznej. Podtrzymanie podstawowych funkcji życiowych Stabilizacja złamań i zabezpieczenie kręgosłupa szyjnego Zakaz przyjmowania płynów Ułożenie w pozycji półleżącej z podłożonym wałkiem pod kolana Rozpoczęcie tlenoterapii Założenie jałowego opatrunku na ranę ZAKAZ USUWANIA Z JAMY BRZUSZNEJ JAKICHKOLWIEK CIAŁ OBCYCH Zabezpieczenie poszkodowanego przed utratą ciepła lub przegrzaniem i opieka psychiczna. ZATRUCIE TLENKIEM WĘGLA Objawy zatrucia: chory wykazuje objawy tlenu, skarży się na silny ból głowy , twarz ma często czerwoną w przypadku ciężkiego zatrucia chory zatrucia chory może być nieprzytomny i ciężko oddychać. Postępowanie: odciąć źródło gazu, chorego wynieść na powietrze, ułożyć w pozycji bezpiecznej lub jeśli konieczne zastosować sztuczne oddychanie. ZATRUCIA KWASAMI Postępowanie: W przypadku skażenia skóry lub oczu oparzone miejsca należy przemywać bieżącą wodą przez 10- 15 minut, po czym zobojętnić 2% roztworem sody oczyszczonej W zatruciu doustnym podać do picia jak najszybciej płyny zobojętniające, najlepiej wodę z zawiesiną tlenku magnesowego lub wodę z mydłem. Obowiązuje reguła: kwas rozcieńczyć w przybliżeniu 100 – krotnie. Jeżeli jest nieprzytomny nie podajemy mu żadnych płynów. ZASADY ŻRĄCE (ŁUGI) Uszkodzone miejsca skóry lub oczu szybko zmywamy wodą a następnie zakładamy opatrunek z kwasem borowym. W zatruciu doustną podajemy natychmiast rozcięczony kwas 21 ( ½ szklanki octu na 1 litr wody, rozcieńczony sok z cytryny) poza tym można podawać mleko i białko jaj. PROMIENIOWANIE Postępowanie: Zdjąć z chorego ubranie Obmyć skórę wodę z mydłem Otwarte rany należy osuszyć gazą a następnie nałożyć jałowy opatrunek i zabezpieczyć folią wodoszczelną. CHOROBA GÓRSKA Objawy: Ból głowy, nudności, senność, uporczywy kaszel, narastająca duszność. Postępowanie: poszkodowanego znieść niżej, podać tlen, paracetamol. 22 KOLEJNOŚC CZYNNOŚCI RATOWNIKA NA MIEJSCU WYPADKU: zabezpieczenie miejsca wypadku sprawdzenie stanu przytomności wezwanie fachowej pomocy organizacja transportu poszkodowanych. CZTERY STANY ZAGROŻENIA ŻYCIA: Zatkane drogi oddechowe Zanik krążenia krwi Krwotok tętniczy Odma zewnętrzna Poszczególnym stanom zagrożenia zdrowia i życia człowieka odpowiadają odpowiednie czynności ratownicze i tak np. Gdy u poszkodowanego brak przytomności to należy ułożyć go w pozycji bocznej ustalonej, okryć ciepło, kontrolować tętno i oddech, co 2 minuty Gdy u poszkodowanego brak oddechu należy zastosować sztuczne oddychanie Gdy u poszkodowanego brak akcji serca należy zastosować sztuczne oddychanie i pośredni zewnętrzny masaż serca Gdy u poszkodowanego wystąpił duży krwotok należy zahamować krwawienie. Gdy u poszkodowanego wystąpił wstrząs należy ułożyć go na płaskim podłożu, unieść nogi ok. 20-30 cm oraz przykryć kocem Czynności ratownika podczas oględzin poszkodowanego: Sprawdzanie przytomności, sprawdzanie oddychania sprawdzanie krążenia KOLEJNOŚC UDZIELANIA PIERWSZEJ POMOCY POSZKODOWANYM: bezdech i/ lub zatrzymania krążenia krwotok zewnętrzny amputacja urazowa wstrząs rany unieruchomienia 23 nadanie poszkodowanemu odpowiedniej pozycji ciała sytuacje nietypowe. WYPADEK MASOWY – to wypadek w wyniku którego ciężkim obrażeniom ulega więcej niż 1 osoba. KATASTROFA – to zdarzenie, którego skutki przekraczają możliwości efektywnego przeciwdziałania przez służby lokalne np. naturalne( tornado, huragan, powodzie) lub spowodowane przez ludzi ( atak terrorystyczny) zawalenie się budynku. Podstawowe działania podejmowane w czasie akcji ratunkowej po masowej katastrofie. Kierowanie i utrzymywanie porządku Zapewnienie bezpieczeństwa Przekazywanie informacji ( wstępnie informacji: charakter katastrofy, miejsce i liczba