Dystans władzy

advertisement
Różnice kulturowe we współpracy
międzynarodowej
Elbląg 7.10.2015
Prof. UG dr hab. Dorota Simpson
[email protected]
Program
•
•
•
•
Istota kultury i inteligencji kulturowej,
Elementy, warstwy i poziomy kultury
Czy jesteśmy „Globalną wioską”?
Modele analizowania kultur jako narzędzie
ułatwiające zrozumienie przedstawicieli innych
kultur
• Szok kulturowy
Definicje kultury
• Pojęcie kultury istnieje od ponad 100 lat i
doczekało się około 160 definicji
• Większość definicji zalicza do kultury prawa,
zwyczaje oraz określone wytwory danej grupy
społecznej
Kultura to jak woda dla ryby – jest wciąż
obecna, ale ryby nie zdają sobie z tego sprawy
Definicje kultury
• Definicje antropologiczne – podkreślają, że
kultura to wyuczone zachowania, zbiór
przekonań i sposobów myślenia, zwyczajów i
tradycji oraz wierzeń wyznawanych przez
przedstawicieli danej społeczności
Definicje kultury
• Kultura to zbiorowe zaprogramowanie
umysłu, które odróżnia członków jednej
grupy lub kategorii ludzi od drugiej
(Hofstede)
• Kultury nie dziedziczymy lecz uczymy się
• Nie powinna być mylona z osobowością i
naturą ludzką
Dziedziczona i nabyta
Specyficzna dla
jednostki
osobowość
Specyficzna dla
grupy lub
kategorii
uniwersalna
Nabyta
kultura
natura ludzka
Dziedziczona
Relatywizm kulturowy
Żadna kultura nie dysponuje kryterium
absolutnym, które uprawniałoby ją do
przyznawania „wyższości” lub „niższości”
wytworom innej kultury; Levi-Strauss
Inteligencja kulturowa
Inteligencja kulturowa (CQ) to zdolność
jednostki do funkcjonowania, skutecznego
zarządzania i radzenia sobie w zróżnicowanym
kulturowo środowisku [ Ang and Song 2015]
Inteligencja kulturowa składa się z czterech
komponentów
Inteligencja kulturowa - komponenty
1. metapoznawczy – zdolności umysłowe
pozwalające na zdobycie i ocenę własnej wiedzy
kulturowej
• koncentruje się na uświadomieniu sobie i
monitorowaniu procesu poznawczego w
odniesieniu do własnej tożsamości kulturowej
i tożsamości kulturowej innych, podczas
wzajemnych interakcji
Inteligencja kulturowa - komponenty
2. poznawczy – odnoszący się do ogólnej wiedzy
jednostki na temat kultur i występujących pomiędzy
nimi różnic
3. motywacyjny - wewnętrzna motywacja jednostki
do podjęcia wysiłku w celu skutecznego
funkcjonowania w odmiennym kulturowo otoczeniu
4. behawioralny - zdolność do odpowiedniej reakcji
werbalnej i niewerbalnej podczas kontaktów z
przedstawicielami innych kultur
Elementy kultury
•
•
•
•
•
•
•
•
Język (werbalny i niewerbalny)
Religia
Gospodarka i polityka
Instytucje społeczne
Wartości i postawy
Zwyczaje
Edukacja
Elementy materialne i estetyka itp.
Warstwy kultury – metafory cebuli,
góry lodowej
• Zewnętrzna – dająca się zaobserwować i
stosunkowo łatwo poznać
• Środkowa normy, wartości, zwyczaje, postawy
– trudniejsza do zaobserwowania i
przyswojenia
• Wewnętrzna – składają się na nią
fundamentalne stwierdzenia dotyczące bytu,
celu istnienia, pojęcia dobra i zła.
Poziomy kultury
• Kultura narodowa (lub kultury narodowe w
przypadku imigrantów)
• Poziom kultury związany z przynależnością do
grupy regionalnej, etnicznej, językowej
• Poziom kultury związanej z przynależnością do
danej płci
Poziomy kultury
• Poziom kultury pokoleniowej - generacje
• Poziom kultury klasy społecznej - związany z
możliwościami zdobycia wykształcenia i
zawodu
• Poziom kultury organizacyjnej lub
korporacyjnej - rola i stanowisko w miejscu
pracy
Czy stajemy się „Globalną wioską”?
