Dodatek motywacyjny

Dodatek motywacyjny. Kto, komu, ile?
Jednym ze składników wynagrodzenia jest dodatek motywacyjny. Wysokość tego
elementu wynagrodzenia nie została jednak uregulowana w przepisach określających
status prawny nauczycieli, czyli Karcie Nauczyciela oraz rozporządzeniu płacowym.
Przepisy te ustalają jedynie ogólne warunki przyznawania dodatku motywacyjnego.
Natomiast wysokość stawek tego dodatku (procentowa czy kwotową) oraz
szczegółowe warunki ich przyznawania ustala organ prowadzący będący jednostką
samorządu terytorialnego
w drodze regulaminu uzgodnionego ze związkami
zawodowymi zrzeszającymi nauczycieli. (art. 30 ust.6 i 6a Ustawy KN).
Dodatek motywacyjny jest to składnik wynagrodzenia, którego przyznanie jest zależne
od wyników pracy nauczyciela. Ogólne zasady przyznawania nauczycielom dodatku
motywacyjnego określa Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w
sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli,
ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz
wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (DzU z 2005 r. nr 22, poz. 181, z
późn. zm.). Doprecyzowanie warunków przyznawania nauczycielom dodatku
motywacyjnego należy do kompetencji organu prowadzącego (rady gminy, powiatu),
co dokonywane jest poprzez stosowne zapisy w uchwalanym regulaminie
wynagradzania – przesądza o tym art. 30 ust. 6 pkt 1 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982
r. Karta Nauczyciela (DzU z 2006 r. nr 97, poz. 674, z późn. zm.). Podkreślenia
wymaga także fakt, że przepis ten przyznaje organowi prowadzącemu wyłącznie
kompetencje do określenia w regulaminie wysokości stawki dodatku motywacyjnego
oraz szczegółowych warunków przyznawania tych dodatków i nie wspomina nic o
możliwości zamieszczenia w regulaminie postanowień, które umożliwiają pozbawienie
nauczyciela dodatku motywacyjnego na przykład w wyniku otrzymanej kary
porządkowej (art.108 §1 Kodeksu pracy).
Należy pamiętać, że dodatek motywacyjny przyznany nauczycielowi jest zgodnie z art.
30 ust. 1 Karty Nauczyciela elementem składowym wynagrodzenia (a więc także
elementem umowy o pracę) i jego pozbawienie powinno mieć oparcie w przepisach
prawa powszechnie obowiązującego. Stanowisko takie wielokrotnie potwierdzały
orzeczenia organów administracyjnych oraz sądów, które kwestionowały próby
umieszczenia w regulaminie (stanowiącym akt prawa miejscowego) zapisów
pozbawiających nauczycieli dodatku motywacyjnego i wskazywały na naruszenie art.
42 § 1 w związku z art. 29 § 1 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (DzU
z 1998 r. nr 21, poz. 94, z późn. zm.). „(…) przyznany dodatek motywacyjny jest
składnikiem wynagrodzenia i staje się istotnym elementem umowy o pracę. Zmiany
zaś wynagrodzenia na niekorzyść pracownika wymagają wypowiedzenia warunków
płacy.” – wyrok z dnia 18 listopada 2008 r. Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
we Wrocławiu IV S.A./Wr 372/08.
Dodatek motywacyjny powinien być przyznawany na określony czas, po upływie
którego podejmowana jest decyzja, czy nauczyciel „zapracował” ponownie na dodatek
motywacyjny; np. nauczyciel otrzymał dodatek motywacyjny na okres od 1.09.2013 r.
do 31.12.2013 r. W tym okresie dodatek nie może być odebrany, ale jeśli nauczyciel
nie spełni kryteriów na dodatek motywacyjny w tym czasie, to od 1.01.2014 r. dodatek
nie będzie mu już przyznany.
Wprowadzenie w akcie prawa miejscowego regulacji przewidującej jednostronne
pozbawienie lub zmniejszenie albo zawieszenie tego składnika wynagrodzenia byłoby
sprzeczne z przepisami kodeksu pracy (art. 42 § 1 w zw. z art. 29 § 1). Zmiana tego
składnika wynagrodzenia na niekorzyść pracownika wymaga zatem wypowiedzenia
zmieniającego (wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 18 lipca 2007 r., IV SA/Wr 278/2007).
Tak więc w regulaminie JST nie ma prawa określać zasad pozbawiania, „cofania”
nauczycieli tego dodatku!
Odebranie prawa do dodatku motywacyjnego może nastąpić w sytuacjach prawem
określonych – w przypadku zawieszenia nauczyciela w obowiązkach (art. 84 ust. 2
Karty Nauczyciela), w okresie urlopu dla poratowania zdrowia (art. 73 ust. 5 Karty
Nauczyciela), czy w przypadkach, kiedy wynagrodzenie nie przysługuje (np. urlop
bezpłatny).
Zapis o uzależnieniu wysokości dodatku motywacyjnego od wymiaru zatrudnienia
bądź relatywnym zmniejszeniu stawki dodatku motywacyjnego, proporcjonalnie do
wymiaru zatrudnienia jest naruszeniem obowiązującego w tym zakresie prawa.
Dodatek jako składnik wynagrodzenia, przysługuje nauczycielowi za jego osiągnięcia
w pracy, w szczególności za osiągnięcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, a
nie za wymiar pracy.
Dodatek nie może być również uzależniony od ogólnego czy zakładowego stażu pracy.
Zapis wykracza poza upoważnienie ustawowe do uszczegółowienia przez radę gminy
(powiatu) zapisów ustawowych w zakresie wysokości stawek dodatków oraz
szczegółowych warunków ich przyznawania (wyrok WSA w Krakowie z dnia 9 marca
2010 r., III SA/Kr 1007/2009).
Reasumując, szczegółowe warunki i wysokość dodatku motywacyjnego powinny być
określone w regulaminach wynagradzania, ustalanych przez organy prowadzące w
uzgodnieniu ze związkami zawodowymi. Regulaminy te powinny precyzyjnie określać
warunki, jakie nauczyciel musi spełnić, aby otrzymać dodatek motywacyjny w
określonej wysokości. Dodatek ten nie powinien mieć charakteru uznaniowego.
Przyznany dodatek motywacyjny stanowi składnik wynagrodzenia nauczyciela i
regulamin nie może przewidywać możliwości jego „cofnięcia”.