Grzyby – grzybice podskórne

DNA Wirusy - choroby
 papiloma wirus (brodawczaki) – przekazywany w wyniku kontaktu
bezpośredniego oraz drogą płciową (ewentualnie zakażenia
okołoporodowe), często zakażenie przechodzi bezobjawowo
 objawami zakażenia tym wirusem są: brodawki na różnych
częściach ciała, głównie na rękach, brodawki na narządach płciowych
 jeśli brodawki rozwijają się na powierzchni narządów płciowych
kobiety może dojść do powstania raka szyjki macicy
 brodawki skórne zwykle zanikają samoczynnie, ze względów
estetycznych usuwa się je poprzez zamrażanie, lub działanie środków
chemicznych (kwas salicylowy, aceton, formaldehyd), brodawki z
narządów płciowych także można usuwać (laseroterapia i środki
chemiczne), zmiany przed i nowotworowe usuwa się chirurgicznie
RNA Wirusy - choroby
 wirus różyczki – zakażenia głównie u osób młodych, przenoszenie
wirusa w wyniku wdychania rozpylonej wydzieliny powstającej w czasie
wydechu
 na powierzchni ciała, początkowo twarz, następnie klatka piersiowa,
pojawia się plamisto-grudkowa wysypka, choroba przebiega zwykle
łagodnie
 powikłania: wędrujące zapalenie stawów, małopłytkowość,
zapalenie mózgu (bardzo rzadkie, ale durzy współczynnik
śmiertelności);
 wady płodu: przejściowe (niska masa urodzeniowa, małopłytkowość,
powiększona wątroba lub śledziona), trwałe (zaćma, wada serca,
głuchota małogłowie)
 szczepionki, żywe atenuowane (kobiety ciężarne nie wolno), przed
ich stosowaniem rocznie w USA odnotowywano 50 000 przypadków
RNA Wirusy - choroby
 wirus świnki – wirus rozwija się głównie w śliniankach (obrzęk),
choroba niezbyt groźna pozostawia oporność na całe życie
 rzadko, ale zdarzają się powikłania: łagodne zapalenie mózgu,
głuchota (przejściowa), zapalenie jąder, najądrzy lub jajników,
zapalenie wątroby, dostępna jest szczepionka
 wirus odry – przenoszony droga kropelkową, po wprowadzeniu
szczepionki liczba przypadków zdecydowanie spadła
 choroba objawia się: katarem, światłowstrętem, wysypką odrową
(twarz następnie klatka piersiowa, utrzymuje się przez 5 dni)
 powikłania: zapalenie płuc, uaktywnienie gruźlicy, zapalenie mózgu
są rzadkie ale groźne dla chorego
Wirusy zapalenia wątroby
 grupa wirusów wywołujących zapalenie wątroby (hepatitis virus),
wyróznia się kilka typów: A (HAV), B (HBV), C (HCV), D (HDV), E
(HEV)
 zapalenie wątroby wywołuje także szereg innych wirusów: wirus
opryszczki, świnki, cytomegalii, jednak w tych przypadkach zapalenie
wątroby nie jest głównym objawem
HAV (+RNA) – żółtaczka zakaźna
 przenoszenie droga fekalno – oralną, wirus obecny jest w stolcu
zakażonego 2-3 tygodnie przed wystąpieniem objawów choroby i około
10 dni po chorobie, jeden zakażony może stać się ogniskiem epidemii,
 cząstka wirusa jest bardzo stabilna, może przezywać w środowisku
przez okres kilku tygodni
 może przebiegać bezobjawowo, zwykle jednak zakażeniu
towarzyszą objawy: wstępnie grypopodobne, następnie powiększeniem
wątroby, bolesnością prawej części brzucha, hiperbilirubinemią
 dostępna jest szczepionka – zabity wirus, brak swoistego leczenia,
konieczne jest zachowanie podstawowych zasad higieny, po zakażeniu
odporność pozostaje na całe życie, nawroty choroby bardzo rzadkie
HBV (DNA - niekompletny)
 zapalenie wątroby typu B uważane jest za groźniejszą chorobę niż w
przypadku typu A
 wirus HBV znajduje się we krwi i produktach krwiopochodnych
(łzy, ślina, sperma, mocz, kał, płyn rdzeniowo – mózgowy, mleko), w
Polsce zachorowalność wynosi około 23 osoby na 100 000
 choroba może przebiegać zupełnie bezobjawowo jak i z objawami:
 wystąpienie żółtaczki, nad aktywności enzymów wątrobowych, złe
samopoczucie
 zdarzają się też poważne powikłania: bóle stawów, guzkowe zapalenie
tętnic, zapalenie nerek – objawy uogólnionego stanu zapalnego naczyń
krwionośnych
 największym problemem jest przewlekłe zapalenie wątroby
(długotrwałe), może ono odprowadzić do marskości czy raka wątroby
 dostępna jest szczepionka – rekombinantowa
HCV (+RNA) – żółtaczka zakaźna
 przenoszenie głównie w wyniku iniekcji (transfuzje, zastrzyki,
narkotyki)
 na ogół zakażenie przebiega bezobjawowo, ale 70% zarażonych
