Ei Met r o lo g i a ANALIZATOR MOCY HIOKI 3390 Japońska firma HIOKI wprowadziła do produkcji analizator mocy 3390. Nowy analizator charakteryzuje się dużą dokładnością pomiaru (±0,16% – z cęgami prądowymi), szerokim pasmem (do 5 kHz) oraz szybkim próbkowaniem (500 kSa/s). Dystrybucję przyrządu prowadzi firma LABIMED ELECTRONICS. Analizator 3390 (rys. 1) ma cztery wejściowe kanały pomiarowe napięcia i cztery wejściowe kanały pomiarowe prądu, przy czym wszystkie te kanały są izolowane. Przyrząd zależnie od potrzeb użytkownika może pracować w instalacjach jednofazowych-dwuprzewodowych, jednofazowych-trójprzewodowych, trójfazowych-trójprzewodowych i trójfazowychczteroprzewodowych. Oprócz tradycyjnych skutecznych. Z kolei przy pomiarze harmonicznych otrzymuje się: wartość skuteczną, zawartość harmonicznych, kąt fazowy, odkształcenia całkowite oraz współczynnik asymetrii. Gdy w analizatorze 3390 zainstaluje się opcjonalny moduł testowania pracy silnika 9791 lub 9793, to dodatkowo można będzie mierzyć moment obrotowy, prędkość obrotową, częstotliwość, poślizg oraz moc wyjściową silnika, i to zarówno dla prądu stałego, jaki i przemiennego (w paśmie od 0,5 Hz do 5 kHz). Podzakresy i dokładności pomiaru Rys. 1. Analizator mocy 3390 zastosowań, nowy analizator nadaje się doskonale to testowania falowników (po obu stronach), układów falownik-silnik, oceny pracy silników w pojazdach z napędem hybrydowym, a także urządzeń poprawiających jakość energii otrzymywanej ze źródeł takich jak baterie słoneczne, turbiny wiatrowe czy ogniwa paliwowe. Analizator 3390 mierzy napięcie metodą bezpośrednią, tj. po połączeniu go przewodami z obiektem pomiarowym, a prąd za pośrednictwem cęgów prądowych. Producent analizatora oferuje obecnie pięć typów cęgów prądowych różniących się przede wszystkim maksymalnym mierzonym prądem. Większość z nich może mierzyć zarówno prąd przemienny, jak i stały. Użytkownik analizatora 3390 ma do dyspozycji siedem podzakresów pomiarowych napięcia: 15, 30, 60, 150, 300, 600, 1500 V. Podzakresy dostępne przy pomiarze prądu zależą od typu użytych cęgów prądowych. Na przykład używając cęgów 9709 lub 9279, których maksymalny prąd wynosi 500 A, dostępne podzakresy prądowe analizatora to: 10, 20, 50, 100, 200 i 500 A. Przy analizie małych prądów przydają się z kolei cęgi 9277 o maksymalnym prądzie 20 A. W takim przypadku są dostępne podzakresy analizatora: 0,4, 0,8, 2, 4, 8 i 20 A. Poszczególne podzakresy pomiarowe mocy zależą od kombinacji wybranych podzakresów prądu i napięcia, przy czym pełen zakres pomiaru mocy rozciąga się od 6,0000 W do 2,3500 MW. Zakres pomiaru częstotliwości wynosi od 0,5 Hz do 5 kHz. Podstawowa dokładność pomiaru napięcia, prądu i mocy czynnej jest równa ±0,05% wartości wskazywanej ±0,05% wartości pełnozakresowej (w zakresie częstotliwości od 45 do 66 Hz), przy czym przy określaniu dokładności pomiaru dwóch ostatnich parametrów trzeba do dokładności analizatora dodać jeszcze dokładność użytych cęgów prądowych. Używając wspomnianych już cęgów a.c./d.c. 9709 można uzyskać dokładność równą maksymalnie ±0,16%. Wyświetlanie Analizator 3390 wyposażono w czytelny, wielokolorowy wyświetlacz ciekłokrystaliczny