Czy następuje homogenizacja kultury?
•
•
•
•
•
Wzrost mobilności ludzi
Rozwój masowej turystyki międzynarodowej
Komercjalizacja kultury
Rozprzestrzeniający się konsumpcjonizm
Makdonaldyzacja społeczeństw
Wg Hannerza mogą być 4 formy
homogenizacji kultury
1. Powstanie jednolitej, globalnej kultury, z
dominacją wzorców kultury zachodniej
2. Stopniowe, trwające kilka pokoleń,
eliminowanie lokalnych wzorców
kulturowych
Wg Hannerza mogą być 4 formy
homogenizacji kultury
3. Deformacja kulturowa – przefiltrowanie,
dostosowywanie i przyjmowanie niektórych
wzorców zachodnich
4. Amalgamacja kulturowa – kultura zachodnia
przejmie niektóre wzorce kultur lokalnych,
kultury lokalne przyjmą wybrane elementy
wzorców zachodnich, nadając im własną
interpretację
Modele analizowania kultur
•
•
•
•
•
•
•
•
Kluckhohna-Strodtbecka
Hofstede
Halla
Gestelanda
Trompenaarsa i Hampden Turnera
Warner i Beamer
Adler
Scheina
Model Kluckhohna-Strodtbecka
•
•
•
•
•
•
Stosunek do środowiska
Stosunek do czasu
Istota natury ludzkiej
Stosunek do działania
Akcentowanie odpowiedzialności
Pojmowanie przestrzeni
Stosunek do środowiska
• Pytanie – czy ludzie są podporządkowani
środowisku, współistnieją z nim w harmonii,
czy dominują nad nim
• Bliski Wschód – życie uzależnione jest od
przeznaczenia, Ameryka Pn. – ludzie mogą
sprawować kontrolę nad przyrodą, Daleki
Wschód, kraje skandynawskie – harmonia z
naturalnym środowiskiem człowieka
Ustalanie celów
• W społeczeństwach podporządkowanych
środowisku nie ma to większego znaczenia,
gdyż ludzie niewiele mogą zdziałać, aby
osiągnąć zamierzone cele
• Społeczeństwa żyjące w harmonii z naturą
dopuszczają ustalanie celów, ale i odchylenia
od ich realizacji
• Społeczeństwa dominujące wyznaczają cele i
kary za ich niewykonanie
Stosunek do czasu
• Czy dana kultura koncentruje się na
przeszłości, teraźniejszości, czy przyszłości?
• Kultury zachodnie – czas jako zasób („czas to
pieniądz”) i należy go umiejętnie
wykorzystywać – krótkoterminowa ocena
efektywności pracowników (w amerykańskich
firmach co 6 miesięcy lub raz w roku).
• Niektóre kraje skupiają się na przeszłości i
tradycji, z której czerpią wzorce
• Znajomość stosunku do czasu w danej kulturze
pozwala łatwiej zrozumieć system planowania,
wyznaczania i przestrzegania terminów
spotkań itp
Natura ludzka
• Czy dana kultura traktuje ludzi jako dobrych,
złych, czy mieszankę dobra i zła?
• Przykłady:
USA – ludzie są na ogół z natury dobrzy, ale
uważają, aby inni ich nie wykorzystywali,
w wielu krajach rozwijających się panuje
przekonanie, że ludzie są dobrzy,
w Korei postrzega się ludzi jako z natury złych
Stosunek do działania
• w pewnych kulturach ludzie koncentrują się na
działaniu,
• w innych na istnieniu – życie chwilą,
korzystanie z życia i natychmiastowe
zaspokajanie pragnień
• W jeszcze innych kładzie się nacisk na
sprawowanie kontroli – opanowanie swoich
pragnień poprzez oderwanie się od
przedmiotów
Stosunek do działania
• USA – nastawienie na działanie, ludzie ciężko
pracują i oczekują, że należy im się za to
nagroda (awanse, podwyżki płac i inne formy
uznania)
• Meksyk i wiele krajów latynoskich –
nastawienie na istnienie – ludzie cenią sobie
radość chwili
• Francuzi – nastawienie na kontrolę – ważne
wartości to racjonalność i logika działania
Stosunek do działania
• Wiedza na temat stosunku do działania w
danej kulturze ułatwia zrozumienie, dlaczego
w taki a nie inny sposób ludzie podchodzą do:
• pracy,
• wypoczynku,
• w jaki sposób podejmują decyzje,
• jakie kryteria stosują przy przyznawaniu
nagród
Stosunek do działania
• W kulturach nastawionych na istnienie często
decyzje podejmowane są pod wpływem
emocji,
• w kulturach nastawionych na działania
przeważa pragmatyzm,
• W kulturach, gdzie dominuje kontrola
przeważa racjonalność
Akcentowanie odpowiedzialności
Gdzie mieści się odpowiedzialność za innych i
ich dobrobyt?
