NA LATA 2013-2016 - Gmina Legnickie Pole
advertisement
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 GMINA LEGNICKIE POLE POWIAT LEGNICKI WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE Z AMAWIAJĄCY GMINA LEGNICKIE POLE W YKONAWCA W ESTMOR CONSULTING ANGELIKA K ANIEWSKA OPRACOWANIA LEGNICKIE POLE 2013 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Spis treści SPIS TREŚCI ........................................................................................................................... 2 1. WPROWADZENIE ................................................................................................................. 5 2. PODSTAWA WYKONANIA PRACY ........................................................................................... 5 3. METODYKA OPRACOWANIA PROGRAMU ............................................................................... 5 4. CHARAKTERYSTYKA GMINY ................................................................................................. 9 4.1. INFORMACJE OGÓLNE ................................................................................................... 9 4.2. POŁOŻENIA ADMINISTRACYJNE I GEOGRAFICZNE ............................................................ 9 4.3. UKSZTAŁTOWANIE POWIERZCHNI, GEOMORFOLOGIA ......................................................11 4.4. BUDOWA GEOLOGICZNA...............................................................................................12 4.5. WARUNKI KLIMATYCZNE...............................................................................................13 4.6. ZABYTKI KULTURY MATERIALNEJ ..................................................................................14 4.7. ANALIZA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY .............................................16 4.7.1. STRUKTURA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY .................................16 4.7.2. FORMY UŻYTKOWANIA TERENU ..............................................................................16 4.8. DEMOGRAFIA ..............................................................................................................16 4.9. SYTUACJA GOSPODARCZA ...........................................................................................22 4.10. INFRASTRUKTURA TECHNICZNO-INŻYNIERYJNA GMINY .................................................27 4.11. GOSPODARKA ODPADAMI ...........................................................................................31 5. ZAŁOŻENIA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE ......................37 5.1. UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE REALIZACJI PROGRAMU ..............................................37 5.1.1. UWARUNKOWANIA WNIKAJĄCE Z DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH UNII EUROPEJSKIEJ................................................................................................37 5.1.2. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z POLITYKI EKOLOGICZNEJ PAŃSTWA ...................38 5.1.3. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z POLITYKI EKOLOGICZNEJ WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO ...........................................................................................39 5.1.4. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z POLITYKI EKOLOGICZNEJ POWIATU LEGNICKIEGO 47 5.2. UWARUNKOWANIA WEWNĘTRZNE REALIZACJI PROGRAMU .............................................48 6. ZAŁOŻENIA OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE DO 2020 ROKU ................50 6.1. NADRZĘDNY CEL PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE .......50 6.2. PRIORYTETY EKOLOGICZNE ..........................................................................................50 7. POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO ...............................51 7.1. JAKOŚĆ WÓD I STOSUNKI WODNE .................................................................................51 7.1.1. STAN AKTUALNY ...................................................................................................51 7.1.2. PROGRAM OPERACYJNY DLA OBSZARU: JAKOŚĆ WÓD I STOSUNKI WODNE ...............55 W ESTMOR CONSULTING 2 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 7.2. POWIETRZE .................................................................................................................56 7.2.1. STAN AKTUALNY ...................................................................................................56 7.2.2. PROGRAM OPERACYJNY DLA OBSZARU: POWIETRZE ATMOSFERYCZNE ....................66 7.3. HAŁAS ........................................................................................................................66 7.3.1. STAN AKTUALNY ...................................................................................................66 7.3.2. PROGRAM OPERACYJNY DLA OBSZARU: HAŁAS I WIBRACJE ....................................76 7.4. PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE ...................................................................77 7.4.1. STAN AKTUALNY ...................................................................................................77 7.4.2. PROGRAM OPERACYJNY DLA OBSZARU: PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE .79 7.5. POWAŻNE AWARIE I ZAGROŻENIA NATURALNE ...............................................................80 7.5.1. STAN AKTUALNY ...................................................................................................80 7.5.2. PROGRAM OPERACYJNY DLA OBSZARU: POWAŻNE AWARIE I ZAGROŻENIA NATURALNE ....................................................................................................83 8. OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I RACJONALNE UŻYTKOWANIE ZASOBÓW PRZYRODY ......................................................................................................................84 8.1. OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU ...........................................................................84 8.1.1. STAN AKTUALNY ...................................................................................................84 8.1.2. PROGRAM OPERACYJNY DLA OBSZARU: OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU .........89 8.2. GLEBY ........................................................................................................................90 8.2.1. STAN AKTUALNY ...................................................................................................90 8.2.2. PRZEOBRAŻENIA GLEB I PRZEKSZTAŁCENIA POWIERZCHNI ZIEMI ..............................92 8.2.3. PROGRAM OPERACYJNY DLA OBSZARU: GLEBY ......................................................93 8.3. GOSPODARKA ODPADAMI .............................................................................................93 8.3.1. STAN AKTUALNY ...................................................................................................93 8.3.2. PROGRAM OPERACYJNY DLA OBSZARU: GOSPODAROWANIE ODPADAMI...................96 8.4. SUROWCE MINERALNE .................................................................................................96 8.4.1. STAN AKTUALNY ...................................................................................................96 8.4.2. PROGRAM OPERACYJNY DLA OBSZARU: OCHRONA ZASOBÓW KOPALIN .................100 9. ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE SUROWCÓW, MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII ................101 9.1. RACJONALIZACJA UŻYTKOWANIA WODY DO CELÓW PRODUKCYJNYCH I KONSUMPCYJNYCH ...............................................................................................101 9.2. ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE ENERGII ...............................................................102 9.3. WYKORZYSTANIE ENERGII ZE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH ................................................105 9.4. ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE MATERIAŁÓW .......................................................108 10. WŁĄCZANIE ASPEKTÓW EKOLOGICZNYCH DO POLITYK SEKTOROWYCH .............................109 10.1. ZAGADNIENIA OCHRONY ŚRODOWISKA W UJĘCIU SEKTOROWYM .................................109 W ESTMOR CONSULTING 3 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 10.1.1. PRZEMYSŁ ........................................................................................................110 10.1.2. TRANSPORT ......................................................................................................110 10.1.3. GOSPODARKA KOMUNALNA I BUDOWNICTWO ......................................................111 10.1.4.TURYSTYKA I REKREACJA ...................................................................................111 10.1.5. AKTYWIZACJA RYNKU DO DZIAŁAŃ NA RZECZ ŚRODOWISKA .................................112 11. EDUKACJA EKOLOGICZNA...............................................................................................114 11.1. DOTYCHCZASOWA EDUKACJA EKOLOGICZNA ............................................................114 11.2. EDUKACJA EKOLOGICZNA FORMALNA (SZKOLNA) ......................................................114 11.3. EDUKACJA EKOLOGICZNA POZASZKOLNA .................................................................115 11.4. CELE W ZAKRESIE EDUKACJI EKOLOGICZNEJ ............................................................115 12. ASPEKTY FINANSOWE REALIZACJI PROGRAMU .................................................................116 12.1. HARMONOGRAM RZECZOWO-FINANSOWY REALIZACJI ZADAŃ .....................................116 13. ANALIZA MOŻLIWOŚCI REALIZACJI PLANOWANYCH ZADAŃ W OPARCIU O OCENĘ INFRASTRUKTURY GMINY, ORGANIZACJĘ WEWNĘTRZNĄ I ZARZĄDZANIE OCHRONĄ ŚRODOWISKA W GMINIE ORAZ SYTUACJĘ FINANSOWĄ WRAZ Z LISTĄ PODMIOTÓW DO KTÓRYCH KIEROWANE SĄ OBOWIĄZKI USTALONE W PROGRAMIE .....................................125 14. ZARZĄDZANIE W PROGRAMIE OCHRONY ŚRODOWISKA ....................................................128 14.1. STRUKTURA ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKIEM ...............................................................128 14.2. STRUKTURA ZARZĄDZANIA PROGRAMEM ..................................................................129 15. MONITORING PROGRAMU I ŚRODOWISKA .........................................................................130 16. SPIS TABEL ....................................................................................................................134 17. SPIS RYSUNKÓW ............................................................................................................136 18. SPIS WYKRESÓW ............................................................................................................137 W ESTMOR CONSULTING 4 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 1. Wprowadzenie Celem niniejszego opracowania jest Program Ochrony Środowiska dla Gminy Legnickie Pole na lata 2013-2016, z perspektywą do roku 2020, który porusza szeroko rozumianą problematykę ochrony środowiska na terenie Gminy. Nadrzędnym celem programu ochrony środowiska jest osiągniecie trwałego i zrównoważonego rozwoju gminy oraz poprawa jej atrakcyjności poprzez działania społeczne i inwestycyjne w zakresie ochrony środowiska. Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska niniejszy dokument zawiera cele ekologiczne, priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych, środki i mechanizmy niezbędne do osiągnięcia wyznaczonych celów. Program ochrony środowiska definiuje cele i zadania dla najbliższych czterech lat (2013-2016) tzw. cele krótkookresowe oraz cele i zadania długookresowe (na lata 2017-2020), monitoring realizacji programu oraz nakłady finansowe potrzebne na wdrożenie założeń programu. Program Ochrony Środowiska spełnia wymagania zawarte w opracowanym przez Ministerstwo Środowiska dokumencie „Wytyczne do sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym”. Niniejszy dokument jest zgodny z dokumentami powiatowymi i wojewódzkimi oraz z „Polityką ekologiczną państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016”, a także z dokumentami na szczeblu międzynarodowym i wspólnotowym. 2. Podstawa wykonania pracy Niniejszy dokument wykonany został na podstawie umowy z dnia 9 kwietnia 2013r., której przedmiotem było opracowanie „Programu ochrony środowiska dla Gminy Legnickie Pole”, zawartej pomiędzy Gminą Legnickie Pole z siedzibą przy ul. Dientzenhofera 1, 59-241 Legnickie Pole a firmą WESTMOR CONSULTING z siedzibą we Włocławku przy ul. Królewieckiej 27. 3. Metodyka opracowania Programu Gminny Program Ochrony Środowiska jest dokumentem strategicznym, opracowywanym na szczeblu gminnym, odnoszącym się do aspektów środowiskowych. Dokument zachowuje spójność między innymi z Planem Rozwoju Lokalnego, Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy, miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego oraz Planem Urządzeniowo-Rolnym Gminy Legnickie Pole, jak również z innymi dokumentami obowiązującymi na szczeblu lokalnym. Dokument ten ma określać i systematyzować działania środowiskowe, niezbędne do poprawy jakości życia i stanu W ESTMOR CONSULTING 5 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 środowiska na terenie gminy oraz przyczyniać się do zapewniania zrównoważonego rozwoju Gminy. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Legnickie Pole został opracowany na zlecenie Wójta Gminy Legnickie Pole, zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity: Dz. U. 2008 Nr 25, poz. 150 z późn. zm.), uwzględniając wymagania, o których mowa w art. 14. przedmiotowej ustawy, t. j.: 1) cele ekologiczne; 2) priorytety ekologiczne; 2a) poziomy celów długoterminowych; 3) rodzaj i harmonogram działań proekologicznych; 4) środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe. Projekt Programu Ochrony Środowiska zgodnie z art. 17 ust. 2 podlega zaopiniowaniu przez organ wykonawczy powiatu, czyli Zarząd Powiatu Legnickiego. Jednocześnie należy podkreślić, że Wójt Gminy Legnickie Pole, zgodnie z art. 17 ust. 4, zapewnia możliwość konsultacji społecznych, na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, w postępowaniu, którego przedmiotem jest sporządzenie programu ochrony środowiska. Po przeprowadzeniu postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko oraz po zaopiniowaniu, program ten, zgodnie z art. 18 ust. 1 w/w ustawy, uchwala Rada Gminy Legnickie Pole. Ustawa ta wprowadza również obowiązek sporządzania co 2 lata raportu z wykonania programu i przedstawienia go Radzie Gminy Legnickie Pole. W sporządzonym opracowaniu uwzględniono wymagania obowiązujących przepisów prawnych dotyczących zagadnień ochrony środowiska. Podstawę prawną Programu stanowią następujące akty prawne: ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm.) ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 ze zm.) W ESTMOR CONSULTING 6 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze zm.) ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t. j. Dz. U. 2012 r., poz. 391) ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013, poz. 21) ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 63, poz. 638 ze zm.) ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej (Dz. U. z 2007 r. Nr 90, poz. 607 ze zm.) ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. z 2004 r. Nr 3, poz. 20 ze zm.) ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. prawo wodne (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 145 ) ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U. z 2007 r. Nr 147, poz. 1033) ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 2004 Nr 121, poz. 1266 ze zm.) ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 647) ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2011 r. Nr 12, poz. 59 z późn. zm.) ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2006 r. Nr 123, poz. 858 ze zm.) ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2011 r., Nr 163, poz. 981). W trakcie prac nad Programem: konsultowano się z pracownikami Urzędu Gminy Legnickie Pole w zakresie pozyskania informacji niezbędnych do opracowania Programu; dokonano oceny relacji pomiędzy zapisami środowiskowych dokumentów strategicznych szczebla centralnego, wojewódzkiego i powiatowego, w celu ustalenia uwarunkowań zewnętrznych dla opracowywanego Programu; dokonano analizy aktualnych dokumentów strategicznych dla Gminy Legnickie Pole w celu zachowania spójności priorytetów oraz zapewnienia skoordynowanej realizacji planowanych działań ujętych we wszystkich dokumentach strategicznych; W ESTMOR CONSULTING 7 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 określono potrzeby w zakresie ochrony środowiska na terenie Gminy Legnickie Pole i na ich podstawie sprecyzowano cele i niezbędne działania ekologiczne pozostające w zgodności z celami ujętymi w dokumentach strategicznych wyższego szczebla oraz obowiązującymi dokumentami strategicznymi dla Gminy; opracowano harmonogram rzeczowo-finansowy realizacji poszczególnych działań ekologicznych, mając na uwadze pilność zaspokojenia potrzeb w zakresie ochrony środowiska, możliwości finansowe Gminy oraz dostępne źródła finansowania; uzgodniono sposoby wdrażania i zasady monitorowania Programu. W Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Legnickie Pole uwzględniono następujące, zasadnicze części: charakterystykę Gminy, uwzględniającą dane demograficzne, gospodarcze oraz o stanie infrastruktury i środowiska; uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne realizacji Programu Ochrony Środowiska na szczeblu gminnym; cele i priorytety ekologiczne dla Gminy Legnickie Pole; analizę jakości środowiska na terenie Gminy wraz z planowanymi działaniami ekologicznymi; harmonogram realizacji działań ekologicznych na terenie Gminy Legnickie Pole; propozycję systemu wdrażania i monitorowania Programu. Przygotowanie Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Legnickie Pole jest konsekwencją realizacji polityki ekologicznej państwa przedstawionej w „II Polityce Ekologicznej Państwa” oraz „Programie Wykonawczym do II Polityki Ekologicznej Państwa”. Gminny Program odnosi się do dokumentów wyższego szczebla. Ze względu na brak opracowanego Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Legnickiego (dokument opracowany w 2005 r.) Program Ochrony Środowiska dla Gminy Legnickie Pole odnosi się jedynie do Programu Ochrony Środowiska dla Województwa Dolnośląskiego. Należy podkreślić, że dokumenty te są winny być wykonywane w określonej kolejności – od programu wojewódzkiego, poprzez programy powiatowe do gminnych. Bez wątpienia wdrożenie Programu przyczyni się do poprawy środowiska przyrodniczego oraz wzrostu atrakcyjności Gminy zarówno dla mieszkańców, jak i potencjalnych inwestorów. W ESTMOR CONSULTING 8 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 4. Charakterystyka gminy 4.1. Informacje ogólne Gmina wiejska Legnickie Pole usytuowana jest w środkowej części województwa dolnośląskiego, w południowej części powiatu legnickiego. Gmina Legnickie Pole składa się z 18 miejscowości, które zajmują obszar o powierzchni 85,37 km2. Centrum władz samorządowych oraz usług administracyjno-oświatowo-gospodarczych Gminy stanowi Legnickie Pole. Gmina Legnickie Pole usytuowana jest w bezpośrednim sąsiedztwie miasta Legnica. Przez obszar Gminy przebiegają również ważne szlaki komunikacyjne, takie jak autostrada A4 oraz droga krajowa Nr 3 relacji Świnoujście-Jakuszyce. Na terenie Gminy zlokalizowana jest także Podstrefa Legnickie Pole LSSE (Legnicka Specjalna Strefa Ekonomiczna) o łącznej powierzchni 63,3 ha. Przez zachodnią część Gminy przebiega linia kolejowa relacji LegnicaJaworzyna Śląska o niewielkim natężeniu ruchu zarówno pociągów osobowych, jak i towarowych. Obszar Gminy Legnickie Pole odwadniany jest przez rzekę Wierzbiak oraz jej dopływy: Chłodnik, Modzel, Uszewica i Koiszkówka. Gmina posiada ciekawą historię, tradycje oraz potencjał umożliwiający rozwój lokalnej turystyki opartej o aktualne trendy, takie jak turystyka weekendowa, agroturystyka, turystyka i rekreacja na obszarach wiejskich. Bogactwo przyrody oraz ciekawa historia przyczyniły się do powstania szlaków turystycznych (szlak bitwy 1241 r., szlak wygasłych wulkanów, szlak tatarski). Dla rozwoju zagospodarowania turystycznego istotne znaczenie mają walory krajoznawcze środowiska kulturowego, które stanowią: zabytkowe obiekty sakralne czy pomniki historii Rzeczypospolitej Polskiej. 4.2. Położenia administracyjne i geograficzne Położenie administracyjne gminy Gmina Legnickie Pole zlokalizowana jest w południowej części powiatu legnickiego, w środkowej części województwa dolnośląskiego. Analizowana Gmina graniczy z następującymi jednostkami samorządu terytorialnego: od północy Legnicą (miasto na prawach powiatu) oraz z gminą Kunice (powiat legnicki), od zachodu z gminą Krotoszyce (powiat legnicki), od wschodu z gminą Ruja (powiat legnicki), W ESTMOR CONSULTING 9 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 od południa z gminami: Męcinka, Mściwojów, Wądroże Wielkie (powiat jaworski) Rysunek 1. Usytuowanie Gminy Legnickie Pole na tle powiatu legnickiego, powiatu jaworskiego i województwa dolnośląskiego Źródło: www.gminypolskie.pl Zgodnie z Nomenklaturą Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS), gmina wiejska Legnickie Pole znajduje się w obrębie 3 poziomu NTS – podregionu legnickiego. Natomiast nadany Gminie identyfikator terytorialny, zbudowany według hierarchicznej numeracji województw, powiatów i gmin to: 5020209052. POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE GMINY Zgodnie z regionalizacją opracowaną przez Jerzego Kondrackiego z 1998 roku, Gmina Legnickie Pole położona jest: w podprowincji Niziny Sasko-Łużyckie (317) w makroregionach: o Nizina Śląsko-Łużycka (317.7) z mezoregionem Wysoczyzna Chojnowska (317.78) – zachodnia część Gminy, o Nizina Śląsko-Łużycka (317.7) z mezoregionem Równina Legnicka (317.77) – północny obszar Gminy oraz w podprowincji Sudety z Przedgórzem Sudeckim (332) w makroregionie Przedgórze Sudeckie (332.1) z mezoregionem Wzgórza Strzegomskie (332.11) – centralna część Gminy. W ESTMOR CONSULTING 10 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Podział na mezoregiony przedstawia rysunek 2. Rysunek 2. Położenie geograficzne Gminy Legnickie Pole Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny, Centralna Baza Danych Geologicznych, http://web3.pgi.gov.pl/ 4.3. Ukształtowanie powierzchni, geomorfologia Wysoczyzna Chojnowska (317.78) – jest to jednostka geomorfologiczna w południowozachodniej części Polski, która zgodnie z podziałem fizyczno-geograficznym Kondrackiego należy do: Prowincji: Niż Środkowoeuropejski, Podprowincji: Niziny Sasko-Łużyckie, Makroregionu: Nizina Śląsko-Łużycka. Wysoczyzna Chojnowska od północy granicy z mezoregionem Równina Legnicka, a od wschodu z mezoregionem Wzgórza Strzegomskie. Teren ten jest pofałdowany i stanowi przejście pomiędzy Równiną Legnicką a Pogórzem Kaczawskim. Pod względem budowy geologicznej obszar należy do bloku przedsudeckiego, pokryty jest głownie piaskami, żwirami, glinami i lessami. Teren charakteryzuje się ponadprzeciętnymi warunkami rolniczymi, dzięki dobrej jakości glebom. Równina Legnicka (317.77) – to region fizycznogeograficzny należący do: Prowincji: Niż Środkowoeuropejski, Podprowincji: Niziny Sasko-Łużyckie, W ESTMOR CONSULTING 11 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Makroregionu: Nizina Śląsko-Łużycka. Region obejmuje szerokie, płaskodenne doliny dolnej Kaczawy oraz jej dopływów Czarnej Wody, Skorej i Nysy Szalonej. Obszar ten graniczy z Wysoczyzną Lubińską, Pradoliną Wrocławską, Wysoczyzną Średzką, Wzgórzami Strzegomskimi, Równiną Chojnowską oraz Borami Dolnośląskimi. Na obszarze tym występują przede wszystkim pola uprawne oraz łąki. Wzgórza Strzegomskie (332.11) – to mezoregion górski, który przynależy do: Prowincji: Masyw Czeski, Podprowincji: Sudety z Przedgórzem Sudeckim, Makroregionu: Przedgórze Sudeckie. Wzgórza Strzegomskie na obszarze Gminy Legnickie Pole wchodzą pomiędzy Równinę Chojnowską a Wysoczyznę Średzką charakteryzującą się obszarami o niskim stopniu lesistości oraz przewadze krajobrazu rolnego z glebami brunatno ziemnymi, płowymi słabo gliniastymi i gliniastymi. 4.4. Budowa geologiczna Obszar Gminy Legnickie Pole usytuowany jest w zasięgu mezoregionów Wysoczyzny Chojnowskiej, Równiny Legnickiej oraz Wzgórz Strzegomskich. Na obszarze dominuje niskofalista oraz niskopagórkowata rzeźba terenu, która jest charakterystyczna dla wysoczyzny polodowcowej. „Cały teren gminy zbudowany jest z kenozoicznych osadów akumulacji polodowcowej o zróżnicowanej miąższości, które zalegają na utworach krystalicznych. Większą część obszaru zajmują piaski i żwiry wodnolodowcowe, lodowcowe i zwałowe, natomiast we wschodniej części gminy zalegają płaty gliny zwałowej i glin lessopodobnych. Charakterystyczną cechą budowy geologicznej omawianego obszaru jest występowanie wyspowych skupień skał związanych z trzeciorzędowymi procesami wulkanicznymi (bazalty) oraz metamorfizmem proterozoicznym (gnejsy). Procesy geologiczne przyczyniły się do powstania licznych złóż surowców naturalnych”. Źródło: Plan urządzeniowo-rolny Gminy Legnickie Pole W ESTMOR CONSULTING 12 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 4.5. Warunki klimatyczne Zgodnie z rolniczo-klimatycznym podziałem Polski według R. Gumińskiego teren Gminy Legnickie Pole znajduje się w obrębie zaliczanym klimatycznie do dzielnicy wrocławskiej (XIV). Rysunek 3. Dzielnice rolniczo-klimatyczne Polski wg R. Gumińskiego Źródło: www.acta-agrophysica.org Legenda: Dzielnica rolniczo-klimatyczna I Szczecińska VIII Zachodnia XV Częstochowsko-Kielecka II Zachodniobałtycka IX Wschodnia XVI Tarnowska III Wschodniobałtycka X Łódzka XVII Sandomiersko-Rzeszowska IV Pomorska XI Radomska XVIII Podsudecka V Mazurska XII Lubelska XIX Podkarpacka VI Nadnotecka XIII Chełmska XX Sudecka VII Środkowa XIV Wrocławska XXI Karpacka Obszar Gminy Legnickie Pole zaliczany jest do najcieplejszych w Polsce. Wielkość opadów atmosferycznych w ciągu roku wynosi ok. 550 mm. Średnia temperatura roczna wynosi ok. 8°C. Liczba dni z przymrozkami jest mniejsza niż sto. Okres wegetacyjny trwa ok. 225 dni. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi 8°C. Na terenie Gminy dominują wiatry o kierunku zachodnim. W ESTMOR CONSULTING 13 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Warunki atmosferyczne w połączeniu z korzystnymi warunkami glebowymi oraz rzeźbą terenu sprzyjają intensywnej uprawie rolnej. Tabela 1. Długość sezonu grzewczego oraz średnia miesięczna temperatura na obszarze Gminy Legnickie Pole Miesiąc Wyszczególnienie I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Liczba dni ogrzewania w poszczególnych miesiącach 31 28 31 30 5 0 0 0 5 31 30 31 Średnia wieloletnia temperatura danego miesiąca 1,8 -0,8 4,4 8,1 13,2 16,5 18,5 17,8 13,3 9,3 4,0 1,7 Źródło: Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 17 marca 2009 r. w sprawie szczegółowego zakresu i form audytu energetycznego (…); dane dla stacji meteorologicznej i antymetrycznej Legnica - Wrocław 4.6. Zabytki kultury materialnej Na terenie Gminy Legnickie Pole znajdują się następujące obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych: Gniewomierz: o kościół fil. p.w. św. Antoniego, 1500, XVIII, XX, nr rej.: A/1583/928 z 31.08.1961 o cmentarz przykościelny, nr rej.: A/1584/876/L z 16.02.1990 Kłębanowice: o kościół fil. p.w. św. Jadwigi, mur.-drewn., XV, XVIII, nr rej.: A-2024/703 z 31.12.1960 o cmentarz przykościelny, nr rej.: A-2025/856/L z 16.02.1990 Koskowice: o kościół par. p.w. św. Michała Arch., XIV, 1849, nr rej.: A-2068/796/L z 28.12.1987 o cmentarz przykościelny, nr rej.: A-2069/857/L z 16.02.1990 Legnickie Pole: o ośrodek historyczny miasta, nr rej.: A/2647/512 z 1.12.1958 o zespół klasztorny benedyktynów, ul. św. Jadwigi: kościół, ob. par. p.w. św. Jadwigi, 1727-31, nr rej.: A/2201/ z 29.03.1949 klasztor, ob. dom opieki społecznej, 1723-31, nr rej.: j. w. park, po 1738, nr rej.: A/3039/478/L z 17.07.1976 W ESTMOR CONSULTING 14 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 o zespół korpusu kadetów, ul. Benedyktynów 2-4, nr rej.:532/A/1-10/05 z 18.05.2005: koszary, ob. dom opieki społ., 1838-41 dom komendanta, ob.bud. adm., 1838-41 lazaret, ob. bud. mieszk.-leczniczy, 1838-41 pawilon ogrodowy (klasztorny), ob. ośrodek terapii, ok.1738 szkoła, ob. bud. mieszk.-leczniczy, 1894-98 dom, ul. Benedyktynów 2, 1894-98 budynek gosp., ul. Benedyktynów 2a, 1894-98 dom, ul. św. Jadwigi 4, 1894-98 budynek gosp.,1894-98 budynek gosp., filtrownia, 1894-98 o kościół, p.w. Trójcy Świętej, ob. muzeum Bitwy Legnickiej, XIII-XV, XVIII, nr rej.: A/2202/643 z 17.02.1960 o cmentarz kościelny, nr rej.: A/2203/839/L z 16.02.1990 o cmentarz ewangelicki, ob. rzym.-kat. par., pocz. XIX, nr rej.: A/2204/838/L z 16.02.1990 o aleja lipowa, pocz. XIX, nr rej.: A/3040/702/L z 25.06.1986 o dom parafialny ewangelicki, ob. plebania rzym. kat., ul. św. Jadwigi 1, 1890, nr rej.: A/776 z 23.05.2006 Lubień o pałac, 1607, 1700, XX, nr rej.: A/3041/707 z 31.12.1960 Mikołajowice o kościół fil. p.w. MB Częstochowskiej, XV, XIX, nr rej.: A/2228/835 z 27.12.1960 Nowa Wieś Legnicka o kościół fil. p.w. św. Bartłomieja, XIV, XVIII, nr rej.: A/2246/933 z 5.09.1961 o cmentarz przykościelny, nr rej.: A/2247/866/L z 16.02.1990 Taczalin o kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. fil. p.w. Nawiedzenia NMP, 1800, 1860, nr rej.: A/2490/593/L z 14.04.1981 o cmentarz przykościelny, nr rej.: A/2491/858/L z 16.02.1990 o wiatrak koźlak, XIX, nr rej.: A/5243/489/L z 29.12.1976 o dworek z ok. 1794 r. W ESTMOR CONSULTING 15 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 4.7. Analiza zagospodarowania przestrzennego gminy 4.7.1. Struktura zagospodarowania przestrzennego gminy Na podstawie uwarunkowań przyrodniczych, kulturowych, demograficznych i gospodarczych w Gminie Legnickie Pole wyróżnić można między innymi strefy funkcjonalno-przestrzenne związane z intensyfikacją zagospodarowania terenów, obszary przeznaczone pod inwestycje w pobliżu drogi krajowej Nr 3 oraz autostrady A4, obszary charakteryzujące się wysoką jakością rolniczej przestrzeni produkcyjnej, obszary chronione (Jezioro Koskowickie), obszary przeznaczone dla rozwoju turystyki, rekreacji i wypoczynku. 4.7.2. Formy użytkowania terenu W strukturze użytkowania gruntów przeważają użytki rolne, które zajmują 87,2% powierzchni Gminy. Lasy i zadrzewienia stanowią 2,8%, natomiast pozostałe grunty zajmują łącznie 10%. W strukturze użytków rolnych przeważają grunty orne – 91,2%, natomiast użytki zielone (łąki, pastwiska) zajmują 8,5% powierzchni użytków rolnych. 