Bioterrorym, epidemie chorób zakaźnych Dr hab. med. Anna Piekarska Bioterroryzm- definicja • Bioterroryzm polega na użyciu czynników biologicznych (środków bioterrorystycznych), takich jak bakterie czy wirusy, w akcie przemocy przeciw krajowi lub społeczności Klasyfikacja CDC czynników bioterrorystycznych w zależności od stopnia ryzyka związanego z ich użyciem • A- czynniki najbardziej niebezpieczne, które można łatwo szerzyć w społeczeństwie i które powodują dużą śmiertelność • B- środki, których użycie wiąże się z umiarkowanym zagrożeniem (choroby o umiarkowanie ciężkim przebiegu, ale zwykle o niskiej śmiertelności) • C- substancje chemiczne i radioaktywne A- czynniki najbardziej niebezpieczne • • • • • • wąglik zatrucie jadem kiełbasianym dżuma tularemia ospa prawdziwa (czarna ospa) wirusowe gorączki krwotoczne (powodowane m.in. przez wirusy Hanta i Ebola) Kategoria A • Pierwszy raz do aktu bioterroryzmu przeciwko Stanom Zjednoczonym doszło w 2001 r., rozsyłano wtedy pocztą przetrwalniki wąglika. • Do rozprzestrzeniania środków bioterrorystycznych może posłużyć także żywność, woda pitna i stada zwierząt. Kategoria B • ? Kategoria C • • • • • CDC dzieli środki chemiczne na uszkadzające: skórę, płuca, przewód pokarmowy układ nerwowy. Jedyne znane akty terroru z użyciem środków chemicznych miały miejsce w 1994 i 1995 r. w Japonii, kiedy członkowie sekty Aum Shinrikyo rozpylili sarin (gaz działający na układ nerwowy) w Matsumoto i Tokio; w wyniku tych zdarzeń 19 osób straciło życie, a tysiące wymagały hospitalizacji lub leczenia ambulatoryjnego. Według danych ONZ szacunkowy koszt wywołania niszczących skutków na kilometrze kwadratowym w ”sile żywej” wynosi: • • • • - od broni konwencjonalnej ~ 2000 dolarów, - od broni jądrowej ~ 800 dolarów, - od broni chemicznej ~ 600 dolarów, - od broni biologicznej ~ 1 dolar. Broń biologiczna • Przygotowanie łatwe do zamaskowania • Atak trudny do wykrycia • W okresie wylęgania objawy są mylące i trudne do identyfikacji ( rzadkie patogeny) • Łatwe rozprzestrzenianie • Trudna identyfikacja źródła • Liczne ofiary, panika, ogromne koszty opanowania epidemii Cel ataków • • • • • - dworce kolejowe, - stacje metra, - porty lotnicze, - centra handlowe, - obiekty administracyjne i dydaktyczne (domy studenckie) – obsługujące dużą ilość osób, • - restauracje i stołówki, • - obiekty sportowe w trakcie trwania imprez z udziałem dużej liczby widzów, • - ujęcia wody pitnej. Ospa prawdziwa- objawy • - gorączka i bóle mięśni 2-4 dni; • - wysypka pęcherzowa na twarzy, kończynach (łącznie z dłońmi i stopami); • - ropienie pęcherzy 1-2 tygodni; • - pojawienie się pęcherzy jednocześnie; • - okres zakażalności – do momentu odpadania strupów; • - okres wylęgania 7-17 dni; • - kwarantanna przez 21 dni; Ospa prawdziwa-nadzór nad chorymi i profilaktyka • • • • • • • • • - izolacja oddechowa i kontaktowa (filtry HEPA); - pozostawienie okrycia zewnętrznego w śluzie; - w pomieszczeniu podciśnieniejednokierunkowy przepływ powietrza do wewnątrz; - powietrze usuwane z pomieszczeń nazewnątrz przez filtr HEPA; - transport chorych specjalnym pojazdem - po