Komputerowe wspomaganie decyzji rewitalizacyjnych w bloku
advertisement
Politechnika Opolska Wydział Elektrotechniki, Automatyki i Informatyki Komputerowe wspomaganie decyzji rewitalizacyjnych w bloku energetycznym elektrowni autoreferat rozprawy doktorskiej autor: mgr inż. Łukasz Dzierżanowski promotor: prof. dr hab. inż. Zdzisław Kabza Opole, 2008 WYKAZ OZNACZEŃ I SKRÓTÓW 3 1. WSTĘP 5 1.1. Teza, cele i zakres pracy 5 1.1.1. Teza 5 1.1.2. Cele pracy 5 1.1.3. Zakres pracy 5 2. STUDIUM LITERATURY 6 2.1. Zakłócenia i awarie urządzeń wytwórczych 6 2.2. Modernizacja urządzeń wytwórczych w bloku energetycznym elektrowni zawodowej 6 2.2.1. Modernizacja turbogeneratorów 6 2.2.2. Modernizacja kotłów 6 2.3. Modelowanie systemów naprawialnych 7 2.3.1. Modele diagnostyczno-remontowe 7 2.3.2. Model CBM 7 3. ADAPTACJA MODELU DLA POTRZEB TECHNICZNO-EKONOMICZNEJ ANALIZY DIAGNOSTYKI REMONTOWEJ POWIECHRZNI OGRZEWALNEJ KOTŁA. 9 3.1. Obiekt badań 9 3.2. Adaptacja modelu CBM dla obiektu badań 9 3.3. Opis proponowanej metody 10 3.4. Założenia analizy ekonomicznej 12 3.4.1. Wprowadzenie 12 3.4.2. Założenia kalkulacji kosztów: 12 3.5. Autorski algorytm wyznaczania całkowitych kosztów remontu 13 4. ANALIZA TECHNICZNO-EKONOMICZNA REMONTÓW EKRANÓW KOTŁA BP1150 13 4.1. Wprowadzenie 13 4.2. Budowa algorytmów (LabView) 14 4.3. Program badań 14 4.4. Założenia symulacji 1-3 14 4.5. Symulacja 2.: przy czasie degradacji systemu λd = 8 lat 15 4.5.1. Obliczenie dostępności A. 15 4.5.2. Wyznaczenie zakresu wymiany 15 4.5.3. Kalkulacja kosztów 16 4.6. Analiza badań symulacyjnych 17 5. KOMPUTEROWE WSPOMAGANIE GOSPODARKI REMONTOWEJ 18 5.1. Analiza możliwości 18 5.2. Proponowane rozwiązanie dla przypadku analizowanego w pracy 18 5.3. Zakres importu danych pomiarowych 19 5.4. Koncepcja obsługi procesów remontowych 20 6. PODSUMOWANIE BADAŃ I WNIOSKI KOŃCOWE 20 7. LITERATURA CYTOWANA W AUTOREFERACIE 22 8. Wykaz publikacji autora 24 8.1. Publikacje autorskie 24 8.2. Publikacje współautorskie 24 2 WYKAZ OZNACZEŃ I SKRÓTÓW λd średni czas pomiędzy stanem „jak nowy” a awarią degradacyjną, jeśli nie podjęto działań remontowych λin średni czas pomiędzy inspekcjami µd średni czas trwania remontu naprawczego następującego po awarii degradacyjnej µin średni czas inspekcji µd średni czas remontu profilaktycznego Ξ A efektywny wiek systemu, dla m-tego mechanizmu awarii, przy r-tym zdarzeniu dostępność systemu C1MWh cena 1 MWh CBM remonty w oparciu o stan systemu C1m koszt wymiany 1m rury C1r koszt jednego rozruchu CBM Cd CFt koszt zakupu energii z rynku bilansującego koszt awarii – przepływy pieniężne netto w roku t Cin koszt inspekcji Cm koszt remontu planowego CM CMMS remont naprawczy (poawaryjny) komputerowy system wspierania gospodarki remontowej Cp koszt wytworzenia 1MWh Cr koszt rozruchu CRB Δ ∇ n o k Gmax G HPP koszt zakupu 1MWh na rynku bilansującym grubość ściany rury zmiana grubości ściany rury gradient degradacji rury ekranu grubość ściany rury odpowiadająca progowi remontu n grubość obliczeniowa ściany rury minimalna dopuszczalna grubość ściany rury, odpowiadająca stanowi k maksymalny zysk operacyjny zysk operacyjny jednorodne (homogeniczne) procesy Poissona stan degradacji, i 1≤ i ≤ k i = 1: „jak nowy” i = k: przed stanem awarii degradacyjnej i = n: próg remontu i, j indeksy iin ilość inspekcji w analizowanym czasie eksploatacji te ik ilość przekroczeń progu k IRM zintegrowane zarządzenie ryzykiem 3 J rodzaj awarii k ilość stanów degradacyjnych K rodzaj zdarzenia awaryjnego w systemie lj długość wymienionych rur po j-tej inspekcji M MTTFF n NHPP NPV mechanizm awarii średni czas do pierwszej awarii próg remontu, liczba okresów dyskontowania niejednorodne (niehomogeniczne) procesy Poissona bieżąca wartość netto przepływu pieniężnego P(i) prawdopodobieństwo wystąpienia stanu S(i) w łańcuchu Markowa PM remont profilaktyczny r stopa oprocentowania RP proces odnawialny S(i) stan i w łańcuchu Markowa t czas rzeczywisty, numer roku w metodzie NPV te analizowany czas eksploatacji TMB remonty w oparciu o czas v wirtualny wiek systemu X czas wystąpienia awarii krytycznej Y czas zdarzenia awaryjnego w systemie z ryzyko wystąpienia awarii Z czas degradacji P moc elektryczna bloku 4 1. WSTĘP „Proces starzenia zaczyna się w chwili urodzin” – to powszechne w przyrodzie prawo, któremu poddane są wszystkie organizmy żywe, na których czas i warunki bytowania nieubłaganie odciskają swoje piętno, jest prawdziwe także w świecie techniki. Maszyny, urządzenia, instalacje etc., w czasie swojego „życia” podlegają starzeniu się, niezależnie od sposobu i czasu użytkowania. Zużywanie się środków trwałych, które zachodzi nawet wtedy, gdy nie uczestniczą one w procesie operacyjnym, można podzielić na dwie kategorie: • zużycie fizyczne – wynikające z procesu eksploatacji oraz zmian fizykochemicznych materiałów, z których są zbudowane, • zużycie moralne – wynikające z szeroko rozumianego postępu, w wyniku którego wytwarzane są doskonalsze środki trwałe, lepsze jakościowo, pozwalające na tańsze prowadzenie procesu operacyjnego itp. Postulat zapewnienia ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstwa oraz podnoszenia jakości oferowanego przez nie produktu musi prowadzić do działań mających na celu odtworzenie stanu technicznego poprzez praktyki remontowe oraz przedsięwzięć modernizacyjnych, które zmierzają do podniesienia wydajności systemu, jego sprawności, niezawodności, „czystości” ekologicznej itp. Rewitalizacja, która jako pojęcie obejmuje oba zagadnienia, nabiera coraz większego znaczenia i wymaga zintegrowanego, procesowego i metodycznego podejścia, które ma na celu zapewnienie takiej konfiguracji działań remontowo-modernizacyjnych, która będzie odpowiadała najważniejszym potrzebom w ramach dostępnego budżetu. Takie ujęcie zagadnienia wymaga również zintegrowanego podejścia do zadań diagnostycznych, rozumianych nie tylko jako bieżącą kontrolę stanu urządzeń, ale również jako badanie efektywności ekonomicznej inwestycji modernizacyjnych w odpowiednio długim horyzoncie czasowym i musi uwzględniać wszystkie aspekty inżynierskie i ekonomiczne. Podejmowanie racjonalnych decyzji rewitalizacyjnych wymaga swobodnego i pełnego dostępu do informacji związanych z szerokim spektrum funkcjonowania przedsiębiorstwa – od danych operacyjnych po strategiczne. Jedynie informatyzacja i integracja środowisk komputerowych umożliwia zachowanie właściwego formatu dokumentów i ich właściwy przepływ w obszarze przedsiębiorstwa. Prawidłowe prowadzenie zaawansowanych działań diagnostyczno-remontowych powinno się wiązać z zastosowaniem modelu obiektu, który im podlega. Wykorzystanie metod naukowych, w powiązaniu z możliwościami dostarczanymi przez zintegrowany system informatyczny, stanowi bazę umożliwiającą podejmowanie racjonalnych decyzji i wybór najkorzystniejszych wariantów rewitalizacyjnych. 1.1. Teza, cele i zakres pracy 1.1.1. Teza Wykorzystanie odpowiedniego modelu diagnostyczno-remontowego, przy wsparciu zintegrowanego systemu informatycznego, ułatwia podejmowanie decyzji rewitalizacyjnych i wspomaga racjonalne prowadzenie gospodarki eksploatacyjno-remontowej. 1.1.2. Cele pracy Głównymi celami pracy są: • implementacja modelu diagnostyczno-remontowego do przeprowadzenia symulacji i analizy parametrów charakteryzujących działania remontowo-modernizacyjne na przykładzie powierzchni ogrzewalnej komory spalania kotła energetycznego, • opracowanie koncepcji zintegrowanego systemu komputerowego obejmującego: o system zarządzania, o obiektowy model instalacji, o bazy danych, zawierające zasoby dokumentacyjne, diagnostyczne i eksploatacyjnoremontowe. 