Gry wideo on-line – naruszenie praw własności intelektualnej

Sztuczna inteligencja = dehumanizacja
prawa autorskiego?
dr Ireneusz Matusiak
LegalTechPolska
Warszawa 22.06.2017
Teza:
Sztuczna Inteligencja II generacji w prawie autorskim może wyeliminować rozwijane przez wieki
zasady podmiotowej ochrony twórców, co może doprowadzić do powrotu do starożytności i
średniowiecza. W takiej sytuacji chroniony będzie wyłącznie przedmiot a nie podmiot prawa
autorskiego. Może być to początek końca prawa autorskiego rozumianego jako zbiór przepisów
chroniących osobiste i majątkowe prawa twórców.
2
Sztuczna inteligencja II generacji w prawie
autorskim
Przyczyna zainteresowania tematem - Sprawozdanie Parlamentu UE zawierające zalecenia dla Komisji w
sprawie przepisów prawa cywilnego dotyczących robotyki (2015/2103(INL):
- potrzeba stworzenia powszechnie akceptowanych i elastycznych definicji pojęć „robot” i „sztuczna inteligencja”, które nie będą utrudniać
innowacji;
- w perspektywie długoterminowej obecna tendencja do projektowania inteligentnych i autonomicznych maszyn, które można szkolić i które
potrafią samodzielnie podejmować decyzje, niesie ze sobą nie tylko obietnicę korzyści gospodarczych, lecz także wiele obaw dotyczących
ich bezpośredniego i pośredniego wpływu na całe społeczeństwo;
- istnieje możliwość, że w perspektywie długoterminowej sztuczna inteligencja przewyższy ludzkie zdolności intelektualne;
- z autonomią robotów wiąże się kwestia ich natury w świetle obowiązujących kategorii prawnych oraz tego, czy powinna zostać stworzona
nowa kategoria prawa o specyficznych dla niej cechach i implikacjach.
Parlament UE wzywa Komisję, aby wspierała przekrojowe i neutralne pod względem technicznym podejście do własności intelektualnej
mające zastosowanie do różnych sektorów, w których możliwe jest zastosowanie robotyki.
3
Sztuczna Inteligencja II generacji
1.
Sztuczna inteligencja I generacji (zawsze ukierunkowana przez człowieka)
wykonuje tylko te działania, które były wcześniej określone/zaprogramowane
przez człowieka np. gry komputerowe MMORPG.
2.
Sztuczna inteligencja a tzw. prawo robotów:
a) koncepcja value alignment,
b) trzy prawa robotyki Asimowa ( archaiczne):
(i) Robot nie może skrzywdzić człowieka, ani przez zaniechanie działania
dopuścić, aby człowiek doznał krzywdy.
(ii) Robot musi być posłuszny rozkazom człowieka, chyba że stoją one w
sprzeczności z pierwszym prawem.
(iii) Robot musi chronić sam siebie, jeśli tylko nie stoi to w sprzeczności z
pierwszym lub drugim prawem.
4
Sztuczna inteligencja II generacji
3. Sztuczna inteligencja II generacji= pełna autonomiczność robota:
Kryteria:
przejście testu Turinga (deep learning),
dążenie do ustalonego przez programistę celu w nieprzewidziany dla niego
sposób,
stworzenie własnych algorytmów,
4. Autonomiczna istota (obiekt) sztucznej inteligencji II generacji to istota (obiekt)
podejmująca działania na podstawie własnych przemyśleń, dążąc jednocześnie do
celu, którego sposób realizacji nie został przez nikogo zaprogramowany.
5. Problemy tzw. prawa robotów” w innych obszarach prawa niż prawo autorskie:
zasady odpowiedzialności (zasada ryzyka, produkt niebezpieczny, Dyrektywa Rady z dnia 25
lipca 1985 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych
Państw Członkowskich dotyczących odpowiedzialności za produkty wadliwe - 85/374/EWG, Dz.U. L 210 z 7.8.1985) oraz Dyrektywa zmieniająca 1999/34/WE z 10.05.1999).
