Powiat Lęborski Program ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami dla powiatu lęborskiego na lata 2004 – 2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008-2011 Część 1. RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA Gdańsk, styczeń 2004 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko Opracowanie: 80-354 Gdańsk, ul. Ziemowita 19 tel./fax (058) 558- 40-10 e-mail: [email protected] Zespół w składzie dr hab. Maciej Przewoźniak mgr Agnieszka Burzyńska mgr inż. Agnieszka Makowska mgr Ewa Sawon mgr Andrzej Winiarski NIP 584-102-76-55 kierownik zespołu koncepcja, nadzór i redakcja całości opracowania zagadnienia społeczno-gospodarcze, ochrona przyrody i krajobrazu gospodarka odpadami struktura środowiska przyrodniczego, potencjał środowiska przyrodniczego, zagrożenia przyrodnicze zagadnienia sozologiczne, opracowania kartograficzne Współudział: Starostwo Powiatowe w Lęborku. Wydział Rolnictwa i Ochrony Środowiska (kierownik Bogusław Koszałka) Urzędy Gmin Cewice, Nowa Wieś Lęborska i Wicko Urzędy Miast Lębork i Łeba Zespół ds. Konsultacji „Programu ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami dla powiatu lęborskiego i gmin powiatu na lata 2004-2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008-2011” powołany przez Starostę Lęborskiego (skład Zespołu w części 2. „Programu...”) Przewodniczący Komisji Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Leśnictwa Rady Powiatu Lęborskiego – Zygmunt Lisiecki 2 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko Spis treści: WPROWADZENIE .................................................................................................................... 5 1. PODSTAWOWE DANE SPOŁECZNO-GOSPODARCZE ................................................. 6 1.1. Użytkowanie gruntów ..................................................................................................... 6 1.2. Osadnictwo i elementy demografii ................................................................................. 6 1.3. Rynek pracy i struktura zatrudnienia............................................................................. 11 1.4. Rolnictwo ...................................................................................................................... 13 1.5. Turystyka ....................................................................................................................... 14 1.6. Produkcja pozarolnicza ................................................................................................. 16 2. STRUKTURA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO ..................................................... 18 3. ZASOBY PRZYRODNICZE............................................................................................... 24 3.1. Potencjał agroekologiczny ............................................................................................ 24 3.2. Potencjał leśny .............................................................................................................. 24 3.3. Potencjał rekreacyjny .................................................................................................... 25 3.4. Potencjał wodny ............................................................................................................ 25 3.5. Potencjał surowcowy .................................................................................................... 31 4. OCENA STANU ŚRODOWISKA ...................................................................................... 33 4.1. Gospodarka wodno-ściekowa ....................................................................................... 33 4.1.1. Zaopatrzenie w wodę ........................................................................................ 33 4.1.2. Źródła zanieczyszczeń wód powierzchniowych i oczyszczanie ścieków ......... 33 4.1.3. Stan czystości wód powierzchniowych ............................................................. 37 4.2. Źródła i stan zanieczyszczenia powietrza ..................................................................... 38 4.2.1. Źródła zanieczyszczeń atmosfery ...................................................................... 38 4.2.2. Stan aerosanitarny na obszarze powiatu ............................................................ 40 4.3. Klimat akustyczny ......................................................................................................... 41 4.3.1. Źródła hałasu ..................................................................................................... 41 4.4. Promieniowanie elektromagnetyczne ........................................................................... 43 4.5. Eksploatacja kopalin ..................................................................................................... 44 4.6. Gospodarka odpadami stałymi ...................................................................................... 44 4.6.1. Rodzaj, ilość i źródła powstawania odpadów ................................................... 44 4.6.2. Rodzaj i ilość odpadów poddawanych poszczególnym procesom odzysku...... 47 4.6.3. Rodzaj i ilość odpadów poddawanych poszczególnym procesom unieszkodliwiania .............................................................................................. 50 4.6.4. Istniejące systemy zbierania odpadów .............................................................. 51 4.6.5. Rodzaj, rozmieszczenie oraz moc przerobowa instalacji do odzysku i unieszkodliwiania wszystkich odpadów, w szczególności odpadów 3 proeko Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim innych niż niebezpieczne .................................................................................. 52 4.6.6. Wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie zbierania, transportu, odzysku oraz unieszkodliwiania odpadów innych niż niebezpieczne .............................................................................................. 55 5. OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU ...................................................................... 58 6. ZAGROŻENIA PRZYRODNICZE ..................................................................................... 61 6.1. Zagrożenie powodziowe ............................................................................................... 61 6.2. Dynamika brzegu i zagrożenia związane ze zmianami poziomu morza....................... 62 LITERATURA I MATERIAŁY ARCHIWALNE ................................................................... 63 Dokumentacja fotograficzna Ilustracja kartograficzna w części 2. pt. Program ochrony środowiska w powiecie lęborskim na lata 2004-2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008 – 2011”. 4 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko WPROWADZENIE „Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim” stanowi pierwszą część „Programu ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami dla powiatu lęborskiego na lata 2004 – 2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008-2011”. „Program...” zrealizowany został równolegle z „Programami...’ dla gmin powiatu lęborskiego w trzech etapach, do których nawiązują trzy podstawowe części opracowania: Część 1 - Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim. Część 2 - Program ochrony środowiska w powiecie lęborskim na lata 2004-2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008 – 2011. Część 3 - Plan gospodarki odpadami dla powiatu lęborskiego na lata 2004-2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008 – 2011. Uchwaleniu przez Radę Powiatu Lęborskiego podlegają części 2 i 3. Istota „Programu...”, jego cele, zasady i podstawy prawne opracowania wyjaśnione są we prowadzeniu do części 2. pt. „Program ochrony środowiska w powiecie lęborskim na lata 2004-2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008 – 2011”. 5 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko PODSTAWOWE DANE SPOŁECZNO-GOSPODARCZE 1. 1.1. Użytkowanie gruntów Powiat lęborski zajmuje powierzchnię 70699 ha i stanowi ok. 4 % ogólnej powierzchni województwa pomorskiego. W strukturze użytkowania gruntów powiatu lęborskiego zdecydowanie przeważają użytki rolne (ok. 46%), przy ok. 40% udziale lasów i gruntów leśnych (tab. 1). Struktura użytkowania gruntów w powiecie lęborskim jest zbliżone do województwa pomorskiego. W strukturze użytkowania gruntów w powiecie lęborskim wyraźne jest przestrzenne jej zróżnicowanie. Największa lesistość występuje na południu i północy powiatu, w gminie Cewice (ok. 60%) i mieście Łeba (ok. 55%). Natomiast w centralnej części powiatu w użytkowaniu gruntów przeważają użytki rolne. W gminie Nowa Wieś Lęborska stanowią blisko 59% ogólnej powierzchni, a w gminie Wicko ok. 48%. Tabela 1. Użytkowanie gruntów według jednostek administracyjnych powiatu lęborskiego Rodzaj użytkowania Użytki rolne Lasy i grunty leśne w tym: Ogółem grunty orne łąki sady Inne Razem pastwiska Lp. ha % ha % ha % ha 111458 % ha % ha % ha % ha % Jednostki administracyjne 1. województwo pomorskie 4398 0,20 2. powiat lęborski 907581 32683 49,60 722359 39,50 46,20 21331 30,10 71 0,10 3. gmina Cewice 5812 31,00 4706 25,05 11 0,06 4. gmina Nowa Wieś Lęborska 15903 58,80 10466 38,70 32 5. gmina Wicko 10296 47,60 5889 27,25 6. miasto Lębork 462 25,90 252 14,10 7. miasto Łeba 210 14,19 18 1,23 6,10 69366 3,80 664132 36,30 3309 4,70 27434 38,80 2,56 614 3,27 11170 59,40 1804 0,12 3844 14,21 1561 5,77 8536 31,60 2600 16 0,06 3343 15,50 1048 4,85 12 0,67 176 9,85 22 1,23 - - 128 8,65 64 4,31 7972 11,30 481 257575 14,10 1829288 10582 15,00 100 70699 100 9,60 18786 100 9,60 27039 100 6723 31,10 4589 21,20 21608 100 342 19,10 982 55,00 1786 100 663 44,80 607 41,00 1480 100 Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Pomorskiego 2002, Tom II, 2002, Urząd Statystyczny, Gdańsk. 1.2. Osadnictwo i elementy demografii Wszystkie ośrodki osadnicze powiatu lęborskiego należą do podukładu opartego o ciążenia do ośrodka miejskiego Lęborka, stanowiącego silny ośrodek powiatowy, potencjalny ośrodek podregionalny1. Dla ludności gminy Wicko część podstawowych usług świadczy również Łeba. Sieć osadnicza składa się z dużej ilości małych wsi, o zabudowie głównie skupionej. Do większych jednostek osadniczych, liczących ok. 500 mieszkańców, należą wsie: 1 w gminie Cewice: - Cewice; - Siemirowice; - Maszewo; Pankau F. (red), 2002, Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego, Pomorskie Studia Regionalne, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego. 6 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko Rys. 1 7 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko - Łebunia; - Bukowina; w gminie Nowa Wieś Lęborska: - Nowa Wieś Lęborska; - Mosty; - Łebień; - Krępa Kaszubska; - Kębłowo Nowowiejskie; - Chocielewko; w gminie Wicko: - Wicko; - Charbrowo. Powiat lęborski zamieszkuje 62.890 osób, a zgodnie z prognozą do 2010 r. ich liczba wzrośnie do 68.800 osób (tab. 2). Rozmieszczenie ludności powiatu jest nierównomierne. Ponad połowa mieszkańców (59%) zamieszkuje Lębork i 14% gminę Nowa Wieś Lęborska. W części północnej mieszka ok. 15,5 % ludności powiatu, w tym 6,5 % w Łebie i 9 % w gminie Wicko. Gęstość zaludnienia wynosi aktualnie 93 osób/km2, co jest wartością mniejszą od średniej wojewódzkiej (121 osób/km2). Spośród obszarów wiejskich, najgęściej zaludnione są gminy Cewice - ponad 38 osób/km2 i Nowa Wieś Lęborska – 33 osób/km2. Współczynnik feminizacji w powiecie lęborskim wynosi 104 kobiety na 100 mężczyzn i jest porównywalny do wartości współczynnika w województwie pomorskim (105). Typowe jest zróżnicowanie wysokości współczynnika feminizacji pomiędzy terenami wiejskimi i miejskimi powiatu lęborskiego. Współczynnik feminizacji w gminach wiejskich jest znacznie niższy, a w miastach znacznie wyższy od średnich krajowej i powiatowej (tab. 2), co jest zjawiskiem ogólnopolskim. Według danych z 2001 r., w powiecie lęborskim wystąpił niewielki przyrost naturalny (3,2 na 1000 mieszkańców), który był jednocześnie wyższy w porównaniu z wartością dla województwa pomorskiego (2,6), na co wpłynął znaczny przyrosty naturalny gmin wiejskich, a zwłaszcza w gminach Wicko (8,8) i Cewice (7,5). Powiat lęborski charakteryzuje się ujemnym saldem migracji (- 0,4%o), przy wartości dla województwa 0,4%o. Jedynie w gminnie Nowa Wieś Lęborska odnotowano w 2001 r. dodatnie saldo migracji. Ujemne saldo migracji jest typowe dla wsi i małych ośrodków miejskich i jest wynikiem małej atrakcyjności lokalnego rynku pracy. Świadczy o tym również fakt znacznego udziału ludności w wieku przedprodukcyjnym (27%), w porównaniu ze wskaźnikiem dla województwa (24%), a jednocześnie udział ludności w wieku produkcyjnym generalnie odpowiada średniej powiatowej (odpowiednio 61 i 62%). 8 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko Tabela 2. Charakterystyka demograficzna administracyjnych powiatu lęborskiego wg jednostek Udział Udział Przyrost ludności w Saldo migracji ludności w Gęstość wieku Współ-czynnik naturalny wieku zaludnienia na 1000 przedprodufeminizacji na 1000 produkcyjnym prognoz [os/km2] mieszkańców kcyjnym mieszkańców a do [%] [%] 2011r. Liczba mieszkańców stałych Lp. Jednostki administracyjne stan obecny % 2 3 121 105 2,6 0,4 62,0 24,0 4 93 104 3,2 -0,4 61,0 27,0 11,5 7850 38,6 96 7,5 -13,1 60,0 31,5 14,0 13213 44 98 4,8 4,7 59,4 30,0 - 26 101 8,8 -7,0 59,9 30,0 38000 2069 108 1,4 -0,9 61,7 25,5 276 109 0,5 -10,6 62,4 23,0 1. województwo pomorskie 2. powiat lęborski 62890 100 3. gmina Cewice 7249 4. gmina Nowa Wieś Lęborska 8973 5. gmina Wicko 5617 9,0 6. miasto Lębork 36957 59,0 7. miasto Łeba 4094 6,5 4200 2179900 2258100 68800 Źródło: Dane urzędów miast i gmin powiatu lęborskiego - ankiety diagnozy do „Programu ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami dla powiatu lęborskiego i gmin powiatu lęborskiego na lata 2004-2011”; Rocznik Statystyczny Województwa Pomorskiego 2002. Tom II, 2002, Urząd Statystyczny w Gdańsku; Ludność. Stan oraz struktura demograficzna i społeczno-ekonomiczna. Województwo pomorskie. 2002, 2003, Urząd Statystyczny w Gdańsku. 2 3 4 Ludność. Stan oraz struktura demograficzna i społeczno-ekonomiczna. Województwo pomorskie. 2002, 2003, Urząd Statystyczny w Gdańsku. prognoza ludności na rok 2010, „Rocznik Statystyczny Województwa Pomorskiego 2002, Tom II, 2002, Urząd Statystyczny w Gdańsku. Rocznik Statystyczny Województwa Pomorskiego 2002. Tom II, 2002, Urząd Statystyczny, Gdańsk. 9 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko Rys. 2 10 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko 1.3. Rynek pracy i struktura zatrudnienia Według danych z 2002 r. odsetek bezrobotnych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym wynosił w powiecie lęborskim 20,5, przy średniej wojewódzkiej 12,8. Tabela 3. Lp. Udział bezrobotnych w miastach i gminach powiatu lęborskiego w 2002 r. Jednostki administracyjne Odsetek bezrobotnych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym Udział kobiet wśród bezrobotnych 1. województwo pomorskie 12,8 54,4 2. powiat lęborski 20,5 54,3 3. gmina Cewice 22,7 57,3 4. gmina Nowa Wieś Lęborska 23,3 52,5 5. gmina Wicko 24,5 54,4 6. miasto Lębork 19,2 54,9 7. miasto Łeba 16,2 48,0 Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Pomorskiego 2002, Tom II, 2002, Urząd Statystyczny, Gdańsk. Największe bezrobocie odnotowano w gminie Wicko (24,5%), a w pozostałych gminach wiejskich powiatu lęborskiego wskaźnik ten był niewiele niższy (ok. 23%). Najmniejsze bezrobocie było w Łebie. Odsetek bezrobotnych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym wynosił tu w 2002 r. ok. 16%, co i tak było wartością wyższą od średniej w wojewódzkiej (ok. 13%). Udział kobiet wśród osób bezrobotnych w powiecie lęborskim był w 2002 r. analogiczny do wskaźnika dla województwa (ok. 54%). Najmniej kobiet wśród bezrobotnych (48%) odnotowano w Łebie, a najwięcej (ponad 57%) w gminie Cewice. Na terenie powiatu lęborskiego odnotowano 5619 zakładów osób fizycznych, z czego na poszczególne sekcje przypadało: - „handel i naprawy” – ok. 33% zakładów; - „hotele i restauracje” – ok. 15%; - „budownictwo” – 11%; - „przetwórstwo przemysłowe” – 10 % - „obsługa nieruchomości i firm, nauka” – blisko 10%; - „transport, gospodarka magazynowa i łączność” – blisko 7%. Spośród pracujących w gospodarce narodowej 10826 osób, 38% zatrudnionych było w sekcji przemysł, blisko 13% w edukacji, 10% w „ochronie zdrowia i opiece społecznej”, po ponad 7 % w „obsłudze nieruchomości i firm, nauce” oraz „administracji publicznej, obronie narodowej, obowiązkowych ubezpieczeniach zdrowotnych i społecznych”. W sekcji „budownictwo” zatrudnionych było ok. 6%, natomiast w „rolnictwie, leśnictwie i łowiectwie” zaledwie 2% ogólnej liczby pracujących w gospodarce narodowej. Spośród mieszkańców powiatu, których źródłem utrzymania jest praca, aż 93%5 utrzymuje się z pracy poza rolnictwem. Z niezarobkowych źródeł utrzymuje się znaczny odsetek (40%) ogółu liczby ludności. 5 Ludność. Stan oraz struktura demograficzna i społeczno-ekonomiczna. Województwo pomorskie. 2002, 2003, Urząd Statystyczny w Gdańsku. 