Pierwsza Pomoc Przedmedyczna
advertisement
Pierwsza Pomoc Przedmedyczna Pierwsza Pomoc Przedmedyczna Agenda • Podstawowe definicje • Regulacje prawne • Łańcuch przeżycia • Ewakuacja z miejsca zagrożenia, transport • Wezwanie pomocy • Reanimacja a resuscytacja • Ocena stanu poszkodowanego • RKO – resuscytacja krążeniowo-oddechowa − − − − • Udrożnienie dróg oddechowych Masaż serca Sztuczne oddychanie Stymulacja elektryczna AED Pozycje bezpieczne Agenda • Krwotok i krwawienie • Wstrząs • Ciała obce − Zadławienia • Złamania i zwichnięcia • Oparzenia • Epilepsja - padaczka • Zatrucia Podstawowe definicje • Czynności życiowe – to czynności organizmu decydujące o jego przeżyciu. 1. Czynność oddechowa – pobieranie tlenu z powietrza atmosferycznego i wydalania dwutlenku węgla 2. Czynność serca i krążenia krwi – transport tlenu i substancji odżywczych do poszczególnych komórek oraz wydalania resztek przemiany materii 3. Regulacja składu płynów ustrojowych (wody i zawartych w niej elektrolitów) – zachowanie homeostazy Spis treści Triada życia Życie Kręgosłup Kości Spis treści Podstawowe definicje • Każdy ratujący powinien znać podstawowe ABC życia: A. Airway- Drożność dróg oddechowych – staraj się udrożnić drogi oddechowe przez odchylenie głowy do tyłu, B. Breathing- Oddech – staraj się ocenić oddech przez użycie trzech zmysłów: WIDZĘ, SŁYSZĘ, CZUJĘ – prawidłowowy oddech to co najmniej 2 na 10 sekund, C. Cirkulation – krążenie – oceń tętno (tylko dla znających anatomię), zabarwienie skóry, znajdź krwotok . D. Drugs – leki E. Electrostimulation – stymulacja elektryczna AED Spis treści Podstawowe definicje • Ocena świadomości wg AVPU: A - Alert – przytomny V – Responds to Verbal stimuli – reaguje na głos P – Respons to Pain – reaguje tylko na ból U – Unresponsive – nieprzytomny nie reaguje Ocena stanu poszkodowanego Spis treści Podstawowe definicje • Ocena poszkodowanego wg SAMPLE: S (Signs/Symptoms) – symptomy / objawy A Allegies– alergie M Medicines – lekarstwa, medykamenty P Past Medical history – przebyte choroby L Lunch – ostatni posiłek E Events leading up – ewentualnie co doprowadziło do wypadku Ocena stanu poszkodowanego Spis treści Podstawowe definicje • Ocena poszkodowanego wg SAMPLE: S A M P L E (Signs/Symptoms) – symptomy / objawy Allegies– alergie Medicines – lekarstwa, medykamenty Past Medical history – przebyte choroby Lunch – ostatni posiłek Events leading up – ewentualnie co doprowadziło do wypadku Ocena stanu poszkodowanego Spis treści Regulacje prawne • prawny obowiązek udzielenia pomocy jest określony artykułem 162 Kodeksu Karnego (Ustawa z dnia 6.07.1997) − § 1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia lub poważnego uszczerbku na zdrowiu – podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Spis treści Regulacje prawne • prawny obowiązek udzielenia pomocy jest określony artykułem 162 Kodeksu Karnego (Ustawa z dnia 6.07.1997) − § 1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia lub poważnego uszczerbku na zdrowiu – podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Spis treści Regulacje prawne • § 2. Nie podlega karze, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu, albo w warunkach, w których jest możliwa natychmiastowa pomoc ze strony instytucji lub osoby bardziej do tego powołanej. Spis treści Regulacje prawne • Ust. o PRM, art. 5.1. Osoba udzielająca pierwszej pomocy, kwalifikowanej pierwszej pomocy oraz podejmująca czynności ratunkowe korzysta z ochrony przewidzianej w ustawie z dn. 6 czerwca 1997 r. - Kodeks Karny (Dz. U. Nr. 88, poz. 553, z późn. zm. 2) dla funkcjonariuszy publicznych. Spis treści Regulacje prawne • Ust. o PRM, Art. 5. 2. Osoba, o której mowa w ust. 1, może poświęcić dobra osobiste innej osoby, inne niż życie lub zdrowie, a także dobra majątkowe w zakresie, w jakim jest to niezbędne dla ratowania życia lub zdrowia osoby znajdującej się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. Spis treści Regulacje prawne •Kilka przykładów : •Dz.U.2009.139.1132 •Przygotowanie nauczycieli do prowadzenia zajęć edukacyjnych w zakresie udzielania pierwszej pomocy. •Dz.U.2009.104.868 •Bezpieczeństwo i higiena pracy przy gospodarowaniu odpadami komunalnymi. •Dz.U.2007.128.897 •Bezpieczeństwo i higiena pracy w uczelniach. •Dz.U.2006.22.169 -j.t. •Obiekty hotelarskie i inne obiekty, w których są świadczone usługi hotelarskie. •Dz.U.2004.262.2609 -zał. •Bezpieczeństwo eksploatacji statków powietrznych. •Dz.U.2004.160.1669 •Bezpieczeństwo i higiena pracy w zakładach przemysłu piwowarskiego i napojów gazowanych. •Dz.U.2004.4.26 •Bezpieczeństwo i higiena pracy w ogrodach zoologicznych. •Dz.U.2003.47.401 •Bezpieczeństwo i higiena pracy podczas wykonywania robót budowlanych. •Dz.U.2003.32.262 •Warunki techniczne pojazdów oraz zakres ich niezbędnego wyposażenia. •Dz.U.2003.6.69 •Bezpieczeństwo i higiena