UDC MRF - adaptacja na język polski

UDC MRF – adaptacja na język
polski
SPOTKANIE REDAKTORÓW
30 WRZEŚNIA 2014 R.
Jolanta Hys
Joanna Kwiatkowska
Tablice pełne w języku polskim
W drugiej połowie 20 wieku opublikowano w Polsce,
autoryzowane przez FID, tablice pełne i pośrednie Uniwersalnej
Klasyfikacji Dziesiętnej.
 Były to Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna (wersja pełna licencja FID 327) w 38 tomach;
 Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna (wersja pełna - licencja
FID 607) z opublikowanymi wybranymi działami
 Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna (wersja pośrednia - FID
502).
Od tego czasu prac nad tłumaczeniem pełnego pliku
wzorcowego już nie podejmowano. Nie podejmowano
również, zarówno ze względów organizacyjnych,
finansowych, jak i merytorycznych, prac nad
aktualizacją pełnego wydania tablic UKD w języku
polskim.
UDC MRF – adaptacja na język polski
W 2013 r. Konsorcjum UKD zainicjowało (na szerszą
skalę) tłumaczenia pliku wzorcowego na języki
narodowe (po sukcesie UDC Summary).
http://www.udcc.org/udcsummary/php/index.php?lang=pl&pr=Y
Struktura rekordu wzorcowego UDC MRF
<01> 001 UDC-number
<02> 100 Description
<03> 105 Verbal examples (i.e. 'Including')
<04> 110 Scope note
<05> 111 Application note
<06> 115 Example of combination: full notation (built up from the subfields
and <01>)
<07> 011 Instruction for parallel division
<08> 120 Example of parallel division
<09> 125 References
 W wersji rozszerzonej umieszczono ponadto następujące pola dla eksportu:
<10> 002
Table
<11>
003
Type of special auxiliary
<12>
010
Parallel derivation
<13>
114
General information note (equivalent to what was before
2009 Editorial annotation)
<14>
952
Instructions for the use of special characters
UDC MRF – adaptacja na język polski
 Na wstępnym etapie do UDC MRF translator zostały
załadowane polskie odpowiedniki słowne do symboli
UKD, umieszczone w UDC Summary oraz część
odpowiedników słownych ze sformatowanych dla
tych potrzeb tablic skróconych UKD (UDC-P058).
 Dzięki temu baza tłumacza UKD zawierała na
początku prac 5372 rekordy pliku wzorcowego UKD z
odpowiednikami słownymi w języku polskim.
UDC MRF – adaptacja na język polski
 Przygotowano formatowanie tablic skróconych, które
następnie zostały załadowane do UDC MRF translator.
Oznaczało to w praktyce dopisanie oznaczeń literowych. Były
to skróty wyrażeń literowych, które umieszczone przed
wybranymi wyrażeniami z tablic skróconych, np. AN
(oznaczającym Application Note), INCL (oznaczającym
Including), itd. pozwoliły na prawidłową interpretację tych
zapisów przez system informatyczny. Np.:
 801.6
Prozodia: metryka, rytm, rym i wersyfikacja
AN: Prozodię poszczególnych języków klasyfikuje się symbolem
złożonym, dodając po dwukropku symbol odpowiedniego języka
lub literatury
 801.7
Nauki pomocnicze filologii
INCL: Hermeneutyka. Krytyka tekstów. Egzegeza. Tekstologia
UDC MRF – adaptacja na język polski– statystyka
(3 marca 2013 r.)
Field
English
Polish
Caption
70626
5372
Including
10436
1279
Scope Note
1370
174
Application Note
1391
132
Examples
6942
158
UDC MRF – adaptacja na język polski- statystyka (24 września
2014)
Field
English
Polish
Caption
70626
22113
Including
Scope Note
Application Note
10421
1364
1355
1901
407
549
546
213
Information
Note
UDC MRF – adaptacja na język polski
 Przystępując do prac mających na celu przełożenie pliku
wzorcowego UKD na język polski przyjęto pewne ustalenia,
regulujące ten proces.
 Uznano, że prace translatorskie mają trojaki charakter. Po
pierwsze jest to aktualizacja działów UKD, które od drugiej
połowy 20 wieku nie uległy poważniejszym zmianom.
 Po drugie jest to tłumaczenie działów UKD nowo
wprowadzonych bądź znacznie zmodyfikowanych.
 Po trzecie jest to adaptacja pliku wzorcowego UKD do potrzeb
określonej instytucji, czy szerzej określonego kręgu
kulturowego.