11 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko Rys. 3 12 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko 1.4. Rolnictwo W powiecie lęborskim występują generalnie dobre warunki dla rozwoju rolnictwa, zróżnicowane przestrzennie. Tabela 4. Klasa bonitacyjna Jakość gleb rolniczych na terenie powiatu lęborskiego Użytki rolne [ha] gm. Cewice RII i ŁII m. Lębork m. Łeba* gm. Nowa Wieś Lęborska gm. Wicko Łącznie powiat - - 10 7 17 RIII i ŁIII 215 60 4949 3009 8233 RIV 2282 216 7784 2154 12436 RV 2192 80 2659 1087 6018 RVI 1149 106 756 740 2751 - - 43 26 69 RzVI * brak danych Źródło: Krzyżak J., Odzimek W., 2001, Profil społeczno-gospodarczy powiatu lęborskiego, FRDL – MISTIA, Kraków Grunty klas bonitacyjnych RIII i ŁIII stanowią blisko 28% powierzchni użytków rolnych powiatu, natomiast grunty klasy RIV – ok. 42 %. Grunty klas RV i RVI łącznie zajmują blisko 30% powierzchni użytków rolnych. Jak wynika z tabeli 4, najlepsze gleby znajdują się w centralnej części powiatu (gminy Nowa Wieś Lęborska i Wicko). Grunty klas RIII i ŁIII oraz RIV stanowią łącznie ponad 79% powierzchni użytków rolnych w gminie Nowa Wieś Lęborska i ponad 49 % w gminie Wicko. Dominującym kierunkiem produkcji rolnej w powiecie jest kierunek zwierzęcy (ok. 36% indywidualnych gospodarstw rolnych) i mieszany (ponad 31%6). Na 100 ha użytków rolnych przypadają 57,4 sztuki bydła i trzody7 (przy średniej dla województwa 130,2) w tym z dominacją trzody (36,6 sztuk, przy średniej wojewódzkiej 102,98). Średnia powierzchnia indywidualnych gospodarstw rolnych w powiecie wynosi 20ha9, przy średniej wojewódzkiej 12,5 ha10. Indywidualne gospodarstwa rolne skupiają ponad 76% użytków rolnych powiatu. 6 7 8 9 10 11 Na terenie powiatu lęborskiego prowadzona jest gospodarka rybacka w gminach11: Cewice: obiekty hodowli ryb łososiowatych w Osowie (rz. Okalica i Czarny Potok), w Analiza tendencji rozwojowych gospodarstw rolniczych w powiecie lęborskim. Informacja dla Komisji ds. Rolnictwa, Leśnictwa i Ochrony Środowiska Rady Powiatu Lęborskiego z dnia 17.04.2000 r. (maszynopis). Analiza tendencji rozwojowych gospodarstw rolniczych w powiecie lęborskim. Informacja dla Komisji ds. Rolnictwa, Leśnictwa i Ochrony Środowiska Rady Powiatu Lęborskiego z dnia 17.04.2000 r. (maszynopis). Rocznik Statystyczny Województwa Pomorskiego 2002. Tom I, 2002, Urząd Statystyczny, Gdańsk. Krzyżak J., Odzimek W., 2001, Profil społeczno-gospodarczy powiatu lęborskiego, FRDL-Mistia, Kraków. Rocznik Statystyczny Województwa Pomorskiego 2002. Tom II, 2002, Urząd Statystyczny, Gdańsk. Wg danych Starostwa Powiatowego w Lęborku: „Wykaz hodowli ryb łososiowatych na terenie pow. Lębork wg stanu na dzień 01.01.2004 r.” oraz wg danych Z. Lisieckiego. 13 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko Osowie (Czarny Potok II – brak pozwolenia wodno-prawnego), w Okalicach (rz. Okalica), w Unieszynie (rz. Unieszynka); ponadto w Siemirowicach (rz. Bukowina) znajduje się obiekt możliwy do uruchomienia; - Wicko - gospodarka rybacka prowadzona jest na wodach jeziora Łebsko przez Spółkę Rybacką „Sandacz” z siedzibą w Łebie, a na jez. Sarbsko przez Gospodarstwo Jeziorowe „Sarbsk” Andrzej Turek; - Nowa Wieś Lęborska – obiekty hodowli ryb łososiowatych w: Lubowidzu (rz. Węgorza), Lubowidzu Rybnik (dwa obiekty - rz. Kisewa i cieki leśne), Kębłowie Nowowiejskim (dwa obiekty - rz. Kisewa), Chocielewku Dolnym (rz. Łeba), Pogorzelicach (dwa obiekty rz. Pogorzelica i ciek leśny), Malczycach-Rybki (rz. Okalica);12 - w Lęborku – hodowla ryb łososiowatych w Lęborku – Drętowo (rz. Okalica); - w mieście Łeba (w tym połowy morskie przybrzeżne). Na terenie powiatu lęborskiego w przeszłości funkcjonowały powszechnie również Państwowe Gospodarstwa Rolne, przejęte w większości przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa. Tereny te są aktualnie dzierżawione rolnikom indywidualnym i innym podmiotom. 1.5. Turystyka Powiat lęborski charakteryzuje się atrakcyjnością turystyczną o znacznym zróżnicowaniu przestrzennym. Do najatrakcyjniejszych należą tereny położone w pasie nadmorskim – miasto Łeba i część gminy Wicko. Znaczna atrakcyjność turystyczna powiatu nie znajduje odzwierciedlenia w istniejącym stanie zagospodarowania turystycznego (poza Łebą), zwłaszcza bazy noclegowej. Tabela 5. Miejsca noclegowe turystyki w powiecie lęborskim (wg miast i gmin) w 2003 r. Liczba miejsc noclegowych Lp. Jednostki admini-stracyjne Stan obecny sezonowe 2011r. całoroczne ogółem ogółem % sezonowe całoroczne ogółem 1. powiat lęborski 11845 2042 13887 100,0 100390 25640 126030 2. gmina Cewice - - - 0,00 - 180 180 3. gmina Nowa Wieś Lęborska 77 63 140 1,00 390 310 700 4. gmina Wicko 1745 550 2295 16,53 - - - 135 135 0,97 - 150 150 1294 11317 81,50 100.000 25.000 125.000 5. miasto Lębork 6. miasto Łeba13 Źródło: Szkolne Schronisko Młodzieżowe 10023 dane urzędów miast i gmin powiatu lęborskiego - ankiety diagnozy do „Programu ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami dla powiatu lęborskiego i gmin powiatu lęborskiego na lata 2004-2011” Według danych szacunkowych z 2003 r. 14 15, na terenie powiatu funkcjonowało 13887 miejsc noclegowych turystyki. Miejsca całoroczne stanowią zaledwie 15 % ogólnej liczby 12 13 14 15 Wg danych Starostwa Powiatowego w Lęborku: „Wykaz hodowli ryb łososiowatych na terenie pow. Lębork wg stanu na dzień 01.01.2004 r.” oraz wg danych Z. Lisieckiego. Rocznik Statystyczny Województwa Pomorskiego 2002. Tom II, 2002, Urząd Statystyczny, Gdańsk. Dane urzędów miast i gmin powiatu lęborskiego - ankiety diagnozy do „Programu ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami dla powiatu lęborskiego i gmin powiatu lęborskiego na lata 2004-11”. Rocznik Statystyczny Województwa Pomorskiego 2002. Tom II, 2002, Urząd Statystyczny, Gdańsk. 14 proeko Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim miejsc noclegowych. Największa część bazy turystycznej powiatu skupiona jest w Łebie (ok. 82% miejsc noclegowych) oraz w gminie Wicko (ponad 16%). Pozostałe miejscowości pełnią znikome funkcje w obsłudze ruchu turystycznego powiatu. 15 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko 1.6. Produkcja pozarolnicza Do największych zakładów przemysłowych na terenie powiatu należą zakłady przemysłu rolno-spożywczego, przetwórstwa ryb, elektrotechnicznego, maszynowego, materiałów budowlanych, zakłady eksploatacji surowców, zakłady przemysłu farmaceutycznego i drzewnego (zakłady meblarskie, stolarnie i tartaki). Do największych zakładów na terenie powiatu lęborskiego należą następujące zakłady: 16 w Lęborku: - Zakład Przerobu Drewna Lasów Państwowych; - Zakłady Przemysłu Drzewnego „Poltarex”; - Tartak „Drewbal” Przerób Drewna; - Zakład Przerobu Drewna (tartak) przy ul. I Armii WP 25; - Pomorska Korporacja Drewna S.A.; - „Mosaik-Profil” Sp. z o.o. (produkcja mebli); - PPH „AMG” s.c. (produkcja kontenerów); - Odlewnia Żeliwa i Metali Nieżelaznych „SPOMEL”; - „KASTA” Laboratorium Fotograficzne; - „Balexmetal” (materiały budowlane); - Cegielnia „Dawia”; - Cegielnia „Wienerberger”; - „Farm Frites Poland” S.A. (produkcja frytek); - „Robex” PPU Sp. z o.o.; - eksploatacja złoża Lębork I („Wienerberger Ceramika Budowlana” Sp. z o.o); - eksploatacja złoża Lębork V (Cegielnia „Dawia”); - „Numafa Polska” Sp. z o.o.; - „Profarm”; - PPU „Stagal”; - PHU „MIMAL”; - PPUH „Raflin”; w Łebie: - zakład przetwórstwa rybnego „DOS”; - zakład przetwórstwa rybnego „Ternaeben - Pl”; - zakłady przetwórstwa rybnego „Morfish”; - Stocznia „Gryf” przy ul. Turystycznej; w gminie Cewice16: - „Lessafre bio-corporation” w Maszewie Lęborskim (dawna Kaszubska Wytwórnia Drożdży); - ZHU Ubój, Rozbiór i Przetwórstwo, Stanisław Dyszer” w Cewicach; Dane Urzędu Gminy Cewice - ankieta diagnozy do „Programu ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami dla powiatu lęborskiego i gmin powiatu lęborskiego na lata 2004-2011”. 16 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko 17 - Rzeźnia Spółka z o.o. w Oskowie; - zakład przetwórstwa drzewnego „Drewcom” Sp. z o.o. Lębork-Mosty. w gminie Nowa Wieś Lęborska: - Tartak – Przerób Drewna „Drewbal” z Nowej Wsi Lęborskiej; - Tartak w Chocielewku; - Zakład Meblarski „Krasoń” w Nowej Wsi Lęborskiej; - Zakład Stolarski ART Meble w Darżkowie; - Zakład Produkcyjno-Usługowy w Darżewie (produkcja palet); - Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe „Ramkaw” w Nowej Wsi Lęborskiej; - Produkcja palet – usługi transportowe w Nowej Wsi Lęborskiej; - „Timber” Sp. z o.o. w Nowej Wsi Lęborskiej (produkcja palet); - Z.P.U. „Drewpalet” (produkcja palet) – Chocielewko; - Zakład Produkcyjno-Usługowo-Handlowy w Lubowidzu 10a (produkcja palet); - Zakład Obróbki Drewna – Nowa Wieś Lęborska; - Zakład Mechaniki Maszyn „Avalon” w Nowej Wsi Lęborskiej; - PPUH „Hryn-Bud” w Wilkowie;’ - gorzelnie w Leśnicach i Pogorszewie; - eksploatacji kopalin w rejonie miejscowości: Kębłowo, Chocielewko i Nowa Wieś Lęborska – Lębork; w gminie Wicko17: - Zakład Masarniczy Antoni Stelmach i Syn w Zdrzewnie; - piekarnia „Miszk” w Wicku; - PHU „Remix” Sp. z o.o. Zakład Pracy Chronionej w Łebieńcu; - eksploatacja kruszywa naturalnego w Łebieńcu; - zakład eksploatacji kredy jeziornej w Roszczycach; - eksploatacja kruszywa na niewielką skalę we wsi Wojciechowo; - we wsi Charbrowo - eksploatacja kruszywa na niewielką skalę (Cegielnia Charbrowska); - zakład „Segeer Dach” Sp. z o.o. w Łebieńcu - produkcja wyrobów z drewna i dachówki ceramicznej; - Zakłady Metalowe „Charbrowo” Sp. z o.o. w Charbrowie. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Wicko, 1995, Biuro Planowania Przestrzennego w Gdańsku. 17 proeko Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim 2. STRUKTURA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO Pod względem fizycznogeograficznym powiat lęborski położony jest w obrębie trzech mezoregionów: Wybrzeże Słowińsko-Kaszubskie, Pobrzeże Kaszubskie oraz Pojezierze Kaszubskie. Wąski pas północnej części powiatu położony jest w obrębie Wybrzeża SłowińskoKaszubskiego. Obejmuje on ciąg wydm nadmorskich (pas mierzei) i przylegający do niego od południa pas hydrogenicznych równin przymorskich z jeziorami przybrzeżnymi Łebsko i Sarbsko. Region w całości pozostaje w strefie nadmorskiej, ujmowanej jako strefa energetyczno-materialnego oddziaływania morza na środowisko przyrodnicze lądu18. Ukształtowanie powierzchni w obrębie powiatu jest w przewadze równinne – deniwelacje nie przekraczają 2,5 m, jedynie w pasie wydm nadmorskich dochodzą do 10 m. Tereny wyżej położone zbudowane są z piasków drobnych, miejscami występują nasypy i namuły. Wśród zbiorowisk roślinnych na wydmach dominuje nadmorski bór sosnowy. Na równinach organogenicznych o płytkim występowaniu pierwszego poziomu wody podziemnej przeważają łąki i pastwiska porastające gleby torfowe i mułowo-torfowe. Środowisko przyrodnicze tego regionu jest w znacznym stopniu zantropizowane, zwłaszcza w pasie równin hydrogenicznych (poldery, przewaga synantropijnych zbiorowisk roślinnych). Centralna część powiatu lęborskiego położona jest w zasięgu Pobrzeża Kaszubskiego. Jego specyficzna cechą jest występowanie kęp wysoczyznowych (fragmenty Kępy Łebienieckiej, Tawęcińskiej, Salińskiej i Pogorszewskiej), oddzielających je, głęboko wciętych pradolin (Pradolina Łeby) oraz obniżeń (Obniżenie Charbrowsko-Ciekocińskie, Rynna Zwartowska i Kisewskiej Strugi i Dolina Strugi Wilkowskiej). W obrębie kęp wysoczyznowych przeważają powierzchniowo faliste i pagórkowate wysoczyzny morenowe19 20, o urozmaiconej rzeźbie i deniwelacjach rzędu 5-20 m. Najwyżej wyniesiona część powiatu położona jest w strefie pagórków morenowych na wschód od wsi Roszczyce – ok. 120 m n.p.m. W strefie krawędziowej spadki często przekraczają 15%. Zbocza opadające w kierunku Pradoliny Łeby pocięte są głęboko wcinającymi się dolinami rzecznymi i wąwozami, z przejawami występowania procesów stokowych (erozyjnych i osuwiskowych). Utwory powierzchniowe stanowią głównie gliny przewarstwione poziomami piaszczystymi z domieszką żwirów i otoczaków oraz piaski gliniaste. Pierwsze zwierciadło wody podziemnej występuje na ogół na znacznych głębokościach, lokalnie możliwe płytsze występowanie w postaci sączeń śródglinowych. W użytkowaniu zaznacza się przewaga terenów rolnych w części wierzchowinowej, a w strefie krawędziowej dominacja lasów. Duże znaczenie biocenotyczne i ekologiczne posiadają enklawy leśne, zadrzewienia i zakrzewienia, w tym wokół oczek wodnych, drobnych cieków, a także aleje i szpalery przydrożne. Lokalnie w podmokłych zagłębieniach terenu występują torfowiska. Najpotężniejszą formą dolinną oddzielającą wysoczyzny morenowe Pobrzeża Kaszubskiego od wysoczyzn Pojezierza Kaszubskiego jest Pradolina Łeby – rozległa forma dolinna, głęboko wcięta w wysoczyznę morenową. Pradolina Łeby obejmuje dno i terasę zalewową z utworami bagienno aluwialnymi w 18 19 20 Przewoźniak M., 1991, Krajobrazowy system interakcyjny strefy nadmorskiej w Polsce , Rozprawy i Monografie, nr 172, Wyd. UG. Gmina Wicko Studium Uwarunkowań i Kierunków zagospodarowania przestrzennego, 1995, Biuro Planowania Przestrzennego w Gdańsku. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Nowa Wieś Lęborska, 2002, Słupsk. 18 proeko Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim postaci torfów, gytii i namułów organicznych. Lokalnie występują tu utwory piaszczystożwirowe z domieszką części organicznych. Wody gruntowe występują płytko pod powierzchnią terenu i charakteryzują się z dużymi wahaniami poziomu. Omawiany obszar jest bardzo zasobny w wody poziemne (GZWP 107). Wśród gleb przeważają kompleksy gleb torfowych i czarnych ziem o różnym składzie mechanicznym, okresowo za wilgotne lub za suche. Charakterystyczne jest występowanie znacznych powierzchni zróżnicowanych postaci zbiorowisk leśnych oraz zaroślowych zbiorowisk hydrogenicznych, w tym łęgów olszowojesionowych, olsów, brzezin, borów bagiennych, wilgotnych grądów i zarośli wierzbowych oraz duży udział torfowisk różnych typów (niskie, przejściowe, wysokie). Terasy nadzalewowe w obrębie pradoliny to powierzchnie akumulacyjne zbudowane z piasków fluwioglacjalnych sandrów i stożków napływowych, lokalnie przykrytych utworami deluwialnymi. Najmłodsze terasy budują piaski rzeczne z domieszką części organicznych. Wody gruntowe występują na poziomie 0-3 m p.p.t. a ich wahania dochodzą do 1m 21. Południowa część powiatu lęborskiego położona jest w zasięgu mezoregionu Pojezierza Kaszubskiego. Wysoczyzna morenowa pojezierza położona na wysokości ok. 80 – 190 m n.p.m. ma bardzo urozmaiconą rzeźbę terenu. Północny skłon nachylony w kierunku Pradoliny Łeby, pocięty jest licznymi dolinkami erozyjnymi. Występują tu największe deniwelacje - nachylenia terenu przekraczają 25O. W podłożu obszaru występują piaski, żwiry i gliny, stwarzając sprzyjające warunki dla ruchów masowych. Słabo przepuszczalne w wielu miejscach podłoże i duże nachylenia zboczy wpływają na bardzo duży odpływ powierzchniowy wody, co warunkuje rozwój procesów erozyjnych, których efektem są suche formy dolinne. Krawędź wysoczyzny pokrywają lasy miejscami zbliżone składem florystycznym do zbiorowisk naturalnych. W budowie geologicznej dominują utwory zwałowe (głównie gliny, iły i piaski z przewarstwieniami żwirów)22. Wody gruntowe występują na ogół głęboko, lokalne płytsze występowanie związane jest z występowaniem sączeń z soczewek i przewarstwień piaszczysto-żwirowych. Pod względem hydrograficznym powiat lęborski leży w obrębie zlewni dwóch rzek przymorskich: Łupawy i Łeby. Południowa część powiatu znajduje się w zlewni Bukowiny, dopływu Łupawy. Centralna i północna część powiatu należy do zlewni Łeby i jej dopływów Okalicy, Strugi Krępkowskiej (d. Sitnica), Pogorzelicy - dopływy lewobrzeżne oraz Kisewy (d. Kisewska Struga) z dopływem Strugą Wilkowską (d. Reknica), Charbrowskiej Strugi, Strugi Białogardzkiej i Chełstu - dopływy prawobrzeżne. W granicach powiatu znajduje się fragment jeziora Łebsko (jego całkowita powierzchnia wynosi 7140 ha, a w granicach powiatu ok. 1580 ha), jez. Sarbsko (651,7 ha), Jez. Lubowidzkie (158,2 ha), Jez. Kamienieckie (138,0, ha częściowo w granicach powiatu), Jez. Święte (35,9 ha, częściowo w granicach powiatu) oraz liczne drobniejsze zbiorniki, jak Oskowo, Brody, Osowo i Czarne. Charakterystykę hydrologiczną23 rzek powiatu lęborskiego prezentują tabele 6 – 10. 21 22 23 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Nowa Wieś Lęborska, 2002, Słupsk. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Lębork, 2001, Gdańsk. www.rzgw.gda.pl. 19 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko Tabela 6. Źródło: www.rzgw.gda.pl Tabela 7. Zestawienie przepływów charakterystycznych dla Łeby i jej dopływów (dla okresu1951-1980) Rzeka Profil SNQ - roczne[m3/s] Łeba (pow. powiatu) Miłoszewo 0,453 Okalica most nad drogą Lubowidz - Lębork 0,987 Okalica do dopływ spod Strasznicy 0,249 Okalica ujście do Łeby 0,38 Łeba Lębork 2,048 Kisewa (Kisewska Struga) Białocin (pow. dopływu) 0,281 Kisewa (Kisewska Struga) pow. ujścia Strugi Wilkowskiej 0,360 Kisewa (Kisewska Struga) Nowa Wieś 0,493 Kisewa (Kisewska Struga) ujście Do Łeby 0,560 Łeba Chocielewko 2,746 Łeba rozwidlenie na Łebę i Kan Łebski 2,793 Pogorzelica Chojnowo 0,313 Dopływ spod Łebina Most drogi Białogarda - Wicko 0,268 Łeba Cecenowo 6,073 Charbowska Struga Charbowo 0,178 Łeba ujście do jez. Łebsko 6,680 Łeba ujście do morza 4,768 Źródło: www.rzgw.gda.pl 20 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko Przepływy charakterystyczne rzeki Bukowiny (1991) Tabela 8. Posterunek wodowskazowy Kilometr Powierzchnia SSQ SQ NQ rzeki zlewni [m3/s] [m3/s] [m3/s] [km] [km2] Kozin (rz. Bukowina) 0.2 211 0,400 1,56 0,60 WQ [m3/s] 2,25 Źródło: www.rzgw.gda.pl Wykaz większych rzek powiatu lęborskiego (poza Łebą) Tabela 9. Lp. Nazwa rzeki Dopływ prawo/lewobrzeżny Całkowita dł. rzeki[km] Pow. podzlewni rzeki [km2] Dopływy Łeby 1 Węgorza l 2 Okalica l 70,20 97,0 3 Kisewa (Kisewska Struga) p. 73,08 136,0 4 Struga Krępkowska (Sitnica) l 79,55 39,7 5 Pogorzelica l 81,15 126,1 6 Białogardzka Struga p. 97,25 136,8 7 Charbowska Struga p. 106,85 36,9 8 Chełst p. 57,3 136,4 Dopływ Łupawy 9 Bukowina p 28,60 210,6 Źródło: www.rzgw.gda.pl 21 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko Tabela 10. Wykaz większych jezior powiatu lęborskiego Powierzchnia [ha] Śr. głęb. jeziora [m] Łebsko* 7140,0 1,6 2 Sarbsko 651,7 1,2 3 Lubowidzkie (Lubowidz) 158,2 8,0 4 Kamienieckie* 138,0 - 5 Święte* 35,9 - Lp. Nazwa jeziora 1 * Jeziora położone częściowo w pow. lęborskim. Źródło: www.rzgw.gda.pl (uzupełnione) Warunki klimatyczne powiatu lęborskiego związane są z położeniem w strefie oddziaływania Morza Bałtyckiego. Pod względem klimatycznym północna i centralna część powiatu należą do Krainy Klimatu Nadmorskiego. Do charakterystycznych elementów klimatu należą: – przewaga wiatrów z sektora zachodniego (W i SW); – stosunkowo wysoka temperatura stycznia (-1,2OC), najwyższe temperatury występują w lipcu (średnia miesięczna 16,7OC), przy średniej temperaturze rocznej 7,7OC; – średnia roczna suma opadów wynosi 679 mm, najwyższe opady notowane są w miesiącu lipcu i sierpniu, a najniższe w okresie od lutego do kwietnia; – największe zachmurzenie występuje w okresie jesienno-zimowym (od listopada do lutego); – krótki i późno zaczynający się okres zimowy; – okres wegetacyjny trwa od I dekady kwietnia do końca listopada (200 – 210 dni). Na kształtowanie lokalnych warunków klimatycznych zdecydowany wpływ wywiera bliskość morza i ukształtowanie terenu. Średnia temperatura powietrza obniża się z 7,5oC w strefie brzegowej do 7oC w centralnej części powiatu. Różnica ta jest wyraźniejsza w sezonie wegetacyjnym kiedy średnie temperatury powietrza temperatury wynoszą odpowiednio 13,6oC i 14,6oC24. W strefie nadmorskiej (miasto Łeba) wpływ Bałtyku zaznacza się opóźnieniem pór roku średnio o ok. dwa tygodnie, większą ilością opadów, wilgotnością powietrza i częstotliwością silnych wiatrów. Z punktu widzenia balneologicznego jest to klimat wybitnie bodźcowy, leczniczy, natomiast – poza stosunkowo krótkim sezonem letnim – mało korzystny dla większości form wypoczynku ze względu na silne wiatry, dość niskie temperatury powietrza i relatywnie wysoki opad atmosferyczny25. Położenie części obszaru powiatu w Pradolinie Łeby – rozległej formie dolinnej sprzyja występowaniu stagnacji zimnego powietrza wskutek inwersji typu adwekcyjnego i radiacyjnego. Warunki klimatyczne charakteryzują duże dobowe amplitudy temperatur, 24 25 Gmina Wicko Studium Uwarunkowań i Kierunków zagospodarowania przestrzennego, 1995, Biuro Planowania Przestrzennego w Gdańsku. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Łeby, 2000, Uwarunkowania rozwoju przestrzennego miasta Łeby. 22 proeko Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim inwersje termiczne, częste przymrozki, długie zaleganie pokrywy śnieżnej, duża wilgotność, zaleganie chłodnego powietrza i mgły. W południowej części, na obszarze gminy Cewic, warunki klimatyczne (termicznowigotnościowe) ulegają zaostrzeniu w stosunku do pozostałych gmin powiatu lęborskiego – zimy są bardziej mroźne, lata cieplejsze. Średnia temperatura powietrza półrocza zimowego wynosi 1oC a liczba dni z przymrozkami 60-70 dni. Ilość opadów atmosferycznych jest zróżnicowana, po północnej i północno-zachodniej stronie wzniesień morenowych sumy opadów przekraczają 700 mm rocznie26. 26 Cieplik J., 1999, Środowisko geograficzne powiatu lęborskiego oraz warunki naturalne do wykorzystania w obszarze doliny Łeby, Słupsk. 23 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko 3. ZASOBY PRZYRODNICZE 3.1. Potencjał agroekologiczny Na obszarze powiatu lęborskiego wśród gruntów ornych ponad 20% stanowią gleby klas bonitacyjnych II i III, ok. 55% - gleby klasy IV, 20% - klasy V, i tylko 5% - klasy VI. Podobnie w użytkach zielonych łąki z glebami klas II i III stanowią ok. 20%, IV ok. 55%, V – 20% i VI – zaledwie 5%. Udział procentowy gruntów zaliczanych do poszczególnych kompleksów przydatności rolniczej w gminach powiatu lęborskiego zawiera tabela 11. Tabela 11. Udział procentowy gruntów zaliczanych do poszczególnych kompleksów przydatności rolniczej na obszarze gmin powiatu lęborskiego Kompleksy przydatności rolniczej % udział w ogólnej pow. użytków Użytki zielone Grunty orne 4. 5. 6. 0,0 10,0 39,0 16,7 0,5 35,4 gm. Wicko 8,5 0,7 m. Lębork 8,0 m. Łeba 0,0 gm. Cewice gm. Nowa Wieś Lęborska 2. 3. 7. 8. 9. 2z. 3z. 0,8 40,5 9,2 0,2 0,3 69,4 30,9 20,2 20,6 5,4 1,1 0,1 82,2 17,8 37,8 21,5 15,3 7,2 0,4 8,6 74,9 25,1 0,0 1,8 21,9 41,4 20,1 0,9 5,9 92,7 7,3 0,0 0,0 0,0 20,7 17,2 0,0 62,1 57,9 42,1 Źródło: Warunki przyrodnicze produkcji rolniczej - woj. słupskie, 1987 . 27 Generalnie dobre warunki dla rozwoju rolnictwa (dobre gleby, korzystne ukształtowanie powierzchni i warunki gruntowo-wodne) występują w środkowej i południowej części gm. Wicko oraz niemal w całej gm. Nowa Wieś Lęborska, za wyjątkiem południowo-zachodniej części w Pradolinie Łeby. Obie gminy posiadają znaczne tereny gruntów ornych (odpowiednio 40% i 30%) oraz użytków zielonych (20 i 22%)28. Najmniej korzystne warunki agroekologiczne występują na terenie gminy Cewice (słabe gleby, urozmaicone ukształtowanie terenu) oraz w obrębie miast Łeba i Lębork. Na obszarze miasta Lęborka tereny użytkowane rolniczo przeważnie o glebach słabych i bardzo słabych koncentrują się w peryferyjnych częściach miasta, zwłaszcza od strony zachodniej. W Łebie udział użytków rolnych jest znikomy. 3.2. Potencjał leśny Lesistość gmin i miast w powiecie lęborskimi29 przedstawia się następująco: - Cewice 59,4%; - Nowa Wieś Lęborska 31,6%; - Wicko 31,1%; - Lębork 19,1%; - Łeba 44,8%. 27 28 29 Warunki przyrodnicze produkcji rolniczej - woj. słupskie, 1987. Cieplik J., Środowisko geograficzne powiatu Lęborskiego oraz warunki naturalne do wykorzystania w obszarze doliny Łeby (maszynopis). Rocznik Statystyczny Województwa Pomorskiego 2002. Tom II, 2002, Urząd Statystyczny, Gdańsk. 24 proeko Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim Największe kompleksy leśne koncentrują się w południowej części powiatu (gmina Cewice). Zasoby leśne stanowią duży potencjał gospodarczy i ekologiczny tej części powiatu, a także odgrywają istotną rolę w przestrzeni przyrodniczej i sieci ekologicznej regionu. Są one podstawą rozwoju lokalnego przemysłu drzewnego oraz podstawowym elementem zaplecza dla rozwoju funkcji turystyczno-wypoczynkowej30. Charakterystyczne są zbiorowiska kwaśnych dąbrów i buczyn pomorskich o charakterze zbliżonym do naturalnego, z dużym udziałem, buka, dębu, grabu, sosny i świerka. Stosunkowo dużą lesistością charakteryzuje się miasto Łeba. Lasy koncentrujące się w północnej części miasta w pasie mierzejowym, w całości zaliczone są do lasów ochronnych (wodochronnych i glebochronnych). Występują lasy na siedlisku brzeziny bagiennej i olsu a także typowe postacie boru bażynowego na siedliskach boru świeżego oraz lasy brzozowodębowe. Podstawowym założeniem gospodarki leśnej w mieście Łeba jest : – ochrona i utrzymanie estetyczno-krajobrazowych walorów lasu; – stworzenie najlepszych warunków rekreacji; – korzystne dla zdrowia oddziaływanie środowiska; – kształtowanie leśnego krajobrazu w różnych warunkach środowiska przyrodniczego przy maksymalnym utrzymaniu lasu w stanie zadrzewionym; – zabezpieczenie gleb przed procesami destrukcyjnymi i utrzymaniu ich zdolności retencyjnej. Centralna część powiatu charakteryzuje się umiarkowaną lesistością. Kompleksy leśne, koncentrują się w strefie krawędziowej wysoczyzny (zbocza Pradoliny Łeby). Znaczny udział mają drzewostany zgodne z typem siedliska w niewielkim stopniu zniekształcone lub tworzące zbliżone do naturalnych zbiorowiska leśne Najmniejszy udział procentowy powierzchni leśnej posiada gmina miejska Lębork. Całość powierzchni leśnej w jej obrębie zaliczona jest do kategorii lasów ochronnych. Funkcja ochronna lasów wynika (oprócz faktu położenia w granicach miasta) z ich znaczenia dla obronności Państwa oraz, we fragmentach, z funkcji glebochronnej i uszkodzenia drzewostanów na skutek działalności przemysłowej (II strefa uszkodzeń). 3.3. Potencjał rekreacyjny Powiat lęborski posiada korzystne warunki przyrodnicze do rozwoju rekreacji pobytowej, turystyki kwalifikowanej i agroturystyki, o czym decydują: – strefa brzegowa morza, szczególnie plaża i jej zaplecze; – znaczny udział obszarów cennych przyrodniczo i atrakcyjnych krajobrazowo w strefie pojeziernej – znaczna lesistość i urozmaicenie rzeźby terenu; – istnienie szlaków turystyki pieszej i rowerowej; – rzeka Łeba – szlak turystyki wodnej łączący tereny turystyczno-rekreacyjne Pojezierza Kaszubskiego z terenami nadmorskimi; – występowanie obszarów i obiektów chronionej przyrody o wybitnych walorach w skali krajowej i regionalnej (Słowiński Park Narodowy, rezerwat przyrody „Mierzeja Sarbska”). 3.4. Potencjał wodny 30 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gm. Cewice, 1998, Słupsk. 25 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko Potencjał wodny powiatu lęborskiego dotyczy zarówno wód powierzchniowych jak i podziemnych. Potencjał wodny w zakresie wód powierzchniowych jest znaczny. Stanowią o tym głównie wody Łeby i jej dopływów oraz w południowej części powiatu rzeki Bukowiny. W granicach powiatu znajduje się fragment Jeziora Łebsko – jeziora o największej powierzchni na Pomorzu (całkowita powierzchnia wynosi 7530 ha, a w granicach powiatu 1627 ha) oraz Jez. Sarbsko (677 ha) i Jez. Lubowidz (158 ha). O dużym potencjale wodnym w zakresie wód podziemnych świadczy uznanie czwartorzędowych warstw wodonośnych, na części obszaru powiatu za Główne Zbiorniki Wód Podziemnych, w tym GZWP nr 107 – „Pradolina rzeki Łeby”, GZWP nr 108 – „Salino”, GZWP nr 114 – „Maszewo”. Zasoby wód czwartorzędowych stanowią główne źródło zaopatrzenia miast i miejscowości powiatu w wodę. Tabela 12. Główne zbiorniki wód podziemnych w granicach powiatu lęborskiego. Powierzchnia zbiornika [km2] Wiek utworów wód. Klasa jakości wód średnia gł. ujęć [m] Zasoby dysp. [tys. m3/d] „Pradolina rzeki Łeby” 195 Qp* Id ** 5 - 50 125,00 108 „Zb. m.morenowy Salino” 102 Qm* Ic,Id ** 10 - 40 45,00 114 „Zb. m.morenowy Maszewo” 100 Qm* Ib,Ic ** 10 - 50 43,00 Nr zb. Nazwa zbiornika 107 Źródło: www.rzgw.gda.pl * Wiek utworów wodonośnych: Qm - zb. międzymorenowe; Qp – zb. pradolinny; Klasy czystości wody: Ib - czyste; Ic - nieznacznie zanieczyszczone; Id - znacznie odbiegające od normy. ** 26 proeko Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim Główny Zbiornik Wód Podziemnych nr 107 „Pradolina rzeki Łeby” Środkowa i środkowo-zachodnia część powiatu lęborskiego znajduje się w zasięgu GZWP 107 i jego obszaru ochronnego. Opracowana dla GZWP 107 dokumentacja31 została zatwierdzona decyzją MOŚZNiL Nr KDH 2/013/5914/96 z dnia 30 września 1996 r. Ze względu na konieczność ochrony znacznych zasobów wód podziemnych bardzo podatnych na zanieczyszczenie (płytkie występowanie – strop warstwy wodonośnej 0,5-6 m p.p.t. oraz brak wystarczającej izolacji od powierzchni terenu) w opracowaniu dokumentacyjnym zbiornika wyznaczono dwa obszary ochronne zbiornika: Obszar najwyższej Ochrony (ONO) i Obszar Wysokiej Ochrony (OWO). Zgodnie z Ustawą „Prawo wodne” wymagają one ustanowienia przez dyrektora RZGW. Zgodnie z dokumentacją na Obszarze Najwyższej Ochrony proponuje się wprowadzić następujące zasady gospodarowania: 1. Zakazuje się: a) lokalizowania wysypisk odpadów komunalnych, składowisk odpadów przemysłowych i promieniotwórczych oraz innych niebezpiecznych dla wód podziemnych; b) lokalizowania wylewisk ścieków, gnojowicy i innych substancji niebezpiecznych; c) lokalizowania dużych składów paliw typu ZGPN, CPN oraz innych dużych obiektów przemysłowych uciążliwych dla środowiska; d) zrzutu ścieków sanitarnych, przemysłowych, technologicznych i innych do gruntu lub suchych rowów melioracyjnych; e) w/w zakaz obejmuje również zrzuty kanalizacji deszczowej z terenów zabudowy mieszkaniowej, obiektów przemysłowych oraz gospodarstw rolnych; f) zrzutu ścieków i wód wymienionych w podpunkcie d) i e) bez oczyszczenia do wód powierzchniowych; g) lokalizowania nowych cmentarzy (dotyczy miasta Lęborka); h) magazynowania, składowania odpadów oraz substancji niebezpiecznych bez utwardzonego podłoża i izolacji wykluczającej możliwość przenikania zanieczyszczeń do gruntu; i) lokalizowania innych obiektów (w tym wielkie fermy hodowlane oraz fermy zwierząt futerkowych) lub prowadzenie działalności gospodarczej bez stosowania rygorów w punkcie a)-f), h); j) eksploatacja torfów lub innych surowców mineralnych. 2. Nakazuje się: a) Lokalizacja obiektów potencjalnie niebezpiecznych dla wód podziemnych powinna być poprzedzona rozważeniem alternatywnej lokalizacji poza terenem ONO. W przypadku braku innej lokalizacji, budowa obiektu powinna być poprzedzona: rozpoznanie hydrogeologicznym, hydrogeochemicznym, zaprojektowaniem zabezpieczeń na wypadek awarii. Wody podziemne wokół obiektu powinny być objęte monitoringiem lokalnym. Zrzut wód technologicznych, opadowych i innych powinien być regulowany pozwoleniem wodnoprawnym i objęty systematyczną kontrolą. Zaleca się preferowanie budowy obiektów z zamkniętym systemem krążenia wody. 31 Dokumentacja hydrogeologiczna Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 107 – Pradolina rzeki Łeby, 1995, Przedsiębiorstwo Hydrogeologiczne sp. z o.o., Gdańsk. 27 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko b) Na terenach intensywnych upraw rolniczych (np. wielkohektarowe areały szklarni) stosowanie nawozów sztucznych powinny regulować dopuszczalne dawki ustalone przez stacje chemiczno-rolnicze. c) Konieczne jest objęcie kanalizacją sanitarną i deszczową całego miasta Lęborka oraz podłączeniem do tego systemu Nowej Wsi Lęborskiej i Mostów (dla Mostów zrealizowane). d) Należy objąć lokalnymi systemami kanalizacyjnymi miejscowości, gospodarstwa rolne, oraz inne obiekty zlokalizowane na terenie ONO. Istniejące systemy oczyszczania i odprowadzania ścieków należy zmodyfikować. W pierwszej kolejności dotyczy to wsi: (...)Wicka, Chabrowa Nowej Wsi Lęborskiej, Leśnic, (...). e) Na terenie niżej wymienionych obiektów należy wprowadzić następujące działania: (...) Wysypisko odpadów komunalnych w Lęborku - rozpoznanie warunków hydrogeologicznych i hydrologicznych; - ocena wpływu wysypiska na wody podziemne; - zbadanie zakresu zanieczyszczeń w wodach podziemnych oraz tempa i kierunku przemieszczania się; - monitoring wód podziemnych (4 razy w roku). Wylewisko ścieków technologicznych z zakładów drożdżowych w Leśnicach - rozpoznanie warunków hydrogeologicznych; - ocena wpływu zanieczyszczeń na wody podziemne; - zbadanie zakresu zanieczyszczeń w wodach podziemnych oraz tempa i kierunku przemieszczania się; - monitoring wód podziemnych. (...) Wskazana jest neutralizacja w/w (...) ognisk zanieczyszczeń np. Poprzez bariery ochronne i zamknięte cykle obiegu wody. f) Należy zaniechać eksploatowania lokalnych wysypisk śmieci w miejscowościach Wicko (23), Gęś (24), Krępa Kaszubska (37), Nowa Wieś Lęborska (45), Pogorzelice (49). g) Należy dokonać przeglądu wszystkich pozwoleń wodno-prawnych na zrzut ścieków na obszarze ONO oraz zobowiązać użytkowników tych obiektów, którzy nie posiadają pozwoleń wodno-prawnych, do wystąpienia o nie. h) Zakłady, które eksploatują własne ujęcia wód podziemnych (niezależnie do jakich celów) należy zobowiązać do ustalenia stref ochronnych. Dotyczy to użytkowników wód podziemnych przedstawionych w zał. tekst. nr 3. Wszystkie nieczynne (odłączone) studnie na terenie tych obiektów powinny być zlikwidowane.” Na obszarze (OWO) proponuje się wprowadzić następujące zasady gospodarowania: Zakazy: a) lokalizowania dużych wysypisk komunalnych (np. dla miasta Lęborka), wylewisk, składowisk odpadów przemysłowych i innych niebezpiecznych dla wód podziemnych (np. odpady promieniotwórcze), b) lokalizowania dużych baz paliw typu ZGPN, CPN oraz innych zakładów (obiektów) 28 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko uciążliwych dla środowiska,32 c) lokalizowania zrzutu ścieków sanitarnych, technologicznych, przemysłowych do gruntu lub do wód powierzchniowych bez oczyszczenia, d) lokalizowania wielkich ferm hodowlanych prowadzących bezściółkowy chów zwierząt. Nakazy: a) Budowy lub modernizacji lokalnego systemu kanalizacyjnego wraz z oczyszczalnią ścieków na terenie następujących obiektów: 6-10, 16, 33-36,41,43, 47, 26, 2733. b) Lokalizacja obiektu, który swym charakterem może stanowić zagrożenie dla wód podziemnych, powinna być poprzedzona badaniami hydrogeologicznymi i zastosowaniem odpowiednich zabezpieczeń w trakcie eksploatacji obiektu. Realizowane wysypisko odpadów komunalnych dla miasta Lęborka w Czarnówku powinno być zabezpieczone w sposób uniemożliwiający przedostawanie się odcieków do podłoża i ONO. Koniecznie należy prowadzić monitoring wód poziemnych w sieci piezometrów. c) d) Lokalne (gminne) wysypiska śmieci należy eksploatować w sposób wykluczający możliwość zanieczyszczenia wód podziemnych. Należy prowadzić lokalny monitoring wód podziemnych. Wszystkie studnie nieczynne na terenie OWO należy zlikwidować lub prawidłowo zabezpieczyć. e) Główny Zbiornik Wód Podziemnych nr 108 „Salino” Niewielka, wschodnia część powiatu (rejon wsi Tawęcino) położona jest w zasięgu GZWP 108. Opracowana dla GZWP 108 dokumentacja34, określająca warunki hydrogeologiczne dla ustanowienia obszaru ochronnego czwartorzędowego zbiornika wód podziemnych „Salino” została przyjęta bez zastrzeżeń przez Ministerstwo Środowiska Departament Geologii i Koncesji geologicznych - zawiadomienie DG/kdh/ED/489-6355a/2002 z dnia 03 kwietnia 2002 r. Ze względu na naturalną odporność wód podziemnych na zanieczyszczenia obszar strefy ochronnej GZWP 108 w zasadzie pokrywa się z wyznaczonymi granicami zbiornika (obejmuje nieznacznie szerszy obszar – wytyczenie granic łatwych do identyfikacji w terenie). Na obszarze GZWP 108 nie ma obszarów bardzo wysokiego i wysokiego zagrożenia. Korzystne warunki naturalnej ochrony (nadkład 30-60 m nad użytkowym poziomem wodonośnym, czas przesączania ok. 25 lat) kwalifikują cały obszar do strefy ochrony zwykłej. Zgodnie z ustawą „Prawo wodne” wymaga on ustanowienia przez dyrektora RZGW. Zgodnie z dokumentacją w ramach biernej ochrony wód podziemnych zaleca się następujące zakazy i ograniczenia: 1. Lokalizowania inwestycji szczególnie szkodliwych dla zdrowia i życia ludzi lub mogących pogorszyć stan środowiska o ile proponowane rozwiązania organizacyjne, techniczne i technologiczne nie gwarantują pełnego bezpieczeństwa, głównie z powodu zrzutu ścieków zawierających substancje niebezpieczne i składowanie odpadów niebezpiecznych 2. Lokalizowania inwestycji. mogących pogorszyć stan środowiska i niekorzystnie wpłynąć 32 w szczególnych przypadkach dopuszcza się możliwość lokalizowania obiektów wymienionych w podpunktach a) i b) zgodnie z wykazem w „Dokumentacji hydrogeologicznej...” (1995) „Dokumentacja hydrogeologiczna Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 108 – Salino”, 2001, PG Polgeol S.A., Gdańsk. 