• W niektórych kulturach kładzie się nacisk na
indywidualizm – osiągnięcia i cechy osobiste
jednostki, która jest odpowiedzialna za swój
byt (USA)
• W innych krajach zwraca się uwagę na
odpowiedzialność grupy (kultury
kolektywistyczne)
Akcentowanie odpowiedzialności
• W innych duża rola przypada stosunkom
hierarchicznym – istnieje hierarchia grup i ich
pozycja jest w zasadzie niezmienna w czasie
(Francja, W. Brytania)
• Ten wymiar kultury wywiera wpływ na
planowanie zadań w organizacji,
podejmowanie decyzji, komunikację, system
motywowania i dobór pracowników
Pojmowanie przestrzeni
Chodzi tu o swego rodzaju „własność”
przestrzeni
• Niektóre kultury są bardzo otwarte i
publicznie prowadzą interesy. Na drugim
biegunie znajdują się kultury, w których
przywiązuje się bardzo dużą wagę do
prywatności
• Trzecia grupa to kultury mieszane
Model Hofstede
• Badania Hofstede objęły 116 tys. pracowników
IBM w 40 krajach
• Badania Hofstede potwierdziły duży wpływ
kultury narodowej na postawy i wartości
wyznawane przez pracowników i
manifestowane w miejscu pracy
• Kultura bardziej różnicowała niż płeć, wiek,
zawód i pozycja pracownika
Wymiary kultur
•
•
•
•
•
Indywidualizm lub kolektywizm
Dystans władzy
Unikanie niepewności
Męskość lub kobiecość
Orientacja długo i krótkookresowa –
pragmatyczna i normatywna
• Tolerancja
Indywidualizm a kolektywizm
• Jednostka musi sama dbać o siebie i swoich
najbliższych.
• W społeczeństwach indywidualistycznych
pozostawia się jednostce duży stopień
swobody
• Więzy pomiędzy jednostkami są luźne
• Przedstawiciele społeczeństw
kolektywistycznych oczekują od innych
członków grupy pomocy w trudnych
sytuacjach życiowych
• Uważają że w zamian są winni grupie pełną
lojalność
Indywidualizm a praca
• Duże znaczenie czasu wolnego od pracy, w
którym można się zająć sprawami prywatnymi
i rodzinnymi
• Duże znaczenie swobody w wyborze stylu
pracy
• Wyzwania - praca ma stanowić wyzwanie i
dawać poczucie samorealizacji
Kolektywizm a praca
• Praca ma zapewnić podnoszenie kwalifikacji
zawodowych np. poprzez szkolenia
• Duże znaczenie mają warunki pracy w miejscu
pracy
• Istotne znaczenie ma pełne wykorzystanie
umiejętności pracowników
Indywidualizm – przykłady krajów
•
•
•
•
•
•
•
•
Stany Zjednoczone
Australia
Wielka Brytania
Kanada
Holandia
Nowa Zelandia
Włochy
Kraje skandynawskie
Kolektywizm - kraje
•
•
•
•
•
•
•
Najbiedniejsze kraje Ameryki Łacińskiej
Tajwan
Korea
Tajlandia
Malezja
Portugalia
Grecja
Dystans władzy
• Według Hofstede jest to miara stopnia, w
jakim dane społeczeństwo godzi się z
nierównomiernym podziałem władzy w
organizacjach i instytucjach
• Społeczeństwa o dużej odległości władzy
akceptują znaczne różnice w stopniu
dysponowania władzą w organizacjach
• Pracownicy okazują duży szacunek wobec
sprawujących władzę
• Stopnie stanowiska i tytuły służbowe oraz
pozycja mają duże znaczenie
Do negocjacji międzynarodowych powinno się
wysyłać przedstawicieli o tytułach służbowych
takich samych, jakie posiadają partnerzy
Duży dystans władzy - przykłady
• Filipiny
• Wenezuela
• Indie
Mały dystans władzy
• Społeczeństwa o małym dystansie władzy
starają się ograniczać nierówności
• Przełożeni mają władzę, ale pracownicy nie
boją się ich
• Dania
• Szwecja
• Izrael
Unikanie niepewności
