poradnik dla pacjenta na temat udaru mózgu i migotania

PORADNIK DLA PACJENTA
NA TEMAT UDARU
MÓZGU I MIGOTANIA
PRZEDSIONKÓW (MP)
Lek podlega dodatkowej kontroli. Pozwoli to na szybką identyfikację nowych informacji o bezpieczeństwie leku. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek skutków
ubocznych należy zasięgnąć porady lekarza, farmaceuty lub pielęgniarki. Obejmuje to wszelkie możliwe działania niepożądane, łącznie z działaniami niewymienionymi
w ulotce informacyjnej leku. Skutki uboczne można także zgłaszać bezpośrednio poprzez system Yellow Card Scheme pod adresem: www.mhra.gov.uk/yellowcard.
Zgłoszenia działań niepożądanych pomagają uzyskać więcej informacji o bezpieczeństwie tego leku.
Dane osobowe
Imię i nazwisko:
Dane kontaktowe:
Dane kontaktowe na wypadek sytuacji nagłych:
Imię i nazwisko konsultanta:
Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej:
WSTĘP
To, że nurtują nas pytania, kiedy doświadczamy lub
próbujemy czegoś nowego, leży w naturze ludzkiej.
Jeśli dodatkowo ta nowa rzecz związana jest z naszym
zdrowiem, tym bardziej ważne jest, abyśmy mieli
dostęp do informacji dających nam poczucie komfortu.
Jeśli przygotowujesz się do terapii lekiem Xarelto (rywaroksaban) w ramach profilaktyki udaru mózgu związanego z migotaniem przedsionków (MP), naturalne jest, że interesuje Cię,
co to za lek, jak działa i jak często trzeba go przyjmować.
We współpracy z głównymi organizacjami pacjentów,
firma Bayer HealthCare opracowała plan Xarelto Xpert,
który pomaga zrozumieć i lepiej radzić sobie z chorobą.
Postępując zgodnie z naszym planem obejmującym
pięć kroków opisanych w tym poradniku, staniesz się
ekspertem w kwestiach dotyczących swojej choroby dzięki:
•
•
•
•
•
ploring – zbadaniu Twojego stanu zdrowia
roviding – dostarczeniu informacji na temat leku
Xarelto i jego działania
xplaininig – wyjaśnieniu, jak należy przyjmować
lek Xarelto
evealing – udostępnieniu odpowiedzi na często
zadawane pytania
aking – wskazaniu innych przydatnych źródeł informacji
Mamy nadzieję, że dzięki temu poradnikowi będziesz
mógł podjąć bez wątpliwości następny krok w terapii
lekiem Xarelto. W celu uzyskania dodatkowych informacji
o leku Xarelto zapoznaj się z ulotką dla pacjenta.
1
CZYM JEST MP?
Migotanie przedsionków jest chorobą serca –
dokładniej rodzajem zaburzenia rytmu serca. Oznacza
to, że serce nie pracuje tak dobrze, jak powinno, i może
prowadzić do większego zagrożenia udarem mózgu.
Około 750 000 mieszkańców Wielkiej Brytanii
choruje na MP, a częstość występowania tego
schorzenia wzrasta z wiekiem.1
Czym jest udar mózgu?
Do udaru dochodzi, kiedy przerwany zostaje dopływ
krwi do pewnej części mózgu. Może to być skutkiem
zablokowania tętnicy (udar niedokrwienny) lub krwotokiem
do mózgu (udar krwotoczny). Przemijający napad
niedokrwienny (TIA), nazywany również mini-udarem, jest
podobny do udaru, lecz jego objawy są przemijające.
2
Udar mózgu jest wyniszczającą chorobą, która może wpłynąć
na podstawowe funkcje życiowe, procesy myślowe, zdolność
uczenia się, sposób odczuwania bodźców i komunikacji. Skutki
udaru przejawiają się nagle, a do objawów należą: uczucie
drętwienia, osłabienia lub paraliżu po jednej stronie ciała,
bełkotliwa mowa i trudności w znalezieniu słów i zrozumieniu
mowy. Niektóre osoby tracą wzrok lub widzą niewyraźnie,
inne stają się zdezorientowane lub niezdecydowane.
