Program Ochrony Środowiska Gminy Miedzichowo111

Program Ochrony Środowiska
Gminy Miedzichowo
Charakterystyka gminy
Koło Naukowe Ochrony Środowiska
AR im. A. Cieszkowskiego w Poznaniu
Zespół autorski:
Szymon Jusik
Aleksandra Kaźmierczak
Katarzyna Kaźmierczak
Dominik Mendyk
Ewa Narankiewicz
Michał Stankiewicz
Agnieszka Świerczewska
Tomasz Zgoła
Tomasz Bocian
Justyna Cieślak
Anna Czarnasiak
Joanna Czeczott
Maciej Flaczyński
Katarzyna Frankowska
Maciej Henicz
Aleksandra Kaźmierczak
Katarzyna Kaźmierczak
Dominik Mendyk
Ewa Narankiewicz
Michał Stankiewicz
Agnieszka Świerczewska
Tomasz Zgoła
1
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
SPIS TREŚCI
1. Warunki fizyczno-geograficzne 5
1.1. Położenie geograficzne 5
1.2. Litologia 5
1.3. Pokrywa glebowa
6
2. Warunki klimatyczne
6
2.1. Temperatura
6
2.2. Opady 7
2.3. Wiatry i warunki barometryczne
8
3. Hydrologia i hydrogeologia
8
3.1. Wody powierzchniowe 8
3.1.1. Wody powierzchniowe płynące
8
3.1.2. Wody powierzchniowe stojące
10
3.2. Wody podziemne (pierwszy poziom wodonośny)
12
4.
Charakterystyka przyrodniczo-krajobrazowa
12
4.1. Roślinność 12
4.1.1. Ogólna charakterystyka
12
4.1.2. Gatunki szczególnie cenne 13
4.1.3. Roślinność potencjalna
14
4.2. Leśnictwo i gospodarka łowiecka na terenie gminy 15
4.2.1. Położenie lasów gminy z uwzględnieniem regionalizacji przyrodniczo – leśnej oraz podziału geobotanicznego 16
4.2.2. Skład gatunkowy lasów
17
4.2.3. Typy siedliskowe lasu 17
4.2.4. Drzewostany na gruntach porolnych 19
4.2.5. Podstawowe parametry charakteryzujące drzewostany
20
4.2.6. Stan sanitarny drzewostanów 20
4.2.7. Gospodarka łowiecka 21
4.3. Fauna
22
5.
Ochrona przyrody
28
5.1. Pszczewski Park Krajobrazowy 28
5.2. Rezerwaty przyrody
28
5.3. Pomniki przyrody
29
5.3.1. Istniejące pomniki przyrody 29
2
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
5.3.2. Potencjalne pomniki przyrody na terenach leśnych 32
5.3.3. Potencjalne pomniki przyrody na terenach bezleśnych
34
5.4. Użytki ekologiczne
35
5.5. Zespół Przyrodniczo - Krajobrazowy „Glińskie Góry” 37
5.6. Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt 39
5.6.1. Rośliny objęte ochrona prawną
39
5.6.2 Zwierzęta objęte ochrona prawną
41
5.7. Sieć NATURA 2000 na terenie gminy Miedzichowo 41
6.1. Struktura społeczna gminy Miedzichowo
42
6.1.1. Przyrost naturalny
42
6.1.2. Zróżnicowanie płci i wieku w społeczeństwie
42
6.1.3. Grupy produkcyjne wśród ludności 43
6.1.4. Wykształcenie społeczeństwa 43
6.2. Struktura przestrzenna 44
6.2.1. Podział ludności według sołectw
44
6.2.2. Główne ośrodki gminy 44
6.3. Zatrudnienie
45
6.4. Budżet gminy 45
6.4.1. Dochody i wydatki na jednego mieszkańca 46
6.4.2. Przychody i wydatki gminy w latach 1996 - 2002 46
6.4.3. Nakłady na ochronę środowiska w latach 1998 – 2004
46
6.5. Jakość życia społeczeństwa i infrastruktura społeczna 47
6.5.1. Budynki mieszkalne 47
6.5.2. Dostępność do usług 48
6.5.3. Szkolnictwo, oświata i wychowanie 49
6.5.4. Ochrona zdrowia
49
6.5.5. Bezpieczeństwo publiczne
50
7.
Użytkowanie gruntów w gminie
53
7.1. Struktura własności gruntów 53
7.2. Struktura użytkowania gruntów w gminie Miedzichowo 53
7.3. Charakterystyka użytków rolnych w gminie Miedzichowo 55
7.3.1. Jakość gleb rolniczych
55
7.3.2. Grunty orne 57
7.3.3. Użytki zielone 58
3
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
7.4.
7.5.
7.6.
7.7.
7.8.
7.9.
7.10.
7.11.
8.
8.1.
8.2.
8.3.
9.
9.1.
9.1.1.
9.1.2.
9.2.
9.2.1.
9.2.2.
9.2.3.
9.2.4.
9.3.
9.3.1.
9.3.2.
9.4.
9.5.
9.5.1.
9.5.2.
9.5.3.
9.5.4.
9.5.5.
9.6.
9.7.
Struktura gospodarstw rolnych
58
Struktura upraw
59
Wielkość plonów
61
Produkcja zwierzęca 61
Nawożenie mineralne według grup obszarowych 62
Zużycie pestycydów, nawozów mineralnych i wapniowych
Odczyn gleb i potrzeby wapnowania 62
Zasobność gleb w makroelementy 63
Strefy rozwoju i restrukturyzacji
64
Pasmo zagospodarowania drogi krajowej nr 2
64
Rejony wytwórczo-usługowe 64
Rejony zagospodarowania turystycznego 64
Infrastruktura techniczna
66
Transport i łączność 66
Transport drogowy 66
Transport kolejowy 66
System elektroenergetyczny i ciepłowniczy 67
Elektroenergetyka
67
Ciepłownictwo
67
Zaopatrzenie w gaz 68
Telekomunikacja
68
Gospodarka wodno – ściekowa
68
Zaopatrzenie w wodę 69
Gospodarka ściekowa 73
Mała elektrownia wodna w Miedzichowie 76
Planowany zbiornik zaporowy Bobrówka 77
Charakterystyka planowanej inwestycji
77
Zadania zbiornika i warianty technologiczne
77
Charakterystyka warunków abiotycznych i biotycznych terenu
Wpływ inwestycji na środowisko 78
Podsumowanie
79
Klimat akustyczny w gminie Miedzichowo 80
Gospodarka odpadami w gminie Miedzichowo
80
62
78
4
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
1. Warunki fizyczno-geograficzne
1.1. Położenie geograficzne
Gmina Miedzichowo zlokalizowana jest w zachodniej części Wielkopolski w Powiecie Nowotomyskim.
Gmina Miedzichowo położona jest, według podziału Kondrackiego, na granicy dwóch makroregionów:
Pojezierza Wielkopolskiego (315.5)
Pojezierza Lubuskiego (315.4)
Do pierwszego makroregionu należy mezoregion Pojezierze Poznańskie (315.51), a do drugiego Bruzda Zbąszyńska (315.44) (według
Bartkowskiego 1970 - Obniżenie Obrzańskie ).
Natomiast według podziału geomorfologicznego Niziny Wielkopolskiej Krygowskiego obszar ten należy do:
Wysoczyzny Poznańskiej (VIII) z subregionami Równiny Nowotomyskiej (VIII 2) oraz Wału Lwówecko-Rakoniewickiego (VIII 3),
Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej (B) z subregionem Kotliny Kargowskiej.
„Równina Nowotomyska (315.511) jest sandrem fazy poznańskiej zlodowacenia wiślańskiego. Zaczyna się ona na południowym skłonie moren
międzychodzko - pniewskich na wysokości ok.100 m n.p.m. i obniża się w kierunku południowo-zachodnim do 60-80 m. Na tej pochyłości do
rzeki Obry płynie Czarna Woda przecinająca centralną część gminy Miedzichowo. Równinę pokrywają lasy z licznie występującymi wydmami,
mało jest natomiast jezior.
Zajmujący wschodnią część gminy Wał Lwówecko-Rakoniewicki (315.513) jest reliktem starszych zlodowaceń, kryje bowiem we wnętrzu
struktury glacjotektoniczne, na których spoczywa morena denna fazy leszczyńskiej. Na powierzchni morenowej występują miejscami kemy i
wydmy. Płaska zorientowana południkowo wysoczyzna wznosi się powyżej 100 m n.p.m., jest prawie bezjeziorna i w dużej części pokryta
lasami.
Bruzda Zbąszyńska (314.44) stanowi szerokie obniżenie pomiędzy Pojezierzem Łagowskim i Pojezierzem Poznańskim. We wschodniej jej
części przepływa rzeka Obra i występują liczne zbiorniki wodne. Formą dominująca na jej terenie jest sandr.1
1.2. Litologia
Na obszarze gminy Miedzichowo pod utworami kenozoicznymi występują głównie osady jury górnej Monokliny Przedsudeckiej. W rejonie
Trzciela pojawiają się osady doggeru. Przeważają margle i mułowce przechodzące w wapienie margliste i rafowe (jura górna), margle i wapienie
1
Jerzy Kondracki „Geografia regionalna Polski” PWN Warszawa 1998
5
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
margliste (dogger) oraz margle szare (kreda górna). Nietypowo na utworach mezozoicznych zalega seria utworów trzeciorzędowych: zielone
i szare piaski oligocenu przykryte piaskami z wkładkami iłów i lignitów miocenu, na których spoczywają pstre iły poznańskie pliocenu.
Powierzchnia utworów trzeciorzędowych zapada się wyraźnie w kierunku zachodnim. W Lwówku powierzchnia tych utworów notowana jest na
poziomie 0 m n.p.m., a w Trzcielu –75 m n.p.m. Osady trzeciorzędowe są przykryte utworami czwartorzędowymi o miąższości
od kilkudziesięciu do 100 m. Znaczną część profilu stanowią utwory przepuszczalne: piaski i żwiry. Formą dominującą jest równina sandrowa w
środkowej i zachodniej części terenu (piaski i żwiry wodnolodowcowe), do której od wschodu przylega wał morenowy typu ostańcowego.
Wał Lwówecko-Rakoniewicki leżący na wschód od Bolewic zbudowany jest z piasków, żwirów i glin. Podobny utwór znajduje się na południe
od Bolewic przy granicy gminy. Przy wschodniej części wzniesienia zbudowanej z gliny zwałowej i na południe od Trzciela zgromadziły się
piaski eoliczne. W części południowej gminy wyraźnie zaznaczają się pagórki wydmowe, zbudowane z piasków, żwirów i mułków rzecznych.
W zachodniej części gminy oraz na terenach nadrzecznych wykształciły się torfy. Jedynie tereny nadrzeczne leżące we wschodniej części gminy
(okolice Węgielni i Bolewicka oraz tereny leżące na północ od Bolewic) pokrywają namuły. Na północ od Silnej Nowej znajdują się również
dwa ozy zbudowane z piasków i żwirów.
1.3. Pokrywa glebowa
Na przeważającym obszarze gminy występują gleby zbudowane z piaszczysto – żwirowych utworów plejstoceńskich i utworów organicznych
holoceńskich. Są to gleby ubogie, głównie rdzawe i bielicowe. Wyspowo spotyka się gleby brunatne zalegające na piaskach luźnych. Występują
również gleby torfowisk niskich i gleby murszowe pochodzenia aluwialnego. Wykształciły się one w dolinach dawnych i istniejących rzek
oraz jezior.2
Dokładna charakterystyka glebowo – rolnicza zamieszczona została w rozdziale 7.
2. Warunki klimatyczne
Klimat gminy Miedzichowo cechuje przejściowość między oceanicznym klimatem Europy zachodniej a kontynentalnym klimatem Europy
wschodniej uwidaczniająca się poprzez zmiany pogody związane z częstym przemieszczaniem się frontów atmosferycznych.
Omawiany region leży w strefie o przewadze cyrkulacji z zachodu i południowego zachodu, co w rezultacie daje przewagę wpływów
oceanicznych nad kontynentalnymi i rzutuje na wartość wskaźników liczbowych klimatu.
2.1. Temperatura
2
Źródło: Program Ochrony Przyrody dla Nadleśnictwa Trzciel; Program Ochrony Przyrody dla Nadleśnictwa Bolewice
6
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
Średnia roczna temperatura dla Niziny Wielkopolskiej waha się w granicach
7,5 - 8,4 °C. W znajdującej się w zachodniej części Wielkopolski gminie Miedzichowo temperatura ta wynosi 8,1 °C. Rozkład temperatur w
ciągu roku przedstawia ryc. 2.1.
Najwyższe średnie temperatury występują w lipcu (17,8 °C), najniższe zwykle przypadają na styczeń (-2 °C). Wartości średnie temperatury
wynoszą:
7,5 °C wiosną,
17,1 °C latem,
8,5 °C jesienią,
–1 °C zimą.