1.1.3. Zakres pracy Osiągnięcie założonych celów wymaga przeprowadzenia następujących działań: • przegląd zagadnień związanych z rewitalizacją urządzeń wytwórczych elektrowni, 5 • • • • • • • • • przegląd zagadnień związanych z systemami naprawialnymi, wybór obiektu badań spośród podsystemów w bloku energetycznym, analiza charakteru prac diagnostyczno-remontowych przeprowadzanych w obszarze badanego obiektu, analiza istniejących modeli remontowych pod kątem możliwości zastosowania w prowadzonych badaniach, wybór i adaptacja modelu, zaprojektowanie i implementacja algorytmów niezbędnych do przeprowadzenia symulacji, przeprowadzenie badań i analiza uzyskanych wyników, analiza aplikacji komputerowych wykorzystywanych w gospodarce eksploatacyjno-remontowej elektrowni i opracowanie koncepcji ich integracji, sformułowanie wniosków. 2. STUDIUM LITERATURY 2.1. Zakłócenia i awarie urządzeń wytwórczych Zgodnie z postulatami przedstawionymi w pracy [BaT08], niezawodność urządzeń wytwórczych ma istotne znaczenie dla pracy całego systemu elektroenergetycznego, ciągłości dostawy energii elektrycznej, a więc jest jednym z czynników kształtujących bezpieczeństwo energetyczne kraju. System energetyczny elektrowni jest układem bardzo złożonym, obejmującym wiele maszyn i urządzeń elektrycznych, termoenergetycznych, mechanicznych oraz instalacji współpracujących przy wytwarzaniu energii elektrycznej i ciepła. Pomimo stosowania komponentów o wysokiej niezawodności nieuchronna jest jednak degradacja systemu w czasie eksploatacji, a także uszkodzenia instalacji technologicznej, urządzeń pomiarowych i wykonawczych [KoK06]. Z danych przedstawionych przez Gładysia i Matlę [GlM99], wynika iż największy wpływ na awaryjność bloku ma kocioł wraz z urządzeniami pomocniczymi (ok. 70%), w dalszej kolejności generator wraz z urządzeniami elektrycznymi i turbina z urządzeniami pomocniczymi (odpowiednio 18% i 12%). 2.2. Modernizacja urządzeń wytwórczych w bloku energetycznym elektrowni zawodowej 2.2.1. Modernizacja turbogeneratorów Liczni autorzy publikacji dotyczących modernizacji turbogeneratorów [GeSu97, PrzSz93, Kul97, AdKr05, AdSi03] przedstawiając straty ekonomiczne wynikające z przerw w produkcji energii elektrycznej oraz wzrastające koszty przeglądów i remontów, wskazują na coraz większe znaczenie niezawodności i dyspozycyjności urządzeń. Jednym z szeregu działań umożliwiających spełnienie postulatów niezawodności (obok właściwej jakości przeglądów i remontów, diagnozowania stanu technicznego podczas pracy maszyny, zapewnienia właściwych parametrów mechanicznych i termicznych) jest modernizacja węzłów konstrukcyjnych najczęściej ulegających uszkodzeniom [PrzSz93]. Dzięki takim zabiegom jak unowocześnienie konstrukcji, wyeliminowanie ujawnionych w czasie eksploatacji wad konstrukcyjnych, zastosowanie nowoczesnych materiałów izolacyjnych i konstrukcyjnych dąży się do podniesienia niezawodności pracy, wydłużenia żywotności urządzeń, podniesienia mocy znamionowej modernizowanych urządzeń. Propozycje i realizacje kompleksowych modernizacji turbogeneratorów [Kul97, AdKr05, GeSu97] mają na celu min. wydłużenie żywotności o kolejne 20-30 lat pracy, podniesienie mocy i niezawodności urządzeń. Monitorowanie warunków pracy urządzeń umożliwia ich ekonomiczną i długotrwałą eksploatację [Kab06]. Szereg publikacji [ChmK05, Kos06, ChmKK06, RuL06] na przykładzie wdrożonych metod diagnostycznych ukazuje ich wartość dla gospodarki remontowo-eksploatacyjnej, dzięki przedłużeniu okresów eksploatacji urządzeń przy jednoczesnym obniżeniu kosztów wytwarzania energii elektrycznej. 2.2.2. Modernizacja kotłów Pronobis [Pro02] zauważa, że „dla znacznej części zainstalowanych w Polsce kotłów energetycznych dobiega końca zakładany czas eksploatacji, a dalsze ich funkcjonowanie wiąże się z obniżeniem niezawodności i sprawności”. Wymusza to, przeprowadzanie rewitalizacji, co wydłuży ich czas eksploatacji i pozwoli rozłożyć w 6 czasie kosztowną wymianę starych urządzeń na nowe. Działania te miałyby przede wszystkim polegać na: poprawie sprawności kotła, obniżeniu emisji substancji szkodliwych, modernizacji związanej ze zmianą paliwa, zmniejszeniu awaryjności i przedłużeniu żywotności części ciśnieniowej kotła, zwiększenie wydajności kotła, powiększeniu zakresu dopuszczalnych zmian obciążeń. W trakcie prac mających na celu usunięcie wad konstrukcyjnych należy dążyć do dostosowania istniejącego kotła do nowych warunków eksploatacyjnych, a działania remontowe powinny być prowadzone z uwzględnieniem postulatów modernizacyjnych, a nie prowadzić jedynie do odtwarzania elementów kotła. Jednym z ważniejszych problemów dotyczących eksploatacji kotłów pyłowych, w których wprowadzono pierwotne metody zmniejszenia emisji NOx, jest korozja ekranów, nazywana „niskoemisyjną” lub „niskotlenową”, powodująca uszkodzenia rur i konieczność ciągłego prowadzenia kosztownych remontów, [Pro02, Pro04a, HaSmi90, Rei88, BDNF00, BCHM78, DJL03, FSW03, Kli00, FHK00, DGG03, TuMe03, Kru01, KoGr03]. Konieczne jest prowadzenie właściwej gospodarki remontowo-modernizacyjnej i stosowanie metod ograniczających zjawisko korozji: zmniejszenie korozyjnych własności spalin i osadów kotłowych [Pro02, Pro04b KoKr03], stosowanie powietrza osłonowego [Pro04b, Waw02, Glu96], stosowanie powłok ochronnych: napawanych, natryskiwanych, kompozytowych lub hybrydowych [DJL03, Kli00, FHK00]. 2.3. Modelowanie systemów naprawialnych Według powszechnie przyjętej definicji, przedstawionej przez Archera i Feingolda [AsFe84], system naprawialny, to taki, który ze stanu, w którym nie spełnia jednej lub wielu swoich funkcji, może zostać przywrócony do w pełni satysfakcjonującego funkcjonowania w sposób inny niż jego całkowita wymiana. Zazwyczaj do modelowania procesów awarii w systemach naprawialnych używa się modeli remontu doskonałego, wykorzystujących homogeniczne procesy Poissona lub modeli remontu minimalnego, wykorzystujących niehomogeniczne procesów Poissona, zaliczane do grupy procesów Markowa [Lin03]. Klasyczny model przedstawiony przez Browna i Proschana [BrPr83] zakłada, że w chwili wystąpienia awarii, następuje remont doskonały z prawdopodobieństwem p albo remont minimalny z prawdopodobieństwem 1 – p, niezależnie od historii awarii. W późniejszym czasie zaczęto jednak stosować inne rozwiązania, min. tzw. modele niedoskonałego remontu [Kij89, LaSz98, DHS97, WhS89, HPS92, DoG05]. 2.3.1. Modele diagnostyczno-remontowe Realizacja zadań diagnostyczno-remontowych wymaga przyjęcia modelu obiektu, będącego ich przedmiotem. Wykorzystuje się modele zdeterminowane i losowe, które wyrażają związki między badanymi zmiennymi. Najczęściej wykorzystuje się modele wykorzystujące probabilistyczną macierz obserwacji, regresję wielokrotną, modele rozmyte, ekspertowe, lingwistyczne, neuronowowe, holistyczne, odwrotne oraz zyskujące w ostatnim czasie na popularności modele CBM [AMcL04, Cem96, ChmK05, ChoK97, Cho92, Kha90, Orl84, Orl97, Orl01, Tad91, Tad93, Uhl96, Uhl97]. 2.3.2. Model CBM System naprawialny zwykle poddawany jest remontom profilaktycznym, zazwyczaj w określonych interwałach czasowych – tzw. TBM1 (remonty oparte na czasie) lub bez planowania interwałów czasowych, a w oparciu o, ujawniony przez inspekcję, stanu systemu – tzw. CBM2 (remonty oparte na stanie systemu). CBM jest efektywną odmianą remontów prognozujących – bazuje ona na wczesnym wykrywaniu przyczyn lub symptomów awarii tak, by w sposób możliwie tani można było jej zapobiec. Działania remontowe w CBM przebiegają więc raczej na podstawie aktualnego stanu urządzenia, a nie czasu. Stan systemu przewidywany jest na podstawie trendu pomiarów parametrów fizycznych w odniesieniu do ustalonych dla nich norm w celu wykrycia, analizy i rozwiązywania problemów zanim się pojawią. Parametry te są mierzone cyklicznie (cotygodniowo, co dwa tygodnie, co miesiąc, itp.); w sytuacji, gdy mierzony parametr przekroczy wartość graniczną, musi on zostać poddany dalszej analizie. 