Około
750 000 mieszkańców
Wielkiej Brytanii
choruje na migotanie
przedsionków,
a częstość
występowania MP
wzrasta z wiekiem.
3
Żyła
główna górna
Aorta
Tętnica
płucna
Lewy
przedsionek
Prawy
przedsionek
Powstający
zakrzep
Lewa
komora
Prawa
komora
Żyła
główna dolna
60–100 uderzeń na minutę
Normalne, miarowe tętno (w spoczynku)
wynosi od 60 do 100 uderzeń na minutę.
Powyższy schemat
objaśnia, jak może
dojść do udaru u
osób, u których
stwierdzono MP.
Powyżej 100 uderzeń na minutę
W przypadku migotania przedsionków serce
bije szybciej i niemiarowo – czasami powyżej
140 uderzeń na minutę. Ponieważ krew nie może
dobrze przepływać, może powstać zakrzep.
Jaki jest związek pomiędzy MP i udarem?
Serce jest mięśniem, którego zadaniem jest pompowanie
krwi do całego organizmu – ta czynność wytwarza tętno.
Normalne tętno (w spoczynku) jest miarowe i wynosi od
60 do 100 uderzeń na minutę. Serce osób z migotaniem
przedsionków doświadcza epizodów, podczas których bije
szybciej i niemiarowo – czasami powyżej 140 uderzeń
na minutę. Możesz zmierzyć sobie częstość akcji serca
poprzez wyczucie tętna na nadgarstku lub szyi.
Jeśli Twoje serce bije szybko lub niemiarowo, może nie
mieć czasu, aby odpocząć i opróżnić się dobrze z krwi
przed ponownym napełnieniem. W wyniku tego krew
nie przepływa szybko i płynnie i może tworzyć zakrzepy.
Jeśli następnie takie zakrzepy wędrują krwiobiegiem
do mózgu, mogą zablokować przypływ krwi do części
mózgu i doprowadzić do udaru lub mini-udaru.
Powyższe schematy pomagają objaśnić cały proces.
4
Udar mózgu jest wywołany
przez zakrzep, który
przemieszcza się i w końcu
utkwi w mózgu, blokując
w ten sposób częściowo
dopływ krwi
Ponieważ stwierdzono u Ciebie migotanie przedsionków,
lekarz oceni Twoje indywidualne ryzyko udaru. Metodą,
którą lekarz może w tym celu wykorzystać, może być
poniższa skala oceny CHADS2*:
* Lekarz może
również skorzystać
z podobnej
skali zwanej
CHADS2-VASc.
Pytanie
Punkty
Czy masz powyżej 75 lat?
1
Czy cierpisz na nadciśnienie?
1
Czy chorujesz na cukrzycę?
1
Czy cierpisz na niewydolność serca?
1
Twój wynik
Czy kiedykolwiek miałeś udar mózgu
(również postać łagodną)?
2
Łącznie
Skala CHADS2 służy do oceny, czy konieczne jest
stosowanie leków przeciwzakrzepowych (rodzaju leków
spowalniających zdolność krzepnięcia krwi i w ten sposób
ograniczających ryzyko powstania zakrzepów w naczyniach
krwionośnych). Terapia przeciwzakrzepowa jest zalecana,
kiedy wynik wynosi 2 lub więcej punktów, ale w niektórych
przypadkach może zostać zalecona, nawet jeżeli wynik jest
poniżej 2, w zależności od indywidualnej oceny lekarza.
5
Jakie są przyczyny i objawy MP?
Przyczyny MP nie są w pełni znane,
ale wiadomo, że schorzenie to
jest związane z wiekiem – czym
starsza osoba, tym większe
prawdopodobieństwo pojawienia się
MP. Dodatkowo ryzyko wystąpienia
MP jest większe u osób cierpiących
na inne schorzenia serca, takie jak:
• nadciśnienie;
• choroba serca (choroba wieńcowa);
• niektóre postacie schorzeń
zastawek serca.