w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach. Spis treści Łańcuch przeżycia Spis treści BLS – pierwsza pomoc Celem podstawowych czynności resuscytacyjnych (BLS - Basic Life Support) jest zapewnienie krążenia i oddechu do czasu przybycia ekipy wykwalifikowanych ratowników, które rozpoczną zaawansowanymi zabiegami reanimacyjnymi (ALS - Advanced Life Support). Nieodwracalne zmiany w mózgu u poszkodowanego przebywającego w normalnych warunkach termicznych zaczynają się już po 4-6 min. niedotlenienia, a zmiany w sercu po 15-30 min. 4-6 min 15-30 min Ewakuacja z miejsca zagrożenia Najlepszy ratownik to żywy ratownik Najważniejsze jest bezpieczeństwo własne ratującego Spis treści Ewakuacja z miejsca zagrożenia Najlepszy ratownik to żywy ratownik Najważniejsze jest bezpieczeństwo własne ratującego Pamiętaj o rękawiczkach Spis treści 10 kroków ratujących życie 1. Sprawdź czy jest bezpiecznie, Spis treści 10 kroków ratujących życie 2. Poszukaj kogoś do pomocy, Spis treści 10 kroków ratujących życie 3. Sprawdź czy poszkodowany jest przytomny, Spis treści 10 kroków ratujących życie 4. Udrożnij drogi oddechowe Spis treści 10 kroków ratujących życie 5. Oceń czy poszkodowany oddycha, Oceny dokonuj przez 10 sekund Spis treści 10 kroków ratujących życie 6. Oceń czy nie występuje krwotok, 7. Wezwij pomoc, Spis treści Wezwanie pomocy • już w trakcie czynności doraźnych należy wezwać pomoc. Pamiętać należy, iż wzywanie pomocy nie może przerywać czynności ratowniczych. Dlatego też konieczna jest współpraca innych osób. W sytuacji, w której brak jest chętnych do pomocy należy powierzyć to zadanie konkretnej osobie, błędem jest zdanie: „niech ktoś wezwie karetkę” – w takiej sytuacji najczęściej nikt z gapiów nie poczuje się zobligowany do wezwania pomocy. Spis treści Wezwanie pomocy Numery ratunkowe : • 997- Policja • 998- Straż Pożarna • 999- Pogotowie Ratunkowe • 112- numer ratunkowy z komórki Spis treści Wezwanie pomocy Numery ratunkowe : • 997- Policja • 998- Straż Pożarna • 999- Pogotowie Ratunkowe • 112- numer ratunkowy z komórki Spis treści Wezwanie pomocy • Wezwanie musi zawierać następujące informacje: − Gdzie się to stało? − Co się wydarzyło? − Ile jest ofiar? − Jaki jest stan poszkodowanego? − Kto wzywa pomocy? − Numer kontaktowy. NIGDY NIE ODKŁADAJ PIERWSZY TELEFONU !! • W sytuacjach, w których z powodu lokalizacji karetka może mieć problemy z odnalezieniem miejsca zdarzenia, ważne jest, by ktoś czekał na pogotowie w miejscu, do którego łatwo trafić. Spis treści Wezwanie pomocy • Wezwanie musi zawierać następujące informacje: − Gdzie się to stało? − Co się wydarzyło? − Ile jest ofiar? − Jaki jest stan poszkodowanego? − Kto wzywa pomocy? − Numer kontaktowy. NIGDY NIE ODKŁADAJ PIERWSZY TELEFONU !! • W sytuacjach, w których z powodu lokalizacji karetka może mieć problemy z odnalezieniem miejsca zdarzenia, ważne jest, by ktoś czekał na pogotowie w miejscu, do którego łatwo trafić. Spis treści 10 kroków ratujących życie 8. Resuscytacja Krążeniowo – Oddechowa, Spis treści 10 kroków ratujących życie Resuscytację przeprowadzaj do przyjazdu Karetki Pogotowia Ratunkowego lub Ratowników GOPR Spis treści 10 kroków ratujących życie 9. Gdy poszkodowany oddycha ułóż go w pozycji bocznej bezpiecznej Spis treści 10 kroków ratujących życie 10. Kontroluj stan poszkodowanego Spis treści Ewakuacja z miejsca zagrożenia • W wypadku komunikacyjnym natychmiast zabezpieczyć miejsce zdarzenia trójkątem ostrzegawczym (bez takiego ostrzeżenia zagrożenie może się rozszerzać). • W wypadku innego rodzaju usunąć przeszkody utrudniające lub uniemożliwiające czynności ratownicze. Spis treści Ewakuacja z miejsca zagrożenia Przed opuszczeniem pojazdu załóż kamizelkę odblaskową Bądź widoczny na drodze Spis treści Zabezpieczenie miejsca W obszarze zabudowanym będzie to odpowiednio odległość 1 metra. Dla autostrad i dróg szybkiego ruchu jest to odległość 100 metrów. Dla dróg poza obszarem zabudowanym to odległość około 50 metrów. Weź pod uwagę ukształtowanie terenu miejsca wypadku, a także układ drogi. Jeżeli wypadek będzie tuż za zakrętem, ustaw trójkąt przed nim! Wykorzystaj swoją wyobraźnię i zabezpiecz to miejsce w sposób zapewniający jak najlepszą widoczność dla pozostałych uczestników drogi. 1. 2. 3. 