Název dokumentu:
advertisement
Czeski Instytut Metrologiczny Okružní 31, 638 00 Brno 1. ------IND- 2015 0535 CZ- PL- ------ 20151007 --- --- PROJET Streszczenie dla Komisji Europejskiej (nie stanowi części aktu prawnego) Radiometry optyczne dla obszaru widma od 400 nm do 2 800 nm i pomiaru promieniowania w zakresie od 10³ W/m² do 10² W/m² są wprowadzane do obrotu i do użytku w Republice Czeskiej z homologacją typu i legalizacją pierwotną zgodnie z ustawą nr 505/1990 o metrologii, ze zmianami. Przedmiotem niniejszego notyfikowanego aktu jest krajowa regulacja metrologiczna dotycząca homologacji typu i legalizacji przyrządów pomiarowych do pomiaru natężenia oświetlenia. Niniejszy akt reguluje wymagania metrologiczne konieczne do uznawania świadectw homologacji typu i legalizacji przyrządów pomiarowych wydanych za granicą. (Koniec streszczenia). Nr ref.: 0313/001/15/Pos. Sporządzone przez: inż. Miroslav Pospíšil Telefon: 545 555 135, -131 Czeski Instytut Metrologiczny (zwany dalej „CZIM”), jako organ właściwy rzeczowo i miejscowo do określania wymagań metrologicznych i technicznych, którym muszą odpowiadać określone przyrządy pomiarowe, oraz do określania badań służących do homologacji typu i legalizacji określonych przyrządów pomiarowych zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy nr 505/1990 o metrologii, ze zmianami (zwanej dalej „ustawą o metrologii”), oraz zgodnie z przepisami art. 172 i następne ustawy nr 500/2004, kodeks postępowania administracyjnego, ze zmianami (zwanej dalej „k.p.a.”), rozpoczął z urzędu dnia 15 maja 2015 r. postępowanie administracyjne zgodnie z art. 46 k.p.a., i na podstawie dokumentacji wydaje niniejszy: I. ŚRODEK OGÓLNY numer: 0111-OOP-C046-15 nr. ref.: 0313/001/15/Pos. ustanawiający wymagania metrologiczne i techniczne, którym muszą odpowiadać określone przyrządy pomiarowe, w tym badania służące do homologacji typu i legalizacji określonych przyrządów pomiarowych: „radiometry optyczne dla obszaru widma od 400 nm do 2 800 nm i pomiaru promieniowania w zakresie od 10³ W na m² do 10² W na m²” Środek ogólny nr 0111-OOP-C046-15 1 Podstawowe definicje Na potrzeby niniejszego środka ogólnego stosuje się terminy i definicje zgodnie z VIM i VIML1) oraz następujące terminy i definicje. 1.1 radiometr optyczny przyrząd pomiarowy do pomiaru wielkości charakteryzujących promieniowanie optyczne 1.2 radiometr szerokopasmowy radiometr do pomiaru właściwości energetycznych i mocy promieniowania optycznego w całym zakresie promieniowania od 3 × 1011 Hz do 3 × 1016 Hz, co odpowiada długości fal od 1 × 10-8 m do 1 × 10-4 m obejmując promieniowanie nadfioletowe (UV), widzialne i podczerwone (IR) 1.3 radiometr z filtrem (zintegrowany) radiometr o reaktywności widmowej względnej dopasowanej do skutecznego (aktynicznego) obszaru konkretnych właściwości; dopasowanie reaktywności widmowej względnej może być zrealizowane za pomocą odpowiedniego filtra optycznego promieniowania padającego 1.4 radiometr UV radiometr do pomiaru właściwych energetycznych i mocy promieniowania optycznego w zakresie od 7,5 × 1014 Hz do 4 × 1014 Hz, co odpowiada długości fal od 1 × 10-9 m do 4 × 10-7 m w dolnej części widma świetlnego (pod barwą fioletową) 1.5 Podstawowe charakterystyki radiometrów optycznych 1.5.1 reaktywność R iloraz energii promieniowania optycznego na wejściu detektora i sygnału mierzonego na jego wyjściu wg wzoru: R Y X gdzie X energia promieniowania optycznego na wejściu detektora; Y sygnał mierzony na wyjściu detektora. UWAGA Termin reaktywność określa specyfikę radiometrów optycznych i zastępuje termin czułość, będący ogólnym terminem metrologii. 1.5.2 reaktywność widmowa (monochromatyczna) R(λ) definiowana wg wzoru: R ( ) Y dY ( ) dY Y d dX ( ) X d X d X gdzie Międzynarodowy słownik metrologii – Pojęcia podstawowe i ogólne oraz terminy z nimi związane (VIM) i Międzynarodowy słownik terminów metrologii prawnej (VIML) stanowią część zbioru przepisów harmonizacji technicznej „Terminologia z zakresu metrologii” dostępnych ogólnie w witrynie internetowej www.unmz.cz. 1) 2 Środek ogólny nr 0111-OOP-C046-15 X(λ) promieniowanie w przedziale widmowym 0 do λ i jego pochodne stanowią widmową koncentrację energii promieniowania; Y(λ) sygnał w przedziale widmowym 0 do λ i jego pochodne stanowią sygnał koncentracji energii promieniowania. Dopasowanie reaktywności widmowej względnej radiometru z filtrem (zintegrowanego) jest często realizowane za pomocą odpowiedniego filtra optycznego promieniowania padającego. 1.5.3 reaktywność widmowa względna r(λ) dla danej długości fal 0 definiowana wg wzoru r R ( ) R ( 0 ) gdzie 0 stanowi względną długość fal UWAGA W przypadku detektorów nieliniowych reaktywność widmowa względna definiowana jest jako iloraz reaktywności widmowych należących do stałej wartości sygnału Y(λ) w całym rozważanym zakresie widma. 