Wiele osób cierpiących na MP nie ma
żadnych objawów i schorzenie zostaje u nich wykryte dopiero w trakcie
rutynowej kontroli lub po problemach
zdrowotnych. U osób, u których jednak
występują, najczęstszymi objawami są:
• k ołatanie (świadomość bicia serca),
przy czym serce może bić bardzo
szybko;
• zmęczenie;
• duszności;
• zawroty głowy;
• ból w klatce piersiowej.
6
Czy istnieją różne rodzaje MP?
We wczesnym stadium choroby
MP może pojawić się i ustąpić bez
ostrzeżenia. Pomiędzy „epizodami“
mogą występować długie przerwy;
istnieją również przypadki, kiedy
osoby we wczesnym stadium choroby
nie zdają sobie z niej nawet sprawy.
Trzy główne rodzaje MP to:
• Napadowe MP: więcej epizodów, które ustają do
7 dni bez leczenia.
• Przetrwałe MP: epizody trwające dłużej niż 7 dni lub
krócej, jeśli są leczone.
• Długotrwale przetrwałe MP: nieprzemijające MP
trwające dłużej niż jeden rok.
Ryzyko wystąpienia udaru mózgu jest zwiększone
w przypadku wszystkich rodzajów MP.
Jakie są sposoby leczenia MP?
MP leczy się różnie u różnych osób, w zależności od
stwierdzonego rodzaju choroby, wieku, objawów,
obecności innych dolegliwości i ogólnego stanu
zdrowia. W celu regulacji częstości i rytmu bicia serca
stosowane są leki przeciwarytmiczne; dodatkowo
podjęte mogą zostać inne procedury kardiologiczne.
Dostępne opcje leczenia omówi z Tobą Twój lekarz.
Lek Xarelto nie wyleczy migotania przedsionków,
dlatego nie wolno Ci przerywać przyjmowania obecnie
stosowanych leków, które przepisał Ci lekarz w celu
regulacji częstości akcji serca.
7
PORADNIK KROK PO KROKU
NA TEMAT LEKU XARELTO
Lek Xarelto nie wyleczy
migotania przedsionków, dlatego nie
wolno Ci przerywać
przyjmowania obecnie
stosowanych leków,
które przepisał Ci
lekarz w celu regulacji
częstości akcji serca.
Co to jest lek Xarelto?
Xarelto jest lekiem przeciwzakrzepowym, którego
działanie polega na spowalnianiu zdolności krzepnięcia
krwi i w ten sposób ograniczeniu ryzyka powstania
niebezpiecznych zakrzepów. Ponieważ chorujesz na
migotanie przedsionków, jesteś narażony na większe
ryzyko powstania zakrzepu. Lekarz przepisał Ci lek
Xarelto w celu profilaktyki tworzenia się zakrzepów
i ich przemieszczania do mózgu, co w ostateczności
doprowadziłoby do udaru powodującego inwalidztwo.
Zaleca się, aby pacjenci, u których występuje przynajmniej
jeden czynnik ryzyka udaru, przyjmowali leki przeciwzakrzepowe w celu zmniejszenia ryzyka udaru.2
Jak działa lek Xarelto?
Krzepnięcie krwi jest naturalnym procesem w organizmie
(nazywanym kaskadą krzepnięcia). Na przykład, kiedy
zatniesz się, widoczny jest powstający zakrzep, który
ma na celu zatrzymanie krwawienia.
8
Lek Xarelto należy do grupy zwanej lekami przeciwzakrzepowymi. Jego działanie polega na blokowaniu specjalnego białka
w krwi – czynnika Xa („dziesięć A“), o którym wiadomo, że
odgrywa kluczową rolę w inicjacji procesu kaskady krzepnięcia.
