Zał. 16. Metodyka prowadzenia postępowań karnych w sprawach

Metodyka prowadzenia postępowań karnych w sprawach dotyczących
przemocy w rodzinie
Definicja przemocy w rodzinie
Pojęcie przemocy w rodzinie, określane również jako przemoc domowa, zostało
zdefiniowane w Ustawie z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie1.
Zgodnie z treścią art. 2 pkt 2 wymienionej ustawy, przez przemoc w rodzinie należy rozumieć
jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub
dobra osobiste osób najbliższych w rozumieniu art. 115 § 11 kodeksu karnego, a także innych
osób wspólnie zamieszkujących lub gospodarujących, w szczególności narażające te osoby na
niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną,
wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a
także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.
Przemoc w rodzinie charakteryzuje się tym, że jest zamierzonym i celowym
działaniem, nakierowanym na kontrolowanie i podporządkowanie pokrzywdzonego. Odbywa
się w warunkach nierównowagi sił, gdy sprawca ma i wykorzystuje przewagę fizyczną,
psychiczną lub ekonomiczną nad pokrzywdzonym, powodując jego cierpienie i narażając jego
zdrowie i życie na poważne szkody. Przemoc w rodzinie przybiera różne formy: od przemocy
fizycznej przez przemoc psychiczną i seksualną po przemoc ekonomiczną.2
Od strony prawno – karnej w zakres zachowań obejmujących przemoc domową mogą
wchodzić następujące przestępstwa:
uszkodzenie ciała (art. 156 i 157 k.k.),
groźba karalna (art. 190 § 1 k.k.),
zmuszanie do określonego zachowania (art. 191 § 1 k.k.),
przestępstwa przeciwko wolności seksualnej ( art. 197 – 204 k.k.),
znęcanie się (art. 207 k.k.).
Najczęściej występującą formą przemocy w rodzinie jest przestępstwo znęcania się,
opisane w art. 207 § 1 k.k.. W kolejnych dwóch następujących paragrafach zostały opisane
kwalifikowane typy przestępstwa znęcania się. Art. 207 § 2 k.k. opisuje znęcanie połączone
ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, które jest zagrożone karą pozbawienia wolności
od roku do lat 10. Z kolei art. 207 § 3 k.k. zaostrza odpowiedzialność karną od lat 2 do 12 z
uwagi na targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, które jest następstwem znęcania się
nad nim. Przy ocenie zachowania pod kątem wystąpienia dodatkowego znamienia w postaci
szczególnego okrucieństwa bierze się pod uwagę: skutki w postaci znacznej dolegliwości
fizycznej lub psychicznej, intensywność stosowanych przez sprawcę środków, zamiar
sprawcy nakierowany na poniżenie pokrzywdzonego i zadanie mu bólu, szczególną
właściwość ofiary (wiek, stan zdrowia, bezradność wynikająca z braku środków do życia i
braku wsparcia ze strony najbliższych).
1
2
Dz. U. z 2005 r., nr 180, poz.1493
L. Tomaszewska, Przemoc wobec kobiet w rodzinie, Centrum Praw Kobiet, warszawa, 2007, s. 27
Przestępstwo znęcania się jest przestępstwem formalnym z działania lub zaniechania.