1 TBM - ang. Time Based Maintenance 2 CBM - ang. Condition Based Maintenance 7 Model Amariego i McLaughina [AMcL04, AMcLP06], wykorzystujący łańcuchy Markowa, spełnia założenia CBM. Prezentowany przez autorów algorytm pozwalają na znalezienie parametrów modelu, przy których największa będzie dostępność systemu A, definiowana jako prawdopodobieństwo, że w określonym czasie t system będzie pracował. Rys. 2.1 Łańcuch Markowa w modelu CBM [AMcL04] System przedstawiony na Rys. 2.1 może znajdować się w następujących stanach: (, 0) system pracuje w stanie i, 1 ≤ ≤ (, 1) system podlega inspekcji w stanie i, 1 ≤ ≤ (, 1) system podlega inspekcji po przekroczeniu progu remontu n. system uległ awarii w skutek degradacji, podlega remontowi napraw(, 1) czemu (, 1) system podlega remontowi profilaktycznemu Dla opisanego systemu modelowane są następujące współczynniki: µ in µ k ⋅ λd ; h= d ; r= ; µd µm µm µ in λ k ⋅ λd 1− b k −n e = in ; a = ; b =a ; c = a⋅ µ in k ⋅ λ d + λ in 1− a f = k ⋅ λd ; g= 2.1 Wykorzystane są one do przedstawienia prawdopodobieństw wystąpienia poszczególnych stanów: (, 0) = ⋯ = (2,0) = (1,0) (, 1) = ⋯ = (1,1) = ∙ (1,0) (, 0) = ⋯ = ∙ (, 0) = ∙ (1,0) ( + 1,0) + ⋯ + (, 0) = ∙ (1,0) ∙ !" = ∙ $ ∙ (1,0) (, 1) = (, 0) ∙ #" !% = ∙ ∙ (1,0) (, 1) = ∙ (1,0) ∙ #% #% (, 1) = (, 0) ∙ = ∙ ∙ ∙ (1,0) # 2.2 Dostępność systemu jest sumą prawdopodobieństw wystąpienia wszystkich stanów: k A = ∑ P(i,0) = i =1 n+c (1 + e) ⋅ n + c + b ⋅ f + c ⋅ e + c ⋅ e ⋅ g 2.3 Autorzy zaprezentowali algorytmy pozwalające na znalezienie optymalnych parametrów modelu remontowego. Założono, że sterować można jedynie dwoma parametrami: częstością inspekcji: 1/λin oraz progiem remontu profilaktycznego n. 8 3. ADAPTACJA MODELU DLA POTRZEB TECHNICZNO-EKONOMICZNEJ ANALIZY DIAGNOSTYKI REMONTOWEJ POWIECHRZNI OGRZEWALNEJ KOTŁA. 3.1. Obiekt badań Na bazie przedstawionych zagadnień, jako przedmiot badań skoncentrowanych na możliwości i celowości komputerowego wsparcia działań rewitalizacyjnych wybrano ekrany komory paleniskowej kotła, jako jeden z obszarów mający istotny wpływ na ogólną awaryjność bloku. Złożoność topologiczna oraz analiza historycznych danych remontowych tego obiektu pozwala sądzić, iż większość procesów związanych z diagnostyką, przetwarzaniem danych pomiarowych, identyfikacją obszarów mających podlegać wymianie, a także struktury kosztów remontu i analizą dostępności obiektu wymaga zintegrowanego i systemowego podejścia. Bezpośrednim obiektem badań są ekrany kotła BP-1150, zbudowane z 352 szeregów rur dla ekranu przedniego i tylnego, oraz 320 szeregów dla ekranów bocznych. Obliczeniowa grubość go ścian rur wynosi 5mm, z czasem jednak w wyniku pracy w agresywnym środowisku spada ona, osiągając wartości nieakceptowane. W czasie odstawienia kotła cyklicznie (na ogół w odstępach rocznych lub dwuletnich) przeprowadzane są pomiary grubości ścian rur ekranu (kilka tysięcy punktów pomiarowych), na podstawie których wyznacza się zakres remontu, po przeprowadzeniu którego następuje rozruch i obiekt powraca do eksploatacji. Wsparcie komputerowe wydaje się szczególnie korzystne w obszarze przetwarzania danych pomiarowych w celu wyznaczenia obszaru remontu oraz wykorzystaniu modelu matematycznego w celu ustalenia najkorzystniejszej częstości inspekcji oraz wartości granicznej grubości rur, poniżej której należałoby przeprowadzić remont – zwanej dalej progiem remontu (n). 3.2. Adaptacja modelu CBM dla obiektu badań Możliwość zastosowania modelu CBM uzależniona jest od spełnienia następujących warunków: • wyznaczenia dyskretnych stanów degradacji systemu, • określenia punktu krytycznego k, poniżej którego system może ulec awarii, • określenie podstawowych parametrów systemu: o λd – średni czas pomiędzy stanem „jak nowy” a awarią degradacyjną, o λin – średni czas do następnej inspekcji, o µin – średni czas trwania inspekcji, o µm – średni czas trwania remontu profilaktycznego, o µd – średni czas trwania remontu poawaryjnego. Diagnostyka powierzchni ekranów komory paleniskowej kotła odbywa się przy użyciu urządzeń pomiarowych, dla których niepewność pomiaru wynosi 0,1mm. Możliwe jest więc łatwe wyznaczenie poszczególnych stanów system S(i), przy założeniu, że każdemu ze stanów przyporządkuje się grubość ściany rury, począwszy od i = 1 dla grubości nominalnej & = 5,0 do i = k , gdzie k jest minimalną grubością rury, wynikającą z obliczeń– w tym przypadku przyjęto = 3,5. Średnie czasy trwania zdarzeń w systemie możliwe są do obliczenia na podstawie analizy historycznych danych diagnostyczno-remontowych. W celu rozszerzenia modelu [AMcL04] o parametry ekonomiczne, konieczna jest identyfikacja kosztów i przyporządkowanie ich wszystkim zdarzeniom w systemie. Dla zdarzeń w badanym obiekcie zdefiniowano następujące koszty podstawowe: • Cm – koszt remontu planowego • Cin – koszt inspekcji • Cr – koszt rozruchu • Cd – koszt awarii • • • Oraz koszty pomocnicze: C1MWh – cena 1 MWh Cw – koszt wytworzenia 1MWh CRB – koszt zakupu 1MWh na rynku bilansującym Zbiór zdarzeń, wraz z przyporządkowanymi im kosztami, w modelu CBM przedstawiono na Rys. 3.1. 9 Rys. 3.1 Wykorzystany model CBM systemu w oparciu o łańcuchy Markowa [zmodyfikowany przez autora] Gradacja kolorów od zielonego do czerwonego oraz grubość i rodzaj linii ilustrują postęp degradacji obiektu. Inspekcje średnio trwające µin przeprowadzane z częstością 1/λin ujawniają stan systemu. Czas trwania inspekcji jest wartością stałą, nie zależy on od stanu degradacji systemu.. Każdej inspekcji towarzyszy koszt inspekcji Cin oraz koszt rozruchu Cr. Działania remontowe nie są podejmowane, dopóki poziom degradacji ≤ . Stan S(k,1), oznacza iż inspekcja ujawniła przekroczenie progu remontu i należy przeprowadzić remont profilaktyczny S(m,1), po którym system powraca do stanu S(1,0) – „jak nowy”. W przypadku, kiedy system przekroczy punkt krytyczny k, może on ulec awarii degradacyjnej, po której następuje remont awaryjny S(d,1). W przeciwieństwie do prostego przykładu przedstawionego przez autorów [AMcL04] modelu, ekrany kotła nie mogą być traktowane jako pojedynczy obiekt, a macierz obiektów. Praktyka diagnostyczna pokazuje, że podczas, gdy część punktów pomiarowych wykazuje niski gradient degradacji, inna degraduje bardzo szybko. Prawdopodobne jest więc, że w chwili, gdy możliwe będzie wskazanie obszarów, które nadal będą znajdować się w stanie „jak nowy”, w innych miejscach dojdzie do awarii, po przekroczeniu stanu S(k,0). 3.3. Opis proponowanej metody Metoda wyznaczenia całkowitych kosztów różnych wariantów remontowych, przedstawiona na Rys. 3.2., zawiera trzy istotne elementy: • diagnostyka, • dostępność, • koszty. Część pierwsza, dotyczy wszystkich operacji związanych z wykonaniem pomiarów oraz przetworzeniem uzyskanych danych. Pozyskanie danych dotyczy zarówno wartości uzyskanych z bieżących, jak i pochodzących z archiwum, historycznych wyników działań diagnostycznych. Źródłowe dane, zwłaszcza starszych obiektów, zazwyczaj przechowywane są w formie papierowych arkuszy z tabelami, niejednokrotnie odręcznie zapisanych parametrami, które dla celów analizy programowej wymagają digitalizacji. Dane zapisane w formie elektronicznej muszą zostać ujednolicone – analizowane latami wartości pomiarów powinny odpowiadać tym samym lokalizacjom. Bardzo często się zdarza, że kolejne remonty przeprowadzane były przez różne zespoły remontowe, według odmiennych wytycznych, np. rury mierzone są na innych poziomach, w innych miejscach. Spójność kompletu danych diagnostycznych wymaga przeprowadzenia interpolacji mającej na celu uzupełnienie luk informacyjnych. 