WVGA o przekątnej 9 cali i rozdzielczości 800 na 480 punktów. Szybkość odświeżania wskazania tego wyświetlacza wynosi 200 ms i jest niezależna od wewnętrznej szybkości odświeżania danych przyrządu. Użytkownik analizatora ma do wyboru wiele różnorodnych ekranów zawierających tablice z danymi liczbowymi lub przebiegi. Mierzone parametry Analizator 3390 mierzy napięcie (U), prąd (I), stosunek wartości szczytowej napięcia do wartości szczytowej prądu (Upk/ Ipk), moc czynną (P), moc bierną (Q), moc pozorną (S), współczynnik mocy (λ), kąt fazowy (φ), częstotliwość (f), całkę prądu (Ih), całkę mocy (WP), sprawność (η), straty (Loss) i stosunek tętnień napięcie/prąd (Ufr/Ifr). Przy pomiarze zakłóceń (z przetwarzaniem FFT) uzyskuje się widmo wartości Elektroinstalator 6/2009 www.elektroinstalator.com.pl 34 Rys. 2. Ekran podstawowy z danymi pomiarowymi Metrologia Ei Rys. 4. Ekrany analizy harmonicznych Rys. 3. Ekran ze schematem połączeń pomiarowych analizatora 3390 Podstawowy ekran z wartościami liczbowymi przedstawiony na rys. 2 może zawierać zależnie od wyboru użytkownika wyniki pomiarów jednocześnie 32, 16, 8 lub 4 parametrów, przy czym o tym, które parametry mają wejść do danego zestawu, decyduje też użytkownik. Drugi z ważnych ekranów (rys. 3) jest wyświetlany po włączeniu zasilania analizatora. Przedstawia on schemat połączeń analizatora z obiektem pomiarowym oraz wykresy wektorowe. Posługując się tym ekranem można sprawdzić konfigurację połączeń przewodów pomiarowych i cęgów i uniknąć ewentualnych pomyłek. Jeszcze inne ekrany są wyświetlane przy analizie harmonicznych, analizie zakłóceń, ocenie parametrów falowników i silników itd. Pomiar i analiza harmonicznych Analizę harmonicznych, niezbędną przy projektowaniu i ocenie pracy falowników, analizator 3390 przeprowadza jednocześnie w czterech kanałach, wraz z pomiarem mocy, z synchronizacją w zakresie częstotliwości od 0,5 Hz do 5 kHz. Rząd najwyższej analizowanej harmonicznej jest równy 100. Użytkownik ma do dyspozycji dwa ekrany analizy: listę i wykres (rys. 4). Liczba obliczanych i analizowanych parametrów wynosi 14. Analizę FFT wykorzystuje funkcja analizy zakłóceń, która przydaje się np. przy badaniu zakłóceń wprowadzanych przez falowniki. Analizator wykorzystuje wtedy 02-796 Warszawa, ul. Migdałowa 10 tel./fax: 0-22 649-94-52, 649-58-11, 648-96-84 1 kanał wybrany przez użytkownika z czterech, mierząc w nim napięcie i prąd oraz obliczając widmo wartości skutecznej. Przyrząd oblicza poziom (wartość maksymalną) oraz częstotliwość impulsów napięcia i prądu dla dziesięciu górnych punktów. Opcja testowania silników Na życzenie przyszłego użytkownika analizatora producent montuje w analizatorze trzykanałowy moduł przeznaczony do testowania silników. Wejścia poszczególnych kanałów modułu służą do doprowadzania sygnałów niosących informację odnośnie momentu obrotowego silnika, jego prędkości obrotowej oraz fazy Z. Na podstawie otrzymanych danych pomiarowych, wykorzystując odpowiednie algorytmy matematyczne analizator oblicza wartość momentu obrotowego, liczby obrotów na minutę, mocy wyjściowej silnika oraz poślizgu. W układzie zawierającym źródło napięcia