Dla jego bytu nie jest wymagane spowodowanie jakichkolwiek skutków. W przypadku
znęcania się, które pociągnęłoby za sobą skutki na przykład w postaci uszkodzenia ciała lub
spowodowania rozstroju zdrowia, wchodzić w grę będzie kwalifikacja kumulatywna z
odpowiednim przepisem określającym przestępstwo skutkowe (np. z art. 156, 157 k.k.).3
Znęcanie się może być popełnione przez zaniechanie, ale tylko wtedy, kiedy sprawca ma
obowiązek podejmowania w stosunku do ofiary określonych czynności.4 Znęcanie się może
przybrać formę znęcania fizycznego lub psychicznego. W pierwszym przypadku zachowanie
sprawcy będzie polegało na zadawaniu cierpień fizycznych, jak np. bicie, duszenie, szarpanie
czy inne zadawanie bólu, a także przez głodzenie. Znęcanie psychiczne polegać będzie na
dręczeniu psychicznym poprzez lżenie, straszenie, wyszydzanie itp. Od strony przedmiotowej
czyn opisany w art. 207 § 1 k.k. oznacza zazwyczaj systematycznie powtarzające się
zachowanie złożone z pojedynczych czynności. Wyjątkowo jednak za znęcanie się można
uznać również postępowanie ograniczone do jednego zdarzenia zwartego czasowo i
miejscowo, lecz odznaczające się intensywnością w zadawaniu dolegliwości fizycznych lub
psychicznych.5
Przyjęcie od pokrzywdzonego zawiadomienia o przestępstwie i jego przesłuchanie
Przy przyjęciu zawiadomienia o popełnionym przestępstwie, poprzedzającym
przesłuchanie pokrzywdzonego, powinno nastąpić pouczenie go - w zrozumiałej dla niego
formie - o przysługujących mu uprawnieniach procesowych. W szczególności pokrzywdzony
powinien dowiedzieć się, jakie uprawnienia wynikają dla niego z faktu występowania w
charakterze oskarżyciela posiłkowego oraz ustanowienia pełnomocnika z urzędu, a także jakie
są konsekwencje skorzystania na dalszym etapie postępowania karnego z prawa odmowy
zeznań dotyczących podejrzanego jako osoby najbliższej.
Ponadto prokurator powinien poinformować pokrzywdzonego o tym, że art. 3 Ustawy
z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie gwarantuje mu pomoc w
postaci poradnictwa medycznego, psychologicznego, prawnego i socjalnego, ochronę przed
dalszym krzywdzeniem poprzez uniemożliwienie sprawcy przestępstwa korzystania ze
wspólnie zajmowanego z innymi członkami rodziny mieszkania oraz zakazanie
kontaktowania się z osobą pokrzywdzoną. Wspomniany przepis gwarantuje również
bezpieczne schronienie w specjalistycznym ośrodku wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie.
Zadania te są realizowane przez organy administracji rządowej i jednostki samorządu
terytorialnego na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o
pomocy społecznej. Prokurator powinien poinformować pokrzywdzonego o działalności
najbliższego ze względu na miejsce zamieszkania pokrzywdzonego, ośrodka pomocy dla osób
pokrzywdzonych przestępstwem oraz wskazać zakres działania ośrodka i świadczonych przez
niego bezpłatnych form pomocy oraz o działalności organizacji pozarządowych na danym
terenie, świadczących pomoc pokrzywdzonym przemocą w rodzinie.
Zgodnie z wytycznymi Prokuratora Generalnego PG VII G 021/1/11 z dnia 21 grudnia
2011 roku przesłuchanie pokrzywdzonego powinno być bardzo szczegółowe i w miarę
możliwości przeprowadzone tylko jeden raz. Czynność taką w sprawach o najpoważniejszym
charakterze, niezależnie od formy postępowania przygotowawczego, przeprowadza osobiście
3
M. Szewczyk, Komentarz do art. 207 kodeksu karnego, lex.online.wolterskluwer.pl
Wyrok SN z 19 października 1961 r., V K 486/61, OSN 1962, poz. 42
5
Wyrok SN z 27 lutego 2002 r., II KKN 17/00, OSNKW 2002, nr 7-8, poz. 55
4
prokurator. W przypadku, gdy sprawa dotyczy przestępstwa przeciwko wolności seksualnej,
przesłuchanie co do zasady, powinno być przeprowadzone przez osobę tej samej płci, co
pokrzywdzony. Zawsze należy rozważyć udział w przesłuchaniu biegłego psychologa.
Podczas przesłuchania prokurator powinien unikać komentarzy związanych ze zdarzeniem
lub z zachowaniem osoby pokrzywdzonej. Treść protokołu przesłuchania powinna
odzwierciedlać rzeczywisty przebieg czynności procesowej, co oznacza, że wypowiedzi
osoby przesłuchiwanej powinny być wiernie zapisane, bez jakiejkolwiek próby
przeredagowania składanych zeznań. Protokół powinien też zawierać stawiane przez
przesłuchującego pytania.
Jeżeli osoba pokrzywdzona chce składać zeznania w obecności przedstawiciela
organizacji pozarządowej, powinno się taki wniosek uwzględnić.
Gromadzenie materiału dowodowego dokumentującego wystąpienie przemocy w
rodzinie
Materiał dowodowy nie może się ograniczać wyłącznie do zeznań pokrzywdzonego.
