kurs paschalny rok 2

1
KURS PASCHALNY ROK 2. KATECHEZA 4
LITURGIA EUCHARYSTII CZ. 2
LITURGIA EUCHARYSTYCZNA
Przygotowanie darów i modlitwa nad darami
Posługujący kładą na ołtarzu chleb czyli hostie do konsekracji oraz podają kapłanowi
wino, które on wlewa do kielicha. Do wina kapłan dodaje trochę wody. Jeżeli jest to Msza św.
uroczysta, chleb i wino przynoszone są procesyjnie do ołtarza razem z innymi darami. Kapłan
podnosi hostię na patenie i kielich z winem i odmawia modlitwę błogosławieństwa:
„Błogosławiony jesteś, Panie, Boże wszechświata, bo dzięki twojej hojności otrzymaliśmy
chleb… wino… owoc ziemi oraz pracy rąk ludzkich, który Tobie przynosimy, aby stał się dla
nas pokarmem życia (napojem duchowym)”. Obrzęd ten nazywany jest także „ofiarowaniem
darów”, ale my nie ofiarujemy Bogu chleba i wina, lecz Ciało i Krew Chrystusa, śmierć
Chrystusa na krzyżu. Podnosząc chleb i wino kapłan dziękuje Bogu za dary, które staną się
prawdziwą ofiarą.
Ofiarowaniu towarzyszy zbiórka pieniędzy – osobista ofiara materialna wiernych
przeznaczona na utrzymanie kościoła. Jak wiemy, piąte przykazanie kościelne przypomina
wiernym ten obowiązek.
Modlitwa eucharystyczna
W Mszale Rzymskim znajduje się dziesięć Modlitw Eucharystycznych (w tym trzy w
Mszach z udziałem dzieci).
Prefacja
Aby pobudzić wiernych do skupienia, kapłan pozdrawia ich słowami: „Pan z wami”,
oraz mówi: „W górę serca”. Wierni odpowiadają „Wznosimy je do Pana”. Następnie kapłan
wzywa do dziękczynienia: „Dzięki składajmy Panu Bogu naszemu”. Wierni odpowiadają
„Godne to i sprawiedliwe”. Wezwanie do dziękczynienia wiąże się z tym, co Jezus uczynił
ma Ostatniej Wieczerzy: biorąc do ręki chleb odmówił błogosławieństwo, a biorąc do ręki
kielich z winem odmówił dziękczynienie. Wydaje się, że Jezus odmówił żydowską modlitwę
po posiłku (birkat ha-mazon), która składa się z trzech części: błogosławienia (wychwalania)
Boga, dziękczynienia i prośby.
Po tym krótkim dialogu kapłan odmawia modlitwę uwielbienia i dziękczynienia. Jest
ona przystosowana do danego okresu liturgicznego lub danego święta. Zawsze zaczyna się od
słów: „Zaprawdę, godne to i sprawiedliwe”. „Składać dzięki” za wszystkie dzieła Boże, a
szczególnie za dzieło Zbawienia przez Jezusa Chrystusa to modlitwa charakterystyczna dla
chrześcijanina i istotna we Mszy św. Słowami „Bogu niech będą dzięki” wierni odpowiadają
kapłanowi na zakończenie Mszy św. – wielkiego Bożego dzieła. Jest 90 Prefacji. Dobiera się
ją odpowiednio do okresu roku kościelnego, święta a także formularza Mszy św.
Po Prefacji wszyscy odmawiają modlitwę uwielbienia i dziękczynną „Święty, Święty,
Święty, Pan Bóg Zastępów. Pełne są niebiosa i ziemia chwały Twojej. Hosanna na wysokości.
Błogosławiony, który idzie w imię Pańskie. Hosanna na wysokości”.
Śpiew „Święty, Święty, Święty” jest wzięty z Księgi Izajasza. Prorok ten pisze, że
widział Boga zasiadającego na tronie a ponad Nim stojących serafinów, którzy wołali:
Święty, Święty, Święty jest Pan Zastępów. Cała ziemia pełna jest Jego chwały (6,3). Śpiew ten
w odniesieniu do Jezusa, który nadchodzi, powtarza się w Apokalipsie 4,8: Święty, Święty,
Święty. Pan Bóg wszechmogący, Który był i Który jest, i Który przychodzi. Przez ten śpiew
liturgia na ziemi łączy się z liturgią w niebie. Słowa „Błogosławiony, który idzie…”
pochodzą z Ps 118,26. Były one śpiewane przez tłum witający Jezusa przybywającego do
Jerozolimy kilka dni przed Jego śmiercią.