• Jest to stopień zagrożenia, jakie odczuwają
przedstawiciele danej społeczności wobec
nowych, nieznanych lub niepewnych sytuacji
• Mówi do jakiego stopnia są oni skłonni
zaakceptować nieprzewidywalność stosunków
społecznych i niepewność przyszłości
Unikanie niepewności
• Przyszłość jest w dużym stopniu nieznana,
toteż społeczeństwa różnie reagują na tę
niepewność
• Niektóre wychowują swoich członków tak, aby
przyjmowali ją ze spokojem i traktowali jak
normalną sytuację
• W społecznościach tych ludzie są stosunkowo
tolerancyjni wobec odmiennych opinii i
zachowań
Niski stopień unikania niepewności
• Społeczeństwa te określane są przez Hofstede
niskim stopniem unikania niepewności
• Przykłady:
• Dania
• Szwajcaria
• Singapur
Wysoki stopień unikania niepewności
• Przejawia się w stosunkowo wysokim
poziomie niepokoju, jaki demonstrują
przedstawiciele danej kultury
• Społeczeństwa o wysokim stopniu unikania
niepewności cechuje duży stopień unikania
ryzyka
• Zaobserwować można publiczne okazywanie
emocji i stosunkowo wyższe spożycie alkoholu
•
•
•
•
•
Przejawami poczucia niepewności są:
agresja,
stres,
nerwowość
Powstają tam mechanizmy zwiększające
poczucie bezpieczeństwa i ograniczające
ryzyko
• Organizacje w tych krajach mają na ogół
sformalizowane zasady postępowania
• Brak jest tolerancji wobec odmiennych
koncepcji i zachowań odbiegających od normy
• Członkowie tych społeczeństw chętniej wierzą
w prawdy absolutne
• W krajach o dużym stopniu unikania ryzyka
pracownicy są na ogół mało mobilni
• Przykłady krajów:
• Japonia
• Portugalia
• Grecja
Męskość i kobiecość
• Wg Hofstede społeczeństwa można podzielić
na takie, w których ludzie:
• godzą się na podejmowanie wielu różnych ról
zarówno przez mężczyzn, jak i kobiety
• przestrzegają sztywnego podziału ról
związanych z płcią
Społeczeństwa męskie
• Nacisk na asertywność i zdobywanie środków
pieniężnych oraz dóbr materialnych
• Mniejsza troska o innych
• Przykłady krajów: Japonia, Austria,
Wenezuela, Włochy, Szwajcaria, Meksyk,
Irlandia, Jamajka, Wielka Brytania, Niemcy,
Filipiny, Kolumbia, Afryka Pd., Ekwador, Stany
Zjednoczone
Społeczeństwa kobiece
• W krajach tych nie ma wyraźnego podziału ról
ze względu na płeć
• przykłady: kraje skandynawskie (gdzie
nierzadko mężczyźni prowadzą gospodarstwa
domowe i biorą urlopy wychowawcze),
Holandia, Kostaryka, Chile, Portugalia,
Tajlandia
Orientacja długo i krótkookresowa –
pragmatyczna i normatywna
• O. długookresowa - koncentracja na
przyszłości, ceniona jest wytrwałość,
zapobiegliwość, przedsiębiorczość
• O. krótkookresowa – koncentracja na
przeszłości i teraźniejszości, ceni się tradycję,
stabilizację, równowagę
Orientacja pragmatyczna i
normatywna
• Wymiar ten pokazuje, w jaki sposób ludzie
odnoszą się do faktu, że tak wiele otaczających
ich zjawisk i zdarzeń nie może być
wyjaśnionych i wytłumaczonych
Społeczeństwa normatywne
• ludzie odczuwają silną potrzebę
wytłumaczenia wszystkiego, co możliwe,
• mają tendencję do formułowania prawd
absolutnych
• przywiązują dużą wagę do tradycji
• oczekują szybkich efektów swoich działań
Społeczeństwa pragmatyczne
• ludzie nie odczuwają potrzeby wytłumaczenia
wszystkiego
• uważają, że jest to niemożliwe – życie jest zbyt
złożone i skomplikowane
• wyzwaniem nie jest poznanie prawdy