W związku z tym podczas przesłuchania pokrzywdzonego należy ustalić, czy została
wszczęta procedura „Niebieskie Karty” (przewidziana w Rozporządzeniu Rady Ministrów z
dnia 13 września 2011 roku – Dz. U. nr 209, poz. 1245). Jeżeli procedurę taką wdrożono,
należy załączyć do akt postępowania stosowną dokumentację. W przypadku doznania obrażeń
ciała przez pokrzywdzonego, koniecznym jest uzyskanie opinii biegłego lekarza. Zgodnie z
wytycznymi Prokuratora Generalnego prokurator niezwłocznie podejmuje decyzję o
wykorzystaniu w postępowaniu karnym, jako dowodów, dokumentów zawierających
tajemnicę lekarską, oraz w razie konieczności procesowej występuje do sądu o zezwolenie na
przesłuchanie osoby obowiązanej do zachowania tajemnicy lekarskiej. Za dowód mogą
również służyć zeznania pracowników różnych instytucji udzielających w przeszłości pomocy
pokrzywdzonemu, zeznania sąsiadów, dokumenty z wcześniejszych interwencji, zeznania
członków rodziny, zgromadzone przez pokrzywdzonego zaświadczenia lekarskie oraz raporty
policyjne.
Przesłuchanie pokrzywdzonego małoletniego poniżej 15 lat6
Standardy przesłuchania małoletniego poniżej 15 lat, pokrzywdzonego przestępstwem
z rozdziału XXV lub XXVI, wyznacza przepis art. 185a k.p.k. Zgodnie z jego treścią
przesłuchanie powinno być:
jednorazowe, chyba że wyjdą na jaw istotne okoliczności, których wyjaśnienie
wymaga ponownego przesłuchania, lub zażąda tego oskarżony, który nie miał obrońcy
w czasie pierwszego przesłuchania pokrzywdzonego,
przeprowadzone przez sąd na posiedzeniu (niezależnie od etapu postępowania
karnego),
z obowiązkowym udziałem biegłego psychologa,
utrwalone za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk (art. 147 § 2 pkt 2
k.p.k.) jeżeli względy techniczne nie stoją temu na przeszkodzie.
6
Standardy dotyczące przesłuchiwania małoletnich świadków w trybie art. 185a i 185b k.p.k. opracowane
zostały w 2010 roku przez Fundację Dzieci Niczyje w konsultacji z Radą Ekspertów ds. Ochrony Dzieci-Ofiar
Przestępstw oraz Koalicją na rzecz Przyjaznego Przesłuchiwania Dzieci przy FDN. Są rekomendowane przez
Ministerstwo Sprawiedliwości
Prokurator, obrońca i pełnomocnik pokrzywdzonego mają prawo wziąć udział w
przesłuchaniu. Osoba wymieniona w art. 51 § 2 k.p.k. (przedstawiciel ustawowy albo osoba,
pod której stałą pieczą pokrzywdzony pozostaje) ma prawo również być przy przesłuchaniu,
jeżeli nie ogranicza to swobody wypowiedzi przesłuchiwanego.
We wskazanym przepisie brak jest dyrektywy, gdzie takie przesłuchanie powinno się
odbyć. Zwykle posiedzenia sądu odbywają się na salach sądowych. Najlepszym jednak
rozwiązaniem byłoby przeprowadzenie tej czynności procesowej w tzw. przyjaznych
pokojach przesłuchań, które znajdują się w niektórych sądach, prokuraturach, komisariatach
Policji, a nawet w organizacjach pozarządowych. Pokoje te spełniają standardy określone
przez Ministerstwo Sprawiedliwości i Fundację Dzieci Niczyje. Sprzęt rejestrujący obraz i
dźwięk podczas przesłuchania powinien być tak ustawiony, aby możliwy był zapis
gestykulacji i mimiki dziecka. Przebieg czynności powinien być utrwalony na dwóch
niezależnych nośnikach, które bezpośrednio po jej zakończeniu winny być zabezpieczone
przez sąd. W przypadku braku możliwości technicznych rejestracji audiowizualnej,
przesłuchanie powinno być rejestrowane przynajmniej za pomocą urządzenia rejestrującego
dźwięk.
Termin przesłuchania powinien być wyznaczony po konsultacji z psychologiem, który
weźmie pod uwagę stan emocjonalny dziecka, jego zdolności zapamiętywania i postrzegania.