33 34 29 proeko Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim na jakość wód musi być poprzedzone raportem OOŚ i uzależnione od zastosowania rozwiązań ograniczających niekorzystny wpływ na środowisko. 3. Zakazuje się rolniczego wykorzystania ścieków i wykorzystywania osadów ściekowych na cele nieprzemysłowe. 4. Zakazuje się rozlewania gnojowicy na polach i w lasach w nieodpowiednich dawkach. 5. Stosowanie nawozów sztucznych i SOR powinny regulować dawki ustalone w przepisach szczegółowych dla danego regionu. Główny Zbiornik Wód Podziemnych nr 114 „Maszewo” Południowo-wschodnia część powiatu lęborskiego położona jest w zasięgu GZWP 114. Opracowana dla GZWP 114 dokumentacja35, określająca warunki hydrogeologiczne dla ustanowienia obszaru ochronnego czwartorzędowego zbiornika wód podziemnych „Maszewo”, została przyjęta bez zastrzeżeń przez Ministerstwo Środowiska Departament Geologii i Koncesji geologicznych - zawiadomienie DG/kdh/ED/489-6355b/2002 z dnia 03 kwietnia 2002 r. Najistotniejszym elementem ochrony wód podziemnych jest usytuowanie w prawie całego GZWP na terenach objętych ochroną prawną (KPK – poza granicą powiatu, OCHK). Zasięg proponowanej w dokumentacji strefy ochronnej w całości znajduje się na terenie Kaszubskiego Parku Krajobrazowego (poza powiatem). Zakazy i ograniczenia związane z użytkowaniem wód podziemnych, odprowadzaniem ścieków do wód i użytkowaniem gruntów na terenie strefy uwzględniają plany zagospodarowanie przestrzennego gmin w związku z utworzeniem KPK i OCHK. Plany te przewidują między innymi: – preferowanie rozwoju gospodarstw ekologicznych z gospodarką ekstensywną – z czym związane są ograniczenia w stosowaniu nawozów; – rozbudowę istniejących oczyszczalni ścieków, budowy nowych, małych oczyszczalni ścieków, biobloków – głównie na terenach o funkcjach turystyczno-rekreacyjnych; – objęcie kanalizacją wsi, zwodociągowanie wsi na bazie istniejących, nie eksploatowanych studni; – zakaz uzyskiwania gruntów pod produkcję rolną poprzez osuszanie torfowisk, oczek wodnych, bagien i łąk położonych w dolinach rzek; – rezygnację z budowy składowisk odpadów; – wydawanie zezwoleń na budowę zakładów dla których nie będzie konieczności wydzielania stref ochronnych; – zalesianie nieużytków i gruntów podatnych na erozję; – ograniczone stosowanie środków do oprysku lasów. W dokumentacji nie przewidziano dodatkowych rygorów związanych z ochroną wód podziemnych. Zgodnie z Ustawą „Prawo wodne” obszar ochronny GZWP 114 wymaga ustanowienia przez dyrektora RZGW. 35 Dokumentacja hydrogeologiczna Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 114 – Maszewo, 2001, PG Polgeol S.A., Zakład w Gdańsku, Gdańsk 30 proeko Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim 3.5. Potencjał surowcowy Na obszarze powiatu lęborskiego występują znaczne zasoby torfu, surowców ilastych i kruszywa naturalnego. Udokumentowane złoża kopalin na obszarze powiatu lęborskiego obejmują: gm. Nowa Wieś Lęborska: – złoże surowców ilastych i ceramiki budowlanej „Lębork” – iły i mułki zastoiskowe – dokumentacja zatwierdzona decyzją Prezesa Centralnego Urzędu Geologii Nr KZK/012/M/1803/67/68, koncesja udzielona firmie Wienerberger Ceramika Budowlana sp. z o.o. na wydobycie surowców ilastych do 1925 r. (Nr 38/95 z dn. 03.11.1995 wydana przez MOŚZNiL); – złoże surowców ilastych i ceramiki budowlanej „Nowa Wieś Lęborska” – dokumentacja zatwierdzona decyzją Prezesa Centralnego Urzędu Geologii Nr KZK/012/S/3329/76) – zasoby utworów zastoiskowych a ilości 8160 tys. m3 w kat. C2, w filarach ochronnych – 282 tys. m3 (stan na 30.06.1975 r.); – złoże surowców ilastych i ceramiki budowlanej „Nowa Wieś Lęborska I” – dokumentacja zatwierdzona decyzją Wojewody Słupskiego Nr 66/64 zn. OS-II-75122-1/94 zasoby iłów zastoiskowych czwartorzędowych 207,5 tys. m3 wg stanu na dzień 01.11.1993 r. ; – złoże kruszywa naturalnego „Kębłowo” – dokumentacja zatwierdzona decyzją Wojewody Słupskiego 1684/96 z dn. 26.09.1996 r., zasoby kruszywa w kat. C2 wynoszą 508 tys. t. Koncesja udzielona inwestorowi prywatnemu wydana decyzją Nr 416/98zn. OS-II-1-7512/37/97/98 Wojewody Słupskiego obowiązuje do 31.12.2017 r.; – złoże kruszywa naturalnego „Kębłowo Nowowiejskie – dokumentacja zatwierdzona decyzją Wojewody Pomorskiego Nr OŚ-Z-7512-2-7/99 z dnia 31.12.1999 r. – zasoby kruszywa 102700 Mg w kat C1. Koncesja (decyzja nr OS-Z-7415-2/00 z dnia 05.06.2000 r. Wojewody Pomorskiego) obowiązuje do 31.12.2006 r. – złoże kruszywa naturalnego „Pogorzelice” – karta rejestracyjna z 1987 r – zasoby w kat C2 806,9 tys. t.; – złoże kruszywa naturalnego „Chocielewko” - zasoby w kat. C1 72,4 Mg; gmina Wicko: – złoża kredy jeziornej i gytii wapiennej „Roszczyce II” z torfem w nadkładzie– zasoby bilansowe w kat. C1 – 6744 tys. t. Stan zasobów na dzień 31.08.199536 wynosi – 4049 tys. t + zasoby bilansowe warunkowe 2280 tys. t; – złoże kruszywa naturalnego drobnego w okolicach Łebieńca - „Łebieniec” – zatwierdzone zasoby na dzień 16.10.1989 r wynosiły 195 tys. m3. Warstwa złoża ma średnią miąższość 9,3 m; – złoże torfowe w Krakulicach eksploatowane przez „Hollas” Sp. z o.o. w Pasłęku; miasto Lębork: Lębork I o powierzchni 680.399 m2: złoże iłów i mułków – o zasobach 1.479.500 m3 udokumentowanych w kategorii „C”; złoże piasków schudzających – o zasobach 1.573.100 m3 udokumentowanych w kategorii „B”; Lębork V o powierzchni 74.768 m2: złoże iłów warwowych i mułków – o zasobach 275.000 m3 udokumentowanych w kategorii „A” i 518 m3 udokumentowanych w kategorii „B”; złoże piasków schudzających – o zasobach 39.000 m3 udokumentowanych w kategorii „A” i 80.000 m3 udokumentowanych w kategorii „B”; 36 Operat ewidencyjny nr 1 PG Polgeol w Warszawie Zakład w Gdańsku. 31 proeko Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim gmina Cewice Kruszywo naturalne w Oskowie. Dotychczasowe opracowania inwentaryzacyjne wykazują, że istnieje dodatkowo na obszarze powiatu możliwość udokumentowania niewielkich złóż kruszywa i piasku, zwłaszcza w strefach krawędziowych na styku Pradoliny Łeby z wysoczyzną morenową oraz dalszych złóż surowców ilastych. Na obszarze powiatu lęborskiego występują znaczące pokłady torfu, z których największe kompleksy znajdują się w pradolinie Łeby. Przeważają torfy niskie. Torfowiska wysokie występują na obszarze położonym pomiędzy miejscowościami Gać i Krakulica oraz w okolicy miejscowości Górka (rezerwat „Las Górkowski” – gm. Wicko). Wielkopowierzchniowe torfowiska wysokie (kopułowe typu bałtyckiego) z zachowaną roślinnością zbliżoną do naturalnej są unikalne w skali kraju. Ze względów ekologicznych oraz z punktu widzenia ochrony zasobów wód podziemnych (GZWP 107) eksploatacja torfów jest niepożądana. Złoża torfu w przeszłości były eksploatowane w rejonie Żelazkowa (gmina Nowa Wieś Lęborska). Teren po eksploatacji poddany został rekultywacji (zalesienie). Aktualnie eksploatowane jest złoże torfu w Krakulicach (gm. Wicko). Obecnie rozważana jest możliwość wykorzystania torfu na cele lecznictwa – Zakład Przyrodoleczniczy Żelazkowo. 32 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko 4. OCENA STANU ŚRODOWISKA 4.1. Gospodarka wodno-ściekowa 4.1.1. Zaopatrzenie w wodę Z wodociągów zbiorczych na obszarze powiatu korzysta około 94% mieszkańców: gmina Cewice - 92%; gmina Nowa Wieś Lęborska - 97%; gmina Wicko - 83%; miasto Łeba - 95%; miasto Lębork - 95%. Zbiorcze zaopatrzenie w wodę mieszkańców wsi powiatu obywa się z ujęć wody zlokalizowanych w poszczególnych wsiach zasilających lokalne wodociągi zbiorowe. Część wsi połączonych jest wodociągami grupowymi W części wsi nadal zaopatrzenie w wodę odbywa się z indywidualnych studni (wierconych i kopanych). Zaopatrzenie miasta Łeby odbywa się z ujęć zlokalizowanych na terenie gminy Wicko (w miejscowościach Nowęcin i Łebieniec). Zaopatrzenie Lęborka odbywa się z ujęcia zlokalizowanego w mieście (Dolina Łeby) oraz z ujęcia zlokalizowanego na terenie gminy Cewice (w miejscowości Okalice). Wszystkie ujęcia posiadają wygrodzone strefy ochrony bezpośredniej, zgodnie z ustaleniami decyzji o pozwoleniach wodno-prawnych, a niektóre z ujęć posiadają strefy ochrony pośredniej. 4.1.2. Źródła zanieczyszczeń wód powierzchniowych i oczyszczanie ścieków Głównymi źródłami zanieczyszczeń wód powierzchniowych na obszarze powiatu lęborskiego są: zrzuty wód pooczyszczalnianych z istniejących systemów kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków; osadnictwo wiejskie oraz obiekty użyteczności publicznej (nie podłączone do systemów kanalizacyjnych); obiekty przemysłowe; duże obiekty gospodarki rolnej oraz gospodarka rybacka; spływy zanieczyszczeń z dróg biegnących przy rzekach. Na terenie miejscowościach: powiatu komunalne oczyszczalnie ścieków funkcjonują w gm. Cewice: Cewice; Łebunia; Oskowo; 33 proeko Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim Maszewo Lęborskie; Siemirowice; gm. Nowa Wieś Lęborska: Nowa Wieś Lęborska (2 oczyszczalnie); Łebień; Janowice; Obliwice; Pogorszewo; Kębłowo Nowowiejskie; gm. Wicko: Wicko (2 oczyszczalnie); Sarbsk; Łeba; Lębork. W większości są to oczyszczalnie mechaniczno-biologiczne o zróżnicowanej przepustowości i sprawności oczyszczania. Największe oczyszczalnie stanowią obiekty zlokalizowane w Lęborku i Łebie (przepustowość maksymalna odpowiednio 12000 m3/d, 8600 m3/d), obsługujące obszar miast oraz odbierające ścieki z miejscowości sąsiednich. Pozostałe oczyszczalnie obsługują pojedyncze wsie lub osiedla i charakteryzują się na ogół niewielką przepustowością (część z nich jest przeciążona). Ponadto w miejscowościach Zdrzewno, Krakulice, Strzeszewo, Roszczyce, Skarszewo i Łebieniec (w dawnych PGR-ach) funkcjonują przestarzałe oczyszczalnie typu Imhoffa. Oczyszczalnie te tylko w niewielkim stopniu oczyszczają doprowadzane ścieki. Do systemów kanalizacji sanitarnej podłączone jest około 74% mieszkańców powiatu. Na tą wartość wpływa głównie liczba mieszkańców Lęborka podłączonych do kanalizacji, dla terenów wiejskich wartość ta wynosi około 36%. Kanalizację sanitarną posiadają (wg ankiet gminnych, 2003): w gminie Cewice (skanalizowane 69%) – miejscowości: Cewice, Łebunia, Oskowo, Siemirowice, Maszewo; w gminie Nowa Wieś Lęborska (skanalizowane 24%) – miejscowości: Mosty, Janowice, Obliwice, Leśnice, Kębłowo Nowowiejskie, Pogorszewo oraz część Nowej Wsi Lęborskiej i część Łebienia; w gminie Wicko (skanalizowane 14,7%)– miejscowości: Sarbsk, Wicko i Nowęcin; miasto Łeba (skanalizowane 95%); miasto Lębork (skanalizowane 95%). 34 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko Rys. 4 35 proeko Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim Ponadto na terenie powiatu funkcjonują przyobiektowe oczyszczalnie ścieków, przeważnie odprowadzających oczyszczone ścieki do gruntu. Najwięcej tego typu obiektów występuje w gminie Nowa Wieś Lęborska. Na pozostałym obszarze gminy ścieki z gospodarstw domowych gromadzone są w zbiornikach bezodpływowych, z których wywożone są do punktów zlewnych w oczyszczalni ścieków lub przez zbiorniki przepływowe odprowadzana jest do gruntu lub do wód powierzchniowych w sposób niekontrolowany. Ścieki przemysłowe oczyszczane są w następujących zakładach: „Lessafre bio-corporation” w Maszewie Lęborskim; Gorzelnia w Leśnicach; PHU „Remix” Sp. z o.o. w Łebieńcu; „Farm Frites” Poland S.A.. Ścieki z „Lessafre bio-corporation” w Maszewie po podczyszczeniu są odprowadzane kolektorem grawitacyjnym na podlęborskie łąki (gm. Nowa Wieś Lęborska), gdzie wykorzystywane są rolniczo. Zgodę na rolnicze wykorzystanie ścieków z ubojni w Oskowie uzyskało również PPUH „Rzeźnia” Sp. z o.o. w Lęborku. Niektóre oczyszczalnie przemysłowe przyjmują również ścieki komunalne z osiedli mieszkaniowych. Do wód powierzchniowych odprowadzane są także wody pochłodnicze z Gorzelni w Pogorszewie, Gorzelni w Leśnicach, Gorzelni w Łebuni i „Lessafre bio-corporation” w Maszewie. Ponadto do cieku trafiają wody z odwodnienia powierzchniowego kopalni kredy jeziornej i gytii wapiennej „Roszczyce II” eksploatowanej przez firmę „Rezwap” S.C. z Łebienia. Źródłami zanieczyszczeń wód powierzchniowych są obiekty hodowli ryb (łososiowatych) w miejscowościach: w gminie Cewice: w Osowie (rz. Okalica i Czarny Potok), w Osowie (Czarny Potok II– brak pozwolenia wodno-prawnego), w Okalicach (rz. Okalica), w Unieszynie (rz. Unieszynka); ponadto w Siemirowicach (rz. Bukowina) znajduje się obiekt możliwy do uruchomienia; w gminie Nowa Wieś Lęborska: w Lubowidzu (rz. Węgorza), Lubowidzu Rybnik (dwa obiekty – Struga Rybnicka i cieki leśne), Kębłowie Nowowiejskim (dwa obiekty - rz. Kisewa), Chocielewku Dolnym (rz. Łeba), Pogorzelicach (dwa obiekty - rz. Pogorzelica i ciek leśny), Malczycach-Rybki (rz. Okalica) w mieście Lębork: Lębork - Drętowo (na rzece Okalicy). Ponadto w sąsiedztwie powiatu lęborskiego funkcjonują kolejne cztery obiekty hodowli ryb łososiowatych oddziaływujące na sta czystości wód powiatu (Rozłazino w gm. Łęczyce na rz. Węgorzy, Kisewo w gm. Łęczyce na rz. Kisewa, Nowina w gm. Potęgowo na rz. Pogorzelicy i Skrzeszewo na rz. Bukowinie w gm. Sierakowice). Hodowla ryb łososiowatych powoduje znaczny przyrost stężeń zanieczyszczeń wód związany z odpływem resztek nie zjedzonej karmy i produktów przemiany materii ryb oraz odtlenienie wody. Ponadto powstają tu uciążliwe osady wymagające rekultywacji. Niekorzystne efekty działalności tych obiektów, zwłaszcza dla krainy pstrąga i lipienia, to także podnoszenie temperatury wody (nagrzewa się na dużej powierzchni stawów) oraz zjawisko tzw. „suchych koryt”(w wyniku poboru wody z rzeki pomiędzy doprowadzalnikiem a odprowadzalnikiem ciek naturalny zostaje prawie pozbawiony wody (np. Malczyce-Rybki na rz. Okalicy i Kębłowo Nowowiejskie na rz. Kisewie). Znaczącym źródłem zanieczyszczeń jest spływ wód opadowych z terenów komunikacyjnych oraz z terenów posiadających kanalizację deszczową. Dotyczy to w szczególności dróg o dużym natężeniu ruchu oraz baz sprzętu rolniczego i stacji paliw. 36 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko Obecnie zgodnie z prawem wodnym na odprowadzanie wód opadowych z terenów utwardzonych miast i wsi do gruntu lub wód powierzchniowych wymagane jest uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego. 4.1.3. Stan czystości wód powierzchniowych Badaniami jakości wód powierzchniowych na obszarze powiatu lęborskiego. Spośród cieków występujących na obszarze powiatu badaniami jakości objęto rzekę Bukowinę, stanowiącą jeden z większych dopływów Łupawy oraz rzekę Łebę wraz z dopływami. Wody Bukowiny (zlewnia rzeki Łupawy) badane były w 2001 r.37. Wody Łeby i jej dopływów badane były w 2000 r.38. Stan czystości wód płynących w punktach pomiarowych zlokalizowanych na obszarze powiatu lęborskiego w latach 2000 i 2001. Tabela 13. Lp. Rzeka Lokalizacja punktu Lębork Mosty 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. Łeba Okalica Kisewska Struga Pogorzelica Białogardzka Str. Charbrowska Str. Chełst Bukowina Lębork III Chocielewko Cecenowo Łeba Osowo I Lębork II Nw. Wieś Lęborska Pogorzelice Białogarda Charbrowo Ulinia Siemirowice Oskowo km biegu fiz-chem 57,8 II 52,4 II 46,6 II 25,5 II 2,0 III 10,5 I 0,1 II 1,2 II 1,5 I 2,9 II 5,7 II 9,3 II 11,4 III 5,7 III Ocena bakt. hydr. III II n.o.n. II n.o.n. II n.o.n. II III n.o.n. n.o.n. II n.o.n. II n.o.n. II II II n.o.n. II n.o.n. II n.o.n. II III n.o.n. n.o.n. n.o.n. ogólna II II II II III II II II II II II II III III Źródło: Pismo WIOŚ w Gdańsku, delegatura w Słupsku dot. Stanu środowiska powiatu lęborskiego, z dnia 04.11.2003 r. W 1995 r. WIOŚ badał stan czystości pięciu jezior położonych na obszarze powiatu lęborskiego (tab. 14). 