trójfazowego, falownik, silnik elektryczny i analizator 3390, lecz bez opcji analizy pracy silnika, można wykonywać pomiary po obu stronach falownika, uzyskując tylko dane odnośnie napięcia, prądu, mocy, współczynnika mocy, energii (pobieranej i oddawanej) analizy harmonicznych, zakłóceń i częstotliwości. Znacznie więcej danych można uzyskać korzystając z analizatora 3390 wyposażonego w opcję analizy pracy silnika. Można dokonywać pomiarów w układach zawierających oprócz analizatora 3390 np.: źródło napięcia stałego, falownik, silnik elektryczny, czujniki momen- tu i prędkości obrotowej oraz obciążenie (rys. 5). W ten sposób można uzyskać dane niezbędne do oceny np. silnika elektrycznego pracującego w pojeździe z napędem hybrydowym. Producent analizatora oferuje obecnie dwie opcje przeznaczone do analizy pracy silnika oznaczone symbolami 9791 i 9793. Opcja 9793 zawiera oprócz modułu testowania silników, moduł wyjścia przetwornika c/a, który jest też oferowany samodzielnie jako opcja 9792. Interfejsy W standardowej wersji analizatora 3390 producent montuje: dwa łącza USB (serii mini-B i typu A), interfejs LAN (złącze RJ-45), stację kart CF (akceptującą karty o pojemności co najmniej 32 MB), interfejs RS-232C (złącze D-sub, 9 wyprowadzeń) oraz interfejs synchronizujący pracę kilku połączonych ze sobą analizatorów 3390. Wygodną funkcją jest automatyczny zapis danych pomiarowych na karcie pamięci CF. Dane są zapisywane z wybranym odstępem w popularnym formacie CSV. Dane pomiarów oraz przebiegów można zapisywać też ręcznie na karcie CF lub pamięci przenośnej typu pendrive. Ze strony producenta można pobrać bez opłat oprogramowanie, które po zainstalowaniu na komputerze PC umożliwia 35 Elektroinstalator 6/2009 www.elektroinstalator.com.pl Ei Met r o lo g i a torami 3390 z możliwością jednoczesnego pobierania danych. Falownik Czujnik momentu Enkoder Wyposażenie standardowe i opcjonalne Obciążenie Silnik Akumulator + Czujnik momentu • Moment • Obroty Rys. 5. Przykład zestawu pomiarowego użytego do oceny i analizy silnika pracującego w napędzie hybrydowym realizację funkcji, takich jak: pełne zdalne sterowanie analizatorem dołączonym do komputera za pośrednictwem interfejsu LAN lub USB, zapisywanie danych na komputerze PC w czasie rzeczywistym (z moż- Elektroinstalator 6/2009 www.elektroinstalator.com.pl 36 liwością zapisu z wybranym odstępem czasowym), ładowanie danych zapisanych na pamięci przenośnej typu pendrive lub na karcie CF, zdalne sterowanie maksymalnie czterema połączonymi ze sobą analiza- Z analizatorem 3390 producent dostarcza: przewód zasilający, kabel USB i złącze do gniazda D-Sub (wykorzystywane wraz z opcjami 9792 i 9793). Producent oferuje też szeroki zestaw wyposażenia opcjonalnego zawierającego zarówno opcje montowane wyłącznie fabrycznie (9791, 9792 i 9793) jak i akcesoria, które można dokupić później. W bogatym zestawie akcesoriów są cęgi prądowe a.c./d.c. (5 typów o prądach maksymalnych 20, 200 i 500 A), komplety przewodów pomiarowych napięcia z różnego typu chwytakami, karty CF (9727 – 256 MB, 9438 – 512 MB i 9729 – 1 GB) i drukarka termiczna 9670 (z akcesoriami). Mgr inż. Leszek Halicki LABIMED ELECTRONICS