Kiedy wyściółka naczynia krwionośnego zostaje
uszkodzona, w miejscu uszkodzenia aktywują się płytki
krwi, które pomagają zapobiec dalszym obrażeniom
Zaktywowana
zostaje kaskada
krzepnięcia,
prowadząca
do powstania
zakrzepu
Aktywuje
Staje się
Aktywuje
Pt
Pt
Aktywuje
Pt
Pt
Pt
Aktywuje
Pt
Pt
Białka
Czynnik Xa
Protrombina
Trombina
Fibrynogen
Klej fibrynowy łączący płytki krwi w celu
Preparat Xarelto
wytworzenia zakrzepu
blokuje czynnik
Xa i tym samym
Xarelto
ogranicza
zdolność
wytwarzania
się zakrzepów
Zablokowanie czynnika Xa zapobiega tworzeniu
się kolejnych białek biorących również udział
w kaskadzie krzepnięcia i przez to zmniejsza tendencję
do wytwarzania zakrzepów.
Powyższy schemat pomoże Ci zrozumieć, jak działa
lek Xarelto.
Jak przyjmować lek Xarelto?
Lek Xarelto przyjmowany jest doustnie i w przypadku
profilaktyki udaru mózgu związanego z MP zwykła dawka
leku to jedna tabletka 20 mg raz na dobę. Tabletkę należy
połknąć w całości, najlepiej popijając wodą, w trakcie
jedzenia. Najlepiej przyjmować tabletkę o stałej porze
każdego dnia, gdyż wtedy łatwiej jest o tym pamiętać.
U pacjentów z osłabioną czynnością nerek stosowana
jest jedna tabletka 15 mg raz na dobę, przyjmowana
w trakcie jedzenia.
Lek Xarelto jest
stosowany w leczeniu
różnych pacjentów
z różnych powodów.
Inna osoba, której
przepisano lek Xarelto,
może przyjmować
inną dawkę niż Ty. Lek
Xarelto należy zawsze
przyjmować zgodnie
z zaleceniami lekarza
i w razie wątpliwości
związanych z właściwą
dawką należy zwrócić
się do lekarza lub
farmaceuty.
9
ODPOWIEDZI NA PYTANIA
DOTYCZĄCE LEKU XARELTO
Co należy zrobić w razie pominięcia
dawki leku Xarelto?
Jeśli pominąłeś dawkę leku
Xarelto, zażyj tabletkę, gdy tylko
sobie o niej przypomnisz. Kolejną
tabletkę przyjmij następnego
dnia, a następnie kontynuuj
przyjmowanie jednej tabletki
raz na dobę. Nie przyjmuj
dwóch tabletek w ciągu jednej
doby w celu uzupełnienia
pominiętej dawki.
Co należy zrobić w razie przyjęcia zbyt
dużej dawki leku Xarelto?
W razie przyjęcia zbyt dużej liczby
tabletek Xarelto skontaktuj się
natychmiast z lekarzem, ponieważ
zażycie zbyt dużej liczby tabletek
może zwiększyć ryzyko krwawienia.
Jak długo będzie trwała terapia
lekiem Xarelto?
Okres terapii lekiem Xarelto
zależny jest od indywidualnej
oceny czynników ryzyka i korzyści
związanych z długofalowym
leczeniem profilaktycznym. Lekarz
omówi z Tobą tę kwestię
i wspólnie zdecydujecie, jak
długi okres terapii będzie dla
Ciebie najbardziej odpowiedni.
12
Jakie są najczęstsze działania
niepożądane na skutek stosowania
leku Xarelto?
Jak każdy lek, lek Xarelto
może powodować działania
niepożądane. Ponieważ nie
jesteśmy wszyscy tacy sami działania
te będą różne u różnych osób.
Ponieważ lek Xarelto jest lekiem
przeciwzakrzepowym spowalniającym
zdolność krzepnięcia krwi, częstym
działaniem niepożądanym jest
podwyższone ryzyko krwawienia
– bądź w postaci zewnętrznej,
widocznej utraty krwi, bądź krwotoku
wewnętrznego, do środka organizmu.
Do objawów krwawienia należą:
• niewyjaśnione zawroty głowy lub
osłabienie;
• obrzęk i dyskomfort;
• nagły, ostry ból głowy;
• n
ietypowe siniaczenie,
krwawienie z nosa, krwawienie
dziąseł, opóźnione ustawanie
krwawienia z rany;
• cięższe niż zwykle krwawienie
menstruacyjne lub krwawienie
z pochwy;
• różowy lub brązowy mocz,
czerwony lub czarny stolec;
• krwioplucie podczas kaszlu lub
wymiotowanie krwią lub substancją
przypominającą fusy z kawy.
