1. Imię i nazwisko: Marek Prech - Uniwersytet Medyczny im. Karola

AUTOREFERAT
SPIS TREŚCI
STRONA
1. Imię i nazwisko
2
2. Wykaz posiadanych dyplomów i stopni naukowych
2
3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych
2
4. Przebieg pracy zawodowej
2
5. Osiągnięcie naukowe i jego omówienie
8
6. Omówienie pozostałych osiągnięć naukowo-badawczych
21
7. Działalność dydaktyczna
27
8. Inne osiągnięcia
28
1
1.
Imię i nazwisko: Marek Prech
2.
Wykaz posiadanych dyplomów i stopni naukowych oraz tytuł rozprawy doktorskiej
Dyplom i specjalizacje:
2.1.
Dyplom ukończenia Akademii Medycznej im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
na Wydziale Lekarskim, 26.06.1993r.
2.2.
Dyplom pierwszego stopnia specjalizacji w dziedzinie chorób wewnętrznych,
Poznań, 3.04.1997r.
2.3.
Dyplom specjalisty w dziedzinie chorób wewnętrznych, Centrum Medyczne
Kształcenia Podyplomowego w Warszawie, 8.11.2000 r.
2.4.
Dyplom specjalisty w dziedzinie kardiologii, Centrum Egzaminów Medycznych
w Łodzi, 18.11.2004r.
Rozprawa doktorska:
2.5.
Stopień naukowy doktora nauk medycznych na podstawie rozprawy
doktorskiej pt.: „Morfometryczna ocena budowy blizny pozawałowej
i tętniaka serca” – Wydział Lekarski II Akademii Medycznej w Poznaniu,
10 marca 2004 roku. Promotor – prof. dr hab. Stefan Grajek
3.
Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych
3.1.
Studium Doktoranckie w I Klinice Kardiologii Akademii Medycznej w Poznaniu
w okresie od 01.10.1994r. do 31.01.1998r.
3.2.
Stanowisko asystenta w I Klinice Kardiologii Uniwersytetu Medycznego
w Poznaniu od 01.02.1998r. do 31.03.2007r.
3.3.
Stanowisko adiunkta w I Klinice Kardiologii Uniwersytetu Medycznego
w Poznaniu od 01.04.2007r. do 31.05.2007r.
4.
Przebieg pracy zawodowej
W
październiku
1994r.,
po
ukończeniu
Akademii
Medycznej
im.
Karola
Marcinkowskiego w Poznaniu i odbyciu stażu podyplomowego w I Klinice Kardiologii
w Poznaniu, rozpocząłem studia doktoranckie w Pracowni Patomorfologii Serca I Kliniki
Kardiologii kierowanej przez prof. dr hab. Stefana Grajka. Tematem moich badań była ocena
2
procesów zwłóknienia mięśnia sercowego w różnych jednostkach chorobowych. Pracę
naukowo-badawczą łączyłem z pracą na oddziale klinicznym i w Pracowni Elektroterapii
Serca, gdzie w 1996r. rozpocząłem zabiegi implantacji stymulatorów. W tym czasie po raz
pierwszy zetknąłem się z zagadnieniami leczenia rewaskularyzacyjnego w ostrej fazie zawału
serca. Uczestniczyłem w kilku wieloośrodkowych badaniach, oceniających skuteczność
różnych leków fibrynolitycznych u chorych z ostrym zawałem serca (COBALT, INJECT II).
Wynikom leczenia chorych z zawałem serca z zastosowaniem streptokinazy poświęcone były
moje pierwsze publikacje (publikacje nr 3 i 4). Z kolei w czasie pracy w Pracowni
Elektroterapii szczególną uwagę poświęciłem zagadnieniom związanym z możliwościami
diagnozowania i leczenia zespołu stymulatorowego. Efektem badań był szereg doniesień
zjazdowych prezentowanych na konferencjach krajowych i zagranicznych, i publikacja prac
(publikacje nr 5-7,13). W 1997r. zdałem egzamin specjalizacyjny Io z zakresu chorób
wewnętrznych, a w lutym 1998r. podjąłem pracę na stanowisku asystenta w I Klinice
Kardiologii. Rok później rozpocząłem szkolenie z zakresu kardiologii inwazyjnej. W 2000r.
zdałem egzamin specjalizacyjny IIo z zakresu chorób wewnętrznych i zostałem członkiem
„Klubu 30” Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego. Praca w Pracowni Hemodynamiki
zmieniła zakres moich zainteresowań badawczych, koncentrując je na leczeniu
interwencyjnym chorych z zawałem serca oraz zagadnieniach związanych z przebiegiem
procesu gojenia się mięśnia sercowego po przebytym zawale. Ocena wyników badań
angiograficznych, echokardiograficznych i elektrokardiograficznych wykonanych u chorych
po przebytym zawale serca i powiązanie ich z oceną morfometryczną fragmentów mięśnia
lewej komory pobranych w trakcie aneuryzmektomii i/lub badania pośmiertnego stanowiła
temat mojej pracy doktorskiej, którą napisałem pod kierunkiem prof. dr hab. Stefana Grajka.
Metodę oceny naczyń mikrokrążenia wieńcowego zastosowaną w badaniach opracowałem
we współpracy z dr hab. Andrzejem Marszałkiem z Zakładu Patomorfologii Akademii
Medycznej w Poznaniu. Pracę pt. „Morfometryczna ocena budowy blizny pozawałowej
i tętniaka serca” obroniłem z wyróżnieniem w 2004r. Ujęte w niej zagadnienia, dotyczące
zależności pomiędzy stopniem zaawansowania zmian miażdżycowych w tętnicy dozawałowej
a stanem mikrokrążenia wieńcowego i wielkością strefy zawału, zostały przedstawione
w formie doniesień zjazdowych i następnie opublikowane (publikacje nr 15,19,21,22).
W listopadzie 2004r. zdałem egzamin specjalizacyjny z zakresu kardiologii, a kilka
miesięcy później, w 2005r. wziąłem udział w programie interwencyjnego leczenia chorych
3
z ostrym zawałem serca.
Jednocześnie brałem udział w pracach zespołu badającego
zależności czasowe pomiędzy skutecznym odtworzeniem przepływu w tętnicy dozawałowej
i mikrokrążeniu wieńcowym a klinicznymi wykładnikami procesu przebudowy lewej komory.
Wyniki tych prac były tematem licznych publikacji krajowych i zagranicznych (publikacje
nr 23-25).
W trakcie dalszej pracy w klinice doskonaliłem umiejętności z zakresu kardiologii
interwencyjnej. Brałem udział w prowadzonych w klinice badaniach własnych, dotyczących
metod leczenia restenozy w stentach i możliwości stosowania nowych rodzajów stentów
(publikacje nr 16,17,20) oraz międzynarodowych programach badawczych (HORIZONS in
AMI, TRITON TIMI 38). W kwietniu 2007r. awansowałem na stanowisko adiunkta w I Klinice
Kardiologii w Poznaniu. Dwa miesiące później podjąłem się pracy na stanowisku kierownika
nowo powstałego Ośrodka Kardiologii Inwazyjnej w Lesznie. Głównym celem działalności
ośrodka było zapewnienie 24-godzinnego dostępu do leczenia interwencyjnego dla chorych
z ostrym zawałem serca z południowej części województwa wielkopolskiego. Od początku
działalności ośrodek zapewnił również kompleksową opiekę w zakresie elektroterapii serca.
Po roku działalności, i nawiązaniu ścisłej współpracy ze szpitalami rejonowymi, w ośrodku
rozpoczęto prospektywne badanie, oceniające skuteczność leczenia interwencyjnego
chorych z ostrym zawałem serca z przetrwałym uniesieniem odcinka ST (STEMI). Moje
zainteresowania koncentrowały się wokół zagadnień związanych z możliwościami leczenia
farmakologicznego chorych w fazie przedszpitalnej, poprzedzającej rewaskularyzację
zabiegową. Badaniem objęto chorych leczonych w ośrodku w latach 2008-2010. Wyniki
badania stanowiły podstawę jednej pracy doktorskiej i były
prezentowane w formie
doniesień zjazdowych na kongresach krajowych i zagranicznych, m.in. podczas kongresu
American Heart Association Scientific Sessions w listopadzie 2013r. Część wyników,
dotycząca
częstości
występowania
niedokonanego
zawału
serca
oraz
wartości
prognostycznej wczesnej rezolucji uniesienia odcinka ST, ukazała się już w formie odrębnych
publikacji (publikacje nr 30,31).
W trakcie pracy w Ośrodku Kardiologii Inwazyjnej zakończyłem także rozpoczęte
wcześniej badania nad przebiegiem pozawałowej przebudowy lewej komory serca.
Pozyskanie środków finansowych w formie grantów umożliwiło mi, we współpracy z dr hab.
Andrzejem Marszałkiem, wykonanie badań z zastosowaniem transmisyjnej mikroskopii
elektronowej w celu oceny bezpośrednich wykładników procesu apoptozy, jako mechanizmu
4
eliminacji miocytów w przewlekle niedokrwionym mięśniu sercowym. Uzyskane wyniki,
po potwierdzeniu przez Pracownię Mikroskopii Elektronowej Uniwersytetu w Regensburgu,
zostały opublikowane w 2010r. (publikacja nr 27). Kontynuowałem również współpracę
z Pracownią Patomorfologii Serca I Kliniki Kardiologii, uczestnicząc w pracach zespołu
oceniającego zależności pomiędzy zmianami strukturalnymi w lewym przedsionku
a skutecznością śródoperacyjnej ablacji migotania przedsionków u chorych z wadą mitralną
serca.
W ramach zatrudnienia na stanowisku asystenta, a następnie adiunkta I Kliniki
Kardiologii UM w Poznaniu prowadziłem działalność dydaktyczną na Wydziale Lekarskim
oraz dla Centrum Nauczania w Języku Angielskim. W trakcie pracy w klinice brałem udział
w szkoleniu lekarzy z zakresu kardiologii interwencyjnej. Działalność szkoleniową
prowadziłem także w Ośrodku Kardiologii Inwazyjnej w Lesznie. W latach 2011 i 2013
zorganizowałem, we współpracy z Delegaturą Leszczyńską Wielkopolskiej Izby Lekarskiej,
konferencje szkoleniowe z zakresu kardiologii dla lekarzy z regionu leszczyńskiego.
