Zaburzenia ciąży u bydła - rozród gospodarskie

Zaburzenia ciąży u bydła.doc
(126 KB) Pobierz
Zaburzenia ciąży u bydła
Prof. dr hab. Władysław Wawron
Stany patologiczne podczas ciąży są mniej powszechne niż w okresie okołoporodowym,
tym niemniej mogą mieć kosztowne następstwa i duży wpływ na efekty ekonomiczne. Zaburzenia
przebiegu ciąży mogą być wynikiem stanów patologicznych dotyczących rozwijającego się
zarodka i płodu, chroniących go błon płodowych, układu rozrodczego samicy oraz ogólnych
schorzeń związanych z ciążą i nieodpowiednim żywieniem.
Patologiczne stany łożyska
Łożysko dodatkowe
Nieprawidłowość rozwojowa charakterystyczna dla przeżuwaczy. Charakteryzuje się
powstawaniem na kosmówce ognisk z małymi nieprawidłowo rozsianymi liścieniami. Z reguły
nie powoduje zaburzeń w przebiegu ciąży. W przypadku wytworzenia się łożysk dodatkowych w
pobliżu wewnętrznego ujścia szyjki macicznej może dochodzić do zaburzeń przebiegu porodu i
nieznacznych krwawień na początku porodu.
Zaśniady (molae)
Są to bezkształtne, różnej wielkości twory powstałe wskutek rozrostu zwyrodniałej
kosmówki. Spotyka się je same (po obumarciu płodu we wczesnych stadiach rozwoju i jego lizie)
lub częściej razem z donoszonym płodem. Przyczyny powstawania zaśniadów pozostają
niewyjaśnione. Zaśniady diagnozuje się najczęściej przypadkowo, ponieważ samica zwykle nie
zdradza objawów chorobowych. Wyróżnia się: zaśniady pęcherzykowe (mola cytica), zaśniady
groniaste (mola hydatidosa), zaśniady kosmkowe (mola villosa) i inne. Zaśniady nie mają
większego znaczenia praktycznego
Puchlina (wodnica) błon płodowych
Jest to częste schorzenie u krów. Polega na patologicznym zwiększeniu ilości wód
płodowych. Najczęściej (85-90% przypadków) obserwuje się przekraczającą normę ilość wód
omoczniowych (hydrallantois), ale możliwe jest też nadmierne nagromadzenie płynów
owodniowych (hydramnion) - ok. 5% przypadków oraz postać mieszana (ok. 7% przypadków).
Stanom tym często towarzyszy obrzęk łożyska. Ilość nagromadzonych płynów przekracza czasem
dziesięciokrotnie stan fizjologiczny i może sięgać 200-230 litrów.
Przyczyny wodnicy błon płodowych nie zostały ostatecznie wyjaśnione. Przypuszcza się,
że w patogenezie biorą udział zarówno matczyne jak i płodowe czynniki przyczynowe takie jak:
potworkowatości płodu, stany patologiczne serca, nerek i wątroby matki lub płodu. Jako przyczynę
wymienia się także ucisk pewnego odcinka błon płodowych oraz skręty lub zapętlenie powrózka
pępowinowego.
Objawy zależą od stadium choroby. Lekkie stany są często mylone z ciążą mnogą.
Pierwszym rozpoznawalnym objawem jest bardzo duże uwypuklenie powłok brzusznych.
Zwierzęta niechętnie się kładą a wstawanie sprawia im wyraźną trudność. Nadmierne wypełnienie
jamy brzusznej utrudnia oddychanie, powodując charakterystyczne stękanie towarzyszące
wydechom oraz wyzwala zaburzenia układu krążenia, zwłaszcza akcji serca. Przyjmowanie
pokarmu jest wyraźnie zmniejszone. Powiększona macica wywiera ucisk na narządy jamy
brzusznej powodując utrudnioną defekację i częste oddawanie niewielkich ilości moczu. Sierść
jest nastroszona a skóra traci elastyczność. Chore zwierzęta są wychudzone, często dochodzi do
zalegania. Badaniem przez prostnicę stwierdza się silnie powiększoną, wypełnioną płynem
macicę, płód jest trudny do wymacania.