Okres wegetacyjny (gdy średnia dobowa temperatura jest wyższa niż 5 °C) trwa średnio 220 dni i rozpoczyna się zwykle między 28 marca a 4
kwietnia.
Rocznie występuje od 73 do 75 dni z przymrozkiem. Ich rozkład jest następujący:
36 – 37 dni w okresie od grudnia do lutego,
22 dni od marca do maja,
121 dni między wrześniem a listopadem.
W ciągu roku średnio odnotowuje się:
33 dni mroźnych o temperaturze powietrza poniżej 0 °C,
107 dni chłodnych o temperaturze w przedziale 0 - 5 °C,
35 dni umiarkowanych o temperaturze w przedziale 5 – 15 °C,
157 dni ciepłych o temperaturze w przedziale15 - 25 °C,
33 dni gorących o maksymalnej temperaturze powyżej 25 °C.
2.2. Opady
Średnioroczna wartość opadów z wielolecia kształtuje się na poziomie 550 mm. Największe sumy opadów przypadają na okres od czerwca do
sierpnia i wynoszą 190 mm. W ciągu roku najniższe opady (95 mm) odnotowuje się zimą, między grudniem a lutym. Sumy opadów w okresie
wegetacyjnym wynoszą około 310 mm. Rozkład średniomiesięcznych opadów przedstawia ryc. 2.2.
7
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
2.3. Wiatry i warunki barometryczne
Na terenie gminy Miedzichowo przeważają wiatry o kierunku zachodnim i południowo – zachodnim. Stosunkowo najrzadsze są wiatry
południowo – wschodnie oraz północne i północno – wschodnie. Ze względu na małe zróżnicowanie rzeźby terenu nie obserwuje się
zasadniczych różnic w średnich prędkościach wiatru. Również w ciągu roku nie obserwuje się znaczących zmian w jego sile (wahania w
przedziale 2,5 – 3 m/s).
Najczęściej wieją wiatry bardzo słabe (do 2 m/s) i słabe (2 – 5 m/s). Wiatry silne (o prędkości 10 -15 m/s) i bardzo silne (przekraczające 15 m/s)
pojawiają się sporadycznie – ich średnia roczna częstość występowania wynosi 3% w ciągu roku (10 dni).
Średnie wartości ciśnienia atmosferycznego przedstawiają się następująco3:
Średnia roczna wysokość ciśnienia powietrza atmosferycznego wynosi ok. 1005 hPa;
Średnie dobowe wartości ciśnienia atmosferycznego mogą przekraczać 1035 hPa, a najniższe sięgają nawet 958 hPa;
Średnia wartość ciśnienia atmosferycznego wiosną wynosi 1004 hPa, nieco większa jest latem (1004,4hPa), maksimum osiąga jesienią i wynosi
1005,8 hPa;
Najniższa średnia miesięczna wysokość ciśnienia atmosferycznego jest notowana w kwietniu i wynosi 1003,3 hPa. Najwyższą wartość
stwierdzono w październiku – średnio 1006,8 hPa.
3. Hydrologia i hydrogeologia
3.1. Wody powierzchniowe
Wody powierzchniowe w gminie Miedzichowo zajmują 357 ha (w tym pod jeziorami 104,56 ha), co stanowi 1,71% jej powierzchni. Udział
procentowy wód powierzchniowych w strukturze użytkowania przedstawia ryc. 3.1. W latach 1989-1996 powierzchnia zajęta przez wody
zwiększyła się o 14 ha (0,07%).
3.1.1. Wody powierzchniowe płynące
3
Dane dotyczące ciśnienia i wiatrów pochodzą z badań przeprowadzonych w latach 1951 – 1990, dotyczące temp. i opadów z 1951 – 1980.
8
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
Gmina Miedzichowo posiada rozbudowaną sieć hydrograficzną. Wynika to z prowadzenia od drugiej połowy XIX wieku intensywnych prac
melioracyjnych i włączenia znacznych obszarów, uprzednio bezodpływowych, do systemu odwodnieniowego Obry. Strefą o małej gęstości sieci
rzecznej jest porośnięta borami sosnowymi równina sandrowa na zachodzie i w północnej części omawianego obszaru oraz Wał Lwówecko –
Rakowiecki, który tworzy wyraźny obszar wododziałowy.
Gmina Miedzichowo położona jest w zlewni rzeki Obry i jej prawego dopływu – rzeki Czarnej Wody. Krótką charakterystykę obu tych cieków
podano poniżej:
Obra – rzeka III rzędu, lewy dopływ Warty, do której uchodzi w jej 90,8 km. Jej całkowita długość wynosi 163,8 km, przy czym na odcinku
około 3 km przepływa przez zachodnie obszary gminy do wysokości jeziora Młyńskiego. Wraz z rynną Jezior Pszczewskich tworzy zachodnią
granicę gminy Miedzichowo,
Czarna Woda – rzeka IV rzędu, prawy dopływ Obry, do której uchodzi w okolicach Trzciela. Jej całkowita długość wynosi około 25 km, przy
czym na odcinkuokoło 20 km przepływa przez omawiany teren najpierw od północnego – wschodu do centrum, następnie wzdłuż trasy E 30 na
zachód, dzieląc go równoleżnikowo.
W związku z brakiem zbiorników retencyjnych na rzece Czarna Woda powyżej miejscowości Miedzichowo przepływy wody są nieregularne, a
przybory wody bywają gwałtowne. Duże stany wody w rzece występują średnio 3-5 razy w roku i trwają łącznie około 2-3 miesiące. Stany takie
występują najczęściej w okresie poza wegetacyjnym i są spowodowane czynnikami atmosferycznymi, tj. topnieniem śniegu oraz dużymi
opadami deszczu. Podczas dużych przepływów poziom wód w rzece podnosi się o 50-70 cm. Czarna Woda powyżej zbiornika Miedzichowo ma
szerokość około 50 m i charakter rozlewiska porośniętego olszą czarną. Na terenie gminy występują stałe mokradła wzdłuż rzeki Bobrówki oraz
mokradła okresowe wzdłuż cieku pomiędzy miejscowościami Błaki i Bolewicko.
Tabela 3.1. Parametry zlewni i przepływów rzeki Czarna Woda
Wyszczególnienie
Powierzchnia zlewni rzeki Czarna Woda
w przekroju ujścia do rzeki Obry
w przekroju wodowskazu Sępolno
w przekroju projektowanego zbiornika wodnego
Bobrówka
Przepływy
Jednostka
Wartość
km2
km2
km2
306,9
199,0
242,2
9
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
średni wysoki (SWQ)
średni średni (SSQ)
średni niski (SNQ)
nienaruszalny (Qn)
m3/s
m3/s
m3/s
m3/s
2,71
0,93
0,12
0,23
3.1.2. Wody powierzchniowe stojące
Wody powierzchniowe stojące reprezentuje na terenie gminy 6 jezior (tabela 3.2.), zbiornik zaporowy oraz stawy rybne w zachodniej części
omawianego obszaru (mapa wód powierzchniowych). Ponadto wschodnie brzegi jezior: Chłop, Wędromierz, Rybojady Wielkie i Lutol stanowią
zachodnią granicę gminy Miedzichowo. Wszystkie jeziora są zlokalizowane w zachodniej lub północno - zachodniej części gminy.
Tabela 3.2. Charakterystyka jezior gminy Miedzichowo.
Parametry
Głębokie
Proboszczowskie Silna Mała
Trzy Tonie
(Trzytoniowe)
Pąchowskie
Silna Duża
(Pszczewskie,
Nerka)
długość geograficzna
szerokość geograficzna
wys. zwierciadła wody n.p.m.
[m]
powierzchnia [ha]
długość max. [m]
szerokość max. [m]
dł. linii brzegowej [m]
rozwinięcie linii brzegowej
wskaźnik odsłonięcia
głębokość max. [m]
głębokość śr. [m]
15O50,7`
52O24,8`
15O50,8`
52O24,5`
15O51,0`
52O25,6`
15O49,6`
52O26,1`
15O55,2`
52O26,0`
15O50,6`
52O25,7`
51,3
28,9
850
450
2460
1,28
4,4
16,4
6,6
50,9
15,5
680
370
1885
1,32
6,4
4,0
2,4
52,9
3,1
270
150
230
?
?
3,0
1,4
54,1
18,3
580
450
1680
1,20
4,3
9,0
4,1
70,1
10,1
620
190
1375
1,33
9,2
2,1
1,1
52,9
28,8
1050
350
3000
1,60
16,4
3,2
1,6
10
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
objętość jeziora [tys. m3]
objętość epilimnionu [tys. m3]
objętość hypolimnionu [tys.
m3]
% stratyfikacji wód
miąższość epilimnionu [m]
miąższość hypolimnionu [m]
widzialność krążka Secchiego
[m]
pow. zlewni bezpośredniej [ha]
przepływowość
typ genetyczny
typ limnologiczny
typ rybacki
1907,4
1485,4
372,0
341,3
43,4
44,7
729,8
635,6
111,1
110,6
419,2
427,7
393,1
29,5
4,9
114,3
0,0
32,6
20,93
2,98
13,42
7,95
2,70
1,30
9,84
1,78
1,22
15,24
3,11
5,89
0,00
2,41
0,00
7,08
3,01
0,19
0,8
0,6
1,8
?
0,9
?
55,85
odpływ
rynnowe
b-mezotrof.
leszczowe
117,71
odpływ
rynnowe
Eutrof.
sandaczowe
13,76
Brak
Sandrowe
eutrof.
szczupak.-linowe
54,00
odpływ
sandrowe
eutrof.
szczupak.-linowe
38,24
przepływ
sandrowe
mezotrof.
karasiowe
85,15
brak
sandrowe
eutrof.
sandaczowe
11
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
3.2. Wody podziemne (pierwszy poziom wodonośny)
Głębokość występowania wód podziemnych pierwszego poziomu na przeważającej
powierzchni gminy waha się w granicach 1 – 2 m poniżej poziomu terenu (p.p.t).
Na wschód od miejscowości Bolewice wody te zalegają na większych głębokościach – od
10 m tuż za granicami miejscowości do 20 m p.p.t na krańcach zachodnich gminy oraz do
20 m na wzniesieniu terenu na południe od wsi Bolewicko, przy południowej granicy gminy.
Głębokość wód podziemnych wzrasta również do 10 m p.p.t na wschód (ok. 500 m) od
jeziora Pąchowskiego, na północ i północny – zachód od miejscowości Lewiczynek.
Charakterystyka przyrodniczo-krajobrazowa
Na walory krajobrazowe gminy składają się obiekty zabytkowe tworzone przez człowieka a
także elementy przyrodnicze. Do głównych obiektów zabytkowych gminy należą:
Młynarzówka w m. Miedzichowo, Leśniczówka w m. Królewiec – Grodzisko, Pastorówka
przy Kościele w m. Miedzichowo, Kościół w m. Miedzichowo, Kościół z 1936 r. w m.
Bolewice.
Przyroda ożywiona gminy Miedzichowo charakteryzuje się stosunkowo małym stopniem
przekształcenia przez człowieka. Większość powierzchni zajmują ekosystemy leśne i łąki
podmokłe tworząc środowisko występowania bogatej fauny. Potwierdzeniem atrakcyjności
środowiska jest obecność licznych form ochrony przyrody, w tym Pszczewskiego Parku
Krajobrazowego, którego teren wszedł w skład obszaru objętego europejskim programem
Natura 2000.
Roślinność
Ogólna charakterystyka
Na terenie gminy Miedzichowo występuje około 600 gatunków roślin naczyniowych4.
Większość gatunków jest związana z ekosystemami leśnymi. Z uwagi na bardzo wysoką
lesistość gminy roślinność występująca w lasach została omówiona w osobnej części
poświeconej temu tematowi. Tutaj jedynie należy zwrócić uwagę na ciekawe zjawisko
występowania gatunków drzew i krzewów uprawnych w zwartych kompleksach leśnych,
które stanowią element urozmaicający krajobraz pod względem turystyczno - przyrodniczym.
W przeszłości w tych miejscach występowały osiedla ludzkie. Lasy płynnie przechodzą w
obszary bezleśne - strefa ekotonowa porośnięta jest roślinnością charakterystyczną dla
obydwu typów środowisk i odznacza się wysokim wskaźnikiem bioróżnorodności.
Tereny bezleśne w gminie Miedzichowo zajmują około 30% powierzchni. Obszary łąkowe
stanowią 5,1% powierzchni gminy. Są to ekosystemy łąk świeżych wilgotnych, turzycowisk,
torfowiska oraz źródliska. Bogactwem florystycznym charakteryzują się także ekosystemy
wodne. Szczegółowa charakterystyka fitosocjologiczna tych ekosystemów zostanie
przedstawiona w „Badaniach własnych”, w dziale II. rozdziale 3.