1.5.4 liniowość właściwość detektora, na podstawie której wielkość wyjściowa jest wprost proporcjonalna do wielkości wejściowej; odchyleniem od liniowości jest błąd nieliniowości tj. nieliniowość w danym zakresie wielkości wejściowej z maksymalną wartością Xmax jest opisana charakterystyczną funkcją wg wzoru: X Y f L Y max 1 Ymax X gdzie Ymax maksymalna wartość sygnału na wyjściu detektora ewentualnie radiometru Y; Xmax maksymalna wartość wielkości wejściowej X. UWAGA Jeżeli detektor charakteryzuje się kilkoma zakresami z rożnymi charakterystykami nieliniowości, innymi niż charakterystyka nieliniowości dla całego zakresu, uwzględnia się charakterystykę z maksymalną wartością. 1.5.5 aktyniczność a(Z) czułość integralnej reaktywności na zmianę charakterystyki widmowej wartości wejściowej S(λ) wg wzoru aZ S r d S d S d S r d Z N Z N gdzie r(λ) reaktywność względna; N ewentualnie Z charakterystyka widmowa promieniowania źródła odniesienia lub nieznanego źródła. 1.5.6 wydajność kwantowa η iloraz zjawisk elementarnych biorących udział w zmianie na sygnał wyjściowy ilości padających fotonów 3 Środek ogólny nr 0111-OOP-C046-15 W przypadku detektorów fotoelektrycznych, których wyjściowym sygnałem jest prąd elektryczny, wydajność kwantowa dla danej długości fal obliczona jest na podstawie reaktywności widmowej wg wzoru: R h c q gdzie h stała Plancka; c prędkość światła w próżni; q ładunek elektryczny elementarny. UWAGA Jeżeli wydajność kwantowa odnosi się do fotonów padających, jest to zewnętrzna wydajność kwantowa η (λ). W przypadku gdy wartością odniesienia jest ilość fotonów, absorbowanych przez detektor, chodzi o wewnętrzną wydajność kwantową ηt (λ). 1.5.7 dodatkowe charakterystyki radiometrów optycznych radiometry optyczne w rozumieniu ogólnej definicji reaktywności są ponadto charakteryzowane innymi parametrami, mającymi wpływ na jej wartość: – wpływ temperatury, – czułość kierunkowa, – czułość polaryzacyjna. 1.6 specjalne charakterystyki radiometrów z filtrem (zintegrowanych) Radiometry z filtrem (zintegrowane) względem definicji 1.2. charakteryzują się następującymi właściwościami. 1.6.1 reaktywność widmowa względna S*(λ) wyrażona jest widmową funkcją wagową względną s(λ)u i określona w całym zakresie widmowym określonej widmowej funkcji wagowej, która powinna być ujęta w tabeli, najlepiej w odstępach 1 nm Jeżeli odstęp ten jest większy, konieczne jest zastosowanie właściwej formuły matematycznej interpolacji. Porównanie aktualnej i wymaganej funkcji przy uwzględnieniu charakterystyki widmowej źródła użytego do kalibracji wyraża znormalizowana reaktywność widmowa względna wg wzoru S S s d s S s d 0 ,k u 0 ,k gdzie Sλ,k widmowy rozkład energii w widmie źródła kalibrującego; s(λ)u widmowa funkcja wagowa charakteryzująca wpływ promieniowania; s(λ) reaktywność widmowa względna detektora. 1.6.2 współczynnik korekcji widmowej koryguje niedopasowanie reaktywności widmowej względnej stosowanego detektora względem przewidzianej funkcji wagowej. W przypadku, gdy znany jest rozkład widmowy energii w widmie źródła kalibrującego i źródła mierzonego, reaktywność względna definiowana wg wzoru 4 Środek ogólny nr 0111-OOP-C046-15 S s d S s d aZ S s d S s d ,k 0 u 0 0 ,k 0 ,Z ,Z u gdzie Sλ,k rozkład widmowy energii w przypadku źródła kalibrującego; Sλ,Z rozkład widmowy energii w przypadku źródła w danym zastosowaniu; s(λ)u wpływ widmowej funkcji wagowej; s(λ) reaktywność widmowa względna detektora. Pomiar źródła Z przeprowadzony radiometrem kalibrowanym za pomocą źródła K, może być korygowany i korygowana wartość wynosi Y YZ a Z gdzie YZ wartość mierzona dla źródła; Z a a(Z) reaktywność względna i jej wartość odwrotna; 1/a(Z) współczynnik korekcji widmowej. 1.7 błąd podstawowy (przyrządu pomiarowego) błąd pomiaru przyrządu pomiarowego z wyświetlaczem cyfrowym określony w warunkach odniesienia przed rozpoczęciem badań kompatybilności elektromagnetycznej (EMC). 1.8 poważny błąd (podczas badań EMC) stan stwierdzony podczas badań EMC, w przypadku gdy różnica między błędem pomiaru stwierdzonym podczas badań EMC a błędem podstawowym (przyrządu pomiarowego) jest większa niż: 1/3 błędu granicznego dopuszczalnego radiometru optycznego z wyświetlaczem cyfrowym. 2 Wymagania metrologiczne 2.1 Normalne warunki użytkowania Warunki normalne użytkowania określa producent radiometru optycznego. 2.2 Zakres pomiarowy Radiometry szerokopasmowe mają zakres pomiarowy promieniowania optycznego od 3 × 1011 Hz do 3 × 1016 Hz. Radiometry UV mają zakres pomiarowy promieniowania optycznego od 7,5 × 1014 Hz do 1,5 × 1015 Hz. Odpowiada to długości fal 2 × 10-7 do 4 × 10-7m. Radiometry z filtrem (zintegrowane) mają różną szerokość zakresu pomiarowego, zgodnie z konkretnym widmem aktynicznym widma radiometru. 