10 Rys. 3.2 Autorska metoda wyznaczenia kosztów całkowitych różnych wariantów remontowych ekranu Kolejnym istotnym krokiem jest identyfikacja przeprowadzonych remontów. Nie jest to konieczne w sytuacjach, gdy zespoły remontowe dokumentują obszary ekranów, których dotyczyła naprawa, jednak praktyka pokazuje, iż najczęściej wiedza ta musi wynikać z analizy grubości ścian ekranów w kolejnych latach. Przed przystąpieniem do części kalkulacyjnej konieczne jest przeprowadzenie weryfikacji przeprowadzonych operacji. Obliczenia części wstępnej mają doprowadzić do wyznaczenia macierzy średnich czasów degradacji ekranu, która posłuży do identyfikacji obszarów o podobnym gradiencie degradacji. Jest to konieczne, dlatego, że zarówno założenia eksploatacyjne, jak i model CBM przyjmuje jedną wartość czasu degradacji – dzięki określeniu mapy degradacji, możliwe będzie zaproponowanie kilku wariantów remontowych i poddanie ich dalszej analizie. Druga część, ma na celu obliczenie dostępności A dla wariantów remontowych różniących się od siebie częstością inspekcji, długością trwania inspekcji oraz czasem degradacji ekranów, dla różnych progów remontu n. Intuicyjnie, zwiększanie częstości inspekcji pozwala na obniżenie progu remontu, czyli dopuszczanie do bardziej zaawansowanej degradacji, a co za tym idzie późniejsze podejmowanie decyzji o remoncie. Przyczynia się to do skrócenia czasu remontów w analizowanym okresie eksploatacji. Z drugiej strony jednak, dopóki nie zostanie opracowana metoda diagnozowania stanu rur w trybie pracy, system w czasie inspekcji musi zostać odstawiony do postoju, dlatego zwiększanie liczby inspekcji również odbija się na zmniejszeniu dostępności. 11 Wprawdzie niemożliwe jest sterowanie czasem trwania inspekcji, ale prowadzonych jest obecnie coraz więcej badań [KaLJK07, Zat07, Zat08] zmierzających w stronę jego skrócenia. Celowym więc wydaje się zamysł uwzględnienia tego parametru w celu oszacowania oszczędności przy próbach implementacji wydajniejszych procedur diagnostycznych. Część trzecia, związana bezpośrednio z kosztami, opiera się na analizie ekonomicznej kosztów związanych z remontami i czasem postoju. Zakładane są wartości parametrów ekonomicznych związanych z wytwarzaniem energii elektrycznej, koszty inspekcji oraz koszty rozruchu. Obliczane są koszty remontów planowych oraz awaryjnych, oraz utracony zysk w funkcji dostępności – Cs. Wynikiem wszystkich obliczeń jest wartość całkowitego kosztu Ct, będącego jednocześnie funkcją celu w prezentowanej metodzie. 3.4. Założenia analizy ekonomicznej 3.4.1. Wprowadzenie Zawężona do badanego obiektu analiza ekonomiczna dotyczy kosztów związanych z trzema obszarami funkcjonowania elektrowni: wytwarzaniem energii elektrycznej, eksploatacją i remontami, sprzedażą energii elektrycznej. Konieczne jest także uwzględnienie kosztów związanych z aktualnie transformowanym w Polsce rynkiem energii elektrycznej. 3.4.2. Założenia kalkulacji kosztów: Dla przeprowadzenia analizy ekonomicznej punktem wyjścia jest obliczenie maksymalnego zysku operacyjnego Gmax przy teoretycznej dostępności ) = 1. Oznacza to, że w czasie analizowanego czasu eksploatacji *+ = 12 lat system nie podlega awariom, inspekcjom i remontom. 3.1 /01 = 2 ∙ *+ ∙ (34567 − 39 ) gdzie: P – moc elektryczna bloku te – czas eksploatacji C1MWh – cena 1MWh Cp – koszt wytworzenia 1MWh CBM – koszt zakupu 1MWh na rynku bilansującym. Rzeczywisty zysk operacyjny G, uwzględniający wszelkie postoje bloku można opisać następującą zależnością: 3.2 / = /01 ∙ ) Zatem strata Cs wynikająca z postojów wynosi: 3: = /01 − / = /01 (1 − )) 3.3 Poza wyliczeniem strat uwzględniono następujące koszty: Cm – koszt remontów planowych Cin – koszt inspekcji Ce – koszt wymiany Cr – koszt uruchomienia (rozruchu) Cd – koszt awarii Koszt remontów planowych związany jest z innymi kosztami następującą zależnością: + 3 = ;(34% + 3+ + 34 ) + 3< 3.4 =>? gdzie: C1in – koszt jednej inspekcji uzależniony od ilości punktów pomiarowych npt C1r – koszt jednego rozruchu, wartość przyjęta na podstawie [Maj00] Ce – koszt wymiany rur Koszt awarii związany jest przede wszystkim z koniecznością zakupu energii z rynku bilansującego oraz z kosztami rozruchowymi po przeprowadzeniu remontu: 12 3" = ∙ @ ∙ (2 ∙ #" ∙ A3B5 − 39 C + 3" ) 3.5 gdzie: ik – ilość przekroczeń stanu k z – ryzyko wystąpienia awarii po przekroczeniu stanu S(k) CBM – koszt zakupu 1MWh na rynku bilansującym Cp –koszt wytworzenia 1MWh Crd – koszt rozruchów po awariach 3.5. Autorski algorytm wyznaczania całkowitych kosztów remontu Autorski algorytm został opracowany w celu wyznaczenia całkowitych kosztów związanych z gospodarką remontową w obszarze ekranów komory paleniskowej, przy uwzględnieniu wpływu kosztów związanych zarówno z remontami Cm, jak i pojawiającymi się w analizowanym okresie eksploatacji awariami Cd. Cin = C1in ⋅ Cr = C1r ⋅ te λin te λin Cm = Cs + Cin + Ce + Cr n Ce = ∑ l j ⋅ C1m j =1 Ct = C m + C d Cd =ik ⋅ z⋅(P⋅ µd ⋅(CBM −Cp) +Crd) Gmax= P⋅te ⋅(C1Mh−Cp) Cs = Gmax − G G=Gmax⋅ A Cs = Gmax (1 − A) Rys. 3.3 Autorski algorytm wyznaczania kosztu całkowitego Ct Algorytm, oprócz określonych wcześniej wariantów remontowych, zasilają następujące dane wejściowe: lj – długość wymienionych rur, iin – ilość inspekcji w czasie te, µin – czas trwania inspekcji, C1m – koszt wymiany 1m rury, P – moc elektryczna bloku, C1r – koszt jednego rozruchu, te – czas eksploatacji, µd – czas trwania remontu awaryjnego, C1Mh – cena sprzedaży 1MWh, ik – ilość przekroczeń progu k, Cp – koszt wytworzenia 1MWh, z – stopa ryzyka wystąpienia awarii, po przekroczeniu progu k A – dostępność bloku energetycznego, CBM – koszt zakupu 1MWh na rynku bilansują cym 4. ANALIZA TECHNICZNO-EKONOMICZNA REMONTÓW EKRANÓW KOTŁA BP-1150 4.1. Wprowadzenie Analiza techniczno-ekonomiczna procesu remontów kotła BP-1150, której założenia przedstawiono w rozdziale 3., oparta jest o archiwa działań remontowych w Elektrowni Opole. Głównym źródłem danych, są arkusze ze zgromadzonymi wynikami pomiarów grubości ścian ekranów, na podstawie których, uzyskano wartości charakteryzujące dynamikę procesów degradacji instalacji. Dane te uzupełniają wartości związane z czasem i kosztem poszczególnych czynności remontowych. 13 Analiza techniczna przeprowadzona została w celu wytypowania wariantów remontowych, związanych z parą parametrów (n, λin), dla których dostępność systemu A będzie największa. Analiza ekonomiczna ma na celu wskazanie najkorzystniejszego ekonomicznie wariantu z uzyskanego wcześniej zbioru. 4.2. Budowa algorytmów (LabView) Do przeprowadzenia analiz konieczne było opracowanie programu komputerowego w oparciu o metodę CBM przedstawioną w rozdziale 3. Program został napisany w środowisku LabView. 4.3. Program badań Po przygotowaniach (adaptacji metody CBM dla analizowanego przypadku, zgromadzeniu i przygotowaniu danych pomiarowych za pomocą arkuszy kalkulacyjnych, opracowaniu programu komputerowego wyznaczającego dostępność) przeprowadzono analizę gospodarki remontowej dla wybranych obszarów ekranu kotła BP-1150. Badania przeprowadzono wg następującej metodyki: I. Symulacja wstępna (0) a. obliczenie A dla ∈< 1,15 > b. wykonanie charakterystyki zależności A(n) II. Symulacja 1.: !" = 4, Symulacja 2.: !" = 8, Symulacja 3.: !" = 12 a. obliczenie dostępności A dla różnych częstości inspekcji przy założonym czasie degradacji !" b. wybór pary (n,λin), dla której A(n, λin) = max – dla każdego z wariantów c. opracowanie charakterystyk A(n,λin) d. obliczenie zakresów remontów przy zadanych parametrach (n,λin) – dla każdego z wariantów e. obliczenie kosztów całkowitych Ct przy zadanych parametrach (n,λin) – dla każdego z wariantów III. Symulacja 4.: dostępność dla różnych czasów trwania inspekcji µin, przy czasie degradacji λd = 8 lat i częstości inspekcji λin = 1 rok IV. Analiza otrzymanych wyników 4.4. Założenia symulacji 1-3 Symulacja wstępna potwierdziła przydatność metod Amariego i McLaughina w analizowanym przypadku. Jednak zastosowanie ich przy wspieraniu podejmowania decyzji remontowych, wymaga uzupełnienia o analizę ekonomiczną. W praktyce kluczową sprawą jest znaczenie ekonomiczne dostępności A. Szeroki przedział najwyższych wartości dostępności odpowiada bowiem innym strategiom remontowym. Celowe jest obliczenie maksymalnych dostępności dla zadanych wariantów uwzględniających przedziały n, dla różnych częstości inspekcji 1/λin, a następnie przeprowadzenie analizy ekonomicznej. Dane wejściowe, potrzebne do obliczenia dostępności A dla symulacji 1-3. przedstawione zostały w Tab. 4.1. W odniesieniu do poprzedniej symulacji, rozszerzone zostały o sześć wartości częstości inspekcji 1/λin. n k λd λin µm µd µin C1m C1MWh Cp CBM C1in Cr 1..15 15 4; 8; 12 0,5; 1,5; 2; 3; 4; 14 2 14 100 120 60 200 13500 50000 lata lata dni dni dni zł zł/MWh zł/MWh zł/MWh zł zł Tab. 4.1 Dane wejściowe do obliczeń dostępności A, dla symulacji 1-3. 