Konkurencyjność to zdolność do konkurowania

KONKURENCYJNOŚĆ – PONADCZASOWE
WYZWANIE DLA EKONOMISTÓW
wykład dla słuchaczy Uniwersytetu III Wieku
Prof. dr hab. Krzysztof Opolski
Wydział Nauk Ekonomicznych
Uniwersytet Warszawski
JAK DZIAŁA RYNEK?




RYNEK zmierza do równowagi, poprzez poszukiwanie
odpowiedzi na 3 pytania:
1) CO będzie wytwarzane? Decydują o tym konsumenci, głosując
za pomocą pieniądza.
2) JAK dobra i usługi będą wytwarzane? O tym decyduje
konkurencja między firmami.
3) DLA KOGO wytwarzać? O tym rozstrzygają popyt i podaż na
rynkach czynników produkcji (ziemi, kapitału, pracy)
Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów
KIEDY RYNEK DZIAŁA SPRAWNIE?


Rynek działa sprawnie – skutecznie i efektywnie – gdy możliwie
dobrze wykorzystuje zasoby gospodarcze dla osiągania jak
najlepszych efektów – w postaci satysfakcji konsumentów i zysku
producentów
Kiedy tak się dzieje?
GDY RYNEK JEST KONKURENCYJNY!

konkurencja wymusza starania o realizację celów podmiotów
gospodarczych przez zaspokajanie potrzeb klientów
Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów
KONKURENCJA – CO TO W OGÓLE JEST?
Marketingowo:
„wszystkie bieżące i potencjalne kontroferty i
substytuty, które nabywca może brać pod uwagę”
[Ph.
Kotler, Marketing]
Szerzej (jako zjawisko gospodarcze):
„Konkurencja
gospodarcza jest rywalizacją podmiotów,
mającą na celu osiągnięcie korzyści związanych z
działalnością gospodarczą na rynku krajowym i
międzynarodowym”
Międzynarodowa zdolność konkurencyjna kraju i
[J. W. Bossak, W. Bieńkowski,
przedsiębiorstw, SGH, Warszawa 2004]
Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów
RYNEK – KONKURENCJA KONKURENCYJNOŚĆ

Firmy dostrzegły, że muszą być
bardziej skuteczne od konkurencji
w kreowaniu, dostarczaniu i
przekazywaniu wartości
pożądanych przez konsumentów
na wybrane rynki docelowe – tak
się zrodził MARKETING

Wyzwaniem nie tylko firm i branż,
ale także całych gospodarek
narodowych, jest dziś budowanie
zdolności i przewag
konkurencyjnych
Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów
KONKURENCYJNOŚĆ
Czym jest zatem konkurencyjność?
 Nie ma jednej definicji konkurencyjności, ale najprościej:
Konkurencyjność to zdolność do konkurowania

Czyli: konkurencyjność to zdolność do konkurowania, a więc –
do budowania bogactwa i dobrobytu
Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów
KONKURENCYJNOŚĆ

Dokładniej – bycie konkurencyjnym, to posiadanie większej
zdolności do rozwoju:

„W odniesieniu do konkurencji, konkurencyjność odzwierciedla
pozycję jednego podmiotu gospodarczego (np. kraju, firmy, czy
gospodarstwa domowego) w stosunku do innych podmiotów
gospodarczych, poprzez porównanie jakości działania i rezultatów
w kategoriach wyższości/niższości”
[J. Reiljan, M. Hinrikus, A. Ivanov, Key Issues in Defining ald Analysing the Competitiveness of a Country, University of Tartu,
2000]

Konkurencyjność może więc dotyczyć także obszarów
terytorialnych
Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów
CZY WZROST GOSPODARCZY =
ROZWÓJ?
Szybki wzrost gospodarczy = szybki przyrost realnego
Produktu Krajowego Brutto (PKB) per capita (na osobę)

PRODUKT KRAJOWY BRUTTO
(PKB) to wartość wszystkich dóbr i
usług finalnych wyprodukowanych
w danej gospodarce w przyjętym
przedziale czasu (standardowo:
rok). Jest miarą wielkości produkcji
wytworzonej przez czynniki
wytwórcze zlokalizowane na
terytorium danego kraju,
niezależnie od tego, kto jest ich
właścicielem.
Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów
CZY WZROST GOSPODARCZY =
ROZWÓJ?



