© Krzysztof Pasierbiewicz SŁOWNICZEK PODSTAWOWYCH TERMINÓW ANGIELSKICH DO ĆWICZEŃ Z GEOLOGII OGÓLNEJ Rok I Semestry 1 i 2 Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH Zakład Geologii Ogólnej i Matematycznej © Krzysztof Pasierbiewicz Ćwiczenie Nr 1 Geologiczny podział dziejów ziemi dominujące formy życia eon epoka era geologia izotop promieniotwórczy korelacja makroskopowe rozpoznawanie skał metoda izotopowa minerał narzędzia stosowane do oznaczania wieku (skał) okaz skalny okres okres dominacji ssaków okres połowicznego rozpadu określanie wieku względnego podział proces geologiczny rozpad promieniotwórczy rozwój prymitywnych form życia skała skorupa ziemska szczegółowy opis skały tabela geochronologiczna warstwa warunki naturalne wiek bezwzględny wiek względny wiek ziemi zasada przecinania zasada superpozycji zdarzenie geologiczne ziemia zmiany ewolucyjne znaczące wydarzenia geologiczne dominant life forms eon epoch era geology radioactive isotope correlation macroscopic identification of rocks isotope method mineral dating tools rock specimen period mammals dominated period radio-active half life determining relative ages classification geological process radio-active decay primitive life abundance rock earth’s crust detailed rock description geological time table layer natural conditions absolute time relative time age of earth principle of cross-cutting relationships principle of superposition geological event earth evolutionary changes major geological events Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH Zakład Geologii Ogólnej i Matematycznej 2 © Krzysztof Pasierbiewicz Ćwiczenie Nr 2 Cechy minerałów atom barwa budowa uporządkowana cechy chemiczne cechy fizyczne jon kryształ lupa łatwo łupiący się łupliwość minerał okaz mineralny pierwiastek płaskie powierzchnie łupliwości pokrój połysk połysk matowy połysk błyszczący połysk szklisty połysk tłusty powierzchnia błyszcząca powierzchnia matowa powierzchnia świeżego przełamu powierzchnia zwietrzała przełam przełam błyszczący przełam gładki przełam szklisty przełam tłusty (woskowy) przewodność rozmieszczenie atomów rozpoznawanie minerałów rylec rysa sieć krystaliczna skala Mohs’a skała słabo widoczny sposób wykształcenia kryształu struktura krystaliczna struktura wewnętrzna trójwymiarowy trudno łupiący się twardość uporządkowana struktura wewnętrzna warunki wzrostu kryształu własności fizyczne wygląd kryształu zapach zarysować związek chemiczny atom color ordered structure chemical features physical properties ion crystal magnifying glass easy cleavable cleavage mineral sample mineral element flat cleavage surfaces crystal shape (habit) lustre dull lustre shiny luster vitreous lustre greasy lustre glittering surface, brilliant surface mat surface, lusterless surface freshly broken surface weathered surface fracture brilliant fracture even fracture vitreous fracture waxy fracture ductivity arrangement of atoms identification of minerals steel penknife, scratching tool scratch crystal lattice Mohs hardness scale rock poorly visible crystal form crystalline structure internal structure three-dimensional hardly cleavable hardness ordered internal structure crystal growth conditions physical properties crystal appearance odor scratch chemical compound Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH Zakład Geologii Ogólnej i Matematycznej 3 © Krzysztof Pasierbiewicz Ćwiczenie Nr 3 Minerały skałotwórcze skał magmowych amfibol biotyt budowa wewnętrzna ciasto skalne ciekły stan skupienia dwutlenek krzemu gazowy stan skupienia granat krawędź kryształu krystaliczny kryształy drobne kryształy drobne kryształy grube kryształy grube krzemionka kwarc mika minerał akcesoryczny minerał akcesoryczny