Skrócony wykaz publikacji:
A Prace oryginalne i poglądowe
1.
2.
3.
Grygier M, Grajek S, Piszczek I, Prech M, Wnuk H, Cieśliński A. The incidence of late potentials
after 24 versus 96-hour-nitroglycerin infusion in acute myocardial infarction.
Proceedings of Europace’97; 1997: 97-101
Grygier M, Grajek S, Piszczek I, Prech M, Wnuk H, Cieśliński A. The incidence of late potentials
after 24 versus 96-hour-nitroglycerin infusion in acute myocardial infarction.
Proceedings of Europace’97; 1997: 97-101
Prech M, Grygier M, Grajek S, Paradowski S, Zerbe F, Klincewicz P, Owecki M, Cieśliński A.
Zawał serca z załamkiem Q i bez załamka Q. Podobne rokowanie w kilkuletniej obserwacji.
Kardiol Pol 1998;48 (8):92-99
4.
Prech M, Grajek S, Grygier M, Paradowski S, Cieśliński A. Przeżywalność kobiet i mężczyzn
po zawale serca nie różni się. Wyniki kilkuletniej obserwacji.
Pol Arch Med Wewn 1998;100(1):50-57
5.
Moszyńska B, Prech M, Grygier M, Skorupski W, Stanek K, Zerbe F, Grajek S, Cieśliński A. Quality
of life evaluation in patients with permanent pacemakers.
HeartWeb 1998; 4(1): article No. 98110018
6.
Grygier M, Prech M, Skorupski W, Stanek K, Zerbe F, Moszyńska B, Grajek S, Cieśliński A.
Exercise capacity, echo parameters and quality of life in symptom free patients with ventricular
pacemakers upgraded to dual chamber devices. HeartWeb 1998; 4(1): article No. 98110007
7.
Stanek K, Prech M, Mitkowski P, Grygier M, Zerbe F, Cieśliński A. Nieoczekiwane zwolnienia
rytmu w stymulatorach dwujamowych spowodowane obecnością arytmii nadkomorowych.
Folia Cardiologica 1999;6 (2):206-213
5
8.
Stanek K, Grygier M, Mitkowski P, Prech M, Zerbe F, Cieśliński A. Ograniczenie górnej częstości
synchronizacji przedsionkowo-komorowej u chorej ze stymulatorem DDD spowodowane
rejestracją potencjałów komorowych przez tor przedsionkowy.
Folia Cardiologica 1999;6 (4): 392-398
9.
Jemielity M, Lesiak M, Prech M, Grajek S, Poniżyński A. Leczenie chirurgiczne pozawałowych
tętniaków lewej komory serca. Nowiny lekarskie 1999, 68,2,169-177
10. Grygier M, Stanek K, Smukowski T, Prech M, Zerbe F, Grajek S, Cieśliński A. Single lead
VDD pacing – analysis of complications and long-term follow-up – three-year
experience. New Trends in Electrocardiology; 2000: 113-118
11. Grygier M, Kowal J, Podżerek T, Skorupski W, Mularek-Kubzdela T, Bręborowicz P, Prech M,
Popiel M, Grajek S, Cieśliński A. Which factors determine the development of late
potentials after myocardial infarction – a multifactorial analysis.
New Trends in Electrocardiology; 2000: 119-124
12. Mularek-Kubzdela T, Bręborowicz P, Kraśnik L, Skorupski W, Podżerek T, Błaszyk K,
Seniuk W, Wróblewska K, Grajek S, Cieśliński A, Kowal J, Grygier M, Prech M. Prognostic
value of heart rate variability in patients after myocardial infarction treated with
thrombolysis. New Trends in Electrocardiology; 2000: 25-30
13. Prech M, Grygier M, Mitkowski P, Stanek K, Skorupski W, Moszyńska B, Zerbe F,
Cieśliński A. Effect of restoration of AV synchrony on stroke volume, exercise capacity,
and quality of life: can we predict the beneficial effect of a pacemaker upgrade?
Pacing Clin Electrophysiol 2001; 24: 302-307
14. Lesiak M, Grajek S, Pyda M, Skorupski W, Mitkowski P, Grygier M, Prech M, Paradowski S,
Cieśliński A. Subcute stent thrombosis following coronary angioplasty; incidence and risk factors.
Kardiol Pol 2003,59,408
15. Prech M, Grajek S, Marszałek A, Lesiak M, Mularek-Kubzdela T, Cieśliński A.
Przerost lewej komory po zawale serca. Analiza morfometryczna obszaru przebytego zawału i
wolnej ściany lewej komory serca. Pol Arch Med Wewn 2004;5(11):1289-1296
16. Pyda M, Lesiak M, Rzeźniczak J, Mańczak J, Skowronek J, Zwierzchowski G, Grygier M, Grajek S,
Skorupski W, Mitkowski P, Prech M, Baszko A, Cieśliński A. Leczenie restenozy w stencie za
pomocą brachyterapii wewnątrzwieńcowej. Obserwacja 9-miesięczna 51 pacjentów.
Folia Cardiologica 2004;11:727-732
17. Lesiak M, Rzeźniczak J, Baszko A, Pyda M, Grajek S, Mularek T, Skorupski W, Mitkowski P, Grygier
M, Prech M, Cieśliński A. Implantacja stentów wydzielających rapamycynę (sirolimus) u chorych
ze zwiększonym ryzykiem restenozy. Roczna obserwacja 100 pacjentów.
Folia Cardiologica 2004;7:505-511
18. Araszkiewicz A, Janus M, Prech M, Lesiak M, Grajek S, Cieśliński A. Wpływ cukrzycy
i hiperglikemii okołozawałowej na reperfuzję tkankową u chorych z zawałem serca leczonych
pierwotną angioplastyką wieńcową. Diabetologia doświadczalna i kliniczna 2004:4:261-266
19. Prech M, Grajek S, Cieśliński A. Przebudowa lewej komory po zawale serca. Leczenie
fibrynolityczne i/lub za pomoca angioplastyki wieńcowej. Kardiol Pol 2004;60:263-267
20. Lesiak M, Rzeźniczak J, Hiczkiewicz J, Grajek S, Pyda M, Skorupski W, Mitkowski P, Grygier M,
Prech M, Baszko A, Cieśliński A. Angioplastyka bifurkacji naczyń wieńcowych z zastosowaniem
stentu Multilink Frontier TM . Obserwacja odległa 50 pacjentów.
Postępy w Kardiologii Interwencyjnej 2005;1,1:35-43
6
21. Prech M, Grajek S, Marszałek A, Lesiak M, Jemielity M, Araszkiewicz A, Mularek-Kubzdela T,
Cieśliński A. Chronic infarct-related artery occlusion is associated with a reduction in capillary
density. Effects on infarct healing. Eur J Heart Fail 2006;8(4):373-80
22. Prech M, Grajek S, Marszałek A, Filas V, Lesiak M, Oko-Sarnowska Z, Cieśliński A.
Przebudowa lewej komory i odbudowa strefy zawału. Morfometryczna ocena zależności
między masą lewej komory, wielkością miocytów, gęstością naczyń mikrokrążenia i
włóknieniem. Pol Arch Med Wewn 2006;116:930-7
23. Araszkiewicz A, Lesiak M, Grajek S, Prech M, Cieśliński A. Relationship between tissue
reperfusion and postinfarction left ventricular remodelling in patients with anterior wall
myocardial infarction treated with primary coronary angioplasty. Kardiol Pol 2006;64:383-8
24. Araszkiewicz A, Grajek S, Lesiak M, Prech M, Pyda M, Janus M, Cieśliński A. Effect of
impaired myocardial reperfusion on left ventricular remodelling in patients with anterior wall
acute myocardial infarction treated with primary coronary intervention.
Am J Cardiol 2006;98(6):725-8
25. Araszkiewicz A, Lesiak M, Grajek S, Prech M, Grygier M, Mularek-Kubzdela T, Cieśliński A.
Effect of microvascular reperfusion on prognosis and left ventricular function in anterior wall
myocardial infarction treated with primary coronary angioplasty.
Int J Cardiol 2007;114:183-187
26. Grajek S, Lesiak M, Araszkiewicz A, Pyda M, Skorupski W, Grygier M, Mitkowski P, Prech M,
Baszko A, Janus M, Bręborowicz P, Rzeźniczak J, Tarchalski J, Główka A, Cieśliński A.
Short- and long-term mortality in patients with ST-elevation myocardial infarction treated with
different therapeutic strategies. Results from WIelkopolska REgional 2002 Registry
(WIRE Registry). Kardiol Pol 2008;66(2):154-63
27. Prech M, Marszałek A, Schröder J, Filas V, Lesiak M, Jemielity M, Araszkiewicz A, Grajek S.
Apoptosis as a mechanism for the elimination of cardiomyocytes after acute myocardial
infarction. Am J Cardiol 2010;105(9):1240-5
28. Olasińska-Wiśniewska A, Mularek-Kubzdela T, Grajek S, Marszałek A, Sarnowski W, Jemielity M,
Seniuk W, Lesiak M, Prech M, Podżerek T. Impact of atrial remodeling on heart rhythm after
radiofrequency ablation and mitral valve operations. Ann Thoric Surg 2012;93:1449-55
29. Araszkiewicz A, Janus M, Prech M, Grygier M, Pyda M, Olasińska-Wiśniewska A,
Araszkiewicz A, Mularek-Kubzdela T, Lesiak M, Grajek S. Relations of diabetes mellitus,
microvascular reperfusion and left ventricular remodelling in patients with acute myocardial
infarction treated with primary coronary intervention. Kardiol Pol 2014;72(1):20-6.