4.8. Demografia Teren Gminy Legnickie Pole, według stanu na dzień 31 grudnia 2012 r., zamieszkiwało 5022 osób, w tym 2742 kobiety (54,6%) oraz 2280 mężczyzn (45,4%). Zgodnie z danymi GUS, w latach 2007-2011 liczba ludności zamieszkująca teren Gminy Legnickie Pole zwiększyła się o 3,5%. Wzrost ten był spowodowany dodatnim saldem migracji (poza 2008 r.). W analizowanym okresie liczba kobiet zwiększyła się o 2,8%, natomiast liczba mężczyzn wzrosła o 4,4%. Szczegółowe dane przedstawiające strukturę demograficzną Gminy Legnickie Pole w latach 2007-2011 prezentuje tabela 2. Tabela 2. Struktura demograficzna Gminy Legnickie Pole w latach 2007-2011 Wyszczególnienie Jednostka miary 2007 2008 2009 2010 2011 Ludność wg miejsca zameldowania/zamieszkania i płci – stan na 31 XII ogółem osoba 4995 4983 4991 5139 5172 mężczyźni osoba 2266 2265 2265 2342 2366 kobiety osoba 2729 2718 2726 2797 2806 42 52 53 54 56 Ruch naturalny wg płci Urodzenia żywe ogółem - W ESTMOR CONSULTING 16 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Wyszczególnienie Jednostka miary 2007 2008 2009 2010 2011 mężczyźni - 18 29 25 22 31 kobiety - 24 23 28 32 25 Zgony ogółem ogółem - 59 55 59 64 53 mężczyźni - 22 20 33 24 20 kobiety - 37 35 26 40 33 Zgony niemowląt ogółem - 1 0 0 0 2 mężczyźni - 1 0 0 0 1 kobiety - 0 0 0 0 1 Przyrost naturalny ogółem - -17 -3 -6 -10 3 mężczyźni - -4 9 -8 -2 11 kobiety - -13 -12 2 -8 -8 Ludność w wieku przedprodukcyjnym (17 lat i mniej), produkcyjnym i poprodukcyjnym wg płci ogółem ogółem osoba 4995 4983 4991 5139 5172 mężczyźni osoba 2266 2265 2265 2342 2366 kobiety osoba 2729 2718 2726 2797 2806 w wieku przedprodukcyjnym ogółem osoba 898 875 875 959 963 mężczyźni osoba 480 463 453 491 496 kobiety osoba 418 412 422 468 467 w wieku produkcyjnym ogółem osoba 3253 3245 3228 3277 3278 mężczyźni osoba 1583 1597 1607 1644 1656 kobiety osoba 1670 1648 1621 1633 1622 w wieku produkcyjnym mobilnym ogółem osoba - - 1892 1940 1940 mężczyźni osoba - - 951 971 964 kobiety osoba - - 941 969 976 w wieku produkcyjnym niemobilnym ogółem osoba - - 1336 1337 1338 mężczyźni osoba - - 656 673 692 kobiety osoba - - 680 664 646 W ESTMOR CONSULTING 17 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Jednostka miary Wyszczególnienie 2007 2008 2009 2010 2011 w wieku poprodukcyjnym ogółem osoba 844 863 888 903 931 mężczyźni osoba 203 205 205 207 214 kobiety osoba 641 658 683 696 717 53,6 53,6 54,6 56,8 57,8 94,0 98,6 101,5 94,2 96,7 25,9 26,6 27,5 27,6 28,4 Wskaźnik obciążenia demograficznego ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym osoba ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym osoba ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym osoba Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem w wieku przedprodukcyjnym % 18,0 17,6 17,5 18,7 18,6 w wieku produkcyjnym % 65,1 65,1 64,7 63,8 63,4 w wieku poprodukcyjnym % 16,9 17,3 17,8 17,6 18,0 Wskaźniki modułu gminnego ludność na 1 km2 (gęstość zaludnienia) osoba 59 58 59 60 61 kobiety na 100 mężczyzn osoba 120 120 120 119 119 małżeństwa na 1000 ludności - 7,4 6,6 6,0 4,1 4,5 urodzenia żywe na 1000 ludności - 8,5 10,4 10,6 10,5 10,9 zgony na 1000 ludności - 11,9 11,0 11,8 12,5 10,3 przyrost naturalny na 1000 ludności - -3,4 -0,6 -1,2 -2,0 0,6 Źródło: Dane GUS Wskaźnik gęstości zaludnienia w latach 2007-2011 utrzymywał się na zbliżonym poziomie i wynosił ok. 59-61 os/km2, co jest między innymi wynikiem wysokiej migracji ludności. Zgodnie z danymi GUS w 2011 roku ludność w wieku przedprodukcyjnym stanowiła 18,6% ogółu ludności, osoby w wieku produkcyjnym stanowiły 63,4% ogółu ludności, natomiast osoby w wieku poprodukcyjnym stanowiły 18,0%. Tabela 3. Liczba ludności w poszczególnych miejscowościach na terenie Gminy Legnickie Pole – stan na 31.12.2012 r. L.p. Miejscowość Ogółem % udział ludności w poszczególnych miejscowościach 1 Bartoszów 260 5,2% 2 Biskupice 55 1,1% 3 Czarnków 56 1,1% W ESTMOR CONSULTING 18 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 L.p. Miejscowość Ogółem % udział ludności w poszczególnych miejscowościach 4 Gniewomierz 481 9,6% 5 Psary 20 0,4% 6 Koiszków 60 1,2% 7 Mąkolice 62 1,2% 8 Koskowice 405 8,1% 9 Kłębanowice 141 2,8% 10 Księginice 223 4,5% 11 Legnickie Pole 1336 26,7% 12 Lubień 109 2,2% 13 Mikołajowice 370 7,4% 14 Nowa Wieś Legnicka 633 12,6% 15 Ogonowice 136 2,7% 16 Raczkowa 286 5,7% 17 Taczalin 346 6,9% 18 Starachowice 29 0,6% 5 008 100,0% Razem Źródło: Urząd Gminy Legnickie Pole Najwięcej ludności zamieszkuje miejscowość Legnickie Pole 1336 osób, co stanowi 26,7% ogólnej liczby ludności w Gminie oraz miejscowość Nowa Wieś Legnicka, którą zamieszkują 633 osoby (12,6%). Najmniej ludności zamieszkuje wsie Psary oraz Starachowice (mniej niż 1% ogółu ludności). Opracowana przez GUS prognoza rozwoju ludności ukazuje regularny spadek liczby ludności na terenie powiatu legnickiego, a więc i Gminy Legnickie Pole do roku 2020, co zostało zaprezentowane w tabeli 4. Tabela 4. Prognoza liczby ludności na terenie Gminy Legnickie Pole do 2020 roku Gmina Legnickie Pole Powiat legnicki – wieś Rok Mężczyźni Kobiety Mężczyźni Kobiety Ogółem 2012 - - 2280 2742 5022 2013 1,000346 0,999611 2281 2741 5022 2014 0,999654 0,998998 2280 2738 5018 W ESTMOR CONSULTING 19 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Gmina Legnickie Pole Powiat legnicki – wieś Rok Mężczyźni Kobiety Mężczyźni Kobiety Ogółem 2015 0,999481 0,998941 2279 2735 5014 2016 0,999193 0,998327 2277 2731 5008 2017 0,998442 0,997933 2273 2725 4998 2018 0,998266 0,997313 2269 2718 4987 2019 0,997394 0,996969 2264 2710 4973 2020 0,997271 0,996734 2257 2701 4958 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Prognozy dla powiatów i miast na prawie powiatów oraz podregionów na lata 2011-2035, GUS Saldo migracji dla Gminy w ostatnich latach było głównie dodatnie (poza rokiem 2008). Najwięcej osób zameldowało się z obszarów miejskich (81% ogólnej liczby nowo zameldowanych). Na koniec 2011 roku na terenie Gminy zameldowało się 99 osób, a wymeldowały się 69 osoby. Tabela 5. Migracje na pobyt stały według płci, typu i kierunku na terenie Gminy Legnickie Pole w latach 2007-2011 Wyszczególnienie Jednostka miary 2007 2008 2009 2010 2011 zameldowania ogółem ogółem osoba 124 63 75 127 99 mężczyźni osoba - - 33 52 48 kobiety osoba - - 42 75 51 ogółem osoba 83 49 56 90 80 mężczyźni osoba - - 22 38 40 kobiety osoba - - 34 52 40 ogółem osoba 38 13 17 37 18 mężczyźni osoba - - 10 14 7 kobiety osoba - - 7 23 11 ogółem osoba 3 1 2 0 1 mężczyźni osoba - - 1 0 1 kobiety osoba - - 1 0 0 zameldowania z miast zameldowania ze wsi zameldowania z zagranicy wymeldowania ogółem ogółem osoba 70 65 64 59 69 mężczyźni osoba - - 31 20 35 W ESTMOR CONSULTING 20 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Wyszczególnienie Jednostka miary kobiety 2007 2008 2009 2010 2011 osoba - - 33 39 34 ogółem osoba 33 35 46 40 51 mężczyźni osoba - - 21 17 28 kobiety osoba - - 25 23 23 ogółem osoba 28 26 17 18 15 mężczyźni osoba - - 10 3 5 kobiety osoba - - 7 15 10 ogółem osoba 9 4 1 1 3 mężczyźni osoba - - 0 0 2 kobiety osoba - - 1 1 1 54 -2 11 68 30 wymeldowania do miast wymeldowania na wieś wymeldowania za granicę saldo migracji ogółem osoba Źródło: Dane GUS W ciągu ostatnich kilku lat przeobrażeniu uległa również struktura bezrobocia w Gminie Legnickie Pole, co zostało zaprezentowane w tabeli 6. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych wzrosła o 60,7% na koniec 2011 r. w stosunku do roku 2007. W tych samych latach analizy liczba bezrobotnych kobiet zwiększyła się o 57,9%, natomiast liczba bezrobotnych mężczyzn zwiększyła się 63,6%. Skutki kryzysu gospodarczego, szczególnie odczuwanego w skali globalnej w 2009 r., widoczne są także w liczbie i strukturze osób bezrobotnych w Gminie Legnickie Pole, zarejestrowanych w latach 2009-2011. Tabela 6. Struktura bezrobocia w Gminie Legnickie Pole w latach 2007-2011 Wyszczególnienie Jednostka miary 2007 2008 2009 2010 2011 Bezrobotni zarejestrowani wg płci ogółem osoba 112 94 127 165 180 mężczyźni osoba 57 41 64 82 90 kobiety osoba 55 53 63 83 90 Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym ogółem % 3,4 2,9 3,9 5,0 5,5 mężczyźni % 3,6 2,6 4,0 5,0 5,4 kobiety % 3,3 3,2 3,9 5,1 5,5 Źródło: Dane GUS W ESTMOR CONSULTING 21 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Udział bezrobotnych zarejestrowanych w ogólnej liczbie ludności w wieku produkcyjnym w Gminie Legnickie Pole w 2011 roku wynosił 5,5% i był zdecydowanie niższy niż w przypadku powiatu legnickiego (9,7%) oraz całego województwa dolnośląskiego (7,5%). Wykres 1. Struktura bezrobocia na terenie Gminy Legnickie Pole w latach 2007-2011 Źródło: Dane GUS 4.9. Sytuacja gospodarcza Na terenie Gminy Legnickie Pole na koniec 2011 roku działały 372 podmioty gospodarcze, z czego 3,2% w sektorze publicznym, a 96,8% w sektorze prywatnym. Liczba podmiotów gospodarczych od 2007 roku zwiększyła się o 7,8% ze względu na wzrost liczby podmiotów gospodarczych w prywatnym sektorze. W latach 2007-2011 liczba osób fizycznych prowadzących własną działalność gospodarczą zwiększyła się o 7,8%, zwiększyła się również liczba stowarzyszeń i organizacji społecznych: z 13 do 18 podmiotów gospodarczych. Wzrost zanotowano także wśród spółek handlowych (z 17 do 19). Wśród spółdzielni zanotowano spadek (z 2 do 1 spółdzielni). Działalność gospodarcza osób fizycznych stanowiła na koniec 2011 roku prawie 75% wszystkich podmiotów gospodarczych. Strukturę działalności gospodarczej prowadzonej na terenie Gminy, zarówno w sektorze publicznym jak i prywatnym, prezentuje tabela 7. W ESTMOR CONSULTING 22 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Tabela 7. Struktura działalności gospodarczej według sektorów własnościowych w Gminie Legnickie Pole w latach 2007-2011 Wyszczególnienie Jednostka miary 2007 2008 2009 2010 2011 podmioty gospodarki narodowej ogółem jed. gosp. 345 358 360 365 372 sektor publiczny ogółem jed. gosp. 12 12 12 12 12 sektor publiczny – państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego jed. gosp. 8 8 8 8 8 sektor publiczny – przedsiębiorstwa państwowe jed. gosp. 1 1 1 1 1 jed. gosp. 333 346 348 353 360 sektor prywatny – osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą jed. gosp. 258 263 264 272 278 sektor prywatny – spółki handlowe jed. gosp. 17 20 21 20 19 sektor prywatny – spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego jed. gosp. 6 7 7 7 7 sektor prywatny – spółdzielnie jed. gosp. 2 2 1 1 1 sektor prywatny – stowarzyszenia i organizacje społeczne jed. gosp. 13 14 16 16 18 sektor prywatny ogółem Źródło: Dane GUS Prywatna działalność gospodarcza prowadzona na terenie Gminy Legnickie Pole koncentruje się na handlu hurtowym i detalicznym oraz budownictwie. Strukturę działalności gospodarczej prowadzonej w sektorze publicznym oraz prywatnym prezentuje tabela 8 oraz wykres 2. Tabela 8. Struktura działalności gospodarczej według sektorów w Gminie Legnickie Pole w latach 2007-2009 (wg sekcji PKD 2004) Podmioty wg sekcji PKD 2004 Jednostka miary 2007 2008 2009 ogółem ogółem jed. gosp. 345 358 360 sektor publiczny jed. gosp. 12 12 12 sektor prywatny jed. gosp. 333 346 348 ogółem jed. gosp. 17 15 18 sektor prywatny jed. gosp. 17 15 18 jed. gosp. 2 4 4 w sekcji A – Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo w sekcji C - Górnictwo ogółem W ESTMOR CONSULTING 23 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Podmioty wg sekcji PKD 2004 sektor prywatny Jednostka miary 2007 2008 2009 jed. gosp. 2 4 4 ogółem jed. gosp. 29 28 29 sektor prywatny jed. gosp. 29 28 29 w sekcji D – Przetwórstwo przemysłowe w sekcji E – Wytwarzanie i zaopatrzenie w energię elektryczną, gaz, wodę ogółem jed. gosp. 1 1 1 sektor publiczny jed. gosp. 1 1 1 ogółem jed. gosp. 38 54 59 sektor prywatny jed. gosp. 38 54 59 w sekcji F – Budownictwo w sekcji G – Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego ogółem jed. gosp. 97 91 92 sektor publiczny jed. gosp. 1 1 1 sektor prywatny jed. gosp. 96 90 91 ogółem jed. gosp. 13 16 14 sektor prywatny jed. gosp. 13 16 14 w sekcji H – Hotele i restauracje w sekcji I – Transport, gospodarka magazynowa i łączność ogółem jed. gosp. 33 40 42 sektor prywatny jed. gosp. 33 40 42 ogółem jed. gosp. 2 3 2 sektor prywatny jed. gosp. 2 3 2 w sekcji J – Pośrednictwo finansowe w sekcji K – Obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej ogółem jed. gosp. 55 49 40 sektor prywatny jed. gosp. 55 49 40 w sekcji L – Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne ogółem jed. gosp. 5 5 5 sektor publiczny jed. gosp. 2 2 2 sektor prywatny jed. gosp. 3 3 3 ogółem jed. gosp. 7 6 6 sektor publiczny jed. gosp. 4 4 4 w sekcji M – Edukacja W ESTMOR CONSULTING 24 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Podmioty wg sekcji PKD 2004 sektor prywatny Jednostka miary 2007 2008 2009 jed. gosp. 3 2 2 ogółem jed. gosp. 8 10 13 sektor publiczny jed. gosp. 3 3 3 sektor prywatny jed. gosp. 5 7 10 w sekcji N – Ochrona zdrowia i pomoc społeczna w sekcji O – Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna, pozostała ogółem jed. gosp. 38 36 35 sektor publiczny jed. gosp. 1 1 1 sektor prywatny jed. gosp. 37 35 34 Źródło: Dane GUS Wykres 2. Struktura działalności gospodarczej na terenie Gminy Legnickie Pole w 2011 roku Źródło: Dane GUS Legenda: A Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo B Górnictwo i wydobywanie C Przetwórstwo przemysłowe E Dostawa Wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją F Budownictwo G Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H Transport i gospodarka magazynowa I Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi W ESTMOR CONSULTING 25 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 J Informacja i komunikacja K Działalność finansowa i ubezpieczeniowa L Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości M Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna N Działalność w zakresie usług administrowania i działalności wspierająca O Administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe ubezpieczenia społeczne P Edukacja Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna R Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją S Pozostała działalność usługowa T Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby Zmiany wskaźników dotyczących aktywności gospodarczej mieszkańców Gminy Legnickie Pole w latach 2009-2011 prezentuje tabela 9. Tabela 9. Podmioty nowo zarejestrowane wg sektorów własności na terenie Gminy Legnickie Pole w latach 2009-2011 Wyszczególnienie Jednostka miary 2009 2010 2011 podmioty gospodarki narodowej ogółem jed. gosp. 41 27 33 sektor prywatny – ogółem jed. gosp. 41 27 33 sektor prywatny – osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą jed. gosp. 39 27 31 sektor prywatny – spółki handlowe jed. gosp. 0 0 1 sektor prywatny – stowarzyszenia i organizacje społeczne jed. gosp. 2 0 1 Źródło: Dane GUS Zgodnie z danymi zaprezentowanymi w tabeli 9, corocznie na terenie Gminy Legnickie Pole w latach 2009-2011 rejestrowało się 101 podmiotów gospodarczych, co oznacza średnioroczny wzrost o ok. 34 podmioty gospodarcze. Położenie Gminy Legnickie Pole w pobliżu miasta Legnica, która jest znaczącym rynkiem zbytu, a także obecność drogi krajowej Nr 3 i bliskość autostrady A4 sprawiają, że Gmina jest atrakcyjnym miejscem do prowadzenia działalności gospodarczej na jej terenie. Na terenie Gminy Legnickie Pole funkcjonuje Podstrefa Legnickie Pole LSSE (Legnicka Specjalna Strefa Ekonomiczna) o łącznej powierzchni 63,30 ha. Podstrefa usytuowana jest w bezpośrednim sąsiedztwie autostrady A4 w odległości około 2 km od krzyżowania W ESTMOR CONSULTING 26 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 autostrady z drogą E 65. Podstrefa została podzielona na dwa kompleksy: Legnickie Pole I o powierzchni 39,40 ha oraz Legnickie Pole II o powierzchni 23,90 ha. Na terenie Gminy Przedsiębiorstwo swoją działalność prowadzi Produkcyjno-Handlowo-Usługowe przedsiębiorstwo „Martex” s.c., ekologiczne: Bartoszów nr 68. Zakład ogrzewany jest biomasą ze słomy. Firma produkuje dzianinę z przędz importowanych ze 100% bawełny. 4.10. Infrastruktura techniczno-inżynieryjna gminy INFRASTRUKTURA SIECIOWA: WODOCIĄGI, KANALIZACJA W latach 2007-2011 sytuacja Gminy Legnickie Pole pod względem infrastruktury wodociągowej uległa poprawie. W tym okresie długość sieci wodociągowej zwiększyła się o 4,5 km, dzięki czemu z sieci wodociągowej korzystało 4188 osób. Istniejąca sieć wodociągowa pozwala na dostarczenie wody do wszystkich mieszkańców Gminy. Długość sieci wodociągowej wynosi 41,1 km. Tranzyt magistrali wodnej z Legnicy do zbiorników wyrównawczych w Skale wynosi 20,3 km. Dostawy wody realizowane są przez trzy przepompownie wody znajdujące się w: ZPZ Przybków (Legnica), Legnickim Polu oraz Koiszkowie. Rozbudowa sieci wodociągowej istotnie podnosi jakość życia mieszkańców poprzez zapewnienie ciągłości dostaw wody spełniającej wszelkie normy sanitarne, co z pewnością pozytywnie wpływa na stan zdrowia użytkowników sieci. Wyposażenie obszaru w podstawową infrastrukturę techniczną zwiększa również atrakcyjność Gminy dla obecnych i potencjalnych mieszkańców oraz inwestorów. Gmina zaopatrywana jest w wodę z Zakładu Produkcji Wody w Legnicy. W tabeli 10 przedstawiono podstawowe informacje dotyczące poziomu wyposażenia Gminy w sieć wodociągową. Tabela 10. Wyposażenie Gminy Legnickie Pole w infrastrukturę techniczną w latach 2007-2011 Jednostka miary 2007 2008 2009 2010 2011 długość czynnej sieci rozdzielczej km 35,5 35,8 36,7 40,0 40,0 długość czynnej sieci rozdzielczej będącej w zarządzie bądź administracji gminy km 35,5 35,8 36,7 40,0 40,0 połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania szt. 1 076 1 078 1 125 1 195 1 200 86,9 81,2 78,5 87,0 106,0 Wyszczególnienie Wodociągi woda dostarczona gospodarstwom domowym dam 3 W ESTMOR CONSULTING 27 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Wyszczególnienie Jednostka miary 2007 2008 2009 2010 2011 ludność korzystająca z sieci wodociągowej osoba 3 957 3 948 3 989 4 158 4 188 długość czynnej sieci kanalizacyjnej km 43,5 43,8 57,2 60,3 61,0 długość czynnej sieci kanalizacyjnej będącej w zarządzie bądź administracji gminy km 43,5 43,8 57,2 60,3 61,0 połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania szt. 914 916 1076 1112 1117 Kanalizacja ścieki odprowadzone dam 3 138,0 122,7 164,0 180 170 ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej osoba 3 066 3 062 3 286 3 428 3 499 wodociąg % 79,2 79,2 79,9 80,9 81,0 kanalizacja % 61,4 61,4 65,8 66,7 67,7 sieć wodociągowa km 41,6 42,0 43,1 46,9 46,9 sieć kanalizacyjna km 51,0 51,4 67,1 70,7 71,6 Korzystający z instalacji w % ogółu ludności Sieć rozdzielcza na 100 km 2 Źródło: Dane GUS W latach 2007-2011 długość sieci kanalizacyjnej zwiększyła się o 40,2%, tj. z 43,5 km do 61,0 km. W 2011 roku z sieci kanalizacji sanitarnej korzystały 3499 osoby (67,7%). Obecnie cały obszar Gminy jest skanalizowany. System gospodarki ściekowej Gminy Legnickie Pole można podzielić na trzy odrębne systemy, tj.: system północny, w skład którego wchodzą miejscowości: Bartoszów, Koskowice, Kłębanowice, system zachodni: Gniewomierz, Biskupice, Raczkowa, Nowa Wieś Wielka, Koiszków, Mąkolice, Czarnków, Lubień, system wschodni: Legnickie Pole, Księginice, Taczalin, Stachowice, Mikołajowice. „System północny odprowadza ścieki do sieci kanalizacji sanitarnej miasta Legnica. Dodatkowo do w/w systemu odprowadzane są ścieki z gminy Ruja (…) System zachodni odprowadza ścieki do mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków ze stawami ściekowymi, zlokalizowanej w odległości 1 km od skraju zabudowań Legnickiego Pola przy drodze do Biskupic (…) W systemie wschodnim wszystkie ścieki przepływają przez sieć kanalizacji sanitarnej w Legnickim Polu, która funkcjonuje równocześnie jako kanalizacja ogólnospławna dostarczając duży ładunek ścieków i wód opadowych na oczyszczalnię ścieków”. (źródło: Inwentaryzacja kanalizacji sanitarnej w gminie Legnickie Pole) Sieć kanalizacji sanitarnej wyposażona jest w 40 przepompowni ścieków. W ESTMOR CONSULTING 28 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Tabela 11. Przepompownie na terenie Gminy Legnickie Pole Miejscowość L. p. Nazwa przepompowni 1 Bartoszów P3, P5, P4, 2 Koskowice P1, P2, P3, P4 3 Kłębanowice P1 4 Księginice P1 5 Taczalin TA1, TA2, TA3 6 Legnickie Pole LP1, Racimirze 7 Gniewomierz PG1, PG2, PG3, Psary, 8 Nowa Wieś Legnicka P1, P2, NWLG, P5, Przy strefie ekonomicznej 9 Koiszków KO1, KO2, KO3 10 Mąkolice P1, P2 11 Raczkowa PGR1, P1, P2 12 Biskupice PGB2, PS3 13 Czarnków P1, P2 14 Lubień P1, P2 15 Stachowice P1 16 Mikołajowice P1 17 Ogonowice P1 Źródło: Inwentaryzacja kanalizacji sanitarnej w gminie Legnickie Pole Oczyszczalnia ścieków w Biskupicach – „to klasyczna mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków ze stawami ściekowymi doczyszczającymi o projektowanej przepustowości Qśr=800 m3/d. Oczyszczalnia ścieków zlokalizowana jest w odległości 1 km od skraju zabudowań Legnickiego Pola przy drodze do Biskupic (…) Podstawowe części oczyszczalni: osadniki wstępne, złoża biologiczne, osadniki wtórne, pompownia osadów, stawy ściekowe, komora reakcji z chlorem, punkt zlewowy ścieków dowożonych. Zasadniczą funkcją zbiornika zlewnego jest przyjmowanie do oczyszczalni ścieków dowożonych, w tym przez indywidualne gospodarstwa rolne, nie tylko z terenu gminy”. (Źródło: www.legnickiepole.pl) W ESTMOR CONSULTING 29 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 ZAOPATRZENIE W PALIWA GAZOWE Przez teren Gminy Legnickie Pole przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia DN 300. Gmina posiada opracowaną „Koncepcję gazyfikacji”, która przewiduje zaopatrzenie w gaz większości miejscowości, za wyjątkiem Mąkolic, Koiszkowa i Czarnkowa. Gmina Legnickie Pole ma opracowane „Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczna i paliwa gazowe dla Gminy Legnickie Pole” z 2002 r. Jednak zgodnie z ustawą z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (t. j. Dz. U. z 2012, poz. 1059) dokument należy aktualizować co 3 lata. Należy podkreślić, że budowa sieci gazowej jest realizowana w przypadku zaistnienia technicznych i ekonomicznych warunków dostarczania gazu, a zainteresowany zawarciem umowy o przyłączenie lub umowy sprzedaży gazu spełni warunki przyłączenia do sieci i odbioru. ZAOPATRZENIE W CIEPŁO Na terenie Gminy Legnickie Pole nie funkcjonuje system ciepłowniczy. Gospodarstwa domowe ogrzewane są za pomocą kotłów na paliwo stałe. Część gospodarstw domowych stosuje indywidualne piece węglowe. Na terenie Gminy Legnickie Pole energia cieplna wykorzystywana jest: do ogrzewania pomieszczeń i przygotowania ciepłej wody użytkowej w budownictwie mieszkaniowym; do przygotowania posiłków w gospodarstwach domowych; do ogrzewania pomieszczeń i przygotowania c.w.u., na potrzeby technologiczne (w kuchniach) w szkołach i innych obiektach usługowych. Budynki przeznaczone na pobyt ludzi ogrzewane są z indywidualnych źródeł ciepła, jednym z poniższych sposobów: budynki posiadające instalację centralnego ogrzewania z kotłowni indywidualnych, budynki nieposiadające instalacji c.o. – piecami węglowymi, piecykami gazowymi i olejowymi oraz piecykami elektrycznymi. ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ Odbiorcy energii elektrycznej na terenie Gminy zaopatrywani są w energię elektryczną przez stacje transformatorowe SN 20/04 kV. Obecnie zaopatrzenie w energię elektryczną jest wystarczające, jednak planowana jest sukcesywna rozbudowa sieci elektroenergetycznej ze względu na rozbudowę sieci osadniczej oraz uzbrajanie terenów przemysłowych. Wszystkie miejscowości wyposażone są w oświetlenie uliczne, które również jest sukcesywnie rozbudowywane. W ESTMOR CONSULTING 30 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 INFRASTRUKTURA DROGOWA I TRANSPORT Infrastruktura drogowa na terenie Gminy Legnickie Pole obejmuje autostradę A4, drogę krajową Nr 3, drogi powiatowe i gminne: autostrada A4 (E40) relacji Olszyna-Wrocław o długości 10,974 km, droga krajowa Nr 3 (E65) relacji Legnica-Jawor o długości 4,007 km, drogi powiatowe o długości 55,726 km, drogi gminne o długości 25,78, w tym drogi o nawierzchni: o bitumicznej o długości 8,73 km, o brukowcowej o długości 0,95 km, o tłuczniowej o długości 2,7 km, o gruntowej o powierzchni 13,4 km. Gmina jest dobrze skomunikowana z pozostałymi częściami regionu. Na obszarze Gminy zlokalizowanych jest 19 przystanków autobusowych. 4.11. Gospodarka odpadami W związku z wejściem w życie znowelizowanej ustawy z dnia 1 stycznia 2012 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, wprowadzone zostały radykalne zmiany w gospodarce odpadami komunalnymi. Zmiany te wprowadzane są stopniowo. Od 1 stycznia 2012 r. w miejsce zezwoleń wydawanych przez Wójta Gminy Legnickie Pole, prowadzony jest rejestr działalności regulowanej polegającej na świadczeniu usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, znajdujących się na terenie Gminy. Oznacza to, że przedsiębiorcy, którzy chcieli rozpocząć prowadzenie działalności w zakresie odbioru odpadów komunalnych, zostali zobowiązani do złożenia w Urzędzie Gminy Legnickie Pole wniosku o wpis do rejestru działalności regulowanej. W myśl zapisów nowej ustawy Gmina objęła wszystkich właścicieli nieruchomości na swoim terenie systemem gospodarowania odpadami komunalnymi. Nowe przepisy określają, iż Wójt, musi zorganizować przetarg na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości albo przetarg na odbieranie i zagospodarowanie tych odpadów. Dodatkowo Gmina będzie gospodarowała środkami pochodzącymi z opłat pobieranych od właścicieli nieruchomości, a od firm egzekwowała będzie odpowiednią jakość usług. Znowelizowana ustawa wskazuje również, iż do zadań Gminy należy ustanowienie selektywnego zbierania odpadów komunalnych. W ESTMOR CONSULTING 31 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Nowelizacja ustawy wprowadza obowiązek przedstawiania sprawozdań z realizacji powierzonych zadań zarówno przez marszałków województw, gminy jak i przedsiębiorców odbierających odpady komunalne. Podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości jest zobowiązany do przedstawienia kwartalnych sprawozdań zawierających informacje dotyczące masy poszczególnych rodzajów zagospodarowania, masy odebranych odpadów odpadów komunalnych komunalnych ulegających oraz sposobie biodegradacji, ich liczby właścicieli nieruchomości, od których zostały odebrane odpady komunalne oraz właścicieli nieruchomości, którzy zbierają odpady komunalne w sposób niezgodny z regulaminem. Wójt sporządza roczne sprawozdanie z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi, które zawiera informacje przekazane przez podmioty odbierające odpady komunalne oraz informacje o osiągniętych poziomach odzysku i recyklingu oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania, jak również informacje o ilości i rodzaju nieczystości ciekłych odebranych z obszaru gminy. Marszałek województwa jest zobowiązany do sporządzenia rocznego sprawozdania z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi, zawierającego zsumowane informacje pochodzące ze sprawozdań sporządzanych przez wójtów, burmistrzów i prezydentów miast z terenu danego województwa. Nie realizowanie postanowień ustawy wiąże się z karami pieniężnymi nakładanymi przez organy administracyjne drogą decyzji administracyjnej. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska może nałożyć na gminę karę w przypadku niezapewnienia osiągnięcia określonych poziomów odzysku i recyklingu oraz redukcji odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania, jak również w przypadku niedopełnienia obowiązków sprawozdawczych. Wójt może nałożyć karę na przedsiębiorcę odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, gdy przedsiębiorca nie zapewni osiągnięcia określonych poziomów odzysku i recyklingu oraz redukcji odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania, miesza selektywnie zebrane odpady komunalne ze zmieszanymi odpadami komunalnymi, transportuje odpady do instalacji niewskazanej w uchwale w sprawie realizacji wojewódzkiego planu gospodarki odpadami, przekazuje nierzetelne sprawozdania lub przekazuje sprawozdania z opóźnieniem. Wprowadzenie nowego systemu ma na celu uszczelnienie systemu gospodarowania odpadami, upowszechnienie prowadzenia selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, W ESTMOR CONSULTING 32 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 zmniejszenie ilości odpadów komunalnych (w szczególności odpadów ulegających procesowi biodegradacji) kierowanych na składowiska odpadów, zwiększenie liczby instalacji do odzysku, wyeliminowanie nielegalnych składowisk odpadów, skrócenie odległości, na jakie transportowane są odpady komunalne oraz skuteczne monitorowanie postępowania z odpadami komunalnymi. ODPADY W SEKTORZE KOMUNALNYM Na terenie Gminy Legnickie Pole obowiązek selektywnego zbierania odpadów komunalnych obejmuje trzy frakcje: frakcja sucha – odpady komunalne pozbawione frakcji organicznej zbierane do pojemników, worków; frakcja ta podlega dalszej selekcji w zakładzie odzysku surowców wtórnych; do frakcji suchej zalicza się następujące rodzaje odpadów: suchy papier, tektura ( w tym: gazety, zeszyty, katalogi, kartony), opakowania wielomateriałowe (kartony po napojach, mleku, sokach), czyste pojemniki po wyrobach mleczarskich, plastikowe butelki PET, puszki i drobny złom metalowy, plastikowe zakrętki, opakowania po chemii gospodarczej i kosmetykach, jak również czyste i szklane słoiki i butelki po napojach, żywności, kosmetykach; frakcja mokra – to tzw. odpady biodegradowalne, do których zalicza się m. in.: odpady kuchenne (obierki, zepsute warzywa i owoce, skorupki jajek, fusy z kawy i herbaty, resztki innych produktów spożywczych) pozostałe odpady komunalne zmieszane niedające się wyselekcjonować – do których zalicza się m. in.: popiół, brudne tekstylia, brudne odpady z folii i plastików, zużyte obuwie, potłuczone butelki, słoiki oraz naczynia porcelanowe, pampersy, wieczka z jogurtów, śmietany, zabrudzony papier. Poza prowadzeniem selektywnej zbiórki na terenie nieruchomości zlokalizowanych na terenie Gminy Legnickie Pole, zostały utworzone ogólnodostępne punkty selektywnej zbiórki odpadów problemowych. Wśród odpadów problemowych wyróżnić można: przeterminowane leki ( w aptekach), zużyte baterie i akumulatory, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, meble i inne odpady wielkogabarytowe, zużyte opony, odpady budowlane i rozbiórkowe (mieszkańcy zbiórkę tych odpadów organizują we własnym zakresie). Powyższe odpady (poza odpadami budowlanymi i rozbiórkowymi) obierane będą z poszczególnych miejscowości co 3 miesiące zgodnie z przygotowanym wcześniej harmonogramem. W ESTMOR CONSULTING 33 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Gmina Legnickie Pole, zgodnie z informacjami zawartymi w „Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami dla Województwa Dolnośląskiego” przynależy do regionu północnego. Rysunek 4. Region północny Źródło: Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Dolnośląskiego Poniżej przedstawiono zgłoszone, planowane inwestycje związane z przetwarzaniem odpadów komunalnych na terenie Gminy Legnickie Pole: 1. Instalacja do mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów: podmiot zgłaszający instalację: Urząd Gminy Legnickie Pole, rodzaj instalacji: o Wydział Zaawansowanej Segregacji Odpadów i Recyklingu, o Wydział Fermentacji Beztlenowej lokalizacja planowanej inwestycji: Nowa Wieś Legnicka. 