UDC MRF translator a UDC online
 UDC MRF translator – plik wzorcowy UKD w
języku angielskim, przygotowany do tłumaczeń na
języki narodowe
 UDC online – plik wzorcowy UKD, dostępny online
w trzech językach
UDC online
 Wersja kompletna pliku wzorcowego zawiera obecnie
70.626 symboli UKD wraz z odpowiednikami
słownymi w języku angielskim.
 Pełne, z płatnym dostępem wydanie pliku
wzorcowego UKD zostało przygotowane w języku
angielskim, czeskim, holenderskim.
 Trwają prace nad tłumaczeniem i udostępnieniem
online wersji językowej niemieckiej, francuskiej,
estońskiej, hiszpańskiej, chorwackiej i polskiej.
UDC online
 W 2013 roku do wersji angielskiej, holenderskiej i
czeskiej został uruchomiony płatny dostęp.
 UKD online prezentuje aktualne symbole UKD wraz z
ich odpowiednikami słownymi, notami stosowania,
przykładami stosowania i odsyłaczami.
 W UKD online prezentowane są symbole usunięte z
bieżącego pliku wzorcowego. Jest ich ok. 11 tysięcy.
Zamieszczanie ich online usprawnia melioracje i
przygotowanie tablic przejścia.
http://www.udc-hub.com/
UDC MRF – adaptacja na język polski
Noty
 Przyjęto pewien wzór (sposób) zapisu not i uwag
stosowania.
 Wzorcową jest terminologia używana w wersji
polskiej tablic pełnych FID.
UDC MRF – adaptacja na język polski
Noty
913 Details by common auxiliaries of place (Table 1e)
Rozbudowa za pomocą poddziałów wspólnych miejsca (Tablica
1e)

338.48-52 Details by colon combination with the subdivision of <796>
Rozbudowa przez zestawienie za pomocą dwukropka z
symbolami z działu <796>
•
Pozostałe application note i scope note tłumaczymy wzorując się na zapisach
w tablicach pełnych
UDC MRF – adaptacja na język polski
Noty
 7.021.32 Details by common auxiliaries of materials
(Table 1k, <-03>)
Rozbudowa za pomocą poddziałów wspólnych
<-03> Materiały (Tablica 1k)
UDC MRF – adaptacja na język polski
Noty
 Do uwag przejmowane są pełne nazwy poddziałów, np.:
7.031.3 Details by common auxiliaries of ethnic grouping
(Table 1f), common auxiliaries of place (Table 1e) and/or common
auxiliaries of time (Table 1g)
Rozbudowa za pomocą poddziałów wspólnych rasy,
narodowości i grupy etnicznej (Tablica 1f), poddziałów
wspólnych miejsca (Tablica 1e) i/lub poddziałów
wspólnych czasu (Tablica 1g)
UDC MRF – adaptacja na język polski
Noty
Noty dotyczące rozbudowy za pomocą poddziałów
specjalnych, np.:
06.01/.05 Special auxiliary numbers for organizations
and associations
Poddziały specjalne do symbolu 06
Organizacje. Stowarzyszenia
663.03 Special auxiliaries <663.03> are applicable only
in <663.1>/.5
Poddziały specjalne <663.03> są stosowane
tylko przy symbolu
<663.1>/.5
UDC MRF – adaptacja na język polski
Noty
663.9 Special auxiliaries <663.03> and <663.05> are not
applicable at <663.9>
and its subdivisions
Poddziałów specjalnych <663.03> nie stosuje się
przy symbolu
<663.9> z rozbudową
68 Details by special auxiliaries <62-1/-9>. Exception:
auxiliaries <62-1> are not applicable under <687> and
<62-3> and <626> are not applicable
under
<681.6>
Rozbudowa za pomocą poddziałów specjalnych
<62-1/-9>. Wyjątki: poddziałów <62-1> nie stosuje się
przy symbolu
<687>, a
poddziałów <62-3> i
<62-6> nie stosuje się przy symbolu <681.6>
UDC MRF – adaptacja na język polski
Odsyłacze zob.
-057.4
For clerical, administrative staff and officials, see <057.3>
Urzędnicy i personel administracyjny zob. <-057.3>
UDC MRF – adaptacja na język polski
Praktyka tłumaczenia
 W przypadkach wątpliwych posiłkowano się
tłumaczeniami odpowiedników słownych z wersji
polskiej tablic pełnych UKD oraz zasadami języka
polskiego.