30. Prech M, Bartela E, Araszkiewicz A, Kutrowska A, Janus M, Jeremicz I, Pyda M, Grajek S.
Initial TIMI flow ≥2 and pre-angiography total ST-segment resolution predict an aborted
myocardial infarction in patients undergoing primary percutaneous coronary
intervention. Kardiol Pol 2014:72(3):223-30
31. Prech M, Bartela E, Araszkiewicz A, Janus M, Kutrowska A, Urbańska L, Pyda M, Grajek
S. Pre-angiography total ST-segment resolution is not a reliable predictor of an open
infarct-related artery. Eur J Intern Med 2014 doi: 10.1016/j.ejim.2014.08.007. [Epub
ahead of print]
B Prace kazuistyczne
32. Prech M, Grygier M, Zerbe F, Stanek K, Grajek S, Cieśliński A. Wszczepienie przezżylnego układu
stymulacyjnego u chorego z przetrwałą lewą żyłą główną górną.
Elektrofizjologia i Stymulacja Serca 1997;4(1):49-53
7
33. Grygier M, Prech M, Zerbe F, Stanek K, Grajek S, Cieśliński A. Wszczepienie przezżylnego
układu stymulującego u chorej z dekstrokardią. Elektrofizjologia i Stymulacja Serca
1997;4(3):197-201
34. Prech M, Lesiak M, Grajek S, Jemielity M, Pawlak B, Cieśliński A. Niezwykłych wymiarów
bezobjawowy tętniak aorty wstępującej. Uwagi do patogenezy. Kardiol Pol
1998,49,441-445
35. Prech M, Grajek S, Cieśliński A, Jemielity M. Mycotic aneurysm of the ascending aorta
following CABG. Heart 2000;83:e3
36. Araszkiewicz A, Prech M, Hrycaj P, Lesiak M, Grajek S, Cieśliński A. Acute myocardial
infarction and rapid development of coronary aneurysms in a young woman – unusual
presentation of Takayasu arteritis? Can J Cardiol 2007;23:61-63
37. Bartela E, Prech M, Janus M, Kutrowska A, Pyda M, Szymak-Pawełczyk B, Jeremicz I.
Zespół przemijających zaburzeń kurczliwości lewej komory czy niedokonany zawał
serca? Analiza przypadków sześciu chorych. Pol Merkur Lekarski 2010;29(171):198-201
38. Bartela E, Mikołajczak M, Prech M. Odma śródpiersia – rzadka przyczyna bólu w klatce
piersiowej. Opis dwóch chorych. Pol Merkur Lekarski 2011;31: 360-363
39. Prech M, Janus M, Łukawski K, Lesiak M. Thrombocytosis as a potential cause of a very
late stent thrombosis in the left main coronary artery. Kardiol Pol 2013;71(3):308-9
5.
Osiągnięcie naukowe i jego omówienie
5.1.
Tytuł osiągnięcia naukowego: „Rewaskularyzacja tętnicy dozawałowej a
przebudowa pozawałowa lewej komory serca” na podstawie cyklu 4 prac:
1.
Prech M, Bartela E, Araszkiewicz A, Janus M, Kutrowska A, Urbańska L, Pyda M,
Grajek S. Pre-angiography total ST-segment resolution is not a reliable predictor of an
open infarct-related artery. Eur J Intern Med doi.org/10.1016/j.ejim.2014.08.0072014;
Epub 2014 IF 2.3
Mój wkład w powstanie tej pracy polegał na zaplanowaniu badania, rekrutacji
pacjentów, wykonaniu badań angiograficznych i kontroli rocznej, interpretacji
wyników, pisaniu manuskryptu i odpowiedzi do recenzentów oraz akceptacji pracy do
druku . Mój udział procentowy szacuję na 65%.
2.
Prech M, Bartela E, Araszkiewicz A, Kutrowska A, Janus M, Jeremicz I, Pyda M, Grajek S.
Initial TIMI flow ≥2 and pre-angiography total ST-segment resolution predict an
aborted myocardial infarction in patients undergoing primary percutaneous coronary
intervention. Kardiol Pol 2014:72(3):223-30. IF 0.519
Mój wkład w powstanie tej pracy polegał na zaplanowaniu badania, rekrutacji chorych,
8
wykonaniu badań angiograficznych i kontrolnych, interpretacji wyników, pisaniu
manuskryptu i odpowiedzi do recenzentów oraz akceptacji pracy do druku. Mój udział
procentowy szacuję na 60%.
3.
Bartela E, Prech M, Janus M, Kutrowska A, Pyda M, Szymak-Pawełczyk B, Jeremicz I.
Zespół przemijających zaburzeń kurczliwości lewej komory czy niedokonany zawał
serca? Analiza przypadków sześciu chorych. Pol Merkur Lekarski 2010;29(171):198-201
Mój wkład w powstanie tej pracy polegał na zaplanowaniu badania, rekrutacji chorych,
interpretacji wyników, współudziale w pisaniu manuskryptu i akceptacji pracy do
druku. Mój udział procentowy szacuję na 45%.
4.
Prech M, Marszałek A, Schröder J, Filas V, Lesiak M, Jemielity M, Araszkiewicz A,
Grajek S. Apoptosis as a mechanism for the elimination of cardiomyocytes after acute
myocardial infarction. Am J Cardiol 2010;105(9):1240-5. IF 3.681
Mój wkład w powstanie tej pracy polegał na zaplanowaniu badania, kwalifikacji
chorych, wykonaniu badań anatomopatologicznych i oceny morfometrycznej, interpretacji wyników , współudziale w pisaniu manuskryptu, akceptacji pracy do druku.
Mój udział procentowy szacuję na 60%.
Sumaryczny Impact Factor według Journal Citation Reports: 6.5
5.2.
Omówienie prac będących podstawą osiągnięcia naukowego
W 1980r. DeWood i wsp. wykazali, iż przyczyną ostrego zawału serca z uniesieniem
odcinka ST (STEMI) jest zamknięcie tętnicy wieńcowej spowodowane skrzepliną, tworzącą się
w miejscu pęknięcia blaszki miażdżycowej. Spostrzeżenie to wraz z wynikami
opublikowanych nieco wcześniej prac doświadczalnych Reimer’a i wsp., wskazujących na
związek między rozległością zawału a czasem trwania okluzji dozawałowej tętnicy
wieńcowej, stanowiły podstawę do wprowadzenia leczenia fibrynolitycznego, a następnie
angioplastyki wieńcowej u chorych ze świeżym zawałem serca. Już w latach
80-tych ubiegłego wieku zwrócono również uwagę na związek pomiędzy zwiększoną
śmiertelnością chorych a występowaniem w ostrej fazie zawału rozstrzeni lewej komory [1].
Zastosowanie różnych metod badawczych umożliwiło określenie zmian zachodzących po
9
przebytym zawale serca i mechanizmów regulujących ten proces oraz potencjalnych
możliwości terapeutycznych [2-4]. Do literatury wprowadzono pojęcie przebudowy (ang.
remodeling) lewej komory serca, a Pfeffer i wsp. wykazali, iż obserwowana po zawale
rozstrzeń lewej komory ma charakter postępujący i poprzedza wystąpienie pełnoobjawowej
niewydolności serca [5].
Zastosowanie pierwotnej przezskórnej angioplastyki wieńcowej w ostrej fazie zawału
umożliwiło kilkukrotne zmniejszenie wczesnej, 30-dniowej śmiertelności do około 3% [6]
a także znamiennie poprawiło wieloletnią przeżywalność chorych. Istotą leczenia jest szybkie
udrożnienie tętnicy dozawałowej, co umożliwia ograniczenie wielkości obszaru zawału.
W myśl teorii „otwartego naczynia” mniejsza strefa zawału to mniejsze upośledzenie
czynności skurczowej lewej komory, ograniczenie procesu jej przebudowy i wynikająca z tego
poprawa przeżywalności chorych [7]. Spostrzeżenia te mają odzwierciedlenie w wytycznych
towarzystw kardiologicznych, uznających szybką i skuteczną rewaskularyzację tętnicy
dozawałowej, jako standard współczesnego leczenia chorych ze STEMI i stanowią podstawę
aktualnej organizacji systemu opieki kardiologicznej.
W świetle badań, dokumentujących istotną redukcję śmiertelności w ostrej fazie
zawału serca, pewnym zaskoczeniem okazały się doniesienia dotyczące częstości
występowania pozawałowej przebudowy lewej komory po leczeniu z zastosowaniem
pierwotnej angioplastyki wieńcowej [8]. Bolognese i wsp. stwierdzili, iż po upływie
6 miesięcy u około 30% chorych ze świeżym zawałem serca wystąpiła rozstrzeń lewej
komory pomimo wczesnego, do 6 godzin od początku objawów, udrożnienia tętnicy
dozawałowej. Wyniki te odzwierciedlają w dużej mierze obserwowane w wielu badaniach
dysproporcje, wynikające z braku adekwatnej reperfuzji w mikrokrążeniu wieńcowym
pomimo skutecznej rewaskularyzacji nasierdziowego odcinka tętnicy dozawałowej [9]. Nie
można jednakże wykluczyć udziału innych mechanizmów patogenetycznych. Dominującym
mechanizmem eliminacji miocytów w ostrej fazie zawału jest martwica. Wykazano jednakże,
iż część komórek mięśniowych eliminowana jest na drodze apoptozy - obecność
wykładników apoptozy udokumentowano w obszarze zawału do 6 tygodni po ostrej fazie
choroby [10]. Wykazano również zwiększoną aktywność metaloproteinaz, biorących udział
w degradacji łącznotkankowego podścieliska w niedokrwionym obszarze. Spostrzeżenia te
stanowią impuls do dalszych poszukiwań nowych metod leczniczych, mających na celu
10
odtworzenie szybkiego i pełnego przepływu krwi w niedokrwionym mięśniu sercowym.
Prowadzone badania koncentrują się na:
(a)
okołozabiegowym leczeniu farmakologicznym obejmującym głównie rodzaj
stosowanych leków przeciwpłytkowych i przeciwkrzepliwych, czas ich podania (w
trakcie transportu, bezpośrednio przed zabiegiem, w trakcie zabiegu) oraz długości
okresu dalszego leczenia po zabiegu,
(b)
optymalizacji wyników przezskórnej interwencji wieńcowej – rodzaj zabiegu
(trombektomia aspiracyjna, rodzaj wszczepionego stentu,), czas wykonania zabiegu
stentowania (natychmiast po udrożnieniu czy odroczenie stentowania do momentu
„rozpuszczenia” pozostałego w tętnicy materiału skrzeplinowego) [11-15].