4. Spis treści Transport • Jeśli to możliwe, poszkodowanego należy jak najdelikatniej wydobyć, by ułatwić dalsze czynności ratownicze. • Służy temu np. chwyt • Rauteka, UWAGA!! Nie ruszamy poszkodowanego podejrzanego o uszkodzenie kręgosłupa o ile nie zagraża to bezpośrednio jego życiu !! Spis treści Transport • Jeśli to możliwe, poszkodowanego należy jak najdelikatniej wydobyć, by ułatwić dalsze czynności ratownicze. • Służy temu np. chwyt • Rauteka, UWAGA!! Nie ruszamy poszkodowanego podejrzanego o uszkodzenie kręgosłupa o ile nie zagraża to bezpośrednio jego życiu !! Spis treści Transport • jedynymi środkami komunikacji, nadającymi się do transportu chorych w stanach zagrożenia życia, jak również ciężko rannych, są karetki pogotowia ratunkowego. Należy unikać transportowania poszkodowanych innymi środkami transportu, nawet jeśli wiązałoby się to z wydłużeniem czasu dotarcia do szpitala. Spis treści Reanimacja a resuscytacja • Jeżeli w wyniku czynności ratowniczych oprócz przywrócenia krążenia, oddychania i czynności układu nerwowego, choremu wraca świadomość, to jest to stan reanimacji. • Jeżeli uzyskamy tylko przywrócenie podstawowych funkcji życiowych bez powrotu świadomości, to jest to stan resuscytacji. Występuje on wtedy, gdy czynności ratownicze zostały podjęte po upływie dłuższego okresu czasu od momentu zaniknięcia objawów życia. Spis treści Ocena stanu poszkodowanego • Podejdź ostrożnie do poszkodowanego od strony nóg. • Delikatnie prawą ręką potrząśnij ramię i głośno zapytaj: „czy Pan/Pani mnie słyszy”. Oceń ogólny stan poszkodowanego – skorzystaj z AVPU 1. Jeśli poszkodowany reaguje, jest przytomny, zostaw poszkodowanego w pozycji zastanej – rozpoznaj stan poszkodowanego (przeprowadź wywiad poszkodowanym – SAMPLE) zabezpiecz krwotoki, złamania, zapewnij komfort cieplny), 2. Jeśli poszkodowany nie reaguje wezwij pomoc i podejmij dalsze kroki. • UWAGA !!! • Unikaj podchodzenia do poszkodowanego od strony głowy (odruch bezwarunkowy poszkodowanego przy urazie kręgosłupa na odcinku szyjnym może zagrażać życiu poszkodowanego). • Nigdy nie poklepuj poszkodowanego po twarzy – u osoby nieprzytomnej przy braku napięcia mięśniowego łatwo jest uszkodzić nerwy twarzowe. Spis treści Ocena stanu poszkodowanego • Podejdź ostrożnie do poszkodowanego od strony nóg. • Delikatnie prawą ręką potrząśnij ramię i głośno zapytaj: „czy Pan/Pani mnie słyszy”. Oceń ogólny stan poszkodowanego – skorzystaj z AVPU. 1. Jeśli poszkodowany reaguje, jest przytomny, zostaw poszkodowanego w pozycji zastanej – rozpoznaj stan poszkodowanego (przeprowadź wywiad poszkodowanym – SAMPLE) zabezpiecz krwotoki, złamania, zapewnij komfort cieplny), 2. Jeśli poszkodowany nie reaguje wezwij pomoc i podejmij dalsze kroki. • UWAGA !!! • Unikaj podchodzenia do poszkodowanego od strony głowy (odruch bezwarunkowy poszkodowanego przy urazie kręgosłupa na odcinku szyjnym może zagrażać życiu poszkodowanego). • Nigdy nie poklepuj poszkodowanego po twarzy – u osoby nieprzytomnej przy braku napięcia mięśniowego łatwo jest uszkodzić nerwy twarzowe. Spis treści Ocena stanu poszkodowanego • Udrożnij drogi oddechowe. • Przybliż policzek i ucho do nosa i ust poszkodowanego, dłoń połóż na przeponie. • Oceń prawidłowość oddechu wzrokiem, słuchem i czuciem. Oceny dokonuj przez 10 sekund (prawidłowy oddech to minimum 2 oddechy). 1. Jeśli poszkodowany nie oddycha, albo masz wątpliwości, czy oddech jest prawidłowy (np. charczenie – oddech agonalny) podejmij dalsze kroki. 2. Gdy poszkodowany oddycha, zabezpiecz mu rany, złamania i zapewnij komfort cieplny. Spis treści Ocena stanu poszkodowanego • Udrożnij drogi oddechowe. • Przybliż policzek i ucho do nosa i ust poszkodowanego, dłoń połóż na przeponie. • Oceń prawidłowość oddechu wzrokiem, słuchem i czuciem. Oceny dokonuj przez 10 sekund (prawidłowy oddech to minimum 2 oddechy). 1. Jeśli poszkodowany nie oddycha, albo masz wątpliwości, czy oddech jest prawidłowy (np. charczenie – oddech agonalny) podejmij dalsze kroki. 2. Gdy poszkodowany oddycha, zabezpiecz mu rany, złamania i zapewnij komfort cieplny. Spis treści Ocena stanu poszkodowanego UWAGA !! Nie należy podejmować czynności resuscytacyjnych jeśli widoczne są duże ubytki krwi przed ich zabezpieczeniem. Zbyt duży ubytek krwi u poszkodowanego może doprowadzić do wstrząsu lub całkowitego wzkrwawienia!! Spis treści ABC reanimacji A – airway – czyli udrożnienie dróg oddechowych B – breath – oddech (wspomaganie oddechu) C – circulation – krążenie (masaż serca) Spis treści RKO Resuscytacja krążeniowo oddechowa Spis treści Podstawowe zabiegi resuscytacyjne u osób dorosłych NIE REAGUJE? Zawołaj o pomoc Udrożnij drogi oddechowe Brak prawidłowego oddechu Sprawdź oddech Prawidłowy oddech Zadzwoń pod nr 999 lub 112 Ułóż w pozycji bocznej 30 ucisków klatki piersiowej Zadzwoń pod nr 999 lub 112 2 oddechy ratownicze Spis treści Udrażnianie górnych dróg oddechowych Zanim rozpoczniesz udrażnianie górnych dróg oddechowych sprawdź: 1. Czy w jamie ustnej nie ma ciał obcych, płynów – gdy się tam znajdują usuń je (kolczyka w języku, sztucznej szczęki nie usuwaj), 2. Krwawe wycieki z nosa i z uszu ( krwawa galaretka wskazuje na pęknięcie podstawy czaszki i wypływanie płynu około mózgowego – nie wolno tamować wypływu tego płynu, tamowanie może spowodować ucisk płynów na korę mózgową) 3. Czy tchawica jest na swoim miejscu, 4. Czy kręgi szyjne nie są pęknięte i znajdują się na swoim miejscu, 5. Czy czaszka nie jest pęknięta. UWAGA !!! W przypadku zaistnienia w\wym. okoliczności nie wolno udrażniać górnych dróg oddechowych przez odchylenie głowy do tyłu. Spis treści Udrażnianie górnych dróg oddechowych Zanim rozpoczniesz udrażnianie górnych dróg oddechowych sprawdź: 1. Czy w jamie ustnej nie ma ciał obcych, płynów – gdy się tam znajdują usuń je (kolczyka w języku, sztucznej szczęki nie usuwaj), 2. Krwawe wycieki z nosa i z uszu ( krwawa galaretka wskazuje na pęknięcie podstawy czaszki i wypływanie płynu około mózgowego – nie wolno tamować wypływu tego płynu, tamowanie może spowodować ucisk płynów na korę mózgową) 3. Czy tchawica jest na swoim miejscu, 4. Czy kręgi szyjne nie są pęknięte i znajdują się na swoim miejscu, 5. Czy czaszka nie jest pęknięta. UWAGA !!! W przypadku zaistnienia w\wym. okoliczności nie wolno udrażniać górnych dróg oddechowych przez odchylenie głowy do tyłu. Spis treści Udrażnianie górnych dróg oddechowych • W przypadku, gdy poszkodowany nie doznał urazu kręgosłupa odcinka szyjnego oraz urazu czaszki, udrażnianie górnych dróg oddechowych wykonujemy poprzez odchylenie głowy do tyłu, kładąc dłoń na czole, a palcami drugiej dłoni popychamy podbródek. Ruch odginający głowę musi być delikatny, do oporu, jednak nie gwałtowny. W tym bowiem przypadku u osób starszych z kruchymi kośćmi może dojść do złamania zęba kręgu obrotowego. Siła prawej ręki wywierana na czaszkę musi podczas dalszych zabiegów działać nieprzerwanie, ponieważ głowa ma zawsze tendencję do powrotu do pozycji wyjściowej. To położenie przez napięcie mięśni szyi powoduje przesunięcie ku górze nasady języka, zapobiegając jego zapadaniu i zamykaniu wejścia do krtani. • Niekiedy jednak konieczne jest dodatkowo uniesienie żuchwy. W tym celu należy uchwycić żuchwę w jej części środkowej kciukiem i palcem wskazującym, pociągając ku górze. Spis treści Udrażnianie górnych dróg oddechowych Rękoczyn Esmarcha stosuje się w przypadku uszkodzenia kręgosłupa i czaszki, polega on na oburęcznym uchwyceniu żuchwy w okolicy jej kątów, tak aby małe palce IV i V opierały się na jej ramionach, kciuki uciskały okolicę bródkową, a pozostałe palce II i III obejmowały trzon. Następnie przesuwa się żuchwę do przodu i ku górze w ten sposób, żeby zęby dolne znalazły się przed przednimi. Później wystarcza już zwykłe przetrzymywanie żuchwy w okolicy bródkowej. Najlepiej wykonać go od tyłu głowy. UWAGA !!! Jeszcze raz sprawdź czy poszkodowany oddycha Spis treści RKO Resuscytacja krążeniowooddechowa (w skrócie RKO lub CPR) (ang.Cardio-Pulmonary Resuscitation) – zespół zabiegów, których zadaniem lub skutkiem jest przywrócenie podstawowych funkcji życiowych, tj. co najmniej krążenia krwi i oddychania. Nazywana jest także podstawowym podtrzymaniem życia Spis treści RKO Nasadę dłoni ułóż na środku mostka (ok. 2 palców powyżej dolnej części mostka – wgłębienie pomiędzy żebrami). Spis treści RKO • Drugą dłonią spleć palce unosząc je do góry (palce nie powinny opierać się o żebra) Głębokość ucisku od 5 do 6 cm • Wyprostuj ręce w łokciach i masą własnego ciała uciskaj mostek na głębokość od 5 do 6 cm, w tempie od 100 do 120 razy na minutę, 30 razy. • Prawidłowy ucisk powinien ucisnąć serce i zwolnić ucisk serca. Spis treści RKO • W celu uzyskania właściwego tępa ucisku licz mówiąc: • i raz, i dwa, i trzy, .........., i trzydzieści. Spis treści RKO Spis treści RKO - dzieci Miejsce ucisku w połowie mostka Technika masażu noworodek, małe niemowlę dwoma palcami jednej ręki kciukami Spis treści RKO - dzieci Częstość ucisków: noworodek, niemowlę: 120/min dziecko większe: 100/min. Siła ucisku: ugięcie klatki piersiowej ok. 2-3 cm fala tętna na tętnicach udowych Spis treści RKO - dzieci Mostek uciska się kłębem prawego nadgarstka, podtrzymując plecy dziecka lewą dłonią. Częstotliwość ucisków: ok. 100/min. Co 5 ucisków 1 wdech. Spis treści Sztuczne oddychanie Udrożnij górne drogi oddechowe Nabierz powietrza. Przytrzymaj głowę C poszkodowanemu A Palcami dłoni zaciśnij płatki nosa. Obejmij ustami, usta poszkodowanego i wtłocz powoli powietrze do płuc B poszkodowanego. Odchyl głowę na bok. Zobacz, czy klatka piersiowa podniosła się i opadła. Nasłuchuj i czuj wydmuchiwane powietrze przez poszkodowanego. UWAGA !!! Wtłoczenie powietrza do żołądka może spowodować wypchnięcie treści żołądkowych do tchawicy i jej poparzenie kwasem żołądkowym (grozi powikłaniami i śmiercią) Spis treści Sztuczne oddychanie Spis treści RKO 30 x uciśnięć 2 x wdechy ratownicze Spis treści Sztuczne oddychanie u dzieci Częstość oddechów: noworodek, niemowlę: 40/min (1 wdech na 3 uciski mostka) dziecko większe: 20-30/min Głębokość wdechów: wg oceny ruchomości klatki piersiowej zazwyczaj ciśnienie ok. 20-30 cm H2O noworodkowy worek Ambu: 1 palec 5 cm H2O Czas trwania wdechu: ok. 0,5 sek. Spis treści RKO Resuscytację krążeniowo – oddechową wykonujemy do momentu: 1.Przybycia fachowej