37 38 Raport o stanie środowiska województwa pomorskiego na podstawie badań monitoringowych przeprowadzonych w 2001 roku, 2002, WIOŚ, Gdańsk. Stan czystości wód płynących zlewni rzeki Łeby na podstawie badań przeprowadzonych w 2000 roku, 2001, WIOŚ w Gdańsku, Delegatura w Słupsku. 37 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko Tabela 14. Lp. Stan czystości wód jeziornych na obszarze powiatu lęborskiego w 1995 r. Jezioro Powierzchnia Objętość misy [ha] [tys. m3] Klasa czystości Kat. podatności na degradację 1. Łebsko 7140 117521 III III 2. Sarbsko 651 8074 III poza kategorią 3. Lubowidzkie 158,2 12706 III II 35,9 - n.o.n. poza kategorią - III poza kategorią 4. Święte 5. Kamienieckie 138 Źródło: Pismo WIOŚ w Gdańsku, delegatura w Słupsku dot. Stanu środowiska powiatu lęborskiego, z dnia 04.11.2003 r. Raport o stanie środowiska województwa gdańskiego w 1995 r., 199639. 4.2. Źródła i stan zanieczyszczenia powietrza 4.2.1. Źródła zanieczyszczeń atmosfery Źródła emisji zanieczyszczeń do atmosfery na terenie powiatu lęborskiego stanowią: - emitory obiektów przemysłowych; - lokalne kotłownie zespołów zabudowy mieszkaniowej (osiedlowe); - indywidualne źródła ciepła zabudowy mieszkaniowej i obiektów usługowych (tzw. emisja niska); - zanieczyszczenia komunikacyjne (emisja liniowa samochodowej przebiegających przez teren gminy); wzdłuż ciągów komunikacji - emisja niezorganizowana pyłu z terenów pozbawionych roślinności i z terenów o utwardzonej nawierzchni, głównie komunikacyjnych oraz dawnych wyrobisk surowców mineralnych; - emisje niezorganizowane pochodzące z ferm hodowlanych, oczyszczalni ścieków, składowisk odpadów głównie w zakresie odorów oraz tlenków azotu. Główne źródła skoncentrowanej emisji zanieczyszczeń do atmosfery zlokalizowane są w mieście Lęborku. Są to przede wszystkim obiekty przemysłowe (w tym, głównie Cegielnia „Wienerberger”, Cegielnia „Dawia”, Odlewnia Żeliwa i Metali Nieżelaznych „Spomel”). Znaczącą emisją charakteryzują się również obiekty przemysłowe zlokalizowane w Łebie (zakłady przetwórstwa rybnego), w Nowej Wsi Lęborskiej (głównie zakłady na terenie dawnego POM), Lędziechowie (cegielnia), oraz w Łebieńcu, Charbrowie i Łebuni. Istotnymi źródłami zanieczyszczeń atmosfery są również kotłownie komunalne osiedli mieszkaniowych, głównie w Lęborku, Cewicach, Siemirowicach i Wicku oraz dużych obiektów turystycznych w Łebie. Większe kotłownie centralnego ogrzewania posiadają również niektóre budynki użyteczności publicznej (np. ZOZ w Lęborku, szpital, świetlice wiejskie itp.). Istotnym obszarowym źródłem emisji jest zwarta zabudowa wielorodzinna w śródmiejskiej części Lęborka, która ze względu na zagęszczenie zabudowy (duża liczba emitorów) charakteryzuje się niekorzystnymi warunkami przewietrzania, z czym wiąże się 39 Raport o stanie środowiska województwa gdańskiego w 1995 r., 1996, WIOŚ, Gdańsk. 38 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko skłonność do powstawania zastoisk powietrza i lokalnych inwersji. Podobną uciążliwością charakteryzuje się zabudowa w Łebie zaopatrywana w ciepło głównie z kotłowni indywidualnych. Są to w większości kotłownie na paliwo stałe. Nieliczne obiekty wykorzystują jako źródło ciepła olej opałowy lub gaz. Na terenach wiejskich powiatu najliczniejsze są indywidualne źródła energii cieplnej, o zróżnicowanych technologicznie i paliwowo „paleniskach”, jednak w znacznym stopniu tradycyjnie wykorzystujących węgiel i drewno. W związku ze znacznym rozproszeniem zabudowa wiejska i związane z nią paleniska nie stanowią uciążliwego źródła zanieczyszczeń. W sytuacjach dużych zgrupowań lub zwartej zabudowy, sumaryczna wielkość emitowanych zanieczyszczeń może stanowić źródło lokalnej uciążliwości w sezonie grzewczym. Istotnym źródłem zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego jest komunikacja samochodowa. Rozkład i natężenie zanieczyszczeń związany jest z przebiegiem tras komunikacyjnych o dużym natężeniu ruchu pojazdów. Wielkość wpływu na środowisko w zakresie zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego uwarunkowana jest pośrednio natężeniem ruchu pojazdów, określonego liczbą pojazdów na dobę. Według pomiarów z 2000 r.40, trasy o największym natężeniu ruchu stanowią: droga krajowa nr 6 (E28); droga wojewódzka nr 213; droga wojewódzka nr 214; Źródłem emisji niezorganizowanej na obszarze powiatu są m.in. tereny powierzchniowej eksploatacji surowców mineralnych (głównie emisja pyłu) oraz składowiska odpadów, przede wszystkim w Czarnówku, Oskowie i Lucinie (obiekty w Oskowie i Lucinie nie spełniają wymogów dla składowisk zorganizowanych). Składowiska odpadów charakteryzują się emisją pyłów i gazów (zawierających m.in. NH3, CO2, H2S) oraz zanieczyszczeń mikrobiologicznych, mogących rozprzestrzeniać się na znaczne odległości w postaci aerozoli. Istotną uciążliwość stwarza emisja odorów. Dotyczy to również nieczynnych składowisk odpadów (nie w pełni zrekultywowanych). Podobna uciążliwość ma miejsce w otoczeniu oczyszczalni ścieków. W szczególności dotyczy to oczyszczalni ścieków w Lęborku, wokół której wyznaczono obszar ograniczonego użytkowania. Znaczącym źródłem odorów jest teren deszczowania ścieków przemysłowych pochodzących z „Lessafre bio-corporation” o/Maszewo. Od czasu uruchomienia na terenie zakładu podczyszczalni ścieków uciążliwość ta uległa znaczącemu ograniczeniu. Ponadto źródłami odorów oraz tlenków azotu są duże obiekty hodowlane. Uciążliwość tych obiektów koncentruje się głównie w najbliższym ich sąsiedztwie, powodując dalsze pogorszenie warunków aerosanitarnych. 40 Ruch drogowy 2000, 2001, BP-BdiM „Transprojekt Warszawa”, Warszawa. 39 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko 4.2.2. Stan aerosanitarny na obszarze powiatu Na terenie powiatu lęborskiego stan aerosanitarny badany jest przez WIOŚ w Gdańsku oraz PSSE w Lęborku. Wyniki pomiarów NO2 i SO2 metodą pasywną, z punktów pomiarowych WIOŚ zlokalizowanych w Lęborku (cztery punkty pomiarowe) Łebie (dwa punkty) oraz w gminach Cewice, Nowa Wieś Lęborska i Wicko (w 2001 r. – punkty zlokalizowane w centrum wsi gminnej, w 2002 r. – punkty zlokalizowane na terenie gminy) przedstawia tabela 15. Tabela 15. Wartości stężeń NO2 i SO2 w punktach pomiarowych sieci WIOŚ na obszarze powiatu lęborskiego Stężenie średnioroczne NO2 Lp. µg/m3 Stanowisko 2001 Stęż. średnior. SO2 µg/m3 % normy 2002 2001 2002 2001 2002 1. Lębork ul. Pionierów 10,2 11,3 25,50 28,25 2,7 3,4 2. Lębork pl. Pokoju 15,4 15,7 38,50 39,25 3,6 6,0 3. Lębork ul. Jana Pawła II 12,2 12,0 30,50 30,00 2,2 - 4. Lębork ul. Krzywoustego 11,3 12,6 28,25 31,50 2,8 3,4 5. Łeba ul. Sosnowa 6,3 9,1 15,75 22,75 2,2 3,2 6. Łeba ul. Turystyczna 7,1 6,6 17,75 16,50 1,4 2,0 7. gm. Cewice 7,5 5,7 18,75 14,25 1,9 1,9 8. gm. Nowa Wieś Lęborska 9,5 4,1 23,75 10,25 - - 9. gm. Wicko 8,5 5,0 21,25 12,50 1,4 0,8 wartość dopuszczalna stężenie średnioroczne Da = 40 µg/m3 Źródło: Pismo WIOŚ w Gdańsku, delegatura w Słupsku dot. Stanu środowiska powiatu lęborskiego, z dnia 04.11.2003 r. Na stacjach monitoringowych PSSE w Łebie i Lęborku wykonywane są pomiary stężeń NO2, SO2, i pyłu zawieszonego. Uzyskane wartości przedstawia tabela 16. Tabela 16. Średnioroczne wartości stężeń zanieczyszczeń monitoringowych PSSE w Lęborku i Łebie atmosfery Lębork Rok 3 NO2 µg/m SO2 µg/m3 Pył zawieszony µg/m 3 na stacjach Łeba 2000 2001 2000 2001 18 17 19 12 6 19 6 8 12 16 11 14 Źródło: Raport o stanie środowiska województwa pomorskiego...(2002) Ponadto na terenie Łeby prowadzone są badania opadu pyłu w kilku punktach pomiarowych. Średnie dla miasta wartości opadu pyłu, opadu ołowiu i kadmu przedstawia tabela 17. 40 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko Tabela 17. Średnie wartości opadu pyłu ogółem, ołowiu i kadmu w Łebie w latach 2000 2001 Lębork 2000 Opad pyłu ogółem [g/m2/rok] Opad ołowiu [g/m /rok] 69 Łeba 2001 46 2000 39 2001 40 2 0,009 0,005 0,004 0,015 2 0,00195 0,00036 0,00016 0,00147 Opad kadmu [g/m /rok] Źródło: Raport o stanie środowiska województwa pomorskiego...(2002). Zmierzone wartości zanieczyszczeń na terenie powiatu były znacząco niższe od wartości dopuszczalnych zgodnie z obowiązującymi w okresie wykonywania pomiarów normami41. Brak danych pomiarowych nt. innych zanieczyszczeń atmosfery. 4.3. Klimat akustyczny 4.3.1. Źródła hałasu Do podstawowych źródeł pogarszających warunki akustyczne na terenie powiatu lęborskiego należą: - ruch kołowy odbywający się wzdłuż głównych dróg przecinających obszar powiatu; szczególnie uciążliwość ta przejawia się w rejonach przebiegu tras przez tereny osiedli zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zwartej zabudowy wiejskiej; - lotnisko wojskowe w Siemirowicach (także lotnisko zapasowe w rejonie Piotrowa); - obiekty przemysłowe (w tym przemysł drzewny); - tereny eksploatacji kopalin i bazy transportowe. Głównym źródłem hałasu na obszarze powiatu jest komunikacja samochodowa. Największym natężeniem ruchu oraz emisją hałasu odznacza się droga krajowa nr 6 (E28). Natężenie ruchu na tej drodze badane było w 2000 r. 42: na odcinku Kębłowo – Lębork – 7644 poj./d; w Lęborku – 6550 poj./d; na odcinku Lębork – Słupsk – 6638 poj./d; WIOŚ w Gdańsku przeprowadził w 2000 r. pomiar natężenia hałasu od drogi krajowej w miejscowości Leśnice (na terenie gminy Nowa Wieś Lęborska) (Raport o stanie środowiska..., 2001). Uzyskana wartość średnia natężenia dźwięku wyniosła w tym punkcie Laeq = 75,6 dB, przy maksymalnym natężeniu Lmax = 97,8 dB. W okresie pomiarów natężenie ruchu pojazdów wynosiło 306 poj./h (przy 15,7% udziale pojazdów ciężkich). 41 42 Załącznik nr 1 do Rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 28.04.1998 roku, w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu atmosferycznym (Dz.U. Nr 55 z dnia 06.05.1998 r.). Ruch drogowy 2000, 2001, BP-BdiM „Transprojekt Warszawa”, Warszawa. 41 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko Ponadto przez obszar gminy przebiegają drogi wojewódzkie43,: nr 212 charakteryzująca się natężeniem ruchu na odcinku Osowo – Czarna Dąbrówka – 1252 poj./d. nr 213 charakteryzująca się natężeniem ruchu: na odcinku Główczyce – Wicko – 1008 poj./d; na odcinku Wicko – Żelazna – 942 poj./d. nr 214 charakteryzująca się natężeniem ruchu: na odcinku Puzdrowo – Osowo – 4678 poj./d. na odcinku Osowo – Lębork – 3177 poj./d; na odcinku Lębork – Wicko (na północ od Lęborka) – 5673 poj./d. na odcinku Wicko – Łeba – 4058 poj./d. Przez obszar gminy przebiegają linie kolejowe, w tym linia Gdańsk – Szczecin charakteryzująca się znacznym natężeniem ruchu zarówno osobowego jak i towarowego i związaną z tym dużą uciążliwością akustyczną. Pozostałe linie kolejowe odznaczają się umiarkowanym natężeniem ruchu. Uciążliwość akustyczna związana z funkcjonowaniem tych linii kolejowych jest niewielka. Jedynie na obszarach zwartej zabudowy hałas kolejowy może mieć istotne znaczenie. Ruch pociągów osobowych i towarowych koncentruje się w ciągu dnia. Uciążliwość przejazdów pociągów związana jest ze stanem trakcji kolejowej oraz taboru. Lotnisko wojskowe w Siemirowicach charakteryzuje się niewielką liczbą startów i lądowań samolotów (obecnie 2 samoloty). Wokół obiektu została wyznaczona strefa ochronna (w odległości 5000 m) z ograniczeniami dla zabudowy. Większość punktowych, przemysłowych źródeł hałasu zlokalizowana jest w miastach, głównie w Lęborku. Są to przede wszystkim: - Cegielnia „Wienerberger”; - Cegielnia „Dawia”; - „Mosaik-Profil”; - PPH „AMG”; - PPUH „Raflin”; - „Farm Frites” Poland S.A. Do głównych punktowych źródeł uciążliwości akustycznej w Łebie należą: – Chłodnia Firmy „Morfish” przy ul. Wybrzeże; – Stocznia „Gryf” przy ul. Turystycznej; – pozostałe tereny w porcie morskim Łeba; – „Polmarco” Sp. z o.o. w Łebie. Zakład „Polmarco” Sp. z o.o. uzyskał w 2001 r. decyzję określającą dopuszczalny poziom hałasu przenikającego do środowiska. 43 Ruch drogowy 2000, 2001, BP-BdiM „Transprojekt Warszawa”, Warszawa. 42 proeko Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim Istotnym źródłem hałasu jest zakład „Lessafre bio-corporation” o/Maszewo. Zgodnie z pomiarami WIOŚ w Słupsku w 1998 r. stwierdzono przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu w porze dziennej w wyniku funkcjonowania Kaszubskiej Wytwórni Drożdży w Maszewie Lęborskim (obecnie „Lessafre bio-corporation” o/Maszewo). Nowy zakład uzyskał w 2003 r. pozwolenie na emitowanie hałasu do środowiska. Do obiektów przemysłowych występujących na obszarze powiatu, stwarzających lokalną uciążliwość akustyczną oraz będących źródłem wibracji, należą również zakłady przemysłu drzewnego (w tym tartaki) zlokalizowane w Lęborku, Nowej Wsi Lęborskiej, Chocielewku, Darżewie i Lubowidzu. Źródłem hałasu jest również praca sprzętu wydobywczego w obrębie terenów eksploatacji kopalin. Tereny tego typu występują w rejonie miejscowości Kębłowo, Chocielewko oraz Nowa Wieś Lęborska – Lębork. Na terenach rekreacyjnych (głównie miasto Łeba) bardzo dużą uciążliwość powoduje hałas imprez masowych i skupisk ludności, zwłaszcza w okresie letnim. Jest to hałas o największym natężeniu w godzinach dziennych, ale największej dokuczliwości w czasie nocnym. 4.4. Promieniowanie elektromagnetyczne Źródłami niejonizującego promieniowania elektromagnetycznego są przede wszystkim linie elektroenergetyczne wysokiego napięcia: – 400 kV: Rekowo Lęborskie – Wilkowo – Garczegorze – Pogorszewo – Janowice. 110 kV: Opalenie (Żarnowiec) – Wicko; 110 kV: Wicko – Lębork; – 110 kV: Węgornia – Ługi – Mosty – Lębork; – 110 kV: Lębork – Leśnice – Darżewo. Podobnym oddziaływaniem charakteryzują się również główne punkty zasilania (GPZ) zlokalizowane w Wicku oraz w Lęborku: przy ul. Krzywoustego (w południowej części miasta) i przy ul. Nowy Świat (w części północnej). Źródłami promieniowania elektromagnetycznego na obszarze powiatu są również stacje telefonii komórkowej zlokalizowane w miejscowościach: – Cewice; – przy trasie Osowo Lęborskie – Łebunia; – Kamieniec; – Pogorzelice; – Czarnówko (dwa maszty); – Lędziechowo; – Lucino; – Wicko; – Łeba (dwa maszty: na kominie kotłowni hotelu przy ul. Morskiej oraz na kominie kotłowni OW „Wodnik” i OW „Interfer” przy ul. Nadmorskiej); – Lębork – kilka stacji, m.in. na kominach cegielni, wieży ciśnień, „Starego Browaru” i ZOZ. 43 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko Promieniowanie stacji telefonii komórkowej emitowane jest na dużych wysokościach (z reguły wieże z antenami o wysokości 40 - 60 m) i nie stanowi zagrożenia dla zdrowia ludzi. Brak udokumentowania wpływu niejonizującego promieniowania elektromagnetycznego na środowisko przyrodnicze. 4.5. Eksploatacja kopalin Większe tereny koncesjonowanej eksploatacji kopalin na obszarze powiatu lęborskiego zlokalizowane są w okolicach miejscowości: – Oskowo – gm. Cewice – Chocielewko - gmina Nowa Wieś Lęborska; – Kębłowo Nowowiejskie (2 złoża) - gmina Nowa Wieś Lęborska; – Pogorzelice - gmina Nowa Wieś Lęborska; – Nowa Wieś Lęborska (2 złoża) - gmina Nowa Wieś Lęborska; Roszczyce - gmina Wicko; Łebieniec - gmina Wicko; Krakulice - gmina Wicko (eksploatacja torfu) Lębork (3 złoża) - częściowo w Lęborku, częściowo na terenie gminy Nowa Wieś Lęborska. Największe tereny eksploatacji kopalin występują w północnej części Lęborka i w rejonie Nowej Wsi Lęborskiej. Wyrobiska poeksploatacyjne występujących tu glin ceramicznych i żwiru zajmują znaczne powierzchnie. Większość tych wyrobisk nie jest już eksploatowana. Część z nich została częściowo zrekultywowana (wyrównanie stoków i den niecek). Na terenach tych następuje spontaniczna sukcesja roślinności, głownie niskiej. Na obszarze powiatu poza koncesjonowaną eksploatacją kopalin obserwuje się również, że część złóż udokumentowanych jest eksploatowana nielegalnie oraz ma miejsce pozyskiwanie surowców z niezbilansowanych nagromadzeń piasku, kruszywa, np. w okolicach Łebienia, w Chocielewku, Dziechlinie, Kębłowie, Lubowidzu. W przeszłości, w okolicach miejscowości Żelazkowo odbywała się eksploatacja torfu (w obrębie Pradoliny Łeby). Wg Studium... (2002)44 spowodowała ona m.in. naruszenie reżimu hydrologicznego i częściową degradację torfowiska „Czarne Bagno”. Niekontrolowana gospodarka w zakresie pozyskiwania kopalin w rejonie Lubowidza doprowadziła m.in. do przerwania ciągłości warstw wodonośnych. 4.6. Gospodarka odpadami stałymi 4.6.1. Rodzaj, ilość i źródła powstawania odpadów Odpady z sektora komunalnego (gr. 20 03 01) Zgodnie z treścią ustawy o odpadach art.3, p.3, odpady komunalne to odpady powstające w gospodarstwach domowych a także odpady nie zawierające odpadów niebezpiecznych, pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. Szacunek ilości odpadów komunalnych powstających na obszarze powiatu lęborskiego, kwalifikujących się do wywożenia, przedstawia tabela 18. 44 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Nowa Wieś Lęborska, 2002. 