Coraz więcej badań dotyczy także możliwości ingerencji w złożone patomechanizmy
eliminacji kardiomiocytów, które zostają „uruchomione” wskutek niedokrwienia [16,17].
Motywem przewodnim prac, będących podstawą mojego osiągnięcia naukowego,
jest ocena, w jakim stopniu rewaskularyzacja tętnicy dozawałowej warunkuje przebieg
pozawałowej przebudowy lewej komory. Jakie postępowanie, i u których chorych
zastosować, by maksymalnie ograniczyć rozległość martwicy w ostrej fazie zawału serca.
A także próba identyfikacji mechanizmów leżących u podłoża postępującej przebudowy
lewej komory w okresie odległym.
Ad. 1. Prech M, Bartela E, Araszkiewicz A, Janus M, Kutrowska A, Urbańska L, Pyda M,
Grajek S. Pre-angiography total ST-segment resolution is not a reliable predictor of an open
infarct-related artery. Eur J Intern Med 2014 Sep 8. doi: 10.1016/j.ejim.2014.08.007. [Epub
ahead of print] IF 2.3
Pierwsza z prac oparta jest na wynikach prospektywnej oceny leczenia
interwencyjnego chorych z ostrym zawałem serca w Ośrodku Kardiologii
Inwazyjnej
w Lesznie w latach 2008-2010.
W badaniach z zastosowaniem leków fibrynolitycznych u chorych ze STEMI
udomentowano rolę wczesnej, całkowitej rezolucji uniesienia odcinka ST (ang. ST-segment
elevation resolution – STSR) jako prostego, nieinwazyjnego wskaźnika reperfuzji.
Zdefiniowano zakresy wartości STSR o określonej wartości prognostycznej, przedziały
czasowe wykonania pomiarów oraz wykazano zależności pomiędzy całkowitą STSR
a wielkością zawału i śmiertelnością chorych [18]. Nie stwierdzono jednak ścisłej zależności
11
pomiędzy STSR a stopniem przepływu w tętnicy dozawałowej po leczeniu fibrynolitycznym
[19].
W badaniach, oceniających skuteczność przedszpitalnej interwencji farmakologicznej,
udokumentowano całkowitą STSR u około 20% chorych z podejrzeniem STEMI
w elektrokardiogramach wykonanych po przetransportowaniu do ośrodków kardiologii
inwazyjnej a przed angiografią. Znaczenie kliniczne tych obserwacji nie zostało dotąd
jednoznacznie określone.
Celem naszego badania była ocena zależności pomiędzy STSR a wyjściowym (przed
wykonaniem angioplastyki wieńcowej) stopniem przepływu w tętnicy dozawałowej
i wielkością zawału u chorych leczonych z zastosowanie pierwotnej przezskórnej interwencji
wieńcowej (pPCI). Badaniem objęto 310 spośród 596 chorych, kierowanych w latach 20082010 do Ośrodka Kardiologii Inwazyjnej w Lesznie z powodu podejrzenia STEMI, w celu
wykonania pilnej koronarografii i/lub pPCI. Do badania zakwalifikowano chorych
spełniających typowe kryteria rozpoznania STEMI, u których czas od wystąpienia bólu
zawałowego do wykonania koronarografii nie przekroczył 12 godzin. Całkowitą STSR przed
wykonaniem angiografii stwierdzono u 23,2% chorych, a wyjściowy przepływ TIMI ≥2
w tętnicy dozawałowej u 32,9%. Wielkość zawału, oceniana na podstawie szczytowej
wartości troponiny T, była istotnie statystycznie mniejsza u chorych z całkowitą STSR.
Stwierdzono zależność pomiędzy stopniem STSR a wyjściowym przepływem w tętnicy
dozawałowej (rS = 0.619; p<0.001). Szczegółowa analiza uzyskanych danych wykazała jednak
niską wartość predykcyjną całkowitej STSR, jako wskaźnika zachowanego przepływu
w tętnicy dozawałowej. Wprawdzie czułość była wysoka i wynosiła 93%, to swoistość,
z uwagi na dużą liczbę wyników fałszywie pozytywnych, była dużo niższa i wynosiła ok. 56%.
Innymi słowy, u zaledwie około połowy chorych ze STEMI, u których w badaniu
elektrokardiograficznym poprzedzającym angiografię obserwowano całkowitą STSR,
stwierdzono wyjściowy przepływ krwi TIMI ≥2. To pierwsze, prospektywne badanie
oceniające wartość prognostyczną STSR przed wykonaniem angiografii ma ważne implikacje
kliniczne. Wskazuje bowiem, iż pomimo stwierdzenia w zapisie elektrokardiograficznym
całkowitej STSR u chorego z podejrzeniem STEMI przekazanego do ośrodka kardiologii
inwazyjnej, konieczne jest niezwłoczne wykonanie angiografii i/lub wdrożenie leczenia
interwencyjnego. U dużego odsetka chorych bowiem, mimo elektrokardiograficznych
12
wykładników reperfuzji, stwierdza się nadal całkowitą niedrożność tętnicy dozawałowej,
co w efekcie prowadzi do większej rozległości obszaru martwicy.
Ad 2. Prech M, Bartela E, Araszkiewicz A, Kutrowska A, Janus M, Jeremicz I, Pyda M,
Grajek S. Initial TIMI flow ≥2 and pre-angiography total ST-segment resolution predict
an aborted myocardial infarction in patients undergoing primary percutaneous coronary
intervention. Kardiol Pol 2014:72(3):223-30. IF 0.519
Druga z prac również oparta jest na wynikach prospektywnej oceny leczenia
interwencyjnego chorych z ostrym zawałem serca w Ośrodku Kardiologii Inwazyjnej
w Lesznie w latach 2008-2010.
W dużych, randomizowanych badaniach wykazano, iż największe korzyści
z zastosowania leczenia fibrynolitycznego odnoszą chorzy z krótkim (≤ 6 godzin) czasem
trwania bólu zawałowego. U części chorych (pomiędzy 13,3% a 18,2%) leczonych w bardzo
wczesnym stadium choroby (u ok. 75% chorych czas trwania bólu <1 godziny) stwierdzano
tylko śladowy (≤ 2 x wartość prawidłowa) wzrost CK-MB w surowicy krwi bez towarzyszących
zmian w zapisie elektrokardiograficznym (brak blizny pozawałowej) i
bez zaburzeń
kurczliwości w badaniu echokardiograficznym. W celu wyodrębnienia tej grupy chorych
z bardzo dobrym rokowaniem odległym wprowadzono termin „abortowany (niedokonany)
zawał serca” [20].
Zbliżony odsetek chorych z abortowanym zawałem serca obserwowano również
w pojedynczych badaniach oceniających skuteczność pierwotnej przezskórnej interwencji
wieńcowej w leczeniu STEMI, pomimo znacznie dłuższego opóźnienia od wystąpienia bólu do
otwarcia naczynia, wynikającego z konieczności transportu do szpitala dysponującego
pracownią hemodynamiki [21]. Zdaniem niektórych autorów, częstość występowania
abortowanego zawału serca może być wręcz parametrem określającym skuteczność leczenia
chorych ze STEMI, zarówno w odniesieniu do stosowanej w fazie przedszpitalnej interwencji
farmakologicznej, jak i metod rewaskularyzacji mechanicznej.
Celem naszej pracy była ocena częstości występowania abortowanego zawału serca
oraz czynników predykcyjnych u chorych ze STEMI, leczonych w fazie przedszpitalnej
kombinacją leków przeciwpłytkowych i przeciwkrzepliwych złożoną z klopidogrelu, aspiryny
i heparyny. Badaniem objęto 310 spośród 596 chorych, kierowanych w latach 2008-2010 do
Ośrodka Kardiologii Inwazyjnej w Lesznie z powodu podejrzenia STEMI, w celu wykonania
13
pilnej koronarografii i/lub pPCI. Do badania zakwalifikowano chorych spełniających typowe
kryteria rozpoznania STEMI, u których czas od wystąpienia bólu zawałowego do wykonania
koronarografii nie przekroczył 12 godzin. Abortowany zawał serca rozpoznawano w oparciu
o typowe kryterium enzymatyczne (wzrost CK-MB ≤2 wartość prawidłowa).
Abortowany zawał serca stwierdzono u 9,8% chorych, u których w fazie
przedszpitalnej zastosowano klopidogrel w dawce nasycającej 600mg, aspirynę i heparynę.
Uzyskane wyniki są zbliżone do publikowanych wcześniej badań, oceniających skuteczność
leczenia chorych ze STEMI, którzy w fazie przedszpitalnej otrzymali inhibitory receptora
Gp
IIb/IIIa
[22].
Unikalnych
spostrzeżeń
dostarczyły
wyniki
analizy
czynników
prognostycznych wystąpienia abortowanego zawału serca. Wprawdzie, podobnie jak i we
wcześniejszych pracach, głównym czynnikiem predysponującym do jego wystąpienia był
zachowany przepływ w tętnicy dozawałowej (TIMI ≥2), stwierdzany w angiografii
poprzedzającej wykonanie zabiegu angioplastyki wieńcowej, który obserwowaliśmy u 86,2%
chorych (w grupie z prawdziwym zawałem serca odpowiednio u 27,7%). U chorych
z abortowanym zawałem serca stwierdziliśmy jednakże istotnie częściej całkowitą (≥70%)
rezolucję uniesienia odcinka ST w elektrokardiogramach, wykonanych bezpośrednio przed
angiografią. Współwystępowanie zachowanego przepływu w tętnicy dozawałowej (TIMI ≥2)
i całkowitej rezolucji uniesienia odcinka ST wskazuje, iż u chorych z abortowanym zawałem
serca do reperfuzji (samoistnej lub indukowanej lekami) doszło już w fazie przedszpitalnej.