5
Sztuczna inteligencja II generacji w prawie autorskim
6. Problemy dla prawa autorskiego:
-
powstanie dzieł, które nie zostały stworzone przez człowieka,
-
brak ochrony tych dzieł w ramach prawa autorskiego (autorskie
prawa majątkowe i osobiste),
-
odróżnienie tych dzieł od przejawu twórczej działalności o indywidualnym
charakterze (możliwość „przywłaszczenia” autorstwa tych dzieł przez ludzi,
metryka dzieła),
-
zapewnienie ochrony podmiotom, które poczyniły nakłady na powstanie dzieł
tej kategorii,
-
zapewnienie pewności obrotu takimi dziełami ( licencje?).
6
Czy chronić i jak chronić ?
1. Nie podejmować żadnych działań w kierunku prawnej regulacji dzieł, które
powstały wskutek działań istot (obiektów) sztucznej inteligencji II generacji.
2. Wyodrębnić w obszarze prawa autorskiego – kategorie dzieł stworzonych przez
sztuczną inteligencję II generacji:
a) W ramach praw pokrewnych, które zabezpieczałyby gospodarczy wysiłek podjęty
na rzecz stworzenia robotowi warunków „tworzenia”. Takie rozwiązanie
nakierowane jest nie tyle na podmiot twórcy i sam akt tworzenia, ile na warunki
umożliwiające tworzenie (stanowisko D. Flisaka). Nawiązanie do computer
generated works oraz do indirect human autorship.
b) Jako nową kategorię praw i określić, które zasady prawa autorskiego stosuje się do
tej kategorii dzieł „odpowiednio” przy pełnej akceptacji procesu powstawania tych
dzieł bez bezpośredniego udziału człowieka.
Pytania:
-
Kto odpowie za naruszenia autorskich praw majątkowych i osobistych odnośnie do utworów chronionych na
podstawie art. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych ( właściciel robota, fundusz
ubezpieczeniowy)?
-
Jak odróżnić utwór od dzieła stworzonego przez istotę/obiekt sztucznej inteligencji II generacji – ważne m.in.
przy dozwolonym użytku, tantiemach autorskich, prawach zależnych?
-
Czy można mówić o plagiacie w przypadku dzieł stworzonych przez istotę/obiekt sztucznej inteligencji II
generacji?
-
Jak dzielić zyski z rozpowszechniania dzieła np. filmu, którego część została stworzona przez autonomicznego
robota ( prawo zobowiązań)?
7
Ochrona utworów macierzystych
(computer assisted creation)
Wszystkie ilustracje pochodzą z: W. Pazur, K. Pazur, Synteza fotorealistycznych tekstur dla potrzeb gier 3D [w:] Inżynieria gier
komputerowych. Materiały konferencyjne II Ogólnopolskiej Konferencji Twórców Gier Komputerowych, Siedlce 2005.
Ilustracja nr 1
Czarnobiała fotografia samolotu Lloyd C.V.
8
Ochrona utworów macierzystych
Ilustracja nr 2a
Ilustracja nr 2b
Ilustracja nr 3
Ilustracja nr 4
9
3. Przyjęcie przepisów chroniących podmioty, które poniosły wysiłek organizacyjnofinansowy nad powstaniem dzieł, których „autorami” są istoty sztucznej inteligencji
II generacji (analogicznie do ochrony baz danych).
Ustawa z dnia z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych
Art. 6. Producentowi bazy danych przysługuje wyłączne i zbywalne prawo pobierania danych i wtórnego ich wykorzystania w całości lub w istotnej
części, co do jakości lub ilości.
Art. 7. 1. Producent bazy danych udostępnionej publicznie w jakikolwiek sposób nie może zabronić użytkownikowi korzystającemu zgodnie z
prawem z takiej bazy danych, pobierania lub wtórnego wykorzystania w jakimkolwiek celu nieistotnej, co do jakości lub ilości, części jej zawartości.
