Název dokumentu:
advertisement
Czeski Instytut Metrologiczny Okružní 31, 638 00 Brno 1. ------IND- 2014 0400 CZ- PL- ------ 20140829 --- --- PROJET Streszczenie dla Komisji Europejskiej (nie stanowi części aktu prawnego) Luksomierze są wprowadzane do obrotu i do użytku w Republice Czeskiej z homologacją typu i legalizacją pierwotną zgodnie z ustawą nr zbioru 505/1990 o metrologii. Przedmiotem niniejszego notyfikowanego aktu jest krajowa regulacja metrologiczna dotycząca homologacji typu i legalizacji przyrządów pomiarowych do pomiaru natężenia oświetlenia. Niniejszy akt reguluje wymagania metrologiczne konieczne do uznawania świadectw homologacji typu i legalizacji przyrządów pomiarowych wydanych za granicą. (Koniec streszczenia.) Nr ref.: 0313/043/14/Pos. Sporządzone przez: inż. Miroslav Pospíšil Tel. 545 555 135, -131 Czeski Instytut Metrologiczny (zwany dalej „CZIM”), jako organ właściwy rzeczowo i miejscowo do określania wymagań metrologicznych i technicznych, jakim muszą odpowiadać określone przyrządy pomiarowe, oraz do określania metod badań służących do homologacji typu i legalizacji określonych przyrządów pomiarowych zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy nr zbioru 505/1990 o metrologii, ze zmianami (zwanej dalej „ustawą o metrologii”), oraz zgodnie z przepisami art. 172 i nast. ustawy nr zbioru 500/2004 Kodeks postępowania administracyjnego, ze zmianami (zwanej dalej „k.p.a.”), rozpoczął z urzędu dnia 23 czerwca 2014 r. postępowanie administracyjne zgodnie z art. 46 k.p.a., i na podstawie dokumentacji wydaje niniejszy: I. ŚRODEK OGÓLNY numer: 0111-OOP-C043-14 Nr ref. 0313/005/14/Pos. ustanawiający wymagania metrologiczne i techniczne, jakim muszą odpowiadać określone przyrządy pomiarowe, w tym metody badań służących do homologacji typu i legalizacji określonych przyrządów pomiarowych: „luksomierze” Środek ogólny nr 0111-OOP-C043-14 1 Podstawowe definicje Na potrzeby niniejszego środka ogólnego stosuje się terminy i definicje zgodnie z VIM i VIML 1 oraz następujące terminy i definicje: 1.1 luksomierz urządzenie do pomiaru natężenia oświetlenia, składające się z detektora promieniowania optycznego i jednostki elektronicznej, przetwarzającej sygnał z detektora na wielkość charakteryzującą promieniowanie oddziaływujące na detektor UWAGA Luksomierz to specjalny rodzaj zintegrowanego radiometru, którego część detekcyjna ma względną czułość widmową dostosowaną do efektywnej funkcji wagowej V (λ); 1.2 czujnik fotoelektryczny przetwornik promieniowania w zakresie światła widzialnego od 380 nm do 830 nm na sygnał elektryczny, wykorzystujący zewnętrzne lub wewnętrzne zjawisko fotoelektryczne; 1.3 promieniowanie emitowane przez źródło normalne A (CIE) promieniowanie ciała doskonale czarnego o temperaturze 2 856 K; 1.4 widzenie fotopowe widzenie dzienne, w którym biorą udział czopki umożliwiające widzenie barwne; powstaje w wyniku przystosowania oka do jaskrawości większej niż 3 cd × m-2 UWAGA Czułość widmowa czujnika promieniowania przy widzeniu fotopowym jest definiowana za pomocą funkcji V (λ). Funkcja V (λ) stanowi funkcję skonwencjonalizowaną i jest ujęta w tabeli; 1.5 czułość widmowa względna / reaktywność widmowa względna luksomierza srel (λ) stosunek strumienia promieniowania o długości fali λm do wartości strumienia promieniowania o długości fali λ, które wywołują w ludzkim oku wrażenie świetlne w określonych warunkach UWAGA λ m = 555 nm to długość fali, dla której przyjmuje się maksymalną czułość widmową przeciętnego oka ludzkiego przy widzeniu fotopowym; 1.6 błąd korekcji widmowej f1' opisuje zgodność dopasowania widmowego detektora do wymaganej wagowej funkcji widmowej V (λ); 1.7 błąd kierunkowy luksomierza błąd spowodowany niedokładną oceną skutków światła padającego na głowicę fotometryczną