2.3 Dokładność Wymagania dotyczące dokładności radiometrów optycznych określa producent zgodnie z konkretnym przeznaczeniem radiometru lub specyficznymi funkcjami aktynicznymi. 5 Środek ogólny nr 0111-OOP-C046-15 2.4 Reaktywność widmowa 2.4.1 Producent musi określić reaktywność widmową w całym zakresie pomiarowym. 2.4.2 Jeżeli radiometr szerokopasmowy działa w oparciu o stosowanie detektorów fotoelektrycznych, których sygnałem wyjściowym jest prąd elektryczny, reaktywność widmową radiometru można kwantyfikować jak wydajność kwantową dla danej długość fal obliczoną na podstawie reaktywności widmowej. 2.4.3 W przypadku radiometrów z filtrem producent musi określić dopasowanie reaktywności widmowej s(λ) właściwej względnej reaktywności funkcji wagowej s(λ)u w całym zakresie pomiarowym. Reaktywność ta musi być określona w całym zakresie widmowym określonej widmowej funkcji wagowej, która powinna być ujęta w tabeli, najlepiej w odstępach 1 nm. Jeżeli odstęp ten jest większy, konieczne jest zastosowanie właściwej formuły matematycznej interpolacji. Niedopasowanie reaktywności widmowej względnej stosowanego detektora do przewidzianej funkcji wagowej kwantyfikuje się w formie normalizowanej reaktywności widmowej lub w formie współczynnika korekcji widmowej. 2.4.4 W przypadku zintegrowanego radiometru z filtrem producent musi określić dopasowanie reaktywności widmowej względnej s(λ) radiometru do właściwej widmowej funkcji wagowej względnej. 2.4.5 Producent musi określić aktyniczność radiometru szerokopasmowego względem źródeł odniesienia promieniowania w przypadku deklarowanego zastosowania do pomiaru specyficznych źródeł promieniowania. 2.4.6 W przypadku deklarowanego zastosowania radiometru optycznego do pomiaru promieniowania optycznego na ukrytych wartościach długości fal (np. radiometr laserowy), radiometr może mieć określoną reaktywność widmową tylko dla konkretnej długości fal. 2.5 Liniowość Producent musi określić liniowość radiometru optycznego w określonym zakresie pomiarowym. UWAGA W przypadku zastosowania radiometru optycznego do pomiaru sygnałów zmiennych w czasie producent musi określić czas odpowiedzi i zakres częstotliwości. 2.6 Charakterystyki dodatkowe 2.6.1 Zależność temperaturowa Producent musi określić zależność temperaturową przyrządu pomiarowego. Badanie zależności temperaturowej, jeżeli producent nie ustanowi inaczej, przeprowadza się za pomocą pomiaru wskazań radiometru optycznego w temp. 23°C i temp. 35°C. 2.6.2 Reaktywność kierunkowa Producent musi określić reaktywność kierunkową radiometru optycznego. Mierzy się różnicę wskazania radiometru optycznego przy promieniowaniu padającym pod kątem β i wartością zmierzoną przy prostopadłym kącie padania pomnożoną przez wartość cos β. UWAGA Podczas legalizacji radiometrów optycznych stosuje się zawsze padanie prostopadłe, dlatego w tym przypadku nie stosuje się wpływu błędu kierunkowego. W praktyce jednak światło może padać na aktywną powierzchnię czujnika radiometru optycznego pod różnymi kątami i dlatego wpływ ten należy określić ilościowo. 6 Środek ogólny nr 0111-OOP-C046-15 2.6.3 Reaktywność polaryzująca Jeżeli radiometr napromieniowywany jest liniowo polaryzowanym promieniowaniem i azymut polaryzacji zmienia się, detektor czuły na polaryzację wskazuje zmianę sygnału Y zgodnie ze zmianą azymutu polaryzacji. Jeżeli wyznacza się maksymalną i minimalną wartość sygnału Y, wtedy czułość polaryzacji określona jest wg wzoru: Ymax Ymin Ymax Ymin gdzie ε to kąt padania promieniowania na detektor. 3 Wymagania techniczne 3.1 Ogólne Podstawowymi częściami radiometru optycznego są detektor promieniowania optycznego i przetwornik, przetwarzający sygnał z detektora na wielkość mierzoną charakteryzującą promieniowanie padające na detektor. Radiometr optyczny musi mieć trwałą konstrukcję i musi być wyprodukowany z materiałów o odpowiedniej stabilności i trwałości, tak aby nie dochodziło do awarii lub niepożądanych zmian czasowych parametrów metrologicznych i aby radiometr był odporny na normalne warunki użytkowania i warunki środowiskowe. Do zwiększania zakresu pomiarowego radiometrów optycznych można zastosować końcówkę ze skalibrowanymi filtrami szarymi lub optyczno-mechanicznymi przesłonami, nakładanymi na detektorową część radiometrów. Zakres fal radiometru optycznego musi być określony. Radiometr optyczny musi przez co najmniej 10 min być odporny na uszkodzenia 100% przekroczenia zakresu pomiarowego i trwale odporny na 20% przekroczenie zakresu pomiarowego. 