 Nie zdecydowano się na zawsze dosłowne
tłumaczenie z języka angielskiego na język polski.
UDC MRF – adaptacja na język polski
Praktyka tłumaczenia
Rozszerzenie tłumaczenia o odpowiedniki przydatne w
wyszukiwaniu, np.:
 341.322.5 War crimes
Zbrodnie wojenne. Przestępstwa wojenne
 32 Politics
Nauki polityczne. Polityka
Użytkownicy wyszukują przez obydwa terminy, aby nie
ograniczać możliwości wyszukiwawczych zostały zastosowane
obydwa zapisy.
UDC MRF – adaptacja na język polski
Praktyka tłumaczenia
 Rozszerzenie tłumaczenia, dostosowane do polskiego
piśmiennictwa
330.162 Community spirit. Solidarity. Economic
morality. Care
Duch wspólnoty. Solidarność ekonomiczna. Etyka
gospodarcza. Etyka biznesu
UDC MRF – adaptacja na język polski
Praktyka tłumaczenia
 Preferowane tłumaczenie dostosowane do
terminologii stosowanej w piśmiennictwie polskim,
np.:
39 Cultural anthropology
W jęz. polskim zamiennie Antropologia społeczna =
Antropologia kulturowa
UDC MRF – adaptacja na język polski
Praktyka tłumaczenia
 W trakcie tłumaczenia posiłkowano się słownikami
terminologicznymi fachowymi.
 Uznano, że w uzasadnionych przypadkach wersja polska
tłumaczenia zostanie rozszerzona w stosunku do UDC
MRF o terminologię w sposób optymalny precyzującą i
lokującą dane wyrażenie języka angielskiego w języku
polskim.
 Na przykład działy 58 Botanika, 59 Zoologia i 63
Rolnictwo zostały uzupełnione odpowiednikami
słownymi w języku polskim i łacińskim. W sytuacjach
niejednoznacznych terminologicznie, tylko językiem
łacińskim.
UDC MRF – adaptacja na język polski
Liczba gramatyczna
 Zgodność z plikiem MRF
 Odmienne od wersji angielskiej użycie liczby gramatycznej
uwarunkowane jest prawidłami języka polskiego.
UDC MRF – adaptacja na język polski
Liczba gramatyczna
316.362.31-058.832-055.1 Single father family
Samotni ojcowie
314.1 Demography. Population studies
Demografia. Badanie ludności
UDC MRF – adaptacja na język polski
Odpowiedniki w języku oryginału
 Jeżeli w jęz. polskim nie ma odpowiednika słownego dla
terminu angielskiego (m.in. dla nazw własnych)
zostawiamy go w języku oryginału, np.:
(430.121.5) Regierungsbezirk Darmstadt
Rejencja Darmstadt
UDC MRF – adaptacja na język polski
Nazwy jednostek administracyjnych
 Nazwy jednostek administracyjnych (podział
administracyjny), np.: rejencje, hrabstwa, dystrykty,
prowincje itd.
(430.121.5) Regierungsbezirk Darmstadt
Rejencja Darmstadt
UDC MRF – adaptacja na język polski
Źródła - dobór
 Korzystanie z literatury fachowej w zależności
od tematyki tłumaczonego działu (encyklopedie,
podręczniki itp.)
 Dla terminologii poszczególnych dziedzin zastosowano
odpowiedni dobór źródeł. Poza kompendiami o
charakterze uniwersalnym, wykorzystano kompendia
dziedzinowe.
 Ze względu na nie zawsze dostateczne ustalenia
terminologii polskiej pozostaje do wyjaśnienia wiele
wątpliwości.
 Tłumaczenie z pewnością musi zostać skonsultowane, ze
względu na ewentualne niedokładności i nieścisłości w
zastosowanej terminologii fachowej.
UDC MRF – adaptacja na język polski
Noty dla translatora
 zapisywane w celu konsultacji, bądź powrotu do
tłumaczonego terminu (uwagi wewnętrzne), np.:
728.82 Châteaux, unfortified castles. Country
seats, mansions
Zamki
Translator's Notes: Pałace. Dwory
UDC MRF – adaptacja na język polski
Komentarze do redaktora
 zgłaszanie uwag (dostrzeżonych błędów) do redakcji
pliku wzorcowego MRF (uwagi zewnętrzne), np.:
634.45 "Diaspyros" should be "Diospyros”
519.213 The Including is repeated in the subdivision
of 519.213