z kierunku innego niż prostopadły 1.8 liniowość właściwość detektora, na podstawie której wielkość wyjściowa jest wprost proporcjonalna do wielkości wejściowej; odchyleniem od liniowości jest błąd nieliniowości 1.9 zależność temperaturowa zmiana czułości w zależności od temperatury jest ilościowo opisana przez współczynnik temperatury; Międzynarodowy słownik podstawowych i ogólnych terminów metrologii (VIM) oraz międzynarodowy słownik terminów metrologii prawnej (VIML) stanowią część zbioru harmonizacji technicznej „Terminologia z zakresu metrologii” ogólnie dostępnego w witrynie internetowej www.unmz.cz 1) 2 Środek ogólny nr 0111-OOP-C043-14 1.10 czułość w zakresie UV fUV niepożądana czułość na promieniowanie w zakresie promieniowania UV, luksomierz nie powinien być czuły na promieniowanie UV, czułość na promieniowanie UV może być spowodowana przez niedoskonałe filtrowanie promieniowania UV lub przez zjawiska fluorescencji; 1.11 czułość w zakresie podczerwieni fIR niepożądana czułość na promieniowanie w zakresie podczerwieni, luksomierz nie powinien być czuły na promieniowanie podczerwone; 1.12 błąd podstawowy (przyrządu pomiarowego) błąd pomiaru przyrządu pomiarowego określony w warunkach odniesienia przed rozpoczęciem badań kompatybilności elektromagnetycznej (EMC); 1.13 poważny błąd (podczas badań EMC) stan stwierdzony podczas badań EMC, w przypadku gdy różnica między błędem pomiaru stwierdzonym podczas badań EMC a błędem podstawowym (przyrządu pomiarowego) jest większa niż: a) wartość jednej trzeciej wartości błędu granicznego dopuszczalnego w przypadku luksomierzy z odczytem cyfrowym; b) wartość błędu granicznego dopuszczalnego w przypadku luksomierzy z odczytem analogowym. 2 Wymagania metrologiczne 2.1 Warunki znamionowe użytkowania Warunki znamionowe użytkowania określa producent luksomierza. 2.2 Zakres pomiarowy Producent musi określić zakres pomiarowy luksomierza. Podstawowy zakres pomiarowy luksomierza wynosi od 10 lx do 10 000 lx. 2.3 Wymagania metrologiczne Wartości spełniające wymagania dotyczące szczególnych właściwości metrologicznych luksomierzy określone są w tabeli 1. Tabela 1 - Ustanowione wartości dotyczące szczególnych właściwości metrologicznych Symbol Wartość spełniająca wymagania Odchylenie współczynnika korekcji kA od wartości 1 wyznaczone podczas pomiaru przy normalnym źródle A │kA-1│ 8% Odchylenie współczynnika korekcji kj od wartości 1 dla innych źródeł światła │kj-1│ 12 % Błąd korekcji widmowej*) f1' 9% Czułość w zakresie UV fUV 4% fIR 4% f3 5% f6 20 % Charakterystyka Czułość w zakresie IR *) *) Wskaźnik nieliniowości Współczynnik temperaturowy *) Środek ogólny nr 0111-OOP-C043-14 Wskaźnik zależności kierunkowej*) *) f2 6% Tylko w odniesieniu do do homologacji typu. 2.4 Czułość widmowa względna 2.4.1 Przebieg czułości widmowej względnej srel (λ) musi być jak najbardziej dopasowany do funkcji V (λ). W celu określenia jakości luksomierza względem źródeł o różnej gęstości widmowej konieczna jest informacja na temat czułości widmowej luksomierza. Czułość ta musi być określona w całym zakresie widmowym określonej widmowej funkcji wagowej (od 360 nm do 830 nm), która powinna być ujęta w tabeli, najlepiej w odstępach 5 nm. Jeżeli odstęp ten jest większy, konieczne jest zastosowanie właściwej formuły matematycznej interpolacji. Czułość luksomierza na promieniowanie poza zakresem światła widzialnego musi być ograniczona (zob. art. 1.10 i 1.11). 