44 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko Tabela 18. Ilości odpadów komunalnych powstających na obszarze powiatu lęborskiego, kwalifikujących się do wywożenia Lp. Miasto Gmina 1. gm. Cewice 2. gm. Nowa Wieś Leborska 3. gm. Wicko 4. m. Lębork 5. m. Łeba Liczba Ilość odpadów tys. m3/rok mieszkańców Mg/rok Stałych gospodar sektor stwa turystyka usługi gospodar domowe czy 7.249 4,6 1,5 2,0 690 195 300 12.023 7,1 2,4 0,01 1.060 310 2 5.617 2,5 0,2 0,9 0,2 380 28 117 30 37.046 42,6 11,1 6,0 7.670 1.665 1080 4.100 4,1 6,5 2,6 615 845 335 Razem 66.035 60,9 6,7 18,5 10.415 873 2.622 Źródło: Materiały archiwalne urzędów miast i gmin powiatu lęborskiego 0,8 120 9,0 1.532 razem 8,1 1.185 9,5 1.372 3,8 555 59,7 10.415 14,0 1.915 95,1 15.442 W Łebie oraz gminach Wicko i Cewice wywożone odpady obliczane są wg objętości. W Lęborku i Nowej Wsi Lęborskiej wywożone odpady są ważone na składowisku. Obliczone szacunkowo wielkości wynikają z przyjęcia następujących złożeń: - wskaźniki nagromadzenia zostały w gminach zróżnicowane w zależności od wielkości wsi obrębowych: przyjęto: we wsiach do 300Mk - 0,4 m3/Mk/rok; -//-//- od 300 do 700 Mk - 0,5 -//-; -//-//- od 700 do 1.000 Mk - 0,6 -//-; -//-//- powyżej 1.000 Mk - 0,8 -//-; - średnia gęstość odpadów w gminach 150 kg/m3; - w Łebie przyjęto 1,0 m3/Mk/rok i 150 -//-; - w Lęborku 1,15 -//i 180 -//-; - dla sektora usługowego: w gminach i w Łebie 0,2 m3/Mk/rok; w Lęborku 0,3 -//-; - dla ludności czasowej – turystyka sezonowa i całoroczna: w Łebie; w sezonie letnim 0,2 m3/os./rok; -//- zimowym 0,05 -//-; - średnia gęstość odpadów z turystyki 130 kg/m3; - w sektorze gospodarczym szacunek własny masy odpadów średnio w roku wynika z analizy zakładów istniejących na danym terenie. W przeliczeniu na 1 mieszkańca w powiecie lęborskim ilość odpadów komunalnych wynosi: 0,234 Mg/Mk./rok, tj. 1,44 m3/Mk./rok. 45 proeko Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim Powyższe obliczenia odnoszą się do odpadów wytwarzanych, natomiast faktyczna masa odpadów wywożonych na składowiska jest nieco mniejsza, ponieważ zawarte umowy i zorganizowany transport nie obejmuje 100% mieszkańców. W gminie Wicko jest to ok. 15% mieszkańców w gminie Nowa Wieś Lęborska 25% i w gminie Cewice ponad 90%. Odpady budowlane (gr. 17) Na odpady z sektora budowlanego składają się głównie odpady obojętne z rozbiórek obiektów jak np. gruz budowlany, materiały ceramiczne, beton, panele i inne elementy gipsowe. Są też inne rodzaje odpadów jak np. drewno, stal, oraz odpady niebezpieczne. Część odpadów budowlanych jest wykorzystywana do utwardzania dróg gminnych. Z uwagi na niewielki zakres robót w gminach ocenia się, że do unieszkodliwiania pozostaje średnio: - w Cewicach, Wicku i Nowej Wsi Lęb. - średnio 1,0 tys.m3/rok tj. - 150 Mg/rok - w Łebie - -//- 0,3 -//45 -//W Lęborku w 2002 r. powstało ok. 700 Mg odpadów budowl., w tym: gr. 17 01 01- 470 Mg; 17 01 02 - 95 -//-; 17 01 07 - 48 -//-; 17 01 80 - 80 -//-. Skład odpadów budowlanych jest zmienny w latach. Osady z oczyszczalni ścieków W gminach Cewice, Wicko i Nowa Wieś Lęborska funkcjonują komunalne małe oczyszczalnie ścieków, w których powstaje średnio rocznie około 55 Mg osadów oraz około 20 Mg piasku i skratek. Ilość osadów w oczyszczalniach komunalnych w miastach jest większa: - w Łebie; osady 210 Mg/rok; skratki i piasek 60 -//-; - w Lęborku: osady 4.160 -//-; skratki 168 -//-; piasek 71 -//-. Własną oczyszczalnię posiada Jednostka Wojskowa nr 4089 w Siemirowicach, w gminie Cewice, gdzie co kilka lat wywozi się około 180 Mg osadów. W zakładowej oczyszczalni „Farm Frites” w Lęborku w 2002 r. powstało 6.622 Mg osadów. Odpady z innych źródeł gmina Cewice Jednostka Wojskowa nr 4653 (d. 4089) w Siemirowicach złożyła sprawozdanie z ilości odpadów wytworzonych w 2002 r. 10 01 01 118,751 Mg żużle i popioły paleniskowe 16 01 03 5,057 -//opony 17 04 07 3,9866 -//mieszaniny metali 19 08 05 180,0 -//osady ściekowe 46 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko 19 12 04 20 01 08 20 01 11 20 01 38 20 03 01 0,449 -//36,5 Mg 1,785 -//0,0032 -//3634,4 -//- tworzywa sztuczne i guma odpady kuchenne ulegające biodegradacji tekstylia drewno szlamy ze zbiorników odpływowych służących do gromadzenia nieczystości gmina Wicko Zakład Wyrobu Wędlin „Rzeźnictwo” A. J. J. Stelmach Sp. j. w Zdrzewnie złożył sprawozdanie z ilości odpadów wytworzonych w 2002r. gr. 02 02 81 – odpadowa tkanka zwierzęca stanowiąca materiał szczególnego i wysokiego ryzyka 33,382 Mg; gr. 02 02 03 - surowce i produkty nie nadające się do spożycia i przetwórstwa 76,06 -//-; gr. 02 02 01 - odpady z mycia i przygotowania surowców 1,2 -//-. - miasto Łeba Port Jachtowy i Rybacki – wody zaolejone w ilościach: 2001r. - 153,5 m3; 2002r. - 51,2 -//-. Wraki samochodowe Punkt Skupu Surowców wtórnych, p. K. Bandzmer Lębork, ul. Pionierów 13 posiada zezwolenie na przyjmowanie zużytych i nienadających się do użytku pojazdów samochodowych i wydaje stosowne dokumenty upoważniające do wyrejestrowania samochodu. Na terenie powiatu lęborskiego wyrejestrowano: w 2001 r. 87 szt.; w 2002 r. 48 szt.; do 15.12 2003 51 szt. Odpady niebezpieczne W porównaniu do ilości wydanych decyzji zezwalających na wytwarzanie odpadów niebezpiecznych, sprawozdawczość za 2002 r. jest znikoma i nie daje wiarygodnego poglądu odnośnie faktycznie wytworzonych odpadów niebezpiecznych. Należy przyjąć, że dane odnośnie źródeł, ilości i sposobów unieszkodliwiania będą sukcesywnie zbierane w dalszych fazach wprowadzania systemu ewidencji odpadów. Należy zaznaczyć, że na terenie powiatu nie jest prowadzona zbiórka przeterminowanych lekarstw, które z konieczności trafiają do odpadów komunalnych. 4.6.2. Rodzaj i ilość odpadów poddawanych poszczególnym procesom odzysku Składowisko w Czarnówku Wg sprawozdania za 2002 r. złożonego przez Przedsiębiorstwo Składowania i Przerobu Odpadów Sp. z o.o. w Czarnówku, na składowisko przywieziono następujące ilości i rodzaje odpadów, które podlegają n/w metodom odzysku: 47 proeko Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim R 3 – Recykling lub regeneracja substancji organicznych, które nie są stosowane jako rozpuszczalniki (włączając kompostowanie, lub inne biologiczne procesy przekształcania) R 13 – Magazynowanie odpadów, które mają być poddane procesom recyklingu, odzysku i in. wykorzystania. R 14 – Inne działania umożliwiające wykorzystanie Tabela 19. Odpady ze składowiska w Czarnówku poddawane procesom odzysku. Ilość odpadów Metoda Mg odzysku 1 Odpadowa masa roślinna 39,34 R3 2 Szlamy z mycia, oczyszczania, obierania itp. 258,98 R3 3 Osady z zakładowych oczyszczalni ścieków 6.510,43 R3 4 Inne niewymienione odpady 23,32 R3 5 Popioły lotne z węgla 12,99 R14 6 Żużle odlewnicze 213,16 R14 7 Rdzenie i formy odlewnicze po procesie odlewania 339,00 R14 8 Pyły z gazów odlotowych 310,10 R14 9 Wybrakowane wyroby ceramiczne itp. 0,98 R14 10 Zużyte opony 0,41 R14 11 Odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i 467,53 R14 remontów 12 17 01 02 Gruz ceglany 94,53 R14 13 17 01 07 Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, 47,42 R14 odpadów ceramicznych 14 17 01 80 Usunięte tynki, tapety, okleiny itp. 78,69 R14 15 17 02 01 Drewno 0,36 R13 16 17 02 02 Szkło 4,66 R13 17 17 05 04 Gleba, ziemia w tym kamienie 97,30 R14 18 19 08 01 Skratki 1,90 R13 19 19 08 05 Ustabilizowane komunalne osady ściekowe 4.709,86 R3 20 19 12 01 Papier i tektura 2,13 R13 21 19 12 02 Metale żelazne 14,47 R13 22 19 12 03 Metale nieżelazne 0,69 R13 23 19 12 04 Tworzywa sztuczne 8,72 R13 24 19 12 05 Szkło 8,54 R13 25 19 12 07 Drewno i inne niż wymienione w 19 12 06 24, 24,70 R13 26 20 01 02 Szkło 0,34 R13 27 20 01 11 Tekstylia 3,14 R13 28 20 01 39 Tworzywa sztuczne 5,22 R13 29 20 01 40 Metale 0,56 R13 30 20 02 01 Odpady ulegające biodegradacji 213,57 R3 31 20 02 02 Gleba i ziemia w tym kamienie 32,61 R14 32 20 03 07 Odpady wielkogabarytowe 51,18 R13 Razem 13.567,83 Źródło: sprawozdanie Przedsiębiorstwa Składowania i Przerobu Odpadów Sp. z o.o. w Czarnówku za 2002 r. Lp. Kod Odpadów 02 01 03 02 03 01 02 03 05 02 03 99 10 01 02 10 09 03 10 09 08 10 09 10 10 12 08 16 01 03 17 01 01 Rodzaj odpadów 48 proeko Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim Punkty skupu surowców wtórnych 1. Punkt Skupu p. K. Bandzmer, ul. Pionierów 13, Lębork Wg sprawozdania w 2002 r. skupiono następujące rodzaje i ilości materiałów: grupa rodzaj ilość Mg 20 02 02 - odpadowa tkanka zwierzęca 2,3 16 01 04 - pojazdy zużyte lub nienadające się do użytku119,1 16 06 01 - akumulatory ołowiowe 486,8 17 04 01 - miedź, brąz, mosiądz 43,3 17 04 02 - aluminium 56,3 17 04 03 - ołów 1,0 17 04 04 - cynk 1,7 17 04 05 - żelazo i stal 29.154,5 2. P.P.H.U. „Rena” Z. Pakieła, Mosty ul. Zielona 7 Punkt skupu ul. Pionierów 17 Wg sprawozdania w 2002r. skupiono następujące rodzaje i ilości materiałów: grupa rodzaj ilość Mg 17 04 01 - miedź, mosiądz, brąz 181,6 17 04 02 - aluminium 392,5 17 04 03 - ołów 17,3 17 04 04 - cynk 37,1 17 04 05 - żelazo i stal 279,6 3. Firma Handlowo-Usługowa „TOP-MET” S. Jasień Nowa Wieś Lęborska ul. Grunwaldzka 38; Wg sprawozdania za 2002r. skupiono następujące rodzaje materiałów: grupa rodzaj ilość Mg 15 01 01 – opakowania z papieru i tektury 332,1 Mg; 15 01 02 -//z tworzyw sztucznych 49,1 -//-; * 16 06 06 - selektywnie gromadzony elektrolit 1,65-//-; 17 04 05 – żelazo i stal 382,0 -//-; 17 04 07 – mieszaniny metali 719,0 -//-; 20 01 40 – metale 157,4 -//-. Pozostałe punkty skupu nie złożyły sprawozdań za 2002 r. Selektywna zbiórka surowców wtórnych W 2002 r. w ramach selektywnej zbiórki odpadów na terenie miasta Lęborka zebrano: odpady z tworzyw sztucznych – 17000 kg; stłuczka szklana – 25000 kg. W 2003 r. w ramach selektywnej zbiórki odpadów na terenie gminy Cewice zebrano: odpady z tworzyw sztucznych – 422 m3 stłuczka szklana – 75 m3. Brak danych o ilościach odpadów, zebranych na terenie pozostałych gmin. Odpady powstające w sektorze gospodarczym gmina Cewice; W Jednostce Wojskowej nr 4653 (d. 4089) w Siemirowicach, są sprawozdania za 2002 r. Odzysk dotyczył następujących ilości i kategorii odpadów. 10 01 01 86,321 Mg (żużle i popioły) 49 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko 13 02 08* 19 12 04 20 01 11 20 01 38 1,192 -//0,449 -//0,084 -//0,0032 -//- (oleje silnikowe) (tworzywa sztuczne i guma) (tekstylia) (leki nietoksyczne) Brak danych odnośnie odzysku odpadów w pozostałych jednostkach sektora gospodarczego. Dane takie należy wyegzekwować w dalszym terminie (za rok 2003). 4.6.3. Rodzaj i ilość odpadów unieszkodliwiania poddawanych poszczególnym procesom Składowanie odpadów na składowisku w Czarnówku (metoda D5) Podstawowa metodą unieszkodliwiania odpadów jest ich składowanie składowiskach. na Na terenie powiatu lęborskiego czynne są trzy składowiska. 1. Gmina Nowa Wieś Lęborska – Czarnówko - trafiają tu odpady z Lęborka i gminy Nowa Wieś Lęborska. Wg sprawozdania za 2002 r. złożonego przez Przedsiębiorstwo Składowania i Przerobu Odpadów Sp. z o.o. w Czarnówku, składowano rodzaje i ilości odpadów przedstawione w tab. 20. Tabela 20. Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 Charakterystyka odpadów składowanych na składowisku w Czarnówku Kod odpadu 02 01 99 10 12 08 17 01 01 17 01 02 17 01 03 17 02 02 17 02 03 17 03 80 17 06 04 19 08 01 19 08 02 20 02 01 20 02 03 20 03 01 20 03 03 20 03 07 20 03 99 Ilość w Mg Rodzaj odpadu Inne nie wymienione odpady Wybrakowane wyroby ceramiczne, cegły, kafle Odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remontów Gruz ceglany Odpady7 innych materiałów ceramicznych Szkło Tworzywa sztuczne Odpadowa papa Materiały izolacyjne inne niż wymienione w 17 06 03 Skratki Zawartość piaskowników Odpady ulegające biodegradacji Inne odpady z parków, cmentarzy nieulegające biodegradacji Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne Odpady z czyszczenia placów i ulic Odpady wielkogabarytowe Odpady komunalne niewymienione w innych grupach 334,59 Razem 7,16 4,85 17,76 4,41 2,52 4,21 2,6 119,11 11,99 168,36 70,93 7,57 3,15 10.661,56 12,44 19,01 334,59 11.452,22 Źródło: sprawozdanie Przedsiębiorstwa Składowania i Przerobu Odpadów Sp. z o.o. w Czarnówku za 2002 r. 50 proeko Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim 2. Gmina Wicko, składowisko w Lucinie, trafiają tam odpady z Łeby i części gminy Wicko. Ponieważ na składowisku nie ma wagi, ilość odpadów jest określana przez obsługę wg pojemności i stopnia napełnienia taboru, przywożącego odpady. Ilość odpadów składowana na składowisku w Lucinie: 1998 r. 9,0 tys. m3; 1999 r. 10,4 -//-; 2000 r. 11,4 -//-; 2001 r. 12,8 -//-; 2002 r. 14,3 -//-. 3. Gmina Cewice, składowisko w Oskowie Ponieważ na składowisku nie na wagi, ilość odpadów określana jest przez obsługę wg pojemności i stopnia napełnienia taboru, przywożącego odpady. Rejestracja uwzględnia miejsca skąd przywożone są odpady, w podziale na gm. Cewice i gm. Kartuzy oraz pozostałe gminy. Brak danych o ilości odpadów złożonych na składowisku od początku eksploatacji. Wg danych „Elwoz”, w 2002r. ilość odpadów przywieziona do Oskowa wynosiła: - z terenu gm. Cewice 8,1 tys. m3 tj. ok. 1.185 Mg; - z terenu miasta i gminy Kartuzy 12,8 -//-//1.920 -//-; - z terenu innych gmin 4,6 -//-//675 -//-; 3 razem 25,5 tys. m tj. ok. 3.780 Mg. Spalanie odpadów medycznych (metoda D 10) W spalarni odpadów medycznych działającej przy Szpitalu w Lęborku spalane są odpady szpitalne oraz przywożone z gabinetów medycznych z terenu powiatu lęborskiego: - średnio rocznie za Szpitala ok. 160 Mg; -//-//z gabinetów -//- 6 Mg. Brak sprawozdania z ZOZ za 2002 r. Spalarnia nie spełnia aktualnie obowiązujących wymogów lokalizacji obiektów. 4.6.4. Istniejące systemy zbierania odpadów Odpady komunalne Odpady komunalne powstające w zabudowie mieszkaniowej gromadzone sa w zasadzie w pojemnikach, ustawionych na posesjach. Stosowane pojemniki: - V = 0,11 m3 i podobne małe – w zabudowie zagrodowej i jednorodzinnej; - V = 1,1 m3 i podobne – dla obiektów usługowych i w osiedlach mieszkaniowych; - Kontenery kP 7 - w osiedlach mieszkalnych i sektorze gospodarczym. Pojemniki są własnością częściowo Urzędów Miast i Gmin, firm wywozowych i Spółdzielni Mieszkaniowych. Tylko na terenie gminy Wicko system zbierania odpadów oparty jest na workach firmowych, sprzedawanych w sklepach. Jest to system mało efektywny. Wytwarzający odpady zawierają indywidualne umowy z firmami wywozowymi działającymi na danym terenie. 51 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko Selektywna zbiórka surowców wtórnych System selektywnej zbiórki surowców wtórnych: szkła i tworzyw sztucznych jest systematycznie rozwijany na obszarach: gminy Cewice; w Łebie; w Lęborku. Na terenie gmin: Wicko i Nowa Wieś nie prowadzi się selektywnej zbiórki surowców wtórnych. Odpady poprodukcyjne Podmioty gospodarcze powinny zatwierdzonymi planami. prowadzić gospodarkę odpadami zgodnie z 4.6.5. Rodzaj, rozmieszczenie oraz moc przerobowa instalacji do odzysku i unieszkodliwiania wszystkich odpadów, w szczególności odpadów innych niż niebezpieczne Przedsiębiorstwo Składowania i Przerobu Odpadów Sp. z o.o. w Czarnówku Składowisko odpadów pobudowane zostało na terenie gminy Nowa Wieś Lęborska w miejscowości Czarnówko. Obiektem zarządza Przedsiębiorstwo Składowania i Przerobu Sp. z o.o. w której udziałowcami są: Miasto Lębork i Gmina Nowa Wieś Lęborska. W planie zagospodarowania przestrzennego gminy na cele gospodarki odpadami przeznaczono teren o powierzchni 48 ha. Obecnie w posiadaniu Przedsiębiorstwa jest część terenu o powierzchni 28,85 ha z czego czynna część składowiska zajmuje 5,14 ha. Lokalizacja obiektu jest bardzo korzystna: - dogodny dojazd z Lęborka, gdzie powstaje znaczna część odpadów; - położenie w centralnej części powiatu lęborskiego; - osłonięty lasami od strony południowej, wschodniej i częściowo północnej. Składowisko zostało zbudowane w 1994 r. zgodnie z obowiązującymi przepisami technicznymi i wymogami ekologicznymi. Składowanie odpadów rozpoczęto w 1995 r. Niecka składowiska uszczelniona jest powłoką hydroizolacyjną z geomembrany HDPE grubości 2 mm z przysypką o gr. 0,5 m, wykonany drenaż oraz zbiornik odcieków. Teren ogrodzony. Wyposażenie techniczne: zaplecze techniczno socjalne, waga samochodowa, brodzik dezynfekcyjny, zasieki na surowce wtórne, prasa do belowania, magazyn odpadów niebezpiecznych wysegregowanych z odpadów komunalnych. Na składowisku pracuje sprzęt: kompaktor, spychacz DT-75, ciągnik, spycharko ładowarka. Osady ściekowe z oczyszczalni ścieków miejskich trafiające na składowisko, są osuszane na poletkach a następnie wykorzystywane do rekultywacji terenów pod zalesienie. Podjęte zostały czynności wstępne – próby kompostowania ich wraz z innymi odpadami „zielonymi”. Brak instalacji do odgazowania odpadów. Cały obiekt objęty jest systemem monitorowania wód podziemnych, wyniki są pozytywne. Eksploatacja składowiska prowadzona jest prawidłowo. 