Biegły psycholog powinien posiadać doświadczenie w pracy z dziećmi i łatwość
nawiązywania z nimi kontaktu. Kwalifikacje te powinny być potwierdzone odpowiednimi
dokumentami. Przy wyborze biegłego należy uwzględnić jego wiedzę z zakresu psychologii
rozwojowej i klinicznej dziecka, znajomość technik przesłuchania tej kategorii świadków,
doświadczenie i naturalne predyspozycje do nawiązywania kontaktu z małoletnimi. Osoba
taka powinna charakteryzować się empatią i cierpliwością. Nie może być biegłym osoba
wcześniej znana dziecku, pełniąca funkcję terapeuty, wcześniej diagnozująca je dla innych
potrzeb, ani też związana w jakikolwiek sposób z dzieckiem lub jego rodziną. Przed
przesłuchaniem powinno najpierw nastąpić nawiązanie kontaktu z dzieckiem i wyjaśnienie
mu jego sytuacji prawnej. Zgodnie z wypracowanymi przez Fundację Dzieci Niczyje
standardami dotyczącymi przesłuchiwania małoletnich świadków, czynność przesłuchania
powinna być poprzedzona czynnościami wstępnymi. Czynności te prowadzi biegły psycholog
i polegają one na:
rozpoznaniu stanu rozwoju i funkcjonowania dziecka,
rozpoznaniu zdolności dziecka do różnicowania prawdy i kłamstwa,
rzetelnym, stosownym do możliwości rozwojowych dziecka, wyjaśnieniu mu sytuacji
przesłuchania oraz jego ewentualnie przysługującego prawa do odmowy składania
zeznań i obowiązku mówienia prawdy,
oswojeniu dziecka z miejscem przesłuchania,
zapoznaniu dziecka z wyposażeniem technicznym pomieszczenia i poinformowaniu o
nagrywaniu czynności.
W pokoju, w którym odbywa się przesłuchanie dziecka powinien pozostawać tylko sędzia
i biegły psycholog, natomiast prokurator, obrońca, pełnomocnik pokrzywdzonego,
przedstawiciel ustawowy lub opiekun powinni obserwować tę czynność w odrębnym
pomieszczeniu technicznym. W czynnościach procesowych z udziałem dziecka nie może
uczestniczyć podejrzany. Nie dotyczy to jedynie czynności okazania, które jednak musi być
przeprowadzone w pomieszczeniu wyposażonym w lustro fenickie.
Przesłuchiwanemu dziecku podczas odbierania zeznań powinno się najpierw zapewnić
swobodę przedstawienia jego wersji zdarzeń, dokładnie obserwując jego reakcje
pozawerbalne. Dopiero później powinna nastąpić faza zadawania pytań. Pytania nie mogą
zawierać sugestii, wywoływać u dziecka poczucia winy i być niezrozumiałe. Wszyscy
uczestnicy czynności powinni używać języka zrozumiałego dla dziecka i traktować je z
szacunkiem. Przesłuchanie nie powinno trwać zbyt długo. Należy też wyznaczać w jego
trakcie krótkie przerwy. Zdolność koncentracji uwagi dzieci przedszkolnych jest
krótkotrwała, na ogół ogranicza się do 20-30 minut. Dzieci szkolne, których poziom rozwoju
intelektualnego oraz społeczno-emocjonalnego nie jest zakłócony, przywykłe są do
koncentracji uwagi w rytmie 45-minutowym. Po przesłuchaniu powinno się dziecku
podziękować, ale w żadnym wypadku nie wolno wręczać jakichkolwiek, nawet
najdrobniejszych prezentów. Dziecko mogłoby to zinterpretować jako nagrodę za to, że
opowiedziało o złych zachowaniach jednego z rodziców. Niedopuszczalne jest odczytywanie
dziecku protokołu przesłuchania i odbieranie od niego podpisu. Skoro czynność została
zarejestrowana, nie ma potrzeby tworzenia dodatkowych doświadczeń urazowych dla
dziecka.