pomocy medycznej, 2.Przejęcia czynności resuscytacji przez drugą osobę, 3.Nadmiernego zmęczenia, 4.Przywrócenia krążenia i oddechu u poszkodowanego. Rozpoznanie przywrócenia krążenia i oddechu możemy poprzez: •zaobserwowanie grymasu na twarzy (odruch na ból z powodu ucisku na klatkę), •sprawdzenie oddychania (ocena wzrokiem, słuchem i czuciem), •sprawdzenie tętna, •nawiązanie kontaktu z poszkodowanym. Spis treści RKO - błędy Zbyt długa przerwa w czynnościach reanimacyjnych (nie powinna trwać powyżej 5s, wyjątek – intubacja, <15s) Uciskanie górnej części mostka Uciskanie okolicy serca (na lewo od mostka) Odrywanie dłoni od klatki piersiowej pomiędzy uciśnięciami Ucisk żeber pacjenta palcami ratownika Brak kontroli efektów reanimacji w krótkich i regularnych odstępach czasu Brak synchronizacji wentylacji i masażu serca Spis treści RKO - AED Spis treści RKO - AED Spis treści RKO - AED Spis treści RKO - AED Jest w zasadzie zarezerwowana dla wykwalifikowanego personelu, choć od 2005 roku jest również częścią pierwszej pomocy przedlekarskiej z uwagi na dostępność półautomatycznych urządzeń (defibrylatorów AED). Polega na przywróceniu rytmu serca przy użyciu bodźca elektrycznego Kardiowersja – (zawsze w znieczuleniu), z koordynacją z czynnością serca Defibrylacja – bez koordynacji z czynnością serca (w migotaniu komór) Używając AED słuchaj poleceń wydawanych przez urządzenie !! Spis treści RKO - AED Programy publicznego dostępu do defibrylacji są zalecane w miejscach, w których spodziewane użycie automatycznego defibrylatora zewnętrznego przez świadków NZK przekracza 1 raz w ciągu 2 lat. Po jednej defibrylacji należy podjąć RKO i prowadzić ją przez 2 minuty bez sprawdzania oznak życia czy analizy tętna. Warunkiem powodzenia reanimacji jest dostatecznie wczesne podjęcie zabiegów reanimacyjnych, prawidłowe ich wykonanie, a następnie wezwanie kwalifikowanej pomocy medycznej. Decyzja zaniechania akcji ratowniczej należy do lekarza. Spis treści RKO - AED Podczas udzielania pierwszej pomocy należy usunąć z bezpośredniego otoczenia chorego wszystkie osoby, których obecność nie jest potrzebna, a które mogą utrudniać sprawność działania. Należy zatrzymać te, które mogą pomóc w czynnościach ratowniczych, transporcie, unieruchomieniu itp. Spis treści Pozycje bezpieczne • Przy zachowanym oddechu – pozycja boczna bezpieczna • Przy braku oddechu – na wznak na twardym podłożu (i reanimacja) • Po udanej reanimacji – pozycja boczna bezpieczna • Pacjent przytomny może być pozostawiony w pozycji dla niego wygodnej, ale wymaga wnikliwej obserwacji Spis treści Pozycje bezpieczne UWAGA !!!! W przypadku: • uszkodzeń kręgosłupa, • podstawy czaszki i samej czaszki, • złamania żeber, kończyn, miednicy, • podejrzenia uszkodzenia: trzustki, wątroby, dróg moczowych u poszkodowanego nie wolno stosować pozycji bocznej ustalonej Spis treści Pozycje bezpieczne UWAGA !!!! W przypadku: • uszkodzeń kręgosłupa, • podstawy czaszki i samej czaszki, • złamania żeber, kończyn, miednicy, • podejrzenia uszkodzenia: trzustki, wątroby, dróg moczowych u poszkodowanego nie wolno stosować pozycji bocznej ustalonej Spis treści Pozycje bezpieczne 1 • Na boku • Usta stanowią najniższy punkt ciała • Tchawica przebiega skośnie w dół • Należy odciągnąć szyję i odgiąć głowę 2 7 6 3 5 4 Spis treści Pozycje bezpieczne Spis treści Pozycje bezpieczne • Kobietę w widocznej ciąży układamy na lewym boku !!!!! Takie postępowanie jest związane z anatomicznym położeniem dużych naczyń krwionośnych (żyła główna dolna). • U nieprzytomnej ciężarnej leżącej na plecach lub na prawym boku, płód oraz macica mogą wywierać ucisk na duże naczynia krwionośne. Niesie to ze sobą ryzyko dodatkowych powikłań z zatrzymaniem krążenia włącznie. Ułożenie kobiety na lewym boku pozwala zminimalizować to zagrożenie. Spis treści Pozycje bezpieczne • Na wznak z lekko uniesioną głową – pozycja relaksowa • Na wznak z wałkiem pod kolanami – przy urazie (bólu) brzucha • Z uniesionymi nogami (30-40 cm) – pozycja przeciwwstrząsowa (lub całe ciało głową w dół – 10-15°) • Z uniesionym tułowiem – urazy czaszkowo-mózgowe, lekka duszność • Pozycja półsiedząca (z podparciem rękami) – znaczna duszność, uraz klatki piersiowej • Płasko na wznak – uraz kręgosłupa KONIEC Spis treści Krwotok i krwawienie • • Woda utleniona Uwaga!!! Przy zaopatrywaniu ran przestrzegaj poniższych zasad: nie kładź bezpośrednio na ranę waty, ligniny, chusteczek higienicznych, itp. nie dotykaj rany bezpośrednio palcami ani żadnymi środkami niejałowymi, może dojść do zainfekowania rany, nie usuwaj ciał obcych tkwiących w ranie (może dojść do gwałtownego niemożliwego do opanowania krwotoku!), próbuj je ustabilizować aby uchronić przed przemieszczaniem, nie wymywaj rany ani nie posypuj czy polewaj środkami odkażającymi, Spis treści Krwotok i krwawienie • załóż na ranę wyjałowiony opatrunek. • kontroluj