uwzględniono zakażenie HIV. Daje to podstawy prawne do

Prawne i etyczne aspekty HIV/AIDS
Fakty i mity o HIV/AIDS
Mirosława Boksz-Kąkalec - Oddział Promocji Zdrowia i Oświaty
.
Zdrowotnej WSSE w Gorzowie Wlkp
HIV/AIDS w regulacjach międzynarodowych
Osoby żyjące z HIV mają takie same prawa jak każdy inny
człowiek
Prawo do życia
Prawo do zdrowia
Prawo do nauki
Prawo do pracy
Prawo równości wobec prawa i wolności od dyskryminacji
Prawo wolności od poniżającego traktowania
Prawo do swobody poruszania się
Prawo do prywatności i tajemnicy
HIV/AIDS w regulacjach międzynarodowych
Ani interes zdrowia publicznego ani ochrona praw i
wolności innych nie uzasadniają ograniczania praw
osób żyjących z HIV i chorych na AIDS gdyż osoby
te nie stanowią żadnego zagrożenia dla innych w
relacjach towarzyskich, domowych, w miejscu
pracy czy nauki.
(Rezolucja WHO41/24 z 1988 r.)
HIV/AIDS w regulacjach międzynarodowych
Jedynymi zagrożeniami stwarzającymi ryzyko
zakażenia HIV, są ryzykowne zachowania, których
znajomość i unikanie jest kwestią osobistych
decyzji.
(Rezolucja Światowego Zgromadzenia Zdrowia nr 43.35 z 14.05.1992)
Akty prawa międzynarodowego Unii Europejskiej
Regulacje dotyczące HIV / AIDS c.d.
Zalecenie 1116 (1989) Zgromadzenia Parlamentarnego
Rady Europy „ AIDS a prawa człowieka” wezwało:
•
•
do podejmowania przedsięwzięć służących ochronie poufności lub anonimowości
osób zakażonych i chorych na AIDS,
powstrzymywania się od hospitalizacji wyłącznie zakażonych HIV.
Zalecenie R(1989) 14 Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie
etycznych problemów zakażenia HIV w zakładach służby zdrowia:
•
•
Poradnictwo połączone z dobrowolnymi testami w kierunku HIV wykonywanymi
anonimowo i bezpłatnie są najskuteczniejszą metodą prewencji zakażeń HIV i
najbardziej godną polecenia z etycznego i prawnego punktu widzenia.
Poszanowanie praw człowieka oraz praw socjalnych osób zakażonych HIV oraz
chorych na AIDS ma znaczenie rozstrzygające dla powodzenia prewencyjnej
polityki zdrowia publicznego.
Akty prawa polskiego
Regulacje ogólne
•


Ustawa z 30 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz
zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.
Zawiera przepisy prawne zgodne ze współczesną
wiedzą medyczną, dostosowujące przepisy polskie
do wymagań unijnych. (Dz.U.08.234.1570.):
uwzględnia problemy związane z zakażeniem,
wykrywaniem i leczeniem HIV/AIDS
W ustawie w wykazie chorób zawodowych obok
choroby AIDS – uwzględniono zakażenie HIV.
Daje to podstawy prawne do uznania HIV za chorobę
zawodową możliwość przyznania świadczeń,
przysługujących z tego tytułu.
Akty prawa polskiego
Regulacje dotyczące HIV /AIDS:


Art. 161 kk.
Kto wiedząc, że jest zakażony wirusem HIV
naraża bezpośrednio inną osobę na zakażenie
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Rozporządzenie Rady Ministrów z 15 lutego
2011r. w sprawie Krajowego Programu
Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS
i (Dz. U. Nr 44, poz. 227).
Profilaktyka
poekspozycyjna
Uwarunkowania i zasady profilaktyki zakażeń
zawodowych HIV
Ekspozycja zawodowa - narażenie na zakażenie
materiałem zakaźnym (HIV, HBV, HCV ) może
nastąpić w trakcie:
wykonywania obowiązków służbowych u
pracowników służby zdrowia,
policji, służb pracujących w zakładach
penitencjarnych, strażaków, służb
sprzątających,
Uwarunkowania i zasady profilaktyki zakażeń
zawodowych HIV
Przykłady ekspozycji zawodowej :
zakłucie igłą zanieczyszczoną materiałem
potencjalnie zakaźnym,
skaleczenie skalpelem lub innym narzędziem
chirurgicznym,
zachlapanie śluzówek materiałem potencjalnie
zakaźnym,
zakłucie igłą nieznanego pochodzenia w
trakcie sprzątania.
HIV/AIDS w prawie polskim – ochrona
pracownika – ekspozycja zawodowa
•
•
W przypadku ekspozycji zawodowej
najczęściej następuje podanie leków
antyretrowirusowych.
Na pracodawcy lub zlecającym badanie ciąży
obowiązek udostępnienia leków i finansowania
kosztów ich zakupu .
( Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu
zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi z 2008 r.).
Zasady profilaktyki poekspozycyjnej zakażeń
z HIV
Skuteczne zabezpieczenie przed ewentualnym zakażeniem HIV w
przypadku ekspozycji na materiał potencjalnie zakaźny wymaga:
 zapewnienia możliwości szybkiego zbadania krwi pacjenta,
będącego źródłem ekspozycji na obecność HIV (nowa
ustawa o chorobach zakaźnych posiada zapis dopuszczający
możliwość wykonania testu bez zgody pacjenta);
 w przypadku wyniku dodatniego szybkiego podania
pierwszej dawki leku antyretrowirusowego przez specjalistę.
 profilaktyka poekspozycyjna trwa 28 dni
 Uwaga! Jeśli po rozpoczęciu profilaktyki okaże się, że osoba
będąca potencjalnym źródłem zakażenia jest niezakażona, to
można profilaktykę przerwać.
Przyjmowanie profilaktyki poekspozycyjnej zmniejsza ryzyko zakażenia
HIV o 80% (w pierwszej godzinie).
Polityka państwa polskiego w zakresie
walki z epidemią HIV/AIDS :
•
Utworzenie Krajowego Centrum ds. AIDS –
agenda Ministerstwa Zdrowia – które zajmuje
się zagadnieniami medycznymi, społecznymi
etycznymi i prawnymi w zakresie szeroko
pojętej problematyki HIV/AIDS,
•
Stworzenie ogólnopolskiej sieci
specjalistycznych ośrodków terapii ARV,
•
Stworzenie ogólnopolskiej sieci PKD,
Prawa pacjenta
•
•
Prawo do informacji
Prawo do świadomego uczestnictwa w
procesie leczenia i decydowania o
zabiegach medycznych
•
Prawo od poufności
•
Prawo od opieki medycznej
Prawo pacjenta do informacji o swoim stanie
zdrowia





żeby informacja o wyniku testu powinna być przekazana
osobie, której test wykonano bez względu na to czy wynik
testu jest dodatni czy ujemny,
wynik testu pacjent powinien otrzymać osobiście ,
wyników nie należy przesyłać pocztą ani przekazywać
telefonicznie ( obowiązek przestrzegania tajemnicy
zawodowej )
w przypadku oddawania krwi w stacjach krwiodawstwa
w przypadku wyniku dodatniego przesyła się do
niedoszłych dawców pisma z prośbą o pilne zgłoszenie się
w celu poinformowania o wyniku,
Pacjent zakażony HIV powinien być pouczony




o obowiązku poinformowania partnera seksualnego
o swoim zakażeniu,
o konieczności ewentualnej modyfikacji swojego
życia seksualnego,
o tym, że nie może być dawcą krwi, narządów,
tkanek i nasienia,
o możliwościach dalszego leczenia i opieki.
Prawo do opieki medycznej
•






•
Prawo do bezpłatnego leczenia :
dotyczy to pacjentów wymagających leczenia
specjalistycznego w związku z zakażeniem HIV lub AIDS,
każdego innego świadczenia zdrowotnego , którego może
wymagać osoba zakażona HIV,
Lekarz zobowiązany jest do udzielenia pacjentowi
zakażonemu HIV i choremu na AIDS wymaganej opieki
medycznej - fakt zakażenia nie uzasadnia odmowy
udzielenia pomocy medycznej i jest przejawem
dyskryminacji wobec osoby zakażonej HIV
Wyjątki:
Kiedy pacjent zachowuje się agresywnie
Kiedy odmawia stosowania się do zaleceń lekarza
Pacjent nie jest zobowiązany do informowania personelu
medycznego o fakcie zakażenia !!!
Prawo do opieki medycznej



W Polsce leczenie specjalistyczne pacjentów
zakażonych HIV nie wiąże się z obowiązkiem
rejonizacji .
Istnieje możliwość podjęcia leczenia w dowolnym
ośrodku klinicznym przeznaczonym dla w/w.
w zakażeniu HIV leczenie nie jest prawnie
obowiązujące - poddanie się leczeniu lub jego
odmowa należą do decyzji osoby żyjącej z HIV.
Problem HIV/AIDS w rodzinie
Problem HIV/AIDS w rodzinie


osoba zakażona nie stwarza zagrożenia wobec
domowników w zwykłych kontaktach towarzyskich
powinna jednak używać wyłącznie swoich
osobistych przyborów takich jak : maszynki do
golenia , szczoteczki do zębów, lub innych
przedmiotów, na które może się dostać zakażona
krew,

zakażony ma prawo do zachowania tajemnicy przed
członkami rodziny,

zakażony ma obowiązek poinformowania
wspólmałżonka o zakażeniu,
Problem HIV/AIDS w rodzinie