Biegły psycholog nie wypowiada się na okoliczność wiarygodności zeznań małoletniego
świadka. Opierając się na udziale w przesłuchaniu i badaniu psychologicznym wskazuje
przesłanki, dające sądowi materiał do oceny wartości dowodowej zeznań dziecka. Zakres
opinii biegłego mogą określać następujące pytania skierowane do niego w postanowieniu:
Jaki jest rozwój intelektualny dziecka-świadka,
Jakie są zdolności dziecka-świadka w zakresie postrzegania, zapamiętywania i
odtwarzania spostrzeżeń,
Jakie cechy widoczne są w funkcjonowaniu społeczno-emocjonalnym opiniowanego
dziecka oraz jak one wpływają na treść i formę zeznań,
Jakie są relacje i więzi dziecka z innymi osobami – podejrzanym, pokrzywdzoną
osobą, innymi świadkami,
Czy dziecko wykazuje skłonności do kłamstwa lub fantazjowania,
Czy dziecko jest podatne na wpływ innych osób?7
Przepis art. 185a k.p.k. daje możliwość wzięcia udziału w przesłuchaniu
przedstawicielowi ustawowemu dziecka albo osobie, pod której pieczą pokrzywdzony
pozostaje. Jeżeli jednak sąd uzna, że ogranicza to swobodę wypowiedzi przesłuchiwanego,
wówczas takiej osoby do udziału w czynności nie dopuszcza. Takie rozwiązanie jest
podyktowane tym, że dzieci niechętnie ujawniają krępujące informacje w obecności rodzica.
W toku postępowań karnych związanych z przemocą w rodzinie, w których
pokrzywdzonymi są małoletni, a z ujawnionych okoliczności wynika, że przedstawiciele
ustawowi nie mogą w należyty sposób wykonywać ich praw w prowadzonym postępowaniu,
należy wystąpić do sądu o ustanowienie kuratora w trybie art. 99 Ustawy z dnia 25 lutego
1964 roku – Kodeks rodzinny i opiekuńczy w zw. z art. 51 § 2 k.p.k. Na uwagę zasługuje tu
uchwała Sądu Najwyższego z 30 września 2010 roku8, zgodnie z którą rodzic małoletniego
nie może, działając w charakterze przedstawiciela ustawowego, wykonywać praw tego
małoletniego jako pokrzywdzonego w postępowaniu karnym, jeżeli oskarżonym jest drugi z
rodziców. W tej sytuacji sędziowie są zmuszeni wybierać na kuratorów albo osoby
spokrewnione z dzieckiem albo pracowników administracyjnych sądów. Jest to jednak
problem, gdyż trudno jest wybrać osobę z rodziny, która nie będzie stronnicza wobec jednego
7
8
A. Budzyńska, Jak przesłuchiwać dziecko, Fundacja Dzieci Niczyje, Warszawa 2007, s. 21
I KZP 10/2010, OSNKW 2010, nr 10, poz. 84
z rodziców. Z kolei pracownik administracyjny, zapewniający obiektywizm, nie będzie znał
dobrze dziecka i jego potrzeb. Najlepszym rozwiązaniem wydaje się być ustanowienie w
charakterze kuratora - osoby pracującej w organizacji pozarządowej, która statutowo zajmuje
się ochroną dziecka przed przemocą w rodzinie.9
Przesłuchanie świadka małoletniego poniżej 15 lat
Uwzględniając Wytyczne Prokuratora Generalnego PG VII G 021/1/11 z dnia 21
grudnia 2011 roku, przesłuchanie świadka małoletniego w wieku poniżej 15 lat, w sprawach
o przestępstwa popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej lub o przestępstwa
określone w rozdziale XXV kodeksu karnego, związane z przemocą w rodzinie powinno być
przeprowadzone w każdym przypadku na zasadach określonych w art. 185b k.p.k. i tylko
wtedy, gdy zeznania tego świadka mogą mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia w sprawie i nie
mogą być zastąpione przez inne dowody. Należy dążyć do tego, aby przesłuchanie było
przeprowadzone tylko raz, na etapie postępowania przeciwko podejrzanemu i już po zebraniu
innych dowodów w sprawie. Przy przesłuchaniu małoletniego poniżej 15 lat, będącego osobą
najbliższą dla podejrzanego, należy czuwać nad prawidłowym i zrozumiałym pouczeniem go
przez sąd o prawie do odmowy składania zeznań. Zwykle przed czynnością procesową biegły
psycholog nawiązuje kontakt z dzieckiem i wtedy uprzedza je o tym, że sędzia zapyta o to,
czy zechce zeznawać w sprawie dotyczącej rodzica. Zostanie również pouczony o tym, że nie
musi składać takich zeznań i z tego powodu nikt nie będzie miał o to do niego żalu, ale
wówczas sąd się nie dowie, co się złego wydarzyło. Na tym etapie czynności istotną rolę do
spełnienia ma właśnie biegły psycholog.