minerał ciężki minerał główny minerał odporny minerał towarzyszący minerał uboczny minerału użyteczne minerały budujące skałę minerały ozdobne minerały poboczne minerały skał magmowych minerały skałotwórcze muskowit oliwin pierwiastek chemiczny piroksen plagioklaz procesy skałotwórcze skalenie alkaliczne skalenie potasowe skaleń skały magmowe sprężystość stały stan skupienia ściana kryształu tutmalin uziarnienie zapach zarysowywanie minerałów (rylcem) ziarno mineralne amphibole biotite, black mica internal structure groundmass, matrix liquid state silicon dioxide gaseous state garnet crystal edge crystalline fine crystals fine crystals coarse crystals coarse crystals silica quartz mica accessory mineral accessory mineral heavy mineral major minerals, abundant mineral, essential mineral resistant mineral accompanying mineral accessory mineral, minor mineral useful minerals constituent minerals gems minor minerals igneous minerals rock-forming minerals muscovite, white mica olivine chemical element pyroxene plagioclase rock forming processes alkali feldspars potassic feldspars feldspar igneous rocks, magmatic rocks elasticity solid state crystal face tourmaline grain-size odor (odour) scratching test mineral grain Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH Zakład Geologii Ogólnej i Matematycznej 4 © Krzysztof Pasierbiewicz Ćwiczenie Nr 4 afanitowy agregaty kryształów bezładny fanerokrystaliczny fanerokrystaliczny geneza hipokrystaliczny holokrystaliczny jawnokrystaliczny krystaliczność krystaliczny kryształ automorficzny kryształ bliźniaczy kryształ górski kształt kryształu kulisty masa krystaliczna nierównoziarnisty niewyraźny oś kryształu pokrój igiełkowaty pokrój izometryczny pokrój kryształu pokrój płytkowy pokrój słupowy pokrój włóknisty porfirowy porowaty postać krystalograficzna przekrój poprzeczny równoległy równoziarnisty skała głębinowa skała plutoniczna skała wulkaniczna skała wylewna skała żyłowa składnik skały struktura substancja mineralna szklisty tekstura ułożenie osiowe ułożenie przestrzenne uporządkowanie uporządkowany wielkość kryształu wrostek wykształcenie kryształu wyraźny zbity Struktury i tekstury skał magmowych aphanitic aggregates of crystals random phanerocrystalline phaneric origin hypocrystalline holocrystalline phaneric crystallinity crystalline automorphic crystal twin crystal rock krystal crystal shape spherical, spheric crystalline groundmass varygranular indistinct, indistinctive crystal axis acicular habit normal habit crystal shape, crystal habit tabular habit columnar habit fibrous habit phyric porous crystal form cross-section parallel equigranular plutonic rock, deep-seated rock plutonic rock volcanic rock, eruptive rock eruptive rock, volcanic rock vein rock rock component structure mineral substance vitreous texture alignment spatial orientation, spatial arrangement arrangement, array, order, ordered crystal size inclusion crystal form, crystal habit distinctive massive, solid Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH Zakład Geologii Ogólnej i Matematycznej 5 © Krzysztof Pasierbiewicz Ćwiczenie Nr 5 Klasyfikacja skał magmowych amfibol andezyt bazalt biotyt dioryt dwutlenek krzemu gabro granit hornblenda krystalizacja kryterium krzemionka krzepnięcie magmy lamprofir metale alkaliczne minerały nierozpoznawalne muskowit nadmiar krzemionki niedomiar krzemionki oliwin opis okazu/próbki pegmatyt perydotyt piroksen plagioklaz porfir przesycony krzemionką rozróżnienie pomiędzy schemat klasyfikacyjny skała ciemna skała jasna skała kwaśna skała nasycona krzemionką skała składająca się z skała ultrazasadowa skała zasadowa skaleń alkaliczny skaleniowce skały obojętne skały subwulkaniczne skały wzbogacone w krzemionkę skład mineralny stygnięcie magmy tlenek udział w składzie skały uziernienie malejące warunki powstawania wskaźnik barwy wzajemna proporcja minerałów jasnych i ciemnych wzrost zawartości minerałów jasnych amphibole andesite basalt biotite diorite silicon dioxide gabbro granite hornblende crystallization criterion silica, silicon dioxide magma solidification lamprophyre alkali metals minerals unable to identify muscovite silica excess, silica oversaturation silica deficiency olivine specimen description pegmatite peridotite pyroxene plagioclase porphyry silica supersaturated, silica oversaturated distinction between classification scheme dark-shaded rock bright-shaded rock acidic rock silica saturated rock a rock composed of ultra-basic rock basic rock alkali feldspar feldspathoid group semi-basic rock, neutral rock, mesosilicic rock sub-volcanic rock silica-rich rocks mineral composition, mineral content magma self-cooling oxide part in a rock composition decreasing grain-size conditions of formation colour index proportion of light and dark minerals increase in light minerals content Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH Zakład Geologii Ogólnej i Matematycznej 6 © Krzysztof Pasierbiewicz Ćwiczenie Nr 6 anhydryt chalcedon dolomit epidot erozja frakcja gips halit illit kalcyt kaolinit minerał chlorkowy mineral fosforanowy minerał krzemionkowy minerał siarczanowy mineral węglanowy mineralły solne minerały ilaste minerały skałotwórcze montmorillonit odporny na wietrzenie opal rozdrabnianie skały rozkład minerałów rozpuszczanie ruchy masowe ścieranie serpentyn siarczan siarczek skała macierzysta skała osadowa skupienie/nagromadzenie minerałów środowisko sedymentacji syderyt tlenek glinu tlenek żelazowy wietrzenie wietrzenie chemiczne wietrzenie fizyczne wodorotlenek wodorotlenek glinu Minerały skał osadowych anhydrite chalcedony dolomite epidote erosion fraction, grain-size gypsum halite illite calcite kaolinite chloride mineral phosphate mineral siliceous mineral sulphureous mineral carbonate mineral salt mineral clay minerals rock-forming minerals montmorillonite weathering resistant opal rock disintegration decomposition of minerals dissolution solution mass movements abrasion serpentine sulfate sulfide bedrock sedimentary rock aggregation of minerals sedimentation environment syderite aluminum oxide ferric oxide weathering chemical weathering physical weathering hydroxide aluminum hydroxide Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH Zakład Geologii Ogólnej i Matematycznej 7 © Krzysztof Pasierbiewicz Ćwiczenie Nr 7 basen sedymentacyjny bloki brekcja ewaporaty frakcja aleurytowa frakcja pelitowa frakcja psamitowa frakcja psefitowa gruz ił iłowiec kaustobiolity krzepnięcie lawy osadzanie piaskowiec popioły wulkaniczne pyłowiec skała biochemiczna skała chemiczna skała ilasta skała klastyczna skała krzemionkowa skała luźna skała organogeniczna skała piriklastyczna skała terrygeniczna skała węglanowa skała zwięzła skały okruchowe skały żelaziste składniki ziarnowe spoiwo średnia średnica ziarna średnica ziarna szczątki organiczne szczątki roślin szczątki zwierząt tuf tufit zlepieniec żwir Klasyfikacja skał osadowych sedimentation basin blocks breccia evaporites aleurite grain size pelitic grain-size psammite grain-size psephite grain-size debris clay, silt claystone caustobiolithes lava solidification deposition sandstone lava ashes siltstone bio-chemical rock chemical rock argillaceous rock, clay rock, luteous rock clastic rock silicic rock detached rock bio-genic rock pyroclastic rock terrigene rock carbonate rock coherent rock, solid rock, tough rock clastic rock ferrolites grain components cement mean grain-size grain-size