tętno poniżej miejsca założenia opatrunku, w przypadku przemoknięcia opatrunku nie zdejmuj przesiąkniętego opatrunku tylko dołóż kolejną warstwę materiału chłonącego i zamocuj bandażem. • ułóż poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej (płasko na plecach, nogi uniesione do góry), aby zapobiec rozwijaniu się wstrząsu pourazowego, • kontroluj czynności życiowe poszkodowanego (oddech i tętno), • zapewnij poszkodowanemu komfort termiczny (chroń przed utratą ciepła, bądź przed przegrzaniem) i psychiczny, Spis treści Krwotok i krwawienie • Jeśli widzisz masowy wypływ krwi z ciała poszkodowanego (w przypadku kończyny – unieś kończynę do góry), przyłóż do rany grubą warstwę czystego materiału (np.) wyjałowiony kompres) przyłóż coś, co będzie stanowiło ucisk na miejsce krwawienie np. rozpakowany bandaż, następnie przybandażuj ranę najlepiej elastycznym bandażem. • Jeśli opatrunek przecieka, nie zdejmuj go, ale dołóż kolejną warstwę opatrunku i przybandażuj go. Jeśli widzisz masowy wypływ krwi z ciała poszkodowanego (w przypadku kończyny – unieś kończynę do góry), przyłóż do rany grubą warstwę czystego materiału (np. wyjałowiony kompres) przyłóż coś, co będzie stanowiło ucisk na miejsce krwawienie np. rozpakowany bandaż, następnie przybandażuj ranę najlepiej elastycznym bandażem. Jeśli opatrunek przecieka, nie zdejmuj go, ale dołóż kolejną warstwę opatrunku i przybandażuj go. Spis treści Wstrząs • Objawy wstrząsu są proporcjonalne do ciężkości i okresu działania jego przyczyny: − − − − szybki, płytki oddech, bladość i chłód skóry, wargi przybierają odcień bladosiny, bledną łożyska paznokci, po ich uciśnięciu bardzo powoli różowieją, − chory jest niespokojny i lękliwy, drży, − na czole występuje zimny, lepki pot, − bardzo wysokie tętno (180-200 uderzeń na minutę). Spis treści Wstrząs • Czynności ratujące: − tamujemy krwawienia (jeśli jest to krwawienie zewnętrzne), − układamy chorego w pozycji przeciwwstrząsowej (nogi uniesione na wysokość około 30-40 cm powyżej poziomu głowy), − chronimy przed utratą ciepła, − uspokajamy chorego, − systematycznie kontrolujemy tętno i oddech (co 1 minutę), − zakaz palenia oraz podawania pokarmu i alkoholu, − nie wolno przewozić chorego przypadkowym środkiem transportu. Spis treści Wstrząs – pozycja przeciwwstrząsowa Spis treści Wstrząs • Ułożenie przeciwwstrząsowe nie powinno być urazach czaszkowo-mózgowych, stosowane przy duszności, nagłych bólach w klatce piersiowej i nadbrzuszu. Spis treści Wstrząs • Inną postać ma wstrząs sercopochodny (kardiogenny) spowodowany spadkiem wydajności serca. Występuje on nieraz w trakcie długotrwałej choroby serca, a powstaje na skutek zawału serca mięśniowego lub zatoru tętnicy płucnej. Charakteryzuje się bólem w klatce piersiowej i śmiertelną trwogą, wzmożonym wypełnianiem się żył szyjnych, pacjent odczuwa duszność, może wystąpić rzężący oddech i wydzielina przy kaszlu podbarwiona krwią. Ciśnienie krwi spada, nieraz obserwuje się zwolnienie akcji serca. Spis treści Wstrząs • Czynności ratujące: − sprawdzamy podstawowe funkcje życiowe, − układamy poszkodowanego z lekko uniesioną górną częścią ciała (podobnie jak w przypadku zawału serca), − chronimy przed utratą ciepła, − uspokajamy chorego. • Przy wstrząsie kardiogennym nie wolno stosować pozycji przeciwstrząsowej, która dodatkowo obciąży krwią niewydolne serce. Spis treści Ciała obce • Ciała obce pozostawia się w ranie. Wyjąć je może tylko lekarz • Ciała obce mogą być usuwane z rany tylko przez lekarza i ta czynność nie wchodzi w zakres pierwszej pomocy. Niewprawne próby usuwania grożą pozostawieniem w ranie fragmentów ciała obcego, a także stanowią niebezpieczeństwo wprowadzenia dodatkowego zakażenia. • Większe ciała obce o gładkich brzegach często tamponują ranę i zapobiegają tym samym powstaniu dużego krwawienia. Spis treści Ciała obce • Gdy ciało obce znajduje się pod górną powieką, polecamy pacjentowi kierować wzrok ku dołowi. Górną powiekę nakładamy na dolną. Wówczas rzęsy dolnej powieki "wymiatają" wewnętrzną stroną powieki górnej. • W przypadku gdy ciało obce znajduje się pod dolna powieką, polecamy pacjentowi patrzeć w górę. Odchylamy powiekę na około 0,5 cm i usuwamy ciało obce wilgotnym rożkiem chusteczki do nosa, kierując się od strony zewnętrznej do nosa. Spis treści Ciała obce • Nie usuwać szkieł kontaktowych. • Ciała obce znajdujące się w gałce ocznej usunąć może tylko lekarz. Należy pamiętać, że nieumiejętne usuwanie grozi ciężkim uszkodzeniem oka. Spis treści Ciała obce • Ciało obce w nosie − Jedyne co może zrobić poszkodowany to zatkać druga dziurkę i spróbować wydmuchnąć. − Użycie jakichkolwiek narzędzi grozi wystąpieniem krwawienia. • Ciało obce w uchu − Należy spróbować przez zwyczajne potrząsanie głową. − Nie wolno manipulować w przewodzie słuchowym. Spis treści Ciała obce • Utkwienie w przełyku ciała