Kamerun - Praca nad jêzykiem gidarskim

Praca nad językiem gidarskim
Figuil, 01.03.1989
Kamerun
Od pół roku jestem na nowej placówce - na pewno dobrze znanej wszystkim Czytelnikom „Misyjnych Dróg”.
Figuil to centrum naszej polskiej misyjnej delegatury w północnym Kamerunie. Oprócz prac ściśle
duszpasterskich na miejscu i w terenie niemało czasu zajmuje mi praca nad językiem naszych Gidarów. Być
moŜe na ten temat jeszcze niewiele pisaliśmy, a przecieŜ jest to zagadnienie niezwykle waŜne w pracy
misjonarza. Zanim głośno się mówiło o inkulturacji, misjonarze byli świadomi tego, Ŝe Dobrą Nowinę naleŜy
przekazywać ludowi w jego własnym, rodzimym języku. Ukazała to zresztą bardzo dobitnie nasza pierwsza
misja wśród Gidarów w Lam. Kiedy pierwszy misjonarz o. Elie Beve, Francuz, przybył do tej wioski 40 lat
temu, nikt nie znał jeszcze języka francuskiego. O. Elie rozpoczął pracę ewangelizacyjną w języku foulfoulde
bardzo rozpowszechnionym w całym północnym Kamerunie - wśród niezwykłej mozaiki języków
plemiennych. Mówiło się nim na targowisku i innych miejscach publicznych. Był to jednak język
muzułmanów, praktyczny w kontaktach handlowych i administracyjnych, ale nie lubiany przez ludność,
która od setek lat broniła się przed wpływami i dominacją islamu. Pomimo, Ŝe o. Beve znalazł po kilku
latach trudnej pracy grupę oddanych sobie wiernych, nie spotkał się wśród ogółu z gorącym przyjęciem.
Przyczyną była bariera języka gidarskiego - „ich języka”. Z kaŜdym dniem uświadamiał sobie znaczenie
poznania tego języka. Z pomocą swoich pierwszych chrześcijan poznawał go coraz lepiej. W swoich
wspomnieniach pisze, Ŝe przełom w jego trudnych latach ewangelizacji nastąpił w niedzielę, gdy po raz
pierwszy odmówił w czasie Mszy św. „Ojcze nasz” w języku gidarskim. Zyskał zaufanie. Następne niedziele
to juŜ tylko radość - jak wspomina o. Elie. Dla ciekawości podaję, Ŝe słowo „Mangelwa” = Bóg Ojciec”, od
którego rozpoczyna się w języku gidarskim Modlitwa Pańska oznacza dosłownie tego, „który, gdy mówi, ma
miłość w ustach i przez którego wszystko się staje”.
Przystąpiono do tłumaczenia tekstów Mszy św. i niektórych części Pisma św. Trudno sobie wyobrazić jak
złoŜona i twarda była ta praca. Trzeba było rozpocząć od alfabetu. PosłuŜono się zapisem alfabetu
francuskiego. Pierwsze tłumaczenia, pomimo Ŝe nie były doskonałe, niezwykle pomagały w początkowym
etapie ewangelizacji. Nasza polska grupa, gdy przybyła do Kamerunu w 1970 r., przyczyniła się w duŜym
stopniu do kontynuowania tych prac. Gidarzy byli bowiem głównym plemieniem, wśród którego
rozpoczęliśmy pracę misyjną. Przetłumaczono wszystkie cztery Ewangelie oraz Dzieje Apostolskie.
Zastosowaliśmy w zapisie równieŜ niektóre litery alfabetu polskiego. Robiono wszystko co moŜliwe, aby
Słowo BoŜe mogło być głoszone. Nasza praca nad językiem gidarskim i tłumaczeniami trwa nadal.
Sięgnęliśmy po specjalistów, nawiązaliśmy kontakt ze znanym francuskim lingwistą Danielem Barreteau.
W naszych opracowaniach zastosowaliśmy przede wszystkim zapis międzynarodowy, stosowany juŜ
w grupie językowej ,,tchadique”, do której naleŜy równieŜ język gidarski. Jako ciekawostkę moŜe podam,
Ŝe nasze wspólne prace rozpoczęliśmy od analizy opowiadań gidarskich, co nam pomogło w ostatecznych
ustaleniach alfabetu gidarskiego. Te opracowania pozwalają nam obecnie na o wiele lepsze oddanie ducha
języka gidarskiego w naszych tłumaczeniach. Teksty są bardziej zrozumiałe - tak przynajmniej orzekają nasi
Gidarzy.
Kontynuujemy nasze prace. Pan Daniel Barreteau zajmuje się obecnie opracowaniem leksykonu
gidarskiego. Trzeba jeszcze o tym wspomnieć, Ŝe nieocenioną pomoc dają nam nasi miejscowi ojcowie
i seminarzyści - Gidarzy. Przybywa ich z kaŜdym rokiem. To ich język rodzimy niewątpliwie usłyszana Dobra
Nowina w tym języku, była u podstaw ich powołania. MoŜna by na ten temat snuć wiele refleksji.
W kaŜdym razie, pomimo Ŝe praca nad językiem pochłania nam wiele czasu i jest Ŝmudna i tak trudna, jest
ona niezwykle waŜna w działalności misyjnej. Stanowi podstawę ewangelizacji.
Wspomnijcie teŜ czasem w modlitwach tych misjonarzy przy biurku. Serdecznie Was w ich imieniu
pozdrawiam.
Kozioł Władysław OMI