14 4.5. Symulacja 2.: przy czasie degradacji systemu λd = 8 lat 4.5.1. Obliczenie dostępności A. Na podstawie przeprowadzonych obliczeń wg uprzednio przedstawionej metodologii, uzyskano wyniki zestawione w Tab. 4.2. λin = 0,5 λin = 2 A 1,000 λin = 1 λin = 3 λin = 1,5 λin = 4 0,998 0,996 0,994 0,992 0,990 0,988 n 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Rys. 4.1 Wykres zależności A(n) uzyskany na podstawie symulacji 2. A n λin = 0,5 λin = 1 λin = 1,5 λin = 2 λin = 3 λin = 4 1 0,99239 0,99623 0,99753 0,99815 0,99873 0,99898 2 0,99295 0,99649 0,99768 0,99826 0,99882 0,99907 3 0,99316 0,99659 0,99774 0,99830 0,99885 0,99911 4 0,99328 0,99664 0,99777 0,99832 0,99886 0,99912 5 0,99335 0,99668 0,99779 0,99834 0,99887 0,99913 6 0,99340 0,99670 0,99780 0,99834 0,99888 0,99914 7 0,99343 0,99671 0,99780 0,99835 0,99888 0,99914 8 0,99346 0,99672 0,99781 0,99835 0,99888 0,99914 9 0,99348 0,99673 0,99781 0,99835 0,99888 0,99914 10 0,99349 0,99673 0,99781 0,99835 0,99888 0,99914 11 0,99350 0,99673 0,99781 0,99834 0,99888 0,99914 12 0,99351 0,99673 0,99780 0,99834 0,99887 0,99914 13 0,99350 0,99672 0,99779 0,99833 0,99887 0,99913 14 0,99349 0,99670 0,99778 0,99832 0,99886 0,99913 15 0,99342 0,99664 0,99773 0,99828 0,99883 0,99911 Tab. 4.2 Wartości dostępności A uzyskane dla symulacji 2. Charakterystyka zależności A(n) dla poszczególnych wartości częstości 1/λin, została przedstawiona na Rys. 4.1. 4.5.2. Wyznaczenie zakresu wymiany Procentowy zakres wymiany, odzwierciedlający ilość wymienionych rur w czasie jednego remontu do całkowitej ilości rur w instalacji, przedstawiono na Rys. 4.2. 100 90 λin = 0,5 λin = 1 λin = 1,5 λin = 3 λin = 4 λin = 5 zakres wymiany [%] 80 70 60 50 40 30 20 10 0 1 3 5 7 9 11 13 t [półrocza] 15 17 19 21 23 Rys. 4.2 Procentowe zakresy wymian dla poszczególnych wariantów remontowych uzyskanych na podstawie symulacji 2. 15 4.5.3. Kalkulacja kosztów Rachunek ekonomiczny został przeprowadzony zgodnie z metodologią przedstawioną w rozdziale 3.4. Wyniki analizy zostały przedstawione w Tab. 4.3 oraz na Rys. 4.3. λin [lata] 0,5 1 1,5 2 3 4 n A iin 3,8 3,9 4,1 4,1 4,2 4,1 0,993506 0,996731 0,997811 0,998349 0,998881 0,999143 24 12 8 6 4 3 Cs Cin Crm Ce [zł] [zł] [zł] [zł] 14 745 224 325 248 1 200 000 1 291 870 7 422 565 162 624 600 000 1 563 748 4 970 326 108 416 400 000 1 452 765 3 748 747 81 312 300 000 1 709 468 2 540 792 54 208 200 000 1 727 701 1 945 897 40 656 150 000 1 669 045 Tab. 4.3 Wyniki analizy ekonomicznej uzyskane dla symulacji 2. Cm [zł] 17 562 342 9 748 938 6 931 507 5 839 527 4 522 702 3 805 599 ik 0 30 34 18 88 79 100 ik 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 0,5 1 1,5 2 3 4 λin Rys. 4.3 Ilość przekroczeń stanu k dla symulacji 2. 8 6 12,52 mln zł 5,39 mln zł 10 Ct 8,35 mln zł 12 Cd 9,67 mln zł 14 Cm 12,25 mln zł Cx [mln zł] 13,88 mln zł W analizie ekonomicznej, przy poszukiwaniu najkorzystniejszego wariantu remontowego, konieczne jest uwzględnienie kosztów wynikających z awarii – Cd. Wg metody przedstawionej w rozdziale 3., konieczne jest obliczenie ilości przekroczeń stanu k dla badanego systemu. Jest to wartość łatwa do uzyskania w wyniku symulacji, przy znanych początkowych grubościach ścian ekranu i czasach degradacji dla poszczególnych punktów pomiarowych. Wyniki tych symulacji zostały przedstawione na Rys. 4.3. Wyraźnie widać, że wraz ze zmniejszaniem częstości inspekcji, rośnie ik. Wyznaczenie jednak stopy ryzyka z wystąpienia awarii po przekroczeniu stanu k, wymaga przeprowadzenia dalszych, dedykowanych analiz. Dla potrzeb zobrazowania charakteru kształtowania się kosztów awarii, wykonano obliczenia dla danych pochodzących z symulacji 2. dla dwóch wariantów: @ = 1% oraz @ = 5%. 4 2 0 0,5 1 1,5 2 3 4 λin [lata] Rys. 4.4 Zdyskontowane koszty całkowite Ct przy założonym z = 5% dla symulacji 2. 16 Najczęściej stosowaną w praktyce metodą oceny efektywności przedsięwzięć gospodarczych jest metoda NPV (wartości zaktualizowanej netto) [KMSW99]. Korzystając z zależności 5.1., obliczono zdyskontowane koszty całkowite dla powyższych założeń. J2K = ; =>? 3L= (1 + M)= 4.2 4.1 gdzie: ;PV – wartość zaktualizowana netto, CFt – przepływy pieniężne netto w roku t, r – przyjęty poziom stopy procentowej, t – kolejny numer roku (* = 0, … , ) Dla wszystkich okresów (analizowany czas eksploatacji t O = 12 lat) przyjęto stałą stopę oprocentowania r=6%. Wyniki zostały zaprezentowane na Rys. 4.4. 4.6. Analiza badań symulacyjnych Spośród przeanalizowanych wariantów w analizie dostępności, dla symulacji 1-3., najwyższe wartości uzyskano dla λin = 4 lata, najniższe wartości dla λin = 0,5 roku. Warto przy tym zauważyć, że o ile jeśli inspekcje wypadały co rok lub rzadziej, różnice pomiędzy wynikami nie były duże – uzyskiwane wartości należały do przedziału ) ∈< 0,9963 , 0,9991 >, to dla λin = 0,5 roku, dostępność była zdecydowanie niższa ) ∈< 0,9925 , 0,9935 >. Jest to bezsprzecznie związane z dość długim czasem trwania inspekcji 1/µin. Wpływ 1/µin na dostępność systemu zbadano w symulacji 4., która ujawniła liniową zależność pomiędzy czasem µin a dostępnością A i kosztem Cs. Wyniki wskazują jednoznacznie na celowość badań zmierzających do opracowania technik diagnostycznych pozwalających na skrócenie czasu koniecznego do przeprowadzenia badania stanu rur ekranu. Kalkulacja kosztu Cs pokazuje, iż skrócenie czasu µin niesie ze sobą znaczne oszczędności w postaci obniżenia kosztów remontów profilaktycznych. Zmniejszenie różnic pomiędzy kosztami Cm, uzyskiwanymi przy różnych częstościach inspekcji powoduje, że przeprowadzanie inspekcji w interwałach półrocznych i rocznych będzie korzystniejsze ekonomicznie, zapewniając przy tym wyższą niezawodność systemu. Warto zauważyć, iż analiza wartości progów remontu n, dla których uzyskiwano AMAX dla każdego z wariantów przynosi pozornie zaskakujące wyniki dla symulacji 1. Intuicyjnie oczekiwane wartości powinny być zbliżone do uzyskanych w symulacjach 2. i 3. – tzn. wraz ze zmniejszaniem częstości inspekcji 1/λin, spodziewano się obniżenia progu remontu ( → 1). Wiąże się to z tym, że przy częstych inspekcjach możliwe jest dopuszczenie do większej degradacji, przy niskim ryzyku awarii, podczas, gdy rzadsze inspekcje wiążą się z zaostrzeniem kryteriów. Wyniki uzyskane w symulacji 1. pokazują, że dla interwałów inspekcji !% ≥ 2 lata, próg remontu zaczyna stopniowo rosnąć. Należy jednak zwrócić uwagę na to, że przy założeniach, że czas degradacji λd wynosi 4 lata, a interwały między inspekcjami 3-4 lata, może wystąpić wysokie ryzyko awarii. Powyższe spostrzeżenie pozwala stwierdzić, że strategia polegająca na rzadkich inspekcjach i dopuszczaniu raczej do awarii degradacyjnych niż podejmowaniu działań profilaktycznych należy do klasy tzw. breakdown policy3, opisanej przez Amariego i McLaughina [AMcL04]. Jest ona stosowana wówczas, gdy z jakichś względów (np. koszty związane z profilaktyką przewyższają koszty wynikające z awarii) działania remontowe ograniczane są wyłącznie do poawaryjnych napraw systemu. Kolejne spostrzeżenie dotyczy bardzo zbliżonych wartości AMAX w poszczególnych symulacjach. Pomimo zmiany założonego czasu degradacji i częstości inspekcji, różnych wartości racjonalnego progu remontu zakres uzyskanych wartości dostępności jest bardzo podobny. Można zatem stwierdzić, że pomimo zbliżonych wartości, charakter dostępności dla poszczególnych wariantów będzie inny – jest ona bowiem uzyskiwana za pomocą innych środków, co znajduje dobre odzwierciedlenie w analizie ekonomicznej. Zakresy wymian analizowano w symulacjach na przestrzeni 12 lat. Zaobserwowano, że zakres wymian pokazany na Rys. 4.2 wyraźnie rośnie wraz ze zwiększaniem częstości inspekcji. Charakterystyczne jest przy tym to, iż dla inspekcji przypadających co rok lub pół roku, zakres wymian jest bardzo stabilny (5-10% przy λin 3 break-down policy - ang.: strategia awarii 17 = 0,5 roku, 10-20% przy λin = 1 rok), dla interwałów 1,5 MTU ≤ !