2
Modlitwa o przemianę chleba i wina
W drugiej modlitwie eucharystycznej brzmi ona tak: „Zaprawdę, święty jesteś, Boże, źródło
wszelkiej świętości”. Jeżeli w danym dniu przypada niedziela lub święto, to w tej modlitwie
jest ono wspomniane (tajemnica dnia). Na przykład: „Dlatego stajemy przed Tobą i
zjednoczeni z całym Kościołem uroczyście obchodzimy pierwszy dzień tygodnia, w którym
Jezus Chrystus zmartwychwstał i zesłał na Apostołów Ducha Świętego. Przez Chrystusa
prosimy Ciebie, Wszechmogący Boże:”
„Uświęć te dary mocą Twojego Ducha, aby stały się dla nas Ciałem i Krwią naszego Pana
Jezusa Chrystusa”.
Konsekracja (Wspomnienie ustanowienia Eucharystii)
Kapłan bierze do ręki chleb (hostię) i kielich z winem i powtarza nad nimi słowa
wypowiedziane przez Chrystusa na Ostatniej Wieczerzy. Podniesienie Hostii i kielicha z
Krwią Chrystusa weszło w użycie dopiero w XII wieku, ma ono na celu oddanie czci
Chrystusowi pod tymi postaciami. Po „podniesieniu” kapłan wymawia jedną z czterech
aklamacji przypominających, że Eucharystia jest tajemnicą wiary. Pierwsza brzmi: „Oto
wielka tajemnica wiary”. W każdej z czterech odpowiedzi wierni publicznie wyznają wiarę w
zbawczą moc śmierci i zmartwychwstania Chrystusa. To, co się dzieje w tej chwili w czasie
Mszy św. nie można objąć rozumem – trzeba uwierzyć. Błogosławieni, którzy uwierzyli!
Prośby (suplikacje) o przyjęcie Ofiary, w intencji obecnych, całego Kościoła i świata
Po konsekracji chleba i wina kapłan ofiaruje „Chleb życia i Kielich zbawienia”,
dziękuje za to, że może razem z ludem stać przed Bogiem i służyć Mu. Następnie prosi Boga
o pamięć o swoim Kościele i wymienia imiona papieża oraz biskupa danej diecezji.
Wspomnienie aktualnego papieża jest znakiem łączności z nim, a więc przynależności do
prawdziwego Kościoła, ponieważ na Piotrze (i jego następcach – biskupach Rzymu) Chrystus
zbudował swój Kościół (patrz Mt 16,18). Modlitwy te kończą się formułą uwielbienia: „Przez
Chrystusa, z Chrystusem i w Chrystusie, Tobie, Boże wszechmogący, w jedności Ducha
Świętego, wszelka cześć i chwała, przez wszystkie wieki wieków”. Kapłan podnosi
konsekrowany Chleb i konsekrowane Wino przedstawiając Je Bogu jako najmilszą Mu ofiarę
- ofiarę Jezusa i jako najcenniejszą ofiarę Kościoła. Wierni do słów kapłana dołączają
„Amen”. Jest to potężne „Niech się tak stanie” wyrażone przez lud zebrany przy Chrystusie,
jedynym Pośredniku między Bogiem a światem.
Obrzędy Komunii Świętej
Ojcze nasz
Przed Komunią świętą kapłan wzywa wiernych do odmówienia modlitwy, której
nauczył nas Jezus Chrystus. W każdym okresie roku kościelnego wezwanie do modlitwy jest
inne. W okresie zwykłym brzmi ono tak: „Pouczeni przez Zbawiciela i posłuszni Jego
słowom, ośmielamy się mówić”. Ostatnią prośbę – „ale nas zbaw ode złego” – kapłan
rozwija: „Wybaw nas , Panie, od zła wszelkiego i obdarz nasze czasy pokojem. Wspomóż nas
w swoim miłosierdzi, abyśmy zawsze wolni od grzechu i bezpieczni od wszelkiego zamętu,
pełni nadziei oczekiwali przyjścia naszego Zbawiciela, Jezusa Chrystusa”. Lud odpowiada:
„Bo Twoje jest królestwo i potęga, i chwała na wieki”.