3.2 Detektor promieniowania optycznego Konstrukcja detektora musi spełniać następujące wymagania: – łatwe i stabilne mocowanie podczas pomiaru (gwint mocujący lub płaska powierzchnia), – wyposażenie w obudowę ochronną (do zabezpieczenia aktywnej optycznie powierzchni przed uszkodzeniami mechanicznymi), – nieusuwalny znak orientacji detektora (tylko w przypadku czujników polaryzacyjnych), – wskazanie funkcji temperowania detektora, – przewód doprowadzający detektora, jeżeli jest w niego wyposażony, nie może przeszkadzać w manipulowaniu detektorem podczas pomiaru, – łatwe mocowanie końcówki ze skalibrowanymi filtrami szarymi lub przesłonami optycznomechanicznymi (przy potrzebnym zwiększaniu zakresu pomiarowego radiometrów optycznych). 3.3 Urządzenie wskazujące Cyfrowe urządzenie wskazujące musi mieć odpowiednią dla danego detektora optycznego rozdzielczość. Wysokość cyfr musi wynosić więcej niż 4 mm. Urządzenie wskazujące musi umożliwiać zerowanie. 3.4 Urządzenia dodatkowe Urządzeniami dodatkowymi radiometrów optycznych są: 7 Środek ogólny nr 0111-OOP-C046-15 – specjalne filtry optyczne regulujące aktyniczność detektorów, – przesłony optyczne, – stabilne termoogniwa regulujące temperaturę pracy detektora, – specjalne źródła światła z niezbędnymi stabilnymi źródłami napięcia zasilającego, – urządzenie rejestrujące do długotrwałych pomiarów w spójnej (analogowej) lub cyfrowej formie, – standardowy interfejs do dalszego przetwarzania zmierzonych wartości. 3.5 Oprogramowanie Radiometry optyczne z interfejsem komunikacyjnym muszą być dostarczane przez producenta wraz z odpowiednim do tego przyrządu pomiarowego oprogramowaniem do oceny danych na komputerze. Oprogramowanie musi być zabezpieczone przed przypadkową lub nieuprawnioną ingerencją lub ewentualnym uszkodzeniem i odpowiadać dokumentacji instruktażowej WELMEC 7.22). 3.6 Zasilanie Radiometry optyczne mogą być zasilane z sieci za pomocą zasilacza lub z niezależnego źródła. Zasilanie z sieci musi być realizowane za pomocą napięcia zmiennego w zakresie UN – 15% i UN + 10%, gdzie UN jest nominalnym napięciem zasilającym określonym przez producenta z częstotliwością fN 2%. Do celów odniesienia stosuje się napięcie zasilające UN ± 2 % i częstotliwość fN 0,4%. Niezależne źródło zasilania (bateria) musi być określone w specyfikacji producenta. Urządzenie wskazujące radiometru optycznego musi sygnalizować konieczność ponownego naładowania źródła zasilania lub jego wymiany i blokować się lub wyłączać, gdy napięcie źródła zasilania spadnie poniżej granicy ustanowionej przez producenta. W przypadku radiometrów optycznych zasilanych bateriami musi być możliwe wskazanie stanu baterii. 3.7 Odporność środowiskowa 3.7.1 Granice temperatury Radiometr optyczny i wszystkie jego części muszą być odporne na graniczny zakres temperatur –30°C i +70°C bez uszkodzenia i pogorszenia właściwości metrologicznych. 3.7.2 Stopień ochrony zapewnianej przez obudowy Stopień ochrony zapewnianej przez obudowy w przypadku radiometrów optycznych musi wynosić minimalnie IP 40 lub lepiej. Wyjątek stanowią przyrządy pomiarowe przeznaczone do pomiarów laboratoryjnych ze szczególnym uwzględnieniem dokładności. 3.8 Kompatybilność elektromagnetyczna (EMC) Radiometry optyczne nie mogą być podatne na zaburzenia elektryczne i elektromagnetyczne lub powinny na nie zareagować w zdefiniowany sposób (np. przez sygnalizację błędu, zablokowanie pomiaru itd.). Przyrząd pomiarowy nie może również emitować niepożądanego pola elektromagnetycznego. W przypadku wszystkich radiometrów optycznych ma zastosowanie klasa odporności elektromagnetycznej E1 (tj. środowisko mieszkalne, usługowe i handlowe oraz środowisko operacyjne przemysłu lekkiego). 2) WELMEC 7.2 Software Guide; ogólnodostępny w witrynie internetowej www.welmec.org 8 Środek ogólny nr 0111-OOP-C046-15 3.9 Zabezpieczenie przed nieuprawnioną ingerencją Radiometry optyczne nie mogą mieć cech ułatwiających nieuprawnione wykorzystanie, a możliwość nieumyślnego niewłaściwego użycia musi być ograniczona do minimum. Komponenty, których użytkownikowi nie wolno demontować lub regulować, muszą być zabezpieczone przed takimi czynnościami. Elementy regulujące radiometru muszą być zabezpieczone tak, aby podczas normalnego użytkowania nie mogło dojść do zmiany ustawienia bez uszkodzenia cech urzędowych. 