% ≤ 3 V* zaobserwowano duże fluktuacje zakresów, od 20% do 80% całego systemu. Przy inspekcjach przeprowadzanych co 4 lata zakres wymian kształtował się w przedziale 60-95%. Zgodnie z założeniami (Roz. 3.4), na całkowity koszt remontów składają się główne koszty składowe: koszt związany z działaniami profilaktycznymi Cm oraz koszt wynikający z awarii Cd. Wyniki obliczeń, pokazują, iż najwyższe koszty Cm wynikają z częstych inspekcji i związanego z nimi kosztu postoju Cs bloku. Wysoki udział kosztu Cs w kosztach całkowitych wynika z czasu µin, który potrzebny jest na przeprowadzenie inspekcji i remontu. Częstość inspekcji w sposób bezpośredni wpływa na koszty Cin i Crm. Przeprowadzenie działań diagnostycznych, w chwili obecnej, wiąże się z koniecznością wyłączenia i rozruchu kotła. Są to koszty stałe i proporcjonalne do ilości przeprowadzonych inspekcji. Dodatkowo warto zauważyć, że spośród wyróżnionych kosztów składowych mają najmniejszy udział w koszcie Cm. Koszt Ce, związany z wymianą rur w trakcie remontów profilaktycznych, rośnie wraz ze zmniejszaniem częstości przeprowadzania inspekcji. Remonty są przeprowadzane rzadziej, jednak większy jest zakres wymiany. Najniższe koszty całkowite uzyskane w czasie eksploatacji *+ = 12lat przy częstości inspekcji !% = 2 lata, uzyskane zarówno dla obliczeń uwzględniających jedynie wartość bieżącą kosztów całkowitych oraz obliczeń w oparciu o rachunek dyskonta (odpowiedno 8,99mln zł i 9,66mln zł, przy założonej stopie ryzyka wystąpienia awarii z=5%), wskazują że przyjęcie takiego wariantu w tym przypadku byłoby racjonalnie uzasadnioną strategią remontową. 5. KOMPUTEROWE WSPOMAGANIE GOSPODARKI REMONTOWEJ 5.1. Analiza możliwości Przy uwzględnieniu procesu pozyskiwania danych o urządzeniach na bazie modeli obiektowych oraz przepływu informacji w zakresie gospodarki remontowej możliwe są następujące rozwiązania w zakresie wsparcia omawianego obszaru technikami komputerowymi (Rys. 5.1): a) Pozyskanie informacji Gospodarka remontowa Technologia CAD Niezależny CMMS Pozostałe procesy biznesowe Zintegr. system zarządzania b) Technologia CAD + zbudowana na jej bazie platforma gospodarki remontowej Zintegr. system zarządzania c) Technologia CAD Zintegrowany system zarządzania + dostosowany do potrzeb elektrowni moduł gospodarki remontowej Rys. 5.1 Zakres funkcjonowania systemów komputerowych w obszarze gospodarki remontowej 5.2. Proponowane rozwiązanie dla przypadku analizowanego w pracy Usprawnienie procesu podejmowania decyzji remontowych wiąże się z zastosowaniem różnych technik komputerowych z zakresu przetwarzania danych. System pomiarowy komunikuje się ze zintegrowanym systemem zarządzania, przekazując dane o lokalizacji pomiaru i wartościach parametrów. Równolegle dane przekazywane są do środowiska obliczeniowego AutoCAD’a, gdzie generowane są obrazy chromatyczne i szacowane obszary wymiany. Szczegółowa koncepcja integracji z uwzględnieniem przepływu dokumentów pomiędzy systemami komputerowymi została zilustrowana na Rys. 5.2. 18 Rys. 5.2 Koncepcja integracji systemów komputerowych w obszarze gospodarki remontowej 5.3. Zakres importu danych pomiarowych Tradycyjna dokumentacja, polegająca na zagregowaniu dużych ilości danych w tabelach nie pozwala na jednoznaczne wyznaczenie obszaru remontu, ani szacowanie powierzchni wymiany w zależności od minimalnej satysfakcjonującej grubości ścian. Bardzo utrudniona, jest analiza kosztów i opłacalności różnych wariantów itd. Dzięki zintegrowaniu modelu ze środowiskiem danych – w tym przypadku bazą danych – możliwe jest skojarzenie wartości pomiarów z elementami modelu, a co za tym idzie przedstawienie ich w formie graficznej (Rys. 5.3). Pozwala to na rozważenie różnych wariantów remontu, różniących się kosztem, czasochłonnością, zasobami materiałowymi, trudnością wymiany itd. Rys. 5.3 Graficzne przedstawienie wartości pomiarów grubości ścian ekranu tylnego kotła na tle jego modelu. Poza określaniem obszaru remontu, specyfikacją wymienianych elementów, szacowaniem kosztu, tak utworzone środowisko, porównując stany instalacji na przestrzeni określonego czasu, umożliwia np. uzyskanie informacji dotyczących lokalizacji najszybciej degradujących elementów ekranów lub nawet wygenerowanie prognozy stanu orurowania. Dzięki temu możliwe jest wyciągnięcie wniosków dotyczących przyczyn nieprawidłowej pracy w czasie eksploatacji, próby wyznaczenia czynników powodujących nierównomierne starzenie elementów itd. Istnieje również możliwość nałożenia danych dotyczących wykonanie modernizacji na chromatyczną mapę stanu instalacji przed remontem, a co za tym idzie dokonanie oceny racjonalności i prawidłowości podjętych działań. 19 5.4. Koncepcja obsługi procesów remontowych Koncepcją obsługi procesów remontowych w obszarze ekranów komory paleniskowej kotła przedstawiono na Rys. 5.4. Elementem scalającym przetwarzanie danych jest zintegrowany system zarządzania IFS Applications [IFS08]. Rys. 5.4 Koncepcja wykorzystania zintegrowanego systemu zarządzania do planowania i realizacji zadań remontowych oraz ich budżetowania w obszarze remontów części ogrzewalnej komory paleniskowej 6. PODSUMOWANIE BADAŃ I WNIOSKI KOŃCOWE Model CBM rozszerzony o zagadnienia inżynierii finansowej sprzężony ze zintegrowanym systemem zarządzania przydatny jest do komputerowego wspomagania decyzji rewitalizacyjnych w bloku energetycznym elektrowni. 20 Badania prowadzone na przykładzie powierzchni ogrzewalnej złożonej z ekranów komory paleniskowej kotła BP-1150 ujawniły poziom dostępności systemu i potwierdziły możliwość oszacowania kosztów remontu dla zaproponowanych wariantów remontowych. W wyniku przeprowadzonych badań udało się: • określić racjonalnie uzasadnione progi remontu n, dla których przy zadanych parametrach charakteryzujących harmonogram działań remontowych (częstość inspekcji λin, średni czas trwania remontu profilaktycznego µm, średni czas trwania remontu awaryjnego µd, średni czas trwania inspekcji µin, jednostkowy koszt wymiany C1m) oraz danych opisujących stan obiektu (grubości ścian rur gin i czas degradacji λd) uzyskano najwyższe wartości dostępności systemu A, • przeprowadzić analizę zależności dostępności A od częstości inspekcji λin; analiza ta była niezbędna dla przeprowadzonych później analiz ekonomicznych., • przeprowadzić analizę ekonomiczną wybranych wariantów remontowych, w wyniku której uzyskano wartości poszczególnych kosztów składowych wpływających na koszt remontów profilaktycznych Cm, • wykazać liniową zależność pomiędzy czasem trwania inspekcji µin a dostępnością A i kosztem postoju Cs, co potwierdza słuszność badań zmierzających do opracowania technologii pozwalającej na skrócenie czasu inspekcji. Potwierdza to szereg zalet, jakie przyniosłoby opracowanie metody monitorowania stanu ścian rur ekranu w czasie rzeczywistym: zniwelowanie kosztów wynikających z postoju i uruchomienia bloku po przeprowadzeniu inspekcji, wydłużenie czasu pracy systemu bez podejmowania czynności remontowych (zbliżenie progu remontu n do punktu krytycznego k) w czasie rzeczywistym Opracowana metoda ułatwia nie tylko prowadzenie bieżących i planowanie przyszłych działań rewitalizacyjnych, ale pozwala na ocenę racjonalności decyzji historycznych, zarówno w zakresie harmonogramowania, jak i zakresu dokonanych wymian. Powyższe spostrzeżenia pozwalają na stwierdzenie, że zmodyfikowany model CMB wspomaga podejmowanie decyzji rewitalizacyjnych i umożliwia obniżenie kosztów związanych z remontami, ułatwiając prowadzenie racjonalnej gospodarki remontowo-eksploatacyjnej. Przeprowadzone symulacje i wyniki analiz potwierdzają, że CBM jest modelem elastycznym, mogącym znaleźć zastosowanie w wielu obszarach gospodarki remontowej, zwłaszcza tam, gdzie szczególnie istotne jest wspomaganie decyzji dotyczących zaawansowanego harmonogramowania i ustalania progów remontu. Trudności, jakie pojawiły się przy adaptacji modelu CBM, dotyczyły w głównej