Przy nagromadzeniu miernych ilości płynu w pobliżu terminu porodu można stosować
leczenie zachowawcze obejmujące umiarkowane żywienie, ograniczenie ilości wody, stosowanie
środków moczopędnych i nasercowych. Przy zaawansowanej puchlinie błon płodowych leczenie
polega na indukowaniu porodu za pomocą kortykoidów (Dexomethason w dawce 20 mg lub
Flumethason w dawce 10 mg, ronienie występuje w 70% przypadków 2-3 dni po injekcji) lub
prostaglandyny F
2 alfa
. Podanie prostaglandyny indukuje poród po upływie 24-48 godzin. Płody
rodzą się często martwe lub niezdolne do życia, poród komplikują słabe bóle porodowe. Prawie z
reguły występuje zatrzymanie łożyska oraz bezwład macicy, które wymagają domacicznej
aplikacji antybiotyków i częstych iniekcji oksytocyny (2-3 razy dziennie po 20 jednostek).
Obrzęk błon płodowych
U bydła obserwuje się dość często galaretowate, bursztynowej barwy nacieczenie błon
płodowych, głównie w przestrzeni między liścieniami. Obrzęk błon płodowych może towarzyszyć
wodnicy błon płodowych lub występować samoistnie jako następstwo zastoju krwi przy
długotrwałych nieskutecznych bólach porodowych, zmiażdżeniach łożyska lub zakażeniach
płodu. Zazwyczaj zmienione błony płodowe muszą być odklejane. Stwierdzenie obrzęku błon
płodowych jest możliwe dopiero po odejściu lub odklejeniu łożyska.
Zapalenie błon płodowych (Placentitis)
Najczęściej procesem zapalnym włóknikowym lub martwiczym objęta jest błona
omoczniowa. Proces chorobowy dotyczy zwykle zarówno matczynej jak i płodowej części
łożyska. Przyczyną zapalenia błon płodowych są najczęściej infekcje (rzadko urazy mechaniczne)
wywołane głównie zarazkami wykazującymi tropizm łożyskowy takimi jak Brucella abortus oraz
Salmonella, które rozprzestrzeniają się drogą hematogenną lub limfogenną. Stwierdza się również
zapalenia łożyska na tle grzybiczym. Następstwem Placentitis są zwykle ronienia chociaż część
zakażeń nieswoistych może ulegać samowyleczeniu. Leczenia w zasadzie nie ma natomiast
możliwe jest postępowanie profilaktyczne.
Zaburzenia przebiegu ciąży związane z płodem
Nadpłodnienie (superfecundatio)
Jest to zapłodnienie więcej niż jednej komórki jajowej w tej samej rui, nasieniem dwu lub
większej liczby samców. Wymaga owulacji wielu pęcherzyków i krycia różnymi samcami. Nie
ma znaczenia u bydła.
Zapłodnienie dodatkowe (superfetatio)
Jest to zapłodnienie komórek jajowych pochodzących z różnych rui. Wystąpienie
zapłodnienia dodatkowego wymaga wystąpienia rui u samicy podczas ciąży oraz krycia lub
inseminacji w tym czasie. Ruja u samicy ciężarnej nie jest zjawiskiem normalnym ale może się
pojawić. Zapłodnienie dodatkowe powoduje obecność w macicy płodów o różnym stopniu
rozwoju i różnym okresie życia płodowego. Zapłodnienie dodatkowe u bydła występuje bardzo
rzadko, a jeśli już do niego dojdzie, to oba płody zostają wyparte przedwcześnie lub w terminie
pierwszego porodu. Noworodek z drugiej zapłodnionej komórki jajowej zazwyczaj ginie..
Ciąża pozamaciczna (graviditas extrauterina)
W sporadycznych przypadkach może dojść do rozwoju zapłodnionej komórki jajowej,
zarodka i płodu poza jamą macicy. Z uwagi na patogenezę można wyróżnić ciążę pozamaciczną
pierwotną (od samego początku zygota rozwija się poza macicą) i ciążę pozamaciczną wtórną
(początkowo zapłodniona komórka jajowa rozwija się w macicy, później wydostaje się poza nią).