przewiezieniu całkowita dezynfekcja; szczepienia ochronne dla grup wysokiego ryzyka (koszt kilka dolarów za dawkę) Wąglik -objawy Płucny • - okres utajony 2-60 dni; • - objawy podobne do grypy przez • 2-4 dni; • - ostra niewydolność oddechowa • i krążenia; • - krwotoczne zapalenie śródpiersia • w 2-4 dni po objawach • wstępnych; • • • • • • • Jelitowy - okres utajony 1-7 dni; - ból brzucha; - nudności, wymioty; - wysoka gorączka; - krwawa biegunka i wymioty; - posocznica i toksemia prowadząca do wstrząsu i zgonu Wąglik- nadzór nad chorymi , leczenie i profilaktyka • - przymusowa hospitalizacja; • - zakażeni nie wymagają izolacji; • - transport chorych nie wymaga szczególnych zabezpieczeń; • - leczenie antybiotykami, – np. AMOKSYCYLINA (dzieci) – DOXYCYKLINA (dorośli 2 x dziennie) – CIPROFLOXACINA (2 x dziennie) • szczepionki są trudno dostępne i nie zalecane ludności cywilnej SARS • Severe Acute Respiratory Syndrome • Etiologia: SARS-CoV (coronavirus) • Epidemia 2003-2004 SARS • Okres inkubacji 2-7 dni • Objawy: gorączka> 38 st C, dreszcze, ból głowy, bóle mięśni, rzadko biegunka • Po 3-7 dniach: suchy kaszel, duszność, hipoksemia. 10%-20% przypadków wymaga zastosowania intubacji mechanicznej wentylacji. • Śmiertelność – ok 3%. • RTG klatki piersiowej- nacieki zapalne w polach płucnych. • Badania laboratoryjne: leukopenia and trombocytopenia(50,000 – 150,000 / μl), podwyższony poziom kreatyniny i aminotransferaz SARS • Diagnostyka: – RT-PCR z wydzieliny dróg oddechowych lub surowicy – testy serologiczne • Leczenie: – oseltamivir lub ribawirina; – antybiotyki przy nadkażeniach bakteryjnych – plus ew. steroidy EHF (gorączka krwotoczna wywołana wirusem Ebola) • Rezerwuar- dzikie zwierzęta, głównie małpy, także chorzy ludzie • Śmiertelność: 20-90% • Brak leczenia objawowego i szczepionki • Aktualna Epidemia: Liberia, Gwinea, Sierra Leone – Ok. 9000 przypadków – Śmiertelność 70% – Liczne zakażenia personelu medycznego • October 2012 , Demokratyczna Republika Kongo: – 52 przypadki (35 potwierdzone lab, 17 podejrzane) – 25 przypadki śmiertelne (12 potwierdzonych, 13 podejrzanych). EHF • Inkubacja 2-21 dni • Wirus w wydzielinach jest stwierdzany do 61 dni po przeżyciu choroby • Objawy wstępne: nietypowe – – – – Goraczka Ból głowy i mięśni Bóle brzucha biegunka • Objawy: – – – – Gorączka Niewydolność oddechowa Niewydolność nerek Skaza krwotoczna WNV (gorączka Zachodniego Nilu) • Wirus Zachodniego Nilu przenoszony przez komary • Przenoszenie z człowieka na człowieka możliwe przez krew, ale nie kontakt bezpośredni • Większość zachorowań w Afryce, ale także w Europie ( Rumunia, Włochy, Francja, Grecja, Hiszpania, Węgry) WNV • Inkubacja: 3-14 dni • 80% przypadków bezobjawowych • Objawy zależne od wieku: – Dzieci – gorączka, złe samopoczucie – Młodzież- gorączka, zapalenie spojówek, bóle głowy, mięśni – Osoby starsze- zapalenie mózgu Brak leczenia przyczynowego i szczepionki Śmiertelność –ok 2% WNV w USA ( 23 OCT 2012) W 2012 roku odnotowano 4,725 przypadków gorączki Zachodniego Nilu w USA: 2,413 (51%) klasyfikowano jako chorobę neuroinwazyjną (meningitis lub encephalitis) 219 zgonów