mierze historycznych danych diagnostyczno-remontowych zasilających model. Analiza zgromadzonych archiwów ujawniła: • zmiany systematyki i technik rejestracji danych, • wybiórcze prowadzenie diagnostyki w poszczególnych latach, • zmiany lokalizacji punktów pomiarowych, zarówno co do wyboru badanych rur, jak i poziomów, na których przeprowadzono pomiary, • brak rejestracji niektórych wymian, co bez przeprowadzenia analizy i detekcji tych wymian, prowadziło do błędnych wniosków i obliczeń czasów degradacji systemu. Koncepcja integrowania systemów informatycznych dla potrzeb gospodarki remontowej niesie ze sobą szereg zalet związanych z usprawnieniem procesów przetwarzania i przepływu danych pomiarowych. Wydaje się, że jest to jedyna droga do uzyskania jednorodnej i spójnej dokumentacji, która regularnie będzie mogła być uzupełniana o nowe dane. Jednocześnie systemowe generowanie zleceń roboczych pozwoli uniknąć luk informacyjnych, co miało dotychczas miejsce w wyniku zaniedbań lub lekceważenia wagi jednostkowych pomiarów dla potrzeb długofalowych analiz. Kompletna wiedza o życiu systemu pozwala na wypracowanie optymalnych strategii remontowych, prognozowanie stanu instalacji, identyfikowanie mechanizmów awaryjnych itd., co ma istotne znaczenie dla podejmowania właściwych decyzji remontowych i eksploatacyjnych. Implementacja takich rozwiązań wiąże się z koniecznością posiadania odpowiednich, zaawansowanych systemów komputerowych i szczególnej troski o to, by wprowadzane dane pomiarowe były kompletne i jednorodne. Wiele wskazuje na to, iż szczególnie istotne jest opracowanie nowych metod pozyskiwania danych, co pozwoli na znaczne skrócenie czasu i kosztów prowadzenia prac diagnostycznych. 21 W przyszłości kierunki kontynuowania rozpoczętych badań, powinny przede wszystkim dotyczyć: • analiz zmierzających do określenia stopy ryzyka wystąpienia awarii po przekroczeniu dopuszczalnej wartości przyjętego parametru. Wiedza o prawdopodobieństwie awarii, przy możliwości oszacowania ilości przekroczeń, rozszerzyłaby zakres przydatności opracowanych metod o szacowanie kosztów wynikających z awarii Cd, ułatwiając tym samym wybór racjonalnie uzasadnionego wariantu remontowego, • opracowania macierzowego modelu CBM, pozwalającego na uwzględnienie rzeczywistych, lokalnych gradientów degradacji, co umożliwi dywersyfikację obszarów o różnym gradiencie degradacji. Dotychczasowa metodologia obliczania dostępności A, opiera się na jednym, wspólnym dla całego obiektu, gradiencie degradacji wynikającym z założeń technologicznych lub wiedzy eksperckiej, • uwzględnienie specyfiki technologii remontowej przy wymianie elementów powierzchni ogrzewalnej, np. modułowa wymiana orurowania, organizacja remontów bloku itp., • implementacja modelu dla innych elementów bloku energetycznego. 7. LITERATURA CYTOWANA W AUTOREFERACIE AdKr05 AdSi03 AMcL04 AMcLP06 AsFe84 BaT08 BCHM78 BDNF00 BrPr83 Cem96 ChmK05 ChmKK06 Cho92 ChoK97 DHS97 DGG03 DJL03 DoG05 FHK00 GlM99 Glu96 HaSmi90 Adamek J. Krok R.: Projekt, założenia i wdrożenie modernizacji generatora TGH-120. XIV Konferencja Energetyki, Książ, 2005 Adamek J. Sieradzki S.: Modernizacja generatora TGH-120. XIII Konferencja Energetyki, Kliczków 2003 Amari S., McLaughlin L.: Optimal Design of a Condition-Based Maintenance Model. Reliability and Maintainability, Annual Symposium, RAMS, 2004 Amari S., McLaughlin L., Pham H.: Cost-effective condition-based maintenance using Markov decision processes. Reliability and Maintainability, Annual Symposium, RAMS 2006 Asher H., Feingold H: Repairable systems – Modeling, interference, misconceptions and their causes. Marcel. Dekker. New York, 1984 Bartodziej G., Tomaszewski M.: Polityka energetyczna i bezpieczeństwo energetyczne. Wydawnictwo Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych Energetyka i Środowisko. Warszawa, 2008 Bartok W., Crawford A., Hall R., Manny E.H.: Studies of waterwall corrosion with staged combustion of coal. Ash Deposits and Corrosion Due to Impurities in Combustion Gases. R.W.Bryers (Ed.), Hemisphere Publishing, Washington 1978 Baxter L. L., Dam-Johansen K., Frandsen F. J., Nielsen H. P.: The implications of chlorine-associated corrosion on the operation of biomass-fired boilers. Progress in Energy and Combustion Science 2000 Brown M., Proschan F.: Imperfect repair. Journal of Applied Probability, 1983 Cempel C.: Ewolucyjne modele symptomowe w diagnostyce maszyn. Międzyresortowe Centrum Naukowe Eksploatacji Majątku Trwałego, Radom, 1992 Chmielniak T., Kosman W.: Moduł diagnostyczny do oceny procesów cieplnych w turbinach gazowych. Międzynarodowa III Konferencja Naukowo-Techniczna Energetyka Gazowa, Szczyrk 2005 Chmielniak T., Kosman G., Kosman W.: Możliwości obniżenia kosztów eksploatacji instalacji energetycznych wynikające z kryterium efektywności pracy. Międzynarodowa X Konferencja Naukowo-Techniczna „Forum Energetyków” GRE2006, Zeszyty Naukowe Politechniki Opolskiej nr 315, seria Elektryka, Opole, 2006 Cholewa W. i in.: Diagnostyka techniczna maszyn. Gliwce, 1992 Cholewa W., Kiciński J.: Diagnostyka techniczna. Odwrotne modele diagnostyczne. Wydawnictwa Politechniki Śląskiej, Gliwice, 1997 Dorado, C., Hollander, M. and Sethuraman, J. ;onparametric estimation for a general repair model. Annals of Statistics (25), 1997 Danielewski M., Gajerski R., Gil A., Małecki A., Jankowski A., Lalak J., Żurek Z.: Powłoki hybrydowe zabezpieczające przed korozją płomieniową. Konferencja ,,Problemy spalania w kotłach energetycznych” Zakopane, 27–28 listopada 2003 r. Warszawa : Izba Gospodarcza Energetyki i Ochrony Środowiska, 2003 Danielewski M., Jankowski A., Lalak J.: Powłoki kompozytowe zabezpieczające ekrany komór paleniskowych przed korozją niskotlenową. ,,Problemy spalania w kotłach energetycznych” : konferencja : Zakopane, 27–28 listopada 2003 r. Warszawa : Izba Gospodarcza Energetyki i Ochrony Środowiska, 2003 Doyen, L., Gaudoin, O.: Imperfect maintenance in a generalized competing risk framework. Journal of Applied Probability Vol. 43, 2005 Formanek B., Hernas A., Kaczorowski M., Krupka S., Łęski R., Szymański Ł.: Zużycie erozyjno – korozyjne ścian komór spalania kotłów fluidalnych i metody zwiększania ich trwałości. III Konferencja NaukowoTechniczna. Problemy i innowacje w remontach energetycznych. PIRE 2000. Szklarska Poręba, 2000 Gładyś H. Matla R.: Praca elektrowni w systemie elektroenergetycznym. WNT, Warszawa, 1999 Głuchowski Z.: ;iskoemisyjny koncentryczny system paleniskowy - zasada działania i doświadczenia eksploatacyjne. Materiały Konferencji Naukowo-Technicznej „Niskoemisyjne techniki spalania”. Ustroń-Zawodzie marzec 1996, s.205-214. Harb J.N., Smith E.E.: Fireside corrosion in PC-fired boilers. Prog. Energy Combust. Sci. 1990, Vol.16. 22 HPS92 IFS08 Kab06 KaLJK07 Kha90 Kij89 Kli00 KMSW99 KoGr03 KoK06 KoKr03 Kos06 Kru01 Kul97 LaLi02 LaSz98 Lin03 Maj00 Orl01 Orl84 Orl97 Pro02 Pro04a Pro04b PrzSz93 Rei88 RuL06 Tad91 Tad93 TuMe03 Uhl96 Uhl97 Waw02 Wer08 Hollander, M., Presnell, B., Sethuraman, J. ;onparametric methods for imperfect repair models. Annals of Statistics 20, 1992. IFS Remonty, www.ifsworld.com, 2008 Kabza Z.: Komputerowo zintegrowane zarządzanie wspomagane diagnostyką i monitoringiem procesów. Rozdział w książce pod red. Kabzy i Santariusa „Diagnostyka eksploatacyjno-remontowa urządzeń energetycznych. Zagadnienia wybrane.” Wydawnictwo Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych Energetyka i Środowisko, Opole, 2006 Kabza Z., Kwiatkowski L. J.: Wykorzystanie zaawansowanego modelowania obiektowego do analiz eksploatacyjnych rurociągów energetycznych. I Konferencja Naukowo-Techniczna Współczesne Technologie i Urządzenia Energetyczne, Kraków 2007 Khanna T.: Foundations of ;eural ;etworks. Addisor-Wesley, Reading 1990 Kijima, M.. Some results for repairable systems with general repair. Journal of Applied Probability 1989 Klimpel A., Technologie napawania i natryskiwania cieplnego. Wydawnictwa Politechniki Śląskiej, Gliwice, 