W zależności od miejsca rozwoju zarodka ciąża pozamaciczna pierwotna może wystąpić w trzech
postaciach:
-ciąża jajnikowa (graviditas ovarica) – zapłodnienie komórki jajowej ma miejsce w obrębie jamy
pęcherzyka tuż po procesie nietypowego jajeczkowania. Tam też przebiegają początkowe fazy
rozwoju zarodkowego i jego wszczepienie.
-ciążą jajowodowa (graviditas tubaria) – rozwija się wówczas, gdy zapłodniona komórka jajowa
napotyka przeszkodę na drodze do macicy. Jeżeli taki zatrzymany zarodek zacznie rozwijać się w
jajowodzie może doprowadzić do pęknięcia ściany jajowodu i krwawienia, niebezpiecznego dla
życia ciężarnej samicy.
-ciąża brzuszna (graviditas abdominalis) o charakterze pierwotnym może teoretycznie powstać
jeżeli zapłodnienie będzie miało miejsce poza jajowodem a zygota znajdzie warunki do dalszego
rozwoju, co może się zdarzyć niezmiernie rzadko, gdyż zwykle taki zarodek ulega resorbcji.
Wszystkie trzy formy pierwotnej ciąży pozamacicznej mają znaczenie w medycynie ludzkiej
natomiast w weterynarii ich znaczenie jest raczej teoretyczne.
Ciąża pozamaciczna wtórna jest znana u krów i powstaje wówczas, gdy zarodek lub płód
po osiągnięciu określonej fazy rozwoju w obszarze macicy, wydostaje się poza jej obręb tj. do
jamy otrzewnowej. Do sytuacji takiej może dojść po urazowym lub spontanicznym pęknięciu
ściany macicy, np. podczas skrętu ciężarnej macicy, upadku samicy. Rana opróżnionej macicy
ulega szybko zamknięciu i zespoleniu, czemu sprzyja kurczliwość macicy. Skurcz mięśniówki
macicy hamuje jednocześnie krwawienie z rany. Płód znajdujący się w jamie brzusznej z reguły
szybko obumiera i traktowany jako ciało obce ulega otorbieniu. Następnym etapem jest jego
mumifikacja lub maceracja.
Objawy towarzyszące ciąży pozamacicznej wtórnej u krów są nietypowe. Mogą
występować upośledzenie ruchów żwacza oraz parcia. Generalnie ciąża taka nie stwarza istotnych
zagrożeń. Rozpoznanie większości przypadków ciąży pozamacicznej wtórnej ma miejsce podczas
normalnego uboju. Diagnoza przyżyciowa jest często niemożliwa gdyż otorbiony płód znajduje
się najczęściej w dogłowowym obszarze jamy brzusznej nieosiągalnym przy badaniu przez
prostnicę.
Zamieralność zarodków i płodów
Zjawisko zamierania dotyczy 33-55% zarodków i płodów stanowiąc poważny problem w
hodowli krów i jest przyczyną dużych strat ekonomicznych w stadach bydła mlecznego i
mięsnego. Do obumarcia zarodka lub płodu może dojść w każdym okresie ciąży. Jeśli do
obumarcia dochodzi podczas pierwszych 42 dni ciąży tj. od zapłodnienia do zakończenia
organogenezy mówimy o zamieralności zarodków. W późniejszym okresie mamy do czynienia z
zamieralnością płodów.
Zjawisko obumierania zarodków u krów jest dość powszechne ale ze względu na brak
widocznych objawów zewnętrznych jest niedoceniane jako przyczyna niepłodności. U krytych po
raz pierwszy krów śmierć zarodkowa wynosi 10-40% natomiast u krów powtarzających wzrasta
nawet do 65%. Do śmierci zarodka może dojść zarówno przed matczynym rozpoznaniem ciąży
(wczesna śmierć zarodkowa) jak i po rozpoznaniu ciąży (późna śmierć zarodkowa). Okresem
najbardziej krytycznym, w którym zarodek jest najbardziej zagrożony obumarciem jest 7-8 dzień,
kiedy zarodek –opuszcza osłonkę przejrzystą oraz okres implantacji tj. 18-21 dzień ciąży.