organic remains plant fossils animal fossils tuff tuffite conglomerate gravel Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH Zakład Geologii Ogólnej i Matematycznej 8 © Krzysztof Pasierbiewicz Ćwiczenie Nr 8 i 9 cechy teksturalne dobrze wysortowany drobno-ziarnisty gruboziarnisty hieroglify jednostki kształt ziarna kulisty laminacja równoległa ławica metoda pół-ilościowa miąższość obtoczenie odchylenie standardowe oś ziarna powierzchnia graniczna warstwy prądy denne przekształcenie logarytmiczne rozkład wielkości ziarna rozrzut wielkości ziaren słabo wysortowany struktury deformacyjne struktury depozycyjne struktury erozyjne struktury sedymentacyjne średnia średnica średnioziarnisty uławicenie ułożenie ziaren upakowanie ziaren uziarnienie frakcjonalne warstwa warstwowanie warstwowanie konwolutne warstwowanie przekątne wielkość ziarna wysortowanie wzorzec ziarna stykające się ze sobą ziarno elipsoidalne ziarno kuliste ziarno spłaszczone ziarno wrzecionowate ziarno wydłużone Struktury sedymentacyjne textural features well-sorted fine grained coarse-grained hieroglyphs units grain shape sphere-shaped parallel lamination bed semi-quantitative method thickness roundness standard deviation grain axis layer boundary bed currents logarythmic transformation grain-size distribution grain-size dispersion poorly-sorted deformational structures depositional structures erosional structures sedimentary structures average diameter, mean diameter medium-grained bedding orientation of grains packing of grains graded bedding layer stratification convolute bedding cross-bedding grain-size, fraction sorting visual standard adjacent grains ellipsoidal grain spherical grain flattened grain cigar-shaped grain elongated grain Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH Zakład Geologii Ogólnej i Matematycznej 9 © Krzysztof Pasierbiewicz Ćwiczenie Nr 10 arkoza blok skalny bomba wulkaniczna brekcja wulkaniczna dobrze obtoczony głaz ił iłowiec lapilli less łupek łupek ilasty muł mułowiec Ostro krawędzisty piasek piaskowiec popiół wulkaniczny pył pył skała luźna skała zwięzła słabo obtoczony słabo-zwięzły spoiwo spoiwo dolomityczne spoiwo hematytowe spoiwo ilaste spoiwo kontaktowe spoiwo krzemionkowe spoiwo margliste spoiwo podstawowe spoiwo porowe spoiwo wapniste spoiwo żelaziste szarogłaz zlepieniec żwir Skały okruchowe arkose block of rock volcanic bomb volcanic breccia, eruptive breccia, igneous breccia, lava breccia well-rounded boulder clay claystone, clay shale lapilli loes shale, schist, slate, slatestone argillaceous schist mud mudstone, siltstone sharp-edged sand sandstone lava ash silt dust non-cohesive rock coherent rock, solid rock, tough rock poorly-rounded weakly cohesive cement dolomitic cement hematitic cement argillaceous cement contact cement siliceous cement marlaceous cement basal cement pore cement calcareous cement ferruginous cement grauwacke, greywacke, wacke conglomerate gravel Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH Zakład Geologii Ogólnej i Matematycznej 10 © Krzysztof Pasierbiewicz Ćwiczenie Nr 11 cementacja dolomit dolomit wapnisty dolomityzacja etykieta ostrzegawcza (kwas) halit jon magnezowy kompakcja kreda jeziorna kwas solny kwas solny lityfikacja margiel martwica wapienna ooid reaguje po podgrzaniu reakcja burzliwa sferosyderyt skała sproszkowana skały biogeniczne skały chemiczne skład ziarnowy syderyt szkielet wapień wapień dolomityczny wapień krynoidowy wapień krystaliczny wapień litotamniowy wapień marglisty wapień mikrytowy wapień muszlowy wapień oolitowy wapień organogeniczny wapień rafowy wapień zapiaszczony wapień ziarnisty węglan potasowy węglan sodowy węglan wapnia wytrącanie z roztworu żel wapienny Skały węglanowe