Występowanie łąk świeżych zwiększa znacznie różnorodność biologiczną regionu z uwagi na
udział takich gatunków rzadkich jak: storczyki, pełnik europejski, goździk pyszny oraz
mieczyki. Z ekosystemami łąk są także związane typowe dla tych zbiorowisk gatunki: jaskry,
4
Źródło: Program Ochrony Przyrody dla Nadleśnictwa Trzciel; Program Ochrony Przyrody dla Nadleśnictwa
Bolewice
12
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
firletka poszarpana, rdest wężownik, komonica, ostrożenie, a na łąkach o mniejszym
uwilgotnieniu – koniczyny i chabry. W miejscach o bardzo silnym uwilgotnieniu spotyka się
kępy mchów torfowców. Są to ekosystemy bardzo cenne i o wysokiej wartości przyrodniczej.
Wysoką wartość potwierdza:
występowanie rzadkich gatunków roślin,
obecność gatunków typowych dla tych zbiorowisk,
bogactwo gatunkowe owadów,
występowanie kęp mchów torfowców.
Najcenniejsze płaty łąk, szczególnie z udziałem storczyków lub pełnika europejskiego,
powinny zostać poddane szczególnej ochronie. Sprowadza się ona do ochrony czynnej
polegającej na tradycyjnym sposobie użytkowania. Zaprzestanie wykaszania łąk prowadzi
do wystąpienia następujących symptomów degeneracji:
pojawienie się zwartych ziołorośli pokrzywy i ostrożenia polnego,
zarastanie trzciną lub turzycami,
obecność w dużych ilościach wężówki, bodziszków i tojeści,
naloty drzew, przede wszystkim olszy i brzozy.
Należy podkreślić, że tak zróżnicowana roślinność stwarza warunki występowania
i utrzymania bogactwa fauny, przede wszystkim owadów oraz ptactwa.
W bezodpływowych zagłębieniach terenu wykształciły się mszary torfowiskowe. Występują
one w postaci zwartych i silnie uwilgotnionych kobierców torfowców o dość dużej
powierzchni. Towarzyszą one dystroficznym zbiornikom wodnym. Typowymi dla mszarów
gatunkami są: przygiełka biała, modrzewnica, rosiczki, turzyca bagienna, bagno zwyczajne,
żurawina, oraz bagnica torfowa. Są to ekosystemy szczególnie cenne z punktu widzenia
przyrodniczego. W związku z tym należy położyć nacisk na zapobieganie degradacji.
Objawami niekorzystnych zmian w omawianych wyżej ekosystemach są:
masowy rozwój traw i situ rozpierzchłego,
występowanie kępowo wełnianki pochwowatej (poza okrajkiem torfowiska),
przesuszenie powierzchni torfowiska.
Tereny te można zachować jedynie przez blokowanie odpływu wód z tych terenów – o ile on
występuje.
Gatunki szczególnie cenne
Wśród ciekawszych i rzadszych gatunków pod względem występowania w Wielkopolsce
występują powszechnie: dąb szypułkowy (Quercus robur) oraz gatunek chroniony jakim jest
porzeczka czarna (Ribes nigrum). Inwentaryzacja terenu wykazała ciekawe zjawisko
rozdziału przestrzennego gatunków dębu szypułkowego i bezszypułkowego (Q. petraea). Na
północ od drogi krajowej nr 2 zaobserwowano przewagę dębu szypułkowego, natomiast na
południe od wyżej wymienionej trasy dębu bezszypułkowego. Ponadto należy zwrócić
szczególną uwagę na gatunki: rosiczka okrągłolistna (Drosera rodundifolia), widłak
spłaszczony (Diaphanastrum complanatum) i storczyki: buławnik czerwony (Cephalanthera
rubra), listera jajowata (Listera ovata), oraz kukułki krwista (Dactylorhiza incarnata), plamista
(Dactylorhiza maculata) i szerokolistna (Dactylorhiza majalis). Są to najcenniejsze gatunki
występujące w gminie. Poniżej zamieszczona została ich krótka charakterystyka.
Rosiczka okrągłolistna (Drosera rodundifolia) jest byliną osiągająca 6-25 cm wysokości.
Rośnie na torfowiskach wysokich i przejściowych, wilgotnych piaskach oraz mulistych
brzegach jezior. Na obszarze Polski występuje na rozproszonych stanowiskach na niżu
oraz rzadko w górach. Jest rośliną leczniczą.
13
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
Widłak spłaszczony (Diaphanastrum complanatum) jest zimozieloną byliną do 40 cm
wysokości rosnącą w suchych i widnych lasach iglastych, zwłaszcza borach sosnowych.
Na terenie naszego kraju występuje w rozproszonych stanowiskach na niżu oraz w niższych
partiach górskich.
Buławnik czerwony (Cephalanthera rubra) bylina zaliczana do storczyków. Osiąga
20-60 cm wysokości. Jej siedliskiem są widne lasy liściaste i mieszane, ciepłolubne zarośla.
Preferuje podłoża bogate w węglan wapnia. Można ja spotkać na rozproszonych stanowiskach
na terenie całego kraju.
Listera jajowata (Listera ovata) jest storczykiem o wysokości 30-60 cm, występującym
w lasach liściastych i iglastych, zaroślach, oraz na wilgotnych i suchych łąkach, polanach
śródleśnych. Często na glebach bogatych w węglan wapnia. Obecny na terenie całego kraju,
w górach aż po piętro subalpejskie.
Kukułka krwista (Dactylorhiza incarnata) jest byliną o wysokości 20-60 cm rosnącą na łąkach
i torfowiskach na terenie całego kraju, a szczególnie często na wschodzie.
Kukułka plamista (Dactylorhiza maculata) jest storczykiem o wysokości 10-70 cm,
występującym na suchych i wilgotnych łąkach, pastwiskach, w żyznych lasach liściastych
zwłaszcza na glebach kwaśnych na terenie całego kraju w górach aż po piętro regla dolnego.
Kukułka szerokolistna (Dactylorhiza majalis) jest podobnie jak poprzedni gatunek
storczykiem o wysokości od 10-70 cm, rosnącym na wilgotnych łąkach i torfowiskach często
na podłożu bogatym w węglan wapnia. Spotyka się ją na terenie całego kraju, w górach
po piętro regla górnego.
Roślinność potencjalna
Roślinność potencjalna jest to określony na podstawie badań fitosocjologicznych optymalny,
będący wyrazem zdolności produkcyjnej danego siedliska, obraz szaty roślinnej jaka
występowałaby na danym terenie po zaprzestaniu wszelkiej działalności człowieka –w
warunkach klimatycznych Polski są to różnego typu zbiorowiska leśne. Pod warunkiem, że
nie zaszły w tym siedlisku zbyt daleko idące zmiany.
„Tym, czym dla taksonomii roślin i zwierząt jest pojęcie gatunku, tym dla fitosocjologii jest
pojęcie zespołu roślinnego lub asocjacji roślinnej” – pisze w swej książce pt.: „Zespoły leśne
Polski” prof. Jan Marek Matuszkiewicz. Pojęcie to, wprowadzone przez J. Braun-Blanqueta,
na polski grunt zaszczepione zostało przez W. Szafera, B. Pawłowskiego i S. Kulczyńskiego.
Zespół roślinny jest podstawową a zarazem najważniejszą jednostką w systemie klasyfikacji
zbiorowisk roślinnych i definiowany jest jako ,,...abstrakcyjnie ujęty, terytorialnie
ograniczony, najniższy hierarchicznie typ fitocenozy (fitocenon), który na danym terytorium
stanowi swoistą charakterystyczną kombinację gatunków” (W. Matuszkiewicz1981r.).
Wyróżnione w sposób powyższy zespoły roślinne, pogrupowane są w jednostki
syntaksonomiczne wyższego rzędu takie jak - hierarchicznie rzecz biorąc - związki, rzędy i
klasy.
W ogólnej powierzchni gminy Miedzichowo przeważającym typem roślinności potencjalnej
jest stosunkowo uboga florystycznie, zajmująca mało żyzne siedliska świeże, postać
subatlantyckiego boru sosnowego świeżego. Występuje on równomiernie na obszarze całej
gminy. Charakterystycznymi cechami tego zespołu jest dominacja sosny z niewielkim
udziałem brzozy brodawkowatej i mało zwarta warstwa krzewów, utworzoną przez gatunki
14
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
występujące w drzewostanie oraz jarzębinę, kruszynę niekiedy buka i in. W runie dominują
borówki, wrzos oraz wąskolistne trawy takie jak kostrzewa owcza i śmiałek pogięty.
Stosunkowo rozpowszechniony na omawianym obszarze jest zespół kontynentalnego boru
mieszanego (w dwóch postaciach - suchej i wilgotnej). Zbiorowiska tego typu występują na
ubogich siedliskach związanych z glebami wytworzonymi z piasków gliniastych. Zespół ten
charakteryzuje się składem florystycznym, w którym obok gatunków charakterystycznych dla
borów występują gatunki lasów liściastych. Warstwa drzew jest złożona z trzech podwarstw,
tworzonych przede wszystkim przez sosnę, dąb szypułkowy z domieszką brzozy
brodawkowatej, w niższych warstwach grabu, osiki i brzozy omszonej.
W warstwie krzewów najliczniej występuje jarzębina, kruszyna i leszczyna. Występuje tu
wiele gatunków ziół, traw, krzewinek i paproci.
We wschodniej części gminy (na północny – zachód od wsi Bolewice) wyróżniony został
obszar odpowiadający roślinności potencjalnej typu grądu środkowoeuropejskiego. Mianem
grądów określa się najogólniej wielogatunkowe lasy liściaste zajmujące siedliska
średniożyzne i żyzne. Są to bardzo cenne lasy dębowo - grabowe z udziałem lipy i klonu o
dwóch wyraźnych warstwach z bardzo bujnym podszytem i runem. W praktyce zbiorowiska
grądowe zostały zniszczone, zarówno poprzez wylesianie siedlisk przez nie zajmowanych na
potrzeby rolnictwa, jak i poprzez sztuczną przebudowę drzewostanów nasadzeniami drzew
szpilkowych (przede wszystkim sosny).
Kolejnymi typami zbiorowisk leśnych wyróżnionych na terenie gminy są zbiorowiska ściśle
związane z siedliskami stale nadmiernie uwilgotnionymi a mianowicie olsami, oraz okresowo
zalewanymi wilgotnymi obszarami o roślinności potencjalnej łęgu – w tym przypadku łęgu
jesionowo - olsowego.
Łęg jesionowo – olsowy jest dość pospolitym w skali kraju zbiorowiskiem, zajmującym lekko
zabagnione doliny małych cieków. W przypadku gminy Miedzichowo to doliny Czarnej
wody i jej dopływów.
Drzewostan tworzy olsza czarna z udziałem jesionu oraz czeremchą w warstwie niższej, jako
domieszka pojawia się klon zwyczajny tudzież grab. Warstwę krzewów (zazwyczaj o bardzo
słabym zwarciu lub jego braku) tworzyć może leszczyna, trzmielina zwyczajna, kruszyna,
porzeczki czerwona i czarna.
Olsy są mniej żyzne od łęgów. Stojąca w nich woda nie nanosi składników odżywczych, jak
zalewająca łęgi rzeka. Charakterystyczna jest kępkowo – dolinowa struktura podłoża. Na
kępach rośnie las, a pomiędzy nimi szuwary, często paprocie. Lasy te są dość dobrze
zachowane. Są trudno dostępne, bo woda stoi w nich zwykle do lata. W olsach dominuje
olsza czarna z niewielką domieszką jesionu.
Na terenie gminy Miedzichowo roślinność tego typu jest skoncentrowana w jej zachodniej
części w obrębie pszczewskiego ciągu jezior.
Zróżnicowanie przestrzenne roślinności potencjalnej na terenie gminy przedstawia Ryc. 4.3.
zamieszczona poniżej.
Leśnictwo i gospodarka łowiecka na terenie gminy
Gmina Miedzichowo charakteryzuje się bardzo wysoką lesistością wynoszącą aż
69,7 % (wg danych US Poznań 2001), znacznie większą niż w pozostałych gminach Powiatu
Nowotomyskiego. Jest to również jeden z najwyższych (dwa i pół razy większy od średniej
krajowej wynoszącej 28,4%) wskaźników lesistości w Polsce. Na ryc. 4.4. została
przedstawiona struktura użytkowania gruntów w gminie. Tak duży udział powierzchni
15
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
zalesionych wiąże się z dominacją na tym obszarze słabych, wykształconych z utworów
piaszczystych, gleb o znikomej przydatności rolniczej. W związku z tym najlepszym,
z gospodarczego i środowiskowego punktu widzenia, sposobem wykorzystania tych terenów
jest produkcja leśna z uwzględnieniem szeroko rozumianej pozaprodukcyjnej funkcji lasu.
Gmina wyróżnia się największym stopniem zalesienia również wśród gmin Powiatu
Nowotomyskiego.