2. Jeżeli użytkownik korzystający zgodnie z prawem z bazy danych jest uprawniony do pobierania lub wtórnego wykorzystania jedynie części bazy
danych, przepis ust. 1 dotyczy tylko tej części.
3. Korzystanie z baz danych, o którym mowa w ust. 1, nie może naruszać normalnego korzystania z baz danych lub godzić w słuszne interesy
producenta baz danych.
Art. 8. 1. Wolno korzystać z istotnej, co do jakości lub ilości, części rozpowszechnionej bazy danych: 1) do własnego użytku osobistego, ale tylko z
zawartości nieelektronicznej bazy danych,
2) w charakterze ilustracji, w celach dydaktycznych lub badawczych, ze wskazaniem źródła, jeżeli takie korzystanie jest uzasadnione
niekomercyjnym celem, dla którego wykorzystano bazę,
3) do celów bezpieczeństwa wewnętrznego, postępowania sądowego lub administracyjnego.
2. Nie jest dozwolone powtarzające się i systematyczne pobieranie lub wtórne wykorzystanie sprzeczne z normalnym korzystaniem i powodujące
nieusprawiedliwione naruszenie słusznych interesów producenta.
Art. 9. 1. Pierwsza sprzedaż kopii bazy danych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez uprawnionego lub za jego zgodą wyczerpuje prawo do
kontrolowania odsprzedaży tej kopii na tym terytorium. 2. Pierwsza sprzedaż kopii bazy danych w państwach członkowskich Unii Europejskiej przez
uprawnionego lub za jego zgodą wyczerpuje prawo do kontrolowania odsprzedaży tej kopii na ich terytorium.
10
Koło historii1
1.
Starożytność – brak instytucji chroniących prawa autorów. Justynian I:
2.
Średniowiecze – nie istniały możliwości ochrony prawnej utworu, osobowość twórcy nie ma żadnego znaczenia. Naśladownictwo
nie stanowi czynu zabronionego.
3.
Renesans i Barok – system przywilejów (np. przywilej udzielony przez władze Republiki Weneckiej Janowi ze Spiry na wyłączność
w drukowaniu Listów Cycerona), który nie obejmuje twórców.
4.
Oświecenie – prawa podmiotowe wywodzi się z idei praw naturalnych. Pierwszy bill zabezpieczający prawa autorów książek
(11.01.1709 r. M. Wortley) – wyłączne prawo publikowania i czerpania korzyści materialnych z tytułu sprzedaży egzemplarzy
utworu. Virginnia Bill of Rights – (12.06.1776 r.) gwarancja ochrony własności dóbr zdobytych własnym wysiłkiem. Znaczenie
encyklopedystów francuskich (F.M. Arouet Voltaire, J. J. Rousseau, D, Diderot). 19.07.1791, Francja - uchwalenie aktów prawnych,
które dały początek obecnemu pisanemu prawu autorskiemu
5.
Wiek XIX – 1838, Francja, Karol Renourd „Traktat o prawach autorów i artystów”, 1858 r. Kongres w Brukseli na temat własności
literackiej – określenie głównych zasad ochrony prawnoautorskiej. Rok 1896 - Konwencja Berneńska.
6.
Wiek XX – powstają współczesne modele ochrony prawnoautorskiej (m.in. model kontynentalny i common law, koncepcja
monistyczna i dualistyczna).
7.
Wiek XXI – Prawa autorskie nie istnieją w odniesieniu ąo dzieła, które nie zostało stworzone ręką ludzką. Treści
.
1
właściciela papirusu pokrytego pismem.
utwór wyrażony słowem pisanym należy do
stworzone
przez istotę/obiekt sztucznej inteligencji II generacji należy do właściciela (najemcy/korzystającego
itp.) tej istoty/obiektu.
Żródło: E. Ferenc-Szydełko, Prawo autorskie na ziemiach polskich do 1926 r., PWiOWI z. 75 z 2000 r.
11
Dziękuję za uwagę!
dr Ireneusz Matusiak
[email protected]
12