2.4.2 Jakość dopasowania widmowego luksomierza może być opisywana za pomocą różnych parametrów. Zazwyczaj niedopasowanie względnej czułości widmowej luksomierza srel (λ) do funkcji wagowej V (λ) kwantyfikuje się w formie błędu korekcji widmowej f1'. Do oceny błędu korekcji widmowej f1' wystarcza pomiar czułości widmowej względnej w zakresie 380 nm do 780 nm. 2.5 Zależność kierunkowa Zależność kierunkową dla luksomierzy i jej odchylenie od wymaganego przebiegu ocenia się w zakresie kątów padania od 0° do 85°. W wyniku niedoskonałości konstrukcji optyczno-mechanicznej czujnika luksomierza podczas padania światła na płaszczyznę czujnika pod kątem β powstaje błąd kierunkowy. Producent musi wyznaczyć błąd graniczny dopuszczalny błędu kierunkowego jako różnicę wskazania luksomierza przy promieniowaniu padającym pod kątem β i wartością zmierzoną przy prostopadłym kącie padania pomnożoną przez wartość cos β. Podczas legalizacji podziałki fotometrycznej stosuje się zawsze padanie prostopadłe, dlatego w tym przypadku nie stosuje się wpływu błędu kierunkowego. W praktyce jednak światło może padać na czujnik luksomierza pod różnymi kątami i dlatego wpływ ten należy kwantyfikować. Luksomierz przeznaczony do pomiaru natężenia oświetlenia w terenie, musi być wyposażony w optyczny element korekcyjny korygujący błąd kierunkowy tzw. dyfuzor do korekty kosinusa. 2.6 Liniowość Producent musi określić liniowość czułości w określonym zakresie pomiarowym. 2.7 Zależność temperaturowa Producent musi określić zależność temperaturową przyrządu pomiarowego. Badanie zależności temperaturowej, jeżeli producent nie ustanowi inaczej, przeprowadza się za pomocą pomiaru wskazań luksomierza w temp. 5°C, 25°C (temperatura odniesienia) i 40°C. 2.8 Inne charakterystyki uzupełniające Charakterystykami uzupełniającymi mogą być czułość głowicy fotometrycznej na promieniowanie UV, czułość głowicy fotometryczne na promieniowanie podczerwone, polaryzacyjna czułość luksomierza i wpływ promieniowania modulowanego. 3 Wymagania techniczne 3.1 Ogólne Luksomierz musi mieć trwałą konstrukcję i musi być wyprodukowany z materiałów o odpowiedniej stabilności i trwałości, tak aby nie dochodziło do awarii lub niepożądanych zmian czasowych 4 Środek ogólny nr 0111-OOP-C043-14 parametrów metrologicznych i aby luksomierz był odporny na normalne warunki użytkowania i warunki środowiskowe. 3.2 Czujnik fotoelektryczny Konstrukcja czujnika fotoelektrycznego musi gwarantować, że podczas zwykłego czyszczenia nie dojdzie do jego uszkodzenia. Luksomierze z obudową czujnika składającą się z części przewodzących elektryczność, w przypadku których wartość rezystencji izolacji (opór między przewodami wewnętrznymi a osłoną czujnika) może mieć wpływ na charakterystykę metrologiczną luksomierza, muszą mieć określoną przez producenta w dokumentacji technicznej wartość rezystancji izolacji. 3.3 Urządzenia do odczytu Wartość działki elementarnej analogowego urządzenia do odczytu luksomierza musi wynosić ≤ 5 lx. Rozdzielczość cyfrowego urządzenia do odczytu luksomierza musi wynosić 1 lx i mniej. Wysokość cyfr wyświetlacza cyfrowego musi wynosić więcej niż 4 mm. Jednostką miary natężenia oświetlenia jest lx. Obudowa zewnętrzna musi w sposób bezpieczny chronić urządzenie wskazujące przez wpływami zewnętrznymi występującymi podczas pomiaru natężenia oświetlenia (przede wszystkim przed kondensacją wilgoci). W przypadku przyrządów wskazówkowych wszystkie dane techniczne dotyczące przyrządu muszą być umieszczone na podziałce lub w jej okolicy w sposób jasny i zrozumiały. 3.4 Urządzenia dodatkowe Luksomierz może być wyposażony w urządzenie rejestrujące do śledzenia czasowego przebiegu natężenia oświetlenia. Luksomierz może być wyposażony w interfejs komunikacyjny, umożliwiający podłączanie urządzeń dodatkowych. 3.5 Oprogramowanie W przypadku luksomierzy elektronicznych zastosowane w przyrządzie pomiarowym oprogramowanie musi być możliwe do zidentyfikowania (z wyjątkiem przypadków, kiedy służy ono wyłącznie do obrazowania mierzonej wielkości i nie ma innych funkcji). Oprogramowanie musi być zabezpieczone przed przypadkową lub nieuprawnioną ingerencją lub ewentualnym uszkodzeniem i odpowiadać dokumentacji normatywno-technicznej WELMEC 7.22). 