obcego jest brane pod uwagę w przypadku ściskającego bólu i trudności w przełykaniu. W takiej sytuacji chorego należy sprowokować do wymiotów. Spis treści Ciała obce • Najskuteczniejszą metodą jest tzw. Chwyt Heimlicha, nazywany też tłocznią brzuszną. • Uwaga! Upewnij się, że masz do czynienia z udławieniem, a nie z atakiem serca! − Ratujący staje z tyłu za pacjentem. Obejmuje go oburącz za brzuch tak, aby dłonie zetknęły się na brzuchu powyżej pępka. Nagłym ruchem przyciska go mocno do siebie powodując gwałtowne zwiększenie się tłoczni brzusznej działającej z kolei na klatkę piersiową. Ciało obce bywa w ten sposób gwałtownie "wyciśnięte" z tchawicy na zewnątrz. Spis treści Ciała obce • Najskuteczniejszą metodą jest tzw. Chwyt Heimlicha, nazywany też tłocznią brzuszną. • Uwaga! Upewnij się, że masz do czynienia z udławieniem, a nie z atakiem serca! − Ratujący staje z tyłu za pacjentem. Obejmuje go oburącz za brzuch tak, aby dłonie zetknęły się na brzuchu powyżej pępka. Nagłym ruchem przyciska go mocno do siebie powodując gwałtowne zwiększenie się tłoczni brzusznej działającej z kolei na klatkę piersiową. Ciało obce bywa w ten sposób gwałtownie "wyciśnięte" z tchawicy na zewnątrz. Spis treści Ciała obce − Można również tą czynność wykonać u pacjenta leżącego. Ratujący klęka przed pacjentem i kładzie mu obydwie ręce na nadbrzusze ponad pępkiem. Teraz przez gwałtowne ściśnięcie zwiększa się ciśnienie tłoczni brzusznej. − Gdy się dławisz, a jesteś sam, spróbuj wykonać manewr na sobie, kładąc zaciśniętą pięść wewnętrzną stroną na brzuchu nieco powyżej pępka i obejmując ją drugą dłonią. Możesz też posłużyć się czymkolwiek, co popchnie przeponę od dołu. Spis treści Zadławienia Ciało obce może być przyczyną częściowej lub całkowitej niedrożności dróg oddechowych. Objawy pozwalające na różnicowanie częściowej i całkowitej niedrożności zostały omówione w tabeli. Bardzo ważne jest zapytanie przytomnego poszkodowanego: „Czy się zadławiłeś?” Objaw „Czy się zadławiłeś?” Inne objawy Łagodna niedrożność „tak” Ciężka niedrożność nie może mówić może kiwać głową może mówić, nie może oddychać/świsty kaszleć, oddychać oddechowe/cisza/ próby kaszlu/nieprzytomny Jeżeli poszkodowany ma objawy częściowej niedrożności dróg oddechowych: - zachęcaj go do kaszlu i nie rób nic więcej Spis treści Zadławienia Jeżeli poszkodowany ma objawy całkowitej niedrożności, ale jest przytomny: - zastosuj do 5 uderzeń w okolicę międzyłopatkową zgodnie z zasadami: 1. Stań z boku i nieco za poszkodowanym 2. Połóż jedną˛ dłoń na klatce piersiowej poszkodowanego i pochyl go do przodu tak, aby przemieszczone ciało obce mogło przedostać się do ust, a nie przesuwało się w głąb dróg oddechowych 3. Wykonaj do 5 energicznych uderzeń nadgarstkiem drugiej ręki w okolicę międzyłopatkową Po każdym uderzeniu sprawdź, czy ciało obce przypadkiem nie wydostało się i czy drogi oddechowe są nadal niedrożne. Celem jest zlikwidowanie niedrożności energicznym uderzeniem, co nie oznacza konieczności wykonywania wszystkich 5 prób Spis treści Zadławienia Jeżeli 5 uderzeń w okolicę międzyłopatkową nie spowoduje usunięcia ciała obcego, zastosuj 5 uciśnięć nadbrzusza (rękoczyn Heimlicha) zgodnie z zasadami: 1. Stań za poszkodowanym i obejmij go ramionami na wysokości nadbrzusza 2. Pochyl go do przodu 3. Zaciśnij pięść i umieść ją pomiędzy pępkiem i wyrostkiem mieczykowatym 4. Wolną ręką złap za zaciśniętą pięść i silnie pociągnij do wewnątrz i ku górze 5. Powtórz tę czynność do 5 razy Jeżeli te czynności nie spowodują usunięcia ciała obcego z dróg oddechowych, kontynuuj uderzenia w okolicę międzyłopatkową w połączeniu z uciśnięciami nadbrzusza. Jeżeli poszkodowany straci przytomność: - bezpiecznie ułóż go na ziemi - natychmiast wezwij fachową pomoc Spis treści - rozpocznij resuscytację Ciała obce • Rękoczyn Heimlicha – przeciwwskazania − Kobiety w ciąży − Ludzie o znacznej otyłości − Pacjenci nieprzytomni − Dzieci Spis treści Złamania i zwichnięcia Spis treści Złamania i zwichnięcia Objawy złamania: • Ból i obrzęk - objawy domniemane* • Ograniczenie ruchomości - objaw domniemany* • Unikanie ruchów kończyną w miejscu złamania lub brak w ogóle możliwości wykonania jakichkolwiek ruchów - objawy pewne* • Nieprawidłowe ustawienie lub/i patologiczna ruchomość kości (której nie wolno oczywiście prowokować) - objawy pewne* • Obecność fragmentów kostnych lub końców złamanej kości w otwartej ranie objawy pewne.* 1. Złamania zamknięte - nie stwierdza się widocznej rany w okolicy miejsca złamania, nie następuje przerwanie ciągłości skóry. 2. Złamania otwarte - w okolicy złamania stwierdza się obecność jednej lub kilku, w mniejszym lub większym stopniu krwawiących ran, następuje przerwanie ciągłości skóry. W niektórych przypadkach widoczne są w ranie fragmenty kostne. Spis treści Złamania i zwichnięcia 1. W przypadku złamań otwartych postępujemy na początku jak z ranami. Nakładamy na ranę jałowy opatrunek i przytrzymujemy przy pomocy bandaża 2. Unieruchamiamy kończynę tak, aby nie nastąpiło dalsze uszkodzenie tkanek i nerwów. 