osób staje się nosicielami, u wielu z nich rozwija się przewlekłe
zapalenie wątroby – w efekcie marskość i rak
 brak skutecznych metod leczenia i szczepionki
Wirus grypy
 unikalną cecha tego wirusa jest występowanie na powierzchni białka
hemaglutyniny – łączy się specyficznie z kwasem sjalowym
występującym na wielu powierzchni komórek ssaczych
 wirus grypy jest wirusem –RNA, z czym wiąże się skomplikowany
cykl życiowy, materiał genetyczny stanowi nie jedna cząsteczka RNA,
ale 7-8 cząsteczek kodujących odpowiednie geny
 wyróżnia się trzy typy wirusa grypy różniące się sekwencją
aminokwasowi białek osłonki:
 A – wywołuje duże epidemie obejmujące wiele krajów, tzw. pandemie
 B i C - choroba o charakterze lokalnym i łagodniejszym przebiegu
Wirus grypy
 jedną z grup komórek infekowanych przez wirusa grypy są urzęsione
komórki nabłonka układu oddechowego – ochrona przed zakażeniem
płuc
 częstym następstwem grypy są zapalenia płuc, które mogą kończyć
się nawet śmiercią
 częstym zjawiskiem są także inne powikłania pogrypowe
 wirus grypy charakteryzuje się bardzo dużą zmiennością przez co
trudno opracować skuteczna szczepionkę, stosowane obecnie
szczepionki przeciw grypie opracowywane są na bazie wirusa z roku
bieżącego i nie ma gwarancji, że szczepionka będzie skuteczna
Wirus HIV
 wirus HIV rozpoznaje receptor CD4, który występuje na powierzchni
limfocytów T pomocniczych i monocytów – czyli komórek układu
immunologicznego, wnika do nich, replikuje się, co prowadzi do śmierci
komórek gospodarza
 po wniknięciu do organizmu rozpoczyna się faza bezobjawowa
(okres różny u różnych osób). W tym okresie następuje spadek liczby
limfocytów (norma 500-1000, w okresie bezobjawowym 200-500,
poniżej 200 objawowy)
 liczba limfocytów (100-200/ml) chory podatny na infekcje drożdży
Pneumocystis carinii,
 liczba limfocytów poniżej 100 powoduje, że chory jest bardzo
podatny na infekcje oportunistyczne, w tym okresie choroby następuje
także utrata masy ciała, utrzymująca się gorączka i biegunka oraz rak
naczyń krwionośnych, czynniki te stają się przyczyną śmierci – zwykle
w ciągu roku, brak skutecznych metod leczenia i szczepionek
Grzyby
Grzyby – charakterystyka i klasyfikacja
 grzyby są organizmami eukariotycznymi – mają wyodrębnione jądro
 grzyby należą do osobnego królestwa – królestwo grzybów (fungi)
 wyróżnia się 9 klas grzybów, do których należy 100-200 tysięcy
gatunków
 do grzybów patogennych zalicza się 150-200 gatunków należących
do dwóch klas: deuteromycetes (grzyby niedoskonałe, nie rozmnażające
się płciowo)
Grzyby – morfologia
 drożdżaki – organizmy jednokomórkowe, rozmnażają się przez
pączkowanie, w każdej komórce jedno jadro
 grzyby nitkowate (strzępkowe) – cylindryczne komórki, masy
strzępków zwane są grzybnią
 grzyby dimorficzne – w zależności od warunków środowiska
występują jako drożdżaki lub grzybnie
 w warunkach naturalnych (25 ºC) grzyby dimorficzne tworzą
grzybnię, żeby stać się patogenem muszą przejść w formę drożdżową
 w temperaturze 37 ºC i w środowisku bogatym w substancje
odżywcze (organizm człowieka) grzyby dimorficzne staja się
drożdżami
Grzyby
 grzyby są bardziej podobne do komórek ssaków aniżeli komórki
bakteryjne, jest to podstawowa przyczyna problemów terapii zakażeń
grzybowych. Leki przeciwgrzybiczne hamujące syntezę DNA, RNA,
białek mogą mieć podobne działanie w komórkach ludzkich
 komórki grzybów otoczone są ściana zbudowana z polisacharydów,
głównie chityny
 unikalnym i charakterystycznym elementem błony komórkowej
drożdży jest ergosterol (u ssaków cholesterol)
Budowa komórki eukariotycznej
Grzyby – patogeneza
 toksyny – mykotoksyny, metabolity wytwarzane przez niektóre
gatunki grzybów, np. Aspergillus flavus. Grzyby te występują na
roślinnych surowcach żywnościowych: zboża, orzeszki ziemne, toksyny
mogą być przyczyna poważnych schorzeń – dysfunkcje wątroby,
niektóre nowotwory
 zatrucia grzybowe – zatrucie toksynami występującymi w grzybach
kapeluszowych
 zakażenia grzybicze – następstwo bezpośredniej inwazji grzyba do
tkanek lub narządów
 grzybice powierzchniowe (skórne) – ograniczone do zewnętrznej