Jeśli wystąpią jakiekolwiek
objawy krwawienia, natychmiast
powiadom o nich lekarza lub
odwiedź najbliższy oddział
pomocy doraźnej, aby poddać się
monitorowaniu i ocenie leczenia.
Pełny wykaz możliwych działań
niepożądanych znajduje się w
ulotce dla pacjenta dołączonej
do tabletek Xarelto. Jeśli
kiedykolwiek będzie Ci się
wydawało, że wystąpiły u Ciebie
działania niepożądane na skutek
stosowania leku Xarelto,
natychmiast zasięgnij porady
lekarza lub farmaceuty.
Pamiętaj, że lek Xarelto należy
przyjmować codziennie –
pominięcie dawki zwiększa
ryzyko udaru.
Czy w razie zacięcia się w trakcie
terapii lekiem Xarelto będę
krwawić więcej?
Ponieważ lek Xarelto spowalnia
zdolność krzepnięcia krwi,
krwawienie jest częstym działaniem
niepożądanym. Niemniej jednak
jeśli wystąpi u Ciebie nadmierne
krwawienie, natychmiast
powiadom o tym lekarza.
Co stanie się w razie konieczności
poddania się zabiegowi
dentystycznemu lub operacji
w trakcie terapii lekiem Xarelto?
Ponieważ lek Xarelto może
zwiększyć ryzyko krwawienia,
przed jakimkolwiek zabiegiem
dentystycznym lub operacją
powinieneś poinformować dentystę
lub lekarza o stosowaniu leku
Xarelto. Na odwrocie tego poradnika
dołączona jest karta ostrzeżeń dla
pacjenta, którą należy mieć zawsze
przy sobie i pokazywać przed
każdym zabiegiem dentystycznym/
każdą operacją w celu zapewnienia
odpowiedniego leczenia.
13
ODPOWIEDZI NA PYTANIA
DOTYCZĄCE LEKU XARELTO
Czy podczas terapii lekiem Xarelto
będę pozostawać pod obserwacją?
W przeciwieństwie do innych
leków przeciwzakrzepowych (np.
warfaryny), u których występuje
więcej interakcji z lekami i jedzeniem,
w przypadku terapii lekiem Xarelto
nie jest konieczne przeprowadzanie
badań krwi. Musisz jednak chodzić
regularnie na wizyty kontrolne
u swojego lekarza w celu oceny
i leczenia choroby oraz obserwacji
terapii lekiem Xarelto.
Czy w trakcie terapii lekiem Xarelto
muszę unikać pewnego rodzaju
jedzenia?
Nie. Lek Xarelto należy przyjmować
w czasie jedzenia; nie są znane
żadne interakcje z jedzeniem.
Czy w trakcie terapii lekiem Xarelto
mogę pić alkohol?
Lek Xarelto i alkohol nie oddziałują
na siebie. Należy jednak zawsze pić
z umiarem i dotrzymywać zalecenia.
Czy razem z lekiem Xarelto mogę
przyjmować inne leki?
Czy mogę przyjmować lek Xarelto,
jeśli cierpię na nietolerancję
niektórych cukrów?
Powiadom lekarza o wszystkich
przyjmowanych lekach, również
tych, które wydawane są bez
recepty (np. preparaty ziołowe,
witaminy, leki wydawane
bez recepty).
Lek Xarelto zawiera laktozę,
dlatego jeśli stwierdzono u Ciebie
wcześniej nietolerancję niektórych
cukrów, przed przyjęciem leku
skontaktuj się z lekarzem.
Czy mogę prowadzić pojazdy lub
obsługiwać maszyny w trakcie
terapii lekiem Xarelto?
Lek Xarelto może powodować
omdlenia lub zawroty głowy.
W razie wystąpienia takich
objawów nie powinieneś prowadzić
pojazdów ani obsługiwać maszyn.
14
Czy mogę przyjmować lek Xarelto,
jeśli jestem w ciąży lub karmię piersią?