wskazane jest przeprowadzenie testów u osób
planujących założenie rodziny i ciężarnych

osoby zakażone mają szanse na urodzenie dzieci
zdrowych



w przypadku gdy zakażenie dotyczy dziecka, troska
o zadbanie objęcia go stałą opieką lekarską jest
obowiązkiem rodziców,
rodzice lub opiekunowie prawni dziecka nie są
zobowiązani do informowania personelu szkoły,
przedszkola czy środowiska, w którym dziecko
przebywa o jego zakażeniu,
w przypadku poinformowania wychowawcy o
zakażeniu dziecka , jest on zobowiązany do
zachowania tego faktu w tajemnicy.
Kilka faktów o testowaniu



bez diagnostyki laboratoryjnej wykrycie
zakażenia na podstawie objawów klinicznych
jest praktycznie niemożliwe,
osoby nieświadome swego zakażenia przekazują
wirus innym,
ważne jest, żeby jak najwcześniej i u jak
największej liczby osób będących zakażonymi
HIV wykryć to zakażenie.
Rola i znaczenie testowania w kierunku
HIV

Wczesne wykrycie zakażenia i zastosowanie leczenia ARV
przedłuża życie o wiele lat ( życie do późnej starości)

Zapewnia osobom zakażonym profesjonalną opiekę
i monitorowanie zakażenia,



medyczną
Możliwość pomocy organizowanej przez grupy wsparcia i
stowarzyszenia wolontariuszy działające na rzecz osób
zakażonych i chorych na AIDS (pomoc psychologiczna,
socjalna, prawna),
Możliwość urodzenia niezakażonego dziecka przez ciężarną
HIV+ ,
Możliwość urodzenia niezakażonego dziecka z ojca HIV+
(oczyszczenie nasienia - w Polsce wykonywane przez
Pracownię Wirusologii Narodowego Instytutu Zdrowia
Publicznego w Warszawie)
Wykrywanie zakażenia:
Po 2,4-12 tygodniach od ekspozycji:
-pojawienie się swoistych przeciwciał
anty -HIV.
-wykrycie antygenu p-24
Wykluczenie zakażenia
Po 12 tygodniach od ekspozycji:
od momentu ryzykownego zachowania
np. kontaktu seksualnego czy kontaktu
z krwią osoby zakażonej
Punkty anonimowego, bezpłatnego testowania
w kierunku HIV w woj. lubuskim


Punkt Konsultacyjno-Diagnostyczny przy WSSE w Gorzowie Wlkp.
ul. Mickiewicza 12B pok.25
tel. 95 722 60 57
czynny: wtorki 15.00 - 18.00
Punkt Konsultacyjno-Diagnostyczny przy ALDEMED Centrum
Medyczne
Niepodległości 1 I piętro pok. 11
czynny: wtorki 16.30 - 18.30
czwartki 16.30 - 18.30
Fakty i mity o HIV/AIDS





Są trzy drogi zakażenia HIV:
- kontakt seksualny
- krew
- matka może zakazić dziecko podczas porodu,
ciąży, karmienia piersią
Zakażenia można wykryć tylko specjalnym testem,
zwykłe badanie krwi nie wykryje zakażenia,
Osoby zakażonej HIV nie można poznać po
wyglądzie,
Średnio 8-10 lat można żyć z HIV bez żadnych
objawów,
Nie wszyscy zakażeni wiedzą o swoim zakażeniu,
nie mogą więc uprzedzić o tym partnera czy
partnerkę ( średnio 50 %)
Fakty i Mity o HIV/AIDS





Pierwszy kontakt seksualny w życiu kobiety jest
szczególnie ryzykowny, jeśli partner jest zakażony
HIV, szczególnie dla młodych dziewcząt z jeszcze
nie w pełni dojrzałymi narządami płciowymi ( potem
również w okresie menopauzy)
Zakażenie w kontaktach seksualnych przenosi się
znacznie łatwiej z mężczyzny na kobietę niż
odwrotnie,
Prezerwatywy nie przepuszczają wirusa HIV ( nie
mają mikro- porów), potwierdziły to badania
prowadzone wśród osób zakażonych,
Nie każdy kontakt seksualny z osobą zakażoną jest
zakaźny,
Osoby zakażone mogą urodzić i spłodzić zdrowe
dziecko.
Fakty i mity o HIV/AIDS

―
―
―
―
―
―
―
―
Nie można się zakazić :
śpiąc w jednym łóżku z osobą zakażoną ( bez
kontaktów seksualnych),
przez dotyk czy przytulenie osoby zakażonej ,
drogą kropelkową ,
dając gryza (kanapka, łakocie),
używając ubrań osoby zakażonej, grzebienia,
używając tych samych naczyń, łyżek , widelców
korzystając z tej samej toalety,
owady nie przenoszą zakażenia na człowieka,