2. Instalacje do termicznego przetwarzania odpadów: podmiot zgłaszający instalację: Urząd Gminy Legnickie Pole, rodzaj instalacji: o Zakład wraz z instalacją do termicznego przekształcania odpadów, lokalizacja planowanej inwestycji: Nowa Wieś Legnicka. W tabeli 12 został przedstawiony wykaz regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK) w regionie północny, do którego przynależy Gmina Legnickie Pole. W ESTMOR CONSULTING 34 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Tabela 12. Regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych w regionie północnym L.p. Podmiot prowadzący instalację Rodzaj instalacji istniejąca planowana Lokalizacja instalacji INSTALACJE DO MECHANICZNO-BIOLOGICZNEGO PRZETWARZANIA ODPADÓW 1 2 3 Ekopartner Lubin sp. z o. o. ul. Zielona 1 59-300 Lubin Legnickie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o. o. ul. Nowodworska 60 59-220 Legnica „Głogowskie Przedsiębiorstwo Komunalne – SITA Głogów” Sp. z o. o. ul. Przemysłowa 7A 67-200 Głogów sortownia odpadów - płyta kompostowa rozbudowa o część zamkniętą mobilna linia do dwuetapowego oddzielania frakcji drobnej ze zmieszanych odpadów komunalnych rozbudowa sortowni odpadów komunalnych ul Zielona 1 59-300 Lubin ul. Rasztowska 59-220 Legnica kompostownia odpadów w systemie pryzmowym KUSS ze sterowanym napowietrzaniem pryzm - przesiewacz bębnowy - instalacja do mechanicznego sortowania odpadów komunalnych - płyta kompostowa - ul. Krochmalna 67-200 Głogów INSTALACJE DO PRZETWARZANIA SELEKTYWNIE ZEBRANYCH ODPADÓW ZIELONYCH I INNYCH BIOODPADÓW 1 Legnickie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o. o. ul. Nowodworska 60 59-220 Legnica kompostownia odpadów w systemie pryzmowym KUSS ze sterowanym napowietrzaniem pryzm - ul. Rasztowska 59-220 Legnica 2 Ekopartner Lubin sp. z o. o. ul. Zielona 1 59-300 Lubin płyta kompostowa - ul Zielona 1 59-300 Lubin 3 „MUNDO” Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Odpadami Sp. z o. o. ul. Zielona 1 59-300 Lubin płyta kompostowa - ul Zielona 1 59-300 Lubin W ESTMOR CONSULTING 35 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 L.p. 4 Podmiot prowadzący instalację „Głogowskie Przedsiębiorstwo Komunalne – SITA Głogów” Sp. z o. o. ul. Przemysłowa 7A 67-200 Głogów Rodzaj instalacji istniejąca płyta kompostowa planowana - Lokalizacja instalacji ul. Krochmalna 67-200 Głogów SKŁADOWISKA ODPADÓW INNYCH NIŻ NIEBEZPIECZNE I OBOJĘTNE 1 „Głogowskie Przedsiębiorstwo Komunalne – SITA Głogów” Sp. z o. o. ul. Przemysłowa 7A składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne 2 Legnickie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o. o. ul. Nowodworska 60 59-220 Legnica składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne 3 „MUNDO” Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Odpadami Sp. z o. o. ul. Zielona 1 59-300 Lubin składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne ul Zielona 1 59-300 Lubin „Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej” Sp. z o.o. ul. Dąbrowskiego 2 59-100 Polkowice składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, z wydzielonym sektorem na odpady niebezpieczne zawierające azbest Trzebcz 59-100 Polkowice 4 - Biechów 67-200 Głogów - ul. Rasztowska 59-220 Legnica - Źródło: Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Dolnośląskiego W ESTMOR CONSULTING 36 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 5. Założenia Programu ochrony środowiska dla Gminy Legnickie Pole 5.1. Uwarunkowania zewnętrzne realizacji Programu 5.1.1. Uwarunkowania wnikające z dokumentów strategicznych Unii Europejskiej STRATEGIA UE Dokument ten został przyjęty przez Radę Europejską dnia 17 czerwca 2010 r. Dokument wskazuje trzy priorytety, których realizacja odbywa się na szczeblu unijnym oraz krajowym: 1. Wzrost inteligentny (wiedza, innowacja, edukacja, społeczeństwo cyfrowe). 2. Wzrost zrównoważony (efektywne wykorzystywanie zasobów w produkcji przy jednoczesnym zwiększeniu konkurencyjności). 3. Wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu (zwiększenie aktywności zawodowej, podnoszenie kwalifikacji). W dokumencie zostały określone projekty przewodnie tzw. inicjatywy flagowe oraz zostało wskazanych 10 Zintegrowanych Wytycznych dla polityki gospodarczej i zatrudnienia państw członkowskich. W związku z powyższym cele krajowe w znacznym stopniu wpisują się we wskazane w Strategii „Europa 2020” cele zawarte w projektach. EUROPEJSKA STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU Dokument ma na celu zrównoważony wzrost gospodarczy i wysoki poziom życia z ochroną środowiska naturalnego. Dokument ten został przyjęty przez Radę Europejską z dnia 26 czerwca 2006 r. Strategia ta koncentruje się przede wszystkim na zagadnieniach związanych z zarządzaniem zasobami naturalnymi oraz wskazuje sposoby produkcji i konsumpcji mające na celu ochronę ograniczonych zasobów Ziemi. Głównymi założeniami dokumentu jest wzrost dobrobytu poprzez podejmowanie działań w ochronie środowiska naturalnego, sprawiedliwość i spójność społeczną, wzrost dobrobytu gospodarczego, jak również wypełniania obowiązków na arenie międzynarodowej, wspólnotowej. W związku z powyższym, Polska jako kraj będący członkiem Unii Europejskiej, zobowiązany jest do realizacji niniejszych założeń na szczeblu krajowym. PAKIET ENERGETYCZNO-KLIMATYCZNY Pakiet ten został przyjęty 17 grudnia 2008 roku i ma na celu ograniczenie emisji gazów cieplarnianych na terenie Unii Europejskiej. Dokument zawiera szereg rozwiązań legislacyjnych. Głównym celem jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych do 2020 r. W ESTMOR CONSULTING 37 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 o 20% w stosunku do roku 1990 oraz wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii, a także wzrost efektywności energetycznej do 2020 r. Należy podkreślić, że dokumenty na szczeblu krajowym oraz wojewódzkim uwzględniają szereg zobowiązań międzynarodowych związanych z wdrażaniem Dyrektyw UE, a także są spójne ze wspólnotowymi dokumentami programowymi. W związku z czym dokumenty szczebla lokalnego, takie jak programy ochrony środowiska dla gmin są zgodne z poniższymi dokumentami wyższego rzędu. 5.1.2. Uwarunkowania wynikające z Polityki Ekologicznej Państwa POLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA W LATACH 2009-2012 Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2016 Główne cele wynikające z polityki ekologicznej państwa dotyczące Gminy Legnickie Pole: 1) W zakresie poprawy jakości środowiska: osiągnięcie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych poprzez uporządkowanie gospodarki ściekami komunalnymi oraz zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń pochodzących ze źródeł rozproszonych, trafiających do wód wraz ze spływami powierzchniowymi, spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza, minimalizacja zagrożenia mieszkańców gminy ponadnormatywnym hałasem, wprowadzenie kompleksowego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi. 2) W zakresie ochrony przyrody: zachowanie różnorodności biologicznej i ochrona krajobrazu, ochrona i zrównoważony rozwój lasów. 3) W zakresie zrównoważonego wykorzystania materiałów, wody i energii: wprowadzanie nowoczesnych technologii w przemyśle i energetyce w celu zmniejszenia wodochłonności, materiałochłonności, energochłonności i odpadowości produkcji oraz redukcji emisji zanieczyszczeń do środowiska, wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. 4) W zakresie zadań systemowych: zapewnienie włączenia celów ochrony środowiska do ustaleń zawartych we wszystkich dokumentach strategicznych i przeprowadzenia oceny skutków ekologicznych ich realizacji przed ich zatwierdzeniem, upowszechnienie Systemów Zarządzania Środowiskowego, W ESTMOR CONSULTING 38 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 zagwarantowanie szerokiego dostępu do informacji o środowisku i jego ochronie, współpraca z sąsiednimi gminami. 5.1.3. Uwarunkowania wynikające z Polityki Ekologicznej województwa dolnośląskiego Podstawowe uwarunkowania zewnętrzne dla Gminy Legnickie Pole w zakresie ochrony środowiska, wynikają z następujących dokumentów strategicznych województwa dolnośląskiego: Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020; Wojewódzki Program Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego na lata 2008-2011 z uwzględnieniem lat 2012-2015; Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Dolnośląskiego 2020; Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich Województwa Dolnośląskiego. Wszelkie cele i działania w zakresie ochrony środowiska na terenie Gminy muszą być bowiem zbieżne z celami i działaniami ujętymi w dokumentach strategicznych województwa dolnośląskiego, a także przyczyniać się do ich realizacji. W związku z tym, etap formułowania priorytetów i celów ekologicznych dla Gminy Legnickie Pole, musi zostać poprzedzony analizą zewnętrznych uwarunkowań, podyktowanych polityką ekologiczną województwa dolnośląskiego. STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO 2020 W Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020 oprócz wizji: Blisko siebie – Blisko Europy Dolny Śląsk 2020 jako zintegrowana wspólnota regionalna, region konkurencyjny, spójny, otwarty, dynamiczny…, sformułowano także w celu urzeczywistnienia nakreślonej wizji rozwoju regionu – cel: Nowoczesna gospodarka i wysoka jakość życia w atrakcyjnym środowisku Dolny Śląsk regionem koncentracji innowacyjnych podmiotów produkcyjnych i usługowych współpracujących z rozwiniętym sektorem badawczym oraz intensywnego rozwoju nowoczesnej turystyki opartej o współpracę międzyregionalną i transgraniczną, tworzących razem atrakcyjne miejsca do życia dla mieszkańców o coraz wyższych kwalifikacjach i rozwiniętej kulturze obywatelskiej. W ESTMOR CONSULTING 39 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Wizja rozwoju regionu i cel nadrzędny, a następnie urzeczywistniające je cele szczegółowe, tworzą spójny układ zamierzeń rozwojowych województwa dolnośląskiego. Zgodnie ze strategię rozwoju Dolnego Śląska przyjmuje się, że cele nie mogą być autonomiczne, lecz muszą realizować wspólny nadrzędny cel. Ich realizacja powinna być źródłem synergii, czyli efektu dodatkowego. Realizacja celu nadrzędnego będzie możliwa poprzez następujące cele szczegółowe: 1. Rozwój gospodarki opartej na wiedzy. 2. Zrównoważony transport i poprawa dostępności transportowej. 3. Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw, zwłaszcza MŚP (małe i średnie przedsiębiorstwa). 4. Ochrona środowiska naturalnego, efektywne wykorzystywanie zasobów oraz dostosowanie do zmian klimatu i poprawa poziomu bezpieczeństwa. 5. Zwiększenie dostępności technologii komunikacyjno-informacyjnych. 6. Wzrost zatrudnienia i mobilności pracowników. 7. Włączenie społeczne, podnoszenie poziomu i jakości życia. 8. Podniesienie poziomu edukacji, kształcenie ustawiczne. Osiągnięcie powyższych celów będzie możliwe dzięki skupieniu prowadzonych działań w ośmiu kluczowych grupach, tzw. Makrosferach, które skierowane są na wzmocnienie rozwoju gospodarczego województwa dolnośląskiego. Makrosfery dotyczą: infrastruktury (transportowej i energetycznej), rozwoju obszarów miejskich i wiejskich, zasobów, turystyki, zdrowia i bezpieczeństwa, edukacji, nauki, kultury i informacji, społeczeństwa i partnerstwa oraz przedsiębiorczości i innowacyjności. Najistotniejsze, z punktu widzenia ochrony środowiska na analizowanym obszarze, są następujące cele i kierunki działań sprecyzowane w Strategii: 1. Priorytet infrastruktura transportowa i energetyczna: W ESTMOR CONSULTING 40 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 poprawa dostępności transportowej regionu (powiązania wewnętrzne i zewnętrzne); poprawa jakości i standardów transportu drogowego; rozwój energooszczędnych i niskoemisyjnych form transportu; poprawa niezawodności i zapewnienie dywersyfikacji dostaw energii; wprowadzenie energooszczędnych rozwiązań oraz wspieranie gospodarki przyjaznej środowisku; zmniejszenie niskiej emisji poprzez budowę i rozbudowę systemów ciepłowniczych i gazowniczych w obszarach o dużej gęstości zaludnienia oraz miejscowościach turystycznych i uzdrowiskowych; zwiększenie udziału źródeł odnawialnych w produkcji energii, ze szczególnym uwzględnieniem energetycznego wykorzystywania rzek poprzez uruchomienie małych elektrowni wodnych. 2. Priorytet rozwój obszarów wiejskich: wzmacnianie restrukturyzacji i wielofunkcyjności rozwoju wsi; racjonalna organizacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej; poprawa warunków życia na obszarach wiejskich. 3. Priorytet zasoby: zrównoważone i racjonalne gospodarcze wykorzystanie surowców naturalnych; wykorzystanie potencjału wód mineralnych, leczniczych i geotermalnych; zachowanie i racjonalne wykorzystanie zasobów glebowych; ochrona, powiększanie i udostępnianie zasobów leśnych; wykorzystanie gospodarczego i rekreacyjnego potencjału rzek; ochrona i udostępnianie walorów przyrodniczo-krajobrazowych oraz kulturowych; wprowadzenie zasad udostępniania terenów cennych krajobrazowo dla działalności inwestycyjnej; budowa nieuciążliwego systemu eksploatacji i wywozu surowców. 4. Priorytet turystyka: wzmocnienie wizerunku regionu zarówno na terenie kraju, jak i Europy, jako atrakcyjnego miejsca wypoczynku, otwartego na świat, o nieprzeciętnych. walorach przyrodniczych, kulturowych i uzdrowiskowych; udostępnienie obiektów dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego; W ESTMOR CONSULTING 41 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 rozwój produktów turystycznych i rozbudowa infrastruktury turystycznej regionu, m. in. dla pobudzania popytu na usługi turystyczno-rekreacyjne; wewnątrzregionalna promocja turystyki w oparciu o system edukacji. 5. Priorytet bezpieczeństwo: zapewnienie obecnym i przyszłym mieszkańcom regionu dobrego stanu środowiska naturalnego; ochrona przed klęskami żywiołowymi, w tym szczególnie likwidacja zagrożeń powodziowych. WOJEWÓDZKI PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO NA LATA 2008-2011, Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2012-2015 Celem nadrzędnym polityki ekologicznej województwa dolnośląskiego, wskazanym w Programie jest: „Dążenie do osiągnięcia zrównoważonego i trwałego rozwoju Województwa Dolnośląskiego poprzez poprawę stanu środowiska przyrodniczego, zachowanie jego istotnych walorów, utrzymanie ładu przestrzennego i rozwój infrastruktury ochrony środowiska”. Program, uszczegóławiający zapisy Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego w zakresie ochrony środowiska. Cele główne Programu, przyczyniające się do osiągnięcia celu nadrzędnego, obejmują: w zakresie zadań systemowych: o rozwój edukacji ekologicznej; o zarządzanie środowiskowe; w zakresie poprawy jakości środowiska: o poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych; o racjonalizacja gospodarki odpadami; o poprawa jakości powietrza atmosferycznego; o wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych; o ochrona przed hałasem ze źródeł komunikacyjnych; W ESTMOR CONSULTING 42 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 w zakresie ochrony dziedzictwa przyrodniczego i racjonalnego użytkowania zasobów przyrody: o efektywna ochrona przyrody; o ochrona i racjonalna eksploatacja ekosystemów leśnych; o ochrona gleb użytkowanych rolniczo; w zakresie poważnych awarii i zagrożeń naturalnych: o zabezpieczenie środowiska i człowieka przed zagrożeniami powodziowymi. Do każdego z w/w celów zostały sformułowane cele strategiczne i odpowiadające im cele krótkoterminowe (do 2011 r.) i długoterminowe (do 2015 r.). 1. Cel strategiczny: Poprawa jakości wód powierzchniowych oraz ochrona jakości i ilości wód podziemnych wraz z racjonalizacją ich wykorzystania. Cel długoterminowy: Dążenie do osiągnięcia dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych pod względem jakościowym określonych przez Dyrektywę 2000/60/WE poprzez ich ochronę przed zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych, przemysłowych i rolniczych. 2. Cel strategiczny: Trwała poprawa jakości powietrza atmosferycznego. Cel długoterminowy: Utrzymanie wartości stężeń poszczególnych zanieczyszczeń powietrza co najmniej na poziomie określonym prawem lub poniżej tego poziomu. 3. Cel strategiczny: Zmniejszenie uciążliwości hałasu dla mieszkańców województwa. Cel długoterminowy: Poprawa klimatu akustycznego na obszarach, gdzie zostały przekroczone wartości normatywne. 4. Cel strategiczny: Ochrona przed negatywnym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych. Cel długoterminowy: Utrzymanie natężenia promieniowania elektromagnetycznego niejonizującego poniżej poziomów dopuszczalnych lub co najwyżej na tym samym poziomie. 5. Cel strategiczny: Zapobieganie poważnym awariom przemysłowym i zagrożeniom naturalnym oraz eliminacja i minimalizacja skutków w razie ich wystąpienia. Cel długoterminowy: Ograniczenie ryzyka wystąpienia zagrożeń środowiska spowodowanych przez potencjalne źródła awarii przemysłowych i zagrożeń naturalnych dla ochrony ludności przed ich skutkami. W ESTMOR CONSULTING 43 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 6. Cel strategiczny: Zintegrowana, trwale zrównoważona ochrona zasobów przyrody prowadzona w ramach racjonalnej polityki przestrzennej. Cel długoterminowy: Ukształtowanie spójnego przestrzennie systemu obszarów podlegających ochronie prawnej oraz pozostałych terenów zieleni. 7. Cel strategiczny: Racjonalne wykorzystanie zasobów glebowych zarówno pod względem ekologicznym jak i ekonomicznym. Cel długoterminowy: Ochrona gleb przed degradacją oraz rekultywacją terenów zdegradowanych i zdewastowanych. 8. Cel strategiczny: Ochrona zasobów złóż poprzez ich racjonalne wykorzystanie, zahamowanie nielegalnego wydobycia kopalin oraz rekultywacja terenów poeksploatacyjnych. Cel długoterminowy: Racjonalne gospodarowanie zasobami kopalin w zakresie ich rozpoznania, wydobycia i rekultywacji terenów poeksploatacyjnych. 9. Cel strategiczny: Rozwój i modernizacja systemu transportowego z uwzględnieniem rozwiązań zmniejszających lub eliminujących negatywny wpływ transportu na środowisko. Cel długoterminowy: Dążenie do eliminacji zanieczyszczeń środowiska z systemu transportowego. 10. Cel strategiczny: Ograniczenie oddziaływania przemysłu i energetyki na środowisko. Cel długoterminowy: Dążenie do ograniczenia negatywnego oddziaływania procesów przemysłowych na środowisko poprzez wdrożenie prośrodowiskowych wzorców i modelu produkcji oraz zasad planowania przestrzennego i obowiązujących przepisów prawa. 11. Cel strategiczny: Podniesienie jakości życia mieszkańców i zachowanie ładu przestrzennego. Cel długoterminowy: Poprawa jakości stanu środowiska. 12. Cel strategiczny: Rozwój rolnictwa zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Cel długoterminowy: dalszy rozwój rolnictwa zapewniającego zachowanie walorów środowiska i różnorodności biologicznej. 13. Cel strategiczny: Aktywizacja działań na rzecz zrównoważonego wykorzystania zasobów środowiska w sektorze turystyki i rekreacji. Cel długoterminowy: Rozwój turystyki i rekreacji zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. W ESTMOR CONSULTING 44 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 14. Cel strategiczny: Rozwój świadomych postaw konsumenckich zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Cel długoterminowy: Kształtowanie proekologicznych postaw konsumpcyjnych. 15. Cel strategiczny: Wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa województwa, kształtowanie postaw proekologicznych jego mieszkańców oraz poczucia odpowiedzialności za jakość środowiska. Cel długoterminowy: Dalsze kształtowanie prawidłowych wzorców zachowań wszystkich grup społeczeństwa w odniesieniu do konkretnych sektorów środowiska w ramach podejmowanych inicjatyw z zakresu edukacji ekologicznej. PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Dolnośląskiego jest dokumentem wyznaczającym cele i kierunki rozwoju regionu w układzie przestrzennym. Jego istotą jest neutralizowanie istniejących i potencjalnych kolizji w zagospodarowaniu przestrzennym, którym często towarzyszą konflikty społeczne, głównie w relacjach: człowiek - gospodarka środowisko. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Dolnośląskiego wyraża politykę przestrzenną samorządu województwa, której wyzwaniem jest idea zrównoważonego rozwoju oraz stwarzanie warunków przestrzennych dla: ochrony środowiska przyrodniczego i krajobrazowego, w tym racjonalnego gospodarowania zasobami, surowców mineralnych, wód oraz gruntów rolnych i leśnych; ochrona dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej; wzmacniania walorów urbanistycznych, architektonicznych i krajobrazowych; zagospodarowania przestrzennego terenów zabudowy mieszkaniowej, usługowej i produkcyjnej w sposób zaspokajający potrzeby społeczne i gospodarcze; rozwój infrastruktury społecznej; rozwój infrastruktury technicznej, w tym systemów transportu i komunikacji; ochrona zdrowia oraz bezpieczeństwa ludzi i mienia, w tym ochrony przeciwpowodziowej; wzmacniania walorów ekonomicznych przestrzeni; realizacji potrzeb obronności i bezpieczeństwa państwa. W ESTMOR CONSULTING 45 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Z perspektywy tworzenia Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Legnickie Pole, powyższe zapisy są najistotniejsze w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Dolnośląskiego. STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO Dokument został przyjęty Uchwałą Nr XXXV/583/2001 z dnia 25 maja 2001 r. przez Sejmik Województwa Dolnośląskiego. W Strategii zostały zawarte następujące elementy: charakterystyka obszarów wiejskich województwa dolnośląskiego, uwarunkowania wewnętrzne, jak i zewnętrzne rozwoju Dolnego Śląskiego, Cele główne, szczegółowe wraz z opisem zadań rozwoju dla województwa i poszczególnych regionów, instrumenty finansowo-prawne służące realizacji Strategii, monitoring realizacji Strategii. Wizja obszarów wiejskich brzmi następująco: Obszary wiejskie Dolnego Śląska w 2020 roku miejscem życia i pracy szeroko akceptowanym i przez to świadomie wybieranym przez społeczeństwo. Głównymi celami rozwoju obszarów wiejskich województwa dolnośląskiego są: podniesienie poziomu życia ludności wiejskiej oraz wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich. Obszary wiejskie województwa dolnośląskiego zostały podzielone na 5 funkcjonalnych regionów: I – intensywnego rolnictwa, II – rolniczo-rekreacyjny, III – przemysłowo-rekreacyjno-rolniczy, IV – rolniczo-przemysłowy, V – rolniczo-przemysłowo-rekreacyjny. Gmina Legnickie Pole przynależy do Regionu I – intensywnego rolnictwa. Głównym celem dla tego regionu jest modernizacja kompleksu gospodarki żywnościowej, co jest związane z występującymi w tym regionie najlepszymi warunkami glebowymi i klimatycznymi dla intensywnego, towarowego rolnictwa. Cele szczegółowe dla Regionu I: przekształcenie struktury agrarnej, rozwój i modernizacja zabezpieczeń przeciwpowodziowych, tworzenie warunków alternatywnych źródeł dochodu. W ESTMOR CONSULTING 46 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 5.1.4. Uwarunkowania wynikające z Polityki Ekologicznej powiatu legnickiego PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU LEGNICKIEGO Program Ochrony Środowiska dla powiatu legnickiego pochodzi z października 2005 r. Brak aktualizacji Programu. STRATEGIA ROZWOJU POWIATU LEGNICKIEGO NA LATA 2002-2017 W Strategii wskazano, że zrównoważony rozwój powiatu legnickiego jest wynikiem przebudowy rolnictwa i przetwórstwa rolnego, wykorzystania aktywności społecznej w celu wzrostu poziomu życia jego mieszkańców. Cele strategiczne: 1. Stworzenie warunków do aktywizacji gospodarczej. 2. Rozwój obszarów wiejskich i aktywizacja rolnictwa. 3. Poprawa warunków życia społeczności powiatu. 4. Użytkowanie zasobów środowiska naturalnego zgodnie z zasadami ekorozwoju. Cele operacyjne: 1. Stały rozwój funkcji produkcyjnych i przedsiębiorczości (lokalnej). 2. Stały rozwój funkcji ponadlokalnych powiatu (kultura, rekreacja). 3. Promowanie systemu lokalnych stref gospodarczych. 4. Stały wzrost jakości usług administracyjnych samorządu powiatowego. 5. Osiągnięcie dobrego stanu technicznego dróg i infrastruktury układu komunikacyjnego. 6. Poprawa stanu infrastruktury komunalnej. 7. Stały wzrost ilości atrakcyjnych ofert pracy. 8. Zwiększenie dostępności do infrastruktury społecznej. 9. Poprawa warunków mieszkaniowych. 10. Osiągnięcie akceptowanego społecznie zakresu usług socjalnych. 11. Poprawa ładu przestrzennego. 12. Ochrona i promocja zasobów przyrodniczych. 13. Stworzenie zintegrowanego systemu gospodarki odpadami. W ESTMOR CONSULTING 47 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 5.2. Uwarunkowania wewnętrzne realizacji Programu Podstawowe uwarunkowania wewnętrzne dla Gminy Legnickie Pole w zakresie ochrony środowiska, wynikają z gminnych dokumentów o charakterze strategicznym i planistycznym. STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY LEGNICKIE POLE Przedmiotem „Studium …” jest określenie polityki przestrzennej gminy, tj. między innymi wskazanie tych obszarów gminy, które są najodpowiedniejsze do pełnienia funkcji ustalonych w innych dokumentach strategicznych na szczeblu lokalnym. Rozwój gminy powinien polegać na możliwie pełnym zaspokojeniu potrzeb społeczności lokalnej, przy jednoczesnym zrównoważonym zagospodarowaniu terenów. Celem rozwoju Gminy Legnickie Pole, w najogólniejszym ujęciu, jest osiągnięcie stabilnego (trwałego, zrównoważonego) rozwoju, zapewniającego: zaspokojenie i podniesienie walorów istniejącego środowiska kulturowego, usprawnienie komunikacji, zarówno wewnętrznej, jak i zewnętrznej, zabezpieczenie miejsc pracy dla mieszkańców gminy, zabezpieczenie odpowiednich warunków mieszkaniowych dla ludności z terenu gminy, zabezpieczenie pełnej obsługi mieszkańców. Jednym z kierunków realizacji powyższego celu jest ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego, na które wpływają poniższe działania: zapewnienie ładu przestrzennego poprzez dostosowanie zabudowy mieszkaniowej, usługowej i gospodarczej do krajobrazu, nie dopuszczenie do lokalizacji i prowadzenia działalności gospodarczej negatywnie wpływającej na środowisko przyrodnicze, promowanie działalności produkcyjnej pozytywnie wpływającej na środowisko przyrodnicze i wykorzystującej nowoczesne technologie proekologiczne, promowanie proekologicznego rolnictwa, ochrona zwartych kompleksów rolniczych przed zmianą na cele nierolnicze, ochrona różnorodności biologicznej flory i fauny. PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2004-2006 ORAZ 2007-2013 Działania wskazane w Programie mają na celu wzmocnienie otoczenia rolnictwa i stworzenia warunków do rozwoju zarówno przemysłu rolno-spożywczego, nowoczesnej produkcji rolnej, jak i drobnej przedsiębiorczości. W ESTMOR CONSULTING 48 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Niniejszy cel można osiągnąć za poprzez: zwiększenie atrakcyjności obszarów wiejskich dla inwestorów lokalnych i inwestorów zewnętrznych, aktywizację lokalnej społeczności, rozwój społeczeństwa informacyjnego, wzrost mobilności zawodowej mieszkańców wsi, zwiększenie poziomu inwestycji lokalnych, wyzwolenie lokalnego potencjału przedsiębiorczości i zaangażowania mieszkańców jako szansa przezwyciężenia trudności ekonomicznych, tworzenie warunków do dywersyfikacji działalności gospodarczej poprzez stworzenie mieszkańcom możliwości podjęcia działań w celu rozgałęzienia i urozmaicenia produkcji, rozszerzenia jej na różnorakie odległe od siebie dziedziny, po to aby straty poniesione w jednej móc zrekompensować zyskami osiągniętymi w innej branży, wzrost kreatywności w zakresie poszukiwania pozarolniczych źródeł utrzymania, tworzenie przyjaznego środowiska dla rozwoju mikroprzedsiębiorstw, realizowanie polityki równych szans – czyli uwzględnienie w procesie realizacji poszczególnych projektów interesu grup społecznych znajdujących się w trudniejszej sytuacji. W Planie Rozwoju Lokalnego Gminy Legnickie Pole przewidziano następujące zadania do realizacji: budowa urządzeń do odprowadzania ścieków oraz doprowadzania wody; budowa lub modernizacja dróg gminnych o znaczeniu lokalnym; gospodarka odpadami; budowa lub modernizacja lokalnej infrastruktury sportowej i edukacyjnej. Zakres zadań ujętych w Planie Rozwoju Lokalnego koncentruje się głównie na infrastrukturze służącej środowisku, wyznaczając tym samym kierunek dalszych działań Gminy. W ESTMOR CONSULTING 49 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 6. Założenia ochrony środowiska dla Gminy Legnickie Pole do 2020 roku 6.1. Nadrzędny cel programu ochrony środowiska dla Gminy Legnickie Pole Osiągniecie trwałego i zrównoważonego rozwoju Gminy Legnickie Pole oraz poprawa jej atrakcyjności poprzez działania społeczne i inwestycyjne w zakresie ochrony środowiska 6.2. Priorytety ekologiczne Priorytety ekologiczne dla Gminy Legnickie Pole sprecyzowano na podstawie diagnozy stanu oraz zagrożeń środowiska, a także założeń polityki ekologicznej Polski, województwa dolnośląskiego oraz powiatu legnickiego. PRIORYTETY EKOLOGICZNE DLA GMINY LEGNICKIE POLE: OPTYMALIZACJA GOSPODARKI WODNO-ŚCIEKOWEJ; OCHRONA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO; OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI; OCHRONA PRZED HAŁASEM I PROMIENIOWANIEM ELEKTROMAGNETYCZNYM; OCHRONA RÓŻNORODNOŚCI BIOLOGICZNEJ I KRAJOBRAZU; EDUKACJA EKOLOGICZNA; ROZWÓJ ENERGETYKI ODNAWIALNEJ. Oprócz konieczności zapewnienia spójności z dokumentami strategicznymi, wyznaczając priorytety ekologiczne, a następnie cele i zadania w zakresie polityki ekologicznej Gminy, kierowano się także następującymi zasadami: „eliminacji największych problemów”; zapobiegania spodziewanym problemom; oszczędnego korzystania z zasobów naturalnych; „zanieczyszczający płaci”; odpowiedzialności za prowadzone działania; skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej. W ESTMOR CONSULTING 50 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 7. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego 7.1. Jakość wód i stosunki wodne 7.1.1. Stan aktualny Gmina Legnickie Pole położona jest w dolinie rzeki Wierzbiak, która stanowi prawobrzeżny dopływ rzeki Kaczawy. Rzeka ta jest głównym ciekiem III rzędu o długości 44,4 km. Obszar Gminy, poza Wierzbiakiem, odwadniany jest przez dopływy: Chłodnik, Modzel, Uszewnica, Koiszkówka. Wody stojące zajmują powierzchnię około 12,46 ha. Największym zbiornikiem naturalnym jest jezioro polodowcowe - Jezioro Koskowickie (powierzchnia 55,9 ha), które zostało objęte ochroną prawną jako rezerwat przyrody. Pozostałe zbiorniki wód stojących stanowią niewielkie stawy i oczka wodne, częściowo zanikające. STAN WÓD POWIERZCHNIOWYCH Ogólnie zanieczyszczenie wód powierzchniowych jest wynikiem oddziaływania różnych czynników antropogenicznych takich jak: urbanizacja, rolnictwo, uprzemysłowienie. Do głównych przyczyn zagrożenia zasobów i jakości wód na terenie Gminy Legnickie Pole należy zaliczyć: emisję ścieków komunalnych; odprowadzanie ścieków nieoczyszczonych lub niedostatecznie oczyszczonych; niekontrolowane odprowadzanie wód opadowych do kanalizacji sanitarnej; niewłaściwy sposób postępowania z wodami opadowymi i roztopowymi; spływ powierzchniowy biogenów z pól i niewłaściwe składowanie nawozów naturalnych. Jednym z głównych problemów występujących na terenie Gminy Legnickie Pole, w których bardzo ważną funkcję stanowi rolnictwo, są spływy powierzchniowe zanieczyszczeń, obciążone głównie związkami biogennymi (azotem i fosforem) właśnie pochodzenia rolniczego. Ponadto, duże zagrożenie stanowi niewłaściwe przechowywanie i stosowanie nawozów sztucznych i organicznych, stosowanie chemicznych środków ochrony roślin oraz niewłaściwe wykonywanie zabiegów agrotechnicznych. Melioracje wodne szczegółowe polegają na regulacji stosunków wodnych w celu polepszenia zdolności produkcyjnej gleby, ułatwienia jej uprawy oraz na ochronie użytków rolnych przed powodziami. Zagrożenie dla zasobów wód stanowi niewłaściwe użytkowanie melioracji wodnych, odprowadzanie nieoczyszczonych W ESTMOR CONSULTING wód opadowych z powierzchni 51 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 zanieczyszczonych bezpośrednio do odbiorników oraz niewłaściwie prowadzona gospodarka odpadami, jak np. dzikie wysypiska śmieci. Badania monitoringowe wód powierzchniowych Jakość wód płynących badana jest w ramach krajowego i regionalnego podstawowego monitoringu wód powierzchniowych. Monitoringiem Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska we Wrocławiu. W ramach monitoringu środowiska prowadzonego zgodnie z „Programem monitoringu środowiska województwa dolnośląskiego na lata 2010-2012” na terenie Gminy Legnickie Pole nie wykonywano badań monitoringowych jakości wód powierzchniowych. W latach 2008-2009, w ramach monitoringu środowiska prowadzonego zgodnie z „Programem monitoringu środowiska województwa dolnośląskiego na lata 2007-2009”, wykonane zostały pomiary jakości wód rzeki Wierzbiak w 2007 roku w punkcie pomiarowym poniżej m. Lubień (w 17,0 km). Wyniki pomiarów zostały zaprezentowane w tabeli 13 (kolorem czerwonym wskazano wartości wskaźników, które odpowiadały IV lub V klasie). Tabela 13. Wyniki pomiaru jakości rzeki Wierzbiak w punkcie pomiarowo-kontrolnym poniżej m. Lubień (km 17,0) w 2007 r. L.p. Wskaźnik Jednostka miary Wartość 1 Temperatura wody °C 17,6 2 Zawiesiny ogólne mg/l 60,0 3 Oczyn pH 7,8-8,0 4 Tlen rozpuszczony mgO2/l 8,3 5 BZT5 mgO2/l 5,9 6 Ogólny węgiel organiczny mgC/l 11,1 7 Amoniak mgNH2/l 4,8 8 Azot Kjeldahla mgN/l 4,6 9 Azotany mgNO3/l 22,0 10 Azotyny mgNO2/l 0,41 11 Azot ogólny mgN/l 9,6 12 Fosforany mgPO4/l 1,1 13 Fosfor ogólny mgP/l 0,6 14 Przewodność µS/cm 811,0 15 Substancje rozpuszczone mg/l 658,0 Źródło: Ocena stanu jakości rzek województwa dolnośląskiego w 2007 roku, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu Zgodnie z informacjami zawartymi w „Ocenie stanu jakości rzek województwa dolnośląskiego w 2007 roku” rzeka Wierzbiak badana była w ramach monitoringu operacyjnego (MO). Badania rzeki prowadzone były również w 2 innych punktach W ESTMOR CONSULTING 52 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 pomiarowo-kontrolnych: powyżej zbiornika Mściwojów (w km 37,7) oraz poniżej ujścia Kopaniny (w km 3,3). Kontrolą został objęty również potok Chłodnik w przekroju powyżej Jeziora Koskowickiego (w km 0,5). Z danych zawartych w tabeli 13 wynika, że w badanym punkcie pomiarowo-kontrolnym występowały podwyższone amoniaku, azotu Kjeldahla i fosforanów. Na wysokie wartości tych wskaźników wpływają przede wszystkim spływy zanieczyszczeń z obszarów wiejskich, głównie z zabudowy mieszkalno-gospodarczej oraz z gruntów rolnych. Zawartość zawiesiny ogólnej wskazywała na wysokie stężenie na poziomie 60 mg/l. WODY PODZIEMNE Zgodnie z regionalizacją hydrogeologiczną Polski wg Paczyńskiego, Gmina Legnickie Pole położona jest w regionie wrocławskim (XV). Warunki hydrogeologiczne wynikają bezpośrednio z budowy geologicznej regionu. W zachodniej części Gminy występuje obszar wysokiej ochrony (OWO) – Zbiornik SłupLegnica. W północno-zachodniej części Gminy znajduje się obszar zasobów głównego zbiornika wód podziemnych GZWP nr 318, który podlega ochronie. Tabela 14. Charakterystyka GZWP na terenie Gminy Legnickie Pole Kod GZWP 318 Nazwa GZWP Subzbiornik Legnica Słup- Pow. 2 (km ) 70 Typ Stratygrafia zbiornika porowy czwartorzęd Zasoby 3 (tys. m /d) Średnia głębokość (m) 15 15 Źródło: Środowiskowe i społeczne uwarunkowania eksploatacji złoża węgla brunatnego Legnica, Wrocław 2008 Badania monitoringowe wód podziemnych Celem monitoringu jakości wód podziemnych jest dostarczenie informacji o stanie chemicznym wód, śledzenie jego zmian oraz sygnalizacja zagrożeń, na potrzeby zarządzania zasobami wód podziemnych i oceny skuteczności podejmowanych działań ochronnych związanych z osiągnięciem dobrego stanu ekologicznego, określonego przez Ramową Dyrektywę Wodną (RDW). W ESTMOR CONSULTING 53 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Oceny stanu chemicznego w jednolitych częściach wód (JCWPd) i w poszczególnych punktach badawczych dokonano w oparciu o rozporządzenie MŚ z 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. nr 143, poz. 896), które wyróżnia pięć klas jakości wód: klasa I – wody bardzo dobrej jakości, klasa II – wody dobrej jakości, klasa III – wody zadowalającej jakości, klasa IV – wody niezadowalającej jakości, klasa V – wody złej jakości oraz dwa stany chemiczne wód: stan dobry (klasy I, II i III), stan słaby (klasy IV i V) Zasada zaliczania wód do odpowiedniej klasy polega na dopuszczeniu przekroczenia wartości granicznych elementów fizykochemicznych, gdy jest ono spowodowane przez naturalne procesy, pod warunkiem, że mieszczą się one w granicach przyjętych dla bezpośrednio niższej klasy jakości. Jako niedopuszczalne przyjęto przekroczenie wartości granicznych oznaczonych w rozporządzeniu indeksem „H” wskaźników nieorganicznych: antymonu, arsenu, azotanów, azotynów, boru, chromu, cyjanków, fluorków, glinu, kadmu, niklu, ołowiu, rtęci, selenu i srebra oraz wskaźników organicznych: adsorbowanych związków chloroorganicznych (AOX), benzo(a)pirenu, benzenu, lotnych węglowodorów aromatycznych (BTX), substancji ropopochodnych, pestycydów, tetrachloroetenu, trichloroetenu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA). W 2012 roku badania wód podziemnych wykonane były na terenie Dolnego Śląska w 164 punktach pomiarowych. Monitoring diagnostyczny realizowany był w 132 punktach pomiarowych, natomiast monitoring operacyjny prowadzony był 32 punktach pomiarowych. Na terenie Gminy Legnickie Pole w ramach monitoringu środowiska prowadzonego zgodnie z „Programem monitoringu środowiska województwa dolnośląskiego na lata 2010-2012” nie wykonywano badań monitoringowych jakości wód podziemnych. Na terenie województwa dolnośląskiego badania chemizmu wód podziemnych prowadzone są przez Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie, natomiast Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu prowadzi monitoring wód jedynie na obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. W ESTMOR CONSULTING 54 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Rysunek 5. Klasyfikacja stanu chemicznego zwykłych wód podziemnych w województwie dolnośląskim w 2011 r. na tle granic jednolitych część wód z uwzględnieniem punktów monitoringu krajowego Źródło: Raport o stanie środowiska w województwie dolnośląskim w 2011 r. 7.1.2. Program operacyjny dla obszaru: Jakość wód i stosunki wodne Cel strategiczny Dobry stan wód powierzchniowych i podziemnych. Racjonalizacja ich wykorzystania oraz zapewnienie wszystkim mieszkańcom Gminy wody pitnej odpowiedniej jakości Cele krótkookresowe do roku 2016: Ograniczenie dopływu zanieczyszczeń do wód powierzchniowych i podziemnych Racjonalna gospodarka wodna Modernizacja infrastruktury wodociągowej i kanalizacyjnej W ESTMOR CONSULTING 55 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Cele długookresowe do roku 2020: Przywrócenie wysokiej jakości wód powierzchniowych Ochrona wód powierzchniowych przed zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych, przemysłowych i rolniczych Modernizację sieci wodociągowych, kanalizacyjnych, stacji uzdatniania wody Współpraca ponadlokalna w celu ochrony wód powierzchniowych i podziemnych Efektywne gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi 7.2. Powietrze 7.2.1. Stan aktualny Powietrze atmosferyczne należy do najważniejszych chronionych komponentów środowiska przyrodniczego. Obowiązujące regulacje prawne odnoszą się przede wszystkim do jego jakości oraz kontroli emisji w postaci pozwoleń na emisję gazów i pyłów. Ze względu na porozumienia międzynarodowe, ochrona powietrza atmosferycznego obejmuje również warstwę ozonową i klimat. W polskim prawie środowiskowym zakres i sposoby ochrony powietrza atmosferycznego są określane głównie w ustawie Prawo ochrony środowiska. Przepisy te dotyczą ochrony zasobów środowiska przyrodniczego, przeciwdziałania zanieczyszczeniom, wydawania pozwoleń, opłat i kar administracyjnych za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza. W efekcie ramy prawne ochrony powietrza atmosferycznego w Polsce wyznaczają następujące akty: A. Z zakresu prawa krajowego: 1) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowisku i towarzyszące jej rozporządzenia, 2) Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku o substancjach zubożających warstwę ozonową. B. Z zakresu prawa wspólnotowego: 1) Dyrektywa 96/62/WE z 1996 roku w sprawie oceny i zarządzania jakością otaczającego powietrza wraz z dyrektywami córkami, 2) Dyrektywa 2001/81/WE z 2001 roku w sprawie krajowych poziomów emisji dla niektórych rodzajów zanieczyszczeń powietrza. 3) Dyrektywa 1999/13/WE z 1999 roku w sprawie kontroli emisji lotnych związków organicznych ze stosowania rozpuszczalników organicznych. W ESTMOR CONSULTING 56 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 4) Dyrektywa 94/63/WE z 1994 roku w sprawie kontroli emisji lotnych związków organicznych ze składowania paliwa i jego dystrybucji z terminali do stacji paliw, 5) Dyrektywa 2001/80/WE z 2001 roku w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów energetycznego spalania, 6) Dyrektywa 2003/87/WE z 2003 roku ustanawiająca system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie, 7) Dyrektywy dotyczące zawartości określonych substancji w paliwach, 8) Dyrektywa IPPC (96/61/WE), 9) Rozporządzenie wspólnotowe 2037/2000 z 2000 roku w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową. C. Z zakresu prawa międzynarodowego: 1) Konwencja w sprawie transgranicznego zanieczyszczenia powietrza na dalekie odległości z 1979 roku, 2) Protokół do Konwencji w sprawie transgranicznego zanieczyszczenia powietrza na dalekie odległości, dotyczący długofalowego finansowania wspólnego programu monitoringu i oceny przenoszenia zanieczyszczeń powietrza na dalekie odległości w Europie (EMEP) z 1984 roku, 3) Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu z 1992 roku, 4) Protokół z Kioto z 1997 roku, 5) Konwencja wiedeńska o ochronie warstwy ozonowej z 1985 roku, 6) Protokół montrealski w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową z 1987 roku. Potrzeba prawnej ochrony powietrza jest skutkiem jego zanieczyszczenia, które w ustawie – Prawo ochrony środowiska zostało zdefiniowane jako emisja, która może być szkodliwa dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, może powodować szkodę w dobrach materialnych, może pogarszać walory estetyczne środowiska lub może kolidować z innymi uzasadnionymi sposobami korzystania ze środowiska (art. 3 pkt 49 u.p.o.ś.). Postępująca urbanizacja przyczynia się do wzrostu liczby źródeł emisji zanieczyszczeń. Badania jakości powietrza potwierdzają, iż emisja antropogeniczna jest głównym źródłem zanieczyszczeń powietrza w województwie dolnośląskim. W ESTMOR CONSULTING 57 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Najczęściej stosowaną klasyfikacją źródeł emisji jest następujący podział: źródła punktowe związane z energetycznym spalaniem paliw i procesami technologicznymi w zakładach przemysłowych; źródła liniowe związane z komunikacją; źródła powierzchniowe niskiej emisji rozproszonej komunalno-bytowej i technologicznej. EMISJA PUNKTOWA Punktowe źródła mają istotny wpływ na wielkość i zasięg stężeń zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym. Emisja punktowa pochodzi głównie z dużych zakładów przemysłowych emitujących pyły, dwutlenek siarki, tlenek azotu, tlenek węgla oraz metale ciężkie. Zgodnie z ustawą z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji (Dz. U. z 2009 r. Nr 130, poz. 1070, z późn. zm.) podmioty gospodarcze zobowiązane są do sporządzania rocznych raportów o wielkościach emisji gazów cieplarnianych i innych substancji, wprowadzanych do powietrza. Ustawowy obowiązek raportowania danych o emisji gazów cieplarnianych do powietrza dotyczy wszystkich korzystających ze środowiska. EMISJA LINIOWA W ostatnich latach istotnie wzrosła dostępność pojazdów, praktycznie dla każdej grupy społecznej. Wynika to nie tylko z poprawy stopy życiowej w Polsce, ale także możliwości zakupu tanich, używanych pojazdów z zagranicy, których stan techniczny niejednokrotnie pozostawia wiele do życzenia. W związku z tym, praktycznie każda rodzina posiada już co najmniej jeden samochód. Jednocześnie w ostatnich latach spadł wskaźnik osób podróżujących jednym samochodem, co wiąże się nie tylko ze wzrostem kosztów podróży, ale i wyższą emisją zanieczyszczeń ze źródeł komunikacyjnych. Do zmiany tej niekorzystnej sytuacji, zwłaszcza z punktu widzenia środowiska naturalnego, mogą przyczynić się wzrastające ceny paliw, które najprawdopodobniej zmuszą część społeczeństwa do zmiany nawyków na bardziej ekonomiczne. Nie bez znaczenia są też kampanie społeczne o tematyce ekologicznej, zachęcające do korzystania z komunikacji publicznej. Na terenie Gminy Legnickie dostęp do komunikacji publicznej możliwy jest dzięki autobusom PKS oraz prywatnych przewoźników. Rozproszona zabudowa na terenach wiejskich sprawia, że korzystanie z samochodu jest nieuniknione. Mimo wszystko, działania proekologiczne, w tym zakresie, prowadzone na terenie Gminy mogą skupiać się na propagowaniu ekonomicznego podróżowania samochodem (zorganizowanie dojazdów przy maksymalnym wykorzystaniu liczby miejsc w pojeździe, co zmniejsza koszty podróży i jednocześnie W ESTMOR CONSULTING 58 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 ogranicza emisję zanieczyszczeń na skutek mniejszej ilości spalonego paliwa) lub jeśli to tylko możliwe, zastąpienie go rowerem, co wpływa nie tylko na środowisko, ale i stan zdrowia mieszkańców. Połączenia lokalne PKS na terenie Gminy również przyczyniają się do zmniejszenia zanieczyszczeń. Poziom zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego jest zależny od natężenia ruchu na poszczególnych trasach komunikacyjnych. Wielkość emisji ze źródeł komunikacyjnych zależna jest od ilości i rodzaju samochodów oraz rodzaju stosowanego paliwa jak również od procesów związanych ze zużyciem opon, hamulców a także ścierania nawierzchni dróg. Emisję związaną z ww. procesami zalicza się do tzw. emisji pozaspalinowej. Dodatkowy wpływ na wielkość emisji pyłu PM10 ma tzw. emisja wtórna (z unoszenia) pyłu PM10 z nawierzchni dróg. System komunikacyjny ma istotny wpływ na stan jakości powietrza głównie z tytułu transportu drogowego, w tym przede wszystkim ruchu tranzytowego pojazdów ciężkich. W Gminie Legnickie Pole największa emisja liniowa występuje w obrębie autostrady A4 oraz drogi krajowej nr 3 ze względu na duże natężenie ruchu. Pomimo iż sieć dróg na terenie Gminy jest stale modernizowana i przebudowywana, to jednak ciągły wzrost ruchu samochodowego pociąga za sobą degradację stanu technicznego dróg, a co za tym idzie zwiększenie hałasu komunikacyjnego i wzrost ilości zanieczyszczeń w powietrzu. W celu redukcji emisji zanieczyszczeń ze źródeł liniowych warto kontynuować działania polegające na poprawie stanu technicznego dróg już istniejących (w tym również likwidacja nieutwardzonych poboczy). Dodatkowym istotnym elementem przyczyniającym się do zmniejszenia emisji wtórnej z dróg, powinno być utrzymanie ulic w czystości, które korzystnie wpływa na zmniejszenie unosu pyłu z dróg również w okresie bezopadowym. EMISJA POWIERZCHNIOWA Źródłem emisji powierzchniowej, pochodzącej z sektora bytowego, są lokalne kotłownie i paleniska domowe. Na terenie Gminy mieszkańcy ogrzewają swoje domy głównie węglem, co przyczynia się do wysokiej emisji dwutlenku siarki, tlenku azotu, pyłów, sadzy oraz tlenku węgla i węglowodorów aromatycznych. Coraz wyższe ceny paliw opałowych przyczyniają się z kolei do poszukiwania różnego rodzaju oszczędności. Z tego powodu część mieszkańców spala w swoich piecach różnego rodzaju odpady, emitujące znaczne ilości zanieczyszczeń. Praktyka ta jest w dalszym ciągu powszechna dla obszarów wiejskich. Innym sposobem poszukiwania oszczędności jest wykorzystanie na cele ogrzewania i przygotowania ciepłej wody użytkowej, odnawialnych źródeł energii. Montaż tego typu urządzeń wiąże się z dość W ESTMOR CONSULTING 59 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 wysokimi nakładami na etapie inwestycyjnym, natomiast w fazie eksploatacji wymaga ponoszenia znacznie niższych kosztów, niż w przypadku powszechnie stosowanych źródeł ciepła opalanych węglem, olejem czy gazem. Ze względu na coraz atrakcyjniejsze ceny urządzeń grzewczych bazujących na odnawialnych źródłach energii oraz dodatkowo możliwość współfinansowania takiej inwestycji np. z WFOŚiGW oraz funduszy Unii Europejskiej, Gmina będzie podejmowała działania mające na celu zachęcenie mieszkańców do wyposażenia budynków mieszkalnych w urządzenia bazujące na odnawialnych źródłach energii. Sposobem ograniczania niskiej emisji na terenie Gminy jest także termomodernizacja budynków mieszkalnych oraz budynków użyteczności publicznej, których przegrody zewnętrzne nie spełniają warunków technicznych w zakresie wartości współczynnika przenikania ciepła. Docieplenie ścian zewnętrznych, stropów lub stropodachów, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej oraz usprawnienia w zakresie instalacji c.o. i c.w.u. wiążą się z istotnym ograniczeniem zapotrzebowania budynku na ciepło, co znajduje bezpośrednie odzwierciedlenie w ilości spalanego paliwa, a w rezultacie emisji zanieczyszczeń. Występująca na danym terenie struktura paliwowa wśród korzystających z indywidualnych źródeł ciepła jest bardzo istotna ze względu na jakość powietrza. Praktyka stosowana w całej Polsce wskazuje, iż w domowych kotłowniach nie tylko spalane są ww. paliwa ale również odpady, takie jak.: plastik, guma itp. Zjawisko to powoduje zwiększone zanieczyszczenie powietrza szczególnie w okresie grzewczym, a toksyczne związki uwalniane do atmosfery podczas spalania paliw jak i odpadów mają fatalny wpływ na zdrowie społeczeństwa. Eksploatacja domowych pieców grzewczych odbywa się w ramach tzw. powszechnego korzystania ze środowiska i w rozumieniu przepisów ustawy - Prawo ochrony środowiska nie wymaga uzyskania pozwoleń na wprowadzenie gazów i pyłów do powietrza. W przypadku sektora bytowo-komunalnego nie ma opracowanych skutecznych i ekonomicznie zasadnych metod redukcji zanieczyszczeń poprzez urządzenia ochronne. Brak podstaw prawnych do zarządzenia wymiany starych, niskosprawnych i nieekologicznych kotłów i pieców węglowych przez osoby fizyczne jest poważną barierą do podjęcia działań zmierzających do ograniczenia ich oddziaływania na jakość powietrza. Podejmowane działania powinny być w pierwszej kolejności skierowane na większe uświadomienie społeczeństwa i propagowanie szerszego wykorzystania paliw niskoemisyjnych, bardziej przyjaznych środowisku, których wykorzystanie przyczyni się do zmniejszenia tzw. niskiej emisji, jak również wyeliminuje spalanie odpadów. Na terenie Gminy Legnickie Pole nie stwierdzono występowania większych emitorów zanieczyszczeń powietrza. W ESTMOR CONSULTING 60 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 W wyniku spalania paliw naturalnych, oprócz ciepła, powstają również gazy spalinowe oraz – w przypadku paliw stałych – popioły i żużle. Skład spalin jest różny w zależności od rodzaju paliwa oraz samego procesu spalania, który wbrew pozorom jest procesem skomplikowanym, zależnym od temperatury, stosunku do ilości paliwa, rodzaju palnika lub paleniska i wielu innych czynników. Głównym składnikiem spalin powstających przy spalaniu paliw stałych jest dwutlenek węgla (CO2), w mniejszych ilościach dwutlenek siarki (SO2), tlenek węgla (CO), tlenki azotu (NOx), para wodna (H2O), sadza i pył. W przypadku paliw ciekłych i gazowych udział pary wodnej w spalinach jest większy i porównywalny z ilością CO 2, natomiast nie ma w nich pyłu, a w przypadku gazu ziemnego – SO2. Niektóre gatunki ropy naftowej także nie posiadają związków siarki. W spalinach pochodzących z paliw ciekłych i gazowych również występują, choć w mniejszych ilościach, tlenki azotu i sadza, gdyż ich obecność jest związana raczej z samym procesem spalania niż z rodzajem paliwa. Tlenki węgla Z punku widzenia ochrony środowiska rozróżnia się dwa rodzaje dwutlenków węgla: przyjazny dla środowiska - o krótkim (trwającym od 1 roku do kilkudziesięciu lat) obiegu w przyrodzie, który powstaje w procesach utleniania biomasy (drewna, słomy, biopaliw i biomasy) i nieprzyjazny, który jest produktem spalania paliw nieodnawialnych (węgla, ropy, gazu), a cykl jego obiegu określa się w milionach lat. Tlenki siarki Głównym źródłem emisji SO2 jest energetyka – 90%, natomiast za pozostałe 10% emisji odpowiada przemysł i komunikacja. Dwutlenek siarki, jako taki nie szkodzi środowisku, jednak w obecności ozonu – O3, który powstaje podczas wyładowań atmosferycznych, przekształca się w bardzo niebezpieczny dla środowiska SO3, który łączy się w chmurach z parą wodną i spada na ziemię w postaci kwaśnego deszczu. Związki organiczne Związki organiczne w spalinach to głownie węglowodory alifatyczne (parafiny), które są praktycznie obojętne dla środowiska, oraz policykliczne węglowodory aromatyczne (wielopierścieniowe), które alergizuja, podrażniają błony śluzowe, a nawet mogą wywoływać nowotwory. Najbardziej znany z tych wiązków do benzo[a]piren (BaP), który jest związkiem silnie rakotwórczym. Przyczyną powstawania tych węglowodorów jest niepełne spalanie paliw przy zbyt małej ilości powietrza, termiczny rozkład paliwa (piroliza) również wobec braku tlenu, a także W ESTMOR CONSULTING 61 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 gwałtowne schładzanie płomienia na skutek nierównomiernego spalania, rozruchu urządzenia lub spalania paliw w nieodpowiednich kotłach, palnikach lub silnikach. Sadza Głównym składnikiem sadzy, która tworzy ze spalinami lub powietrzem aerozol nazywany dymem, jest węgiel bezpostaciowy. Sadza zawiera także węglowodory. Ponieważ z węglowodorów aromatycznych sadza powstaje łatwiej niż z alifatycznych, więc to one są drugim składnikiem sadzy. Należy zatem przypuszczać, że sadza może mieć, podobnie jak i węglowodory aromatyczne, działanie rakotwórcze. Pyły Pyły i popioły to stałe składniki mineralne, które pozostają po spaleniu paliw. Popiół i sadza stanowią główne składniki dymu, którego cząsteczki o rozmiarach nieprzekraczających 0,1 μm mają bardzo dobrze rozwiniętą powierzchnię, dzięki której adsorbują lotne toksyczne składniki spalin i dlatego są bardzo niebezpieczne dla zdrowia ludzi i zwierząt, a także dla roślin. Najważniejsze negatywne skutki oddziaływania produktów spalania paliw nieodnawialnych, głównie węgla kamiennego i brunatnego, to pogłębienie się efektu cieplarnianego oraz powiększanie się stref występowania smogu. Kwaśny smog, zwany londyńskim, na skutek inwersji aerozolu, składającego się z tlenków siarki i pyłu ze spalonego węgla oraz mgły, zamiast unosić się jako cieplejszy od powietrza, opada na miasto i zatruwa jego mieszkańców. Wraz z rozwojem motoryzacji i komunikacji miejskiej, oprócz smogu londyńskiego, pojawił się nowy rodzaj smogu, zwany fotochemicznym, który atakuje w upalne lata. Smog ten zawiera, oprócz tlenków siarki i pyłów, także: tlenki azotu, związki organiczne, np. aldehydy, ketony, azotany i nadtlenki organiczne oraz ozon. W efekcie zamkniętego cyklu ponad 200 reakcji chemicznych, efekt smogu fotochemicznego pogłębia się, a jego produkty nie są obojętne dla środowiska. Wolne rodniki działają rakotwórczo, a ozon, który w stratosferze chroni nas przed promieniowaniem ultrafioletowym, w dolnych warstwach atmosfery jest równie niebezpieczny dla organizmów żywych jak związki rakotwórcze. Negatywne oddziaływanie energetyki konwencjonalnej na środowisko obejmuje ponadto: zakwaszenie atmosfery tlenkami siarki i azotu wskutek czego giną lasy, zamiera życie w rzekach i jeziorach; brak tlenu w środowisku morskim, co jest następstwem emisji tlenków azotu, zaburza równowagę pokarmową w morzu ze szkodą dla żyjących w nim organizmów roślinnych i zwierzęcych; W ESTMOR CONSULTING 62 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 zanieczyszczenie wód przypowierzchniowych metalami ciężkimi wymywanymi z nieprawidłowo składowanych popiołów i żużli, a także produktami ubocznymi powstającymi podczas oczyszczania spalin metodami mokrymi i suchymi. Skażenie wody, ziemi i powietrza, wpływa na tempo wzrostu zachorowań i zaburzeń genetycznych wśród ludności zamieszkującej regiony o silnie rozwiniętym przemyśle. Obserwowana jest także wzmożona korozja konstrukcji żelbetonowych oraz coraz szybciej postępujące niszczenie dorobku kultury materialnej. W rejonach silnie uprzemysłowionych zamierają również lasy, zwłaszcza iglaste. Źródło: „Proekologiczne odnawialne źródła energii” W. M. Lewandowski, Warszawa 2007 Zagrożenia wynikające z zanieczyszczeń powietrza są groźniejsze od zanieczyszczeń wód czy gleb, ze względu na niedająca się kontrolować łatwość rozprzestrzeniania. STAN POWIETRZA Zgodnie z art. 89 ustawy Prawo ochrony środowiska Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska co roku dokonuje oceny poziomów substancji w powietrzu w poszczególnych strefach. W rozumieniu założeń do projektu ustawy o zmianie ustawy – prawo ochrony środowiska, przygotowywanych w związku z transpozycją do prawa polskiego Dyrektywy 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości i czystszego powietrza dla Europy przyjmuje się, że od stycznia 2010 r. dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnionych w ocenie strefę stanowi: aglomeracja o liczbie mieszkańców powyżej 250 tysięcy, miasto nie będące aglomeracją o liczbie mieszkańców powyżej 100 tysięcy, pozostały obszar województwa, nie wchodzący w skład aglomeracji i miast powyżej 100 tys. mieszkańców. W województwie dolnośląskim Ocenę poziomów substancji w powietrzu oraz wyniki klasyfikacji stref województwa dolnośląskiego za 2012 rok wykonano w 4 strefach: aglomeracja wrocławska, miasto Legnica, miasto Wałbrzych, strefa dolnośląska. Gmina Legnickie Pole została zaklasyfikowana do strefy dolnośląskiej (kod PL0204). Celem przeprowadzenia rocznej oceny jest: 1) klasyfikacja stref w oparciu o obowiązujące na dany rok kryteria, 2) uzyskanie informacji o przestrzennych rozkładach stężeń zanieczyszczeń, 3) wskazanie wartości i obszarów przekroczeń wartości kryterialnych, W ESTMOR CONSULTING 63 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 4) wskazanie potrzeb w zakresie niezbędnej modernizacji systemu monitoringu powietrza. Ocenę jakości powietrza wykonano w czterech strefach województwa dolnośląskiego według kryteriów dotyczących ochrony zdrowia dla: benzenu C6H6, dwutlenku azotu NO2, dwutlenku siarki SO2, tlenku węgla CO, ozonu O3, pyłu zawieszonego PM2.5, pyłu zawieszonego PM10, arsenu w pyle As(PM10), kadmu w pyle Cd(PM10), niklu w pyle Ni(PM10), ołowiu w pyle Pb(PM10), benzo/a/pirenu w pyle B/a/P(PM10) oraz kryteriów określonych w celu ochrony roślin w strefie dolnośląskiej dla: dwutlenku siarki SO2, tlenków azotu NOx, ozonu O3 określonego współczynnikiem AOT40. Tabela 15. Ocena jakości powietrza pod kątem ochrony roślin Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla obszaru całej strefy Nazwa strefy strefa dolnośląska SO2 NOx O3 A A C Źródło: Ocena poziomów substancji w powietrzu oraz wyniki klasyfikacji stref województwa dolnośląskiego za 2012 rok Podstawą klasyfikacji stref w rocznej ocenie jakości powietrza są wartości poziomów: dopuszczalnego, dopuszczalnego powiększonego o margines tolerancji (PM2.5), docelowego i celu długoterminowego określone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 47, poz. 281) oraz w dyrektywie 2008/50/WE-CAFE. W wyniku klasyfikacji, w zależności od analizy stężeń w danej strefie można wydzielić następujące klasy stref: klasa A – stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy nie przekraczają poziomów dopuszczalnych i poziomów docelowych klasa B – stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne lecz nie przekraczają poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji klasa C – stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne powiększone o margines tolerancji, w przypadku gdy margines tolerancji nie jest określony – poziomy dopuszczalne i poziomy docelowe oraz dla ozonu klasa D1 – stężenia ozonu nie przekraczają poziomu celu długoterminowego, klasa D2 – stężenia ozonu przekraczają poziom celu długoterminowego. W ESTMOR CONSULTING 64 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Tabela 16. Wynikowe klasy stref dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia wg jednolitych kryteriów w skali kraju, zgodnych z kryteriami UE Nazwa strefy Strefa dolnośląska Kod strefy PL0204 Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych substancji dla obszaru całej strefy SO2 NO2 PM10 Pb C6H6 CO O3 As Cd Ni BaP PM2, 5 A A C A A A C A A A C A Źródło: Ocena poziomów substancji w powietrzu oraz wyniki klasyfikacji stref województwa dolnośląskiego za 2012 rok Z danych zestawionych w tabeli 16 wynika, iż poziomy stężeń pyłu PM10, ozonu oraz benzo(a)piranu kształtowały się powyżej poziomu dopuszczalnego, co zadecydowało o klasyfikacji wynikowej C dla tych zanieczyszczeń. Najwyższe stężenia BaP zanotowano na terenach, gdzie emisja niska z indywidualnego ogrzewania budynków jest dominująca. W sezonie grzewczym wielkości stężeń BaP były bardzo wysokie, natomiast w okresie letnim niskie. Stężenia pozostałych zanieczyszczeń tj. SO2, NO2, C6H6, CO oraz metali: Pb, Cd, Ni, As nie przekraczały wartości dopuszczalnych, dlatego tez klasą wynikową dla wymienionych zanieczyszczeń jest klasa A. ODORY Odorami nazywa się lotne związki chemiczne organiczne i nieorganiczne wyczuwane przez receptory węchowe przy bardzo niskich stężeniach i rejestrowane przez mózg jako nieprzyjemne. wg doc. dr hab. Zbigniewa Maklesa oraz dr inż. Magdaleny Galwas-Zakrzewskiej Do źródeł wytwarzających gazy złowonne (odory) na terenie Gminy można zaliczyć: odory towarzyszące hodowli (składowanie bądź nawożenie obornikiem, gnojówką, gnojowicą), odory towarzyszące chemizacji w rolnictwie (wykonywanie oprysków), zbiorniki bezodpływowe (szamba), niezorganizowane źródła emisji z indywidualnych palenisk domowych, (np. spalanie odpadów z tworzyw sztucznych, gumy w paleniskach domowych). W celu zapewnienia wysokiej jakości życia na terenie Gminy wynikającej m.in. z nieuciążliwej emisji złowonnej, konieczne jest konsekwentne postępowanie zarówno mieszkańców (poprzez wyeliminowanie spalania odpadów, itp.),jak i władz Gminy m. in. poprzez: edukację ekologiczną mieszkańców, poszerzanie pasów zieleni izolacyjnych wokół obiektów W ESTMOR CONSULTING 65 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 uciążliwych zapachowo oraz przemyślane decyzje w zakresie wydawania pozwoleń na budowę dla obiektów będących źródłem emisji złowonnej. 