2000 Kalinowski T., Malko J., Szalbierz Z., Wilczyński A., Efektywność międzynarodowego handlu energią elektryczną, Kaprint, Lublin 1999 Grabski W., Kozubowski J. A.: Inżynieria materiałowa. Geneza, istota, perspektywy”, Materiały Konferencji „Problemy spalania w kotłach energetycznych”, Zakopane, listopad 2003. Wydawnictwa Politechniki Warszawskiej, 2003 Kościelny J., Kornacki S.: Zaawansowana diagnostyka w systemach energetycznych i przemysłowych. Rozdział w książce „Diagnostyka eksploatacyjno-remontowa urządzeń energetycznych. Zagadnienia wybrane.” Wydawnictwo Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych Energetyka i Środowisko, Opole, 2006 Kosałka J., Krupa M.: Modyfikacja składu spalin w komorze paleniskowej poprzez zmianę rozkładu strumieni paliwa wyprowadzanego z młynów. Materiały Sympozjum „Sposób zmniejszenia wysokotemperaturowej korozji ekranów kotłów pyłowych”. Jaworzno, 2003 Kosman W.: Diagnostyka okresowa turbin parowych z korygowaniem wyników pomiarów. Międzynarodowa X Konferencja Naukowo-Techniczna „Forum Energetyków” GRE2006, Zeszyty Naukowe Politechniki Opolskiej nr 315, seria Elektryka, Opole, 2006 Kruczek S.: Kotły. Konstrukcje i obliczenia. Wydawnictwa Politechniki Wrocławskiej, 2001. Kulik. A.: Modernizacja stojana generatora TWW-200-2. X Konferencja Energetyki, Szczyrk 1997 Langseth H., Linquist B. H.: A maintenance model for components exposed to several failure mechanisms and imperfect repair. Mathematical and Statistical Methods in Reliability, 2002 Last G., Szekli, R.: Stochastic comparison of repairable systems bycoupling. Journal of Applied Probability 35, 1998 Linquist B. H.: On the statistical modelling and analysis of repairable systems. Series on Quality, Reliability and Engineering Statistics, Vol. 7, World Scientific Publishing, Singapore, 2003 Majchrzak H.: Analiza wpływu technologii uruchamiania i odstawiania bloków energetycznych elektrowni na straty energii i koszty rozruchowe. Rozprawa doktorska, Politechnika Opolska WEiA, Opole, 2000 Orłowski Z.: Diagnostyka w życiu turbin parowych. WNT, Warszawa 2001 Orłowski Z.: Diagnostic vibratore de rupture d’ailettes ou d’aubages en ration. Rev. Franc. de Mechanique. Paris, 1984 Orłowski Z.: Wykorzystanie analizy modalnej w diagnostyce turbozespołów. Przegląd mechaniczny, nr 3-4, 1997 Pronobis M.: Modernizacja kotłów energetycznych. WNT, Warszawa 2002 Pronobis M.: Korozja niskoemisyjna parownika. Korozja niskoemisyjna (red.) Kordylewski W.: Wrocław 2004 Pronobis M.: Metody zapobiegania korozji niskoemisyjnej parownika. Korozja niskoemisyjna (red.) Kordylewski W.:. Wrocław 2004 Przybysz J., Szydłowski M.: Kierunki rozwoju turbogeneratorów. VIII Konferencja Remontowa Energetyki, Porąbka-Kozubnik 1993 Reichel H.H.: Rauchgasseitige Korrosion in fossilbefeuerten deutschen Kraftwerken. VGB Kraftwerkstechnik 68 (2), 1988 Rusin A., Lipka M.: Ciągły monitoring zagrożenia kruchym pękaniem wirników turbin. Międzynarodowa X Konferencja Naukowo-Techniczna „Forum Energetyków” GRE2006, Zeszyty Naukowe Politechniki Opolskiej nr 315, seria Elektryka, Opole, 2006 Tadeusiewicz R.: Rozpoznawanie obrazów. PWN 1991 Masters T.: Practical ;eural ;etwork Recipes in C++. San Diego, Academic Press, 1993 Tubielewicz K., Melechowa R.: Materiały stosowane w energetyce cieplnej. Wydawnictwa Politechniki Częstochowskiej, nr 94, 2003. Uhl T.: Analiza modalna i jej zastosowania. Warszawa WNT, 1996 Uhl T.: Zastosowanie sieci neuronowych w diagnostyce maszyn. Zagadnienia eksploatacji maszyn. PAN 1997 Wawrzyńczyk J.: Zapobieganie korozji niskotlenowej ekranów komory paleniskowej kotłów OP 650. Materiały IX Konferencji Kotłowej’02. Pol. Śląska, Instytut Maszyn i Urządzeń Energetycznych. Gliwice, 2002. Weron R.: Korporacyjne spojrzenie na zarządzanie ryzykiem. Energetyka Cieplna i Zawodowa, nr 4/2008 23 WhS89 Zat07 Zat08 Whitaker, L. R., Samaniego, F. J.: Estimating the reliability of systems subject to imperfect repair. Journal of American Statistical Association 84 Zator S.: Wpływ położenia detektorów na niepewność określania pozycji obiektu w systemach lokalnego pozycjonowania. XV Międzynarodowe Seminarium Metrologów we Lwowie 24-27 września 2007. Pomiary Automatyka Kontrola, nr 12/2007 Zator S.: Hybrydowy system lokalnego pozycjonowania w przestrzeni. Międzynarodowa XI Konferencja Naukowo-Techniczna „Forum Energetyków” GRE2008, Zeszyty Naukowe Politechniki Opolskiej nr 323, seria Elektryka, Opole, 2008 8. Wykaz publikacji autora 8.1. Publikacje autorskie Dzierżanowski Ł.: Failure processes modelling in repairable systems. XI Międzynarodowa Konferencja NaukowoTechniczna Forum Energetyków GRE 2008, Zeszyty Naukowe Politechniki Opolskiej, seria Elektryka z. 60, Nr kol. 323/2008, ss. 109-110 Dzierżanowski Ł.: Analiza awaryjności i rozwiązań modernizacyjnych turbogeneratorów. X Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna Forum Energetyków GRE 2006, Bielsko-Biała, 2006, Zeszyty Naukowe Politechniki Opolskiej nr 315/2006, ss.131-136 Dzierżanowski Ł.: Wykorzystanie przestrzennego modelu instalacji dla potrzeb zarządzania gospodarką remontową elektrowni na przykładzie kotła parowego w Elektrowni Jaworzno III, VIII Konferencja Komputerowo Zintegrowane Zarządzanie Zakopane 2005, ss. 310-315 Dzierżanowski Ł.: Integracja modelu 3D ze środowiskiem bazodanowym dla potrzeb zarządzania gospodarką remontową elektrowni. Komputerowo Zintegrowane Zarządzanie pod redakcją Ryszarda Knosali, WNT, Warszawa, 2004, ss. 314-320 Dzierżanowski Ł.: Interfejs bazodanowy w AutoCAD 2004. Zeszyty Naukowe Politechniki Opolskiej Nr 302/2005 8.2. Publikacje współautorskie Dzierżanowski Ł., Tomaszewski M.: Computer aided estimation of the power boiler's furnace shields availability, Computer Applications in Electrical Engineering – przyjęto do druku Dzierżanowski Ł., Tomaszewski M.: Matching the metrological databases of deterioration areas with the diagnostic data based on the OP-650 power boiler shields example, XIII Conference “Computer Applications in Electrical Engineering”, Poznań, 2008, ss. 257-258 Dzierżanowski Ł., Tomaszewski M.: Komputerowo zintegrowana obsługa procesów remontowych w obszarze ekranów komory paleniskowej kotła OP-650, Zbiór Prac XI Konferencja Komputerowo Zintegrowane Zarządzanie Zakopane 2008, ss. 697-704 Dzierżanowski Ł., Tomaszewski M.: Komputerowo wspomagana gospodarka remontowa wytwórcy energii elektrycznej, Komputerowo Zintegrowane Zarządzanie pod redakcją Ryszarda Knosali, Oficyna Wydawnicza Polskiego Towarzystwa Zarządzania Produkcją, Warszawa, 2006, ss. 350-357 Dzierżanowski Ł., Kwiatkowski L.J., Tomaszewski M.: Techniki CAD w remontach kotłów, VII Konferencja NaukowoTechniczna nt.: „Elektrownie Cieplne, Eksploatacja –Modernizacja – Remonty”, Słok k/Bełchatowa 2005, ss. 225-231 Dzierżanowski Ł., Kowalczyk K.: Możliwość wykorzystania zintegrowanych systemów zarządzania do wspomagania gospodarki remontowej elektrowni. VII Konferencja Naukowo-Techniczna, Problemy i innowacje w remontach energetycznych. PIRE 2004. Szklarska Poręba, 2004, ss. 133-140 Dzierżanowski Ł., Jakubiec M., Kabza Z., Kwiatkowski L.: Wykorzystanie modeli przestrzennych do usprawnienia diagnostyki i gospodarki remontowej kotłów. IX Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna Forum Energetyków GRE 2004, Bielsko-Biała, 2004, Zeszyty Naukowe Politechniki Opolskiej, Nr 295/2004. ss. 231-238 Dzierżanowski Ł., Kwiatkowski L.: Integracja zasobów dokumentacyjnych z modelem przestrzennym kotła. Materiały konferencji „Fluidalne Spalanie Paliw w Energetyce”, Złotniki Lubańskie 2004. Ss.145-150 Dzierżanowski Ł., Kabza Z., Kwiatkowski L.: Kierunki rozwoju technologii wykorzystującej modele 3D w eksploatacji i remontach. VI Konferencja Naukowo-Techniczna, PIRE 2003, Karpacz 2003. Dzierżanowski Ł., Kabza Z., Kwiatkowski L. Identyfikacja elementów modelu a bazy danych. VI Konferencja NaukowoTechniczna, Elektrownie cieplne, eksploatacja - modernizacje-remonty, 4-6 czerwca 2003, Słok k/Bełchatowa. 24