Aby rozwój zarodka był możliwy muszą zostać uruchomione procesy fizjologiczne
określane matczynym rozpoznaniem ciąży, które służą osiągnięciu tolerancji immunologicznej na
obcy antygenowo zarodek oraz utrzymaniu odpowiedniego poziomu progesteronu przez
powstanie i utrzymanie ciałka żółtego ciążowego. Proces matczynego rozpoznania ciąży u bydła
ma miejsce w 14-16 dniu po kryciu i polega głównie na produkcji przez trofoblast zarodka
interferonu tau (IFNτ). Hamuje on pulsacyjne uwalnianie PGF
2 alfa
poprzez hamowanie ekspresji
receptorów oksytocynowych i estrogenowych błony śluzowej macicy oraz bezpośrednią regulację
metabolizmu prostaglandyn. IFNτ zwiększa syntezę prostaglandyny E o działaniu luteotropowym.
U krów IFNτ jest produkowany przez krótki okres od 14 do 21 dnia po kryciu. Niezdolność
niektórych zarodków do wytwarzania odpowiedniej ilości interferonu tau jest jedną z wielu
przyczyn zamierania zarodków u krów. Inne przyczyny śmierci zarodkowej to: anomalie
genetyczne, opóźnione formowanie się i niewydolność ciałka żółtego (obniżony poziom
progesteronu), niewłaściwe środowisko macicy i jajowodu (zapalne, żywieniowe), procesy
zapalne w innych organach i narządach, niewłaściwe żywienie, stres, wysokie temperatury
zewnętrzne, nieterminowe krycie (starzenie się gamet), lokalne urazy (badanie rektalne), czynniki
zakaźne (BVD-MD, IBR-IPV, Trichomonas, Campylobacter, Leptospira, Listeria, Mycoplasma,
Ureoplasma, mieszane infekcje bakteryjne).
Obumarłe zarodki ulegają resorbcji a samica powtarza ruje. W przypadku wczesnego
zamierania zarodków (przed matczynym rozpoznaniem ciąży) cykle rujowe mają fizjologiczną
długość (18-24 dni) natomiast przy późnym zamieraniu (po matczynym rozpoznaniu ciąży) cykl
ulega wydłużeniu (powyżej 25 dni). Możliwe jest również wystąpienie anoestrus. Rozpoznanie
jest trudne i polega na stwierdzeniu ciąży (usg, oznaczanie białek ciążowych (PSPB, bPAG),
określanie poziomu progesteronu) a następnie jej braku.
Brak skutecznej terapii. W zwalczaniu najważniejsza jest profilaktyka, która obejmuje:
prawidłowy dobór materiału genetycznego, terminowe krycie, odpowiednie żywienie i
utrzymanie, zwalczanie zapaleń macicy i wymion, zwalczanie ogólnych chorób gorączkowych,
zwiększanie efektywności wykrywania rui, poznawanie przyczyn śmierci zarodkowej.
Konsekwencją obumarcia płodu może być: mumifikacja, maceracja lub ronienie.
Mumifikacja (mumificatio feti)
Zjawisko mumifikacji ma miejsce gdy obumarły płód (z reguły w 4-7 miesiącu ciąży) nie
zostaje wydalony z macicy. Szyjka maciczna pozostaje zamknięta a na jajniku utrzymuje się ciałko
żółte ciążowe. Przy zamkniętej szyjce dochodzi do resorbcji wód płodowych, odwodnienia błon
płodowych i tkanek płodu przy jednoczesnym obkurczaniu się macicy. Pozostaje szkielet kostny
powleczony pozbawioną sierści skórą. W przewidywanym terminie porodu nie pojawiają się
objawy zwiastunowe. Przy badaniu rektalnym stwierdza się brak wód płodowych i obecność w
macicy twardego tworu. Typowymi objawami są też brak łożyszcz oraz gałek ocznych (puste
oczodoły) płodu.
Postępowanie przy mumifikacji polega na indukowaniu porodu przy pomocy
prostaglandyny F2alfa. Wydalenie zmumifikowanego płodu następuje wciągu 2-5 dni. Rokowanie
co do dalszej płodności jest pomyślne.