7.2.2. Program operacyjny dla obszaru: Powietrze atmosferyczne Zapewnienie dobrej jakości powietrza atmosferycznego na terenie Gminy Legnickie Pole Cel strategiczny Osiągnięcie dobrej, a więc co najmniej normatywnej jakości powietrza na obszarze Gminy, będzie możliwe dzięki realizacji celów krótko- i długoterminowych. Cele krótkookresowe (do roku 2016) i długookresowe (do roku 2020): Ograniczenie niskiej emisji Ograniczenie uciążliwości systemu komunikacyjnego Wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii 7.3. Hałas 7.3.1. Stan aktualny Hałas w środowisku to wszelkiego rodzaju niepożądane, nieprzyjemne i uciążliwe dźwięki w danym miejscu i czasie. Jest zanieczyszczeniem środowiska przyrodniczego charakteryzującym się różnorodnością źródeł i powszechnością występowania. Skutki oddziaływania hałasu i wibracji na człowieka i środowisko naturalne są bardzo dotkliwe. Społeczne i zdrowotne skutki oddziaływania hałasu i wibracji wyrażają się: a) szkodliwym działaniem na zdrowie ludności; b) obniżeniem sprawności i chęci działania oraz wydajności pracy; c) negatywnym wpływem na możliwość komunikowania się; d) utrudnianiem odbioru sygnałów optycznych; e) obniżeniem sprawności nauczania; f) powodowaniem lokalnych napięć i kłótni między ludźmi; W ESTMOR CONSULTING 66 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 g) zwiększeniem negatywnych uwarunkowań w pracy i komunikacji, powodujących wypadki; h) rosnącymi liczbami zachorowań na głuchotę zawodową i chorobę wibracyjną. Hałas i wibracje powodują pogorszenie jakości środowiska przyrodniczego, a w konsekwencji: a) utratę przez środowisko naturalne istotnej wartości, jaką jest cisza; b) zmniejszenie (lub utratę) wartości terenów rekreacyjnych lub leczniczych; c) zmianę zachowań ptaków i innych zwierząt (stany lękowe, zmiana siedlisk, zmniejszenie liczby składanych jaj, spadek mleczności zwierząt i inne). Hałas i wibracje powodują również ujemne skutki gospodarcze, takie jak: a) szybsze zużywanie się środków produkcji i transportu; b) pogorszenie jakości i przydatności terenów zagrożonych nadmiernym hałasem oraz zmniejszenie przydatności obiektów położonych na tych terenach; c) absencję chorobową spowodowaną hałasem i wibracjami, z czym są związane koszty leczenia, przechodzenia na renty inwalidzkie, utrata pracowników; d) pogorszenie jakości wyrobów (niezawodności, trwałości); e) utrudnienia w eksporcie wyrobów nie spełniających światowych wymagań ochrony przed hałasem i wibracjami. Hałas pochodzenia antropogenicznego, dzieli się w zależności od sposobu powstawania, na hałas komunikacyjny i przemysłowy. Hałas przemysłowy jest to hałas stworzony przez źródła zlokalizowane wewnątrz i na zewnątrz obiektów budowlanych różnego typu. Bywa on najczęstszą przyczyną skarg ludności. Wynika to między innymi z faktu, że hałasy tego typu mają najczęściej charakter ciągły, często o bardzo dokuczliwym brzmieniu. Największymi źródłami są zakłady przemysłowe, wytwórcze i rzemieślnicze. Hałas komunikacyjny pochodzi od środków transportu lotniczego, kolejowego i drogowego. Szczególnie narażone są tereny znajdujące się w pobliżu większych tras komunikacyjnych. Wynika to z dużej dynamiki wzrostu ilości środków transportu, zwłaszcza pojazdów samochodowych notowanego w ostatnich latach oraz wzmożonego ruchu tranzytowego (towarowego i osobowego) w komunikacji międzynarodowej. W ESTMOR CONSULTING 67 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Podsystem monitoringu hałasu obejmuje zarówno emisję hałasu, jak i ocenę klimatu akustycznego. Ze względu na charakter zjawiska hałasu, pomiary w sieci krajowej i sieciach regionalnych międzywojewódzkich nie są realizowane. Sieci regionalne wojewódzkie obejmują badania wykonywane w zależności od potrzeb w miejscach o szczególnym zagrożeniu i obejmują pomiary hałasu emitowanego z dróg krajowych i wojewódzkich. Sieci lokalne obejmują pomiarami źródła przemysłowe i komunikacyjne. Podstawowym źródłem uciążliwości akustycznych dla środowiska na terenie Gminy Legnickie Pole są hałasy komunikacyjne. Sieć komunikacyjną Gminy tworzy autostrada A4, droga krajowa nr 3, drogi powiatowe oraz drogi gminne. Hałas przemysłowy Dominującymi źródłami hałasu przemysłowego są: instalacje wentylacji ogólnej, odpylania i odwiórowania, sprężarki, chłodnie, maszyny tartaczne, maszyny stolarskie, maszyny do plastycznej obróbki metalu, maszyny budowlane, węzły betoniarskie, sieczkarnie, specjalistyczne linie technologiczne, transport wewnątrzzakładowy oraz urządzenia nagłaśniające. Hałas komunikacyjny W latach 2009-2012 WIOŚ we Wrocławiu nie prowadził pomiarów poziomu hałasu komunikacyjnego w granicach Gminy Legnickie Pole. Badania WIOŚ zostały wykonane w 2008 r. w dwóch punkach pomiarowych zlokalizowanych w bezpośrednim sąsiedztwie tras komunikacyjnych. Pomiary zostały wykonane w punktach Koskowice oraz Gniewomierz. Charakterystyka poszczególnych punktów wraz z wynikami badań została zawarta w tabeli 17. Tabela 17. Charakterystyka punktów pomiarowych poziomu hałasu komunikacyjnego w granicach Gminy Legnickie Pole w 2008 r. L.p. Wyszczególnienie Koskowice nr 4 Gniewomierz nr 56 B 1. rodzaj drogi zamiejska zamiejska 2. parametry arterii 2.1. długość odcinka, przy którym prowadzone były badania 400 m 400 m 2.2. szerokość pasa ruchu 2m 2m 2.3. szerokość pasa dzielącego 4m 3m 2.4 stan jezdni asfaltowa asfaltowa 2.5 położenie geograficzne w poziomie terenu w poziomie terenu 3. parametry ruchu W ESTMOR CONSULTING 68 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 L.p. Wyszczególnienie Koskowice nr 4 Gniewomierz nr 56 B 3.1. średnia prędkość ruchu 40 km/h 40 km/h 3.2. rodzaj ruchu tranzytowy z i do autostrady A4 płynny, tranzytowy Otoczenie źródła hałasu 4. rodzaj zabudowy: po stronie wykonywania pomiarów zabudowa zagrodowa, jednorodzinna zabudowa zagrodowa, jednorodzinna rodzaj zabudowy: po przeciwnej stronie zabudowa zagrodowa, jednorodzinna zabudowa zagrodowa, jednorodzinna luźna zagrodowa odległość pierwszej linii zabudowy od drogi po stronie wykonywania pomiarów 8 m od elewacji budynku 6 m od granicy, 20 m od elewacji odległość pierwszej linii zabudowy od drogi po przeciwnej stronie 10 m 8m wysokość pierwszej linii zabudowy po stronie wykonywania pomiarów 7,5-12 m 5-7,5 m wysokość pierwszej linii zabudowy po przeciwnej stronie 7,5-12 m 5-7,5 m liczba obiektów (budynków) bezpośrednio eksponowanych na hałas po stronie wykonywania pomiarów 15 10 liczba obiektów (budynków) bezpośrednio eksponowanych na hałas po przeciwnej stronie 10 7 oszacowana liczba mieszkańców (osób) eksponowanych na hałas 250 120 4.1. 4.2. 4.3. 4.4. 4.5. Źródło: WIOŚ, Wrocław Koskowice Nr 4 – droga ziemska, gdzie dominuje ruch tranzytowy w kierunku autostrady A4 w jedną stronę i docelowym m. Legnica (źródłowy). Punkt reprezentatywny dla odcinka wsi Koskowice. Gniewomierz Nr 56 B - droga zamiejska, gdzie dominuje ruch tranzytowy w kierunku m. Legnickie Pole – Autostrada A4 w jedną stronę i docelowym m. Legnica (źródłowy) oraz zakładów znajdujących się w LSSE. Punkt reprezentatywny dla odcinka wsi Gniewomierz. W ESTMOR CONSULTING 69 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Tabela 18. Wyniki pomiarów w punkcie pomiarowym Koskowice 4 w 2008 r. Pora dzienna – Koskowice nr 4 Pora nocna – Koskowice nr 4 Rozkład poziomu hałasu w 12 godzinach pomiarowych Rozkład poziomu hałasu w 4 godzinach pomiarowych Źródło: WIOŚ, Wrocław W ESTMOR CONSULTING 70 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Tabela 19. Wyniki pomiarów w punkcie pomiarowym Gniewomierz 56 B w 2008 r. Pora dzienna – Gniewomierz 56 B Pora nocna – Gniewomierz 56 B Rozkład poziomu hałasu w 12 godzinach pomiarowych Rozkład poziomu hałasu w 4 godzinach pomiarowych Źródło: WIOŚ, Wrocław W ESTMOR CONSULTING 71 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Rysunek 6. Lokalizacja punktów pomiarowo---kontrolnych monitoringu hałasu komunikacyjnego na terenie powiatu legnickiego w 2008 r. Źródło: WIOŚ, Wrocław W punkcie pomiarowym Koskowice nr 4 usytuowanym w odległości około 8 m od elewacji budynku mieszkalnego średni poziom hałasu komunikacyjnego w porze dziennej wynosił 69,5 dB (A), natomiast w porze wieczorowej 68,9 dB (A). W punkcie pomiarowym Gniewomierz nr 56 B, usytuowanym w odległości około 6 m od granicy budynku mieszkalnego i odległości 20 m od elewacji budynku mieszkalnego średni poziom hałasu w porze dziennej wynosił 69,7 dB (A), a w porze wieczorowej 67,8 dB (A). Największa uciążliwość hałasu obserwowana jest na obszarach położonych wzdłuż szlaków komunikacyjnych, a w szczególności autostrady A4 oraz drogi krajowej relacji ŚwinoujścieJakuszyce. Dodatkowo należy się spodziewać, że w najbliższych latach natężenie ruchu kołowego (w tym maszyn rolniczych) będzie wzrastać, co przyczyni się do zwiększenia natężenia hałasu w sąsiedztwie tych szlaków. Dopuszczalny poziom hałasu dla wskaźników długookresowych i krótkookresowych określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2012 r., poz. 1109). W ESTMOR CONSULTING 72 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Tabela 20. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikami LAeq D i LAeq N Dopuszczalny poziom hałasu w dB Drogi lub linie kolejowe 1) Pozostałe obiekty i działalność będąca źródłem hałasu LAeq D przedział czasu odniesienia równy 16 godz. LAeq N przedział czasu odniesienia równy 8 godz. LAeq D przedział czasu odniesienia równy 8 najmniej korzystnym godzinom dnia 1 a) Strefa ochronna „A” uzdrowiska b) Tereny szpitali poza miastem 50 45 45 40 2 a) Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej b) Tereny zabudowy związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i 2) młodzieży c) Tereny domów opieki społecznej d) Tereny szpitali w miastach 61 56 50 40 3 a) Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego b) Tereny zabudowy zagrodowej c) Tereny rekreacyjno2) wypoczynkowe d) Tereny mieszkaniowousługowe 65 56 55 45 4 Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 3) 100 tys. mieszkańców 68 60 55 45 L.p. Rodzaj terenu LAeq N przedział czasu odniesienia równy 1 najmniej korzystnej godzinie nocy Objaśnienia: 1) Wartości określone dla dróg i linii kolejowych stosuje się także dla torowisk tramwajowych poza pasem drogowym i kolei linowych. 2) W przypadku niewykorzystywania tych terenów, zgodnie z ich funkcją, w porze nocy, nie obowiązuje na nich dopuszczalny poziom hałasu w porze nocy. 3) Strefa śródmiejska miast powyżej 100 tys. mieszkańców to teren zwartej zabudowy mieszkaniowej z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. W przypadku miast, w których występują dzielnice o liczbie mieszkańców powyżej 100 tys., można wyznaczyć w tych dzielnicach strefę śródmiejską, jeżeli charakteryzuje się ona zwartą zabudową mieszkaniową z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku W ESTMOR CONSULTING 73 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Tabela 21. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikami LDWN i LN, które to wskaźniki mają zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem Dopuszczalny długookresowy średni poziom dźwięku A w dB Drogi lub linie kolejowe L.p. Rodzaj terenu 1) Pozostałe obiekty i działalność będąca źródłem hałasu LDWN przedział czasu odniesienia równy wszystkim dobom w roku LN przedział czasu odniesienia równy wszystkim nocom LDWN odniesienia równy wszystkim dobom w roku LN przedział czasu odniesienia równy wszystkim nocom 1 a) Strefa ochronna „A” uzdrowiska b) Tereny szpitali poza miastem 50 45 45 40 2 a) Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej b) Tereny zabudowy związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i 2) młodzieży c) Tereny domów opieki społecznej d) Tereny szpitali w miastach 64 59 50 40 3 a) Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego b) Tereny zabudowy zagrodowej c) Tereny rekreacyjno2) wypoczynkowe d) Tereny mieszkaniowousługowe 68 59 55 45 4 Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 3) 100 tys. mieszkańców 70 65 55 45 Objaśnienia: 1) Wartości określone dla dróg i linii kolejowych stosuje się także dla torowisk tramwajowych poza pasem drogowym i kolei linowych. 2) W przypadku niewykorzystywania tych terenów, zgodnie z ich funkcją, w porze nocy, nie obowiązuje na nich dopuszczalny poziom hałasu w porze nocy. 3) Strefa śródmiejska miast powyżej 100 tys. mieszkańców to teren zwartej zabudowy mieszkaniowej z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. W przypadku miast, w których występują dzielnice o liczbie mieszkańców powyżej 100 tys., można wyznaczyć w tych dzielnicach strefę śródmiejską, jeżeli charakteryzuje się ona zwartą zabudową mieszkaniową z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku W ESTMOR CONSULTING 74 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Hałas kolejowy składa się z szeregu czynników, z których do najważniejszych zaliczyć można: ukształtowanie terenu, odległość obiektów narażonych na hałas kolejowy, stan techniczny torów, rozjazdów, taboru kolejowego, występowanie roślinności, w tym pasów zieleni; częstotliwość przejazdów. Do metod ograniczenia hałasu kolejowego zaliczyć można działania związane z: pojazdem (np.: konstrukcja pojazdu, stan taboru kolejowego), linią kolejową (np. konstrukcja torowiska, stan techniczny torowiska, rozwiązanie sytuacyjne i wysokościowe względem obiektów i obszarów chronionych), organizacją ruchu (np. sterowanie ruchem, ograniczenia czasowe, koncentracja ruchu na określonych połączeniach, ograniczenie prędkości pociągów, ograniczenie sygnałów dźwiękowych), ekranami akustycznymi, wałami ziemnymi, kombinacjami wzdłuż wału ziemnego i ekranu akustycznego, pasami zieleni, zmianą funkcji budynków, stosowaniem specjalnej izolacji akustycznej ścian budynków, ekranami akustycznymi na elewacji; projektowaniem budynków z pomieszczeniami o mniejszych wymaganiach co do komfortu akustycznego od strony źródła hałasu, kształtowaniem krajobrazu przez plan zagospodarowania przestrzennego. (Źródło: Tomaszewski F., Wojciechowska E. Transport kolejowy a ochrona środowiska, Biblioteka cyfrowa Politechniki Krakowskiej) W dokumencie pn. „Ograniczenie hałasu kolejowego”, który został opracowany przez Dyrekcję Generalną ds. Polityk wewnętrznych Unii, Departament Polityczny B: Polityka strukturalna i polityka spójności, Transport i Turystyka na zlecenie parlamentarnej Komisji Transportu zostały wskazane zalecenia mające na celu ograniczenie hałasu kolejowego. Wytyczne dotyczą m.in.: wyposażenia istniejącego taboru wagonów towarowych w układy hamulcowe o niskim poziomie hałasu; W ESTMOR CONSULTING 75 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 tworzenia systemów finansowania na rzecz pokrycia kosztów modernizacji i dodatkowych kosztów operacyjnych związanych z nowymi technologiami redukcji hałasu; wprowadzenia systemów pobierania opłat za dostęp do torów, w ramach których różnicuje się opłaty dla pociągów w zależności od kategorii emisji hałasu przez pociąg; ustaleniu limitów hałasu na podstawie TSI „Hałas” 2011; monitorowaniu i utrzymaniu poziomu hałasu wynikającego ze ścierania się materiału. Inspekcja Ochrony Środowiska nie ma możliwości wydania decyzji o administracyjnej karze pieniężnej w przypadku przekroczenia standardów jakości klimatu akustycznego. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2007 r. Nr 120, poz. 826 ze zm.), ochronie przed hałasem podlegają tereny, w związku z czym dopuszczalne poziomy hałasu muszą być dotrzymane na granicy terenu podlegającego ochronie akustycznej, a zatem ustalenie nieprzekraczalnej linii zabudowy nie zapewni dotrzymania standardów jakości środowiska w tym zakresie. Tereny wymagające ochrony akustycznej należy sytuować w takiej odległości od źródeł hałasu, która gwarantuje zachowanie na tych terenach dopuszczalnych poziomów hałasu lub w odległości mniejszej przy zastosowaniach skutecznych środków ograniczających emisję hałasu co najmniej do poziomów dopuszczalnych. W związku z powyższym zarządzający drogami zobowiązani są do podjęcia działań ograniczających uciążliwości akustyczne, ale jeśli hałas powstaje w związku z eksploatacją drogi, nie przewiduje się wydania decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu w środowisku. 7.3.2. Program operacyjny dla obszaru: hałas i wibracje Cel strategiczny Ograniczenie uciążliwości hałasu na terenie Gminy Cele krótkookresowe do roku 2016: Ograniczenie emisji hałasu do środowiska Cele długookresowe do roku 2020: Utrzymanie aktualnego poziomu hałasu w obszarach, w których sytuacja akustyczna jest korzystna W ESTMOR CONSULTING 76 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Ograniczenie poziomu hałasu emitowanego przez środki transportu w obszarach wzdłuż głównych dróg Wyeliminowanie z użytkowania środków transportu, maszyn i urządzeń, których hałaśliwość nie odpowiada obowiązującym normom 7.4. Promieniowanie elektromagnetyczne 7.4.1. Stan aktualny W aktualnym stanie prawnym można wyróżnić promieniowanie: • jonizujące, występujące w wyniku użytkowania substancji promieniotwórczych w energetyce jądrowej, ochronie zdrowia, przemyśle, badaniach naukowych, przed którym ochrona unormowana jest w ustawie z 29 listopada 2000 r. – Prawo atomowe, • niejonizujące promieniowanie elektromagnetyczne, związane ze zmianami pola elektromagnetycznego wytwarzanego przez źródła energetyczne i radiokomunikacyjne, przed którym ochronę reguluje ustawa Prawo ochrony środowiska, w dziale VI pod nazwą „Ochrona przed polami elektromagnetycznymi”. Niejonizujące promieniowanie elektromagnetyczne w postaci pól elektromagnetycznych (PEM) zawsze występowało w środowisku naturalnym. Pochodzi ono od naturalnych źródeł, jakimi są np.: Słońce, Ziemia, zjawiska atmosferyczne. Natomiast sztuczne pola elektromagnetyczne zaczęły pojawiać się w środowisku ponad sto lat temu i były związane z techniczną działalnością człowieka. Promieniowanie elektromagnetyczne występuje wszędzie. Do najważniejszych źródeł promieniowania należą: • stacje i linie energetyczne, • nadajniki radiowe i telewizyjne oraz CB-radio i radiostacje amatorskie, • stacje bazowe telefonii komórkowej, • wojskowe i cywilne urządzenia radionawigacji i radiolokacji, • urządzenia powszechnego użytku: kuchenki mikrofalowe, monitory, aparaty komórkowe itp. Zgodnie z art. 3 pkt 18 u.p.o.ś przez pola elektromagnetyczne rozumie się pole elektryczne, magnetyczne oraz elektromagnetyczne o częstotliwościach od 0 Hz do 300 GHz. Zgodnie z Ustawą, celem regulacji dotyczących pól elektromagnetycznych jest: utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poniżej lub na poziomie dopuszczalnych wartości, a w przypadku gdy normy są przekroczone, zmniejszenie emisji pól do poziomu W ESTMOR CONSULTING 77 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 dopuszczalnego. Wartości dopuszczalne natężenia pól elektromagnetycznych określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. (Dz.U. nr 192, poz. 1883), podając je osobno dla terenów przeznaczonych pod zabudowę oraz dla miejsc dostępnych dla ludzi, zgodnie z art. 122 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska. Owe dopuszczalne wartości są zgodne z rekomendacjami Rady Europy oraz zaleceniami międzynarodowych organizacji zajmujących się kwestiami ochrony przed promieniowaniem. W zakresie promieniowania elektromagnetycznego dla człowieka istotne są mikrofale, radiofale i fale o bardzo niskiej częstotliwości (VLF), a także fale o ekstremalnie niskiej częstotliwości (FW). Ważna cechą pól elektromagnetycznych jest to, że ich natężenie spada wraz z rosnąca odległością od źródła, które je wytwarza. Promieniowanie niejonizujące uważa się obecnie za jedno z poważniejszych zanieczyszczeń środowiska. Pole elektromagnetyczne wytwarzane przez silne źródło niekorzystnie zmienia warunki bytowania człowieka, wpływa na przebieg procesów życiowych. Może powodować wystąpienie zaburzeń funkcji ośrodkowego układu nerwowego, układów: rozrodczego, hormonalnego, krwionośnego oraz narządów słuchu i wzroku. Obecnie prowadzone są także badania nad wpływem promieniowania elektromagnetycznego na powstawanie nowotworów u człowieka. Monitoring pól elektromagnetycznych polega na wykonywaniu w cyklu trzyletnim pomiarów natężenia składowej elektrycznej pola w 135 (po 45 razy na rok) punktach pomiarowych rozmieszczonych równomiernie na obszarze województwa, w miejscach dostępnych dla ludności usytuowanych w: a) centralnych dzielnicach lub osiedlach miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 50 tysięcy, b) pozostałych miastach, c) terenach wiejskich. Dla każdej z powyższych grup terenów wybiera się po 15 punktów, dla każdego roku kalendarzowego. Pomiary wykonuje się w odległości nie mniejszej niż 100 m od źródeł emitujących pola elektromagnetyczne, dla zakresu częstotliwości od 3 MHz do 300 GHz. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu w 2011 r. prowadził okresowe badania pól elektromagnetycznych zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposoby prowadzenia badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisko. W ESTMOR CONSULTING 78 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Badania przeprowadzono w 46 pionach kontrolno-pomiarowych zlokalizowanych w miejscach dostępnych dla ludzi. Na terenie powiatu legnickiego w 2011 r. nie przeprowadzono badań poziomów pól elektromagnetycznych (PEM). Badania poziomu pól elektromagnetycznych na terenie w całym województwie nie wykazały występowania przekroczeń poziomów dopuszczalnych (PEM 7,0 V/m dla zakresu częstotliwości od 3 MHz do 300 GHz). Należy podkreślić, że badania poziomu pół elektromagnetycznych wykonane w 2012 r. również nie wykazały przekroczeń na terenie całego województwa dolnośląskiego. SIECI I URZĄDZENIA WYSOKIEGO, ŚREDNIEGO I NISKIEGO NAPIĘCIA Odbiorcy energii elektrycznej na terenie Gminy zaopatrywani są w energię elektryczną przez stacje transformatorowe SN 20/04 kV. Obecnie zaopatrzenie w energię elektryczną jest wystarczające, jednak planowana jest sukcesywna rozbudowa sieci elektroenergetycznej ze względu na rozbudowę sieci osadniczej oraz uzbrajanie terenów przemysłowych. Wszystkie miejscowości wyposażone są w oświetlenie uliczne, które również jest sukcesywnie rozbudowywane. INSTALACJE RADIOKOMUNIKACYJNE Na terenie Gminy Legnickie Pole występuje 1 stacja przekaźnikowa telefonii komórkowej zlokalizowana na działce 23/2 obręb Księginice. 7.4.2. Program operacyjny dla obszaru: Promieniowanie elektromagnetyczne Ochrona przed działaniem promieniowania elektromagnetycznego Cel strategiczny Dynamiczny postęp technologiczny obliguje do wyznaczenia celów i zadań także w obszarze promieniowania elekromagnetycznego. Pomimo braku dotychczasowych zidentyfikowanych przekroczeń dopuszczalnych norm w tym zakresie na terenie Gminy, nie jest wykluczone że do 2020 r. zjawisko to wystąpi. W związku z tym, cele krótko- i długoterminowe w analizowanym obszarze skoncentrowano na utrzymaniu promieniowania elektromagnetycznego na bezpiecznym poziomie. Osiągnięcie tak postawionych celów jest uwarunkowane realizacją kontentych zadań, ujętych w rozdziale 11.1 Harmonogram rzeczowo-finansowy realizacji zadań. Cele krótkookresowe do roku 2016 i długookresowe do roku 2020: Zachowanie poziomów pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych norm W ESTMOR CONSULTING 79 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 7.5. Poważne awarie i zagrożenia naturalne 7.5.1. Stan aktualny ZAGROŻENIA NATURALNE ZAGROŻENIE POWODZIOWE Gmina usytuowana jest w dolinie rzeki Wierzbiak. Na terenie Gminy Legnickie Pole zalewaniem wodami powodziowymi rzeki zagrożonych jest około 274 ha (3,2%) gruntów położonych w obrębach: Bartoszów, Biskupice, Gniewomierz, Koskowice, Legnickie Pole, Lubień, Mikołajowice, Ogonowice i Raczkowa. Rysunek 7. Obszar województwa dolnośląskiego narażony na niebezpieczeństwo powodzi Źródło: Wojewódzki Program Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego na lata 2008-2011 z uwzględnieniem lat 2012-2015 SUSZE W przypadku analizowanego obszaru zjawisko suszy występuje sporadycznie i z reguły nie stanowi nadmiernego zagrożenia dla zdrowia i życia, jednak w szczególnych przypadkach może być przyczyną strat materialnych, głównie na obszarach rolnych, związanych z działalnością człowieka. W ESTMOR CONSULTING 80 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 POŻARY Skutkiem długotrwałej suszy mogą być również pożary lasów. Występujące na terenie Gminy Legnickie Pole lasy, wchodzące w skład obszaru Nadleśnictwa Legnica, zaliczone są do I kategorii zagrożenia pożarowego, oznaczającą duże zagrożenie pożarowe zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 22 marca 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów (Dz. U. 2006 Nr 58, poz. 405 z późn. zm.) Oprócz suszy przyczynami pożarów lasów mogą być: uderzenia piorunów, podpalenia, sabotaż, zaprószenie ognia. OSUWISKA Zgodnie z „Instrukcją opracowania Mapy osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1:10 000” opracowaną przez Państwowy Instytut Geologiczny w 2008 roku na zlecenie Ministra Środowiska na terenie województwa dolnośląskiego występują obszary predysponowane do występowania ruchów masowych. Wśród tych obszarów znalazł się również powiat legnicki, na którym zidentyfikowano 2 osuwiska oraz 8 obszarów predysponowanych do występowania ruchów masowych. Szacunkowa powierzchnia objęta ruchami masowymi na terenie powiatu legnickiego wynosi do 10 km2. Na terenie Gminy Legnickie Pole nie zidentyfikowano żadnych osuwisk. HURAGANY, GRADOBICIA I OBLODZENIA Prawdopodobieństwo powstania na terenie powiatu legnickiego, a więc i Gminy Legnickie Pole, huraganów czy przejścia trąb powietrznych jest niewielkie. Nie można ich jednak wykluczyć. Bardziej prawdopodobne są silne wichury, których prędkość dochodzi do ponad 100 km/h. Trudno jest określić obszary zagrożeń związanych z silnymi wiatrami, dlatego ważne jest możliwie wczesne podjęcie działań profilaktycznych oraz poinformowanie społeczeństwa o istniejącym zagrożeniu. Z kolei intensywne, trwające do kilku dni, opady deszczu wiążą się z zagrożeniem powodziowym oraz katastrofalnymi zatopieniami. Deszcze przechodzące w deszcz ze śniegiem powodują niebezpieczną gołoledź, a osiadając na drzewach i infrastrukturze technicznej nadmiernie je obciążają i niejednokrotnie niszczą, powodując m.in. utrudnienia w komunikacji oraz awarie linii energetycznych, co paraliżuje pracę zakładów przemysłowych oraz znacznie utrudnia codzienne życie mieszkańców. Gradobicia, czyli intensywne opady gradu, występujące najczęściej z burzami, są zjawiskiem coraz częstszym w okresie letnim, powodując dotkliwe zniszczenia polonów i mienia. TRZĘSIENIA ZIEMI Na obszarze Gminy Legnickie Pole trzęsienia ziemi nie występują. W ESTMOR CONSULTING 81 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 POWAŻNE AWARIE Zagadnienia związane z poważnymi awariami zostały uregulowane przede wszystkim w Ustawie Prawo ochrony środowiska (tytuł IV „Poważne awarie”). Definicja ustawowa określa poważną awarię jako „zdarzenie, w szczególności emisję, pożar lub eksplozję, powstałą w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych sytuacji, prowadząca do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem” (art. 3, ust. 23). Definicja ta jest zbieżna z Dyrektywą Seveso II (96/82/WE) oraz Konwencją z 1992 r. w sprawie transgranicznych skutków awarii przemysłowych. AWARIE ELEKTROWNI JĄDROWYCH, GWAŁTOWNE POŻARY OBIEKTÓW PRZEMYSŁOWYCH, ATAKI TERRORYSTYCZNE Zakładem stwarzającym zagrożenie awarią przemysłową jest każdy zakład, na którego terenie znajdują się substancje niebezpieczne, mogące spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi lub środowiska. Ze względu na rodzaj i ilość substancji niebezpiecznych zakłady dzielimy, zgodnie z art. 248, ust. 1 u.p.o.ś., na: zakłady o zwiększonym ryzyku – zakłady na których terenie znajdują się mniej niebezpieczne substancje lub ich ilość jest mniejsza; zakłady o dużym ryzyku. Na terenie powiatu legnickiego występują zakłady o dużym i zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, do których zaliczyć można następujące podmioty gospodarcze: Operator Logistyczny Paliw Płynnych Sp. z o. o. w Płocku, Baza Paliw Nr 10 w Kawicach, gm. Prochowice, Energetyka Sp. z o. o., Zakład Gospodarki Wodno-Ściekowej, Wydział W-4 Legnica, ul. Złotoryjska 194, Legnica, PPH DEXPOL S.A. we Wrocławiu, Baza Paliw w Legnicy – lotnisko, Al. Rzeczypospolitej 116, Legnica, Oddział Huta Miedzi LEGNICA – KGHM POLSKA MIEDŹ S.A. w Lublinie, ul. Złotoryjska 194, Legnica. źródło: Wojewódzki Plan Działania Systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne dla Województwa Dolnośląskiego W ESTMOR CONSULTING 82 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 TRANSPORT SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNYCH Poważne zagrożenie w powiecie legnickim i na terenie Gminy Legnickie Pole stanowi transport substancji niebezpiecznych w ruchu drogowym. Usytuowanie na terenie Gminy Legnickie Pole ważnych szlaków komunikacyjnych, stanowi nie tylko potencjał rozwojowy Gminy, ale także zwiększa potencjalne możliwości wystąpienia zagrożeń związanych z transportem substancji niebezpiecznych. Wśród innych zagrożeń, które mogą wystąpić na terenie powiatu legnickiego, a więc i Gminy Legnickie Pole, możemy wyróżnić: zagrożenia radiacyjne (skażenia promieniotwórcze), chemiczne (zagrożenie toksycznymi środkami przemysłowymi i innymi substancjami chemicznymi), biologiczne: epidemie, epizootie (plagi zwierzęce), epifitozy (choroby populacji roślinnej), awarie urządzeń infrastruktury technicznej (gazowe, energetyczne, wodociągowe), terrorystyczne (z wykorzystaniem broni, bomb, materiałów wybuchowych, środków chemicznych oraz biologicznych). 