absolutnej, ale życie dające satysfakcję i
zadowolenie
Społeczeństwa pragmatyczne
• „prawda” w dużej mierze zależy od sytuacji,
kontekstu i czasu
• ludzie demonstrują umiejętność dostosowania
tradycji i zwyczajów do zmieniających się
warunków
• wykazują skłonność do oszczędzania i
inwestowania, racjonalnego gospodarowania
zasobami
Tolerancja (pobłażliwość) powściągliwość
• Postawa tolerancyjna wobec naturalnych
zachowań ludzkich, jakimi są demonstrowanie
radości życia i zabawa
• Społeczeństwa powściągliwe ograniczają i
regulują tego typu zachowania poprzez
formułowanie i egzekwowanie surowych norm
społecznych
Polska wg Hofstede
http://geert-hofstede.com/poland.html
• Dystans władzy – wskaźnik 68 plasuje Polskę
w grupie społeczeństw hierarchicznych,
• Ludzie akceptują nierówności
• Popularna jest centralizacja
• Podwładni oczekują, że otrzymają od
przełożonych jasny przekaz, co i jak mają
wykonywać
• Szefowie prezentują na ogół styl autokratyczny
Polska wg Hofstede
• Indywidualizm – wskaźnik 60 stawia Polskę w
grupie krajów indywidualistycznych
• Wysoki wskaźnik dystansu władzy i
indywidualizmu stanowi pewne wyzwanie dla
menedżerów zagranicznych
• Muszą każdemu w firmie dać do zrozumienia,
że jest ważny, choć nie jest równy
Polska wg Hofstede
• Męskość – wskaźnik 64 oznacza, że Polska jest
krajem męskim
• Ludzie nastawieni są na konkurowanie, sukces
i osiągnięcia
• W tego typu krajach ludzie „żyją, aby
pracować”
Polska wg Hofstede
• Unikanie niepewności – wskaźnik 93 stawia
Polskę w czołówce tego typu krajów
• Utrzymują one sztywne kodeksy dotyczące
zachowań
• Brak jest tolerancji dla nietypowych zachowań,
pomysłów, idei
• Istnieje emocjonalna potrzeba zasad, nawet
wówczas jeśli w praktyce nie działają
Polska wg Hofstede
• Czas to pieniądz,
• ludzie mają wewnętrzną potrzebę by być
zajętym i ciężko pracować
• Innowacje mogą napotkać opór
• Bezpieczeństwo jest ważnym elementem
motywacji jednostki
Polska wg Hofstede
• Orientacja długoterminowa (pragmatyczna) –
krótkoterminowa (normatywna) – wskaźnik 38
oznacza, że Polska jest krajem bardziej
normatywnym niż pragmatycznym
• Ludzie mają tendencję do ustanawiania prawd
absolutnych
• Przejawiają wielki szacunek dla tradycji
• Małą wagę przywiązują do oszczędzania na
przyszłość
• Oczekują szybkich rezultatów swych działań
Polska wg Hofstede
• Tolerancja – powściągliwość, wskaźnik dla Polski
to 29, co oznacza kulturę restrykcyjną
(powściągliwą)
• W tego typu kulturach dominuje tendencja do
cynizmu i pesymizmu
• Ludzie nie przykładają dużej wagi do czasu
wolnego i wypoczynku
• Uważają, że ich działania są ograniczane przez
normy społeczne
• Są przeświadczeni, że używanie życia jest czymś
złym, nagannym
Model analizowania kultur wg Halla
• Stosunek do czasu –
monochroniczny/polichroniczny
• Pojmowanie przestrzeni – stosunek do
środowiska (zagospodarowanie publicznej i
prywatnej przestrzeni)/fizyczny i emocjonalny
dystans do innych ludzi
• Język (komunikacja) – wysoki/niski kontekst
• Przyjaźnie - koncentracja na
zadaniach/relacjach
Modele analizowania kultur
Model Halla – kontinuum kultur od niskiego do
wysokiego kontekstu
Wysoki kontekst
Kontekst, znaczenie
Informacja
Niski kontekst
Kultury wysokiego kontekstu