Maceracja
Do maceracji może dojść jeżeli po obumarciu płodu (zwykle w środkowej lub końcowej
fazie ciąży) dojdzie do regresji ciałka żółtego ciążowego przy częściowym jedynie rozwarciu
szyjki macicznej. Niecałkowite rozwarcie szyjki uniemożliwia wydalenie płodu, ale pozwala na
wniknięcie do wnętrza macicy drobnoustrojów z pochwy, które powodują upłynnienie błon
płodowych oraz miękkich części płodu, z których tworzy się gęsta, śmietanowata lub brązowa, o
mdłym zapachu ropa, w której znajdują się kości płodu.
Charakterystycznymi objawami maceracji płodu są ropne wypływy ze szpary sromowej,
w których można stwierdzić obecność drobnych fragmentów kości i sierść. Stan ogólny samicy
ulega pogorszeniu. Obserwuje się podwyższoną ciepłotę wewnętrzną oraz brak apetytu i
wychudzenie, a także podwyższenie liczby tętna i oddechów. Badaniem rektalnym można wyczuć
fragmenty kości w powiększonej macicy o zgrubiałej ścianie. Rokowanie jest złe. Ostre krawędzie
kości uszkadzają poważnie błonę śluzową i głębiej leżące warstwy macicy powodując metritis i
peritonitis.
Leczenie jest trudne. Stosowanie prostaglandyny F
2 alfa
lub estrogenów jest nieskuteczne.
Podobnie problematyczne jest cesarskie cięcie. Nawet po udanym opróżnieniu macicy ponowne
zacielenie jest niepewne z uwagi na głębokie zmiany w jej ścianie.
Ronienia
Ronienie u bydła definiowane jest jako wydalenie niezdolnego do życia płodu, co ma
miejsce przed 271 dniem ciąży. Wydalane płody mogą być martwe lub padają w ciągu 24 godzin.
Ze względu na przyczyny ronienia można podzielić na zakaźne i niezakaźne.
Ronienia zakaźne
O ronieniu zakaźnym mówimy wtedy, gdy w wyniku szkodliwego oddziaływania
zarazków (bakterie, grzyby, wirusy, pierwotniaki) dochodzi do uszkodzenia łożyska lub płodu i w
efekcie jego obumarcia i ronienia lub też wydalenia płodu jeszcze żywego, ale niezdatnego do
życia. Drobnoustroje mogą wnikać do organizmu samicy podczas krycia albo poprzez rany,
skaleczenia i błony śluzowe. Dalsze przenikanie do macicy i łożyska przebiega drogą układów
limfatycznego i krwionośnego. Niektóre drobnoustroje wykazują swoisty tropizm, kierujący je do
macicy i płodu. Jednym z ważniejszych zagrożeń, związanych z problemem ronień zakaźnych jest
możliwość przenoszenia infekcji na inne zwierzęta w oborze. Spośród czynników zakaźnych
najczęściej ronienia u bydła zdarzają się na tle zakażeń: Neospora caninum, Brucella abortus,
Trichomonas fetus, Campylobacter fetus, Leptospira interrogans i pomona, Salmonella dublin,
Listeria monocytogenes, IBR / IPV, kompleks BVD / MD, Aspergillus fumigatus, Chlamydia,
Mykoplasma.
Neosporoza jest obecnie najczęściej opisywaną chorobą bydła powodującą ronienia.
Szacuje się, że jest ona przyczyną 25-43% poronień, najczęściej około 6 miesiąca. W Polsce około
25% krów wykazuje przeciwciała przeciwko Neospora caninum.
Brucelloza powoduje zwykle ronienia w 6-9 miesiącu ciąży. Badania monitoringowe
wykazują w Polsce od 17do 27 krów rocznie mających dodatnie wyniki testów serologicznych na
brucellozę.
Trichomonadoza powoduje poronienia głównie we wczesnym okresie ciąży (do 4
miesiąca).
Kampylobakterioza powoduje ronienia w całym okresie ciąży ale najczęściej między 4 a 6
miesiącem.
Leptospiroza powoduje ronienia głównie powyżej 6 miesiąca ciąży.
Listerioza występuje sporadycznie u bydła i powoduje ronienia w późnej ciąży (6-9
miesięcy).
Do ronień na tle grzybiczym najczęściej dochodzi w 4 – 9 miesiącu ciąży.