Lasy gminy Miedzichowo są administrowane przez jedną z 17 Regionalnych Dyrekcji Lasów
Państwowych na terenie kraju, mianowicie przez RDLP w Szczecinie. Gospodarka leśna
realizowana jest na powierzchni 14 811ha, z czego lasy i grunty leśne stanowią 13875 ha.
Gospodarkę leśną na obszarze gminy Miedzichowo prowadzą dwa nadleśnictwa:
Nadleśnictwo Bolewice, w którego skład wchodzą obręb Bolewice o powierzchni 7968,97 ha
znajdujący się w całości na terenie gminy oraz część obrębu Lewice,
Nadleśnictwo Trzciel - fragment obrębu Trzciel o łącznej powierzchni około 3 517 ha,
z czego około 2 116 ha to lasy i grunty leśne.
Ponadto we władaniu osób prywatnych znajduje się 552 ha lasów, co stanowi jedynie 3,8%
lasów gminy.
Głównym zadaniem Lasów Państwowych na terenie gminy jest prowadzenie trwale
zrównoważonej gospodarki leśnej według zasad zapisanych w „Ustawie o lasach”
z dnia 28 września 1991 roku, a mianowicie:
1) zasady powszechnej ochrony lasów,
2) zasady trwałości utrzymania lasów,
3) zasady ciągłości i zrównoważonego wykorzystania wszystkich funkcji lasów,
4) zasady powiększania zasobów leśnych.
Wszelkie działania związane z prowadzeniem gospodarstwa leśnego określone są również w
planie urządzenia lasu - dokumencie opracowywanym dla każdego nadleśnictwa w cyklach
dziesięcioletnich. Dokument ten zawiera przede wszystkim wytyczne w zakresie hodowli,
ochrony i użytkowania zasobów leśnych. Elementem planu urządzenia lasu jest również
program ochrony przyrody, w którym zapisane są metody ochrony lasów. Dokument ten
znajduje się w posiadaniu zarówno Nadleśnictwa Bolewice, jak i Nadleśnictwa Trzciel.
Racjonalna gospodarka leśna zapewnia ochronę gleb i terenów szczególnie narażonych na
zniszczenie lub uszkodzenie oraz o specjalnym znaczeniu społecznym, ochronę wód
powierzchniowych oraz głębinowych.
Lasy Państwowe na bieżąco monitorują stan lasów, aktualizują powierzchnię i zasoby.
Służby Leśne śledzą i prognozują stan zagrożenia pożarowego oraz występowanie
szkodników i infekcji drzew.
Położenie lasów gminy z uwzględnieniem regionalizacji przyrodniczo – leśnej oraz podziału
geobotanicznego
Według „Regionalizacji przyrodniczo – leśnej na podstawach ekologiczno – fizjograficznych”
z 1990 roku, lasy gminy Miedzichowo leżą w obrębie III Krainy Wielkopolsko – Pomorskiej,
dzielnicy Pojezierza Lubuskiego oraz w mezoregionach: Ziemi Lubuskiej i Równiny
Nowotomysko - Kargowskiej. Pod względem geobotanicznym (wg Szafera, 1972) są one
16
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
usytuowane w Dziale Bałtyckim, Poddziale Wielkich Dolin, Krainie Wielkopolsko –
Kujawskiej i Okręgu Lubuskim.
Skład gatunkowy lasów
Ze względu na przewagę gleb wytworzonych z plejstoceńskich utworów piaszczysto –
żwirowych i organicznych utworów holoceńskich, dominującym gatunkiem w lasach
jest sosna zwyczajna (Pinus silvestris). Jest ona najważniejszym w tutejszych lasach
gatunkiem pod względem gospodarczym i lasotwórczym. Jej procentowy udział w ogólnej
powierzchni lasów gminy wynosi 92,3%. Gatunek ten wielokrotnie tworzy jednopiętrowe,
lite drzewostany.
Pozostałe gatunki lasotwórcze to:
olsza czarna (Alnus glutinosa),
dęby (Q. petrea, Q.robur, Q. rubra),
brzoza brodawkowata (Betula pendula),
brzoza omszona (B. pubescens),
daglezja zielona (Psudotsuga menziesii).
Gatunkami o mniejszym znaczeniu są modrzew (Larix decidua) i świerk
(Picea abies). Modrzew o przeciętnym wieku 26 lat tworzy drzewostany najczęściej z sosną,
brzozą i świerkiem. Świerk natomiast zajmuje żyźniejsze siedliska w zagłębieniach
i obniżeniach terenu, często w pobliżu bagien, jezior i rzek. Strukturę gatunkową lasów
w gminie Miedzichowo przedstawia ryc. 4.7.
Stosunkowo często występuje także robinia akacjowa (Robinia pseudoacacja), którą spotkać
można przede wszystkim w okolicach domostw usytuowanych w enklawach śródleśnych oraz
na zalesionych gruntach porolnych. Dość licznie występuje także czeremcha amerykańska
(Padus serotina).
W gminie znajduje się 16 wyłączonych drzewostanów nasiennych o łącznej powierzchni
173,59 ha, z czego 2 to drzewostany dębu bezszypułkowego, które umiejscowione są one w
nadleśnictwie Bolewice. W nadleśnictwie tym znajduje się 71 sztuk uznanych drzew
doborowych sosny zwyczajnej oraz 6 drzew doborowych dębu bezszypułkowego.
Wartym odnotowania jest fakt istnienia miejscowego ekotypu sosny zwyczajnej, tak zwanej
sosny bolewickiej, charakterystycznej dla tutejszych lasów. Na obszarze obrębu Bolewice
znajduje się 14 drzewostanów tej sosny stanowiących wyłączone drzewostany nasienne o
łącznej powierzchni 149,63 ha. Rodzime pochodzenie sosny bolewickiej
jest udokumentowane historycznie. Wnikliwe studia map leśnych z 1853 roku pozwoliły
stwierdzić, iż ówczesny właściciel lasów nie prowadził gospodarki zrębowej
oraz wykorzystywał własny materiał siewny.
Cechami charakterystycznymi tego ekotypu sosny są:
większy udział w drzewostanie drzew prostych,
znaczna wysokość poszczególnych osobników,
mała guzowatość strzał,
większa stożkowatość koron,
spękana korowina o barwie szarobrunatnej,
liczne igły potrójne,
duży przyrost i żywotność.
4.2.3. Typy siedliskowe lasu
17
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
W tabeli 4.1. i na ryc. 4.8. przedstawiono udział poszczególnych typów siedliskowych
w ogólnej powierzchni lasów gminy.
Tabela 4.1. Typy siedliskowe lasów gminy Miedzichowo.
Typ siedliskowy
lasu
% powierzchni
Bs
Bśw
Bb
Bmw
Bmw
BMb
LMśw
LMw
LMb
Lśw
Lw
Ol
OlJ
Razem
0,67
69,93
0,00
17,48
1,45
0,00
2,57
1,76
0,25
0,60
0,93
2,97
1,39
100,
Gdzie:
Bs - bór sosnowy
Bśw- bór świerzy
Bb – bór bagienny
BMśw – bór mieszany świerzy
BMw – bór mieszany wilgotny
BMb – bór mieszany bagienny
LMśw – las mieszany świerzy
LMw – las mieszany wilgotny
LMb – las mieszany bagienny
Lśw – las świerzy
Lw – las wilgotny
Ol - ols
OlJ – ols jesionowy
Dominacja siedlisk borowych, a wśród nich boru świeżego zajmującego blisko
70% powierzchni lasów w gminie Miedzichowo, wynika z niekorzystnego układu stosunków
glebowych i wilgotnościowych. Na terenach leśnych gminy brak siedlisk boru bagiennego
oraz boru mieszanego bagiennego. Pojawiające się siedliska lasowe i olsowe związane są
z obszarami wilgotniejszymi i łącznie stanowią jedynie około 9,5% ogólnej powierzchni
zalesionej.
Powierzchniowo na terenach leśnych dominują leśne zbiorowiska zastępcze z drzewostanami
sosnowymi. Jednak w sensie fitosocjologicznym nie stanowią one zbiorowisk borowych,
gdyż w ich runie dominują trawy porębowe i łąkowe. Płaty typowych borów występują
stosunkowo nielicznie. Rozproszone zaś płaty olsów zajmują bagienne obniżenia terenu, a
18
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
wzdłuż Obry i Czarnej Wody pojawiają się pasma, często młodych, o połąkowej genezie,
łęgów.
4.2.4. Drzewostany na gruntach porolnych
Znaczny obszar gminy, aktualnie zalesiony, to tereny, które w przeszłości miały zupełnie inny
charakter ekologiczny.
Północna, południowo – zachodnia oraz centralna część gminy zajęta była
w znacznej mierze przez łąki i pola uprawne, z niewielkimi tylko, rozrzuconymi fragmentami
lasu. Pozostałe obszary gminy względnie zachowały swój charakter. W związku z
powyższym, specyfiką tego terenu jest znaczny udział powierzchni leśnej na gruntach
porolnych. Za ich cechę charakterystyczną, odróżniającą je od drzewostanów na gruntach
leśnych, możemy uznać duży udział lub też nawet dominację w podszycie (o ile podszyt
występuje) czeremchy amerykańskiej. Gatunek ten jest bardzo ekspansywnym neofitem,
sprowadzonym z Ameryki Północnej w celach głównie fitomelioracyjnych. Jego intensywna
ekspansja związana jest z niewielkimi wymaganiami glebowymi i w przeciwieństwie do
rodzimej czeremchy pospolitej dobrze radzi on sobie na ubogich, piaszczystych glebach, które
dominują przecież na terenie gminy. Drzewostany na gruntach porolnych wymagają
szczególnej troski z wielorakich powodów, z których jednym z najważniejszych jest
zagrożenie upraw przez hubę korzeniową (Heterobasidion annosum).
19
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
Podstawowe parametry charakteryzujące drzewostany
W ciągu ostatniego stulecia obserwuje się stały wzrost udziału lasów w całkowitej
powierzchni gminy kosztem terenów rolniczych. W związku z powyższym średnia wieku
drzewostanów jest niska i wynosi zaledwie 51 lat. Nie odbiega ona jednak znacząco
od wartości średniej dla województwa wynoszącej 54 lata. W tabeli 4.2. porównano średnie
wartości najważniejszych parametrów drzewostanów określonych dla kraju, województwa,
RDLP Szczecin i gminy.
Tabela 4.2. Najważniejsze parametry drzewostanów w kraju, województwie, RDLP Szczecin
i gminie.
RDLP*
Szczecin
Gmina
Miedzichowo
54 lata
52 lata
51 lat
190
199
150
3,52
3,83
3,15
Polska Wielkopolska
Średni wiek
57 lat
drzewostanów
Przeciętny
zapas na 1 ha
w m3
212
grubizny
brutto
Przeciętny
przyrost w
3,66
m3/ha
* Regionalna Dyrekcja lasów Państwowych
Przeciętny zapas grubizny brutto na hektar w gminie Miedzichowo jest znacznie mniejszy niż
średni zapas oszacowany dla kraju i województwa. Wynika to z dużego udziału siedlisk
ubogich a także dużego udziału drzewostanów w niższych klasach wieku. Taka struktura
wiekowa drzewostanów jest skutkiem intensywnych zalesień w okresie powojennym.
Również przeciętny przyrost drewna jest dużo niższy od średniej krajowej.
Najbardziej wartościowe drzewostany sosnowe rosną na siedliskach BMśw wilgotniejszego i
LMśw o mniejszym uwilgotnieniu, gdzie w wieku rębnym sosna osiąga przeciętnie klasę
bonitacji II i posiada strzałę stosunkowo dobrze oczyszczoną, z małą ilością wad
technicznych.
4.2.6. Stan sanitarny drzewostanów
Czynniki biotyczne i abiotyczne wpływają na ekosystemy leśne z różną intensywnością, co
jest wynikiem zróżnicowania warunków klimatycznych, glebowych i hydrologicznych oraz
składu gatunkowego drzewostanów. Czynniki te wraz z wewnątrz-populacyjną strategią
rozwoju poszczególnych gatunków owadów i grzybów patogenicznych stanowią o
możliwościach wzrostu drzew i stanie sanitarnym drzewostanów.
Od 1999 roku utrzymuje się tendencja wzrostu populacji najgroźniejszych szkodników
pierwotnych sosny, takich jak brudnica mniszka, strzygonia choinówka i barczatka sosnówka.
Trend taki utrzymuje się na terenie całej Wielkopolski.
Stopień uszkodzenia drzewostanów związany z zanieczyszczeniami powietrza (przede
wszystkim SO2) jest na terenie gminy niewielki – lasy na terenie gminy charakteryzują się
20
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
stopniem uszkodzenia aparatu asymilacyjnego kwalifikującym je do I klasy defoliacji (Ryc.