7.5.2. Program operacyjny dla obszaru: Poważne awarie i zagrożenia naturalne Cel strategiczny Zapobieganie skutkom poważnych awarii i zagrożeniom naturalnym Cele krótkookresowe do roku 2016: Zapobieganie poważnym awariom Dysponowanie sprawnym systemem zapobiegawczo-interwencyjno-ratunkowym na wypadek wystąpienia poważnej awarii lub klęski żywiołowej Wzrost świadomości społecznej w zakresie zapobiegania awariom i klęskom naturalnym i postępowania w przypadku ich wystąpienia Cele długookresowe do roku 2020: Minimalizacja ryzyka wystąpienia poważnej awarii Ochrona ludności przed skutkami poważnej awarii lub klęski żywiołowej W ESTMOR CONSULTING 83 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 8. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne użytkowanie zasobów przyrody 8.1. Ochrona przyrody i krajobrazu 8.1.1. Stan aktualny LASY Na terenie Gminy lasy i grunty leśne zajmują powierzchnię 189 ha, z czego część stanowią lasy : Państwowe – 150 ha, gminne – 4 ha, Agencji Nieruchomości Rolnych – 1 ha, prywatne – 34 ha. Lasy Państwowe na terenie Gminy Legnickie Pole znajdują się w zarządzie Nadleśnictwa Legnickie Pole, które podlega Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych we Wrocławiu (RDLP). Według danych GUS z 2011 r. lesistość Gminy wynosi 2,2% i jest zdecydowanie niższa niż lesistość w powiecie legnickim – 15,4% oraz w województwie dolnośląskim – 29,6%. Kwestie dotyczące ochrony przeciwpożarowej lasów regulują przepisy na szczeblu unijnym oraz krajowym. Wśród najważniejszych aktów prawnych poruszających tematykę przeciwpożarową lasów wyróżnić można: Rozporządzenie Rady nr 2158/92 z dnia 23 lipca 1992 r. o ochronie lasów Wspólnoty przed pożarami: o obowiązek klasyfikacji terytoriów wg stopnia ryzyka pożaru lasu; o klasyfikacja obszaru musi odpowiadać podziałowi administracyjnemu; o dofinansowanie działań państw członkowskich w zależności od stopnia ryzyka pożarowego; o zobowiązanie państw członkowskich do stworzenia Krajowego Systemu Informacji o Pożarach Lasu Rozporządzenie nr 2152/2003 Parlamentu Europejskiego i rady z dnia 17 listopada 2003 r. dotyczące monitorowania wzajemnego oddziaływania lasów i środowiska naturalnego we Wspólnocie, o zapewnienie ciągłości uregulowań i osiągnięć w zakresie ochrony przeciwpożarowej lasów należących do Wspólnoty; W ESTMOR CONSULTING 84 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 o obowiązek gromadzenia i przekazywania do UE danych dotyczących pożarów lasu; o rozwój systemu informacji o pożarach lasu i niezagospodarowanych terenach; Rozporządzenie rady nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: o kategoryzacja zagrożenia pożarowego lasów wszystkich form własności dla wyodrębnionych podregionów; o pomoc dotycząca wzmocnienia systemu ochrony przeciwpożarowej; Wśród aktów prawnych obowiązujących na szczeblu krajowym zaliczyć można: ustawę o lasach z dnia 28 września 1991 r. (art. 9, 13, 18, 26, 30), ustawę o ochronie przeciwpożarowej z dnia 24 sierpnia 1991 r. (art. 3, 4), ustawa o transporcie kolejowym z dnia 28 marca 2003 r. (art. 55), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 marca 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad bezpieczeństwa przeciwpożarowego lasów określające: o kategorie oraz stopnie zagrożenia pożarowego lasów; o sposób zaliczania lasów do kategorii zagrożenia pożarowego lasów wraz z metodą oznaczania stopnia zagrożenia pożarowego; o sposoby prowadzenia obserwacji lasów; o wyposażenie punktów obserwacyjnych; o parametry dróg leśnych – dojazdy pożarowe; o rodzaje i sposoby wykonywania pasów przeciwpożarowych; o wyposażenie baz sprzętu do gaszenia pożarów lasów Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów: o Rozdział 9 – Zabezpieczenie przeciwpożarowe lasów, § 34, 35, 40 rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 7 sierpnia 2008 r. w sprawie wymagań w zakresie odległości i warunków dopuszczających usytuowanie drzew i krzewów, elementów ochrony akustycznej i wykonywania robót ziemnych w sąsiedztwie linii kolejowej, a także sposobu urządzania i utrzymania zasłon odśnieżnych oraz pasów przeciwpożarowych: Wśród przepisów wewnętrznych można wyróżnić: Statut Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, Instrukcję ochrony przeciwpożarowej obszarów leśnych, Zarządzenia i decyzje Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych. W ESTMOR CONSULTING 85 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 OBIEKTY I OBSZARY CHRONIONE Formami ochrony przyrody w myśl ustawy o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 roku W Polsce stosuje się następujące formy ochrony przyrody: parki narodowe i krajobrazowe, rezerwaty przyrody, obszary chronionego krajobrazu, obszary specjalnej ochrony ptaków i specjalne obszary ochrony siedlisk NATURA 2000, ochronę gatunkową roślin, zwierząt i grzybów, pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne oraz zespoły przyrodniczo-dokumentacyjne i użytki ekologiczne. Cztery pierwsze formy ochrony, tzn.: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu stanowiły krajową sieć obszarów chronionych, uzupełnionych przez obszary NATURA 2000 oraz formy uznaniowe (w świetle obecnych przepisów prawnych mogą być powołane uchwałą rady gminy), obejmujące użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczokrajobrazowe, stanowiska dokumentacyjne i pomniki przyrody. POMNIKI PRZYRODY Zgodnie z art. 40 ust.1 ww. ustawy „Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie”. Na terenie Gminy Legnickie Pole znajdują się 54 pomniki przyrody:, którymi są pojedyncze drzewa o osobliwej formie, rzadkim występowaniu, sędziwym wieku i o znacznych wymiarach. Tabela 22. Wykaz pomników przyrody na terenie Gminy Legnickie Pole L.p. Lokalizacja Gatunek drzewa Liczba (szt.) 1 Bartoszów Topola czarna 1 2 Czarnków Lipa drobnolistna 2 3 Kłębanowice Wierzba krucha 2 4 Dąb szypułkowy 4 5 Topola czarna 7 Wiąz szypułkowy 3 7 Głóg jednoszyjkowy 2 8 Jesion wyniosły 1 6 Koiszków 9 Koskowice Wierzba krucha 9 10 Legnickie Pole Klon jawor 2 W ESTMOR CONSULTING 86 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 L.p. Gatunek drzewa Liczba (szt.) 11 Klon zwyczajny 1 12 Jesion wyniosły 1 13 Lipa drobnolistna 1 Dąb szypułkowy 2 15 Głóg jednoszyjkowy 8 16 Szakłak pospolity 1 Trzmielina pospolita 1 Wierzba krucha 2 19 Lipa drobnolistna 2 20 Sosna zwyczajna 2 14 Lokalizacja Nowa Wieś Legnicka 17 18 Taczalin RAZEM 54 Źródło: Urząd Gminy Legnickie Pole UŻYTKI EKOLOGICZNE Użytki ekologiczne są to chronione pozostałości ekosystemów, które służą zachowaniu różnorodności biologicznej. Do użytków ekologicznych zaliczyć można między innymi: naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew, kępy krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, siedliska przyrodnicze, jak również stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin i zwierząt. Obszary te charakteryzują się niewielką powierzchnią i posiadają mniejsze walory przyrodnicze w porównaniu z rezerwatami przyrodniczymi. Organem ustanawiającym użytki ekologiczne jest rada gminy, w odpowiedniej uchwale podając nazwę, powierzchnię, położenie oraz zakazy dotyczące obiektu. Na terenie Gminy Legnickie Pole nie występują użytki ekologiczne. TERENY ZIELENI URZĄDZONEJ Tereny zieleni definiuje się jako tereny wraz infrastrukturą techniczną i budynkami funkcjonalnie z nimi związanymi, pokryte roślinnością, znajdujące się w granicach wsi o zwartej zabudowie lub miast, pełniące funkcje estetyczne, rekreacyjne, zdrowotne lub osłonowe, a w szczególności parki, zieleńce, promenady, bulwary, ogrody botaniczne, zoologiczne, jordanowskie i zabytkowe oraz cmentarze, a także zieleń towarzysząca ulicom, placom, zabytkowym fortyfikacjom, budynkom, składowiskom, lotniskom oraz obiektom kolejowym i przemysłowym. W ESTMOR CONSULTING 87 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Na terenie Gminy Legnickie Pole znajduje się tylko jeden park wpisany do rejestru zabytków (Legnickie Pole). Park został założony w połowie XVIII wieku jako założenie klasztorne, następnie został przebudowany w kierunku parku krajobrazowego. Aktualnie park o powierzchni 4,7 ha pełni funkcję rekreacyjną dla mieszkańców Domu Pomocy Społecznej jako ogród zamknięty. Znaczenie zieleni dla funkcjonowania Gminy jest nieocenione. Zieleń nie tylko modyfikuje lokalne warunki klimatyczne, ale także oczyszcza atmosferę z zanieczyszczeń stałych i gazowych, reguluje stosunek CO2 i O2 w atmosferze, wytłumia hałas oraz stanowi miejsce wypoczynku i rekreacji. Rola terenów zielonych wiąże się z kształtowaniem warunków przestrzennych i zdrowotnych oraz bezpośrednio wpływa na walory estetyczne krajobrazu. ZESPOŁY PRZYRODNICZO-KRAJOBRAZOWE Na terenie Gminy Legnickie Pole zlokalizowanych jest sześć zespołów przyrodniczokrajobrazowych o łącznej powierzchni 359,6 ha. Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe zostały ustanowione uchwałą Rady Gminy z dnia 25 lutego 2004 roku w celu zachowania cech charakterystycznych krajobrazu naturalnego, ukształtowanego przez siły natury, siedlisk roślin i zwierząt. Zespoły przyrodniczo krajobrazowe na terenie Gminy Legnickie Pole: „Złoty Las” o powierzchni 90,0 ha położony pomiędzy Legnickim Polem a Mikołajowicami; „Łąki Książęce” o powierzchni 166,2 ha położony pomiędzy Lubieniem a Strachowicami; „Dolina Uszewicy” o powierzchni 45,8 ha, położony na wschód od Czarnkowa; „Mokradła Gniewomierskie” o powierzchni 20,2 ha położona na zachód od Gniewomierza; „Wysoczyzna Taczalińska” o powierzchni 13,8 ha położone na północ od Taczalina; „Dębowa Dolina Koiszkówki” o powierzchni 23,6 ha położone we wsi Koiszków. OBSZAR NATURA 2000 Na obszarze Gminy nie wyznaczono terenów objętych specjalną ochroną Natura 2000, stanowiących Europejską Sieć Ekologiczną obszarów chronionych na terenie Unii Europejskiej. W ESTMOR CONSULTING 88 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 REZERWAT JEZIORO KOSKOWICKIE Na terenie Gminy zlokalizowany jest rezerwat „Jezioro Koskowickie” o powierzchni 63,79 ha. Rezerwat ten został ustanowiony Rozporządzeniem Wojewody Dolnośląskiego z dnia 13 kwietnia 2004 r. Rezerwat przyrody obejmuje obszar wód, pastwisk oraz trzcinowisk. W celu zabezpieczenia wartości przyrodniczych rezerwatu utworzono również otulinę o powierzchni 22,98 ha. FAUNA Najlepiej rozpoznanymi gatunkami zwierząt na terenie Gminy Legnickie Pole są ptaki. Najcenniejszym obszarem jest obszar Jeziora Koskowickiego, gdzie występują populacje lęgowe ptactwa wodno-błotnego (ok. 30 gatunków), jak również ok. 20 gatunków ryb: ukleja, amur, cierniak, karas srebrzysty, karaś, jazgarz, słonecznica, sandacz, tołpyga biała, zdręga, kiełb, lin, karp, płoć, krąp, koń, leszcz, szczupak, koń, sum oraz rozpiór. 8.1.2. Program operacyjny dla obszaru: Ochrona przyrody i krajobrazu Cel strategiczny Zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych z uwzględnieniem bioróżnorodności oraz utrzymanie istniejących form ochrony przyrody Cele krótkookresowe do roku 2016: Zrównoważona gospodarka leśna Zachowanie bioróżnorodności zwłaszcza na terenach chronionych Cele długookresowe do roku 2020: Utrzymanie i ochrona obszarów o wysokich warunkach przyrodniczych Utrzymanie bioróżnorodności poprzez ochronę gatunkową roślin i zwierząt Powiązanie polityki środowiskowej z planowaniem przestrzennym. W ESTMOR CONSULTING 89 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 8.2. Gleby 8.2.1. Stan aktualny Jakość gleb na terenie Gminy w istotny sposób wpływa na jej potencjał. Gleby dobrej jakości oznaczają nie tylko zdrowe i wysokie plony, ale także warunkują prawidłowy rozwój człowieka, gdyż wraz z pożywieniem roślinnym i zwierzęcym dostarczają odpowiedniej ilości wysokokalorycznych składników odżywczych, witamin, substancji mineralnych, niezbędnych do budowy i właściwego funkcjonowania organizmu. Razem z pożywieniem człowiek pobiera składniki korzystne, jak i niekorzystne dla swego rozwoju. Jakość gleb ma wpływ na rozmieszenie upraw rolniczych, ale zależy ona również od odpowiedniej wilgotności, nawożenia mineralno-organicznego, warunków termicznych oraz opadów atmosferycznych. Na terenie Gminy Legnickie Pole przeważają grunty o dobrej jakości (GR I-IIIb i UZ I-III), które zajmują 80% powierzchni gruntów rolnych. Najsłabsze grunty (V i VI) stanowią zaledwie 3%. Pod względem przydatności rolniczej gleb wśród gruntów ornych dominują kompleksy pszenne (bardzo dobry, dobry i wadliwy), które stanowią 88,9%. Wśród użytków zielonych największy udział mają użytki zielone średnie – 80,0%. Lasy i grunty leśne oraz grunty zadrzewione i zakrzewione zajmują w Gminie łącznie powierzchnię 238 ha, w tym grunty zadrzewione i zakrzewione 47,98 ha, a lasy i grunty leśne 189,7 ha. Największe powierzchnie zajmują lasy w Legnickim Polu – 71,59 ha, Czarnkowie – 27,54 ha oraz w Taczalinie – 26,45 ha. Wykres 3. Odczyn gleb w % przebadanej powierzchni użytków rolnych na terenie Gminy Legnickie Pole Źródło: www.legnickiepole.pl W ESTMOR CONSULTING 90 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Na stan gleb na terenie Gminy Legnickie Pole wpływają głównie czynniki pochodzenia: antropogenicznego: o wydobywanie kopalin ze złóż – eksploatacja kopalin powoduje nieodwracalne zmiany w naturalnym krajobrazie i dlatego wymaga przywrócenia tych terenów do użytkowania rolniczego lub leśnego – poprzez zalesianie gruntów zdegradowanych o nadmierne nawożenie, które może prowadzić do zatrucia metalami ciężkimi i substancjami toksycznymi obecnymi w nawozach. Działalność zakładów produkcyjno-usługowych, w wyniku której do gleb mogą przedostawać się szkodliwe substancje o erozja spowodowana niewłaściwym użytkowaniem gruntów o komunikacja i transport samochodowy, przyczyniający się do zanieczyszczenia gleb położonych w bezpośrednim sąsiedztwie intensywnie użytkowanych szlaków komunikacyjnych Ponadto ogromne szkody w glebie wyrządzają: składowanie odpadów w miejscach do tego nie przeznaczonych, wypalanie traw, palenie odpadów na powierzchni ziemi, odprowadzanie nieoczyszczonych ścieków do środowiska, nieszczelne szamba. Badania chemizmu gleb Monitorowanie chemizmu gleb ornych prowadzone jest w systemie monitoringu krajowego przez Instytut Uprawy Nawożenia u Gleboznawstwa w Puławach. Badania prowadzone są cyklicznie, w okresach pięcioletnich (ostatnio w 2010 r.). W ESTMOR CONSULTING 91 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Rysunek 8. Rozmieszczenie punktów pomiarowo-kontrolnych na terenie województwa dolnośląskiego Źródło: Monitoring chemizmu gleb ornych w Polsce w latach 2010-2012 Na obszarze Gminy Legnickie Pole nie zlokalizowano punktów badawczych. W powiecie legnickim badania chemizmu gleb zostały przeprowadzone w miejscowości Białka (gm. Krotoszyce) oraz w miejscowości Biała (gm. Chojnów). 8.2.2. Przeobrażenia gleb i przekształcenia powierzchni ziemi Nasilające się stałe wpływy różnorodnych form działalności rolniczej, usługowej i urbanizacyjnej przyczyniają się do znacznych zmian w naturalnych warunkach glebowych. Zmiany te przejawiają się w postaci szeregu form degradacji pokrywy glebowej i prowadzą do wytworzenia gleb o zmienionym profilu i właściwościach fizykochemicznych. Procesy degradacji gleb związane są przede wszystkim z: rejonami intensywnej produkcji rolnej i hodowlanej, intensywnej melioracji gleb, trasami komunikacyjnymi, W ESTMOR CONSULTING 92 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 terenami eksploatacji kopalin lub wyrobisk poeksploatacyjnych. Przekształcenia mechaniczne gleb powodowane są przez zabudowę terenu, utwardzanie i ubicie podłoża, zdjęcie pokrywy glebowej lub jej wymieszanie z elementami obcymi (np. gruzem budowlanym) oraz w wyniku formowania wykopów i wyrównań. Ważną rolę odgrywa emisja zanieczyszczeń powietrza i opad zanieczyszczeń oraz procesy chemicznego degradowania gleb przez niewłaściwie prowadzoną gospodarkę ściekową i odpadową. W obszarach dolinnych źródłem zanieczyszczeń gleb są wylewy rzek, zwłaszcza tych, które prowadzą wody zanieczyszczone. 8.2.3. Program operacyjny dla obszaru: Gleby Ochrona powierzchni ziemi i gleb przed degradacją Cel strategiczny Cele krótkookresowe do roku 2016: Racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych Rekultywacja terenów poeksploatacyjnych i zdegradowanych Ograniczenie degradacji chemicznej i fizycznej gleb i gruntów Ochrona gleb przed niewłaściwą agrotechniką i nadmierną intensyfikacją produkcji rolnej oraz nadmiernym stosowaniem środków ochrony roślin i nawozów Cele długookresowe do roku 2020: Zagospodarowanie gleb w sposób adekwatny do ich klasy bonitacyjnej oraz poziomu zanieczyszczenia Ograniczenie degradacji gleb spowodowanej ich rolniczym wykorzystaniem bądź wydobywaniem kopalin Uaktualnienie informacji o jakości oraz zanieczyszczeniu gleb i gruntów na obszarze gminy Inwentaryzacja terenów zanieczyszczonych i zdegradowanych 8.3. Gospodarka odpadami 8.3.1. Stan aktualny Z danych uzyskanych z Urzędu Gminy Legnickie Pole wynika, że w 2012 roku ok. 4252 osoby (84,7%) zostały objęte zorganizowanym systemem zbierania odpadów komunalnych. W 2011 roku z terenu Gminy zebrano 970,19 Mg odpadów zmieszanych oraz 43,48 Mg odpadów selektywnie zebranych. W ESTMOR CONSULTING 93 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 W 2010 roku gospodarstwa domowe z terenu województwa dolnośląskiego wyprodukowały 696 597,08 Mg odpadów. Wskaźnik produkcji odpadów przypadający na jednego mieszkańca Gminy jest niższy o 1,53% od wskaźnika przypadającego na jednego mieszkańca województwa dolnośląskiego, co oznacza że w Gminie Legnickie Pole przeciętnie mieszkaniec produkuje ok. 238 kg odpadów rocznie, przy czym średnia dla województwa wynosi ok. 242 kg/rok. Tabela 23. Wskaźnik produkcji odpadów Gmina Legnickie Pole (Mg/os) Województwo dolnośląskie (Mg/os) 0,2384 0,2421 Źródło: Opracowanie własne Na terenie Gminy zlokalizowanych jest obecnie 86 ogólnodostępnych pojemników do segregacji odpadów, tzw. dzwonów: 27 pojemników o pojemności 1,5 m3 z przeznaczeniem na szkło, 23 pojemniki o pojemności 1,5 m3 z przeznaczeniem na papier, 33 pojemniki o pojemności 1,5 m3 oraz 2,5 m3 z przeznaczeniem na tworzywa sztuczne. Zgodnie z danymi GUS na terenie Gminy Legnickie Pole w latach 2008-2011 liczba dzikich wysypisk odpadów utrzymywała się na niezmienionym poziomie, co prezentuje tabela 24. Powierzchnia dzikich wysypisk odpadów w analizowanym okresie zmniejszyła się zaledwie o 10 m2. Należy podkreślić, że dzikie wysypiska na terenie Gminy występują stosunkowo rzadko i mają ograniczony zasięg. Dzikie wysypiska stanowią zagrożenie dla środowiska naturalnego, ponieważ zaburzają krajobraz oraz mogą negatywnie oddziaływać na stan wód podziemnych, powierzchniowych oraz gleb. Tabela 24. Dzikie wysypiska i nieczystości ciekłe na terenie Gminy Legnickie Pole w latach 2008-2011 Jednostka miary 2008 2009 2010 2011 powierzchnia - stan w dniu 31 XII m2 3910 3910 3900 3900 istniejące - stan w dniu 31 XII szt. 4 4 4 4 szt. 135 135 75 13 ODPADY KOMUNALNE Dzikie wysypiska Gromadzenie i wywóz nieczystości ciekłych zbiorniki bezodpływowe W ESTMOR CONSULTING 94 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 oczyszczalnie przydomowe szt. 3 3 4 4 stacje zlewne szt. 1 1 1 1 Źródło: GUS W analizowanym okresie liczba zbiorników bezodpływowych zmniejszyła się ze 135 do 13, co stanowi spadek rzędu 90,4%. W dniu 23 stycznia 2013 roku weszła w życie ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r., poz. 21). Ustawa ta zastąpiła obowiązującą dotychczas ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (t.j. Dz. U. z 2010 r., Nr 185, poz. 1243 z późn. zm.). Nowa ustawa o odpadach zgodnie z art. 1 określa środki służące ochronie środowiska, życia i zdrowia ludzi zapobiegające i zmniejszające negatywny wpływ na środowisko oraz zdrowie ludzi wynikające z wytwarzania odpadów i gospodarowania nimi oraz ograniczające ogólne skutki użytkowania zasobów i poprawiające efektywność takiego użytkowania. Nowa ustawa określa również: zasady gospodarki odpadami, plany gospodarki odpadami, uprawnienia, jakie wymagane są do gospodarowania odpadami, zasady prowadzenia rejestrów podmiotów wprowadzających produkty, zasady prowadzenia ewidencji odpadów. Zgodnie z nową ustawą zostanie utworzona Baza danych o produktach i opakowaniach oraz gospodarce odpadami (BDO). BDO zastąpi obecną bazę o nazwie Zintegrowany System Odpadowy. W ustawie zostały określone także szczegółowe zasady prowadzenia procesów wytwarzania odpadów. Zostały wprowadzone również następujące definicje: dealer – sprzedawca odpadów, broker – pośrednik w obrocie odpadami, zapobieganie powstawaniu odpadów oraz zmodyfikowano niektóre pojęcia, np. recykling. Odpady zawierające azbest – na terenie Gminy azbest znajduje się w: pokryciach dachowych budynków mieszkalnych, elewacjach budynków, garażach, budynkach gospodarczych. Istnieje możliwość udzielania pomocy finansowej z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w likwidacji wyrobów zawierających azbest. Zgodnie z „Programem Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032” do głównych celów Programu należy: usunięcie oraz unieszkodliwienie wyrobów zawierających azbest, W ESTMOR CONSULTING 95 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 zminimalizowanie negatywnych skutków zdrowotnych, które wynikają z obecności azbestu na terenie Polski oraz likwidacja szkodliwego oddziaływania azbestu na środowisko. 8.3.2. Program operacyjny dla obszaru: Gospodarowanie odpadami Cel strategiczny Doskonalenie systemu gospodarowania odpadami Cele krótkookresowe do roku 2016: Objęcie wszystkich właścicieli nieruchomości zamieszkałych zorganizowanym systemem odbioru odpadów komunalnych Prowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnej dotyczącej nowego systemu gospodarowania odpadami w Gminie Sukcesywna eliminacja azbestu z terenu Gminy Cele długookresowe do roku 2020: Osiągnięcie odpowiednich poziomów ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji zgodnie z wymogami znowelizowanej ustawy osiągnięcie odpowiednich poziomów recyklingu i przygotowania do ponownego użycia papieru, metalu, tworzyw sztucznych, szkła oraz innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych zgodnie z wymogami znowelizowanej ustawy 8.4. Surowce mineralne 8.4.1. Stan aktualny Obszar Gminy Legnickie Pole jest ubogi w złoża surowców naturalnych. Charakterystykę złóż opublikowaną w Systemie Gospodarki i Ochrony Bogactw Mineralnych MIDAS, prezentuje tabela 25. Tabela 25. Charakterystyka złoża wg systemu MIDAS na terenie Gminy Legnickie Pole Id 1405 1406 Nazwa złoża Gniewomierz Lubień Forma złoża Kopaliny Stan zagospodarowania Kopaliny wg NKZ Powierzchnia złoża pokładowa kruszywa naturalne złoże rozpoznane wstępnie złoża mieszanek żwirowopiaskowych 49,9 ha pokładowa kruszywa naturalne złoże rozpoznane wstępnie złoża mieszanek żwirowopiaskowych 66,25 ha W ESTMOR CONSULTING 96 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Id Nazwa złoża Forma złoża Kopaliny Stan zagospodarowania Kopaliny wg NKZ Powierzchnia złoża 950 Lubień pokładowa kamienie drogowe i budowlane złoże zagospodarowane złoża bazaltów 9,77 ha 938 Mikołajowice słupowa kamienie drogowe i budowlane złoże zagospodarowane złoża bazaltów 5,93 ha 3462 Nowa Wieś Legnicka pokładowa kruszywa naturalne eksploatacja złoża zaniechana złoża mieszanek żwirowopiaskowych 4,17 ha 9620 Nowa Wieś Legnicka I pokładowa kruszywa naturalne złoże rozpoznane szczegółowo złoża piasków poza piaskami szklarskimi 1,80 ha 116 Taczalin żyłowa kwarce żyłowe złoże eksploatowane okresowo - 2,30 ha 118 Taczalin II żyłowa kwarce żyłowe złoże skreślone z bilansu zasobów - - Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny, MIDAS http://geoportal.pgi.gov.pl/portal/page/portal/MIDASGIS W ESTMOR CONSULTING 97 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Tabela 26. Lokalizacja złóż na terenie Gminy Legnickie Pole wg systemu MIDAS GNIEWOMIERZ LUBIEŃ MIKOŁAJOWICE NOWA WIEŚ LEGNICKA W ESTMOR CONSULTING 98 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 TACZALIN TACZALIN II Źródło: geoportal.pgi.gov.pl/portal/page/portal/MIDASGIS/ W ESTMOR CONSULTING 99 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 8.4.2. Program operacyjny dla obszaru: Ochrona zasobów kopalin Cel strategiczny Efektywne wykorzystywanie eksploatowanych złóż Cele krótkookresowe do roku 2016: Maksymalne wykorzystanie zasobów kopalin w granicach udokumentowania. Ochrona złóż nieeksploatowanych poprzez uwzględnienie ich w planach zagospodarowania przestrzennego. Cele długookresowe do roku 2020: Minimalizacja negatywnego wpływu na środowisko przy eksploatacji złóż W ESTMOR CONSULTING 100 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 9. Zrównoważone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii 9.1. Racjonalizacja użytkowania wody do celów produkcyjnych i konsumpcyjnych Racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych na cele przemysłowe i konsumpcyjne Cel długookresowy Osiągnięcie założonego celu, wynikającego bezpośrednio z Polityki Ekologicznej Państwa, będzie możliwe w przypadku podjęcia działań przez podmioty gospodarcze funkcjonujące na terenie Gminy, zużywające na cele produkcyjne znaczne zasoby wody, a także przez jednostki komunalne, gospodarujące gminną infrastrukturą techniczną. Zgodnie z danymi GUS, zużycie wody przez wszystkich korzystających (zarówno na cele konsumpcyjne, jak i produkcyjne) systematycznie spada. To pozytywne zjawisko może wynikać zarówno z coraz wyższych jednostkowych cen wody, opomiarowania zużycia, jak i wzrostu świadomości mieszkańców i wykształcenia nawyków związanych z racjonalnym gospodarowaniem wodą. W celu dalszego zmniejszenia wodochłonności w strefie gospodarki, zakłady korzystające ze środowiska – pobierające wodę, surowce i energię powinny stosować najlepsze dostępne techniki (BAT). Istotne jest wdrażanie systemów zarządzania środowiskowego w zakładach (normy ISO 14000), wprowadzanie zasad Czystej Produkcji oraz przystępowanie do programów sektorowych z dziedziny ochrony środowiska. Oszczędne gospodarowanie wodą ma istotne znacznie dla środowiska naturalnego, a skala oszczędności zależy w głównej mierze od świadomości ekologicznej i determinacji mieszkańców Gminy. Proekologiczne rozwiązania powinny być także stosowane w budynkach użyteczności publicznej usytuowanych na terenie Gminy Legnickie Pole. Dotychczasowe doświadczenia (zebrane przez Witolda M. Lewandowskiego w opracowaniu pt. „Proekologiczne odnawialne źródła energii”), wskazują że najważniejsze oszczędności wody uzyskuje się dzięki: „zainstalowaniu indywidualnych liczników wody w gospodarstwach domowych; zastąpieniu tradycyjnych spłuczek o dużej pojemności rozwiązaniami o innej konstrukcji, umożliwiającymi 2-3 krotne zmniejszenie zużycia wody; zastąpieniu zaworów dławicowych zaworami np. kulowymi, które mają mniejsze opory przepływu i nie wymagają wymiany uszczelek; W ESTMOR CONSULTING 101 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 stosowaniu w bateriach umywalkowych, prysznicowych i kuchennych mieszaczy, które napowietrzają wodę, zwiększają jej efektywną objętość i tym samym zmniejszają jej pobór; zastąpieniu wanien kabinami prysznicowymi, w których pobór wody jest 3-4 razy mniejszy; zmianie systemu mycia w umywalkach i zlewozmywakach – nie pod bieżącą wodą; instalowaniu pralek i zmywarek o małym poborze wody”. Cele krótkookresowe i kierunki działań: 1. Zmniejszenie zapotrzebowania na wodę w przemyśle i rolnictwie. 2. Wprowadzanie zamkniętych obiegów wody i wodooszczędnych technologii produkcji w przemyśle. 3. Kontynuacja modernizacji sieci wodociągowych w celu zmniejszenia strat wody w systemach przesyłowych. 4. Wspieranie działań mających na celu zmniejszenie zużycia wody w gospodarstwach domowych (modernizacja urządzeń, instalacja liczników wody). 5. Prowadzenie działań edukacyjno-informacyjnych, zarówno dla mieszkańców Gminy, jak i podmiotów gospodarczych w zakresie konieczności i możliwości oszczędzania wody. Efekty wynikające z racjonalizacji zużycia wody: zwiększenie regionalnych zasobów wodnych przywrócenie równowagi w środowisku wodnym ograniczenie deficytów wody zmniejszenie ilości wytwarzanych ścieków, a tym samym poprawa jakości wód ograniczanie marnotrawstwa wody ograniczenie nieuzasadnionego wykorzystywania wód podziemnych. 