Zakaźne zapalenie jamy nosowej i tchawicy (IBR / IPV) wywołane jest przez herpeswirus
bydlęcy typu I (BHV-1). Powoduje poronienia w ostatnich 3 miesiącach ciąży.
Wirusowa biegunka bydła-choroba błon śluzowych (BVD – MD) wywołuje wirus z
rodziny Togaviride, który jest obecnie bardzo powszechny w stadach krów. Może powodować
ronienia i wczesną zamieralność zarodków.
Ronienia niezakaźne
Za ronienia niezakaźne uważa się takie ronienia, które występują bez udziału
drobnoustrojów. Występują sporadycznie i pojedynczo, ale czasami mogą wystąpić w stadzie w
większej liczbie, nasuwając podejrzenie tła zakaźnego, co może powodować pomyłki
diagnostyczne. Przyczyn i powodów ronień niezakaźnych jest bardzo dużo. Zaliczamy do nich:
-
zaburzenia regulacji neurohormonalnej prowadzące do niedoboru hormonu ciałka żółtego
(progesteronu);
-
brak ewolucji macicy niezbędnej do wzrostu płodu wskutek wad rozwojowych lub
poporodowych uszkodzeń;
-
ciąże mnogie;
schorzenia samicy (choroby gorączkowe, zatrucia, utrata krwi, inwazje pasożytnicze,
zapalenie otrzewnej na tle ciała obcego, schorzenia układu moczowego, morzyska, wzdęcia);
-
niewłaściwe pasze (spleśniałe, nadgnite lub zmarznięte pasze, zboża z dużą domieszką
sporyszu, nadmierne, jednostronne żywienie), leki (np. acetylocholina, niektóre leki
przeciwrobacze, estrogeny, środki kurczące macicę) oraz związki trujące (np. środki ochrony
roślin, azotany i azotyny);
-
błędy w utrzymaniu (nadmierne oziębienie organizmu, przeciągi, długotrwałe transporty,
przepędzanie w czasie upału);
-
urazy mechaniczne (upadki; bicie po głowie, części grzbietowej nosa lub po słabiznach;
brutalne badanie per rectum; zabiegi operacyjne).
defekty genetyczne (np. zespół zniekształceń kręgosłupa – CVM (complex vertebral
-
malformation)).
Ronienia występujące przed upływem połowy ciąży, bez względu na przyczynę,
przebiegają bez poprzedzających objawów zwiastunowych. W tym okresie płód zostaje wydalony
razem z błonami płodowymi (ronienie zupełne). Z uwagi na prawie bezobjawowy przebieg mogą
być nie zauważone. Po pewnym czasie pojawia się ruja, która świadczy o tym, że krowa
prawdopodobnie poroniła. Ronienia występujące w późniejszych okresach ciąży poprzedzają
zjawiska podobne do objawów zwiastunowych, od których różnią się jedynie mniejszym stopniem
nasilenia (obrzęki wymienia i sromu, ejekcja siary i mleka, wiotczenie wiązadeł miednicy,
puszczanie sznurów śluzu). U krów, które ronią w okresie laktacji trudniej dostrzec wymienione
objawy zwiastunowe (może być bardziej siarowy wygląd mleka).
We wczesnych ronieniach najczęściej nie obserwuje się żadnych negatywnych, klinic...
Plik z chomika:
I_Love_Veta
Inne pliki z tego folderu:
Położnictwo - MLEKO, notatki z ćw.PDF (45953 KB)
POROD CIEZKI - PRZYCZYNY.ppt (19629 KB)
 Profilaktyka i terapia w okr.zasuszenia.ppt (8579 KB)
 rozród - gosp. egz. 2013.pdf (5847 KB)
 Układ obronny wymienia krów.ppt (1867 KB)


Inne foldery tego chomika:
 administracja
chirurgia psów i kotów
 choroby ptaków
choroby zakaźne psów i kotów
 dermatologia wet


Zgłoś jeśli naruszono regulamin





Strona główna
Aktualności
Kontakt
Dział Pomocy
Opinie


Regulamin serwisu
Polityka prywatności
Copyright © 2012 Chomikuj.pl