• W kulturach wysokiego kontekstu komunikacja
jest oszczędna i efektywna
• Obowiązuje wspólny kod porozumiewania się,
nieczytelny dla „obcych”
• Duże znaczenie ma sytuacja, kontekst,
• zachowania niewerbalne pomagają w
tworzeniu i interpretacji komunikatu
Kultury wysokiego kontekstu
• Członkowie tego typu kultur od
najwcześniejszych lat uczą się interpretacji
określonych zachowań i znaków podczas
rozmowy z drugą osobą
• Myśli nie artykułuje się w sposób bezpośredni
• Relacje międzyludzkie mają długotrwały
charakter
• Ludzie czują się związani z tymi, z którymi
wchodzą w relacje biznesowe lub prywatne
Kultury wysokiego kontekstu
• Preferowane są raczej ustne niż pisemne
umowy
• Podpisany kontrakt nie zawsze musi być
obowiązujący
• Nierzadko po podpisaniu kontraktu zgłaszane
są dodatkowe życzenia i postulaty odnośnie do
zmiany ustalonych warunków
Kultury wysokiego kontekstu
• Występuje rozróżnienie pomiędzy „swoimi” i
„obcymi”
• Obcy to ktoś, kto nie jest członkiem rodziny,
klanu, organizacji lub danego społeczeństwa
• Wzorce kulturowe są głęboko zakorzenione i
niepodatne na zmiany
• Do tego typu kultur zalicza się większość
społeczności azjatyckich
Kultury niskiego kontekstu
• Większość społeczeństw „zachodnich” zalicza
się do kultur niskiego kontekstu
• Dużą wagę przywiązuje się do komunikacji
werbalnej
• Zachowania niewerbalne na ogół są
ignorowane
• Relacje między ludźmi są powierzchowne i
krótkotrwałe
Kultury niskiego kontekstu
• Komunikacja ma dostarczyć najważniejszych
informacji
• Dominuje bezpośredni styl porozumiewania
się
• Strony koncentrują się na merytorycznej
zawartości przekazu a nie jego kontekście
Kultury niskiego kontekstu
• Rozróżnienie między „swoimi” a „obcymi” nie
ma większego znaczenia
• Cudzoziemcy stosunkowo łatwo się adaptują
• Wzorce kulturowe nie są głęboko
zakorzenione i stosunkowo szybko się
zmieniają
Kultury niskiego kontekstu
• Umowy mają charakter pisemny
• Podpisany kontrakt traktuje się jako
ostateczny, posiadający moc prawną
• Klauzule kontraktów są szczegółowo
spisywane i mają być dokładnie zrealizowane
• Zawarcie kontraktu nie wymaga wcześniej
długotrwałego budowania relacji
• W kulturach niskokontekstowych dominuje
sekwencyjne, monochroniczne podejście do
czasu
• W kulturach wysokokontekstowych częściej
występuje polichroniczne traktowanie czasu
Model Gestelanda
• W biznesie międzynarodowym obowiązują
dwie żelazne zasady:
1.Oczekuje się, że sprzedający dostosuje się do
kupującego
2.Oczekuje się, że gość będzie szanował kulturę
gospodarza i dostosuje się do miejscowych
zwyczajów - trzeba być sobą, ale równocześnie
być świadomym różnic kulturowych
„Wielki podział” kultur:
1. nastawione na biznes i nastawione na
relacje
2. formalne i nieformalne
3. o sztywnym podejściu do czasu i o
elastycznym podejściu do czasu
4. ekspresyjne i powściągliwe
Kultury zadaniowe - propartnerskie
• Kultury nastawione na biznes są zorientowane
zadaniowo (business first)
• Kultury nastawione na relacje są zorientowane
na ludzi (relationships first, then business)
• Konflikty mogą pojawić się już na etapie
negocjacji
Kultury zadaniowe - propartnerskie
• Negocjatorzy z krajów zorientowanych na
relacje postrzegają tych drugich jako
niegrzecznych, źle wychowanych a nawet
aroganckich i agresywnych