9.2. Zrównoważone wykorzystanie energii Cel długookresowy Zmniejszenie zużycia energii na cele produkcyjne i komunalno-bytowe Do realizacji założonego celu, ze względu na wzrastające ceny energii, będą dążyć zarówno przedsiębiorcy, jak i władze oraz mieszkańcy Gminy Legnickie Pole. Zmniejszenie zużycia W ESTMOR CONSULTING 102 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 energii jest bowiem jedynym sposobem ograniczenia wydatków związanych z pozyskaniem energii elektrycznej, jak i cieplnej. Jednym z warunków rozwoju współczesnego świata jest dążenie do zmniejszenia zużycia energii w różnych procesach. Dotyczy to także procesów, które służą do utrzymania komfortu klimatycznego i komfortu użytkowania w budynkach: ogrzewania, wentylacji, klimatyzacji, podgrzewania wody wodociągowej. Niżej wymienione fakty, mówiące, że: zasoby paliw są ograniczone, dostępność do paliw jest coraz trudniejsza, z uwagi na powyższe, ceny paliw będą miały tendencję wzrostową, należy ograniczać zanieczyszczenie środowiska produktami procesów spalania, świadczą o znacznej roli działań zmierzających do oszczędzania energii i jej efektywnego wykorzystania. W Polsce w wyniku przyjętej polityki społeczno-gospodarczej energia nie była szanowana, a w społeczeństwie zanikał nawyk oszczędnego jej użytkowania. Po roku 1990, wraz z wprowadzeniem gospodarki rynkowej, nastąpiło urealnienie cen nośników energii, co zmusiło jej odbiorców do szukania rozwiązań dających oszczędności w tym zakresie. Ochrona środowiska poprzez zmniejszenie zużycia energii nie musi wcale odbywać się kosztem obniżenia poziomu życia ani wiązać się z pogorszeniem warunków pracy, rezygnacją z ogrzewania mieszkań, oświetlania ich i korzystania z coraz nowocześniejszych urządzeń gospodarstwa domowego oraz zaprzestaniem z korzystania ze środków transportu. Energię można bowiem zaoszczędzić następującymi metodami: modyfikując istniejące systemy energetyczne zarówno w samym procesie jej wytwarzania, jak i transportu; wprowadzając nowe energooszczędne technologie w przemyśle, budownictwie, rolnictwie i gospodarstwach domowych; promując oszczędzanie energii akcjami propagandowymi oraz wprowadzaniem zachęcających do oszczędzania bodźców ekonomicznych. Działania mające na celu racjonalizację zużycia energii będą w głównej mierze prowadzone przez podmioty gospodarcze, m.in. poprzez stosowanie energooszczędnych technologii produkcji, władze samorządowe pragnące minimalizować rachunki związane z dostawami paliw i energii elektrycznej na potrzeby infrastruktury publicznej. Zadaniem władz samorządowych będzie ponadto organizacja działań edukacyjnych i informacyjnych z zakresu upowszechniania metod racjonalizacji zużycia energii. W ESTMOR CONSULTING 103 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Zrównoważone wykorzystanie energii dotyczy nie tylko przemysłu, energetyki i budownictwa, ponieważ także indywidualne gospodarstwa domowe mają ogromne możliwości ochrony środowiska poprzez energooszczędne budownictwo, energooszczędne systemy ogrzewania oraz oszczędzanie energii elektrycznej oraz oświetlenia. Przykładowe rozwiązania generujące oszczędności związane z oświetleniem obejmują: korzystanie z optymalnej liczby punktów świetlnych, rozmieszczonych na właściwej wysokości i odległości od miejsca pracy lub wypoczynku; odpowiedni dobór rodzaju oświetlenia w danych warunkach pracy; utrzymanie powierzchni żarówek i osłon odblaskowych we właściwej czystości; stosowanie samoczynnych wyłączników czasowych i włączników reagujących na ruch lub dźwięk do sterowania oświetleniem pomieszczeń mieszkalnych, klatek schodowych ulic, a nawet wystaw sklepowych. Cele krótkookresowe i kierunki działań: 1. Restrukturyzacja gospodarki w kierunku ograniczania produkcji energochłonnej. 2. Wprowadzanie energooszczędnych technologii i urządzeń w przemyśle, energetyce i gospodarce komunalnej. 3. Zmniejszenie strat energii, zwłaszcza cieplnej, w systemach przesyłowych oraz obiektach mieszkalnych, usługowych i przemysłowych. 4. Poprawa parametrów energetycznych budynków, szczególnie nowobudowanych. 5. Racjonalizacja zużycia i oszczędzania energii przez społeczeństwo Gminy 6. Stymulowanie i wspieranie przedsięwzięć w zakresie zmniejszania zużycia energii Efekty wynikające ze zmniejszenia energochłonności gospodarki obejmują: zmniejszenie eksploatacji zasobów naturalnych; spadek zużycia paliw; zmniejszenie emisji zanieczyszczeń powietrza; ograniczenie kosztów ochrony atmosfery przed zanieczyszczeniami; zmniejszenie negatywnych oddziaływań zanieczyszczeń powietrza na środowisko; zmniejszenie kosztów produkcji energii. W ESTMOR CONSULTING 104 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 9.3. Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych Wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii, co najmniej do poziomu 15% w 2020 r. Cel długookresowy Powyższy cel sformułowano w oparciu o zapisy „Polityki Energetycznej Polski do 2030 r.” (przyjętej przez Radę Ministrów w dniu 10 listopada 2009 r. uchwałą nr 202/2009) w zakresie rozwoju wykorzystania OZE. Do korzyści wynikających ze stosowania odnawialnych źródeł energii można zaliczyć zmniejszenie negatywnego wpływu energetyki na środowisko naturalne. Dotyczy to przede wszystkim likwidacji tzw. niskiej emisji, która jest niezwykle uciążliwa dla środowiska naturalnego. Poza tym nie można zapomnieć, że mniejsza emisja przyczynia się do znaczącej poprawy jakości życia mieszkańców danego regionu. Gmina Legnickie Pole posiada możliwości w zakresie wykorzystania lokalnych i odnawialnych źródeł energii. Energia wiatru: Na terenie Gminy Legnickie Pole występują warunki do zlokalizowania elektrowni wiatrowych. Polska położona jest w strefie o przeciętnych warunkach wietrzności, z prędkościami wiatru na poziomie 3,5-4,5 m/s. Dla obszaru Polski maksymalne sezonowe zasoby energii wiatru dość dobrze pokrywają się z maksymalnym zapotrzebowaniem na energię cieplną, czyli okresem występowania najniższych temperatur, trzeba zatem stwierdzić, że korzystanie z tego źródła energii jest jak najbardziej uzasadnione. Energia wiatru należy do odnawialnych źródeł energii, nie jest jednak dla środowiska neutralna. W praktyce bowiem elektrownie wiatrowe mogą wywierać negatywny wpływ na otoczenie – ludzi, ptaki oraz krajobraz. Ciągle też jest naukowo badany wpływ turbin wiatrowych na psychikę człowieka. Nie wiadomo np. czy nie wpływa negatywnie wytwarzany przez turbiny monotonny hałas o niskim natężeniu. Ujemnym aspektem jest wpływ elektrowni na ptaki. Nie można też zapomnieć o wpływie farm na krajobraz, zajmują one bowiem duże powierzchnie i zlokalizowane są często w rejonach turystycznych, co zniechęca część osób do odwiedzenia takich miejsc. Turbiny wiatrowe widoczne są z odległości kilku kilometrów. Instalacje wiatrowe utrudniają także rozchodzenie się fal radiowych. Wymienia się następujące zalety siłowni wiatrowych: bezpłatność energii wiatru; brak zanieczyszczenia środowiska naturalnego; W ESTMOR CONSULTING 105 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 możliwość budowy na nieużytkach. Z kolei, jako wady wymienia się: wysokie koszty inwestycyjne i eksploatacyjne; zagrożenie dla ptaków; zniekształcenie krajobrazu; negatywny wpływ na psychikę człowieka. Korzyścią ekologiczną wyprodukowania 1 kWh energii elektrycznej z elektrowni wiatrowej, w stosunku do tradycyjnie wyprodukowanej w elektrowni węglowej, jest uniknięcie emisji do atmosfery następujących zanieczyszczeń: 5,5 g SO2, 4,2 g NOx, 700 g CO2, 49 g pyłów i żużlu. Obecnie na terenie Gminy Legnickie Pole w miejscowości Taczalin znajduje się farma wiatrowa, na której funkcjonują 22 turbiny. Planowana jest również budowa parku elektrowni wiatrowych „Legnickie Pole 2233” o łącznej mocy do 6,0 MW. Energia słoneczna (kolektory słoneczne, ogniwa fotowoltaiczne): Przyjmuje się, że energia słoneczna powinna stanowić jedno z głównych alternatywnych źródeł energii. Szczególnie latem może być wykorzystywana do podgrzewania wody użytkowej, suszenia płodów rolnych, w tym np. biomasy wykorzystywanej do spalania. Preferowanym kierunkiem rozwoju energetyki słonecznej jest instalowanie indywidualnych kolektorów na domach mieszkalnych i budynkach użyteczności publicznej należących do Gminy Legnickie Pole. Możliwe jest także wykorzystywanie ogniw fotowoltaicznych do zasilania znaków ostrzegawczych ustawionych na drogach przebiegających przez omawiany obszar, co dodatkowo poprawi bezpieczeństwo osób poruszających się tymi szlakami komunikacyjnymi. Coraz korzystniejsze ceny kolektorów i większa świadomości społeczna w zakresie wykorzystania energii słonecznej może przyczynić się do dynamicznego wzrostu energii pozyskiwanej z tego źródła. Energia z biomasy: Ze względu na rolniczy charakter Gminy można stwierdzić, że Gmina dysponuje potencjałem wykorzystania biomasy. W związku z powyższym istnieje możliwość rozwoju źródeł ciepła bazujących na tym paliwie. W celu określenia potencjału wykorzystania biomasy m. in. z lasów, słomy, siana, drewna odpadowego, itp. należy zaktualizować „Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Legnickie Pole”. W ESTMOR CONSULTING 106 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Rysunek 9. Potencjał i wykorzystanie biomasy na terenie województwa dolnośląskiego Źródło: Potencjał Dolnego Śląska w zakresie rozwoju alternatywnych źródeł energii, Dolnośląskie Centrum Zaawansowanych Technologii, 2006 Cele krótkookresowe oraz kierunki działań: 1. Sukcesywne zwiększenie udziału źródeł odnawialnych w produkcji energii. 2. Zwiększenie wykorzystania energii z regionalnych źródeł odnawialnych. 3. Pozyskanie pozabudżetowych środków finansowych na finansowanie inwestycji w zakresie odnawialnych źródeł energii. 4. Działalność edukacyjno-informacyjna w zakresie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. W ESTMOR CONSULTING 107 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 9.4. Zrównoważone wykorzystanie materiałów Zmniejszenie materiałochłonności i odpadowości produkcji Cel strategiczny Priorytetowym „zredukowanie celem zakresie negatywnego wykorzystywaniem rozdzieleniem w zasobów (decoupling). zrównoważonego oddziaływania na wykorzystania środowisko zasobów jest spowodowanego w sytuacji wzrostu gospodarczego-koncepcja W praktyce oznacza to zredukowanie zwana oddziaływania na środowisko będącego skutkiem wykorzystywania zasobów, przy jednoczesnej poprawie ogólnej wydajności zasobów w obszarze gospodarki”. Źródło: „Strategia tematyczna w sprawie zrównoważonego wykorzystywania zasobów naturalnych” Realizacja założonego celu jest uwarunkowana podjęciem proekologicznych działań przez zakłady produkcyjne funkcjonujące na terenie Gminy Legnickie Pole. Motywację do podjęcia działań w tym zakresie stanowią coraz wyższe koszty zakupu materiałów oraz utylizacji odpadów poprodukcyjnych, w związku z czym działania ograniczające materiałochłonność oraz odpadowość produkcji przełożą się na konkretne oszczędności przedsiębiorstw. Zadaniem władz samorządowych oraz organów publicznych będzie natomiast informowanie, wspieranie i monitorowanie działań podejmowanych przez zakłady produkcyjne w zakresie ograniczania materiałochłonności i odpadowości produkcji oraz kontrola zgodności tych działań z obowiązującymi przepisami prawa. Cele krótkookresowe oraz kierunki działań: 1. Ograniczenie odpadowości produkcji na skutek zmniejszenia liczby wadliwych wyrobów 2. Poprawa efektywności produkcji na skutek zastosowania nowoczesnych i oszczędnych technologii produkcji 3. Zwiększenie recyklingu i odzysku materiałowego i energetycznego w zakładach produkcyjnych 4. Minimalizacja oddziaływania działalności produkcyjnej na środowisko naturalne (ograniczanie masy odpadów i zużycia wody oraz emisji zanieczyszczeń i hałasu). W ESTMOR CONSULTING 108 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 10. Włączanie aspektów ekologicznych do polityk sektorowych 10.1. Zagadnienia ochrony środowiska w ujęciu sektorowym Na terenie Gminy Legnickie Pole rolnictwo jest jedną z podstawowych form działalności gospodarczej i źródłem utrzymania większości mieszkańców. Obecność Polski w strukturach UE stwarza ogromne możliwości, bowiem jedną z fundamentalnych zasad Wspólnoty jest swoboda przepływu towarów (w tym m.in. płodów rolnych, przetworów itp.), z drugiej zaś strony wymusza zmiany mające na celu podniesienie konkurencyjności rodzimej produkcji. W przypadku zaś zmian niezbędne jest, aby uwzględniały one aspekty ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju. Należy zauważyć, że walory przyrodnicze obszarów wiejskich tworzą doskonałe warunki dla rozwoju rolnictwa ekologicznego w związku z coraz większym zainteresowaniem i zapotrzebowaniem na żywność ekologiczną. Rolnictwo ekologiczne jest ważnym czynnikiem zwiększającym zatrudnienie na wsi, dostarcza nowych miejsc pracy oraz daje rolnikom dodatkowe źródło dochodu. Do pożądanych, planowanych do osiągnięcia cech zrównoważenia sektora rolnictwa należą: optymalne wykorzystanie potencjału biologicznego gleb, poprzez dostosowanie rodzaju produkcji do jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej, zalesienie nieprzydatnych dla rolnictwa oraz zminimalizowanie powierzchni gruntów rolnych przekazywanych na inne cele, zwłaszcza gruntów wysokich klas bonitacyjnych, podniesienie dochodowości gospodarstw rolnych dzięki poprawie jakości produkcji rolniczej, powszechne wdrożenie dobrych praktyk rolniczych, zwłaszcza w zakresie stosowania nawozów i mineralnych gospodarowania i chemicznych obornikiem i środków gnojowicą, ochrony regulacji roślin, stosunków nawożenia wodnych, mechanizacji prac polowych, wprowadzenie na szeroką skalę rolnictwa ekologicznego i rozwój agroturystyki, rozwój infrastruktury technicznej na obszarach wiejskich w szczególności infrastruktury związanej z ochroną środowiska. Na terenie Gminy funkcjonuje 599 gospodarstw rolnych o łącznej powierzchni 6061,43 ha. Gospodarstwa o powierzchni poniżej 5 ha stanowią 46,6% wszystkich gospodarstw rolnych (278 gospodarstw rolnych), gospodarstwa średnie o powierzchni od 5 do 15 ha stanowią 37,0% (221 gosp. rolnych), gospodarstwa duże o powierzchni od 15 do 100 ha stanowią W ESTMOR CONSULTING 109 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 16,4% (98 gosp. rolnych), natomiast gospodarstwa powyżej 100 ha zajmują powierzchnię 240 ha. 10.1.1. Przemysł Obecnie zanieczyszczenie powietrza jest niewielkie. Należy jednak podkreślić, iż emisja zanieczyszczeń do powietrza i wód, degradacja powierzchni ziemi i krajobrazu, emisja hałasu, możliwość wystąpienia awarii może negatywnie wpłynąć na stan środowiska naturalnego. Zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci”, przedsiębiorcy powinni ponosić całkowitą odpowiedzialność za podejmowane działania mogące pogorszyć stan środowiska przyrodniczego. Istotne jest, aby sprawcy zanieczyszczeń i przekształceń nie ograniczali się do naprawy zaistniałych szkód i spełnienia wymogów określonych w pozwoleniach na korzystanie ze środowiska, ale zmierzali do zapobiegania i minimalizacji negatywnych oddziaływań. Na terenach przewidzianych do zagospodarowania w ramach produkcji przemysłowej, usług i handlu proponuje się wprowadzenie następujących zasad zrównoważonego rozwoju: 1. zasada zapobiegania powstawaniu zanieczyszczeń, 2. zasada utrzymania i ochrony istniejących zasobów środowiska przyrodniczego, 3. zasada racjonalnego zagospodarowania powierzchni ziemi przy zachowaniu wysokiego udziału terenów zielonych, 4. zasada stosowania najlepszej dostępnej techniki (BAT), w tym technologii energooszczędnych z maksymalnym wykorzystaniem energii odpadowej oraz energii odnawialnej, 5. zasada ograniczania ryzyka wystąpienia poważnej awarii oraz jej skutków dla ludzi i środowiska. 10.1.2. Transport Jednym z atutów Gminy powinien być dobry układ komunikacyjny wraz z rozwiniętym systemem lokalnego transportu zbiorowego. Z uwagi na zwiększający się ruch pojazdów proponuje się następujące cele dla zrównoważenia sektora transportu dla Gminy Legnickie Pole: Poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego poprzez: uzyskanie przez wszystkie eksploatowane środki transportu parametrów w zakresie walorów użytkowych oraz w zakresie oddziaływania na środowisko, jakie będą w tym czasie obowiązywały w Unii Europejskiej, doprowadzenie ogólnej przepustowości szlaków i węzłów infrastruktury transportowej, a także jej rozmieszczenia przestrzennego, do stanu w pełni W ESTMOR CONSULTING 110 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 odpowiadającego rzeczywistym potrzebom przewozowym, eliminującego zarówno „zatory” transportowe, jak i zbyt mały stopień wykorzystania stworzonego potencjału oraz ewentualne, związane z takim zjawiskiem straty. poprawę stanu istniejących dróg i ulic (w zależności od konieczności – poprzez ich przebudowę, utwardzenie, modernizację, poszerzenie). Usprawnienie i wzmocnienie połączeń komunikacyjnych Gminy. Rozwój komunikacji zbiorowej oraz poprawa warunków podróżowania. 10.1.3. Gospodarka komunalna i budownictwo Zamierzenia w zakresie uzyskania docelowych cech zrównoważenia gospodarki komunalnej i budownictwa obejmują: 1. Spełnienie wszystkich wymagań wynikających z przepisów prawa krajowego i regulacji Unii Europejskiej, a także określonych regułami racjonalności i dobrej praktyki gospodarowania, dotyczących stanu infrastruktury technicznej gospodarki komunalnej w zakresie: uzdatniania wody do picia, oczyszczania i odprowadzania ścieków, zagospodarowania odpadów, ograniczania emisji ze spalania w lokalnych kotłowniach, opomiarowanie zużycia wody i ciepła, zmniejszenie strat przesyłowych wody i ciepła. 2. Tworzenie bądź utrzymanie ładu przestrzennego w Gminie, obejmującego zachowanie właściwych relacji pomiędzy terenami zabudowanymi i terenami otwartymi, zaplanowany, zharmonizowany z krajobrazem kształt architektoniczno-urbanistyczny pojedynczych budynków i ich zespołów, dbałość o czystość i porządek. 3. Całkowite wyeliminowanie samowoli budowlanej. 4. Szerokie wdrażanie tzw. dobrych praktyk w zakresie realizacji prac budowlanych (organizacja zaplecza i placu budowy, stosowane technologie, jakość, a zwłaszcza uciążliwość dla środowiska, maszyn i urządzeń oraz środków transportu, porządkowanie i rekultywacja zajętego terenu po zakończeniu inwestycji, itp.), skuteczne wspierane nadzorem inwestorskim i administracyjnym w pełni wykorzystującym zalecenia zawarte w wykonanych ocenach oddziaływania projektowanych inwestycji na środowisko. 10.1.4.Turystyka i rekreacja „Legnickie Pole jest gminą wybitnie rolniczą, jednak ze względu na walory przyrodnicze i kulturowe (obszary objęte ochroną przyrody, zabytkowa zabudowa wsi, kompleks klasztorny wraz z barakowym kościołem Św. Jadwigi, Muzeum Bitwy Legnickiej, rozbudowa sieci szlaków turystycznych, trasy rowerowe) istnieją tu potencjalne możliwości rozwoju W ESTMOR CONSULTING 111 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 funkcji rekreacyjnych, zwłaszcza turystyki rowerowej dla mieszkańców okolicznych miejscowości, w tym miasta Legnicy. Jedną z możliwości uzyskania przez rolników dodatkowych dochodów ze źródeł pozarolniczych jest agroturystyka, która pozwoliłaby na wykorzystanie istniejących zasobów mieszkaniowych oraz bezpośrednie zagospodarowanie produkowanej przez rolników żywności. Jednak z uwagi na bliskość rozwiniętej bazy hotelarskiej miasta Legnicy, ta forma usług ma ograniczone możliwości rozwoju na terenie gminy. Możliwe jest natomiast zorganizowanie różnych form wypoczynku dla zorganizowanych grup młodzieży szkolnej, w tym połączonych z terenowymi zajęciami edukacyjnymi z zakresu ochrony przyrody i poznania dziedzictwa kulturowego z tego regionu (np. zielone szkoły, wycieczki)”. Źródło: Plan urządzeniowo-rolny Gminy Legnickie Pole Ruch turystyczny na analizowanym obszarze, zwłaszcza w okresie letnim, może wpływać w znacznym stopniu na środowisko naturalne, dlatego należy podejmować działania mające na celu ograniczenie negatywnego oddziaływania na środowisko. Planowane do uzyskania, docelowe cechy zrównoważenia sektora rekreacji i turystyki obejmują: Optymalne wykorzystanie walorów przyrodniczych Gminy do celów rekreacji i turystyki. Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej na terenie Gminy. Wspieranie towarzystw i fundacji zajmujących się turystyką, rekreacją i sportem. Wspieranie rozbudowy szlaków pieszych, konnych i rowerowych. Kontynuacja i wdrażanie programów wspierających rozwój rekreacji i sportu mieszkańców, organizacja turniejów i zawodów sportowych. Wspieranie towarzystw i fundacji zajmujących się turystyką, rekreacja i sportem. Rozszerzanie edukacji ekologicznej o przyrodę Gminy. Ochrona dziedzictwa kulturowo-historycznego (program ochrony zabytków). 10.1.5. Aktywizacja rynku do działań na rzecz środowiska Cele krótkoterminowe i kierunki działań: Uwzględnianie w przetargach organizowanym przez administrację samorządową wymogów ekologicznych, o ile jest to ekonomicznie uzasadnione. Kształtowanie równoprawnych warunków konkurencji przez pełne stosowanie zasady „zanieczyszczający płaci” wraz z uwzględnieniem kosztów zewnętrznych. W ESTMOR CONSULTING 112 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Wspieranie powstawania i zachowania tzw. „zielonych” miejsc pracy, w szczególności w: ochronie przyrody, odnawialnych źródłach energii, działaniach na rzecz oszczędzania zasobów (zwłaszcza energii i wody). Integracja aspektów ekologicznych z planowaniem przestrzennym. W ESTMOR CONSULTING 113 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 11. Edukacja ekologiczna Zgodnie z przepisem art. 77 z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo Ochrony Środowiska problematykę ochrony środowiska uwzględnia się w podstawach programowych kształcenia ogólnego dla wszystkich typów szkół. Obowiązkiem tym ustawodawca objął również organizatorów kursów prowadzących do uzyskania kwalifikacji zawodowych. Konstytucyjnych podstaw dla realizacji edukacji ekologicznej należy upatrywać w zasadzie zrównoważonego rozwoju (art. 5 Konstytucji Rzeczpospolitej Polski z dnia 2 kwietnia 1997 r.) oraz w generalnym obowiązku każdego obywatela do dbałości o stan środowiska oraz odpowiedzialności za spowodowane przez siebie jego pogorszenie określonym w art. 86 Konstytucji RP. 11.1. Dotychczasowa edukacja ekologiczna Obecnie edukacja ekologiczna na terenie Gminy Legnickie Pole prowadzona jest przede wszystkim w formalnym systemie kształcenia. Ponadto, w związku z wejściem w życie nowej ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, Gmina Legnickie Pole prowadzi kampanię informacyjno-edukacyjną na rzecz zmniejszenia się ilości odpadów, a także akcje sprzątanie świata, odbywają się festyny ekoedukacyjne dla dzieci i dorosłych, które przyczyniają się do zwiększania wrażliwości ekologicznej mieszkańców. 11.2. Edukacja ekologiczna formalna (szkolna) Edukacja ekologiczna obecna jest w formalnym systemie kształcenia. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dn. 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, wprowadza edukację ekologiczną w postaci oddzielnej ścieżki edukacyjnej o charakterze wychowawczo-dydaktycznym począwszy od II etapu edukacyjnego (klasy IV-VI). Dzieci i młodzież są najbardziej podatną grupą, szybko przyswajającą nowe, pożądane wzorce zachowań. Z kolei na kształcenie postaw ekologicznych tej grupy ma wpływ wiele czynników takich jak: rodzina, proces nauczania i wychowania, zajęcia pozaszkolne, środki masowego przekazu, grupa rówieśnicza. Od poziomu wiedzy społeczeństwa natomiast uzależniona jest właściwa i skuteczna ochrona środowiska naturalnego. Dlatego właśnie tak ważna jest obecność edukacji ekologicznej w programie nauczania placówek oświatowych. Na terenie Gminy Legnickie Pole aktywnie prowadzone są działania mające na celu edukację i promowanie działań proekologicznych. Są to działania skierowane w głównej mierze do dzieci i młodzieży, a poprzez nie do osób dorosłych. Działania te są aktywnie wspierane przez Gminę np. poprzez zapewnienie materiałów pomocowych, nagród itp. W ESTMOR CONSULTING 114 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 11.3. Edukacja ekologiczna pozaszkolna W ostatnich latach obserwuje się rosnące zainteresowanie niektórych grup osób dorosłych zdobywaniem wiedzy na temat otaczającego ich środowiska, a także możliwości uczestniczenia w działaniach na rzecz jego ochrony. Zachowania obserwowane w społeczeństwie wskazują jednak, że poziom akceptacji dla działań z zakresu ochrony środowiska maleje, a zachowania prokonsumpcyjne dominują nad proekologicznymi. Dlatego rola edukacji ekologicznej i wprowadzanie jej nowych form są nadal bardzo istotne. Najlepszym i najefektywniejszym sposobem podniesienia świadomości ekologicznej dorosłych jest zaangażowanie mieszkańców w procesy decyzyjne. Wymaga to szerokiego informowania społeczeństwa o stanie środowiska, możliwościach prawnych uczestniczenia w podejmowaniu decyzji mających wpływ na obecny i przyszły stan. Proponowane działania w ramach edukacji dla mieszkańców Gminy Legnickie Pole obejmują także: organizację szkoleń, wykładów i seminariów dla zainteresowanych osób. opracowanie i wdrożenie programów doradczych z zakresu ochrony środowiska i gospodarki odpadami, w tym także możliwości wdrażania technik odzysku odpadów. współpracę z klubami ekologicznymi oraz ośrodkami doradczymi. działania promocyjne. doradztwo indywidualne. 11.4. Cele w zakresie edukacji ekologicznej Cel strategiczny Zwiększenie świadomości ekologicznej społeczeństwa Gminy, kształtowanie postaw proekologicznych jego mieszkańców oraz poczucia odpowiedzialności za jakość środowiska Cele krótkookresowy do roku 2016: Prowadzenie aktywnych form edukacji ekologicznej dzieci i młodzieży Kształtowanie prawidłowych wzorców zachowań poszczególnych grup społeczeństwa gminy w odniesieniu do środowiska Cel długookresowy do roku 2020: Kontynuacja i rozszerzanie działań edukacyjnych w szkołach z zakresu ochrony środowiska przyrodniczego W ESTMOR CONSULTING 115 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 12. Aspekty finansowe realizacji programu 12.1. Harmonogram rzeczowo-finansowy realizacji zadań Dobry stan wód powierzchniowych i podziemnych. Racjonalizacja ich wykorzystania oraz zapewnienie wszystkim mieszkańcom Gminy wody pitnej odpowiedniej jakości Cel strategiczny L.P. NAZWA ZADANIA 1 Modernizacja sieci wodociągowych i kanalizacyjnych LATA REALIZACJI zadanie ciągłe KOSZT bd JEDNOSTKA REALIZUJĄCA I WSPÓŁPRACUJĄCA Samorząd Gminy Legnickie Pole, Gminny Zakład Gospodarki Komunalnej Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych, 2 Budowa / modernizacja urządzeń melioracji wodnych zadanie ciągłe bd Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Urząd Marszałkowski, właściciele działek przy melioracjach szczegółowych 3 Budowa w gospodarstwach rolnych instalacji do bezpiecznego przechowywania nawozów naturalnych zadanie ciągłe 4 Budowa nowych odcinków sieci kanalizacyjnej i wodociągowej na terenach rozwojowych zadanie ciągłe bd 5 Kontrola przestrzegania przez zakłady przemysłowe norm prawnych i warunków pozwoleń wodno-prawnych oraz monitoring jakości wód powierzchniowych i podziemnych zadanie ciągłe bd WIOŚ we Wrocławiu, Delegatura w Legnicy 6 Inwentaryzacja źródeł zanieczyszczeń dopływających do wód powierzchniowych 2016 bd Samorząd Gminy Legnickie Pole Cel strategiczny L.P. NAZWA ZADANIA bd rolnicy, Samorząd Gminy Legnickie Pole, doradztwo rolnicze Samorząd Gminy Legnickie Pole, Gminny Zakład Gospodarki Komunalnej Zapewnienie dobrej jakości powietrza atmosferycznego na terenie Gminy Legnickie Pole LATA REALIZACJI KOSZT JEDNOSTKA REALIZUJĄCA I WSPÓŁPRACUJĄCA CEL: OGRANICZENIE NISKIEJ EMISJI W ESTMOR CONSULTING 116 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 1 Termomodernizacja budynków na terenie Gminy zadanie ciągłe bd Samorząd Gminy Legnickie Pole mieszkańcy, podmioty gospodarcze 2 Sukcesywna likwidacja lub modernizacja źródeł ciepła opalanych węglem kamiennym zadanie ciągłe bd właściciele budynków 3 Racjonalizacja wykorzystania i modernizacja istniejących systemów grzewczych w budynkach użyteczności publicznej zadanie ciągłe bd Samorząd Gminy Legnickie Pole 4 Zapobieganie pożarom w lasach zadanie ciągłe bd właściciele lasów, Nadleśnictwo Legnica 5 Modernizacja c.o. zadanie ciągłe bd Samorząd Gminy Legnickie Pole 6 Aktualizacja „Założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe” 2016 15 000 Samorząd Gminy Legnickie Pole CEL: OGRANICZENIE UCIĄŻLIWOŚCI SYSTEMU KOMUNIKACYJNEGO I POPRAWA JAKOŚCI DRÓG PUBLICZNYCH 1 Poprawa infrastruktury drogowej zadanie ciągłe bd Samorząd Gminy Legnickie Pole, Starostwo Powiatowe w Legnicy CEL: WZROST WYKORZYSTANIA ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII 1 Promocja wykorzystania paliw alternatywnych w środkach transportu drogowego, obsługi rolnictwa, budownictwie i przemyśle zadanie ciągłe - Samorząd Gminy Legnickie Pole, doradztwo rolnicze 2 Montaż instalacji bazujących na odnawialnych źródłach energii w budynkach użyteczności publicznej zadanie ciągłe bd Samorząd Gminy Legnickie Pole 3 Budowa farmy wiatrowe 2014 2016 bd inwestorzy Wind Projekt Sp. z o. o. Ograniczenie uciążliwości hałasu na terenie Gminy Cel strategiczny L.P. NAZWA ZADANIA LATA REALIZACJI KOSZT 1 Wprowadzenie inwentaryzacji 2016 bd W ESTMOR CONSULTING JEDNOSTKA REALIZUJĄCA I WSPÓŁPRACUJĄCA Wójt Gminy Legnickie Pole we współpracy ze Starostą 117 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 źródeł uciążliwości akustycznej Powiatowym w Legnicy, WIOŚ we Wrocławiu Delegatura w Legnicy 2 Wymiana stolarki okiennej w budynkach narażonych na ponadnormatywny hałas zadanie ciągłe bd Właściciele domów 3 Modernizacja i budowa nawierzchni dróg z infrastrukturą zadanie ciągłe bd Samorząd Gminy Legnickie Pole, Starostwo Powiatowe w Legnicy, GDDKiA 4 Rozbudowa i modernizacja lokalnego układu komunikacyjnego (parkingi, zatoki postojowe, chodniki, itp.) zadanie ciągłe bd Samorząd Gminy Legnickie Pole 5 Utrzymanie i urządzanie istniejących dróg gminnych zadanie ciągłe bd Samorząd Gminy Legnickie Pole Ochrona przed działaniem promieniowania elektromagnetycznego Cel strategiczny L.P. LATA REALIZACJI NAZWA ZADANIA KOSZT JEDNOSTKA REALIZUJĄCA I WSPÓŁPRACUJĄCA CEL: ZACHOWANIE POZIOMÓW PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH PONIŻEJ DOPUSZCZALNYCH NORM 1 Inwentaryzacja źródeł emisji pól elektromagnetycznych i obszarów objętych oddziaływaniem pól Wójt Gminy Legnickie Pole we współpracy ze Starostą Powiatowym w Legnicy, 2016 - WIOŚ we Wrocławiu Delegatura w Legnicy Samorząd Województwa Dolnośląskiego 2 Badania pól elektromagnetycznych, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobu sprawdzenia dotrzymywania tych poziomów 2013-2016 - WIOŚ we Wrocławiu Delegatura w Legnicy CEL: ZMNIEJSZENIE PROMIENIOWANIA ELEKTROMAGNETYCZNEGO DO POZIOMU CO NAJMNIEJ DOPUSZCZALNEGO NA OBSZARACH, GDZIE NORMY ZOSTAŁY PRZEKROCZONE 3 Preferowanie małokonfliktowych lokalizacji źródeł promieniowania elektromagnetycznego zadanie ciągłe W ESTMOR CONSULTING - Samorząd Gminy Legnickie Pole 118 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Zapobieganie skutkom poważnych awarii i zagrożeniom naturalnym Cel strategiczny L.P. LATA REALIZACJI NAZWA ZADANIA JEDNOSTKA REALIZUJĄCA KOSZT I WSPÓŁPRACUJĄCA CEL: ZAPOBIEGANIE POWAŻNYM AWARIOM 1 Aktualizacja listy instalacji stanowiących potencjalne zagrożenia środowiska i życia ludzi na terenie Gminy zadanie ciągłe 2 Ochrona przed powodzią poprzez budowę i modernizację zabezpieczeń przeciwpowodziowych (wałów przeciwpowodziowych oraz zbiorników retencyjnych) zadanie ciągłe - Samorząd Gminy Legnickie Pole bd Jednostki administracji rządowej w województwie dolnośląskim, Samorząd Gminy Legnickie Pole CEL: DYSPONOWANIE SPRAWNYM SYSTEMEM ZAPOBIEGAWCZO-INTERWENCYJNO-RATUNKOWYM NA WYPADEK WYSTĄPIENIA POWAŻNEJ AWARII LUB KLĘSKI ŻYWIOŁOWEJ 3 4 5 Współdziałanie i współpraca z jednostkami ratowniczymi, specjalistami i ekspertami w zakresie wystąpienia na terenie Gminy poważnych awarii przemysłowych i klęsk żywiołowych Samorząd Gminy Legnickie Pole zadanie ciągłe - OSP Policja Utrzymywanie w gotowości sprawnego systemu zapobiegawczo-interwencyjnoratunkowym na wypadek wystąpienia poważnej awarii lub klęski żywiołowej zadanie ciągłe Prowadzenie działań edukacyjno-informacyjnych dla mieszkańców Gminy o możliwościach zapobiegania i zasadach postępowania w przypadku wystąpienia poważnej awarii lub klęski żywiołowej zadanie ciągłe Samorząd Gminy Legnickie Pole bd Starosta Powiatu w Legnicy OSP Policja Samorząd Gminy