6. Tydzień Mózgu w Poznaniu 10-14 marca 2014 r. Prof. dr hab

6. Tydzień Mózgu w Poznaniu
10-14 marca 2014 r.
Prof. dr hab. Bożena Kamińska
Pracownia Neurobiologii Molekularnej, Centrum Neurobiologii
Instytut Biologii Doświadczalnej,
Polska Akademia Nauk
SESJA: Powstawanie guzów mózgu i praca neuronów
PIĄTEK – 14 marca 2014 r., g. 17.00
JAK POWSTAJĄ GUZY MÓZGU? O POŻYTKACH PŁYNĄCYCH Z
BADANIA CAŁYCH GENOMÓW I NOWYCH TRENDACH
W TERAPII GLEJAKÓW
Przedmiotem wykładu będą najnowsze informacje o mechanizmach
molekularnych odpowiedzialnych za powstawanie guzów mózgu. Wyniki
współczesnych badań klinicznych i doświadczalnych, a zwłaszcza badań całych
genomów ujawniły szereg nowych mechanizmów, które przyczyniają się do
powstania i progresji nowotworów.
Nowotwory powstają na skutek zmian genetycznych w genach kluczowych dla
kontroli wzrostu i różnicowania komórek, lub poprzez zmiany genetyczne
w komórkach macierzystych lub prekursorach dojrzałych komórek. W niektórych
nowotworach, np. w guzach mózgu pierwotnym mechanizmem jest zaburzenie
podstawowych mechanizmów związanych ze strukturą chromatyny
i zaburzeniem procesów epigenetycznych.
Zmiany epigenetyczne (metylacja DNA wyciszająca ekspresję genów lub
modyfikacje chemiczne histonów zmieniające strukturę chromatyny) są
odpowiedzialne za wielostopniową i trwałą regulację genów. W wyniku badania
całych genomów wykryto mutacje w genach kodujących enzymy metabolizmu
energetycznego, które prowadzą do powstania nowych metabolitów o działaniu
onkogennym i zaburzeniu procesów epigenetycznych. W progresji nowotworów i
ich oporności na terapię ważną rolę odgrywa też mikrośrodowisko, w którym
rośnie guz, gdyż cząsteczki wydzielane przez nowotwór powodują migrację
i przeprogramowanie różnych komórek, tak aby wspierały rozrost guza. Obecnie
coraz więcej danych wskazuje, że makrofagi infiltrujące złośliwe guzy (komórki
układu odpornościowego, które powinny zwalczać nowotwór przyczyniają się do
jego uzłośliwienia, wspierają inwazyjność, wytwarzają lokalnie obszary
niedotlenienia oraz wspierają angiogenezę. Hamują też odpowiedź
przeciwnowotworową, która powinna eliminować komórki nowotworowe. Układ
odpornościowy człowieka odpowiada prawidłowo, czyli mobilizuje układ
odpornościowy, w konfrontacji z łagodną odmianą glejaka i utrzymuje rozwój
nowotworu pod kontrolą. Wyniki nowych badań wskazują na nowe mechanizmy
nowotworzenia i nowe cele terapeutyczne.
Badania prowadzone przez grupę prof. B. Kamińskiej w Instytucie Biologii
Doświadczalnej PAN nad patogenezą glejaków i oddziaływaniami glejakmakrofagi mózgowe dowiodły, że infiltrujące guz makrofagi zamiast aktywować
odpowiedź przeciwnowotworową hamują ją i bezpośrednio wspierają
inwazyjność komórek nowotworowych. Wykazano też, że jeśli zahamujemy
nagromadzanie się i "przeprogramowanie" takich makrofagów, zwierzęta z
guzem przeżywają. Zrozumienie procesów na poziomie molekularnym,
identyfikacja cząsteczek odpoweidzialnych za te zjawiska, może być wstępem do
opracowania potencjalnej terapii opartej o małe cząsteczki, małe interferujące
RNA do terapii genowej lub krótkie peptydy.