• Negocjatorzy z krajów nastawionych na biznes
postrzegają tych drugich jako opieszałych,
niejednoznacznych i nieprzeniknionych
Przykłady
Kultury nastawione na biznes to między innymi
• kraje nordyckie i germańskie,
• Wielka Brytania,
• Ameryka Północna,
• Australia,
• Nowa Zelandia,
• Południowa Afryka
Przykłady
Kultury umiarkowanie nastawione na biznes:
• kraje romańskie,
• Europa Wschodnia i Środkowa,
• kraje basenu Morza Śródziemnego,
• Hong Kong,
• Singapur
Przykłady
Kultury nastawione na relacje:
• kraje arabskie,
• większość krajów afrykańskich
• większość krajów azjatyckich
Kultury formalne i nieformalne
• Problemy pojawiają się , gdy przedstawiciele
kultury nieformalnych, egalitarnych spotykają
się z przedstawicielami kultur formalnych,
gdzie istnieje hierarchia i liczy się status
społeczny
• Zarówno jedni, jak i drudzy nie czują się
komfortowo, gdy przychodzi im negocjować i
załatwiać wspólne biznesy
Przykłady
• Kultury skrajnie nieformalne: Australia, Stany
Zjednoczone
• Umiarkowanie nieformalne: Kanada, Nowa
Zelandia, Dania, Norwegia
• Kultury formalne: większość krajów
europejskich, region Morza Śródziemnego,
kraje arabskie, Ameryka Łacińska, większość
krajów azjatyckich
Kultury o sztywnym i elastycznym
podejściu do czasu
(monochroniczne i polichroniczne)
• Dla części kultur czas jest wyznacznikiem
wszystkich działań
• Trzymają się ściśle przestrzegania
harmonogramów, punktualności i ustalonych
terminów
• Dla innych kultur czas i przestrzeganie
terminów nie są najważniejsze, liczą się przede
wszystkim ludzie, którzy ich otaczają
Kultury monochroniczne a
polichroniczne
• Prowadzi to często do konfliktów pomiędzy
przedstawicielami kultur o odmiennym
podejściu do czasu
• Ci pierwsi postrzegają tych drugich jako
leniwych, niezdyscyplinowanych a nawet
niegrzecznych
• Z kolei ci drudzy uważają tamtych za
arogantów, zniewolonych przez terminy
(deadlines)
Przykłady
Skrajnie monochroniczne:
• nordycka
• germańska Europa
• Ameryka Północna
• Japonia
Przykłady
Kraje umiarkowanie monochroniczne:
• Australia
• Nowa Zelandia
• Europa Środkowa i Wschodnia
• Singapur
• Hong Kong
• Tajwan
• Chiny
• Korea Południowa
Przykłady
Kraje polichroniczne:
• Kraje arabskie
• Afryka
• Ameryka Łacińska
• Południowo-Wschodnia Azja
Kultury ekspresyjne i powściągliwe
• W kulturach ekspresyjnych ludzie komunikują
się zupełnie inaczej niż w kulturach
powściągliwych
• Nie ma znaczenia czy jest to komunikacja
werbalna czy niewerbalna
Kultury ekspresyjne i powściągliwe
• Problemy wynikające z różnic w komunikacji
prowadzą do nieudanych negocjacji, promocji
i sprzedaży produktów na innych rynkach, czy
zarządzania pracownikami
• Komunikacja biznesowa ma swoją specyfikę a
wspomniane różnice w sposobie
porozumiewania się mocno ograniczają jej
skuteczność
Przykłady
Kultury bardzo ekspresyjne:
• kraje basenu Morza Śródziemnego,
• kraje romańskie
• Ameryka Łacińska
Przykłady
Kraje umiarkowanie ekspresyjne:
• Stany Zjednoczone
• Kanada
• Australia,
• Nowa Zelandia
• Europa Wschodnia i Środkowa
• Południowa Azja
Przykłady
Kultury powściągliwe:
• Azja Wschodnia
• Azja Południowo-Wschodnia
• kraje nordyckie
• kraje germańskie
Akulturacja
• To wszystkie zjawiska towarzyszące kontaktom
bezpośrednim lub pośrednim przedstawicieli