Jak należy przechowywać
lek Xarelto?
Jeśli jesteś w ciąży lub karmisz piersią,
musisz koniecznie porozmawiać
o tym z lekarzem, ponieważ w takim stanie nie możesz przyjmować
leku Xarelto. Jeśli istnieje ryzyko, że
możesz zajść w ciążę, musisz w czasie
przyjmowania leku Xarelto stosować
skuteczną metodę antykoncepcji.
Jeśli w czasie stosowania leku Xarelto
zajdziesz w ciążę, natychmiast poinformuj o tym lekarza, który omówi
z Tobą możliwości dalszego leczenia.
Do przechowywania leku
Xarelto nie są potrzebne żadne
specjalne warunki, ale należy
go przechowywać w miejscu
niewidocznym i niedostępnym
dla dzieci i nie stosować po upływie
terminu ważności (podanego
na opakowaniu).
Kiedy nie wolno przyjmować
leku Xarelto?
Leku Xarelto nie możesz przyjmować:
• jeśli masz uczulenie (nadwrażliwość)
na lek Xarelto lub którykolwiek ze
składników tego leku;
• jeśli występuje u Ciebie nadmierne
krwawienie;
• jeśli występuje u Ciebie choroba
wątroby, która prowadzi
do zwiększonego ryzyka krwawienia;
• jeśli jesteś w ciąży lub karmisz
piersią.
Jeśli zaistniały u Ciebie powyżej
opisane okoliczności, porozmawiaj
z lekarzem.
Jeśli masz nadal pytania
dotyczące stosowania leku
Xarelto, o odpowiedź
i ewentualne dodatkowe
informacje zwróć się do
swojego lekarza.
15
JAK UŻYWAĆ
KARTĘ OSTRZEŻEŃ
DLA PACJENTA
XARELTO
W razie nagłego przypadku (którego wystąpienie jest mało
prawdopodobne), opiekujący się Tobą lekarz musi zostać
poinformowany o wszystkich lekach, które przyjmujesz,
aby mógł Ci udzielić odpowiedniej opieki. Dołączona
karta ostrzeżeń dla pacjenta ma na celu poinformowanie
lekarza o tym, że przyjmujesz lek Xarelto. Kartę należy
mieć zawsze przy sobie.
Kartę należy również pokazywać przed każdym
zabiegiem dentystycznym/każdą operacją w celu
zapewnienia odpowiedniej opieki.
16
PRZYDATNE ŹRÓDŁA
INFORMACJI
W celu uzyskania dodatkowych informacji o leczeniu MP
odwiedź poniżej podane strony internetowe i organizacje:
AntiCoagulation Europe (ACE)
Tel
020 8289 6875
[email protected]
Strona internetowa www.anticoagulationeurope.org
Arrhythmia Alliance (AA)
Tel
01789 450787
[email protected]
Strona internetowa www.heartrhythmcharity.org.uk
Atrial Fibrillation Association (AFA)
Tel
01789 451837
[email protected]
Strona internetowa www.atrialfibrillation.org.uk
British Heart Foundation (BHF)
Tel
020 7554 0000
Strona internetowa www.bhf.org.uk
The British Cardiac Patients Association (BCPA)
Tel
01223 846845
[email protected]
Strona internetowa www.bcpa.co.uk
The Stroke Association
Tel
0845 30 33 100
[email protected]
Strona internetowa www.stroke.org.uk
17
MIEJSCE NA NOTATKI
MIEJSCE NA NOTATKI
MIEJSCE NA NOTATKI
MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE
1. T he Stroke Association, Ask First campaign.
Dostępne na stronie:
h
ttp://www.stroke.org.uk/campaigns/current_
campaigns/ask_first/what_is_af/
2. N
ICE clinical guideline CG36: Atrial Fibrillation:
National clinical guideline for management in primary
and secondary care. 2006. Dostępne na stronie:
h
ttp://guidance.nice.org.uk/CG36/Guidance/pdf/
Po angielsku.
Opracowano jako usługę dla pacjentów przez
firmę Bayer HealthCare
Data opracowania: styczen 2015 r.
L.GB.03.2014.5793b