Rola biegłego psychologa jest ogromna. Zdarza się bowiem często, że dziecko po
traumatycznych przeżyciach niewiele jest w stanie powiedzieć przesłuchującemu, ale biegły
psycholog na podstawie rozmowy lub zabawy z dzieckiem potrafi wydobyć cenny materiał
projekcyjny. Nieraz jesteśmy świadkami takich sytuacji, kiedy dziecko swoje traumatyczne
doświadczenia wykorzystuje w zabawie kreując różne sytuacje. (np. bawi się w rodzinę, w
której jej członkowie się kłócą). Emocje dzieci doświadczony psycholog może również
wyczytać na podstawie wykonanych przez nie rysunków lub zabawek.
Czynności procesowe z udziałem podejrzanego
Przedstawienie zarzutu i przesłuchanie w charakterze podejrzanego powinno nastąpić
po zgromadzeniu pełnego materiału dowodowego, nie pozostawiającego wątpliwości, że
podejrzany dopuścił się przestępstwa przeciwko członkowi (członkom) rodziny.
Przesłuchujący podczas czynności powinien uwzględnić, że podejrzany może przyjąć
różnorakie formy obrony. Może odmówić składania wyjaśnień, zaprzeczyć tezom, na których
opiera się zarzut, potwierdzić zaistnienie pewnych faktów, ale jednocześnie wskazać na
przyczyny pewnych zachowań i okoliczności, które będą umniejszać ciężar i wagę
popełnionych przez niego czynów. Sprawcy przestępstw znęcania na ogół stosują metody
wyparcia, zaprzeczenia i projekcji, które prowadzą ich do takiego stanu świadomości, że oni
wierzą w swoje wyjaśnienia. Przesłuchujący w takich warunkach może niekiedy dać
bezpodstawnie wiarę składanym wyjaśnieniom podejrzanego. W związku z tym
przesłuchujący powinien przede wszystkim dążyć do skonfrontowania wyjaśnień
9
D.Drab, Kilka słów o reprezentacji dziecka w procedurze karnej i cywilnej, (w): Dziecko krzywdzone Nr 2, rok
2011, s. 101
podejrzanego z faktami i dowodami, co do których nie ma wątpliwości (np. wykaz
interwencji policyjnych, notatki policyjne dot. interwencji, opinie lekarskie, informacje
pozyskane w wyniku zeznań pracowników ośrodka pomocy społecznej lub organizacji
pozarządowych).
W każdej sprawie prowadzonej przeciwko podejrzanemu o przestępstwo związane z
przemocą w rodzinie, w przypadku braku przesłanek do zastosowania środka
zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania, należy rozważyć zasadność
zastosowania środka zapobiegawczego określonego w art. 275a k.p.k. (opuszczenie lokalu
zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym w sytuacji, kiedy zachodzi uzasadniona obawa, że
podejrzany ponownie popełni przestępstwo z użyciem przemocy wobec tej osoby, zwłaszcza,
gdy popełnieniem takiego przestępstwa groził).
Dotychczasowe doświadczenia wskazują, że tylko odizolowanie sprawcy przestępstwa
od pokrzywdzonego zapewnia skuteczne zakończenie postępowania karnego. Podejrzany
bowiem w trakcie prowadzonego postępowania niemal w każdym przypadku stosuje wobec
pokrzywdzonego różne metody wpływania na zmianę zeznań. Najczęściej stara się wywołać
w nim uczucie lęku, przerażenia i bezradności stosując groźby i zastraszanie. W wielu
wypadkach stara się manipulować dziećmi, które chce zmusić do złożenia zeznać korzystnych
dla siebie. Inną metodą jest nagła zmiana zachowania, wyrażająca się w okazywaniu czułości
i wrażliwości. Dość często podejrzani starają się również wykazać, że pokrzywdzeni cierpią
na chorobę psychiczną. Mając na uwadze te wszystkie elementy powinno się dążyć do
zastosowania środka zapobiegawczego, zapewniającego odseparowanie sprawcy od
pokrzywdzonego.