3. Zabezpieczamy poszkodowanego i zapewniamy mu odpowiednią opiekę, zawiadamiamy pogotowie lub jeśli to możliwe jedziemy do szpitala. UWAGA!!! Przy złamaniach otwartych nie dotykamy, nie przemywamy rany – grozi to zakażeniem szpiku kostnego i wywołaniem zakażenia ogólnoustrojowego (sepsa). Spis treści Złamania i zwichnięcia Unieruchamianie o własne ciało. Jeśli nie dysponujemy żadnym specjalistycznym sprzętem (szyny lub łupki), i często nie mamy pod ręką chusty trójkątnej najłatwiej kończynę można unieruchomić o naturalny szkielet jakim jest ciało człowieka. Jeśli złamaniu uległa kończyna dolna możemy ją unieruchomić przy pomocy bandaży "dowiązując" ją do zdrowej nogi w trzech miejscach, na wysokości ud, pod kolanami i przy kostkach. Spis treści Złamania i zwichnięcia a b c Najprostsze, prowizoryczne sposoby unieruchamiania rannej kończyny górnej: a - zawieszenie na pole marynarki, b – na chuście, c - na opasce elastyczne Spis treści Oparzenia W zależności od głębokości oparzenia wyróżniamy trzy stopnie: stopień I - objawem jest zaczerwienienie skóry (rumień), obrzęk i uczucie pieczenia, stopień II - na zaczerwienionej i obrzękniętej skórze pojawiają się pęcherze z żółtawym płynem surowiczym, towarzyszy temu ostry ból. stopień III - niebolesny, cechuje się martwicą całej grubości skóry, a także uszkodzeniem tkanek położonych głębiej (mięśnie, ścięgna). skrajną postacią oparzenia jest zwęglenie tkanek. Głębokość urazu w zależności od stopnia oparzeń 1 st. naskórek 2 st. skóra właściwa 3 st. tkanka podskórna 4 st. mięśnie Spis treści Oparzenia Postępowanie przy oparzeniach termicznych: • jak najszybciej schłodzić oparzone miejsce przez minimum 15 minut, • w trakcie schładzania usunąć odzież poprzez rozcięcie, • w trakcie schładzania usunąć pierścionki, kolczyki, itp., • po zakończeniu schładzania rany oparzeniowe osłonić opatrunkiem jałowym, • w miarę możliwości unieruchomić i unieść oparzoną część ciała, • w przypadku stwierdzenia objawów wstrząsu - blada spocona skóra, szybkie tętno, pobudzenie psychoruchowe - należy poszkodowanego ułożyć w pozycji na wznak z uniesionymi kończynami dolnymi, • zapewnić komfort cieplny, • oparzonego należy chronić przed urazami wtórnymi, • w cięższych przypadkach (rozległe oparzenie, objawy wstrząsu) natychmiast powiadomić pogotowie ratunkowe. minimu m 15 minut Spis treści Oparzenia W żadnym wypadku nie wolno !!! •odrywać przylgniętej do rany odzieży, •przekłuwać pęcherzy, •dotykać rany oparzeniowej, •smarować oparzonej skóry maściami, kremami, tłuszczami, piankami, białkiem jaja kurzego ani alkoholem, •przy oparzeniach wewnętrznych i rozległych oparzeniach zewnętrznych podawać doustnie płynów lub pokarmów, •pozostawić poszkodowanego bez nadzoru. Spis treści Oparzenia Oparzenia chemiczne są spowodowane kontaktem skóry z substancjami żrącymi. Najczęstszymi związkami chemicznymi powodującymi oparzenia są: zasady, kwasy, związki organiczne. Związki chemiczne uszkadzają skórę, dopóki się na niej znajdują, dlatego powinny być jak najszybciej usunięte. Substancje chemiczne suche Usuń związek chemiczny z powierzchni skóry. Spłukuj wodą przez około 20 minut. Zdejmij odzież i biżuterię. Nie próbuj neutralizować substancji chemicznej. Poszukaj pomocy medycznej. Substancje chemiczne płynne Niezwłocznie spłukuj je wodą przez około 20 minut. Zdejmij odzież i biżuterię. Nie próbuj neutralizować substancji chemicznej. Poszukaj pomocy medycznej. Spis treści Epilepsja - padaczka Pierwsza pomoc •nie powstrzymujemy drgawek na siłę •staramy się ochronić głowę chorego przed urazami (np. uklęknąć za głową chorego i przytrzymać ją mocno między kolanami) •jeśli chory wymiotuje, układamy go na boku (pamiętajmy o ochronie głowy) •rozluźniamy pasek i kołnierzyk, aby ułatwić oddychanie •nie wkładamy niczego między zęby (wielu ratowników utraciło w ten sposób palce: chorzy zaciskają szczęki z ogromną siłą) •zachowujemy spokój, pogotowie wzywamy tylko wtedy, kiedy napad nie mija po 2–3 minutach Napad padaczkowy jest dla organizmu ogromnym wysiłkiem. Osoba po napadzie może mieć problem z mówieniem, kojarzeniem, wstaniem z pozycji leżącej i samodzielnym chodzeniem, dlatego zawsze trzeba delikatnie i taktownie zaoferować pomoc. Spis treści Zatrucia Spis treści Zatrucia Spis treści Łatwo jest zostać bohaterem… Spis treści Łatwo jest zostać bohaterem… Spis treści ICE - In Case of Emergency Zadbaj o siebie i zaopatrz się w kartę ICE. Niektóre telefony umożliwiają zapis informacji ICE Spis treści Zapraszamy do sekcji Pierwsza Pomoc Polskiego Towarzystwa Sportów Ekstremalnych Spis treści Zapraszamy do sekcji Pierwsza Pomoc Polskiego Towarzystwa Sportów Ekstremalnych Spis treści