rannych, zapotrzebowanie na zespoły medyczne. Ocena stanu chorych Segregacja medyczna Leczenie ( pierwsza pomoc) Ewakuacja SYSTEM SEGREGACJI SEGREGACJA – do każdego pacjenta plakietkę, na której jest napisane, w jakim jest stanie poszkodowany. GRUPA I – poszkodowanych plakietka CZERWONA – to są chorzy, u których jest potrzebna natychmiastowa pomoc ( obrażenia zagrażające życiu) GRUPA II – poszkodowani oznaczeni kolorem ŻÓŁTYM –są to chorzy, którym konieczna jest pierwsza pomoc ( poważne obrażenia ciała, które będą wymagały leczenia nie zagrażającego bezpośrednio życiu. GRUPA III kolor ZIELONY – konieczna pomoc –odroczoną. Są to chorzy z drobnymi obrażeniami, których leczenie można rozpocząć z dużym opóźnieniem. GRUPA IV kolor NIEBIESKI- chorzy z obrażeniami tak poważnymi, że ich leczenie w warunkach ograniczonej możliwości terapeutycznych zmniejsza szanse przeżycia innych chorych z lżejszymi urazami. GRUPA V to kolor BIAŁY LUB CZARNY są to zmarli. 24 STRES – jest to stan organizmu wywołany przez szkodliwe bodźce STRESOR - to bodziec, co wywołuje stres. OCENA PIERWOTNA- to jest ocena zdarzenia. OCENA POZNAWCZA - to jest to jak my oceniamy bodziec stresowy OCENA WTÓRNA – to jest ocena własnych zdolności do radzenia sobie ze stresem ZASOBY ODPORNOŚCI NA STRES – to wszelkie rezerwy materialne, fizyczne, społeczne, psychologiczne, jakimi dysponujemy, aby poradzić sobie ze stresem. REAKTYWNOŚĆ– to wrodzona właściwość układu nerwowego opisująca stosunek siły reakcji do siły wywołanego bodźca. OBJAWY ZWIĄZANE Z SYTUACJAMI STRESOWYMI: FIZYCZNE: Mięśnie: - ból, napięcie brzucha, ból pleców, sztywność karku napięcie twarzy Zachowanie: niespokojne, nerwowe, tiki Mowa: brak pewności, agresywność, jąkanie. FIZJOLOGICZNE Serce: przyśpieszenie pracy, wyższe ciśnienie, zimne dłonie i stopy, uczucie gorąca i zimna, przyśpieszone tętno. Oddech: nieregularny, płytki, szybki Hormony: potliwość, suchość w ustach nacisk na pęcherz PSYCHICZNE Umysł: trudność w koncentracji, ból głowy, zapominanie, zagubienie, chaos Nastrój: zmienny, wybuchowy, znudzony Zachowanie: niecierpliwy, pochopne ESEUSTRES – pozytywne następstwo stresu. 25 DYSTRES – negatywne następstwo stresu. Mechanizmy obronne – są po to, aby człowiek mógł radzić sobie w trudnej sytuacji. RACJONALIZACJA – polega na uzasadnieniu wymówek lub pomniejszeniu celu po to zmniejszyć poczucie odpowiedzialności, winy lub rozczarowania. PRZENIESIENIE – oznacza ukierunkowanie negatywnych uczuć i działań na jakiś obiekt bezpieczniejszy lub dostępniejszy niż ten, który je spowodował. ZAPRZECZENIE- polega na psychicznej ucieczce od stresów poprzez ignorancję go lub znalezienie dla niego jakiegoś wytłumaczenia. PROJEKCJA – jest nieświadomym mechanizmem polegającym na przypisywaniu innym ludziom własnych zachowań, cech lub uczuć „ mierzenia innych swoją miarą”. WYPARCIE- jest nieświadomym mechanizmem, który utrzymuje poza obszarem świadomości wywołującej lęk myśli. TŁUMIENIE- to świadome podejmowany wysiłek unikania myśli o stresujących sprawach. KOMPENSACJA- polega na dążeniu do uzyskania powodzenia w jakiejś dziedzinie i wyrównania w ten sposób niepowodzeń doznawanych na innym polu. FANTAZJOWANIE – przejawia się z zaspokojeniu w wyobraźni nie spełnionych pragnień lub przeżywaniu w myśli sukcesów, których poskąpiło życie. ZESPÓŁ ZABURZEŃ STRESU POURAZOWEGO PTSD PTSD – jest to jednostka chorobowa KRYTERIA ROZPOZNANIA WU – wydarzenia urazowe – to wydarzenia, które występują nagle i zagrażają życiu np. wypadek samochodowy. SDU – powracające ślady doświadczeń urazowych, np. sny makabryczne, wstrząsające wspomnienia. PP i U – Paraliż Psychiczny i Unikanie 26 OH – objawy hiperpobudzenia 27