Szybki rozwój – szybki wzrost poziomu i jakości życia ludzi
Czy wysoki dochód = wysoka jakość życia?
 Nierówności społeczne
 Niedoskonałe działanie rynku
 Sfera dóbr publicznych
 Ustrój społeczny, polityczny, gospodarczy
 Kultura narodowa
 …
Czyli: miary rozwoju muszą uwzględniać społeczne aspekty
rozwoju
Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów
INDEKS ROZWOJU LUDZKOŚCI (HDI)
Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów
INDEKS ROZWOJU LUDZKOŚCI (HDI)
WYSOKI
ŚREDNI
NISKI
██ 0.950 and over
██ 0.900–0.949
██ 0.850–0.899
██ 0.800–0.849
██ 0.750–0.799
██ 0.700–0.749
██ 0.650–0.699
██ 0.600–0.649
██ 0.550–0.599
██ 0.500–0.549
██ 0.450–0.499
██ 0.400–0.449
██ 0.350–0.399
██ under 0.350
██ not available
Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów
PKB A POZIOM ROZWOJU - PRZYKŁAD
Porównanie krajów (2005)
Polska
Czechy
Litwa
Indie
Ludzie
Oczekiwana długość trwania życia (w latach)
75.0
75.9
71.3
63.5
Powszechność wykształcenia średniego
99.4
95.8
96.7
56.6
Powszechność wykształcenia wyższego
63.4
48.0
76.0
11.4
7 150.0
11 150.0
6 910.0
730.0
303.2 mld
124.0 mld
25.7 mld
805.7 mld
Wzrost PKB (rocznie w %)
3.5
6.1
7.6
9.2
Inflacja (rocznie w %)
2.6
0.7
5.8
4.4
31.0
40.0
26.0
71.0
1 073.5
1 465.0
1 509.7
127.7
262.0
269.5
357.8
54.8
3.8
8.1 (2000)
6.1
5.0 (2000)
Gospodarka
Dochód narodowy brutto/osobę (bieżące US$)
PKB (bieżące US$)
Rynki i in.
Czas potrzebny na założenie firmy (w dniach)
Liczba linii telefonicznych (stacjonarnych i
mobilnych, na 1 000 osób)
Użytkownicy internetu (na 1 000 osób)
Eksport dóbr high-tech (% eksportu przemysłowego)
Źródło: World Development Indicators database, April 2007
Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów
KONKURENCYJNOŚĆ MIEJSC

O co konkurują terytoria?





Kapitał fizyczny (inwestycje bezpośrednie, lokalizacja firm),
Kapitał finansowy (środki z eksportu i sprzedaży w ogóle,
napływ inwestycji portfelowych i pieniężnych, środki
pomocowe i fundusze UE),
Potencjał ludzki,
Kapitał intelektualny (naukowcy, wynalazcy, twórcy
kultury)
Generalnie: zainteresowanie i uznanie, które jest później
źródłem różnych rodzajów kapitału (uznanie produktów,
tożsamości, historii, kultury, osiągnięć sportu, ludzi itp.).
Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów
Konkurencyjność kraju w teorii
Hierarchiczna koncepcja konkurencyjności kraju wg Trabolda:

Konkurencyjność wyraża się na 4 sposoby:
1.
2.
3.
4.
Zdolność do sprzedawania (zdolności eksportowe)
Zdolność do przyciągania (lokalizacja)
Zdolność do dostosowań (adaptacji)
Zdolność do zarabiania
Im niższy czynnik – tym większe znaczenie, świadczy o wyższym
stopniu „doskonałości w konkurencyjności”
Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów
Konkurencyjność kraju w teorii
Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów
Zdolność konkurencyjna kraju
Zdolność konkurencyjna podmiotu =
produktywność nakładów + sprawność mechanizmów
organizacji + efektywność i skuteczność działania +
przedsiębiorczość i elastyczność + innowacyjność
„Współcześnie zdolność konkurencyjną kraju, jak i
przedsiębiorstwa tworzą: wiedza, umiejętności, know how,
technologie, struktury organizacyjne (…) a więc czynniki
zasadniczo niematerialne (soft)” [J. W. Bossak, W. Bieńkowski, Międzynarodowa
zdolność konkurencyjna kraju i przedsiębiorstw]
Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów
Konkurencyjność kraju w praktyce
Jak w praktyce mierzy się konkurencyjność krajów?
 Jednym z całościowych rankingów konkurencyjności krajów jest
„IMD World Competitveness Yearbook” (WCY) (inny to np. Global
Competitiveness Report, WEF)
 WCY skupia uwagę na rezultatach oddziaływania na siebie 4
głównych czynników konkurencyjnych (ponad 320 kryteriów):
1. Wyniki gospodarcze (economic performance)
2. Sprawność rządów (government efficiency)
3. Efektywność biznesu (business efficiency)
4. Infrastruktura (infrastructure)
Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów
Konkurencyjność w
praktyce [WEF]
Polska 2006:
• zauważone zostały korzystne zmiany
makroekonomiczne
• bardziej skuteczna walka z korupcją
• dramatycznie niskie tempo wdrażania
najnowocześniejszych technologii i
przygotowanie do ich wykorzystania
• zła ocena systemu sądów
gospodarczych, (jeden z najgorszych na
świecie)
Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów
Ranking łatwości
prowadzenia biznesu:
Doing Business 2007.
How to Reform, World
Bank
Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów
Ranking łatwości
prowadzenia biznesu:
Doing Business 2008,
World Bank
Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów
Konkurencyjność a innowacyjność
Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów
Konkurencyjność a strategia promocji
POTENCJAŁ KONKURENCYJNOŚCI REGIONU
(zasoby: materialne i niematerialne)
PRZEWAGA KONKURENCYJNA REGIONU
(instrumenty konkurowania: w tym produkt i narzędzia promocji)
STRATEGIA ROZWOJU REGIONU
(wizja rozwoju, cele strategiczne)
STRATEGIA MARKETINGU REGIONU
STRATEGIA PROMOCJI REGIONU
Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów