Załącznik - Urząd Miasta Zduńska Wola

Załącznik
do zarządzenia Nr 125/06
Prezydenta Miasta Zduńska Wola
z dnia 28 kwietnia 2006 roku
PROGRAM PROFILAKTYKI
I WCZESNEGO WYKRYWANIA
RAKA STERCZA
I. Zdefiniowanie problemu
Rak stercza jest jednym z najczęściej występujących nowotworów u mężczyzn.
U większości chorych rak stercza przebiega skrycie i jest rozpoznawany przypadkowo lub
w zaawansowanej postaci. Wczesne wykrywanie i rozpoznawanie choroby zwiększa szansę
jej wyleczenia. Nasilająca się skala problemu - wzrost zachorowalności i umieralności
mężczyzn z powodu raka stercza - uzasadnia przeprowadzenie badań profilaktycznych
(badań skriningowych) w kierunku wykrywania tego nowotworu.
II. Uzasadnienie wprowadzenia programu
Rak gruczołu krokowego jest jednym z najczęściej występujących nowotworów
u mężczyzn. Zajmuje on trzecią pozycję wśród umieralności ( po raku płuc i raku żołądka ),
a czwartą wśród zachorowalności mężczyzn na nowotwory. Zachorowania na raka gruczołu
krokowego stanowią 5,4% zachorowań na nowotwory złośliwe u mężczyzn w Polsce, a ich
liczba zwiększa się. W 1965 r. współczynnik zachorowalności wynosił 5 na 100 tys.
mężczyzn, w 1975 r. - 8,1 na 100 tys., a w 1991 r. - 12,2 na 100 tys. W 1991 r. wskaźnik
umieralności wynosił 10,1 na 100 tys.
Ryzyko zachorowania na raka stercza wzrasta z wiekiem, poczynając od 45 - 50 roku
życia. W roku 2000 w naszym kraju wykryto ponad 4,5 tys. nowych przypadków oraz
odnotowano ponad 3 tys. zgonów z powodu raka stercza. W ostatnich latach w naszym kraju
nowotwór ten jest wykrywany znacznie częściej, nie tylko ze względu na zwiększoną
zapadalność i chorobowość. Istotny wpływ na to zjawisko ma wzrost wykrywalności tego
nowotworu, związany m. in. z większym uświadomieniem zdrowotnym społeczeństwa (tzw.
badania przesiewowe i towarzyszące im akcje informacyjne) oraz większą dostępnością do
badań diagnostycznych (np. oznaczania stężenia PSA – swoisty antygen prostaty
w surowicy).
Do oceny dolegliwości używa się międzynarodowego systemu punktowej oceny objawów
i dolegliwości spowodowanych przez łagodny rozrost gruczołu krokowego (International
Prostate Score System - IPSS). Objawy w innych schorzeniach mogą być podobne, dlatego
nie należy stosować IPSS jako jedynej metody diagnozy łagodnego rozrostu gruczołu
krokowego. Określenie stężenia PSA PSA, ( ang. Prostate Specific Antigen) w surowicy ma
zasadnicze znaczenie dla rozpoznania PCa. Stężenie PSA poniżej 4 ng/ml uznaje się
powszechnie za "prawidłowe" (w ostatnich latach istnieje tendencja do obniżania górnej
granicy "prawidłowego" stężenia PSA do 3 ng/ml lub 2,5 ng/ml). Pacjenci z poziomem PSA
mieszczącym się w granicach wartości 4 -10 ng/ml wymagają więc szczególnej uwagi.
W przypadku stężeń przekraczających 10 ng/ml dominuje rak stercza.
III. Cele programu
Cel główny: obniżenie zachorowalności i umieralności z powodu raka stercza u mężczyzn
zamieszkałych na terenie Zduńskiej Woli.
Cele szczegółowe:
1) ocena czynników ryzyka,
2) wczesne wykrycie raka stercza,
3) wykrycie łagodnego rozrostu stercza,
4) edukacja zdrowotna mężczyzn.
IV. Populacja badana
Kryteria udziału w Programie:
- mężczyźni powyżej 45 roku życia,
- miejsce zamieszkania na terenie Zduńskiej Woli.
V. Realizator programu
Program realizowany będzie przez Samodzielny Publiczny Zakład Podstawowej Opieki
Zdrowotnej w Zduńskiej Woli.
VI. Organizacja i zakres realizacji programu
Etapy programu skriningowego:
1. Skrining wstępny.
2. Skrining poszerzony.
1. Skrining wstępny:
1) realizowany jest przez lekarzy i pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej,
2) spotkanie informacyjne dla personelu medycznego (lekarze p.o.z., pielęgniarki), który
będzie uczestniczył w realizacji programu - ustalenie procedur postępowania dla
lekarzy i pielęgniarek,
3) przygotowanie materiałów edukacyjnych dla pacjentów,
4) przygotowanie materiałów do realizacji programu: ankiety, druki skierowań, broszury
i ulotki,
5) badanie prowadzone jest w oparciu o Kartę/ankietę IPSS,
5) pacjent zgłaszający się do przychodni p.o.z. otrzymuje od pielęgniarki do wypełnienia
ankietę IPSS,
6) wypełnioną ankietę pacjent przekazuje lekarzowi w czasie wizyty; zostaje ona
dołączona do jego Karty Choroby i pozostaje w przychodni,
7) pobranie krwi i badanie krwi na PSA (swoisty antygen stercza),
8) wszyscy pacjenci biorący udział w Programie są informowani o wynikach badań oraz za
zgodą pacjentów informację otrzymują ich lekarze poz.
9) edukacja pacjentów: każdy pacjent otrzymuje materiały edukacyjne dotyczące raka
stercza, w szczególności objawów i profilaktyki,
10) prowadzenie rejestru osób uczestniczących w Programie oraz systematyczne
monitorowanie realizacji programu
11) przekazanie do Wydziału Infrastruktury Społecznej informacji o liczbie wykonanych
badań diagnostycznych oraz ich wynikach (liczba osób z wynikami prawidłowymi,
liczba osób z nieprawidłowymi wynikami) z rozbiciem na grupy wiekowe.
2. Skrining poszerzony:
1) pacjenci ze skierowaniami od lekarza p.o.z. oraz wynikami badania PSA otrzymują
skierowanie na konsultację specjalistyczną,
2) urolog na podstawie wyniku badania wstępnego decyduje o dalszym postępowaniu
diagnostycznym i leczniczym.
VII. Finansowanie programu
Program będzie realizowany w 2006 roku. W sytuacjach wymagających zmian
organizacyjnych, Program może ulegać modyfikacjom.