Przy czym precyzyjny czas jej dokonania się jest trudny do ustalenia. Co interesujące,
podobnie jak i we wcześniejszych doniesieniach, nieistotny prognostycznie okazał się krótki
(≤ 1 godziny) czas trwania bólu zawałowego. Opóźnienie od wystąpienia bólu zawałowego do
czasu rozpoczęcia koronarografii było zbliżone w obu grupach chorych i wynosiło około
4 godzin, a opóźnienie poniżej 1 godziny odnotowano zaledwie u 4 chorych - wszyscy
w grupie z tzw. „prawdziwym” zawałem serca. Okazało się także, zarówno w analizie jednojak i wieloczynnikowej, iż abortowany zawał serca występował istotnie częściej wśród
chorych z rozpoznaną wcześniej cukrzycą. Spostrzeżenie to jest nieco zaskakujące,
udokumentowano
bowiem
wcześniej,
iż
cukrzyca
jest
chorobą
przyspieszającą
występowanie zmian miażdżycowych w tętnicach wieńcowych i nasilającą ich progresję oraz
pogarszającą warunki przepływu w mikrokrążeniu wieńcowym. Szczegółowa analiza
wykazała jednak, iż istotne znaczenie miało tylko wcześniejsze rozpoznania cukrzycy, nie zaś
poziom glikemii w chwili przyjęcia chorego (zbliżony w obu grupach chorych) czy częstość
14
występowania hiperglikemii przy przyjęciu (13.8 % vs. 14.9%; p=0.87). Trudno jednoznacznie
wyjaśnić powyższe obserwacje, niemniej w kilku wcześniejszych pracach dotyczących tego
zagadnienia również obserwowano zbliżoną lub nawet wyższą częstość wyjściowego
przepływu TIMI ≥2 u chorych z rozpoznaną wcześniej cukrzycą [22-23]. Wydaje się,
iż spostrzeżenie to może odzwierciedlać skuteczność stosowanej aktualnie farmakoterapii
u chorych z rozpoznaną wcześniej i prawidłowo kontrolowaną cukrzycą. Poza stosowaniem
leków hipoglikemizujących z grupy biguanidów (o potencjalnie korzystnym wpływie
niektóre czynniki krzepnięcia krwi) istotne znaczenie miało najprawdopodobniej stosowanie
aż u 80% chorych aspiryny w prewencji pierwotnej choroby niedokrwiennej serca.
Ad 3. Bartela E, Prech M, Janus M, Kutrowska A, Pyda M, Szymak-Pawełczyk B, Jeremicz I.
Zespół przemijających zaburzeń kurczliwości lewej komory czy niedokonany zawał serca?
Analiza przypadków sześciu chorych. Pol Merkur Lekarski 2010;29(171):198-201
Trzecia z prac dotyczy z kolei analizy wyników leczenia chorych z ostrym zespołem
wieńcowym w Ośrodku Kardiologii Inwazyjnej w Lesznie w latach 2007-2009.
W latach 90-tych ubiegłego wieku zauważono, iż u części chorych z ostrym bólem
w klatce piersiowej, któremu w elektrokardiogramie towarzyszą zmiany sugerujące ostre
niedokrwienie mięśnia sercowego (najczęściej uniesienie odcinka ST) a w badaniu
echokardiograficznym dość charakterystyczne zaburzenia kurczliwości, w koronarografii
wykonanej w ostrej fazie choroby nie stwierdzono przewężeń w tętnicach wieńcowych [24].
Do literatury wprowadzono pojęcie zespołu (kardiomiopatii) tako-tsubo, odnosząc się do
charakterystycznego obrazu zaburzeń kurczliwości obejmujących koniuszek i środkowe
segmenty lewej komory serca, obserwowanych w badaniu echokardiograficznym i/lub
wentrykulografii. Mimo licznych doniesień, etiologia tej nowej jednostki chorobowej,
określanej obecnie mianem zespołu przejściowych zaburzeń kurczliwości lewej komory (ang.
left ventricular dysfunction syndrome (LVDS)), jej leczenie i możliwości zapobiegania
nawrotom pozostają nadal obiektem badań.
Celem naszej pracy była ocena częstości występowania, przebiegu i rokowania
chorych z zespołem przejściowych zaburzeń kurczliwości lewej komory serca. LVDS
zdiagnozowano u 6 spośród 1768 chorych hospitalizowanych z powodu podejrzenia ostrego
zespołu wieńcowego w latach 2007-2009. Stanowi to 0,3% chorych kierowanych do ośrodka
w celu wykonania pilnej koronarografii, ale aż 17% chorych bez istotnych zmian w tętnicach
15
wieńcowych. Odsetek ten potwierdza wcześniej publikowane doniesienia. Nowych
spostrzeżeń dostarcza część pracy, która dotyczy szczegółowej rocznej obserwacji chorych.
W trakcie badań kontrolnych obserwowaliśmy stopniową normalizację wykładników
martwicy miokardium, zaburzeń kurczliwości oraz zmian elektrokardiograficznych. U części
chorych wykonaliśmy kontrolne badania z zastosowaniem rezonansu magnetycznego, które
nie wykazały zaburzeń perfuzji w obrębie ściany lewej komory ani cech późnego
kontrastowania sugerujących obecność blizny pozawałowej pomimo podwyższonego
poziomu markerów martwicy miokardium w ostrej fazie choroby. Mimo doniesień o dość
wysokim odsetku nawrotów choroby (do 11,4%), w badanej grupie nie odnotowaliśmy
ponownych hospitalizacji w rocznej obserwacji.
Biorąc pod uwagę wyniki badań i brak blizny pozawałowej w badaniu metodą
rezonansu magnetycznego, trudno jednoznacznie wykluczyć, czy u części chorych nie doszło
do wystąpienia tzw. abortowanego (niedokonanego) zawału serca. Obie jednostki
chorobowe wykazują bowiem szereg podobieństw: przebieg choroby, bardzo dobre
rokowanie odległe, nieobecność blizny pozawałowej w badaniu metodą rezonansu
magnetycznego
oraz
brak
lub
minimalne
zaburzenia
kurczliwości
w
badaniu
echokardiograficznym. Istotna różnica dotyczy zmian obserwowanych w koronarografii –
u chorych z abortowanym zawałem serca stwierdza się najczęściej obecność zwężenia
w tętnicy dozawałowej (rzadziej całkowitą okluzję), wymagającego pilnej interwencji
wieńcowej. Pojedyncze badania niewielkich grup chorych z zastosowaniem ultrasonografii
wieńcowej wykazały jednakże obecność pękniętych blaszek miażdżycowych u chorych z LVDS
[25], co jeszcze bardziej utrudnia jednoznaczne różnicowanie i optymalne leczenie, zwłaszcza
w ostrej fazie choroby.
Ad 4. Prech M, Marszałek A, Schröder J, Filas V, Lesiak M, Jemielity M, Araszkiewicz A,
Grajek S. Apoptosis as a mechanism for the elimination of cardiomyocytes after acute
myocardial infarction. Am J Cardiol 2010;105(9):1240-5. IF 3.681
Przedmiotem badań w czwartej pracy wchodzącej w skład osiągnięcia naukowego,
była ocena wykładników apoptozy w miocytach przetrwałych w obrębie blizny pozawałowej
i/lub tętniaków serca.
Pojęcie apoptozy, jako mechanizmu eliminacji potencjalnie szkodliwych lub zużytych
komórek,
zostało wprowadzone do literatury w latach 70-tych ubiegłego wieku [26].
16
Wykazano, iż apoptoza uczestniczy w eliminacji komórek narządów, w których ma miejsce
duża proliferacja i występuje powstawanie „nadmiernej” liczby komórek. Zjawisko takie
zachodzi w czasie embrio- i organogenezy. W warunkach fizjologicznych apoptoza ma udział
w wielu procesach, np. zmiany w endometrium w trakcie cyklu menstruacyjnego wywołane
wahaniami hormonozależnymi. Obserwuje się także apoptozę zależną od cytotoksycznych
limfocytów T w przypadkach eliminacji komórek „zakażonych wirusami” lub komórek
nowotworowych, itd.
W latach 90-tych i na początku obecnego wieku wykazano,
iż apoptoza leży także u podłoża eliminacji kardiomiocytów (komórek uważanych dotąd
za „niedzielące się”) w wielu stanach chorobowych: w ostrej fazie zawału i do 6 tygodni
po zawale, w niewydolności mięśnia sercowego, w kardiomiopatii rozstrzeniowej,
w migotaniu przedsionków i tzw. „starzejącym się” sercu.
Choć zaburzona apoptoza (jej brak lub jej nadmiar) leży u podłoża wielu schorzeń,
morfologiczne udokumentowanie często sprawia duże trudności. Przebieg procesu apoptozy
jest stosunkowo szybki, co bardzo utrudnia jego zobrazowanie. Kolejne problemy związane
z oceną przebiegu apoptozy, wiążą się z identyfikacją potencjalnych czynników inicjujących,
i przede wszystkim, ograniczeniami metod badawczych (m.in.: immunohistochemia, TUNEL,
mikroskopia elektronowa), co sprawia, iż zagadnienia związane z wykazaniem tego zjawiska
nadal pozostają w sferze intensywnych badań [27]. Co więcej, w pracach o apoptozie w
mięśniu sercowym jej identyfikację opierano na wynikach badań pośrednich [10,28].
Celem naszej pracy była ocena, czy apoptoza uczestniczy w procesie postępującej
eliminacji kardiomiocytów, przetrwałych w obszarach przewlekle niedokrwionego mięśnia
sercowego w obrębie tętniaków lewej komory.