3.6 Zasilanie Luksomierze mogą być zasilane z sieci za pomocą zasilacza lub z niezależnego źródła. Luksomierz zasilany za pomocą zewnętrznego zasilania elektrycznego musi umożliwiać przyłączenie do zasilania o napięciu nominalnym 12 V lub 24 V (napięcie zmienne i stałe). Luksomierz musi być wyposażony w odpowiednie złącze. Niezależne źródło zasilania musi być zdefiniowane w specyfikacji producenta, a luksomierz musi sygnalizować konieczność ponownego naładowania źródła zasilania lub jego wymiany i blokować się lub wyłączać, gdy napięcie źródła zasilania spadnie poniżej granicy ustanowionej przez producenta. W przypadku luksomierzy zasilanych bateriami musi być możliwe wskazanie stanu baterii. 2) WELMEC 7.2 Software Guide; ogólnie dostępny w witrynie internetowej www.welmec.org Środek ogólny nr 0111-OOP-C043-14 3.7 Odporność środowiskowa 3.7.1 Odporność mechaniczna Konstrukcja luksomierza oraz zastosowane materiały muszą gwarantować dostateczną wytrzymałość, stabilność i odporność na uderzenia mechaniczne i upadki, jeżeli ta odporność jest deklarowana przez producenta w dokumentacji technicznej przyrządu. 3.7.2 Odporność na warunki graniczne magazynowania i transportu Luksomierz lub jego części muszą być odporne na zmiany temperatury w zakresie temperatur granicznych magazynowania, określonych przez producenta w dokumentacji technicznej przyrządu, tak aby nie uległy uszkodzeniu lub nie pogorszyła się ich charakterystyka metrologiczna. 3.8 Kompatybilność elektromagnetyczna Luksomierze zawierające komponenty elektryczne nie mogą być podatne na zaburzenia elektryczne i elektromagnetyczne lub, w razie ich wystąpienia, luksomierz powinien zareagować w zdefiniowany sposób (np. przez sygnalizację błędu, zablokowanie pomiaru itd.). Przyrząd pomiarowy nie może również emitować niepożądanego pola elektromagnetycznego. W przypadku luksomierzy zawierających komponenty elektroniczne ma zastosowanie klasa odporności elektromagnetycznej E1 (tj. środowisko mieszkalne, usługowe i handlowe oraz środowisko operacyjne przemysłu lekkiego). 3.9 Zabezpieczenie przed nieuprawnioną ingerencją Luksomierze nie mogą mieć cech ułatwiających nieuprawnione wykorzystanie, a możliwość nieumyślnego niewłaściwego użycia musi być ograniczona do minimum. Komponenty, których użytkownikowi nie wolno demontować lub regulować, muszą być zabezpieczone przed takimi czynnościami. Elementy regulujące luksomierza muszą być zabezpieczone tak, aby podczas normalnego użytkowania nie mogło dojść do zmiany ustawienia bez uszkodzenia cech urzędowych. 4 Oznaczenia przyrządu pomiarowego 4.1 Ogólne Wszystkie napisy i oznaczenia muszą być łatwo widoczne, czytelne i nieusuwalne w normalnych warunkach użytkowania. Na luksomierzach muszą być umieszczone przynajmniej następujące informacje: – nazwa producenta, – oznaczenie typu, – nr fabryczny przyrządu pomiarowego i czujnika, jeżeli możliwe jest jego odłączenie, – zakresy pomiarowe i zastosowana jednostka miary, – zasilanie elektryczne, – znak homologacji typu. 4.2 Umieszczenie cechy urzędowej Na przyrządach pomiarowych muszą być przygotowane miejsca służące do nałożenia znaku homologacji typu i cechy urzędowej (cech urzędowych), spełniające następujące wymagania: – muszą znajdować się na niedemontowalnej części przyrządu pomiarowego, – nie mogą zakrywać innych oznaczeń na przyrządzie, 6 Środek ogólny nr 0111-OOP-C043-14 – muszą być umieszczone w miejscu, w którym tabliczka znamionowa nie zostanie uszkodzona w trakcie użytkowania przyrządu. Jeżeli luksomierz wyposażony jest w otwór umożliwiający dostęp do elementu regulującego, powinna się na nim znajdować mała nalepka. Taka nalepka musi być również umieszczona na przynajmniej jednej śrubie obudowy przyrządu pomiarowego, której zdjęcie umożliwia dostęp do elementów regulujących. 