dwóch kultur
• Prowadzą one do zmian wzorców kulturowych
albo jednej, albo drugiej grupy bądź obu
Szok kulturowy/stres akulturacyjny
• Szok kulturowy to naturalną reakcją jednostki,
gdy znajdzie się w nowym środowisku
kulturowym
• jest psychologiczną dezorientacją, wywołaną
przez ciągły stres
• Przyczyna - dziesiątki irytujących,
niezrozumiałych zdarzeń i sytuacji, których nie
można przyrównać do żadnych wcześniejszych
doświadczeń
Szok kulturowy/stres akulturacyjny
• Jest pogłębiany przez barierę komunikacyjną,
wynikającą z nieznajomości miejscowego języka,
zwyczajów, wierzeń, percepcji rzeczywistości i
priorytetów lokalnej społeczności
• Początkowo drobne incydenty nie wywierają
większego wpływu na przybyszu,
• ich stopniowa kumulacja sprawia, że jednostka
doznaje poczucia nierealności sytuacji, w jakiej się
znalazła
Symptomy…
• poczucie wyobcowania, niechęci do uczenia
się oraz używania miejscowego języka oraz
ogólnie negatywny stosunek do
przedstawicieli lokalnej kultury, nawiązywanie
kontaktów wyłącznie z przedstawicielami
własnej kultury,
Symptomy…
• potrzeba samotności i separacji od
wszystkiego, co wiąże się z miejscową kulturą,
nierzadko traktowanie picia alkoholu lub
zażywania narkotyków, jako sposobu na
radzenie sobie z zaistniałą sytuacją.
Przebieg szoku kulturowego
• konfrontacja z nowym otoczeniem lub
sytuacją,
• nieefektywna komunikacja kulturowa i
interpersonalna,
• zagrożenie dla dobrego samopoczucia
psychicznego i emocjonalnego ekspatrianta,
Przebieg szoku kulturowego
• potrzeba odpowiedniego zmodyfikowania
własnego zachowania po to, aby uzyskać
pozytywne wsparcie ze strony nowego
otoczenia
• rosnące doświadczenie i zdobywana
praktyczna wiedza o nowej kulturze
• szok kulturowy może stanowić dobra okazje
do uczenia się nowej kultury
Pozytywne aspekty szoku kulturowego
• istotne doświadczenie międzykulturowe
• możliwość zdobycia gruntownej wiedzy,
• Szansa na osiągnięcie wysokiego stopnia
samoświadomości oraz rozwoju osobistego
• ułatwia zrozumienie samego siebie a przez to
pozwala na zmianę postawy oraz zachowania
Odwrócony szok kulturowy
• Ponowny szok kulturowy, gdy powraca się z
dłuższego pobytu za granicą do swego
macierzystego kraju,
Etapy procesu adaptacji kulturowej
„U-curve”
•
•
•
•
miesiąc miodowy,
szok kulturowy,
dostosowanie,
mistrzostwo.
Kategorie ludzi narażonych na szok
kulturowy
•
•
•
•
•
Uchodźcy
Emigranci
Studenci
Naukowcy
Pracownicy kontraktowi – ekspatrianci,
inpatrianci
• Biznesmeni
Źródła:
• R. R. Gesteland, Różnice kulturowe a zachowania w biznesie, Wyd.
naukowe PWN, Warszawa 2000,
• G. Hofstede, G. J. Hofstede, M. Minkov, Kultury i organizacja, PWE,
Warszawa 2011
• D. Simpson, Export Marketing of Small and Medium-Sized Enterprises in
the South Baltic Region, ed. H. Treder, P. Kulawczuk, Gdańsk University
Press, Gdańsk 2012, p. 173-185 http://www.ctfsbp.eu/
• D. Simpson, Modele analizowania różnorodności kulturowej w biznesie
międzynarodowym, [w:] Wyzwania gospodarki globalnej, Prace i Materiały
Instytutu Handlu Zagranicznego UG, Gdańsk 2012, s. 585-606
• D. Simpson, Uwarunkowania kulturowe jako determinanta stylów
przywództwa, [w:] Zarządzanie międzykulturowe w jednoczącej się
Europie, red. R. Krzykała-Schaefer, Wyd. WSB w Poznaniu, Poznań 2010,
Download