We wcześniejszych pracach dotyczących morfometrycznej oceny przebudowy blizny
pozawałowej i tętniaków lewej komory, wykazaliśmy istotną redukcję gęstości włośniczek,
zależną od stopnia zwężenia tętnicy dozawałowej. Zmianom w mikrokrążeniu towarzyszyła
hipertrofia pojedynczych przetrwałych miocytów i ich nasilona miocytoliza [29]. Z ocenianych
wcześniej fragmentów blizn pozawałowych i tętniaków lewej komory do poszukiwania
wykładników apoptozy zakwalifikowaliśmy 28 tętniaków, z czego do szczegółowej analizy
wyselekcjonowaliśmy 19, w których stwierdziliśmy obecność „wysepek” przetrwałych,
skrajnie przerośniętych miocytów z ogniskami nasilonej miocytolizy. Kilkanaście seryjnie
skrojonych w każdym przypadku preparatów o grubości 5µm zostało poddanych badaniu
immunohistochemicznemu,
które
wykonano
17
w
Pracowni
Patologii
Nowotworów
Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. W badaniu immunohistochemicznym oceniano dwa
różne markery: Bcl-2 (jedno z białek zapobiegających apoptozie
uwalniania cytochromu
c i AIF z mitochondriów)
kaspaz wykonawczych, która uczestniczy w
oraz
kaspazy-3
poprzez hamowanie
(jednej
z
tzw.
niszczeniu białek strukturalnych oraz
enzymatycznych, co powoduje całkowitą dezintegrację komórki w ostatecznej fazie
apoptozy). W kilku tętniakach stwierdzono wysoką ekspresję kaspazy-3, co przy negatywnym
wyniku badania w kierunku obecności Bcl-2, w sposób pośredni potwierdzało już aktywny
mechanizm apoptozy. Na podstawie wyników immuhistochemii wyselekcjonowaliśmy
tętniaki o najwyższej ekspresji kaspazy-3 do badania z zastosowaniem transmisyjnego
mikroskopu
elektronowego. W prezentowanym projekcie
badawczym do
badań
ultrastrukturalnych wykorzystano materiał z seryjnych skrawków, dzięki czemu badaniu
poddano materiał z miejsc, w których w innych technikach otrzymaliśmy przesłanki
świadczące o apoptozie. Stosując przedstawiony kilkustopniowy system selekcji zebranego
materiału, udało nam się po raz pierwszy wykazać bezpośrednio, iż apoptoza leży u podłoża
eliminacji kardiomiocytów w obszarach przewlekle niedokrwionego mięśnia sercowego.
W 4 (spośród kilkuset ocenianych) preparatach zidentyfikowano obecność ciałek
apoptotycznych. Uzyskane przez nas wyniki zostały zweryfikowane i potwierdzone przez
niezależny
zespół
Pracowni
Mikroskopii
Elektronowej
Uniwersytetu
Medycznego
w Regensburgu i po prezentacji na kongresie ESC w Monachium opublikowane.
Wyniki przedstawionych prac mają ważne implikacje kliniczne. Skuteczna i szybka
rewaskularyzacja farmakologiczna i interwencyjna ma kluczowe znaczenie w ostrej fazie
zawału, prowadzi bowiem do ograniczenia (u części chorych nawet do zahamowania
progresji) obszaru martwicy i w efekcie procesu pozawałowej przebudowy lewej komory.
Potwierdzenie apoptozy, jako mechanizmu eliminacji miocytów tak w ostrej fazie zawału
[10], jak i w stadium przewlekłym wskazuje, iż poza obecnie stosowanym leczeniem
rewaskularyzacyjnym w celu zahamowania i/lub ograniczenia pozawałowej przebudowy
lewej komory, konieczna wydaje się być ingerencja w bardziej zaawansowane mechanizmy
eliminacji kardiomiocytów. Na zasadność takich działań mogą wskazywać wyniki nielicznych
dotąd badań, w których podjęto próbę zastosowania złożonych metod leczenia [16,17].
18
Piśmiennictwo:
1. Eaton LW, Weiss JL, Bulkley BH, et al. Regional cardiac dilatation after acute myocardial
infarction. Recognition by two-dimensional echocardiography. N Eng J Med 1979;300:57-62
2. Anversa P, Olivetti G, Capasso JM. Cellular basis of ventricular remodelling after myocardial
infarction. Am J Cardiol 1991;68:7D-16D
3. Braunwald E. Myocardial reperfusion, limitation of infarct size, reduction of left ventricular
dysfunction, and improved survival. Should the paradigm be expanded? Circulation
1989;79:441-444
4. Grajek S. Przebudowa serca na poziomie narządowym. Definicje i klasyfikacja. Kardiol Pol
2000, 53,III-28
5. Pfeffer MA, Braunwald E. Ventricular remodelling after myocardial infarction: experimental
observations and clinical implications. Circulation 1990;81:1161-1172
6. Fibrinolytic Therapy Trialists (FTT) Collaborative Group. Indications for fibrinolytic therapy in
suspected acute myocardial infarction: Collaborative overview of early mortality and major
morbidity results from all randomised trials of more than 1000 patients. Lancet
1994;343:311-322
7. Braunwald E. The open artery theory is alive and well-again. N Eng J Med 1993;329:16501652
8. Bolognese L, Neskovic AN, Parodi G, et al. Left ventricular remodelling after primary coronary
angioplasty. Patterns of left ventricular dilation and long-term prognostic implications.
Circulation 2002;106:2351-2357
9. Araszkiewicz A, Grajek S, Lesiak M, et al. Effect of impaired myocardial reperfusion on left
ventricular remodelling in patients with anterior wall acute myocardial infarction treated
with primary coronary intervention. Am J Cardiol 2006;98(6):725-8
10. Abbate A, Bussani R, Biondi-Zoccai GG, et al. Infarct-related artery occlusion, tissue markers
of ischaemia, and increased apoptosis in the peri-infarct viable myocardium. Eur Heart
J. 2005;26(19):2039-45.
11. Wiviott SD, Braunwald E, McCabe CH, et al., for the TRITON-TIMI 38 Investigators.
Prasugrel versus clopidogrel in patients with acute coronary syndromes. N Eng J Med
2007;357:2001-2015
12. Cannon CP, Harrington RA, James S, et al.; PLATelet inhibition and patient Outcomes
Investigators. Comparison of ticagrelor with clopidogrel in patients with a planned invasive
strategy for acute coronary syndromes (PLATO): a randomized double-blind study. Lancet
2010:375:283-293
13. Mehilli J, Kastrati A, Schulz S, et al.; Bavarian Reperfusion Alternatives Evaluation-3 (BRAVE-3)
Study Investigators. Abciximab in patients with acute ST-segment elevation myocardial
infarction undergoing primary percutaneous coronary intervention after clopidogrel loading:
randomized double-blind trial. Circulation 2009;106:1212-1217
14. Räber L, Kelbæk H, Taniwaki M, et al.; COMFORTABLE AMI Trial Investigators. Biolimuseluting stents with biodegradable polymer versus bare-metal stents in acute myocardial
infarction: two-year clinical results of the COMFORTABLE AMI trial. Circ Cardiovasc Interv
2014;7:355-64.
19
15. Jolicoeur EM, Tanguay J-F. From primary to secondary percutaneous coronary intervention:
the emerging concept of early mechanical reperfusion with delayed facilitated stenting –
when earlier may not be better. Can J Cardiol 2011;27:529-33.
16. Hudson MP1, Armstrong PW, Ruzyllo W, et al. Effects of selective matrix metalloproteinase
inhibitor (PG-116800) to prevent ventricular remodeling after myocardial infarction: results
of the PREMIER (Prevention of Myocardial Infarction Early Remodeling) trial. J Am Coll
Cardiol 2006;48(1):15-20
17. Balsam LB, Kofidis T, Robbins RC. Caspase-3 inhibition preserves myocardial geometry and
long-term function after infarction. J Surg Res 2005;124:194-200
18. Schröder R, Zeymer U, Wegscheider K, et al. KL. Comparison of the predictive value of ST
segment elevation resolution at 90 and 180min after start of streptokinase in acute
myocardial infarction: a substudy of the Hirudin for Improvement of Thtombolysis (HIT)-4
study. Eur Heart J 1999;20:1563-71.
19. De Lemos JA, Braunwald E. ST segment resolution as a tool for assessing the efficacy of
reperfusion therapy. J Am Coll Cardiol 2001;38:1283-94
20. Taher T, Yuling Fu, Wagner GS, et al. Aborted myocardial infarction in patients with STsegment elevation. Insights from the assessment of the safety and efficacy of a new
thrombolytic regimen-3 trial electrocardiographic substudy. J Am Coll Cardiol 2004; 44: 3843.
21. Birkemeyer R, Rillig A, Treusch F, et al. Abortion of myocardial infarction by primary
angioplasty mainly depends on preprocedural TIMI flow. Eurointervention, 2011; 6: 854-859
22. Brener SJ, Mehran R, Brodie BR, et al. Predictors and implications of coronary infarct artery
patency at initial angiography in patients with acute myocardial infarction (from the
CADILLAC and HORIZONS-AMI Trials). Am J Cardiol 2011; 108: 918-923
23. Hassan AKM, Jukema JW, van der Laarse A, et al. Incidence, patient characteristics and
predictors of aborted myocardial infarction undergoing primary PCI: prospective study
comparing pre- and in-hospital abciximab pretreatment. Eurointervention 2009; 4: 662-668.
24. Dote K, Sato H, Tateishi H, et al. Myocardial stunning due to simultaneous multivessel
coronary spasms: a review of 5 cases J Cardiol 1991;21:203-214
25. Ibanez B, Navarro F, Cordoba M, et al. Tako-tsubo transient left ventricular apical ballooning:
is intravascular ultrasound the key to resolve the enigma? Heart 2005,91-102-104
26. Kerr JFR, Wyllie AH, Currie AR. Apoptosis: a basic biological phenomenon with wide-ranging
implications in tissue kinetics. Br J Cancer 1972;26:239
27. Elsässer A, Suzuki K, Schaper J. Unresolved issues regarding the role of apoptosis in the
pathogenesis of ischemic injury and heart failure. J Mol Cell Cardiol 2000;32(5):711-24
28. Takemura G, Fujiwara H. Morphological aspects of apoptosis in heart diseases. J Cell Mol Med
2006;10:56-75
29. Prech M, Grajek S, Marszałek A, et al. Chronic infarct-related artery occlusion is associated
with a reduction in capillary density. Effects on infarct healing. Eur J Heart Fail
2006;8(4):373-80
20
6.
Omówienie pozostałych osiągnięć naukowo-badawczych
6.1.