4.9)
4.2.7. Gospodarka łowiecka
Wytyczne prowadzenia gospodarki łowieckiej określone są w ustawie z dnia 13 października
1995 roku – „Prawo łowieckie” oraz w rocznych planach łowieckich i wieloletnich
łowieckich planach hodowlanych. Na podstawie zasad określonych w wyżej wymienionych
dokumentach gospodarowaniem populacjami zwierzyny łownej na terenie gminy zajmują się
następujące koła łowieckie:
„Diana”,
„Łoś”,
„Ryś”,
„Drop”,
„Jeleń’’,
„Żubr”,
„Wycinek”.
Na obszarze gminy utrzymuje się ogólnokrajowa tendencja liczebności najważniejszych
gatunków zwierzyny grubej. Wyniki inwentaryzacji stanu liczebności populacji jelenia, sarny
oraz dzika z roku 2001 zostały przedstawione w tabeli 4.3.
Tabela 4.3. Zestawienie stanów ilościowych jelenia, sarny i dzika w roku 2001 na terenie
gminy.
Wyszczególnienie
Jeleń
Koło
Nr
Nadleśnictwo
Łanie
Łowieckie obwodu
Ryś
108
41
Drop
123
51
Bolewice
Diana
107
44
Jeleń
122
25
Łoś
121
14
Wycinek 1
5
Trzciel
Żubr
2
7
Razem
187
Sarna
byki
ogółem
kozy rogacze ogółem
29
36
24
20
8
4
5
126
70
87
68
45
22
9
12
313
69
122
35
50
65
20
44
405
41
88
25
42
60
17
23
296
110
210
50
92
125
37
67
691
Dzik
64
38
87
54
31
14
25
313
Niepokojące spadki liczebności można zauważyć w populacjach zwierzyny drobnej,
a mianowicie zająca, kuropatwy i bażanta. Podobny trend zauważany jest na pozostałym
obszarze Polski. Przyczyną takiego stanu rzeczy są następujące czynniki:
nadmierny rozród lisa (tendencja ta widoczna jest od 1993 roku, kiedy to rozpoczęto akcję
rozrzucania szczepionek przeciwko wściekliźnie i tym samym znacznie zmniejszono
śmiertelność wśród tych zwierząt)
21
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
ekspansja i wzrost liczebności jenota – w związku z umieszczeniem tego gatunku na liście
zwierząt łownych w chwili obecnej istnieje szansa na redukcję jego liczebności w drodze
odstrzału
wzrost liczebności populacji ptaków drapieżnych oraz kruka
zmiany struktury użytkowania gruntów rolnych
bezpańskie psy i koty
4.3. Fauna
Na obszarze gminy Miedzichowo stwierdzono występowanie 154 gatunków zwierząt.
Zestawienie liczby gatunków należących do konkretnych gromad przedstawia tabela 4.4., a
rozkład procentowy ryc. 4.10. Szczegółowy wykaz gatunków wraz z ewentualną formą
ochrony i kategorią zagrożenia zawiera tabela 4.5.
Tabela 4.4. Odnotowane gatunki poszczególnych gromad kręgowców występujących
na terenie gminy Miedzichowo (wg danych pochodzących z Programu Ochrony Przyrody
dla Nadleśnictw: Trzciel i Bolewice)
Gromada
Płazy
Gady
Ptaki
Ssaki
Liczba gatunków
10
5
103
36
Ptaki
Dominującą grupę zwierząt w zamieszczonej liście stanowią ptaki. Badania prowadzone na
tym terenie wykazały występowanie ponad 100 przedstawicieli awifauny. Jak już
wspomniano, bogactwo to związane jest ze stosunkowo niewielkim stopniem przekształcenia
środowiska naturalnego. Drugą, istotną przyczyną tak bogatej awifauny jest sąsiedztwo ostoi
ptaków, jaką jest Jezioro Wielkie. Większość z tych gatunków jest związana z lasami,
terenami podmokłymi i jeziorami. Siedliska te są poddane stosunkowo małej antropopresji,
wobec czego ptaki znajdują tam korzystne do gniazdowania i bytowania miejsca. Do
cenniejszych gatunków należy zaliczyć orła bielika, bociana czarnego, kanię czarną i rudą,
dzięcioła zielonego oraz żurawia. Miejsca gniazdowania wyżej wymienionych gatunków
objęte są strefami ochronnymi na mocy Rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie listy
gatunków objętych ochroną gatunkową z dnia 26 września 2001 roku.
Płazy i gady
Stwierdzono występowanie 10 gatunków płazów oraz 5 gatunków gadów. Stanowi to
większość gatunków reprezentujących te gromady na terenie Polski. Liczne występowanie
płazów i gadów uwarunkowane jest istnieniem siedlisk stwarzających im optymalne warunki
rozwoju. Należy zaznaczyć, iż pojawiająca się tutaj żmija zygzakowata (Vipera berus)
jest gatunkiem aktualnie zwiększającym swój zasięg na terenie naszego kraju i możliwy
jest wzrost liczebności jej populacji na tym terenie.
22
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
Ssaki
Spośród występujących tu ponad 30 gatunków ssaków na szczególną uwagę zasługują: jenot
(Nyctereutes procyonides), wilk (Canis lupus) i bóbr (Castor fiber).
Jenot jest gatunkiem pochodzącym z dorzecza Amuru, Mandżurii i Japonii. Introdukowany
do europejskiej części ZSRR rozprzestrzenił się dalej na zachód. W Polsce pojawił się w 1955
roku i od tamtego czasu zauważalna jest jego ekspansja w kierunku zachodnim na obszarze
naszego kraju. Jeszcze kilka lat temu na tym terenie gminy nie odnotowywano śladów
bytowania jenota. Obecnie jest już stwierdzany przez służby Lasów Państwowych.
Pojedyncze osobniki przechodnie wilka pochodzą z populacji z Puszczy Nadnoteckiej. Do
pojawiania się osobników tego drapieżnika na tym terenie dochodzi jednak sporadycznie.
Wśród gatunków zasługujących na szczególną uwagę należy wyróżnić również bobra. Jest on
gatunkiem mocno przekształcającym swoje otocznie. Do tej pory jego obecność była
stwierdzona tylko na jednym stanowisku. Z uwagi jednak na specyfikę biologii gatunku i
odpowiednie dla niego środowisko na terenie gminy może nastąpić migracja osobników i
powstanie nowych koloni na tym obszarze.
Tabela 4.5. Wykaz gatunków zwierząt.
L.p.
Nazwa gatunkowa
Status prawny
OWADY
1.
Paź królowej (Papilio machaon)
2.
Bielinek kapustnik (Pieris brassicae)
3.
Bielinek bytomkowiec (Pieris napi)
4.
Bielinek rzepnik (Pieris rapae)
5.
Bielinek rukiewnik (Pieris daplidice)
6.
Zorzynek rzeżuchowiec
(Anthocharis cardamines)
7.
Szlaczkoń sianecznik (Colias hyale)
8.
Listkowiec cytrynek (Gonepteryx rhamni)
9.
Wietek gorycznik (Leptidea sinapis)
10. Czerwończyk żarek (Lycaena phlaeas)
11. Czerwończyk uroczek (Lycaeana tityrus)
12. Modraszek wieszczek
(Calastrina argiolus)
13. Modraszek agestis (Aricia agestis)
14. Modraszek semiargus
(Cyaniris semiargus)
15. Modraszek amandus
(Polyommatus amandus)
16. Modraszek ikar (Polyommatus icarus)
17. Rusałka żalobnik (Nymphalis antiopa)
Rusałka wierzbowiec
18.
(Nymphalis polychloros)
19. Rusałka pawik (Inachis ino)
20. Rusałka admirał (Vanessa atalanta)
21. Rusałka osetnik (Vanessa cardui)
23
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
Status w Czerwonej
Księdze Zwierząt *
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
Rusałka pokrzywik (Aglais urticae)
Rusałka ceik (Polygonia calbum)
Rusałka kratowiec (Araschnia levana)
Dostojka malinowiec (Argynnis paphia)
Dostojka latonia (Issoria lathonia)
Dostojka ino (Brenthis ino)
Dostojka selene (Boloria selene)
Przeplatka atalia (Melitaea athalia)
Szachownica galatea
(Melanargia galathea)
31. Przestojnik jurtina (Maniola jurtina)
32. Przestojnik trawnik
(Aphantopus hyperanthus)
33. Strzępotek perełkowiec
(Coenonympha arcaria)
34. Strzępotek gliceron
(Coenonympha glycerion)
35. Strzępotek ruczajnik
(Coenonympha pamphilus)
36. Osadnik egeria (Parage aegeria)
37. Osadnik megera (Lasiommata megera)
38. Karłątek ryska (Thymelicus lineola)
39. Karłątek kniejnik (Ochlodes venatus)
PŁAZY
40. Traszka grzebieniasta (Triturus cristatus)
41. Traszka zwyczajna (Triturus vulgaris)
42. Kumak nizinny (Bombina bombina)
43. Ropucha szara (Bufo bufo)
44. Ropucha zielona (Bufo viridis)
45. Żaba moczarowa (Rana arvilis)
46. Żaba wodna (Rana esculenta)
47. Żaba jeziorkowa (Rana lessonae)
48. Żaba śmieszka (Rana ridibunda)
49. Żaba trawna (Rana temporaria)
GADY
50. Padalec (Anguis fragilis)
51. Jaszczurka zwinka (Lacerta agilis)
52. Jaszczurka żyworodna (Lacerta vivipara)
53. Zaskroniec (Natrix natrix)
54. Żmija zygzakowata (Vipera berus berus)
PTAKI
55. Perkoz dwuczuby (Podiceps cristatus)
56. Kormoran czarny (Phalacrocorax carbo)
57. Czapla siwa (Ardea cinerea)
58. Bąk (Botauris stellaris)
59. Bocian biały (Ciconia ciconia)
60. Bocian czarny (Ciconia nigra)
61. Kaczka krzyżówka (Anas platyrhynchos)
62. Głowienka (Aythya ferina)
63. Czernica (Aythya fuligula)
64. Gągoł (Bucephala clangula)
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
NT
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona częściowa
Łowna
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Łowna
Łowna
Łowna
Ochrona ścisła
24
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
LC
65.
66.
67.
68.
69.
70.
71.
72.
73.
74.
75.
76.
77.
78.
79.
80.
81.
82.
83.
84.
85.
86.
87.
88.
89.
90.
91.
92.
93.
94.
95.
96.
97.
98.
99.
100.
101.
102.
103.
104.
105.
106.
107.
108.
109.
110.
111.
112.
113.
114.
Gęś białoczelna (Anser albifrons)
Gęś zbożowa (Anser fabalis)
Łabędź niemy (Cygnus olor)
Pszczołojad (Pernis apivorus)
Jastrząb (Accipiter gentilis)
Krogulec (Accipiter nisus)
Orlik krzykliwy (Aquila pomarina)
Myszołów zwyczajny (Buteo buteo)
Myszołów włochaty (Buteo lagopus)
Błotniak stawowy (Circus aeruginosus)
Bielik (Haliaeetus albicilla)
Kania czarna (Milvus migrans)
Kania ruda (Milvus milvus)
Przepiórka (Coturnis cotusnis)
Kuropatwa (Pedrix pedrix)
Żuraw (Grus grus)
Słonka (Scolopax rusticola)
Siniak (Columba oenas)
Sierpówka (Streptopelia deaocto)
Turkawka (Streptopelia turtur)
Kukułka (Cuculus canorus)
Puszczyk (Strix aluco)
Zimorodek (iAlcedo atthis)
Dudek (Upupa epops)
Dzięcioł duży (Dendrocopos major)
Dzięcioł średni (Dendrocopos medius)
Dzięcioł mały (Dendrocopos minor)
Dzięcioł czarny (Dryocopus martius)
Dzięcioł zielony (Picus viridis)
Krętogłów (Jynx torquilla)
Oknówka (Delichon urbica)
Dymówka (Hirundo rustica)
Skowronek polny (Alauda arvensis)
Skowronek borowy (Lullula arborea)
Sójka (Garrulus glandarius)
Wrona siwa (Corvus corone cornix)
Kruk (Corvus corax)
Sroka (Pica pica)
Świergotek łąkowy (Anthus pratensis)
Świergotek drzewny (Anthus trivialis)
Pliszka siwa (Motacilla alba)
Pliszka żółta (Motacilla flava)
Sikora sosnówka (Parus ater)
Sikora modra (Parus coeruleus)
Sikora czubatka (Parus cristatus)
Sikora czarnogłówka (Parus montanus)
Sikora uboga (Parus palustris)
Kowalik (Sitta europea)
Pełzacz ogrodowy (Cethia brachydactyla)
Pełzacz leśny (Cethia familiaris)
Łowna
Łowna
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Łowna
Ochrona ścisła
Łowna
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona częściowa
Ochrona ścisła
Ochrona częściowa
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
25
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
LC
LC
NT
NT
115. Raniuszek (Aegithalos caudatus)
116. Strzyżyk (Troglodytes troglodytes)
Muchołówka żałobna
117.
