Jak działa placebo? czyli 10 faktów o których mogłeś nie wiedzieć

Jak działa placebo? czyli 10 faktów o których
mogłeś nie wiedzieć
© Copyright by psychika.eu, 8 maja 2009.
Efekt placebo, czyli sytuacja w której podajemy choremu jako lek substancję obojętną dla organizmu, a chory zaczyna
odczuwać poprawę znany jest od lat. Placebo potrafi uruchomić leczące siły organizmu i doprowadzić do wyzdrowienia
nawet w sytuacjach beznadziejnych z punktu widzenia medycyny. Efekt placebo jest więc zjawiskiem znanym choć
nadal dość tajemniczym – kiedy działa, dlaczego działa i w jakich sytuacjach działa do końca nie wiemy. Co zatem
ciekawego wiemy o efekcie placebo?
1. Placebo może zastąpić 8 mg morfiny
Placebo podawane w terapii bólu jest w stanie działać tak jak 8 mg morfiny. Podanie placebo wyzwala wyrzut opiatów
endogennych. Endorfiny wyzwalane przez organizm usuwają ból dzięki temu, iż pacjent wierzy, że pigułka którą zażył
jest w stanie uśmierzyć jego dolegliwości.
2. Droższe placebo jest lepsze niż tańsze
Badając efekt skuteczności placebo podawano pacjentom te same środki, przy czym jedne tabletki kosztowały 10
centów, drugie 2,5$. Te, które były droższe miały znacznie bardziej efektywne działanie. W badaniach
przeprowadzonych przez MIT w grupie osób, które przyjmowały tabletki przeciwbólowe (placebo) za 2,5$ - redukcja
bólu wystąpiła u 85% osób. W grupie o niższej cenie – u 61%.
3. Im bardziej skomplikowane placebo tym bardziej skuteczne
Podanie pacjentowi jednej niewielkiej pigułki placebo będzie mniej efektywne niż zastosowanie na pacjencie zabiegu z
wykorzystaniem urządzeń medycznych. Im bardziej skomplikowanie wygląda procedura, tym lepsze efekty leczenia, a
raczej wiary w leczenie.
4. Efekt placebo może trwać latami
Jeśli tylko spełnione są trzy czynniki – zachowana jest wiara pacjenta w terapię, wiarę podtrzymuje lekarz oraz między
lekarzem i pacjentem panuje atmosfera zrozumienia, efekt placebo może trwać latami. Badania w tym zakresie
przeprowadzono w terapii osób z przerostem prostaty. Pacjenci którzy brali placebo, mimo tego, że ich prostata rosła,
czuli się na tyle dobrze, że niektórzy z nich nie chcieli przerwać terapii nawet wiedząc, że byli na placebo.
5. Placebo w depresji pomaga prawie w 50%
Okazuje się, że placebo potrafi uzyskiwać wspaniałe efekty w redukcji niepokoju oraz poprawie stanu pacjentów z
depresją. Zwłaszcza w sytuacji depresji reaktywnej. Analiza badań zbiorczych na temat farmakoterapii przeprowadzona
w tym roku na grupie 2862 dzieci z depresją wykazała, że placebo pomogło w 49% przypadków. Dla porównania
farmakoterapia (zbiorczo – dzieci podzielone bowiem zostały na 12 grup leczonych różnymi antydepresantami)
podziałała na 57% dzieci. Co ciekawe u 8% dzieci dostrzeżono poprawę po tym jak lekarz zaordynował farmakoterapię,
ale zanim podano jakiekolwiek leki (czy placebo).
6. Operacja placebo może działać tak samo dobrze jak prawdziwa operacja
O ile można jeszcze uwierzyć w siłę sugestii przy tabletkach na depresję o tyle opcja operacji „na niby” wydaje się już
nieco przesadzona. Badania przekonują jednak, że sztuczna operacja może pomóc przy chorobach o niesprecyzowanej
etiologii. W latach 50tych leczono pacjentów z niespecyficznymi bólami klatki piersiowej poprzez podwiązywanie arterii
piersiowych. Kilku lekarzy, uważając że zabieg – ze względu na brak określonych przyczyn bólu klatki piersiowej - jest
niepotrzebny, zdecydowało się na test podwójnej ślepej próby. Części pacjentów podczas operacji jedynie nacięto skórę
- efekty terapii u pacjentów z rzeczywistą operacją i u tych, którym jedynie zapewniono efektowną bliznę - były
porównywalne (37%). Podobne badania przeprowadzono w 2002 roku przy okazji artroskopii – również z podobnymi
wynikami. Okazuje się, że im bardziej dramatyczny dla pacjenta i skomplikowany zabieg, tym mocniej działa sugestia
powodując poprawę stanu zdrowia pacjenta.
7. Placebo działa w zapobieganiu chorobom
Placebo może być wykorzystane nie tylko jak „lek” na dolegliwość, ale również wtedy kiedy chcemy zapobiec
pojawieniu się dolegliwości. Pacjenci z problemami naczyniowymi przyjmujący placebo (wierząc że jest to środek
zapobiegający rozwojowi choroby) zachowują zdrowie dłużej niż grupa, która nie otrzymuje żadnego leczenia.
8. Placebo pomaga w zajściu w ciąże
W Hong-Kongu przeprowadzono ciekawe badania związane z efektywnością zabiegów akupunktury u kobiet, które
starały się zajść w ciąże. 370 kobiet w dniu, w którym zostały zapłodnione in vitro, poddano zabiegom akupunktury.
Część kobiet otrzymała prawdziwy zabieg, część jedynie imitację akupunktury. W grupie placebo w ciążę zaszło 43,8%
kobiet – w tej, która otrzymała prawdziwy zabieg – 55,1%.
9. Placebo leczy artretyzm
W badaniu efektywności leczenia artretyzmu, pacjentom (16,364 osób) podawano leki, prowadzono terapię ruchową,
wykonywano zabiegi chirurgiczne i wreszcie ostatniej grupie podawano placebo. Ci, którzy przyjmowali placebo,
odczuwali mniejszy ból, a ich samoocena stanu zdrowia wykazywała poprawę.
10. Placebo na astmę
Według raportu z Journal of Allergy and Clinical Immunology, placebo osiąga wspaniałe rezultaty w leczeniu astmy. U
części pacjentów którym podawano placebo poprawie uległ nie tylko spostrzegany przez nich stan zdrowia, ale również
zwiększyła się pojemność płuc.
***
Inne fakty
• Jak pokazały badania Teda Kaptchuk z Harvard Medical School w Bostonie, placebo działa także wtedy, gdy pacjent
wie, że zażywa tylko placebo1. Można to wytłumaczyć faktem, że jedynie świadomość pacjenta wie o nieskuteczności
zażywanej pastylki, natomiast podświadomość identyfikuje pastylkę jako lekarstwo ze względu na jej zewnętrzne
podobieństwo do lekarstw i wcześniej wpojone / nabyte schematy związane z zażywaniem lekarstw.
1
Zob. „Jawne oszustwo”, [w:] „Psychologia dziś” 2011, nr 2, s. 11.