Wierzymy, że Jezus przyszedł zbawić nas od wszelkiego zła i że jest w stanie tego
dokonać, ponieważ jest potężny i do Niego wszystko należy.
Obrzęd znaku pokoju
3
Następnie kapłan przypomina Chrystusowi, że obiecał dać swoim wiernym pokój i
prosi, aby napełnił Kościół swoim pokojem, następnie mówi: „Pokój Pański niech zawsze
będzie z wami”, oraz wzywa do przekazania sobie znaku pokoju. Można go przekazać przez
skinienie głową lub przez podanie ręki. Przekazanie sobie pokoju jest przygotowaniem do
przyjęcia Komunii św. i przypomnieniem, że wolą Jezusa jest, aby Jego uczniowie „stanowili
jedno” (por. J 17,11). O jedność Chrystus modlił się właśnie na Ostatniej Wieczerzy: Ojcze
Święty, zachowaj ich w Twoim imieniu, które Mi dałeś, aby tak jak My stanowili jedno (J
17,11). Jedność możliwa jest tylko tam, gdzie jest miłość. Przekazanie znaku pokoju to także
wyraz braterskiej miłości – o niej także Jezus mówił na Ostatniej Wieczerzy, przykazanie
miłości zostawił swoim uczniom jako testament: To jest moje przykazanie, abyście się
wzajemnie miłowali, tak jak ja was umiłowałem (J 15,12). Przed przyjęciem Chrystusa w
Eucharystii zapewniamy Go przez znak pokoju, że jesteśmy wierni Jego testamentowi.
Łamanie chleba i śpiew Baranku Boży
Kapłan łamie Hostię na pamiątkę, że na Ostatniej Wieczerzy Jezus łamach chleb i
dawał Apostołom. Gest łamania chleba pochodzi ze zwyczaju żydowskiego: w czasie
wieczerzy ojciec rodziny łamał chleb i rozdawał obecnym na znak wspólnoty braterskiej. W
czasie łamania chleba śpiewa się lub mówi: „Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata,
zmiłuj się nad nami… obdarz nas pokojem”. Śpiew ten wprowadzono w VI wieku. Tytułu
„Baranek Boży” użył św. Jan Chrzciciel wskazując Jezusa swoim uczniom. Przed Komunią
świętą kapłan ukazuje Hostię i powtarza słowa Jana Chrzciciela: Oto Baranek Boży, który
gładzi grzech świata (J 1,29), oraz dodaje: „Błogosławieni, którzy zostali wezwanie na Jego
ucztę”.
Obraz Jezusa –Baranka złożonego na ofiarę za grzechy świata występuje także w
Apokalipsie, tam Baranek przyodziany jest w potęgę i chwałę:
I ujrzałem między tronem z czworgiem Zwierząt
a kręgiem Starców
stojącego Baranka, jakby zabitego,
a miał siedem rogów i siedmioro oczu
którymi jest siedem Duchów Boga wysłanych
na cała ziemię (Ap 5,1-6) (Por. także Ap 5,11-12 itd).
Kiedy kapłan podnosi Hostię, wszyscy klękają i powtarzają słowa wypowiedziane do
Jezusa przez setnika (ze zmianą: zamiast „mój sługa odzyska zdrowie” por. Mt 8,8 – „będzie
uzdrowiona dusza moja”): „Panie, nie jestem godzien, abyś przyszedł do mnie, ale powiedz
tylko słowo, a będzie uzdrowiona dusza moja”.
Komunia święta
Do Komunii świętej wierni podchodzą procesyjnie i przyjmują ją stojąc. Kiedy kapłan
mówi: „Ciało Chrystusa”, odpowiada się: „Amen”. W ten sposób wyznajemy wiarę, że to jest
prawdziwe Ciało Chrystusa. Procesyjne podejście do Komunii św. wyraża jedność
uczestniczących we Mszy św. Idziemy do Chrystusa nie indywidualnie, ale razem, połączeni
jedną wiara i braterską miłością. W procesji śpiewamy radosną pieśń, ponieważ spotkanie z
Panem jest dla Jego uczniów największą radością. Procesja do Komunii św. to także symbol
naszej ziemskiej drogi, która skończy się spotkaniem z Bogiem twarzą w twarz.
Modlitwa po Komunii Świętej
Po Komunii świętej kapłan odmawia modlitwę, w której wyraża wdzięczność, za to,
że Bóg powołał nas do swojego stołu, a także prosi, aby Komunia przyniosła obfite owoce w
naszym codziennym życiu i dopomogła osiągnąć życie wieczne. Modlitwa ta w każdą
niedzielę jest inna.
4
OBRZĘDY ZAKOŃCZENIA
Pozdrowienie i błogosławieństwo
Na zakończenie Mszy św. kapłan udziela wszystkim obecnym błogosławieństwa w
imię Trzech Osób Boskich, kreśląc jednocześnie krzyż, przez który zostaliśmy zbawieni.
Rozesłanie
„Idźcie w pokoju Chrystusa”… To „idźcie” powinniśmy łączyć z Chrystusowym
poleceniem danym Apostołom przed Wniebowstąpieniem: „Idźcie na cały świat i głoście
Ewangelię wszelkiemu stworzeniu” (Mt 16,15). Chrześcijanin posilony Ciałem Chrystusa
powinien iść do świata, do codziennych swoich zajęć z Chrystusem i być Jego świadkiem.
Życzenie pokoju mieści się w dwóch z pięciu pozdrowień na początku Mszy św., oraz
występuje na jej końcu. Z Ewangelii wiemy, że Jezus niekiedy udzielał pokoju łącznie z
darem zdrowia (patrz uzdrowienie kobiety chorej na krwotok – Mk 5,34), a także
przebaczając grzechy (patrz opowiadanie o nawróconej grzesznicy – Łk 7,50). Na Ostatniej
Wieczerzy Jezus powiedział do Apostołów: Pokój zostawiam wam, pokój mój daję wam (J
14,37), a wcześniej rozsyłając Apostołów na tak zwaną misję galilejską obiecuje, że ich
działalności będzie towarzyszyło przekazywanie pokoju (patrz Mt 10,13). Słowa „Idźcie w
pokoju Chrystusa” przypominają nam, że owocem Mszy św. powinien być pokój duszy.
Jeżeli nie doświadczamy pokoju, należy się zastanowić, czy właściwie przeżywamy Mszę św.
POSTAWY CIAŁA W CZASIE MSZY ŚW.
W czasie Mszy św. modlimy się stojąc. W takiej pozycji odprawia Mszę św. kapłan.
Postawa stojąca wyraża szacunek i jest wyrazem uwolnienia z niewoli grzechu i godności
dziecka Bożego. W Kościele starożytnym w ten sposób brali wierni udział we Mszy św. Z
homilii z IV i V wieku dowiadujemy się, że według biskupów tego czasu postawa stojąca
wiernych podczas modlitwy wyraża wiarę, że zmartwychwstaliśmy z Chrystusem i już
wielbimy Boga wraz z Nim w domu Ojca. W Kościele Wschodnim klęczenie w czasie Mszy
św. w ogóle nie jest znane. Sobór Nicejski nawet zabraniał klękać w czasie Mszy św. w
niedziele oraz w czasie pięćdziesięciu dni po Wielkanocy. Postawą stojącą wyrażamy
gotowość na ponowne przyjście Pana, a także naśladujemy zbawionych w niebie, którzy stoją
przed tronem i przed Barankiem (Ap 7,9).
Klęknąć należy podczas Konsekracji oraz na słowa „Oto Baranek Boży”.
Postawa klęcząca jest pokutną, a także jest właściwą podczas adoracji Najświętszego
Sakramentu.
Czytań słuchamy siedząc za wyjątkiem czytania Ewangelii, którą należy wysłuchać
stojąco. Można usiąść po przyjęciu Komunii świętej. Postawa siedząca sprzyja medytacji.
W starożytnym Kościele modlący się mieli ręce wzniesione do góry. Gest ten
pochodzi z tradycji żydowskiej. W Księdze Wyjścia 17,9-14 czytamy, że Mojżesz prosił o
zwycięstwo Izraelitów w bitwie z Amalekitami wznosząc ręce. W czasie Mszy św. w ten
sposób modli się kapłan. Wierni mogą stosować ten gest śpiewając pieśni uwielbienia po
Komunii św. Tak jak śpiew jest wyrazem radości i uwielbienia, również wyrazem radości i
uwielbienia jest podniesienie rąk, poza tym podniesienie rąk jeszcze bardziej otwiera na
działanie Ducha Świętego.