(Ficedula hypoleuca)
118. Muchołówka mała (Ficedula parva)
119. Muchołówka szara (Muscicapa striata)
120. Trzcinniczek (Acrocephalus scirpaceus)
121. Zaganiacz (Hippolais ictereina)
122. Świerszczak (Phylloscopus collybita)
123. Świstunka (Phylloscopus sibilatrix)
124. Piecuszek (Phylloscopus trochilus)
125. Zniczek (Regulus regulus)
Pokrzewka czarnołbista
126.
(Sylvia atricapilla)
127. Pokrzewka ogrodowa (Sylvia borin)
128. Cierniówka (Sylvia communis)
129. Piegża (Sylvia curruca)
130. Rudzik (Erithacus rubecula)
131. Słowik szary (Luscinia lusciniai)
132. Słowik rdzawy (Luscinia megarhynchos)
133. Kopciuszek (Phoenicurus ochruros)
134. Pleszka (Phoenicurus phoenicurus)
135. Pokląskwa (Saxicola rubetra)
136. Kos (Turdus merula)
137. Drozd śpiewak (Turdus philomelos)
138. Kwiczoł (Turdus pilaris)
139. Paszkot (Turdus viscivorus)
140. Remiz (Remiz pendulinus)
141. Gąsiorek (Lanius collurio)
142. Srokosz (Lanius excubitor)
143. Pokrzywnica (Prunlle modularis)
144. Szpak (Sturmus vulgaris)
145. Wilga (Oriolus orilus)
146. Makolągwa (Carduelis cannabina)
147. Szczygieł (Carduelis caduelis)
148. Dzwoniec (Carduelis chloris)
Grubodziób
149.
(Coccothaustes coccothaustes)
150. Trznadel (Emberiza citrinella)
151. Potrzos (Emberiza schoeniclus)
152. Zięba (Fringilla coelebs)
153. Potrzeszcz (Millliaria calandra)
154. Gil (Pyrrula pyrrula )
155. Kulczyk (Serinus serinus)
156. Wróbel (Passer domesticus)
157. Mazurek (Passer montanus)
SSAKI
158. Jeż (Erinaceus europaeus)
159. Kret (Talpa europaea)
160. Ryjówka aksamitna (Sorex araneus)
161. Ryjówka malutka (Sorex minutus)
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
26
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
162.
163.
164.
165.
166.
167.
168.
169.
170.
171.
172.
173.
174.
175.
176.
177.
178.
179.
180.
181.
182.
183.
184.
185.
186.
187.
188.
189.
190.
191.
192.
193.
Kalik mniejszy (Pipistrellus pipistrellus)
Borowiec wielki (Nyctalus noctula)
Zając szarak (Lepus europaeus)
Wiewiórka pospolita (Sciurius vulgaris)
Bóbr europejski (Castor fiber)
Badylarka (Micromus minutus)
Mysz leśna (Apodemus flavicollis)
Mysz zaroślowa (Apodemus sylvaticus)
Mysz polna (Apodemus agrarius)
Szczur wędrowny (Rattus norvegicus)
Mysz domowa (Mus musculus)
Nornica ruda (Clethrionomys glareolus)
Nornik zwyczajny (Microtus arvalis)
Nornik bury (Microtus agrestis)
Nornik północny (Microtus oeconomus)
Piżmak amerykański (Ondatra zibethica)
Wilk (Canis lupus)
Pies domowy (Canis familiaris)
Lis (Vulpes vulpes)
Jenot (Nyctereutes procyonoides)
Borsuk (Meles meles)
Łasica (Mustela nivalis)
Gronostaj (Mustela erminea)
Tchórz zwyczajny (Mustela putorius)
Wydra (Lutra lutra)
Kuna leśna (Martes martes)
Kuna domowa (Martes foina)
Kot domowy (Felis catus)
Dzik (Sus scrofa)
Jeleń szlachetny (Cervus elaphus)
Daniel (Cervus dama)
Sarna (Capreolus capreolus)
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Łowny
Ochrona ścisła
Ochrona częściowa
Łowny
Ochrona ścisła
NT
Łowny
Łowny
Ochrona ścisła
Ochrona ścisła
Łowny
Ochrona ścisła
Łowny
Łowny
Łowny
Łowny
Łowny
Łowny
* W Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt z 2001 wyróżnione są następujące kategorie
zagrożenia dla gatunków5:
EX - gatunki wymarłe w świecie;
EXP - gatunki zanikłe lub prawdopodobnie zanikłe w Polsce;
CR - gatunki skrajnie zagrożone;
EN - gatunki bardzo wysokiego ryzyka, silnie zagrożone;
VU - gatunki wysokiego ryzyka, narażone na wyginięcie;
NT - gatunki niższego ryzyka, ale bliskie zagrożenia;
LC - gatunki najmniejszej troski (gatunki w kraju nie wykazujące na razie regresu
populacyjnego i nie należące do zbyt rzadkich, a nawet lokalnie i/lub czasowo zwiększające
swój stan posiadania, a także takie, które reprezentowane są przez populacje marginalne,
ledwie zaznaczające się i nietrwałe)
DD – dane niedostateczne
5
Głowaciński Z. Red. 2001. Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce. PWRiL, Warszawa
27
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
Ochrona przyrody
Na terenie gminy Miedzichowo występuje bogactwo form ochrony przyrody. Znajdują się
tutaj: Pszczewski Park Krajobrazowy wraz z otuliną, rezerwat „Jezioro Wielkie” (granica
gminy), pomniki przyrody, użytki ekologiczne, Zespół Przyrodniczo Krajobrazowy „Glińskie
Góry” oraz liczne rośliny i zwierzęta objęte ochroną prawną. Wszystkie wymienione formy
ochrony obszarowej zajmują 8497,13 ha, co stanowi 41% powierzchni gminy.
5.1. Pszczewski Park Krajobrazowy
Pszczewski Park Krajobrazowy zajmuje północno - zachodnią część gminy. Utworzony został
Uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gorzowie Wielkopolskim z dnia
25 kwietnia 1986 r. Park składa się z dwóch części: Rynny Jezior Pszczewskich oraz doliny
rzeki Kamionki. Obszar Parku zajmuje 12220,00 ha. Dodatkowo jest on otoczony strefą
ochronną zwaną otuliną o powierzchni 33080,00 ha. Na terenie gminy Miedzichowo znajduje
się jedynie 9% terenu Parku o powierzchni 950,00 ha. Obejmuje on najbardziej atrakcyjny
środkowy fragment rzeki Obry od miasta Trzciel do wsi Rokitno wraz z fragmentem Rynny
Jezior Pszczewskich. Dodatkowo 7175 ha powierzchni otuliny parku krajobrazowego
znajduje się w obrębie administracyjnych granic gminy.
Na terenie Parku dominują lasy – stanowią one 64% jego powierzchni. Na grunty rolne i
wody przypada odpowiednio 23% i 12%. W strefie ochronnej proporcje są nieco inne. Lasy
zajmują 48%, użytki rolne 49%, wody zaś 2%. Teren parku przeważnie porośnięty jest lasami
sosnowymi w różnym wieku, zwieńczonymi miejscami smugami lub szpalerami starych
dębów i buków rosnących na stromych zboczach nad Obrą i jeziorami, bądź urozmaiconymi
dąbrowami występującymi kępowo na bogatszych fragmentach siedlisk. Wody parku to 51
jezior położonych wśród lasów o powierzchni powyżej 1 ha, liczne oczka wodne oraz dwie
rzeki Obra i Kamionka. Jeziora występujące na terenie gminy i jednocześnie znajdujące się w
granicach parku to: Trzy Tonie, Silna Duża, Silna Mała, Głębokie i Proboszczowskie.
Krajobraz parku cechuje duże urozmaicenie rzeźby terenu, z wałami ozowymi, torfowiskami,
jeziorami polodowcowymi, dolinami rzecznymi, meandrami i starorzeczami. Obok wartości
przyrodniczych i krajobrazowych park charakteryzuje się znacznymi walorami kulturowymi.
Zabytki kultury materialnej takie jak obiekty architektoniczne, cmentarze i wykopaliska.
5.2. Rezerwaty przyrody
Na terenie gminy Miedzichowo nie istnieje żaden rezerwat przyrody. Jedynie zachodnia
granica przebiegająca brzegiem Jeziora Wielkiego jest jednocześnie granicą rezerwatu.
Rezerwat „Jezioro Wielkie” położony jest już w gminie Trzciel. Został on utworzony
w 1991 r. Zajmuje powierzchnię 236,30 ha. Całość terenu jest objęta ochroną częściową.
Celem objęcia tego terenu ochroną prawną było zachowanie ze względów naukowych i
dydaktycznych, biotopów lęgowych oraz miejsc żerowania i odpoczynku ptaków wodnych.
Jezioro Wielkie jest płytkim zbiornikiem eutroficznym o powierzchni 377 ha, z trzema
wyspami o łącznej powierzchni około 10 ha. Średnia głębokość tego jeziora wynosi 2,1 m, a
maksymalna 3,9 m. Najważniejszym zbiorowiskiem roślinnym są tu szuwary trzcinowe
zajmujące powierzchnię 30 ha. Wśród zbiorowisk roślinności wodnej należy także zaznaczyć
28
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
występowanie „lilii wodnych”. W otoczeniu zbiornika występują lasy i łąki z cennym z
przyrodniczego punktu widzenia łęgiem olszowo jesionowym.
Jezioro Wielkie wraz z Jeziorami Konin i Rybojady oraz otaczającym je terenem stanowią
ostoję ptactwa. Występuje tu 140 gatunków ptaków, z czego 82 to gatunki gniazdujące, m.in.
100 par kormorana czarnego (Phalacrocorax carbo), 2 rewiry bąka (Botautrus stellaris), 1 para
bączka (Ixobrychus minutus), 30-50 par czapli siwej (Ardea cinerea), 5-10 par gęgawy (Anser
anser), 2-5 par gągoła (Bucephala clangula), 1 para trzmielojada (Pernis apivorus), 1-2 pary
kani czarnej (Milvus migrans), 2-3 pary błotniaka stawowego (Circus aeruginosus). W
okresie jesiennym gromadzi się tu do 5000 kaczek, łysek (Fulica astra) i gęsi.
Zagrożeniem dla awifauny jest kłusownictwo rybackie a także płoszenie ptaków przez dziką
turystykę.
5.3. Pomniki przyrody
5.3.1. Istniejące pomniki przyrody
Na terenie gminy wg stanu z dnia 01.01.2002 r. występowało jedynie 7 drzew objętych
ochroną prawną jako pomniki przyrody: 3 lipy drobnolistne (Tilia cordata),
3 dęby szypułkowe (Quercus robur), wiąz szypułkowy (Ulmus laevis).
Obecnie6 w rejestrze wojewódzkim znajduje się 10 obiektów uznanych za pomniki przyrody.
Ich wykaz zamieszczono w tabeli 5.1. Dodatkowo Uchwałą Rady Gminy Miedzichowo za
pomniki przyrody uznano kolejnych 28 obiektów zlokalizowanych na terenie całej gminy
(Tab. 5.2). Rozmieszczenie i dokładną lokalizację istniejących pomników przyrody zawarto
na ryc. 5.1 oraz mapie nr 4 stanowiącej załącznik do dokumentu.
Tabela 5.1. Wykaz istniejących pomników przyrody (wg Programu ochrony przyrody
Nadleśnictwa Bolewice, Programu ochrony przyrody Nadleśnictwa Trzciel, Programu
ochrony środowiska dla Powiatu Nowotomyskiego).
Nr Rejestru Nr zarządzenia
Oddział
L.p.
Gatunek
Opis
Wojewódz. Data
Leśnictwo
1.
146
Orzecz. Prezydium
Leśny
Dąb (3 szt.) obw. 321 cm,
Wojewódzkiej Rady Narodowej Folwark 439 cm, 398 cm
z 29.08.1956 r.
wys. ok. 18-19
Dz. U. Woj. RN w Poznaniu Nr
m
1 z 15.01.1957
2.
452
Rozporządzenie Wojewody
220 a
Lipa
obw. 560cm
Gorzowskiego
Łęczno
drobnolistna wys. 20 m
Nr 2/90 z dnia 12.09.1990
3.
453
Rozporządzenie Wojewody
219 c
Lipa
obw. 660cm
Gorzowskiego
Łęczno
drobnolistna wys. 20 m.
Nr 2/90 z dnia 12.09.1990
4.
454
Rozporządzenie Wojewody
219 g
Wiąz
obw. 240cm
Gorzowskiego
Łęczno
szypułkowy wys. 25 m
6
Stan na 20 kwietnia 2004 r.
29
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
Nr 2/90 z dnia 12.09.1990
5.
614
Rozp. Woj. Gorzowskiego Nr 28 14 a
Dąb
13.12.1991
Osetna Młyn szypułkowy
(3 szt.)