Legnickie Pole bd OSP Policja Zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych z uwzględnieniem bioróżnorodności oraz utrzymanie istniejących form ochrony przyrody Cel strategiczny L.P. NAZWA ZADANIA LATA REALIZACJI KOSZT 1 Inwentaryzacja i waloryzacja obszarów cennych przyrodniczo zadanie ciągłe bd W ESTMOR CONSULTING JEDNOSTKA REALIZUJĄCA I WSPÓŁPRACUJĄCA Samorząd Gminy Legnickie Pole 119 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 2 Prowadzenie gospodarki leśnej uwzględniającej wymogi ochrony prawnej konkretnych obszarów przyrodniczych 3 Ochrona lasów na terenie Gminy oraz tworzenie nowych obszarów leśnych poprzez zalesianie gruntów rolnych o niskiej bonitacji zadanie ciągłe 4 Racjonalne gospodarowanie cennymi zasobami przyrodniczymi Gminy zadanie ciągłe bd Samorząd Gminy Legnickie Pole 5 Utrzymywanie istniejących form ochrony przyrody zadanie ciągłe bd Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska 6 Tworzenie nowych obszarów chronionych zadanie ciągłe bd Samorząd Gminy Legnickie Pole 7 Promocja walorów przyrodniczych Gminy zadanie ciągłe bd Samorząd Gminy Legnickie Pole 8 Zagospodarowanie śródpolnych oczek wodnych zadanie ciągłe bd właściciele terenów zadanie ciągłe Nadleśnictwo Legnica, właściciele lasów prywatnych właściciele gospodarstw rolnych bd AriMR Lasy Państwowe Starostwo Powiatowe Ochrona powierzchni ziemi i gleb przed degradacją Cel strategiczny LATA REALIZACJI L.P. NAZWA ZADANIA 1 Upowszechnianie i praktyczne wdrażanie zasad „Kodeksu dobrej praktyki rolniczej” zadanie ciągłe 2 Wspieranie i promowanie rolnictwa ekologicznego 3 4 KOSZT JEDNOSTKA REALIZUJĄCA I WSPÓŁPRACUJĄCA Samorząd Gminy Legnickie Pole Starostwo Powiatowe w Legnicy - Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego zadanie ciągłe - Samorząd Gminy Legnickie Pole Inwentaryzacja terenów zdegradowanych zadanie ciągłe - Samorząd Gminy Legnickie Pole Rekultywacja, ochrona i poprawa jakości gruntów rolnych zadanie ciągłe Cel strategiczny L.P. bd NAZWA ZADANIA bd Samorząd Gminy Legnickie Pole Starostwo Powiatowe w Legnicy Doskonalenie systemu gospodarowania odpadami LATA REALIZACJI W ESTMOR CONSULTING KOSZT JEDNOSTKA REALIZUJĄCA I WSPÓŁPRACUJĄCA 120 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 1 Realizacja zapisów Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Dolnośląskiego bd podmioty gospodarcze Inwentaryzacja wyrobów zawierających azbest 2013-2016 Systematyczne usuwanie azbestu zadanie ciągłe bd 4 Prowadzenie kampanii edukacyjno – informacyjnej w zakresie postępowania z odpadami zadanie ciągłe bd 5 Kontrola podmiotów prowadzących działalność w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów zadanie ciągłe - 6 Likwidacja „dzikich wysypisk śmieci” zadanie ciągłe - 2 3 Samorząd Gminy Legnickie Pole mieszkańcy bd Samorząd Gminy Legnickie Pole mieszkańcy podmioty gospodarcze Samorząd Gminy Legnickie Pole mieszkańcy podmioty gospodarcze Samorząd Gminy Legnickie Pole WIOŚ, Samorząd Gminy Legnickie Pole Samorząd Gminy Legnickie Pole Efektywne wykorzystywanie eksploatowanych złóż Cel strategiczny L.P. NAZWA ZADANIA LATA REALIZACJI 1 Ochrona zasobów złóż nieeksploatowanych zadanie ciągłe - 2 Rekultywacja terenów zdegradowanych przez eksploatację kopalin zadanie ciągłe - KOSZT JEDNOSTKA REALIZUJĄCA I WSPÓŁPRACUJĄCA Samorząd Gminy Legnickie Pole przedsiębiorstwa będące właścicielem terenów Samorząd Gminy Legnickie Pole przedsiębiorstwa będące właścicielem terenów Racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych na cele przemysłowe i konsumpcyjne Cel strategiczny JEDNOSTKA REALIZUJĄCA L.P. NAZWA ZADANIA LATA REALIZACJI KOSZT 1 Wdrażanie technologii wodooszczędnych w przedsiębiorstwach zadanie ciągłe - Przedsiębiorcy 2 Analiza zużycia wody podziemnej przez mieszkańców, rolnictwo i zadanie ciągłe - Samorząd Gminy Legnickie Pole W ESTMOR CONSULTING I WSPÓŁPRACUJĄCA 121 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 działalność gospodarczą 3 Modernizacja sieci wodociągowej w celu ograniczenia strat wody na etapie przesyłu 4 Propagowanie zachowań sprzyjających oszczędzaniu wody przez działania edukacyjno-promocyjne (akcje, kampanie skierowane do wszystkich grup społecznych) zadanie ciągłe - Gminny Zakład Gospodarki Komunalnej Samorząd Gminy Legnickie Pole zadanie ciągłe - Placówki oświatowe, Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej Zmniejszenie zużycia energii na cele produkcyjne i komunalno-bytowe Cel strategiczny JEDNOSTKA REALIZUJĄCA L.P. NAZWA ZADANIA LATA REALIZACJI KOSZT 1 Wdrażanie technologii energooszczędnych w przedsiębiorstwach zadanie ciągłe - Przedsiębiorcy 2 Zastąpienie tradycyjnych lamp ulicznych lampami energooszczędnymi zadanie ciągłe - Samorząd Gminy Legnickie Pole, 3 Termomodernizacja budynków na terenie Gminy zadanie ciągłe I WSPÓŁPRACUJĄCA Samorząd Gminy Legnickie Pole - Mieszkańcy Przedsiębiorcy Wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii, co najmniej do poziomu 15% w 2020 r. Cel strategiczny LATA REALIZACJI KOSZT JEDNOSTKA REALIZUJĄCA L.P. NAZWA ZADANIA 1 Motywowanie rolników do zakładania plantacji roślin energetycznych zadanie ciągłe 2 Promowanie korzyści z produkcji roślin energetycznych dla rolników i środowiska zadanie ciągłe - Samorząd Gminy Legnickie Pole Starostwo Powiatowe w Legnicy 3 Montaż kolektorów słonecznych na budynkach użyteczności publicznej zadanie ciągłe - Samorząd Gminy Legnickie Pole - I WSPÓŁPRACUJĄCA Samorząd Gminy Legnickie Pole Starostwo Powiatowe w Legnicy Organizacje pozarządowe W ESTMOR CONSULTING 122 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 4 Promowanie wykorzystania odnawialnych źródeł energii w gospodarstwach domowych na terenie Gminy zadanie ciągłe Samorząd Gminy Legnickie Pole Organizacje pozarządowe - Zmniejszenie materiałochłonności i odpadowości produkcji Cel strategiczny JEDNOSTKA REALIZUJĄCA L.P. NAZWA ZADANIA LATA REALIZACJI KOSZT 1 Wdrażanie technologii małoodpadowych w przedsiębiorstwach zadanie ciągłe - Podmioty gospodarcze 2 Ograniczenie materiałochłonności produkcji zadanie ciągłe - Podmioty gospodarcze I WSPÓŁPRACUJĄCA Zwiększenie świadomości ekologicznej społeczeństwa Gminy, kształtowanie postaw proekologicznych jego mieszkańców oraz poczucia odpowiedzialności za jakość środowiska Cel strategiczny JEDNOSTKA REALIZUJĄCA L.P. NAZWA ZADANIA LATA REALIZACJI KOSZT 1 Promocja walorów przyrodniczych Gminy, w tym publikacje na gminnej stronie internetowej zadanie ciągłe - Samorząd Gminy Legnickie Pole 2 Organizowanie prelekcji i warsztatów z zakresu edukacji ekologicznej dzieci i młodzieży szkolnej, m.in. w zakresie prawidłowej gospodarki odpadami, ochrony powietrza, ochrony przyrody, itp. zadanie ciągłe - Samorząd Gminy Legnickie Pole placówki oświatowe 3 Organizowanie konkursów międzyszkolnych o tematyce ekologicznej zadanie ciągłe - placówki oświatowe 4 Informowanie mieszkańców o stanie środowiska i podejmowanych działaniach na rzecz jego ochrony (informacje umieszczane na stronie internetowej gminy) zadanie ciągłe - Samorząd Gminy Legnickie Pole W ESTMOR CONSULTING I WSPÓŁPRACUJĄCA 123 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 5 Udział społeczeństwa w rozpoznaniu cennych zasobów przyrodniczośrodowiskowych (konkursy fotograficzne itp.) zadanie ciągłe - Samorząd Gminy Legnickie Pole Źródło: Opracowanie własne W ESTMOR CONSULTING 124 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 13. Analiza możliwości realizacji planowanych zadań w oparciu o ocenę infrastruktury gminy, organizację wewnętrzną i zarządzanie ochroną środowiska w gminie oraz sytuację finansową wraz z listą podmiotów do których kierowane są obowiązki ustalone w programie Sprawna i skuteczna realizacja planowanych zadań w zakresie ochrony środowiska na terenie Gminy Legnickie Pole umożliwi osiągnięcie założonych celów, określonych w ramach kilku istotnych priorytetów. Aby to osiągnąć, Gmina musi jednocześnie dysponować zasobami: finansowymi, organizacyjnymi oraz infrastrukturalnymi. ZASOBY FINANSOWE Realizacja zadań Programu Ochrony Środowiska wymaga zabezpieczenia i uzyskania środków budżetowych jak i pozabudżetowych. Wdrażanie Programu powinno być możliwe między innymi dzięki stworzeniu sprawnego systemu finansowania ochrony środowiska, w którym podstawowymi źródłami finansowania są fundusze ekologiczne, programy pomocowe, środki własne inwestorów oraz budżet Gminy. Realizacja inwestycji w zakresie ochrony środowiska może być wspierana za pomocą funduszy zewnętrznych pozyskiwanych w formie dotacji bezzwrotnej lub preferencyjnej pożyczki. Źródłem finansowania inwestycji z zakresu infrastruktury przyczyniającej się do ochrony środowiska, mogą być fundusze Unii Europejskiej, WFOŚiGW, NFOŚiGW, Bank Ochrony Środowiska S.A, EkoFundusz oraz Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych. ZASOBY ORGANIZACYJNE Realizacja planowanych inwestycji, oprócz zabezpieczenia odpowiedniego finansowania, wymaga również właściwej organizacji wewnętrznej. Ponadto problem ochrony środowiska na analizowanym obszarze odgrywa kluczową rolę na etapie opracowywania dokumentów planistycznych. Cele i zadania w zakresie szeroko pojętej ochrony środowiska zostały ujęte w opracowanych planach i strategiach, obowiązujących na terenie gminy: * Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Legnickie Pole; * Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, * Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Legnickie Pole. Cele zawarte w tych dokumentach są sukcesywnie realizowane przez poszczególne Referaty Urzędu Gminy Legnickie Pole oraz przedsiębiorców i inne jednostki, w szczególności w zakresie edukacji ekologicznej dzieci i młodzieży oraz rozbudowy W ESTMOR CONSULTING 125 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 i modernizacji infrastruktury technicznej Gminy. Gmina Legnickie Pole dysponuje odpowiednio przygotowanym zasobem organizacyjnym, umożliwiającym skuteczną i sprawną realizację zaplanowanych zadań. ZASOBY INFRASTRUKTURALNE Zadania planowane do realizacji w ramach poszczególnych priorytetów i celów, zostały określone z uwzględnieniem obecnych zasobów infrastrukturalnych Gminy oraz realnych możliwości ich potencjalnej rozbudowy. W związku z czym, można przyjąć iż z punktu widzenia zasobów infrastrukturalnych, realizacja planowanych zadań jest możliwa. Analizując możliwość zastosowania przedstawionych rozwiązań na podstawie uwarunkowań dotyczących istniejącej infrastruktury, organizacji i zarządzania ochroną środowiska oraz sytuacji finansowej Gminy, stwierdzono, że wszystkie zaproponowane przedsięwzięcia są możliwe do zrealizowania uwzględniając następujących warunki: etapowość wdrażania przewidzianych do realizacji zadań, powołanie zespołu konsultacyjnego, którego zadaniem byłby nadzór w zakresie wdrażania, realizacji oraz monitoringu funkcjonowania programu, pozyskanie dodatkowych środków finansowych na realizację przewidzianych w planie zadań inwestycyjnych i pozainwestycyjnych. Pomimo, iż analizowana jednostka samorządu terytorialnego posiada niezbędne zasoby, sprawną i skuteczną realizację planowanych zadań mogą uniemożliwić następujące czynniki: zmiana uwarunkowań prawnych, mających wpływ na zmianę zakresu obowiązków dla władz gminy oraz mających wpływ na jego sytuację finansową, niewłaściwe zarządzanie wdrażaniem Programu, monitorowanie efektów, brak korekt i uprzedzania ewentualnych zagrożeń, nieumiejętność pozyskania funduszy na realizację zamierzonych działań, brak koordynacji pomiędzy gminami, a także brak współpracy ponadregionalnej w zakresie niektórych działań, wystąpienie nagłych, nieprzewidzianych awarii lub klęsk, które spowodują konieczność innego rozdysponowania środków finansowych. PODMIOTY, DO KTÓRYCH KIEROWANE SĄ OBOWIĄZKI USTALONE W PROGRAMIE Opracowane w Programie ochrony środowiska dla Gminy Legnickie Pole cele i wytyczone działania w zakresie ochrony środowiska na terenie Gminy wymagają określenia podmiotów W ESTMOR CONSULTING 126 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 do których adresowane są obowiązki wynikające z realizacji tych celów i działań. Są to grupy podmiotów, których zadaniem jest: - organizacja i zarządzanie programem, - realizacja celów i zadań określonych w programie, - nadzór i monitoring realizacji programu. Ponadto określono również obowiązki dla podmiotów korzystających ze środowiska w celu ograniczenia ich negatywnego oddziaływania na poszczególne elementy środowiska. Bardzo istotną rolę w realizacji programu odgrywają mieszkańcy Gminy. W związku z tym, do tej grupy społeczeństwa kierowane są zadania. Realizacja zadań i celów określonych w programie kierowana jest także do administracji samorządowej i rządowej, jednostek pozarządowych i przedsiębiorstw produkcyjnych i usługowych, prowadzących działalność na terenie Gminy, a w szczególności do: - Samorządu Gminy Legnickie Pole, - Starostwa Powiatowego w Legnicy, - Samorządu Województwa Dolnośląskiego, - Nadleśnictwa Legnica, - Właścicieli lasów prywatnych, - Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych, - Regionalnego Centrum Edukacji Ekologicznej, - Gminnego Zakładu Gospodarki Komunalnej, - przedsiębiorstw budowlanych, - przedsiębiorstw energetycznych, - przedsiębiorstw transportowych, - podmiotów gospodarczych, - mieszkańców. W ESTMOR CONSULTING 127 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 14. Zarządzanie w Programie Ochrony Środowiska 14.1. Struktura zarządzania środowiskiem Polityka ekologiczna realizowana jest na mocy wielu ustaw, wśród których najważniejsze to: Prawo ochrony środowiska, Prawo wodne, o zagospodarowaniu przestrzennym, o ochronie przyrody, o odpadach, Prawo geologiczne i górnicze, Prawo budowlane. Instrumenty realizacji programu ochrony środowiska wynikające z zapisów ustawowych można podzielić na: prawne, finansowe, społeczne, polityczne i strukturalne. Instrumenty polityczne Do najważniejszych instrumentów politycznych należy: Polityka ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016, Program Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego oraz Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego. Instrumenty prawne Wśród instrumentów prawnych wyróżnić można: o pozwolenie wodnoprawne, o decyzję o emisji do powietrza, o decyzję dotyczącą hałasu, o decyzję o wykonaniu oceny oddziaływania na środowisko istniejącego obiektu, o decyzję dotyczącą gospodarowania odpadami. Instrumenty finansowe Do instrumentów finansowych należą przede wszystkim: opłata za gospodarcze korzystanie ze środowiska, administracyjna kara pieniężna oraz fundusze celowe. Instrumenty społeczne Można je podzielić na dwie zasadnicze grupy: o wewnętrzne, czyli dotyczące działań samorządów i realizowane poprzez działania edukacyjne, o zewnętrzne – polegające na budowaniu komunikacji społecznej (konsultacje, debaty publiczne, kampanie edukacyjne). W ESTMOR CONSULTING 128 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Instrumenty strukturalne Są to przede wszystkim strategie i programy wdrożeniowe oraz systemy zarządzania środowiskowego. 14.2. Struktura zarządzania Programem Zarządzanie Programem ochrony środowiska powinno odbywać się w strukturze zadaniowoinstrumentalnej, obejmując wszystkie jednostki organizacyjne świadomie uczestniczące w jego realizacji. Do podmiotów uczestniczących w organizacji i zarządzaniu Programem ochrony środowiska należą: Wójt Gminy Legnickie Pole Rada Gminy Legnickie Pole. Do grupy podmiotów monitorujących przebieg realizacji i efekty programu należą: WIOŚ, PSSE, IMGW, RZGW, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska Podmioty gospodarcze (w określonym zakresie), Jednostki naukowo-badawcze (na zlecenia w określonym zakresie), Podmioty finansujące realizację zadań. Do grupy podmiotów kształtujących społeczną obudowę Programu ochrony środowiska należą: lokalne media, szkoły (system edukacji ekologicznej), organizacje pozarządowe funkcjonujące na obszarze Gminy. Do grupy podmiotów bezpośrednio realizujących Program ochrony środowiska należą: podmioty gospodarcze realizujące zadania własne, samorząd gminny realizujący zadania publiczne w zakresie ochrony środowiska na swoim terenie. Odbiorcami Programu ochrony środowiska jest społeczeństwo gminy, które dokonuje jego oceny: akceptacji lub krytyki zaplanowanych działań oraz uczestniczy w negocjacjach rozwiązujących konflikty na tle lokalizacji inwestycji lub przeznaczenia określonych terenów. W ESTMOR CONSULTING 129 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 15. Monitoring programu i środowiska Realizatorem Programu Ochrony Środowiska dla Gminy jest Wójt. Proponuje się wyznaczenie przez Wójta osoby odpowiedzialnej za wdrażanie Programu Ochrony Środowiska (Kierownika Programu). Osoba ta pełniłaby rolę koordynatora pomiędzy samorządem lokalnym, organizacjami pozarządowymi, przedsiębiorstwami i instytucjami monitorującymi stan środowiska. Byłaby także odpowiedzialna za monitorowanie efektów Programu Ochrony Środowiska i uruchamianie procedur korygujących. Za realizację poszczególnych zadań odpowiadać będą osoby lub jednostki organizacyjne, które po zakończeniu prac nad zadaniami zobowiązane będą do sporządzenia sprawozdania z wykonania zadania, obejmujące m.in. przedmiot i poniesione nakłady. Podstawą zarządzania Programu Ochrony Środowiska będzie stałe monitorowanie uzyskiwanych efektów stwierdzanych jako poprawa jakości środowiska, zmniejszenie emisji zanieczyszczeń oraz skutki podejmowanych działań. W celu monitorowania stanu środowiska proponuje się zastosowanie wskaźników stanu środowiska, oddziaływania na środowisko oraz wskaźników reakcji na złą jakość środowiska albo na nadmierne oddziaływania. Przydatne jest pokazywanie tendencji zmian poszczególnych wskaźników w latach. Podczas opracowywania raportu należy wykorzystać wyniki badań prowadzonych w ramach: Państwowego Monitoringu Środowiska, informacje zawarte w raportach i publikacjach Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska we Wrocławiu, a także Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej we Wrocławiu, jak również informacje z pozostałych podmiotów, które zajmują się kwestiami ochrony środowiska na terenie Gminy Legnickie Pole. Zgodnie z Prawem ochrony środowiska, co dwa lata będzie sporządzany przez Kierownika Programu raport szczegółowy z wykonania Programu Ochrony Środowiska, a dotyczący szczególnie działań, które są związane z likwidacją przekroczenia przepisów prawa, wynikami monitorowania jakości środowiska, konieczności wprowadzenia korekt do Programu itp. Raporty szczegółowe winny być przedstawiane na posiedzeniach Rady Gminy Legnickie Pole. Wskazane jest, by korekty Programu Ochrony Środowiska były wprowadzane w drodze uchwały Rady Gminy Legnickie Pole. W związku z powyższym, podstawowe działania mające na celu kontrolę wdrażania programu obejmują: sporządzenie raportu co dwa lata, oceniającego postęp wdrażania programu ochrony środowiska, aktualizację celów krótkoterminowych na następne dwa lata, W ESTMOR CONSULTING 130 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 aktualizację polityki długoterminowej co cztery lata. Nadzór i kontrola przebiegu realizacji i efektów wdrażania programu prowadzona będzie przez: - Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu, - Wojewódzką i Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną, - Urząd Gminy Legnickie Pole, W tabeli 27 przedstawiono propozycje wskaźników monitorowania celów Programu Ochrony Środowiska. Tabela 27. Propozycje wskaźników monitorowania celów Cele Porównanie ze stanem wyjściowym, dokonywane w trakcie sporządzania raportu (co 2 lata) Wskaźniki stan na 31.XII. 2013 Dobry stan wód powierzchniowych i podziemnych Racjonalizacja ich wykorzystania oraz zapewnienie wszystkim mieszkańcom Gminy wody pitnej odpowiedniej jakości Ochrona powierzchni ziemi i gleb przed degradacją 2015 2017 2019 Długość zmodernizowanej sieci (km) Liczba przyłączy (szt.) Ludność obsługiwana przez oczyszczalnie ścieków ( %) Udział gruntów wymagających rekultywacji (%) 2 ilość usuniętego azbestu (m , kg) liczba zinwentaryzowanych „dzikich wysypisk śmieci” (szt.) Doskonalenie systemu gospodarowania odpadami liczba skontrolowanych podmiotów prowadzących działalność w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów ilość wytwarzanych odpadów na 1 mieszkańca w ciągu roku (Mg/rok/os.) Zapewnienie dobrej jakości powietrza atmosferycznego na terenie Gminy Zachowanie walorów Wielkość emisji zanieczyszczeń pyłowych, gazowych do powietrza GUS (Mg/rok) Drogi o utwardzonej nawierzchni asfaltowej (km) Liczba pomników przyrody (szt.) W ESTMOR CONSULTING 131 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Cele Wskaźniki Porównanie ze stanem wyjściowym, dokonywane w trakcie sporządzania raportu (co 2 lata) stan na 31.XII. 2013 i zasobów przyrodniczych z uwzględnieniem bioróżnorodności oraz utrzymanie istniejących form ochrony przyrody Liczba pomników przyrody (poj. drzewa) poddanych zabiegom pielęgnacyjnym (szt.) Zwiększenie świadomości ekologicznej społeczeństwa Gminy, kształtowanie postaw proekologicznych jego mieszkańców oraz poczucia odpowiedzialności za jakość środowiska Liczba przeprowadzonych akcji edukacyjnych (szt./rok) Ograniczenie uciążliwości hałasu na terenie Gminy Liczba źródeł uciążliwości akustycznej Ochrona przed działaniem promieniowania elektromagnetycznego 2015 2017 2019 Wskaźnik lesistości Gminy (%) Długość ścieżek przyrodniczych (km) Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska wg oceny jakościowej Liczba źródeł emisji pól elektromagnetycznych i obszarów objętych oddziaływaniem pól Poziom pól elektromagnetycznych w wybranych obszarach na terenie Gminy Liczba instalacji stanowiących potencjalne zagrożenia środowiska i życia ludzi Zapobieganie skutkom poważnych awarii i zagrożeniom naturalnym Efektywne wykorzystywanie eksploatowanych złóż Racjonalizacja gospodarowania zasobami wód Długość rowów poddanych melioracji (km) Liczba działań edukacyjnoinformacyjnych dla mieszkańców Gminy o możliwościach zapobiegania i zasadach postępowania w przypadku wystąpienia poważnej awarii lub klęski żywiołowej w ciągu roku Powierzchnia zrekultywowanych terenów Liczba wyeliminowanych nielegalnych eksploatacji kopalin Liczba wdrożonych technologii wodooszczędnych w przedsiębiorstwach w ciągu roku W ESTMOR CONSULTING 132 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 Cele Wskaźniki Porównanie ze stanem wyjściowym, dokonywane w trakcie sporządzania raportu (co 2 lata) stan na 31.XII. 2013 powierzchniowych i podziemnych na cele przemysłowe i konsumpcyjne 2015 2017 2019 Wielkość zużycia wody przez 3 mieszkańców w ciągu roku (m / osoba) Długość zmodernizowanej sieci wodociągowej w ciągu roku (km) Liczba działań edukacyjnych propagujących zachowania sprzyjające oszczędzaniu wody Zmniejszenie zużycia energii na cele produkcyjne i komunalno-bytowe Liczba budynków poddanych termomodernizacji w ciągu roku Liczba lamp energooszczędnych na terenie Gminy Powierzchnia plantacji roślin energetycznych (ha) Wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii, co najmniej do poziomu 15% w 2020 r. Liczba działań edukacyjno – promocyjnych o tematyce związanej z odnawialnymi źródłami energii Liczba kolektorów słonecznych na budynkach użyteczności publicznej Liczba elektrowni wiatrowych Liczba wydanych pozwoleń dotyczących budowy elektrowni wiatrowych Zmniejszenie materiałochłonności i odpadowości produkcji Liczba przedsiębiorstw wdrażających technologie małoodpadowe Źródło: Opracowanie własne W ESTMOR CONSULTING 133 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 16. Spis tabel TABELA 1. DŁUGOŚĆ SEZONU GRZEWCZEGO ORAZ ŚREDNIA MIESIĘCZNA TEMPERATURA NA OBSZARZE GMINY LEGNICKIE POLE...........................................................................14 TABELA 2. STRUKTURA DEMOGRAFICZNA GMINY LEGNICKIE POLE W LATACH 2007-2011 ...........16 TABELA 3. LICZBA LUDNOŚCI W POSZCZEGÓLNYCH MIEJSCOWOŚCIACH NA TERENIE GMINY LEGNICKIE POLE – STAN NA 31.12.2012 R. ...............................................................18 TABELA 4. PROGNOZA LICZBY LUDNOŚCI NA TERENIE GMINY LEGNICKIE POLE DO 2020 ROKU ....19 TABELA 5. MIGRACJE NA POBYT STAŁY WEDŁUG PŁCI, TYPU I KIERUNKU NA TERENIE GMINY LEGNICKIE POLE W LATACH 2007-2011 .....................................................................20 TABELA 6. STRUKTURA BEZROBOCIA W GMINIE LEGNICKIE POLE W LATACH 2007-2011 .............21 TABELA 7. STRUKTURA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ WEDŁUG SEKTORÓW WŁASNOŚCIOWYCH W GMINIE LEGNICKIE POLE W LATACH 2007-2011..........................................................23 TABELA 8. STRUKTURA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ WEDŁUG SEKTORÓW W GMINIE LEGNICKIE POLE W LATACH 2007-2009 (WG SEKCJI PKD 2004) ..................................................23 TABELA 9. PODMIOTY NOWO ZAREJESTROWANE WG SEKTORÓW WŁASNOŚCI NA TERENIE GMINY LEGNICKIE POLE W LATACH 2009-2011 .....................................................................26 TABELA 10. W YPOSAŻENIE GMINY LEGNICKIE POLE W INFRASTRUKTURĘ TECHNICZNĄ W LATACH 2007-2011 ..............................................................................................................27 TABELA 11. PRZEPOMPOWNIE NA TERENIE GMINY LEGNICKIE POLE ..........................................29 TABELA 12. REGIONALNE INSTALACJE DO PRZETWARZANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH W REGIONIE PÓŁNOCNYM.............................................................................................................35 TABELA 13. W YNIKI POMIARU JAKOŚCI RZEKI W IERZBIAK W PUNKCIE POMIAROWO-KONTROLNYM PONIŻEJ M. LUBIEŃ (KM 17,0) W 2007 R. ....................................................................52 TABELA 14. CHARAKTERYSTYKA GZWP NA TERENIE GMINY LEGNICKIE POLE ...........................53 TABELA 15. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA POD KĄTEM OCHRONY ROŚLIN ....................................64 TABELA 16. W YNIKOWE KLASY STREF DLA POSZCZEGÓLNYCH ZANIECZYSZCZEŃ, UZYSKANE W OCENIE ROCZNEJ DOKONANEJ Z UWZGLĘDNIENIEM KRYTERIÓW USTANOWIONYCH W CELU OCHRONY ZDROWIA WG JEDNOLITYCH KRYTERIÓW W SKALI KRAJU, ZGODNYCH Z KRYTERIAMI UE ........................................................................................................65 TABELA 17. CHARAKTERYSTYKA PUNKTÓW POMIAROWYCH POZIOMU HAŁASU KOMUNIKACYJNEGO W GRANICACH GMINY LEGNICKIE POLE W 2008 R. ......................................................68 TABELA 18. W YNIKI POMIARÓW W PUNKCIE POMIAROWYM KOSKOWICE 4 W 2008 R. ..................70 TABELA 19. W YNIKI POMIARÓW W PUNKCIE POMIAROWYM GNIEWOMIERZ 56 B W 2008 R. ..........71 TABELA 20. DOPUSZCZALNE POZIOMY HAŁASU W ŚRODOWISKU POWODOWANEGO PRZEZ POSZCZEGÓLNE GRUPY ŹRÓDEŁ HAŁASU, Z WYŁĄCZENIEM HAŁASU POWODOWANEGO PRZEZ STARTY, LĄDOWANIA I PRZELOTY STATKÓW POWIETRZNYCH ORAZ LINIE ELEKTROENERGETYCZNE, WYRAŻONE WSKAŹNIKAMI LAEQ D I LAEQ N ........................73 TABELA 21. DOPUSZCZALNE POZIOMY HAŁASU W ŚRODOWISKU POWODOWANEGO PRZEZ POSZCZEGÓLNE GRUPY ŹRÓDEŁ HAŁASU, Z WYŁĄCZENIEM HAŁASU POWODOWANEGO W ESTMOR CONSULTING 134 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 PRZEZ STARTY, LĄDOWANIA I PRZELOTY STATKÓW POWIETRZNYCH ORAZ LINIE ELEKTROENERGETYCZNE, WYRAŻONE WSKAŹNIKAMI LDWN I LN, KTÓRE TO WSKAŹNIKI MAJĄ ZASTOSOWANIE DO PROWADZENIA DŁUGOOKRESOWEJ POLITYKI W ZAKRESIE OCHRONY PRZED HAŁASEM .......................................................................................74 TABELA 22. W YKAZ POMNIKÓW PRZYRODY NA TERENIE GMINY LEGNICKIE POLE ........................86 TABELA 23. W SKAŹNIK PRODUKCJI ODPADÓW ..........................................................................94 TABELA 24. DZIKIE WYSYPISKA I NIECZYSTOŚCI CIEKŁE NA TERENIE GMINY LEGNICKIE POLE W LATACH 2008-2011 ..................................................................................................94 TABELA 25. CHARAKTERYSTYKA ZŁOŻA WG SYSTEMU MIDAS NA TERENIE GMINY LEGNICKIE POLE .......................................................................................................................96 TABELA 26. LOKALIZACJA ZŁÓŻ NA TERENIE GMINY LEGNICKIE POLE WG SYSTEMU MIDAS ........98 TABELA 27. PROPOZYCJE WSKAŹNIKÓW MONITOROWANIA CELÓW...........................................131 W ESTMOR CONSULTING 135 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 17. Spis rysunków RYSUNEK 1. USYTUOWANIE GMINY LEGNICKIE POLE NA TLE POWIATU LEGNICKIEGO, POWIATU JAWORSKIEGO I WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO ....................................................10 RYSUNEK 2. POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE GMINY LEGNICKIE POLE .............................................11 RYSUNEK 3. DZIELNICE ROLNICZO-KLIMATYCZNE POLSKI WG R. GUMIŃSKIEGO..........................13 RYSUNEK 4. REGION PÓŁNOCNY .............................................................................................34 RYSUNEK 5. KLASYFIKACJA STANU CHEMICZNEGO ZWYKŁYCH WÓD PODZIEMNYCH W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM W 2011 R. NA TLE GRANIC JEDNOLITYCH CZĘŚĆ WÓD Z UWZGLĘDNIENIEM PUNKTÓW MONITORINGU KRAJOWEGO ............................................55 RYSUNEK 6. LOKALIZACJA PUNKTÓW POMIAROWO---KONTROLNYCH MONITORINGU HAŁASU KOMUNIKACYJNEGO NA TERENIE POWIATU LEGNICKIEGO W 2008 R. .............................72 RYSUNEK 7. OBSZAR WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO NARAŻONY NA NIEBEZPIECZEŃSTWO POWODZI .................................................................................................................80 RYSUNEK 8. ROZMIESZCZENIE PUNKTÓW POMIAROWO-KONTROLNYCH NA TERENIE WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO ............................................................................92 RYSUNEK 9. POTENCJAŁ I WYKORZYSTANIE BIOMASY NA TERENIE WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO ..................................................................................................107 W ESTMOR CONSULTING 136 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LEGNICKIE POLE NA LATA 2013-2016, Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2020 18. Spis wykresów W YKRES 1. STRUKTURA BEZROBOCIA NA TERENIE GMINY LEGNICKIE POLE W LATACH 2007-2011 ...............................................................................................................................22 W YKRES 2. STRUKTURA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ NA TERENIE GMINY LEGNICKIE POLE W 2011 ROKU ..............................................................................................................25 W YKRES 3. ODCZYN GLEB W % PRZEBADANEJ POWIERZCHNI UŻYTKÓW ROLNYCH NA TERENIE GMINY LEGNICKIE POLE ............................................................................................90 W ESTMOR CONSULTING 137