4 Oznaczenia przyrządu pomiarowego 4.1 Ogólne Wszystkie napisy i oznaczenia muszą być łatwo widoczne, czytelne i nieusuwalne w normalnych warunkach użytkowania. Na radiometrach optycznych muszą być umieszczone przynajmniej następujące informacje: – nazwa producenta, – oznaczenie typu, – nr fabryczny przyrządu pomiarowego i detektora jeżeli możliwe jest jego odłączenie, – zakresy pomiarowe i zastosowana jednostka miary, – zasilanie elektryczne, – znak homologacji typu. 4.2 Umieszczenie cechy urzędowej Na przyrządach pomiarowych muszą być konstrukcyjnie przygotowane miejsca służące do nałożenia znaku homologacji typu i cechy urzędowej (cech urzędowych), spełniające następujące wymagania: – oznaczenia muszą znajdować się na nieodłącznej części przyrządu pomiarowego, – nie mogą zakrywać innych oznaczeń na przyrządzie pomiarowym, – muszą być umieszczone w miejscu, w którym tabliczka znamionowa nie zostanie uszkodzona w trakcie użytkowania przyrządu. Jeżeli radiometr optyczny wyposażony jest w otwór umożliwiający dostęp do elementów regulujących, powinna istnieć możliwość przykrycia tego otworu nalepką z cechą. Musi istnieć również możliwość nalepienia cechy na przynajmniej jednej śrubie obudowy przyrządu pomiarowego, której zdjęcie umożliwia dostęp do elementów regulujących. 5 Homologacja typu przyrządu pomiarowego 5.1 Ogólne Proces homologacji typu obejmuje następujące badania: – oględziny zewnętrzne, – wstępne badanie działania, – badanie dokładności, – badanie liniowości, – badanie reaktywności widmowej względnej, – badanie zależności temperaturowej, 9 Środek ogólny nr 0111-OOP-C046-15 – badanie zależności kierunkowej, – badanie odporności środowiskowej: – – – badanie odporności na temperatury graniczne, – badanie ochrony przed wnikaniem wody i przed przedostaniem się ciał stałych (stopień ochrony obudowy), badanie odporności na graniczne wartości napięcia zasilania: – badanie odporności na graniczne wartości napięcia prądu zmiennego zasilania; – badanie odporności na zmiany częstotliwości prądu zmiennego; – badanie odporności na graniczne wartości napięcia prądu stałego zasilania; badania kompatybilności elektromagnetycznej (EMC). – badanie odporności częstotliwości, – badanie odporności na wyładowania elektrostatyczne. na promieniowane pole elektromagnetyczne o wysokiej 5.2 Oględziny zewnętrzne Podczas przeprowadzania oględzin zewnętrznych radiometru optycznego ocenie podlega: – kompletność wymaganej przepisami dokumentacji technicznej, – zgodność charakterystyki metrologicznej i technicznej określonej przez producenta w dokumentacji z wymaganiami przepisów zawartych w art. 2, 3 i 4, – kompletność i stan radiometru optycznego zgodnie z wymaganą dokumentacją techniczną, – zgodność wersji oprogramowania radiometru optycznego z wersją określoną przez producenta. 5.3 Wstępne badanie działania Radiometr optyczny musi być umieszczony w ustabilizowanym termicznie laboratorium przez wystarczająco długi czas przed pomiarem w celu wyrównania temperatury. Detektor promieniowania optycznego mocuje się do uchwytu w zerze optycznym i urządzenie wskazujące umieszcza się w przepisowym położeniu. W niezaciemnionym laboratorium radiometrycznym przeprowadza się pobieżną kontrolę działania radiometru optycznego przez pomiar tła świetlnego w laboratorium. Po zaciemnieniu detektora kontroluje się, ewentualnie zeruje urządzenie wskazujące. 5.4 Badanie dokładności 5.4.1 Wymagania dotyczące przyrządów kontrolnych Do przeprowadzenia badań radiometrów optycznych potrzebne są następujące przyrządy pomiarowe posiadające ważne świadectwa legalizacji, a także pozostałe środki pomocnicze: – wzorce reaktywności widmowej – wzorcowe detektory ze skalibrowanymi wartościami reaktywności widmowej i liniowości, – zespół optyczny monochromatora podwójnego z odpowiednim źródłem światła pokrywającego dany zakres widmowy. Monochromator musi mieć regulowaną szerokość szczelin wejściowych i wyjściowych z możliwością regulowania rozdzielczości widmowej (1 do 15) nm. Działka długości fal monochromatora musi być skalibrowana z maksymalną niepewnością rozszerzoną ±0,2 nm w całym rozważanym zakresie widmowym (dla k = 2). 10 Środek ogólny nr 0111-OOP-C046-15 Stopień stłumienia wpływu światła rozproszonego na reaktywność widmową nie może przekraczać wartości 1 × 10-4 względnie, – odbijający lub transmisyjny optyczny zespół wyświetlający zapewniający kształtowanie wiązki promieniowania wyjściowego monochromatora, – stolik goniometryczny z podziałką kątomierza z wartością działki elementarnej 1°. Stolik musi umożliwiać przymocowanie głowicy detektora radiometru do badania czułości kątowej, – termometr z zakresem pomiarowym (15–40) °C; – urządzenie do pomiaru prądu fotometrycznego (nanoamperomierz lub przetwornik prądu na napięcie) z czułością i oporem wejściowym dostosowanymi do parametrów detektorów wzorcowych reaktywności widmowej. 