6.
615
Rozp. Woj. Gorzowskiego Nr 28 191 a
Dąb
13.12.1991
Bolewice
szypułkowy
7.
624
Rozp. Woj. Gorzowskiego Nr 28 323 d
Lipa
13.12.1991
Królewiec
drobnolistna
8.
625
Rozp. Woj. Gorzowskiego Nr 28 324 c
Dąb
13.12.1991
Królewiec
szypułkowy
9.
1067/00
Rozp. Woj. Wlkp. Nr 8/00 z
Łęczno,
Sosna
12.09.2000
dz. nr 189
zwyczajna
10. 1068/00
Rozp. Woj. Wlkp. Nr 8/00 z
Łęczno,
Lipa
12.09.2000
dz. nr 189
drobnolistna
obw. – obwód pnia na wys. 130 cm (pierśnica)
wys. - wysokość
30
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
obw. 345cm
wys. 25 m
obw. 560 cm ,
wys. 25 m
obw. 565 cm,
wys. 27 m
obwód 242 cm,
wys. ok. 24 m
obw. 300 cm,
wys. ok. 24 m
Tabela 5.2. Wykaz pomników przyrody uznanych uchwałą Rady Gminy Miedzichowo
L.p. Gatunek
Opis
Położenie (obręb)
Nr uchwały
1.
Lipa drobnolistna
Obw. 521 cm
Silna Nowa
Uchwała Nr XXII
Wys. 29 m
/ 167 / 2002
2.
Dąb szypułkowy
Obw. 551 cm
Silna Nowa
Wys. 30 m
Dz. U. Woj. Wlkp.
3.
Dąb szypułkowy
Obw. 580 cm
Szklarka Trzcielska Nr 84, poz. 2169
Wys. 30 m
4.
Jałowiec pospolity
Obw. 96/72 cm
Sępolno
Wys. 8 m
Oddział 247 a
5.
Dąb szypułkowy
Obw. 435 cm
Sępolno
Wys. 42 m
Oddział 247 a
6.
Lipa drobnolistna
Obw. 343 cm
Sępolno
Wys. 28
Oddział 247 a
7.
Lipa drobnolistna
Obw. 387 cm
Sępolno
Wys. 20 m
Oddział 210 f
8.
Jawor
Obw. 303 cm
Sępolno
Wys. 18 m
Oddział 243 d
9.
Dąb szypułkowy
Obw. 455 cm
Szklarka Trzcielska
Wys. 20 m
Oddział 113 k
10.
Lipa drobnolistna
Obw. 520 cm
Lewiczynek
Wys. 20 m
Oddział 360 b
11.
Sosna pospolita
Obw. 285 cm
Pąchy
Wys. 20 m
Oddział 186 a
12.
Dąb bezszypułkowy Obw. 475 cm
Węgielnia
Wys. 20 m
Oddział 135 i
Uchwała Nr VII /
13.
Lipa drobnolistna
Obw. 385 cm
Węgielnia
43 / 2003
Wys. 20 m
Oddział 135 i
14.
Lipa drobnolistna
Obw. 401 cm
Węgielnia
Dz. U. Woj. Wlkp.
Wys. 20 m
Oddział 135 i
Nr 173, poz. 3229
15.
Lipa drobnolistna
Obw. 251 cm
Węgielnia
Wys. 20 m
Oddział 160 h
16.
Grupa drzew
Węgielnia
pomnikowych:
Oddział 199 g
14 Świerków,
4 Dęby szypułkowe,
2 Lipy, 1 Topola,
1 Modrzew
17.
Dąb szypułkowy
Obw. 608 cm
Jabłonka Stara
Wys. 20 m
Oddział 414 k
18.
Dąb szypułkowy
Obw. 360 cm
Jabłonka Stara
Wys. 25 m
Oddział 378 i
19.
Dąb szypułkowy
Obw. 400 – 430 cm Jabłonka Stara
(7 szt.)
Wys. 20 m
Oddział 400 p
20.
Dąb szypułkowy
Obw. 315-475 cm
Jabłonka Stara
(7 szt.)
Wys. 18 m
Oddział 400 h
21.
Sosna pospolita
Obw. 286, 303 cm
Jabłonka Stara
(2 szt.)
Wys. 20 m
Oddział 390 w
31
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
22.
Sosna pospolita
23.
Lipa drobnolistna
24.
Lipa drobnolistna
25.
Dąb szypułkowy
26.
Buk zwyczajny
27.
Daglezje zielone
28.
Dąb szypułkowy
Obw. 262 cm
Wys. 15 m
Obw. 550 cm
Wys. 20 m
Obw. 540 cm
Wys. 20 m
Obw. 490 cm
Wys. 25 m
Obw. 272 cm
Wys. 30 m
Wys. 30 m
Obw. 295 cm
Wys. 20 m
obw. – obwód pnia na wys. 130 cm (pierśnica)
wys. - wysokość
Jabłonka Stara
Oddział 391 c
Silna Nowa
Oddział 325 l
Silna Nowa
Oddział 325 l
Silna Nowa
Oddział 316 f
Bolewice
Oddział 274 b
Bolewice
Oddział 279 a
Bolewice
Oddział 280 a
Uchwała Nr VII /
43 / 2003
Dz. U. Woj. Wlkp.
Nr 173, poz. 3229
5.3.2. Potencjalne pomniki przyrody na terenach leśnych
Oprócz drzew objętych już ochroną prawną, na terenie lasów występują liczne okazy starych
drzew będące potencjalnymi pomnikami przyrody. Na terenie gminy w kompleksach leśnych
znajdują się 54 obiekty tego typu. Są to pojedyncze drzewa bądź grupy drzew, przedstawione
w tabeli 5.3.
Tabela 5.3. Wykaz projektowanych pomników przyrody (wg Planów Ochrony Przyrody dla
Nadleśnictw Trzciel i Bolewice)
L.p. Leśnictwo, Oddział
Gatunek
Uwagi
1.
Bolewice 160 h
Brzoza brodawkowata
2.
Bolewice 280 b
Buk zwyczajny
3.
Bolewice 304 h
Buk zwyczajny
4.
Bolewice 299 a
Daglezja zielona
5.
Lewice 324 c
Dąb bezszypułkowy
kilka okazów
6.
Łęczno 219 c
Dąb bezszypułkowy
7.
Łęczno 213 z
Dąb bezszypułkowy
8
Łęczno 213 z
Dąb bezszypułkowy
9.
Lewice 403 c
Dąb szypułkowy
Aleja z 10 okazów
10. Szklarka
Dąb szypułkowy
Trzcielska90 a
11. Królewiec 317 c
Dąb szypułkowy
12. Bolewice 90 a
Dąb szypułkowy
3 okazy
13. Lewice 378 i
Dąb szypułkowy
14. Lewice 404 b
Dąb szypułkowy
15. Lewice 400 p
Dąb szypułkowy
3 okazy
16. Lewice 400 h
Dąb szypułkowy
17. Bolewice 141 i
Dąb szypułkowy
18. Bolewice 95 a
Dąb szypułkowy
12 okazów
19. Bolewice 160 h
Dąb szypułkowy
3 okazy
20. Bolewice 296 g
Dąb szypułkowy
Dwa szpalery po kilka
32
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
okazów
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
Bolewice 274 a
Łęczno 208 m
Łęczno 202 g
Łęczno 202 h
Łęczno 229 f
Łęczno 210 m
Bolewice 141 i
Bolewice 199 g
Dąb szypułkowy
Dąb szypułkowy
Dąb szypułkowy
Dąb szypułkowy
Dąb szypułkowy
Dąb szypułkowy
Kasztanowiec zwyczajny
Kilkanaście świerków, 4 dęby
szypułkowe, 1 modrzew europejski,
1 topola kanadyjska, 1 lipa
szerokolistna, 1 lipa drobnolistna
29.
Łęczno 224 f
Klon jawor
30.
Klon zwyczajny i topola biała
31.
32.
33.
34.
Lewice północna
granica oddz. 335336
Lewice 359 b
Bolewice 160 h
Bolewice 239 j
Łęczno 202 h
35.
36.
37.
38.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
Bolewice 164 b
Lewice 400 b
Łęczno 236 c
Łęczno 214 c
Łęczno 203 m
Bolewice 171 a
Bolewice 299 f
Prądówka 164 c
Bolewice 279 a
Bolewice 140 a
Bolewice 95 a
Łęczno 220 r
Prądówka 167 l
Bolewice 247 i
Bolewice 186 c
Lewice 397 l
Prądówka 162 c
Łęczno 202 c
Bolewice 243 k
Lipa szerokolistna
Lipa szerokolistna
Lipa szerokolistna
Lipa szerokolistna
Modrzew europejski
Olsza czarna
Olsza czarna
Olsza czarna
Sosna wejmutka
Sosna zwyczajna
Sosna zwyczajna
Sosna zwyczajna
Sosna zwyczajna
Świerk pospolity
Wiąz szypułkowy
Wiąz szypułkowy
Wiąz szypułkowy
Wierzba biała
Wierzba krucha
Lipa drobnolistna
Lipa drobnolistna
Lipa drobnolistna
Lipa drobnolistna
33
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
Pęknięty pień
2 okazy
Zgrupowanie drzew
pomnikowych w
miejscu dawnej osady.
W tym miejscu rosną
również drzewa
owocowe
Zrośnięty z dwóch pni
do wysokości 1,40 m
Kilkadziesiąt drzew
tworzących aleję
wielopienna
3 okazy
2 okazy
Spróchniały pień jest
kryjówką nietoperzy
Podwójny pień
4 okazy
Szpaler z 10 drzew
7 drzew
Okaz zamierający,
pozostawić do
naturalnej śmierci
5.3.3. Potencjalne pomniki przyrody na terenach bezleśnych
Podobnie jak ma to miejsce w lasach, także na terenach bezleśnych gminy występują liczne
stare drzewa, którym warto przyznać status pomnika przyrody. Łącznie wyróżniono
53 obiekty (w tym: drzewa, kępy drzew lub aleje). Zostały one wytypowane na podstawie:
wieku, stanu zdrowia drzew oraz zgodnie z wytycznymi „instrukcji o urządzaniu lasów
w parkach narodowych i rezerwatach przyrody” paragraf 74, punkt 10. Wykaz tych obiektów
zamieszczony został w rozdziale poświęconym inwentaryzacji terenów bezleśnych.
Tabela 5.4. Wykaz pojedynczych drzew uznanych za potencjalne pomniki przyrody.
Lp.
Gatunek
Miejscowość
1.
Brzoza brodawkowata
Silna Nowa
2.
Lipa drobnolistna
Silna Nowa
3.
Dąb bezszypułkowy
Trzciel Odbudowa
4.
Dąb bezszypułkowy
Trzciel Odbudowa
5.
Dąb bezszypułkowy
Trzciel Odbudowa
6.
Lipa szerokolistna
Pąchy
7.
Wierzba biała
Pąchy
8.
Lipa drobnolistna
Pąchy
9.
Jesion wyniosły
Pąchy
10.
Dąb szypułkowy
Szklarka Trzcielska
11.
Robinia biała
Toczeń
12.
Dąb szypułkowy
Węgielnia
13.
Dąb bezszypułkowy
Węgielnia
14.
Dąb szypułkowy
Bolewicko
15.
Robinia biała
Bolewicko
16.
Klon pospolity
Bolewicko
17.
Lipa szerokolistna
Lewiczynek
18.
Brzoza omszona
Miedzichowo
19.
dąb szypułkowy
Bolewicko
20.
Grusza pospolita
Bolewicko
21.
Dąb szypułkowy
Bolewicko
22.
Wiąz polny
Bolewice
23.
Wiąz polny
Bolewice
24.
Topola czarna
Bolewice
25.
Wierzba iwa
Bolewice
26.
Wierzba iwa
Bolewice
27.
Grusza pospolita
Bolewice
28.
Grusza pospolita
Bolewice
29.
Sosna pospolita
Bolewice
30.
Grusza pospolita
Bolewice
31.
Grusza pospolita
Bolewice
32.
Grusza pospolita
Bolewice
33.
Grusza pospolita
Bolewice
34.
Grusza pospolita
Bolewice
35.
Jabłoń uprawna
Bolewice
36.
Grusza uprawna
Bolewice
34
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
5.4. Użytki ekologiczne
Na terenie gminy Miedzichowo znajduje się 36 użytków ekologicznych. Tą formą ochrony
objęte są podmokłe łąki i turzycowiska w wyniku postępującej sukcesji zarastające drzewami,
a także przepływowy zbiornik wodny będący ostoją ptactwa. Wszystkie użytki są
zlokalizowane w korycie Czarnej Wody oraz jej dopływów. Objęcie ochroną pozostałości
ekosystemów ma duże znaczenie dla zachowania unikatowych zasobów genowych i typów
siedlisk. Wykaz istniejących na terenie gminy użytków ekologicznych zawiera tabela 5.5.