cementation dolomite calcareous dolomite, limy dolomite dolomitization warning label (acid) halite magnesium ion compaction lake marl, cacustrine chalk, bog lime hydrochloric acid hydrochloric aid lithification marl calc-sinter ooid reacts when heated violent reaction sphaerosiderite powdered rock biogenic rocks chemical rocks grain composition siderite skeleton limestone dolomitic limestone crinoidal limestone crystalline limestone lithothamnium limestone marly limestone micrite limestone shell limestone oolitic limestone organogenic limestone reef limestone sandy limestone, arenaceous limestone, psammitic limestone, granular limestone potassium carbonate sodium carbonate calcium carbonate precipitation calcium gel Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH Zakład Geologii Ogólnej i Matematycznej 11 © Krzysztof Pasierbiewicz Ćwiczenie Nr 12 Skały krzemionkowe, ewaporaty, skały ilaste, skały fosforanowe, skały żelaziste, kaustobiolity bentonit bitumin bitumin ropny bitumin stały boksyt chlorek czert diatomit drobno-krystaliczny ewaporaty fosforyty gejzeryt glinokrzemiany grubo-krystaliczny kaolin kaustobiolit konkrecja krzemionkowa krzemień krzemionkowy lateryt opoka paliwo kopalne przełam muszlowy ropa naftowa siarczan siarczek skała fosforanowa skała macierzysta skała twarda skała zbita skały ilaste skały krzemionkowe skały żelaziste spongiolit szkielety organizmów średnio-krystaliczny tlenek węglowodory wietrzenie podmorskie wodorotlenek ziemia okrzemkowa żel krzemionkowy bentonite bitumen petroleum bitumen solid bitumen bauxite chloride chert diatomite, kieselguhr fine-crystalline evaporites phosphorites, phosphate rocks geyserite aluminosilicates coarse-crystalline kaolin caustobiolith siliceous concretion flint, firestone siliceous laterite gaize mineral fuel, fossil fuel conchoidal fracture, flinty fracture, shell-like fracture oil, petroleum sulfate sulfide phosphate rock parent rock hard rock compact rock, massive rock argillaceous rock silicic rock ferrolites spongiolite organic skeletons medium-crystalline oxide hydrocarbons halmerolysis hydroxide diatomaceous earth siliceous gel Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH Zakład Geologii Ogólnej i Matematycznej 12 © Krzysztof Pasierbiewicz Ćwiczenie Nr 13 amfibolit blast ciśnienie kierunkowe czynniki metamorficzne fyllit gneis gnejsowy grafit granat granoblastyczny homeoblastyczny korund krystaloblastyczny kwarcyt laminacja równoległa laminacja smugowa laminacja soczewkowa lepidoblastyczny lineacja linijny łupek metamorficzny łupkowy marmur metamorfizm kontaktowy metamorfizm regionalny minerały metamorficzne nematoblastyczny oczkowy odbarwienie porfiroblastyczny przemiany w stanie stałym przemieszczenie jonów przeobrażenie skał roztwory hydrotermalne skała metamorficzna skała pierwotna stan stały stan stopiony temperatura topnienia topnienie skał ułożenie bezładne ułożenie kierunkowe ułożenie kierunkowe zieleniec Skały metamorficzne amphibolite blast directional pressure agents of metamorphism phyllite gneiss gneissic graphite garnet granoblastic homeoblastic corundum crystalloblastic quartzite parallel lamination streaky lamination lensed lamination lepidoblastic lineation linear metamorphic shist shistic marble contact metamorphism regional metamorphism metamorphic minerals nematoblastic eyed discolouration porphyroblastic solid state changes rearranging of ions alteration of rocks hydrothermal solutions metamorphic rock original rock, primary rock solid state molten state melting point melting of rocks random orientation directive orientation directional orientation greenstone Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH Zakład Geologii Ogólnej i Matematycznej 13