52 proeko Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim Instrukcja eksploatacji składowiska została zatwierdzona decyzją Starostwa Powiatowego w Lęborku Nr 20/2002 z dnia 27.3.2002 r. z ważnością do 31.12.2011 r. Składowisko odpadów w Oskowie Właścicielem składowiska jest Urząd Gminy w Cewicach. Wg zawartej umowy, do maja 2004 r. składowiskiem zarządza firma „ELWOZ-Woźniak” Sp. z o.o. w Sierakowicach, ul. Słupska 2. (tel. 058-681-93-970). Składowisko położone jest w odległości ok. 2 km od Oskowa i ok. 6 km od Cewic, w lesie przy drodze z Oskowa do Czarnej Dąbrówki. Składowisko w Oskowie zostało oddane do eksploatacji w dniu 11 marca 1993 r. pismem z dnia 11 marca1993 r. nr IIA-17/16/93 Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Słupsku. Składowisko położone jest na terenie wysoczyzny morenowej, w strefie zalegania piasków i żwirów. Powierzchnia terenu jest morfologicznie bardzo zróżnicowana, deniwelacje dochodzą do kilkudziesięciu metrów. Od strony północnej i zachodniej składowisko otoczone jest lasami, od strony południowej są nieużytkowane grunty rolne a od wschodu przylega niewielki lasek, nieużytek i pastwisko. Od strony północnej, w odległości ok. 0,35 km płynie rzeka Bukowina. Najbliższe siedlisko zlokalizowane jest w odległości ok. 2 km. Ogólna powierzchnia składowiska wynosi 5,16 ha, z czego 0,8 ha stanowi eksploatowana kwatera. Teren składowiska, położonego w głębokiej niecce po wyeksploatowanym żwirowisku nie został ogrodzony. Przed rozpoczęciem eksploatacji nie wykonano żadnych robót przygotowawczych. Składowisko nie posiada uszczelnienia dna i skarp, brak systemu zbierania odcieków. Do wysypiska prowadzą dwie drogi: stara droga dochodząca do dna wyrobiska oraz nowa przez las, prowadząca do wierzchołka skarpy, co umożliwia zrzucanie odpadów. Starostwo Powiatowe w Lęborku decyzją nr ROŚ II-7624/22/3/2003 z dnia 27.03.2003 r. zatwierdziło „Instrukcję eksploatacji składowiska odpadów komunalnych w Oskowie gm. Cewice”, która obowiązywać będzie do dnia 31 grudnia 2005 r. Zrezygnowano z wykonania piezometru kontrolnego, ponieważ do głębokości 23m ppt nie stwierdzono występowania wód gruntowych. Przyjęto, że jest to głębokość która w przybliżeniu odpowiada rzędnej poziomu wody w rzece Bukowinie. Na składowisku pracuje jeden spychacz DT-75 służący do przemieszczania i zagęszczania odpadów. Brak wagi, odpady rejestrowane są wg szacunku napełnienia samochodów przywożących odpady. Na składowisko w Oskowie przywożone są odpady komunalne i budowlane z terenu gminy Cewice oraz części powiatu kartuskiego. Na składowisku nie wolno składować odpadów niebezpiecznych oraz płynnych. Brak danych o ilości odpadów złożonych na składowisku od początku eksploatacji. Wg danych „Elwoz”, w 2002 r. ilość odpadów przywieziona do Oskowa wynosiła: - z terenu gm. Cewice 8,1 tys. m3 tj. ok. 1.185 Mg - z terenu miasta i gminy Kartuzy 12,8 -//-//1.920 -//- z terenu innych gmin 4,6 -//-//675 -//razem 25,5 tys. m3 tj. ok. 3.780 Mg Składowisko odpadów w Lucinie Na terenie gminy Wicko, koło osady Lucin zlokalizowane jest składowisko odpadów, którym wg umowy użyczenia zarządza Urząd Miasta w Łebie. Na składowisko w Lucinie 53 proeko Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim przywożone są odpady z Łeby i gminy Wicko. Eksploatacją składowiska zajmuje się Spółka Cywilna „Sanipol” z Łeby; umowa z Urzędem miasta zawarta jest do końca 2005 r. Obiekt w Lucinie funkcjonuje od 1971r. na podstawie decyzji PWRN - Wydz. Rolnictwa i Leśnictwa w Gdańsku z dnia 30 czerwca 1971 r. Składowisko zajmuje obszar o powierzchni 5,26 ha. Teren jest ogrodzony siatką, dno nie uszczelnione. Zaplecze techniczne stanowi budynek gospodarczy murowany, przeznaczony na składowanie środków dezynfekcyjnych i jako dyżurka dla pracowników. Na składowisku wydzielone są kwatery na składowanie surowców wtórnych: szkła i tworzyw sztucznych. Ponadto wydzielone są kwatery do składowania gruzu. Starostwo Powiatowe w Lęborku decyzją nr 04/2003 z dnia 13.3.2003 r. zatwierdziło „Instrukcję eksploatacji składowiska odpadów w Lucinie gm. Wicko”, która obowiązywać będzie do 31.12.2005 r. Brak wagi, odpady rejestrowane są wg szacunku napełnienia samochodów przywożących odpady. Spalarnia odpadów medycznych Samodzielnego Publicznego Specjalistycznego ZOZ w Lęborku, ul. Zwycięstwa 12 Spalarnia zlokalizowana jest na terenie Szpitala, w budynku wspólnym z kotłownią i pralnią; każde z pomieszczeń ma odrębne wejście. Typ i charakterystyka spalarni: SO – 150-0 - poj. komory spalania 0,28 m3; - wydajność spalania przy wilgotn. 75% 150 kg/h; - temp spalania 1.000-1.300 0C; - gotowość pracy 900 0C; - zużycie paliwa (olej opałowy) 8 – 12 kg/h; - zapotrzebowanie mocy elektr. 2,2 kW; - ilość spalin 1.500 m3; - emitor ceram 4-ro kanałowy z metalowymi wkładami. Termicznemu przekształceniu odpadów w spalarni podlegają odpady szpitalne oraz z ok. 70 gabinetów medycznych z terenu powiatu lęborskiego: średnio miesięcznie: 13,0 Mg ze szpitala 0,5 -//- od innych wytwórców W wyniku spalania powstają odpady niebezpieczne: - gr. 19 01 11* - żużle i popioły paleniskowe, średnio w roku ok. 5,5 Mg. Odpady te wywożone są do Zakładu Utylizacyjnego w Gdańsku – Szadółkach. Spalarnia SO-150 jest urządzeniem przestarzałym, w którym trudno jest dotrzymać obecne wymagania ochrony środowiska. Nie posiada instalacji oczyszczania spalin umożliwiającej redukcję zanieczyszczeń kwaśnych (HCl, HF, SO2), dioksyn, furanów,, met. ciężkich (Hg, Cd, As), brak jest też kontroli przebiegu procesu (pomiary temp., ciśn., stężenia tlenu oraz wilgotn. gazów w komorze dopalania) oraz systemu informowania o wystąpieniu ewentualnej awarii. Spalarka nie posiada dodatkowych zabezpieczeń przed spadkiem temperatury podczas spalania lub podaniem odpadów do komory o zbyt niskiej temperaturze. Ciepło powstające w procesach spalania nie jest odzyskiwane, nie dokonuje się pomiarów wielkości emisji zanieczyszczeń do atmosfery. Wniosek: stosowana technologia nie spełnia wszystkich wymagań dotyczących tego typu instalacji. 54 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko Decyzja Wojewody Pomorskiego z 29.11.99 nr 05-7635/ SM/6/99/eb zezwalająca na wytwarzanie odpadów niebezpiecznych i unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych pochodzących z terenu szpitala oraz przyjmowanych z zewnątrz z innych służb medycznych i weterynaryjnych w spalarni typu SO-150 – ważna jest do 31.12.05 r. Decyzja Wojewody Pomorskiego z 12.1.01 nr OŚ-III/6610/108-1/2001/ZW o dopuszczalnej emisji dla kotłowni szpitala i spalarni odpadów szpitalnych ważna jest do 31 stycznia 2005 r. 4.6.6. Wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie zbierania, transportu, odzysku oraz unieszkodliwiania odpadów innych niż niebezpieczne Przedsiębiorstwa zbierające odpady Na terenie powiatu lęborskiego, w zakresie odbioru odpadów komunalnych działają firmy umieszczone w tabeli 21. Tabela 21 Niektóre firmy zajmujące się odbiorem odpadów komunalnych na terenie powiatu lęborskiego. Lp. Nazwa Adres 1. Usługi Komunalne i Transportowe „RETHMANN” Lębork ul. Kossaka 91/95 2. Przeds. Wielobranżowe :AGORA” S.A. ul. Kossaka 81 3. ELWOZ” Sp. z o.o. Oddział Sierakowice Sieraowice ul. Słupska 2 Osowo gm. Cewice Łeba ul. Nowęcinska 31 Usługi Komunalne i Transportowe Z. Naczk 5. „SANIPOL” Sp. c. Usługi Sanitarno Transportowe K. Kokociński i A. Wąsik Źródło: Materiały archiwalne urzędów miast i gmin powiatu lęborskiego 4. Tabela 22. Nazwa 1. Przeds. Usługowo Transport „O-MED.” Z. Hinca ZRHU „NEUTIL” D. J. Kotarscy „SERWIS SŁUPSK” Sp. z o.o. ul. Grodzka 6 Usługi Transportowo Sprzętowe Kowalewski, Babij 3. 4. gm. Cewice m. Łeba gm. Wicko Firmy prowadzące obiór odpadów innych niż komunalne Lp. 2. Obsługiwane gminy miasto Lębork gmina Cewice gm. Nowa Wieś Lęborska miasto Lębork gm. Cewice gm. Nowa Wieś Lęborska gm. Cewice Adres Załakowo 14 83-342 Kamienica Królewska Dudzicze gm. Dębnica Kasz. 76-200 Słupsk ul. Grodzka 6 Lubowidz 14 Zakres działalności Nr decyzji Starostwa Pow. gr. 18 01 03 zezw. Nr 58/00 z 29.12.00 gr. 02 01 utylizacja padłych zwierząt gr. 13 05, 13 08, 16 07 20 01 zezw. Nr 25/02 z 16.7.02 Gr. 10 09 zezw. Nr 37/02 z 5.9.02 55 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko 5. 6. 7. Transport” Roboty Ziemne Zmechanizowane J. Rudnicki „Tagen Serwis” Gendera 84-351 Nowa Wieś Lęborska ul. Polna 5A gr. 17 01 01 zezw. Nr 6/03 z 7.4.03 76-200 Słupsk ul. Piłsudskiego 10/2 Zakład Ogólnobudowlany J. Karolik Lębork ul. Jagiellońska 12 C gr. 17 06 odpady zawierające azbest zezw. Nr 18/03 z 16.6.03 gr. 17 06 odpady zawierające azbest zezw. Nr 20/03 z 26.6.03 Źródło: Materiały archiwalne urzędów miast i gmin powiatu lęborskiego Przedsiębiorstwa prowadzące działalność związaną z odzyskiem odpadów. Największym zakładem prowadzącym odzysk odpadów jest Przedsiębiorstwo Składowania i Przerobu Odpadów Sp. z o.o. w Czarnówku. Ponadto na terenie powiatu funkcjonują punkty skupu surowców wtórnych, wymienione w tabeli 23. Tabela 23. Firmy prowadzące skupu surowców wtórnych Lp. Właściciel 1. Kazimierz Bandzmer 2. Skup i Sprzedaż Surowców Wtórnych E.M. Sopyłło 3. P.P.H.U. ”Gumet” P.P.H.U. ”Rena” Z. Pakieła 5. „Metal Car” M. Marszałek 6. Kazimierz Bandzmer 4. Adres Lębork ul. Pionierów 13 Lębork ul. Pionierów 7 Lębork ul. Głowackiego 1 Lębork ul. Pionierów 17 Lębork ul. Staromiejska 3/2 Łeba ul. Kościuszki 118 Nr i data decyzji Starostwa Powiatowego 9/99 z 25.3.99 21/02 z 16.5.2002r. 33/02 z 18.8.2002 r. 34/02 z 12.8.2002 r. 90/01 z 22.10.2001 r. 28/03 z 8.9.2003 r. 21/02 z 16.5.2002 r. Źródło: Materiały archiwalne urzędów miast i gmin powiatu lęborskiego Selektywną zbiórką surowców wtórnych, (szkła i tworzyw sztucznych) zajmują się: - Na terenie gminy Cewice: „ELWOZ” w Sierakowicach”; - W Łebie: „Sanipol” s.c. w Łebie; - W Leborku: Usługi Komunalne i Transportowe „RETHMANN” Sp. z o.o.Lębork, ul. Kossaka 91-95. 56 proeko Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim Przedsiębiorstwa zajmujące się unieszkodliwianiem odpadów Tabela 24. Wykaz Przedsiębiorstw zajmujących się unieszkodliwianiem odpadów na terenie powiatu lęborskiego Lp. Adres Obsługiwane gminy Właściciel 1. Przedsiębiorstwo Składowania Czarnówko miasto Lębork i Przerobu Odpadów gm. Nowa Wieś gmina Nowa Wieś Lęborska Lęborska 2. „Sanipol” s.c. Łeba miasto Łeba Usługi Sanitarno-Transportowe ul. Nowęcińska 31 gmina Wicko K.Kokociński A.Wąsik 3. „ELWOZ” sp. z o.o. Sierakowice gmina Cewice ul. Słupska 2 Źródło: Materiały archiwalne urzędów miast i gmin powiatu lęborskiego 57 Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim proeko 5. OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU Na obszarze powiatu lęborskiego występują następujące formy ochrony przyrody (w tym krajobrazu), w rozumieniu Ustawy z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody45: - Słowiński Park Narodowy (SPN) – na terenie miasta Łeba i gminy Wicko; - 3 rezerwaty przyrody (na terenie miasta Łeba – 1 i gminy Wicko - 2); - Obszar Chronionego Krajobrazu „Fragment pradoliny Łeby i wzgórza morenowe na południe od Lęborka” (na terenie Lęborka i gmin Cewice oraz Nowa Wieś Lęborska); - użytek ekologiczny; pomniki przyrody. Tabela 25. Formy ochrony przyrody w powiecie lęborskim wg gmin (stan na 30.12.2000 r.) Powierzchnia w ha (z jednym znakiem po przecinku) Miasto/gmina Powierzchnia Parki [ha]) narodowe Rezerwaty przyrody (bez (bez otuliny) otuliny) województwo powiat lęborski Cewice Nw. Wieś Lęborska Wicko Parki krajobrazowe (bez otuliny) razem Obszary Użytki w tym rezerwaty i chronionego ekolopozostałe krajobrazu giczne formy ochrony przyrody Suma pow. objętych różnymi formami ochrony przyrody Stanowiska dokumentacyjne Zespoły przyrodniczokrajobrazowe [ha] Procentowy udział w ogólnej powierzchni miasta /gminy Liczba pomników przyrody 1 829 288,0 23416,2 7 130,1 167 856,2 15 127,9 392 713,0 777,1 23,2 13 054,0 597 092,3 32,6 1945 70 699,0 2675,7 452,6 0,0 0,0 16 131,0 0,0 0,0 0,0 19259,3 27,2 104 18 786 9 431,0 9 431,0 50,2 17 27 039 6 000,0 6 000,0 22,2 24 2474,9 11,4 62 700,0 39,2 - 653,4 44,1 1 21 608 Lębork 1 786 Łeba 1 480 2322,0 152,9 353,7 299,7 * 700,0 * w styczniu 2003 r na terenie gm. Wicko i gm. Główczyce został uznany za użytek ekologiczny kompleks torfowisk i mokradeł „Karkulice” o łącznej powierzchni 314,63 ha. Źródło: Kostarczyk A., Przewoźniak M. (red.), 2002, Materiały do monografii przyrodniczej Regionu Gdańskiego, T.8. Diagnoza stanu i koncepcja ochrony środowiska przyrodniczokulturowego w województwie pomorskim, Marpress, Gdańsk Słowiński Park Narodowy utworzony został 1 stycznia 1967 r., na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 września 1966 r. (Dz.U. Nr 42 poz.254). Całkowita powierzchnia Parku wynosiła wówczas 18618 ha, z czego ponad 2600 ha46 znajduje się na terenie powiatu lęborskiego (ok. 2300 ha w gm. Wicko i ok. 350 ha w Łebie). SPN utworzono w celu ochrony cennych nadmorskich ekosystemów lądowych i wodnych, w tym unikatowych w skali wybrzeża Europy ruchomych wydm i procesów eolicznych. Ze względu na obszary wydmowe i wodno-błotne stanowi unikat przyrodniczy na kontynencie europejskim i w rejonie Morza Bałtyckiego. Na terenie powiatu SPN obejmuje część wód jez. Łebsko, pas wzdłuż wschodniego brzegu jeziora, półwysep Żarnowski oraz kompleksy leśne: porastający dawne wydmy nadbrzeżne z okresu transgresji morza litorynowego na południe od Półwyspu Żarnowskiego i kompleks leśny porastający wydmy nadmorskie. 45 46 Dz.U. z 2001 r. Nr 99, poz. 1079, zm. z 2001 r. Nr 100, poz. 1085, z późn. zmianami. Rozporządzeniem RM z 02 marca 2004 r. w sprawie Słowińskiego Parku Narodowego (Dz. U. z 16 marca 2004 r. Nr 43) powiększono SPN do 32.744,03 ha, w tym 21.572,89 ha w woj. pomorskim i 11.171,14 ha wód przybrzeżnych Morza Bałtyckiego. Ustanowiono też otulinę Parku o powierzchni 30.220 ha. 58 proeko Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim SPN wpisany został przez Światową Unię Ochrony Przyrody (z kategorią II) na światową listę parków narodowych. W 1977 r. i jako pierwszy w Polsce uznany został przez UNESCO za Światowy Rezerwat Biosfery47. Dla Parku opracowywany jest obecnie plan ochrony (końcowa faza). Rezerwat krajobrazowy „Mierzeja Sarbska” utworzony został w 1976 r., na mocy Zarządzenia MLiPD z dnia 10 listopada 1976 r. (MP Nr 42 z 1976 r., poz. 206) w celu ochrony naturalnych zbiorowisk wydmowych i bagiennych wykształconych w specyficznych warunkach wąskiej (ok. 1 km) mierzei nadmorskiej48. Poza SPN, jest to jedyne miejsce na polskim wybrzeżu z ruchomymi wydmami parabolicznymi. Znajdują się tu torfowiska i bory bażynowe oraz olsy. Stanowi ostoję puchacza. Rezerwat zajmuje powierzchnię 546,63 ha, w tym na terenie powiatu lęborskiego ok. 330 ha. Rezerwat posiada plan ochrony. Rezerwat „Las Górkowski” utworzony został w 1984 r. na mocy Zarządzenia MLiPD49. Rezerwat znajduje się na terenie gminy Wicko i zajmuje powierzchnię 99,4 ha50. Obejmuje on torfowisko wraz z brzeziną bagienną i olesem w dolinie Łupawy (oddziały leśne 316 i 317 Leśnictwa Wrzeście, Nadleśnictwo Lębork). Celem ochrony jest zachowanie torfowiska wraz ze starodrzewem i charakterystycznymi dla gleb torfowych zbiorowisk roślinnych (cel dydaktyczno-naukowy). Florystyczny rezerwat „Nowe Wicko”, utworzony został w 1984 r. na mocy Zarządzenia MLiPD51. Rezerwat znajduje się na terenie gminy Wicko i zajmuje powierzchnię 24, 5 ha52. Obejmuje silnie zarośnięte jezioro eutroficzne wraz ze zbiorowiskami szuwarowymi, zaroślami łozowymi, olesem, łęgiem i brzeziną bagienną (działka ewidencyjna nr 7 na gruntach wsi Wicko, własność Skarbu Państwa). Celem ochrony jest zachowanie zarastającego jeziora z naturalnymi zespołami roślinnymi oraz stanowiska woskownicy europejskiej na południowowschodniej granicy zasięgu. OChK „Fragment pradoliny Łeby i wzgórza morenowe na południe od Lęborka” zatwierdzony został Uchwałą Nr X/42/81 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Słupsku z dnia 08.12.1981 r. w sprawie utworzenia Parku Krajobrazowego „Dolina Słupi” oraz obszarów krajobrazu chronionego (Dz.Urz WRN w Słupsku Nr 9, poz.23). Powierzchnia OChK wynosi 16.731 ha, z czego blisko 92 % (15.350 ha) znajduje się na terenie powiatu lęborskiego. Obszar chronionego krajobrazu obejmuje zalesiony fragment wysoczyzny morenowej i część doliny Okalicy i Unieszynki. Użytek ekologiczny „Karkulice” (uznany przez Wojewodę Pomorskiego w styczniu 2003 r.53) obejmujący kompleks torfowisk i mokradeł na granicy gmin Wicko i Główczyce, o łącznej powierzchni 314,63 ha. W gminie Wicko użytek ten obejmuje działki nr 443 i 445 obr. Charbrowo stanowiące własność Skarbu Państwa w zarządzie Słowińskiego Parku Narodowego. Na terenie powiatu lęborskiego znajdują się 104 pomniki przyrody, z czego 62 na terenie gminy Wicko, 24 na terenie gminy Nowa Wieś Lęborska, 17 w gminie Cewice i 21 w Łebie. Brak pomników przyrody w Lęborku. Wykazy licznych, planowanych na terenie pow. lęborskiego form ochrony przyrody i 47 48 49 50 51 52 53 Czochański J. (red.), 2001, Opracowanie ekofizjograficzne do planu zagospodarowania przestrzennego woj. pomorskiego, Pomorskie Studia Regionalne, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego, Gdańsk. Przewoźniak M., 1995, Ochrona przyrody w regionie gdańskim, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań. Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z 18 maja 1984 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (MP Nr 15, poz. 108, późniejszymi zmianami). Ochrona środowiska w woj. pomorskim w 2000 r., 2001, Urząd Statystyczny w Gdańsku. Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z 18 maja 1984 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (MP Nr 15, poz. 108, późniejszymi zmianami). Ochrona środowiska w woj. pomorskim w 2000 r., 2001, Urząd Statystyczny w Gdańsku. Rozporządzenie Nr 2/2003 Wojewody Pomorskiego z dnia 9 stycznia 2003 r. w sprawie uznania niektórych obszarów za użytki ekologiczne 59 proeko Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim krajobrazu, zawarte są w 2. części „Programu...”, obejmującej planowane zadania z zakresu ochrony środowiska. 60 proeko Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim 6. ZAGROŻENIA PRZYRODNICZE Zagrożenie powodziowe Dla obszaru powiatu lęborskiego nie zostały wyznaczone obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi zgodnie z ustawą „Prawo wodne”54 – nie zostały sporządzone przez dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej studia określające granice obszarów bezpośredniego zagrożenia powodziowego, nie zostało wydane rozporządzenie ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej określające obszary potencjalnego zagrożenia powodzią. 6.1. Rzeka Łeba na terenie powiatu lęborskiego jest rzeką uregulowaną, płynącą częściowo w obwałowaniu55. Obwałowania funkcjonują również przy jeziorze Łebsko (na granicy Słowińskiego Parku Narodowego). Mimo regulacji rzeki obserwowane były wylewy powodziowe Łeby, m. in. jesienią 1998 r. Sytuacja ta związana była z brakiem konserwacji urządzeń przeciwpowodziowych (zarośnięte koryto oraz skarpy wałów – utrudnienie dla odpływu wezbranych wód i lodów)56. W latach 1999 – 2000 zostały przeprowadzone częściowe prace konserwacyjne umocnień brzegowych w dolinie Łeby (remonty wałów przeciwpowodziowych, wycinka drzew w korycie rzeki). Brak konserwacji i remontu (także modernizacji) urządzeń przeciwpowodziowych na pozostałym obszarze powiatu. Według Studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego sporządzonych dla gmin powiatu lęborskiego, do najbardziej zagrożonych na niebezpieczeństwo powodzi należą: - Miasto Łeba - usytuowanie nad morzem w ujściowym odcinku rzeki Łeby (tereny spełniające warunki dla „obszarów potencjalnego zagrożenia powodzią” wg ustawy „Prawo wodne”). Zagrożenie powodziowe nie obejmuje jedynie pasa wydm zlokalizowanego w graniach miasta; Część południowo-wschodnia miasta znajduje się w zasięgu terenów zalewowych rzeki Łeby (są to tereny spełniające warunki dla „obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzią” wg ustawy „Prawo wodne”); - rejon miejscowości Mosty (gm. Nowa Wieś Lęborska); - tereny zalewowe w dolinie Łeby (międzywale) poniżej Lęborka (gm. Nowa Wieś Lęborska i Wicko); - obszary objęte sztucznym systemem odwadniającym (polderem) w rejonie jez. Sarbsko i tereny położone na zapleczu wałów od jez. Łebsko (gm. Wicko); - brzeg jeziora Łebsko na obszarze SPN (gm. Wicko i m. Łeba); - tereny zalewowe dolin większych dopływów Łeby, w tym Charbrowskiej Strugi, ujście Kisewskiej Strugi (gm. Nowa Wieś Lęborska i Wicko). Poza rejonami miast Łeba i Lębork oraz i miejscowości Mosty, ww. tereny są na ogół nie zainwestowane. Wystąpienie wód Łeby może tu mieć miejsce w przypadku niesprzyjających warunków meteorologicznych, w okresach jesienno-zimowych i wiosennych. 54 55 56 Ustawa z dnia z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo Wodne (Dz. U. z dnia 11 października 2001 r.) z późniejszymi zmianami. Pismo Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych Woj. Pomorskiego w Gdańsku, Terenowy Oddział Lębork, z dnia 15.02.2000 r. Pismo Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych Woj. Pomorskiego w Gdańsku, Terenowy Oddział Lębork, z dnia 15.02.2000 r. 61 proeko Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim W przypadku miasta Łeba system melioracyjny (poldery „Miasto Łeba” i „Sarbsk III”) stwarza możliwość odwodnienia terenu w sytuacji zagrożenia powodziowego. Miasto nie ma kanalizacji deszczowej. Istniejące krótkie odcinki odprowadzają wody opadowe do kanałów, rowów melioracyjnych oraz do kanału Portowego. W przypadku deszczu nawalnego możliwe jest podtapianie ulic. Ochrona przed powodzią wymaga stałego udrażniania ujściowego odcinka rzeki Łeby. W Lęborku pomimo regulacji rzeki znaczna część miasta (w obrębie dawnej terasy zalewowej rzeki) narażona jest na niebezpieczeństwo powodzi przy tzw. wodzie stuletniej. Dynamika brzegu i zagrożenia związane ze zmianami poziomu morza Brzeg morski w granicach powiatu lęborskiego w rejonie Łeby (mierzeja jez. Łebsko), w okresie ubiegłego i bieżącego stulecia (1881-1976) generalnie podlegał akumulacji57. W latach 1960–1983 linia brzegowa mierzei cofała się w tempie 2,11 m w ciągu roku. Równocześnie erozji podlegało podnóże wydmy przedniej. Zapewne podobne procesy występują we wschodniej części Łeby (mierzeja jez. Sarbsko). Ograniczenia w cofaniu się linii brzegowej na tym obszarze związane są z zastosowaniem technicznych środków ochrony brzegów (ostrogi). 6.2. Na mocy Ustawy z dnia 28 marca 2003 r. ustanowiony został wieloletni program mający na celu zabezpieczenie brzegów przed zjawiskiem erozji „Program ochrony brzegów morskich” Dz. U. z 2003 r. Nr 67, poz. 621 z dnia 18 kwietnia 2003 r. W programie zapisano szczegółowe zadania oraz nakłady na ich realizację na wyspecyfikowanych odcinkach brzegu. Na obszarze miasta Łeba program przewiduje na odcinku 180 – 183 km sztuczne zasilanie i modernizację umocnień brzegowych. W ostatnich dwustu latach wystąpił trend wzrostu poziomu morza od 0,5 do 1,5 mm/r (Cyberski i Wróblewski, 1999). Na okres stuletni (wiek XXI) szacuje się wzrost poziomu w przedziale od 30 do 100 cm, Zeidler58 (50–100 cm), Rotnicki i Borzyszkowska59 (50–80 cm), Cyberski i Wróblewski60 (30 cm). W okresie najbliższego dziesięciolecia 2000–2010 średni wzrost poziomu morza nie wywoła prawdopodobnie skali zagrożenia. Ekstremalne wielkości spiętrzeń będą stanowić potencjalne zagrożenia dla brzegu morskiego i jego zaplecza z podtapianiem obszarów przyległych. Działalność profilaktyczna w kierunku umocnienia i podniesienia istniejących zabezpieczeń staje się koniecznością. Skutki przedstawionych procesów na obszarze powiatu lęborskiego dotyczyć będą miasta Łeby i mogą obejmować: - wzrost natężenia abrazji brzegu morskiego; - podniesienie pierwszego poziomu wody podziemnej z podtapianiem niżej położonych terenów; - wzrost zagrożenia powodziowego o charakterze odmorskim. 57 58 59 60 Przyrodnicza waloryzacja morskich części obszarów chronionych HELCOM BSPA województwa pomorskiego. 1 Słowiński Park Narodowy, 2000, Centrum Biologii Morza PAN, Gdynia. Zeidler R., 1992, Assesment of the unverability of Poland‘s Coastal Areas to sea level rise: Aplication of the IPCC Common Methodology, Poland‘s National Foundation Environmental Protection, NFOŚ. Rotnicki K., Borzyszkowska W., 1999, Przyspieszony wzrost poziomu morza i jego składowe na polskim wybrzeżu Bałtyku w latach 1951-90, Ewolucja geosystemów nadmorskich Południowego Bałtyku. Cyberski J, Wróblewski A., 1999, Recent and forecast changes in sea level along the polish coast during the period 1900-2100, Quatenary Studies in Poland, Special issue. 62 proeko Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim LITERATURA I MATERIAŁY ARCHIWALNE Analiza tendencji rozwojowych gospodarstw rolniczych w powiecie lęborskim. Informacja dla Komisji ds. Rolnictwa, Leśnictwa i Ochrony Środowiska Rady Powiatu Lęborskiego z dnia 17.04.2000 r. (maszynopis) Cieplik J., 1999, Możliwości wykorzystania walorów przyrodniczych doliny rzeki Łeby. Środowisko geograficzne powiatu lęborskiego oraz warunki naturalne wykorzystania w obszarze Doliny Łeby, Słupsk. Cyberski J, Wróblewski A., 1999, Recent and forecast changes in sea level along the polish coast during the period 1900-2100, Quatenary Studies in Poland, Special issue Czochański J. (red.), 2001, Opracowanie ekofizjograficzne do planu zagospodarowania przestrzennego woj. pomorskiego, Pomorskie Studia Regionalne, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego, Gdańsk Dane urzędów miast i gmin powiatu lęborskiego - ankiety diagnozy do „Programu ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami dla powiatu lęborskiego i gmin powiatu lęborskiego na lata 2004-11 Dane Urzędu Gminy Cewice, w tym ankieta diagnozy do „Programu ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami dla powiatu lęborskiego i gmin powiatu lęborskiego na lata 2004-2011” Dane Urzędu Gminy Nowa Wieś Lęborska, w tym ankieta diagnozy do „Programu ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami dla powiatu lęborskiego i gmin powiatu lęborskiego na lata 2004-2011” Dane Urzędu Gminy Wicko, w tym ankieta diagnozy do „Programu ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami dla powiatu lęborskiego i gmin powiatu lęborskiego na lata 2004-2011” Dane Urzędu Miasta Lęborka, w tym ankieta diagnozy do „Programu ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami dla powiatu lęborskiego i gmin powiatu lęborskiego na lata 2004-2011” Dane Urzędu Miasta Łeba, w tym ankieta diagnozy do „Programu ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami dla powiatu lęborskiego i gmin powiatu lęborskiego na lata 2004-2011” Dokumentacja hydrogeologiczna Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 107 – Pradolina rzeki Łeby, 1995, Przedsiębiorstwo Hydrogeologiczne sp. z o.o., Gdańsk. Dokumentacja hydrogeologiczna Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 108 – Salino, 2001, PG Polgeol S.A., Gdańsk. Dokumentacja hydrogeologiczna Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 114 – Maszewo, 2001, PG Polgeol S.A., Zakład w Gdańsku, Gdańsk II polityka ekologiczna państwa, 2001 Gmina Wicko Studium Uwarunkowań i Kierunków zagospodarowania przestrzennego, 1995, Biuro Planowania Przestrzennego w Gdańsku Inwentaryzacja i waloryzacja przyrodnicza miasta Lęborka, 2000, Biuro Dokumentacji Przyrody, Gdańsk. Jasnowski M. 1990, Torfowiska woj. słupskiego – stan, zasoby, znaczenie, zasady zagospodarowania, ochrona, Akademia Rolnicza w Szczecinie i Wojewódzkie Biuro Planowania Przestrzennego w Słupsku, „Nauka – Praktyce” 63 proeko Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim Koncepcja gospodarki ściekowej i wodociągowej na terenie gminy Cewice, 2002 Kostarczyk A., Przewoźniak M. (red.), 2002, Materiały do monografii przyrodniczej Regionu Gdańskiego, T.8. Diagnoza stanu i koncepcja ochrony środowiska przyrodniczokulturowego w województwie pomorskim, Marpress, Gdańsk. Krajowy plan gospodarki odpadami (M.P. z 2003r. Nr 11 poz. 159) Krzyżak J., Odzimek W., 2001, Profil społeczno-gospodarczy powiatu lęborskiego, FRDLMistia, Kraków Kształtowanie polityki przestrzennej w województwie słupskim w latach 1995-1998, 1998, wojewódzkie biuro Planowania Przestrzennego, Słupsk Ludność. Stan oraz struktura demograficzna i społeczno-ekonomiczna. Województwo pomorskie. 2002, 2003, Urząd Statystyczny w Gdańsku Ochrona środowiska w woj. pomorskim w 2000 r., 2001, Urząd Statystyczny w Gdańsku Operat ewidencyjny nr 1 PG Polgeol w Warszawie Zakład w Gdańsku Pankau F. (red.), 2002, Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego, Pomorskie Studia Regionalne, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego Pismo WIOŚ dotyczące stanu środowiska powiatu lęborskiego, 2003. Pismo WIOŚ w Gdańsku, delegatura w Słupsku dot. Stanu środowiska powiatu lęborskiego, z dnia 04.11.2003 r. Pismo Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych Woj. Pomorskiego w Gdańsku, Terenowy Oddział Lębork, z dnia 15.02.2000 r. Plan gospodarki odpadami dla woj. pomorskiego, 2003, ARCADIS EKOKONREM Sp. z o.o. Wrocław Polityka ekologiczna państwa na lata 2003 – 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010 Poradnik. Jak własnymi siłami opracować gminny lub powiatowy program ochrony środowiska, 2003, Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Płocku, Starostwo Powiatowe w Płocku, Zarząd Główny LOP. Prognoza skutków wpływu ustaleń planu na środowisko przyrodnicze miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Odzysk i unieszkodliwianie odpadów Oskowo” zmiana MPOZP gminy Cewice, 2001/2002, Biuro Planowania Przestrzennego w Słupsku Program ochrony środowiska dla województwa słupskiego 1997-2010, 1997, Wojewódzkie Biuro Planowania Przestrzennego, Wydział Ochrony Środowiska Urzędu Wojewódzkiego w Słupsku, Słupsk Program ochrony środowiska województwa pomorskiego na lata 2003 – 2010, 2003, ARCADIS Ekokonrem Sp. z o.o., Wrocław, Oddział Katowice Program wykonawczy do II polityki ekologicznej państwa na lata 2002-2010, 2002 Przestrzeganie ustawy o ochronie środowiska na terenie powiatu lęborskiego – powietrze, woda, gleba, 2003, informacja WIOŚ w Gdańsku, Delegatura w Słupsku na sesję Rady Powiatu Lęborskiego w dniu 21.11.2003 Przewoźniak M. (red.), 1995, Ochrona przyrody w regionie gdańskim, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań. Przewoźniak M. 2002, Kształtowanie środowiska przyrodniczego miast. Przykłady z regionu 64 proeko Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim gdańskiego, Wydział Architektury Politechniki Gdańskiej, Gdańsk Przewoźniak M. 2001, Przemiany środowiska przyrodniczego strefy nadmorskiej pobrzeży południowobałtyckich w Polsce, w: Ewa Roo-Zielińska (red.) i Jerzy Solon (red.) „Między geografią i biologią – badania nad przemianami środowiska przyrodniczego”, PAN IGiPZ, Warszawa Przyrodnicza waloryzacja morskich części obszarów chronionych HELCOM BSPA województwa pomorskiego. 1 Słowiński Park Narodowy, 2000, , Centrum Biologii Morza PAN, Gdynia Raport o stanie środowiska województwa gdańskiego w 1995 r., 1996, WIOŚ Raport o stanie środowiska województwa pomorskiego na podstawie badań monitoringowych przeprowadzonych w 2001 roku, 2002, WIOŚ, Gdańsk Raport o stanie środowiska województwa pomorskiego na podstawie badań monitoringowych przeprowadzonych w 2001 roku, 2002, WIOŚ, Gdańsk Raport o stanie środowiska województwa pomorskiego w 2000 roku, 2001, WIOŚ, Gdańsk Raport o stanie środowiska województwa słupskiego w latach 1995 – 1996, 1997, WIOŚ w Słupsk Rocznik Statystyczny Województwa Pomorskiego 2002. Tom I, 2002, Urząd Statystyczny, Gdańsk Rocznik Statystyczny Województwa Pomorskiego 2002. Tom II, 2002, Urząd Statystyczny, Gdańsk Rotnicki K., Borzyszkowska W., 1999, Przyspieszony wzrost poziomu morza i jego składowe na polskim wybrzeżu Bałtyku w latach 1951-90, Ewolucja geosystemów nadmorskich Południowego Bałtyku Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 28.04.1998 roku, w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu atmosferycznym (Dz.U. Nr 55 z dnia 06.05.1998 r.) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzania planów gospodarowania odpadami (Dz. U. z 2003r. Nr 66 poz. 620) Ruch drogowy 2000, 2001, BP-BdiM „Transprojekt Warszawa”, Warszawa Stan czystości wód płynących zlewni rzeki Łeby na podstawie badań przeprowadzonych w 2000 r., 2001, WIOŚ w Gdańsku, Delegatura w Słupsku Stanowisko ZMiUW Woj. Pomorskiego w Gdańsku, Terenowy oddział Lębork Strategia rozwoju powiatu lęborskiego, 2001, Starostwo Powiatowe w Lęborku, Wydział Promocji i Rozwoju Powiatu, Lębork Strategia rozwoju miasta Lęborka 2004-2012, 2004. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Wicko, 1995, Biuro Planowania Przestrzennego w Gdańsku Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Nowa Wieś Lęborska, 2002, Słupsk Użytkowanie gruntów, powierzchnia zasiewów i pogłowie zwierząt gospodarskich. Województwo pomorskie. 2002., 2003, Urząd Statystyczny w Gdańsku. Studium Uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Cewice, 1998, Słupsk 65 proeko Raport o stanie środowiska w powiecie lęborskim Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Wicko, 1995, Biuro Planowania Przestrzennego w Gdańsku Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Lęborka w zakresie problematyki ochrony środowiska przyrodniczego, 2001, BPiWP „Proeko”, Gdańsk Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Łeba, 2000, J. Alkiewicz i inni Szadkowska-Izydorek M. 1996, kierunki zagospodarowania przestrzeni leśnej (w:) Studium zagospodarowania przestrzennego woj. słupskiego, Wojewódzkie Biuro Planowania Przestrzennego, Słupsk (maszynopis). Ustawa z dnia z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z dnia 11 października 2001 r.) z późniejszymi zmianami. Ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U.2001.62.628). Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U.2001.62.627). Ustawa o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw z dnia 27 lipca 2001 r. (Dz.U.2001.100.1085). Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych z dnia 11 maja 2001 r. (Dz.U.2001.63.638). Ustawa o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej z dnia 11 maja 2001 r. (Dz.U.2001.63.639). Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z dnia 13 września 1996 r. (Dz.U.1996.132.622 z późn. zm.). Użytkowanie gruntów, powierzchnia zasiewów i pogłowie zwierząt gospodarskich. Województwo pomorskie. 2002., 2003, Urząd Statystyczny w Gdańsku Warunki przyrodnicze produkcji rolniczej - woj. słupskie, 1987, Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa, Puławy www.rzgw.gda.pl Załącznik nr 1 do Rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 28.04.1998 roku, w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu atmosferycznym (Dz. U. Nr 55 z dnia 06.05.1998 r.). Zeidler R., 1992, Assesment of the unverability of Poland‘s Coastal Areas to sea level rise: Aplication of the IPCC Common Methodology, Poland‘s National Foundation Environmental Protection, NFOŚ. 66