5.4.2 Montaż zespołu pomiarowego – aparatury Przeprowadza się zestawienie urządzeń mierzących i pomiarowych tak, aby były spełnione wymagania określone w rozdziale 2. Należy przy tym zadbać o takie umieszczenie elementów aktywnych (czujników), aby nie doszło w czasie całego pomiaru do zmiany ich wzajemnego położenia (rozplanowania przestrzennego). Właściwy pomiar radiometrów optycznych przeprowadza się za pomocą radiometru kontrolnego na monochromatorze podwójnym z odpowiednim źródłem światła pokrywającym dany zakres widmowy. Monochromator służy jako źródło dostrojenia promieniowania kwazimonochromatycznego. Promieniowanie optyczne o wybranej długości fali stosuje się zmiennie w formie wiązki optycznej na powierzchnię aktywną legalizowanego radiometru optycznego i radiometru kontrolnego. Aparatura monochromatora składa się z monochromatora, odpowiedniego źródła światła, optyczno-mechanicznego zespołu pomiarowego umieszczonego w światłoszczelnej obudowie na wyjściowej stronie monochromatora, przyrządów mierzących i sterowniczych oraz komputera z właściwym oprogramowaniem, wyposażeniem. System jest uzupełniony w monitor temperatury otoczenia z automatycznym przechowywaniem wartości podczas pomiaru. Cały system jest w pełni zautomatyzowany w przypadku wymagających czasu zadań trwających kilka godzin. 5.4.3 Badanie dokładności Badanie dokładności radiometru optycznego przeprowadza się za pomocą porównania sygnałów detektora kontrolującego i badanego. Do wiązki pomiarowej na zmianę wkłada się kontrolny a następnie testowany detektor. Dla obu detektorów rejestruje się poziomy sygnału wyjściowego przy padającej wiązce optycznej i po jego przesłonieniu. Dla całego procesu pomiaru wykorzystuje się oprogramowanie sterujące aparatury, która przeprowadza automatyczny pomiar i zapis zmierzonych wyników. Błędy pomiarowe przy badaniu nie mogą przekroczyć dopuszczalnego błędu granicznego określonego przez producenta. 5.5 Badanie liniowości Badanie liniowości radiometrów optycznych przeprowadza się metodą superpozycji w zakresie mocy określonej przez producenta. Ewentualnie można przeprowadzić badanie przez bezpośrednie porównanie z detektorem kontrolnym liniowości na kilku zdefiniowanych poziomach mocy optycznej. Błędy pomiarowe przy badaniu nie mogą przekroczyć błędu granicznego dopuszczalnego określonego przez producenta. 5.6 Badanie reaktywności widmowej względnej Badanie reaktywności legalizowanego radiometru optycznego przeprowadza się na zestawie opisanym w art. 5.4.3 zgodnie z wzorem opisanym w art. 1.5.1. Następnie wyznacza się współczynnik korekcji jako iloraz wartości mocy zmierzonej kontrolnym radiometrem optycznym Pref i wartością zmierzoną badanym radiometrem PDUT. 11 Środek ogólny nr 0111-OOP-C046-15 CF Pref PDUT Przez pomnożenie wartości zmierzonej za pomocą badanego przyrządu pomiarowego przez współczynnik korekcji uzyskuje się wartość skorygowaną. Błędy pomiarowe przy badaniu nie mogą przekroczyć dopuszczalnego błędu granicznego określonego przez producenta. 5.7 Badanie zależności temperaturowej Detektor promieniowania optycznego (czujnik) umieszcza się we właściwej komorze klimatycznej na ruchomym wózku w komorze światłoszczelnej. W temperaturze 23°C do zamkniętej komory światłoszczelnej wpuszcza się promień monochromatora (odpowiadającego źródła promieniowania) i mierzy się wartości sygnału detektora. Następnie temperaturę w komorze klimatycznej zwiększa się do 35°C i po czasie 30 min. stabilizacji ponownie wpuszcza się promień z monochromatora na detektor w komorze światłoszczelnej. Błędy pomiarowe przy badaniu nie mogą przekroczyć dopuszczalnego błędu granicznego określonego przez producenta. 5.8 Pomiar zależności kierunkowej radiometru optycznego Podczas tego badania czujnik przymocowany jest na stoliku goniometrycznym na przesuwanym wózku w komorze światłoszczelnej. Czujnik nastawia się tak, aby oś stolika goniometrycznego przechodziła przez środek pola odbiorczego czujnika i była prostopadła do osi optycznej ławki fotometrycznej. Zależność kierunkową mierzy się w zakresie od 5° do 85° ze skokiem 5°, ewentualnie mniejszym, zgodnie z wymaganiami producenta. Zależność kierunkową można zmierzyć na dwa sposoby: – przy stałej odległości detektora od źródła promieniowanie przeprowadza się kompletny pomiar zależności kierunkowej przez obracanie czujnika, – przy stałym kącie β nastawia się konkretne wartości natężenia źródła przez zmianę apertury (przesłony) na drodze optycznej. UWAGA Pomiar przy stałej odległości jest prostszy, ale stosuje się przy nim błędy liniowości działki radiometrycznej detektora promieniowania optycznego. Pomiar przy zmiennym natężeniu promieniowania źródła eliminuje wpływ błędu nieliniowości działki radiometrycznej na przeprowadzony pomiar. Błędy pomiarowe przy badaniu nie mogą przekroczyć dopuszczalnego błędu granicznego określonego przez producenta. 5.9 Badanie odporności na temperatury graniczne Kompletny wyłączony radiometr optyczny umieszcza się w klimatyzowanej komorze na trzy godziny w temperaturach granicznych –30°C i +70°C i przy prędkości zmiany temperatury o 1°C/min przy przejściu z jednej temperatury granicznej do drugiej. Przeprowadza się 5 cykli. Bezpośrednio po zakończeniu badania kontroluje się zmiany wyglądu przyrządu pomiarowego. Wygląd przyrządu pomiarowego nie może się zmienić, materiał oraz powierzchnia nie mogą być popękane, nie mogą na nich występować pęcherze lub odbarwienia. Po upływie dwóch godzin od zakończenia badania radiometr optyczny musi być w pełni sprawny bez zmian właściwości deklarowanych przez producenta. 5.10 Badanie ochrony przed wnikaniem wody i przed przedostaniem się ciał stałych (stopień ochrony obudowy) Podczas badania sprawdza się, czy przyrząd pomiarowy spełnia wymagania określonego stopnia ochrony zgodnie z art. 3.7.2. 12 Środek ogólny nr 0111-OOP-C046-15 UWAGA Obudowa oznacza obudowę przyrządu pomiarowego w położeniu roboczym tj. wraz ze złączami (z możliwymi końcówkami, uszczelkami lub innym wyposażeniem). 5.11 Badanie odporności na graniczne wartości napięcia zasilania 5.11.1 Badanie odporności na graniczne wartości napięcia prądu zmiennego zasilania Odporność na graniczne wartości napięcia prądu zmiennego zasilania bada się na włączonym radiometrze optycznym przy granicznych wartościach napięcia UN – 15% i UN + 10%, gdzie UN to napięcie nominalne zasilania określone przez producenta przyrządu pomiarowego. Jeżeli napięcie zasilania określone jest jako zakres wartości napięcia nominalnego, badanie przeprowadza się przy najniższej i najwyższej wartości zakresu napięcia. Błędy pomiaru przy wartościach granicznych napięcia zasilania nie mogą przekroczyć błędu granicznego określonego przez producenta. 5.11.2 Badanie odporności na zmiany częstotliwości prądu zmiennego Odporność na zmiany częstotliwości napięcia zasilania bada się na włączonym radiometrze optycznym przy częstotliwościach granicznych fN ± 2%, gdzie fN to częstotliwość nominalna napięcia zasilania. Błędy pomiaru przy wartościach granicznych częstotliwości napięcia zasilania nie mogą przekroczyć błędu granicznego określonego przez producenta. 5.11.3 Badanie odporności na graniczne wartości napięcia prądu stałego zasilania Odporność na graniczne wartości napięcia prądu stałego zasilania bada się na włączonym radiometrze optycznym przy granicznych wartościach napięcia Umin i Umax, gdzie Umin i Umax to wartości graniczne napięcia zasilania określone przez producenta przyrządu pomiarowego. Błędy pomiaru przy wartościach granicznych częstotliwości napięcia zasilania nie mogą przekroczyć błędu granicznego określonego przez producenta. 5.12 Badanie kompatybilności elektromagnetycznej (EMC) 5.12.1 Odporność na wyładowania elektrostatyczne Odporność na wyładowania elektrostatyczne bada się na włączonym radiometrze optycznym przede wszystkim metodą wyładowania kontaktowego ± 6 kV i metodą wyładowania w powietrzu ± 8 kV, jeżeli nie można zastosować metody wyładowania kontaktowego. Wyładowania generuje się na obudowę radiometru optycznego i na płaszczyzny sprzęgające w pobliżu radiometru. Podczas tego badania radiometr optyczny musi wykazywać normalne działanie w zakresie błędu granicznego dopuszczalnego określonego przez producenta lub musi wykazać poważny błąd i zareagować w określony sposób. 5.12.2 Odporność na promieniowane pole elektromagnetyczne o wysokiej częstotliwości Odporność na promieniowane pole elektromagnetyczne o wysokiej częstotliwości bada się na włączonym radiometrze optycznym w następujących zakresach częstotliwości i przy następujących natężeniach pola testowego: – częstotliwość od 80 MHz do 800 MHz, natężenie 3 V/m, – częstotliwość od 800 MHz do 960 MHz, natężenie 10 V/m, – częstotliwość od 960 MHz do 1 400 MHz, natężenie 3 V/m, – częstotliwość od 1 400 MHz do 2 000 MHz, natężenie 10 V/m. Podane wartości natężenia pola testowego to wartości podane dla pomiarów bez modulacji. Pole testowe ma następujące parametry: głębokość modulacji 80%, częstotliwość sinusoidalna fali 13 Środek ogólny nr 0111-OOP-C046-15 modulującej 1 kHz. Krok częstotliwości przy polaryzacji częstotliwości pola testowego wynosi maksymalnie 1%. Czas podtrzymania na każdej częstotliwości nie może być krótszy niż czas potrzebny do przebadania termometru i jego ewentualnej reakcji na zaburzenie. W żadnym przypadku jednak czas ten nie może być krótszy niż 0,5 s. Pole testowe generuje się na wszystkie strony obudowy radiometru optycznego. Podczas tego badania radiometr optyczny musi wykazywać normalne działanie w zakresie błędu granicznego dopuszczalnego deklarowanego przez producenta lub musi wykazać poważny błąd i zareagować w określony sposób. 6 Legalizacja pierwotna 6.1 Ogólne Proces legalizacji pierwotnej obejmuje następujące badania: – oględziny, – wstępne badanie działania, – badanie dokładności, – badanie liniowości, – badanie reaktywności widmowej. 6.2 Oględziny Podczas oględzin należy skontrolować, czy przedłożony do legalizacji radiometr optyczny i jego oprogramowanie są zgodne z homologacją typu. Podczas kontroli należy zwrócić uwagę na prawidłowości i czytelność oznaczeń w rozumieniu art. 4.1. Ponadto kontroluje się, czy radiometr optyczny nie jest uszkodzony mechanicznie, a w przypadku radiometrów optycznych z wyświetlaczem elektronicznym sprawdza się, czy po podłączeniu do sieci na wyświetlaczu widoczne są wszystkie znaki. Radiometry optyczne niezgodne z homologacją typu lub uszkodzone radiometry optyczne nie są dalej sprawdzane. 6.3 Wstępne badanie działania Wstępne badanie działania przeprowadza się zgodnie z art. 5.3. 6.4 Badanie dokładności Badanie dokładności przeprowadza się zgodnie z art. 5.4. 6.5 Badanie liniowości Badanie liniowości legalizowanego radiometru optycznego przeprowadza się zgodnie z art. 5.5. 6.6 Badanie reaktywności widmowej względnej Badanie reaktywności widmowej legalizowanego radiometru optycznego przeprowadza się zgodnie z art. 5.6. 7 Legalizacja ponowna Procedura legalizacji ponownej jest zgodna z procedurą legalizacji pierwotnej zgodnie z art. 6. 14 Środek ogólny nr 0111-OOP-C046-15 8 Powiadomienie o normach W celu sprecyzowania wymagań metrologicznych i technicznych, którym muszą odpowiadać określone przyrządy pomiarowe, oraz w celu sprecyzowania metod badań służących do homologacji typu i legalizacji określonych przyrządów pomiarowych, wynikających z niniejszego środka ogólnego, CZIM określa czeskie normy techniczne, inne normy techniczne lub dokumenty techniczne organizacji międzynarodowych lub zagranicznych lub inne dokumenty techniczne zawierające bardziej szczegółowe wymagania techniczne (zwane dalej „zgłoszonymi normami”). Wykaz zgłoszonych norm oraz ich odniesienie do właściwego środka wraz ze środkiem ogólnym CZIM podaje do wiadomości w ogólnodostępnej formie (w witrynie internetowej www.cmi.cz). Za spełnienie wymagań zawartych w zgłoszonych normach lub spełnienie ich części uważa się spełnienie wymagań ustanowionych przez środek ogólny, do którego odnoszą się te normy lub ich części, w zakresie i pod warunkami ustanowionymi przez środek ogólny. II. UZASADNIENIE Na podstawie art. 14 ust. 1 lit. j) ustawy o metrologii w celu wykonania art. 6 ust. 1, art. 9 ust. 1, art. 9 ust. 9 i art. 11a ust. 3 ustawy o metrologii CZIM wydaje niniejszy środek ogólny ustanawiający wymagania metrologiczne i techniczne, którym muszą odpowiadać określone przyrządy pomiarowe i badania służące do homologacji typu i legalizacji określonych przyrządów pomiarowych. Rozporządzenie nr zbioru 345/2002 określające przyrządy pomiarowe podlegające obowiązkowej legalizacji i przyrządy pomiarowe podlegające homologacji typu, ze zmianami, w załączniku „Wykaz rodzajów przyrządów pomiarowych” w pozycji 5.1.1 klasyfikuje radiometry optyczne dla obszaru widma od 400 nm do 2 800 nm i pomiaru promieniowania w zakresie od 10 ̄ ³ W/m² do 10² W/m ̄ ² jako przyrządy pomiarowe podlegające homologacji typu i legalizacji określonych przyrządów pomiarowych. Dlatego w celu wykonania art. 6 ust. 1, art. 9 ust. 1, art. 9 ust. 9 i art. 11a ust. 3 ustawy o metrologii dla tego konkretnego rodzaju przyrządu pomiarowego „radiometry optyczne dla obszaru widma od 400 nm do 2 800 nm i pomiaru promieniowania w zakresie od 10³ W/m² do 10² W/m²” CZIM wydaje niniejszy środek ogólny, ustanawiający wymagania metrologiczne i techniczne dla radiometrów optycznych dla obszaru widma od 400 nm do 2 800 nm i pomiaru promieniowania w zakresie od 10³ W/m² do 10² W/m² oraz badania służące do legalizacji tych określonych przyrządów pomiarowych. Niniejszy akt („środek ogólny”) został notyfikowany zgodnie z dyrektywą 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r. ustanawiającą procedurę udzielania informacji w dziedzinie norm i przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego, ze zmianami. III. POUCZENIE Od środka ogólnego nie można złożyć odwołania zgodnie z art. 173 ust. 2 k.p.a. Zgodnie z art. 172 ust. 5 k.p.a. od decyzji w sprawie zastrzeżeń nie przysługuje odwołanie. Zgodność środka ogólnego z przepisami prawa może być przedmiotem postępowania sprawdzającego na podstawie art. 94–96 k.p.a. Strona może złożyć wniosek o wszczęcie postępowania sprawdzającego w organie administracyjnym, który wydał środek ogólny. Jeżeli organ administracyjny nie stwierdzi przesłanek do wszczęcia postępowania sprawdzającego, w terminie trzydziestu dni zawiadamia o tym 15 Środek ogólny nr 0111-OOP-C046-15 wnioskodawcę z podaniem uzasadnienia. Zarządzenie o wszczęciu postępowania sprawdzającego zgodnie z art. 174 ust. 2 k.p.a. można wydać w okresie trzech lat od wejścia w życie środka ogólnego. IV. WEJŚCIE W ŻYCIE Niniejszy środek ogólny wchodzi w życie w piętnastym dniu po dniu ogłoszenia (art. 24d ustawy o metrologii). ...………………………….............. dr nauk przyrodniczych Pavel Klenovský Dyrektor Generalny 16