warstwy skóry, paznokci i włosów
 grzybice podskórne – ograniczone do tkanki podskórnej, wywołują
głębokie wrzodziejące zmiany
 grzybice uogólnione – dotyczą poszczególnych narządów
Grzyby – grzybice i ich terapia
 układ odpornościowy człowieka nie jest w stanie całkowicie usunąć
zakażenia grzybiczego, ponieważ w komórkach ssaczych brak enzymów
rozkładających ścianę grzybów
 podstawowym celem molekularnym leków przeciwgrzybicznych
jest szlak biosyntezy ergosterolu, jednak ze względu na duże
podobieństwo do cholesterolu (i szlaków jego biosyntezy) leki te często
maja wiele działań ubocznych
Grzyby – grzybice i terapia
 Antybiotyki polienowe
 amfoterycyna B – łączy się z ergosterolem i przerywa ciągłość błony
komórkowej (silniejsze powinowactwo niż do cholesterolu), podaje się
dożylnie przez 2-3 miesiące, wadą stosunkowo wysoka toksyczność
 nystatyna – wyłącznie do leczenia schorzeń wywołanych przez
Candida albicans, mechanizm działania jak w przypadku amfoterycyny,
stosowany jako maść, lub podawany doustnie – tylko do leczenia grzybic
układu pokarmowego, nie wchłania się
Grzyby – grzybice i terapia
 Azole (imidazole i triazole) – ketokonazol, itrakonazol, hamują szlak
biosyntezy ergosterolu, podaje się w postaci maści na skórę lub doustnie
w przypadku grzybic uogólnionych
 gryzeofluwina – wolnodziałający lek przeciwgrzybiczny stosowany
w ciężkich grzybicach skóry i paznokci, podawana doustnie nawet
przez okres 1 roku
 podobnie jak w przypadku bakterii tak i u grzybów obserwuje się
zjawisko nabywania oporności na leki, głównie u C. albicans
Grzyby skórne
 grzyby z rodzaju Trichophyton – zakażają skórę, paznokcie i włosy
 grzyby z rodzaju Microsporum – zakażają skórę i włosy
 grzyby Epidermophyton floccosum – zakażają skórę i paznokcie
Grzyby skórne
 dermatofity antropofilne – związane wyłącznie z człowiekiem
przenoszone z człowieka na człowieka przez bezpośredni kontakt lub np.
przez grzebień
 dermatofity zoofilne – są związane ze zwierzętami (Microsporum
canis), przenoszone w trakcie bezpośredniego kontaktu
 dermatofity geofilne – rezerwuarem jest gleba
Grzyby skórne – objawy kliniczne
 Grzybice wywołane przez dermatofity określa się łacińską nazwą
tinea z podaniem umiejscowienia
 tinea corporis – małe zmiany skórne, które mogą się pojawić w
każdym miejscu
 tinea pedis – grzybica stóp, najczęstsze zakażenie grzybicze u
człowieka
 tinea unguium – zakażenie paznokci
 tinea capitis – zmiany na skórze głowy, często występuje u dzieci
 tinea cruris – zakażenie okolic pachwiny
Grzyby skórne – Łupież pstry
 tinea versicolor - choroba wywoływana przez Mallassezia furfur
 objawami są plamiste odbarwienia skóry i swędzenie
 szacuje się, ze zakażonych jest nawet 25% społeczeństwa
Grzyby – grzybice podskórne
 chromomikoza – zakażenie tkanki podskórnej przez wydzielające
barwnik grzyby nitkowate – Fonsecaea pedrosoi i Phialophora
verrucosa, określane są wspólna nazwa jako czarne grzyby
 rezerwuarem grzyba jest gleba
 grzyby te tworzą w tkankach złotobrązowe stwardniałe ciałka,
zmiany mogą rozwijać się przez wiele lat, leczenie polega na
chirurgicznym usunieciu
Grzyby – zakażenia wywołane przez drożdżaki
 spośród wielu gatunków drożdży, które mogą wywołać zakażenia
najbardziej popularna jest Candida albicans (kandydoza), drobnoustrój
komensalny naturalny składnik flory układu pokarmowego
 zakażenie następuje u osób z upośledzoną odpornością komórkową,
po przedłużonej antybiotykoterapii i zaburzeniu naturalnej mikroflory,
po zabiegach inwazyjnych
 Candida albicans może być przyczyną:
 kandydozy powierzchniowej – skutek antybiotykoterapii
 kandydozy uogólnionej – osoby z upośledzoną odpornością (rozsiane
zakażenia skóry, narządów)
 zapalenie wsierdzia – u chorych ze sztuczną zastawką
Grzyby – zakażenia wywołane grzyby dimorficzne
 Histoplama capsulatum – grzyb dimorficzny wywołujący schorzenia
narządów zawierających układ siateczkowo – śródbłonkowy (płuca,
wątroba, śledziona)
 zakażenie zaczyna się w płucach, rezerwuarem drobnoustroju jest
gleba (kosy kurniki oraz nietoperze)
 objawy: choroba płuc, powiększenie wątroby i śledziony (dzieci)