Poza istniejącymi już obiektami tego typu planuje się utworzenie kolejnych 11
(Tab. 5.6). Tą formę ochrony proponuje się dla:
kompleksów łąk, szuwarów i torfowisk niskich;
wilgotnych łąk zarastających olszą czarną;
bagna śródleśnego będącego jednocześnie miejscem bytowania żurawia,
Jeziora Pąchowskiego dla ochrony roślinności szuwarowej i otaczających jezioro podmokłych
zbiorowisk leśnych;
torfowiska przejściowego i mechowiska koło Smolarki. Stanowisko ponikła igłowatego i
wełnianki wąskolistnej;
torfowiska wysokiego;
zabagniających się nieużytków i odłogujących gruntów rolnych;
zabagnionego pastwiska śródleśnego;
zbiornika wodnego.
Tabela 5.5. Wykaz istniejących użytków ekologicznych.
Położenie
1. Dz. U. Woj. Gorz. Nr 6 z 02.10.1995
2. Rozp. Woj. Gorz. Nr 9/95 z 28.08.1995
3.
Pąchy
220f
Pąchy
186f
Jabłonka Stara 394g
0,79
0,79
1,21
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
Jabłonka Stara
Jabłonka Stara
Jabłonka Stara
Jabłonka Stara
Jabłonka Stara
Jabłonka Stara
Jabłonka Stara
Jabłonka Stara
Jabłonka Stara
Jabłonka Stara
Sępolno
Sępolno
Sępolno
Sępolno
Bolewice
Bolewice
Bolewice
Bolewice
394k
397i
398n
398r
399a
399f
403b
403d
404f
404d
247h
248f
249j
273a
233w
233h, 158b
235b
258f
0,40
1,41
2,18
2,82
6,67
1,46
0,99
2,81
0,47
1,87
4,05
2,42
7,02
3,58
1,67
6,44
0,61
4,78
22.
Bolewice
247i, 248h, 17,12
35
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
Oddz./Poddz.
pow.
(ha)
L.p.Nr uchwały
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
Bolewice
Bolewice
Bolewice
Bolewice
Sępolno
Sępolno
Węgielnia
Królewiec
Królewiec
32.
Królewiec
Dz. U. Woj. Gorz. Nr 20 z 14.12.1998
Rozp. Woj. Gorz. Nr 14 z 10.12.1998
Dz. U. Woj.. Wlkp Nr 84 z 14.06.2002r.
34. Uchwała Rady Gminy Miedzichowo
nr XXII/166/2002 z 30.04.2002r.
35. Dz. U. Woj. Wlkp Nr 173 poz. 3228
Uchwała Rady Gminy Miedzichowo
36. nr VII/42/2003 z 24.09.2003 r.
Łęczno
33.
249k, 273a
236b
2,20
247f
0,74
185h
2,60
186d
4,27
241c
1,10
247d
1,13
175d
1,24
397j
1,41
398 m, 403 b 3,17
398 p, 399 a,
399 f, 403 d, 16,05
404 c, 404 d
236 a
4,90
Błaki
-
21,60
Bolewice
257 j
0,91
Bolewice
186 c
1,45
Tabela 5.6. Wykaz projektowanych użytków ekologicznych
L.p.
1.
2.
3.
4.
5.
Położenie
Bolewice
185 j,
187 a
Bolewice
234 i
234 j
235 d
235 f
236 c
236 d
204 f
Smolarnia
257 k
258 f
277 c
278 m
279 c
299 d
300 b
Bolewice
249 j
Lewice
Powierzchnia
[ha]
3,10
Opis obiektu
14,65
Mokrzyny II – Kompleks łąk, szuwarów i torfowisk
niskich ciągnących się po obu stronach cieku. Teren ten
jest słabo zarośnięty przez wierzby. Stwierdzono
występowanie świerszczaka i wielu gatunków motyli
dziennych. Proponowany użytek przylega od strony
północnej do istniejącego użytku chroniącego dolinę
rzeczki
17,86
Mokrzyny I – Kompleks łąk, szuwarów i torfowisk
niskich ciągnących się po obu stronach cieku. Teren ten
jest miejscami silnie zarastany przez wierzby.
Stwierdzono występowanie wielu gatunków motyli
dziennych. Proponowany użytek przylega od strony
południowej do istniejącego użytku chroniącego dolinę
rzeczki
1,68
Dawna łąka zarastająca olszą czarną. Przylega do
istniejącego użytku ekologicznego
Koło Hałuszczaka- Silnie przesuszone śródleśne bagno
4,08
Wilgotna łąka zarastająca olszą czarną
36
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
222 b
6.
Lewice
362 b
362 c
362 j
12,23
7.
Lewice
374 d
374 f
2,69
8.
Lewice
386 f
273
9.
Prądówka
48 m,
48 o
2,10
10.
Prądówka
178 n
178 s
179 f
179 g
179 i
179 j
Trzciel
236 a
Trzciel
48 a, 48 m
Trzciel
178 n, s 179
g, f, i,j
6,53
9.
10.
11.
porośnięte szuwarem trzcinowym. Miejsce występowania
żurawia
Jezioro Pąchowskie- ochrona roślinności szuwarowej
i otaczających jezioro podmokłych zbiorowisk leśnych.
Brzegi jezior porasta szuwar kłoci wiechowatej.
Występuje również grążel żółty. Na dnie wykształcone
zbiorowiska ramienic. Gruba warstwa osadu
organicznego, wyważanie siarkowodoru. Zagrożenia
nadmierną presją wędkarską
i rekreacyjną z pobliskich osiedli
Koło Smolarka- torfowisko przejściowe i mechowisko.
Stanowisko ponikła igłowatego i wełnianki wąskolistnej.
Zagrożeniem jest dobrze zachowany kanał odwadniający,
który powinno się zasypać
Koło Wieży – Jedyne dobrze zachowane torfowisko
wysokie na terenie gminy. Stwierdzono różne gatunki
torfowców, żurawinę, wełniankę pochwowatą i rosiczkę
okrągłolistną. Na okrajku widłaka jałowcowatego
i goździstego. W pn-wsch. części widoczne pozostałości
po dawnym wydobyciu torfu w postaci szuwaru
trzcinowego
i pałkowego porastającego zeutrofizowaną część
zbiornika. Użytek znajduje się w strefie ochronnej bielika
Zabagniające się nieużytki i odłogujące grunty rolne,
zarośnięte turzycami, stanowiące naturalną nieckę
wypełniającą się wodą, ostoja licznych gatunków ptaków
i płazów
Zabagnione pastwiska śródleśne pokryte turzycowiskiem,
wiosną zalane wodą otoczone łęgami olszowymi, miejsce
występowania lęgowych brodźców samotnych, bekasów
i licznych płazów
4,90
Zbiornik wodny, proponowana nazwa: „Toczeń”
2,10
Nieużytek , rola klasy VI; proponowana nazwa: „Przy
torach”
Łąki, pastwiska i rola; proponowana nazwa: „Kociołki”
6,53
5.5. Zespół Przyrodniczo - Krajobrazowy „Glińskie Góry”
Tą formą obszarowej ochrony przyrody został objęty teren położony w obrębie gmin
Miedzichowo i Nowy Tomyśl. Zespół ten został powołany na mocy Rozporządzenia
Nr 52/2001 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 28 grudnia 2001 roku w sprawie uznania
za zespół przyrodniczo-krajobrazowy "Glińskie Góry". Zajmuje on powierzchnię 1141,30 ha,
z czego 319,49 ha leży na terenie gminy Miedzichowo. Utworzono go w celu ochrony ciągu
37
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
wydm parabolicznych. Praktycznie cała powierzchnia jest pokryta lasami pełniącymi funkcje
glebochronne. Nadzór nad Zespołem sprawuje Wojewódzki Konserwator Przyrody.
38
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
5.6. Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt
5.6.1. Rośliny objęte ochrona prawną
Na terenie gminy występują dość licznie stanowiska gatunków podlegających ochronie oraz
umieszczone na Polskiej bądź Wielkopolskiej Czerwonej Liście. Wśród przedstawicieli flory
stwierdzono 33 gatunki szczególnie cenne:
16 podlega ochronie prawnej na mocy Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11
września 2001 roku, w sprawie ochrony gatunkowej roślin rodzimych (Dz. U. Nr 30);
2 umieszczone są na Polskiej Czerwonej Liście Roślin Naczyniowych;
9 na Wielkopolskiej Czerwonej Liście Roślin Naczyniowych;
15 zakwalifikowano jako lokalnie rzadkie.
Łącznie na terenie gminy występuje ponad 100 stanowisk gatunków cennych.
Ich szczegółowy wykaz przedstawia tabela 5.7. Należy zwrócić uwagę na bardzo liczne
występowanie na tym obszarze chronionej porzeczki czarnej, która jest tu gatunkiem często
występującym.
Wśród najcenniejszych gatunków należy wymienić: rosiczkę okrągłolistną (Drosera
rodundifolia), widłaka spłaszczonego (Diaphanastrum complanatum), oraz storczyki:
buławnik czerwony (Cephalanthera rubra), listera jajowata (Listera ovata), oraz kukułki
krwista (Dactylorhiza incarnata), plamista (Dactylorhiza maculata) i szerokolistna
(Dactylorhyza majalis). Krótki opis wymienionych gatunków zamieszczony jest w punkcie
6.1.2
Rozmieszczenie na terenie gminy Miedzichowo elementów objętych ochrona prawną
przedstawione zostało na mapie ochrony przyrody w skali 1:50 000 (mapa nr 4).
Tabela 5.7. Wykaz cennych gatunków roślin i grzybów.
L.p.
Gatunek
1.
Barwinek pospolity
Vinca minor
Bluszcz pospolity
Hedera helix
Czworolist pospolity
Paris quadrifolia
Goździk piaskowy
Dianthus arenarius
Gruszyczka jednostronna
Orthilia secunda
Gruszyczka okrągłolistna
Pirola rotundifolia
Janowiec barwierski
Genista tinctoria
Jemioła jodłowa
Viscum abietis
Kalina koralowa
Viburnum opulus
Korzeniówka pospolita
Monotropa hypopitys
Kosmatka blada
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Liczba
stanowisk
1
2
Status
prawny
Status w
Polskiej
Czerwonej
Księdze
Status w
Uwagi
Wielkopolskiej
Czerwonej
Księdze
Ochrona
całkowita
Ochrona
całkowita
Lokalnie
rzadki
5
1
Ochrona
całkowita
R
Lokalnie
rzadki
Lokalnie
rzadki
Lokalnie
rzadki
3
1
2
Lokalnie
rzadki
Lokalnie
rzadki
Lokalnie
7
10
1
39
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
Luzula pallescens
Kruszczyk szerokolistny
Epipactis helleborine
Kruszczyna
Frgula alnus
Malina kamionka
Rubus saxatilis
Marzanka wonna
Galium odoratum
Pajęcznica gałęzista
Anthericum ramosum
Paprotka zwyczajna
Polypodium vulgare
Ponikło igłowate
Eleocharis acicularis
Porzeczka czarna
Ribes nigrum
Rosiczka okrągłolistna
Drosera rodundifolia
Skrzyp zimowy
Eqiusetum hyamale
Sromotnik bezwstydny
Phallus impudicus
Starzec wodny
Senecio aquaticus
Szczyr trwał
Mercurialis perennis
Szmaciak gałęzisty
Sparassis crispa
Śnieżyczka przebiśnieg
Galanthus nivalis
Wawrzynek wilczełyko
Daphne mezereum
Wełnianka pochwowata
Eriophorum vaginatum
Wełnianka wąskolistna
Eriophorum angustifolium
Widłak goździsty
Lycopodium clavatum
Widłak jajowcowaty
Lycopodium annotinum
Widłak spłaszczony
Diaphanastrum
complanatum
Żurawina błotna
Oxycoccus palustris
rzadki
15
Kilkanaście
Ochrona
całkowita
Ochrona
częściowa
Lokalnie
rzadki
Lokalnie
rzadki
2
2
Ochrona
częściowa
Lokalnie
rzadki
9
1
Lokalnie
rzadki
Lokalnie
rzadki
Ochrona
całkowita
1
Kilkanaście
1
Ochrona
częściowa
Ochrona
całkowita
R
V
Lokalnie
rzadki
2
Ochrona
całkowita
1
V
Lokalnie
rzadki
2
1
2
Ochrona
całkowita
Ochrona
całkowita
Ochrona
całkowita
I
R
1
V
Lokalnie
rzadki
1
16
2
6
Ochrona
całkowita
Ochrona
całkowita
Ochrona
całkowita
1
R
R
V
V
W Polskiej Czerwonej Księdze Roślin Naczyniowych z 2001 wyróżnione są następujące
kategorie zagrożenia dla gatunków:
EX – wymarłe i przypuszczalnie wymarłe,
E – wymierające,
40
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com