Spis treści Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 CZĘŚĆ I Zagadnienia teoretyczno-doktrynalne Michał Pietrzak Demokratyczne państwo prawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 I. Geneza państwa prawnego II. Poglądy na istotę państwa prawnego III.Podstawowe instytucje demokratycznego państwa prawnego Piotr Tuleja Zastane pojęcie państwa prawnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Józef Nowacki Formalne państwo prawne (kwestia charakterystyki) . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Marek Smolak Między koncepcją państwa socjalnego a koncepcją Rechtsstaat . . . . 69 Jerzy Wróblewski Z zagadnień pojęcia i ideologii demokratycznego państwa prawnego (analiza teoretyczna) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 I. Legalność i praworządność II. Ideologie praworządności III.Państwo praworządne IV. Państwo demokratyczne V. Demokratyczne państwo prawne Jerzy Stelmach Filozoficzne aspekty dyskusji o państwie prawnym . . . . . . . . . . . . . . 92 Maria Zmierczak Koncepcja państwa prawnego jako ograniczenie władzy narodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 Marzena Kordela Państwo praworządne i państwo prawne – stosunek pojęć . . . . . 117 Spis treści Lech Morawski Zasada państwa prawnego – próba reinterpretacji . . . . . . . . . . . . . . 125 Paweł Kaczorowski Demokratyczne państwo prawa – inna wersja liberalizmu . . . . . . 148 CZĘŚĆ II Państwo prawa – perspektywa historyczno-europejska Adam Bosiacki Robert von Mohl i początki koncepcji państwa prawnego . . . . . . 159 Krzysztof Dybowski Państwo prawa w koncepcji Johna Austina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170 Anna Gryniuk Pozytywistyczna koncepcja państwa prawnego i jej późniejsze teoretyczne i praktyczne modyfikacje . . . . . . . . . . . . 178 Maria Zmierczak Kształtowanie się koncepcji państwa prawnego (na przykładzie niemieckiej myśli polityczno-prawnej) . . . . . . . . . . . 187 1. Termin „państwo prawne” i jego pochodne 2. Niemieckie definicje państwa prawnego w XIX i XX w. 3. Współczesne rozumienie państwa prawnego w RFN 4. Czy „państwo prawne” to pojęcie specyficznie niemieckie? Adam Lityński Państwo prawne w Europie u progu XX wieku. Zagadnienia prawa karnego i cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 O istocie państwa prawnego, rządów prawa, praworządności: – Zagadnienia teoretycznoprawne – Zagadnienia historycznoprawne Praworządność a prawo karne: – Wprowadzenie – Dziedzictwo przeszłości – Niespodziewane nowości Praworządność a prawo cywilne: – Uwagi wprowadzające – Spuścizna Oświecenia Liberalizm w prawie cywilnym a państwo prawa Na przełomie wieków XIX i XX Uwagi końcowe Spis treści Maria Zmierczak Współczesna dyskusja nad pojęciem państwa prawa we Francji . . . . 212 – Katalizator dyskusji – zmiany w systemie sądownictwa konstytucyjnego we Francji – Argumentacja historyczno-filozoficzna – Poszukiwanie nadrzędnego prawa – Sceptycyzm prawników i metodologów CZĘŚĆ III Demokratyczne państwo prawne: zmiana ustrojowa, Konstytucja RP, przebudowa prawa Kazimierz Działocha Państwo prawne w warunkach zmian zasadniczych systemu prawa RP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225 Adam Strzembosz Państwo prawne – w doświadczeniu przechodzenia z Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej do Rzeczypospolitej Polskiej . . . . . . . . . . 243 Janina Zakrzewska Państwo prawa a nowa konstytucja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251 1. Kilka słów o pojęciu demokratycznego państwa prawnego 2. Czy Polska jest demokratycznym państwem prawnym? 3. Demokratyczne państwo prawne w nowej konstytucji Sławomira Wronkowska, Czy Rzeczypospolita Polska jest państwem prawnym? . . . . . . . . . . . 260 Jarosław Mikołajewicz, Marek Smolak Zasada demokratycznego państwa prawnego w aksjologii Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej . . . . . . . . . . . . . . 276 Sławomira Wronkowska Charakter prawny klauzuli demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej) . . . . . . . . . 287 Leszek Garlicki Materialna interpretacja klauzuli demokratycznego państwa prawnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego . . . . . . . 309 Ewa Łętowska Trudności w przyswajaniu w Polsce praktyki państwa prawa . . . 326 Spis treści Henryk Olszewski Polska droga do państwa prawa. Refleksje o kulturze prawnej . 359 Ernest-Wolfgang Bőckennfőrde Prawo urzeczywistnia wolność, wyznaczając jej granice . . . . . . 371 Aneks Orzeczenia (wybór) Trybunału Konstytucyjnego (1990–2002) odnoszących się do formalnych i materialnych treści klauzuli państwa prawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381 Nota edytorska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387 Literatura zagadnienia (wybór) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390