Analiza
bibliometryczna
dorobku
naukowego,
poza
pracami
wyszczególnionymi w cyklu prac stanowiącym „osiągnięcie naukowe”,
sporządzona w dniu 29.09.2014r. przez Dyrektora Biblioteki Głównej
Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu:
Autor lub współautor 32 prac opublikowanych w recenzowanych czasopismach.
Jestem pierwszym lub drugim autorem 15 z tych prac.
Sumaryczny Impact factor: IF 18,442
Całkowity Impact factor razem z cyklem prac wynosi: 24,942
Liczba cytowań publikacji według bazy Web of Science (WoS): 89
Indeks Hirscha według bazy Web of Science (WoS): 6
6.2.
1.
Omówienie pozostałych prac badawczych
Jednym z głównych nurtów badawczych, który kontynuowałem po ukończeniu
rozprawy doktorskiej, była kliniczna ocena przebiegu procesu „gojenia się” się mięśnia lewej
komory po przebytym zawale.
Zastosowanie angioplastyki wieńcowej, jako metody szybkiego udrożnienia tętnicy
dozawałowej u chorych z ostrym zawałem serca z uniesieniem odcinka ST, spowodowało
istotne zmniejszenie śmiertelności w ostrej fazie choroby i poprawę rokowania
wieloletniego. Okazało się jednakże, iż pomimo szybkiego i skutecznego udrożnienia tętnicy
dozawałowej, aż u 30% chorych obserwuje się rozstrzeń lewej komory po kilku miesiącach
od zawału, co pogarsza przeżywalność chorych w kilkuletniej obserwacji. Jednym
z udokumentowanych mechanizmów, leżących u podłoża powyższych obserwacji, jest
nieadekwatne odtworzenie przepływu krwi w mikrokrążeniu wieńcowym. Zjawisko
„no-reflow” zostało po raz pierwszy opisane na modelu doświadczalnym przez Kloner’a
i wsp., a udokumentowane u ludzi przez Ito i wsp.
Ocenę perfuzji w mikrokążeniu wieńcowym można przeprowadzić, stosując różne
metody badawcze, takie jak echokardiografia kontrastowa, scyntygrafia, pozytronowa
tomografia emisyjna czy rezonans magnetyczny. Część z tych zaawansowanych metod
badawczych jest jednak trudna do zastosowania do rutynowej oceny perfuzji
w mikrokrążeniu wieńcowym w ostrej fazie choroby. Biorąc pod uwagę to istotne
21
ograniczenie, do oceny perfuzji w mikrokrążeniu wieńcowym u chorych poddanych
pierwotnej angioplastyce wieńcowej stosuje się opracowany przez van’t Hof’a i wsp.
parametr angiograficzny - MBG (myocardial blush grade). MBG ocenia się w czasie
angiografii, na podstawie stopnia wysycenia kontrastem mięśnia sercowego zaopatrywanego
przez poddaną zabiegowi udrożnienia tętnicę dozawałową.
W oparciu o ocenę MBG w Pracowni Hemodynamiki I Kliniki Kardiologii prowadzony
był program badawczy u chorych z ostrym zawałem serca: „Ocena reperfuzji
w mikrokrążeniu wieńcowym u chorych z zawałem serca ściany przedniej leczonych
pierwotną angioplastyką wieńcową”. Wykonując na co dzień zabiegi angioplastyki u chorych
z ostrym zawałem serca, brałem aktywny udział w projekcie jako członek zespołu
badawczego. Badaniem objęto ponad 100 chorych z zawałem serca ściany przedniej,
u których oceniano wybrane parametry angiograficzne, echokardiograficzne i kliniczne
po skutecznym zabiegu udrożnienia tętnicy dozawałowej i następnie po 3, 6 i 12 miesiącach.
Uzyskane wyniki stanowiły podstawę jednej pracy doktorskiej i były tematem doniesień
zjazdowych oraz odrębnych publikacji.
Wstępne wyniki oceny zależności pomiędzy reperfuzją w mikrokrążeniu wieńcowym
a pozawałową przebudową lewej komory w grupie 92 chorych z ostrym zawałem serca
ściany przedniej leczonych za pomocą pierwotnej angioplastyki wieńcowej przedstawiono
w publikacji w Kardiologii Polskiej:
Araszkiewicz A, Lesiak M, Grajek S, Prech M, Cieśliński A. Relationship between tissue
reperfusion and postinfarction left ventricular remodelling in patients with anterior wall
myocardial infarction treated with primary coronary angioplasty. Kardiol Pol 2006;64:383-8
W pracy wykazano istotnie statystycznie częstsze występowanie rozstrzeni lewej
komory w obserwacji 6-miesięcznej u chorych z MBG 0-1, w porównaniu do chorych z MBG
2-3 (28,1% vs.10%; p=0,029). Bardziej szczegółowe obserwacje poczynione zostały po
zwiększeniu badanej grupy chorych. Opublikowano je w dwóch pracach:
Araszkiewicz A, Grajek S, Lesiak M, Prech M, Pyda M, Janus M, Cieśliński A. Effect of
impaired myocardial reperfusion on left ventricular remodelling in patients with anterior
wall acute myocardial infarction treated with primary coronary intervention. Am J Cardiol
2006;98(6):725-8
22
W pracy tej wykazano, że pozawałowa przebudowa lewej (definiowana jako wzrost
objętości końcoworozkurczowej w badaniu echokardiograficznym o ≥20% w odniesieniu
do wartości wyjściowej) występuje istotnie statystycznie częściej u chorych z MBG 0-1,
w porównaniu do chorych z MBG 2-3 (32,2% vs. 14%: p=0,012) w obserwacji 6-miesięcznej.
Obecność pozawałowej przebudowy lewej komory była powiązana z wystąpieniem objawów
niewydolności serca.
Araszkiewicz A, Lesiak M, Grajek S, Prech M, Grygier M, Mularek-Kubzdela T, Cieśliński A.
Effect of microvascular reperfusion on prognosis and left ventricular function in anterior
wall myocardial infarction treated with primary coronary angioplasty.
Int J Cardiol
2007;114:183-187
Z kolei w pracy tej wykazano, iż roczna śmiertelność chorych z upośledzoną
reperfuzją w mikrokrążeniu (MBG 0-1) jest istotnie statystycznie wyższa, niż chorych z MBG
2-3 (22,5% vs. 6,25%; p=0,0175). Podobnie istotnie statystycznie wyższy okazał się, w grupie
chorych z upośledzoną reperfuzją w mikrokrążeniu, odsetek głównych zdarzeń
niepożądanych (60% vs. 20,3%; p<0,001).
2.
Kolejnym tematem badawczym realizowanym przez zespół Pracowni Hemodynamiki
I Kliniki Kardiologii, w którego pracach uczestniczyłem, była ocena skuteczności nowych
rodzajów stentów i metod terapeutycznych stosowanych do leczenia chorych z restenozą
po zabiegach angioplastyki wieńcowej.
Restenoza po zabiegach angioplastyki wieńcowej to wciąż główny problem kardiologii
interwencyjnej. Zastosowanie stentów metalowych (ang. bare-metal stents (BMS))
zmniejszyło występowanie restenozy w porównaniu do angioplastyki balonowej do 20-40%,
ale nie usunęło problemu definitywnie. Na częstość występowania restenozy w stencie ma
wpływ wiele czynników, z których najważniejsze to: rodzaj i długość zwężenia w naczyniu,
średnica naczynia, lokalizacja zwężenia (bifurkacje) oraz współwystępowanie chorób
dodatkowych (cukrzyca, niewydolność nerek). W ciągu ostatnich kilkunastu lat do leczenia
restenozy w stencie wprowadzono kilka metod, które istotnie obniżyły częstość jej
występowania: stenty pokrywane lekami antyproliferacyjnymi (ang. drug-eluting stents
(DES)), brachyterapię wewnątrzwieńcową, balony pokryte lekami antyproliferacyjnymi.
23
Ponadto do zmian zlokalizowanych w miejscach podziału naczyń (bifurkacje) wprowadzono
stenty o specjalnej konstrukcji.
Pyda M, Lesiak M, Rzeźniczak J, Mańczak J, Skowronek J, Zwierzchowski G, Grygier M,
Grajek S, Skorupski W, Mitkowski P, Prech M, Baszko A, Cieśliński A. Leczenie restenozy w
stencie za pomocą brachyterapii wewnątrzwieńcowej. Obserwacja 9-miesięczna 51
pacjentów. Folia Cardiologica 2004;11:727-732
W pracy tej przedstawiono wyniki leczenia restenozy w stencie z zastosowaniem
brachyterapii wewnątrzwieńcowej typu „beta”, przy użyciu izotopu fosforu P32. Badanie
potwierdziło skuteczność i bezpieczeństwo metody leczenia restenozy w stencie
z zastosowaniem brachyterapii wewnątrzwieńcowej.
W kontrolnej koronarografii,
wykonanej po 9 miesiącach od zabiegu, stwierdzono nawrót restenozy u 7 chorych (13,7%),
a u 2 (2,9%) chorych tzw. restenozę brzeżną.
Lesiak M, Rzeźniczak J, Baszko A, Pyda M, Grajek S, Mularek T, Skorupski W, Mitkowski P,
Grygier M, Prech M, Cieśliński A. Implantacja stentów wydzielających rapamycynę (sirolimus)
u chorych ze zwiększonym ryzykiem restenozy. Roczna obserwacja 100 pacjentów.
Folia Cardiologica 2004;7:505-511
W pracy przedstawiono wyniki rocznej obserwacji chorych, u których, z uwagi
na podwyższone ryzyko restenozy, w trakcie zabiegów angioplastyki wieńcowej wszczepiono
stenty pokryte rapamycyną (CypherTM, f. Cordis). Wyniki oceniano bezpośrednio po zabiegu,
po 30 dniach i ≥ 9 miesiącach. Implantacja stentów pokrytych rapamycyną okazała się
skuteczną metodą leczenia zwężeń w tętnicach wieńcowych w tej grupie
chorych,
obarczoną małą liczbą powikłań. U 3 chorych stwierdzono okołozabiegowy zawał serca.
W obserwacji odległej u 3 chorych stwierdzono zawał serca z uniesieniem odcinka ST, który
u 2 spowodowany był najprawdopodobniej późną zakrzepicą w stencie, a 4 chorych
wymagało ponownej rewaskularyzacji.
Lesiak M, Rzeźniczak J, Hiczkiewicz J, Grajek S, Pyda M, Skorupski W, Mitkowski P, Grygier M,
Prech M, Baszko A, Cieśliński A. Angioplastyka bifurkacji naczyń wieńcowych
z zastosowaniem stentu Multilink Frontier TM . Obserwacja odległa 50 pacjentów.
Postępy w Kardiologii Interwencyjnej 2005;1,1:35-43
24
Kolejnym badaniem prowadzonym w Pracowni Hemodynamiki była ocena leczenia
zwężeń miejsc podziału naczyń (bifurkacji), z zastosowaniem specjalnie skonstruowanych
stentów. Jednym z pierwszych tzw. stentów „dedykowanych” do leczenia bifurkacji był stent
Multilink FrontierTM f. Guidant. W pracy przedstawiono wyniki okołozabiegowe i obserwacji
odległej u 50 chorych. Wykazano dużą skuteczność nowego stentu w leczeniu zwężeń
zlokalizowanych w miejscu podziału naczyń, przy jednocześnie niskiej liczbie powikłań.
W okresie okołoszpitalnym obserwowano istotny wzrost CK-MB u 2 chorych, natomiast
restenozę wymagającą powtórnej interwencji wieńcowej stwierdzono u 5 chorych (10%).
3.
W ramach kontynuacji współpracy z Pracownią Patomorfologii Serca I Kliniki
Kardiologii, uczestniczyłem w badaniu oceniającym zależności pomiędzy zmianami
strukturalnymi w lewym przedsionku a wynikami śródoperacyjnej ablacji migotania
przedsionków u chorych z wadą mitralną.
Obecnie najskuteczniejszą metodą leczenia migotania przedsionków jest ablacja
wykonywana droga przezskórną lub chirurgicznie, np. w trakcie operacji wad zastawkowych
serca. Skuteczność metody maleje jednak m.in. wraz ze wzrostem długości czasu
utrzymywania się arytmii oraz stopniem powiększenia wymiarów lewego przedsionka. O ile
znaczenie prognostyczne parametrów klinicznych i echokardiograficznych zostało już dobrze
poznane, zagadnienia dotyczące zmian budowy ściany przedsionków u chorych
z długotrwałym migotaniem przedsionków nie zostały dotąd szczegółowo zbadane.
W wykonanym badaniu oceniano zależności pomiędzy zmianami strukturalnymi
w
mięśniu
lewego
przedsionka
(bioptaty
mięśnia
pobierano
śródoperacyjnie),
a skutecznością ablacji chirurgicznej u chorych operowanych z powodu wady zastawki
mitralnej. Do oceny naczyń mikrokrążenia zastosowano opracowaną w naszej pracowni
i wykorzystaną we wcześniejszych pracach metodę.
Olasińska-Wiśniewska A, Mularek-Kubzdela T, Grajek S, Marszałek A, Sarnowski W,
Jemielity M, Seniuk W, Lesiak M, Prech M, Podżerek T. Impact of atrial remodeling on heart
rhythm after radiofrequency ablation and mitral valve operations.
Ann Thoracic Surg 2012;93:1449-55
W pracy przedstawiono wyniki badania 66 chorych z migotaniem przedsionków,
u których śródoperacyjnie wykonano skuteczną ablację chirurgiczną. W pobranych
śródoperacyjnie bioptatach mięśnia lewego przedsionka oceniano szereg parametrów
25
morfologicznych: średnicę miocytów i stopień ich miocytolizy, stopień zwłóknienia, gęstość
włośniczek i obecność
nacieków zapalnych. Po roku nawrót migotania przedsionków
stwierdzono u 39% chorych. Wykazano, iż nawrót migotania przedsionków był powiązany ze
zmianami strukturalnymi w mięśniu lewego przedsionka: wzrostem średnicy miocytów oraz
stopniem zwłóknienia.
6.3.
Kierowanie międzynarodowymi i krajowymi projektami badawczymi oraz
udział w takich projektach
1. Ocena reperfuzji w mikrokrążeniu wieńcowym u chorych z zawałem serca ściany
przedniej
leczonych
pierwotną
angioplastyką
wieńcową.
Badania własne
Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, członek zespołu.
2. Korelacja drożności tętnicy wieńcowej przed zabiegiem angioplastyki w świeżym
zawale serca oraz przepływu TIMI i perfuzji tkankowej po udrożnieniu z koniecznością
ponownej rewaskularyzacji, ponownym zawałem serca i śmiertelnością. Badania
własne Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, członek zespołu.
3. Badania ex-vivo efektu osocza od chorych ostrym niedokrwieniem mięśnia sercowego
na czynność ludzkich komórek śródbłonka w hodowli in vitro. Badania własne
Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, członek zespołu.
4. Wpływ
przebudowy
lewego
przedsionka
na
wyniki
śródoperacyjnej
ablacji migotania przedsionków u chorych operowanych z powodu wady
mitralnej. Badania własne Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, członek zespołu.
5. Ocena wyników leczenia metodą pierwotnej angioplastyki wieńcowej chorych z
zawałem serca z przetrwałym uniesieniem odcinka ST w Ośrodku Kardiologii
Inwazyjnej w Lesznie w latach 2008-2010. Badania własne NZOZ Ośrodka Kardiologii
Inwazyjnej w Lesznie we współpracy z Uniwersytetem Medycznym w Poznaniu,
kierownik zespołu.
6.4.
Międzynarodowe i krajowe nagrody za działalność naukową albo artystyczną
26
Nagroda Indywidualna Naukowa Rektora Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu,
2004, Poznań
6.5.
Wygłoszenie
referatów
na
międzynarodowych
i
krajowych
konferencjach
tematycznych
1. Prech M. Zawał serca z uniesieniem odcinka ST. Czy wyniki leczenia interwencyjnego
zależą od leczenia przedszpitalnego. Konferencja „Co nowego w kardiologii w roku 2011?
Najnowsze wytyczne dotyczące diagnostyki i leczenia chorób serca”, Leszno, IV 2011r .
2. Prech M. Emergent coronary angioplasty for cardiogenic shock caused by a very late
stent thrombosis in the left main coronary artery. EURO PCR, Paryż, 2012r.,
3. Prech M, Bartela E, Kutrowska A, Araszkiewicz A, Majewski M, Mitkowski P.
Wszczepienie przezżylnego układu stymulującego u chorych z przetrwałą żyłą główną
górną lewą. Doświadczenia własne. XXIII Konferencja Sekcji Rytmu Serca Polskiego
Towarzystwa Kardiologicznego Polstim 2012, Kołobrzeg, 2012,
4. Prech M. Powikłania gastrologiczne u pacjentów z chorobami sercowo-naczyniowymi.
Możliwości prewencji. Konferencja „Nowości w kardiologii”, Leszno, IV 2013r.,
7.
Działalność dydaktyczna
7.1. Opieka naukowa nad studentami i lekarzami w toku specjalizacji
W ramach zatrudnienia na stanowisku asystenta, a następnie adiunkta I Kliniki
Kardiologii UM w Poznaniu, prowadziłem działalność dydaktyczną z zakresu kardiologii dla
studentów na Wydziale Lekarskim oraz dla Centrum Nauczania w Języku Angielskim.
W trakcie pracy w klinice brałem udział w szkoleniu lekarzy z zakresu kardiologii
interwencyjnej. Działalność szkoleniową prowadziłem także w Ośrodku Kardiologii
Inwazyjnej w Lesznie. W latach 2011 i 2013 zorganizowałem, we współpracy z Delegaturą
Leszczyńską Wielkopolskiej Izby Lekarskiej, konferencje szkoleniowe z zakresu kardiologii dla
lekarzy z regionu leszczyńskiego
7.2. Opieka naukowa nad doktorantami w charakterze opiekuna naukowego lub
promotora pomocniczego, promotor prac magisterskich i licencjackich
Nie posiadam
27
8. Inne osiągnięcia
8.1.
Uczestnictwo
w
programach
europejskich
oraz
innych
programach
międzynarodowych i krajowych
1. HORIZONS in AMI (Harmonizing Outcomes with Revascularization and Stents in Acute
Myocardial Infarction) – udział w badaniu,
2. TRITON TIMI 38 – (Comparison of CS-747 and Clopidogrel in Acute Coronary Syndrome
Subjects Who Are to Undergo Percutaneous Coronary Intervention) – udział w badaniu
8.2. Udział w komitetach organizacyjnych międzynarodowych i krajowych konferencji
naukowych
1. Konferencja: „Co nowego w kardiologii w roku 2011? Najnowsze wytyczne dotyczące
diagnostyki i leczenia chorób serca”. Leszno, 20.04.2011r., kierownik naukowy,
wykładowca,
2. Konferencja: „Nowości w kardiologii. Najnowsze wytyczne dotyczące diagnostyki i
leczenia chorób serca”. Leszno, 10.04.2013r., kierownik naukowy, wykładowca
8.3 Członkostwo w międzynarodowych i krajowych organizacjach oraz towarzystwach
naukowych
1. Polskie Towarzystwo Kardiologiczne, członek
2. Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne, członek
3. European Association of Percutaneous Cardiovascular Interventions (EAPCI), członek
4. European Heart Rhythm Association (EHRA), członek
5. Sekcja Rytmu Serca PTK, członek,
6. Asocjacja Interwencji Sercowo-Naczyniowych PTK, członek
8.4.
Kursy i szkolenia krajowe i zagraniczne
2006r. - 38th Workshop on Intravascular Ultrasound (IVUS) – Virtual Histology (VH),
University Hospital Munich,
2011r. - EHRA Cardiac Pacing Course, Wiedeń
28
8.5.
Recenzowanie publikacji w czasopismach międzynarodowych i krajowych
1.
The American Journal of Cardiology, 2010-2011,
2.
The Journal of Interventional Cardiology, 2014,
3.
Catheterizations and Cardiovascular Interventions, 2005-2011,
29