5 Homologacja typu przyrządu pomiarowego 5.1 Ogólne Proces homologacji typu obejmuje następujące badania: – oględziny zewnętrzne, – wstępne badanie działania, – badanie dokładności, – badanie liniowości, – badanie względnej czułości widmowej, – badanie czułości na promieniowanie UV i podczerwone, – badanie zależności temperaturowej, – badanie zależności kierunkowej, – badanie odporności środowiskowej: – – badanie odporności na temperatury graniczne podczas magazynowania i transportu, – badanie ochrony przed wnikaniem wody i przed przedostaniem się ciał stałych (stopień ochrony obudowy), badanie kompatybilności elektromagnetycznej: – badanie odporności na promieniowane pole elektromagnetyczne o wysokiej częstotliwości, – badanie odporności na wyładowania elektrostatyczne. 5.2 Oględziny zewnętrzne Podczas przeprowadzania oględzin zewnętrznych luksomierza ocenie podlega: – kompletność wymaganej przepisami dokumentacji technicznej, – zgodność charakterystyki metrologicznej i technicznej określonej przez producenta w dokumentacji z wymaganiami przepisów zawartych w art. 2, 3 i 4, – kompletność i stan luksomierza zgodnie z wymaganą dokumentacją techniczną, – zgodność wersji oprogramowania luksomierza z wersją określoną przez producenta. 5.3 Wstępne badanie działania Przyrząd musi być umieszczony w ustabilizowanym termicznie laboratorium (do 25 ± 2) °C przez wystarczająco długi czas przed pomiarem w celu wyrównania temperatury. Czujnik fotoelektryczny umieszcza się w oprawie w punkcie zera optycznego ławy fotometrycznej, a jednostkę wskazującą umieszcza się w zalecanej pozycji. Środek ogólny nr 0111-OOP-C043-14 W niezaciemnionym laboratorium fotometrycznym przeprowadza się pobieżną kontrolę działania luksomierza przez pomiar tła świetlnego w laboratorium. Po zaciemnieniu laboratorium fotometrycznego przeprowadza się kontrolę, ewentualnie nastawia się zerową rozbieżność przyrządu, jeżeli luksomierz to umożliwia. 5.4 Badanie dokładności 5.4.1 Ogólne Badanie dokładności można przeprowadzać przy zastosowaniu: – luksomierza wzorcowego, lub – zestawu wzorcowych lamp żarowych fotomoetrycznych o zdefiniowanej temperaturze barwowej. 5.4.2 Badanie dokładności przy użyciu luksomierza wzorcowego Czujnik fotometryczny wzorcowego luksomierza i luksomierza sprawdzanego nastawia się na zmianę tak, aby oś optyczna ławy fotometrycznej przechodziła przez środek czujnika fotometrycznego luksomierzy i aby była równoległa z linią normalną pola odbioru czujnika fotometrycznego. Wzajemne położenie czujnika fotoelektrycznego sprawdzanego luksomierza i luksomierza wzorcowego nastawia się tak, aby oba czujniki mierzyły natężenie światła w tej samej płaszczyźnie pomiarowej. Jeżeli czujnik fotoelektryczny ma obudowę sferyczną, powinien być wyposażony w „kołnierz” w celu precyzyjnego wyznaczenia płaszczyzny. Źródłem światła jest fotometryczna lampa żarowa o wartości temperatury barwowej emitowanego promieniowania odpowiadającej temperaturze 2 856 K (źródło normalne A, CIE). Lampę żarową nastawia się tak, aby środek włókna lampy żarowej znajdował się w osi optycznej ławy i płaszczyzna włókna lampy żarowej znajdowała się prostopadle względem osi optycznej ławy. Wszystkie pomiary przeprowadza się przez okres 10 minut świecenia przy zasilaniu lamp żarowych za pomocą stałego ustabilizowanego napięcia w linii pionowej cokołem w dół. Przesuwając lampę żarową po ławie fotometrycznej nastawia się właściwą wartość natężenia światła w płaszczyźnie czujników fotometrycznych i odczytuje się na zmianę wskazania luksomierza wzorcowego i sprawdzanego. Sprawdzenie luksomierza przeprowadza się tą metodą w pięciu punktach każdego zakresu dla wartości 10 %, 30 %, 50 %, 70 % i 90 % zakresu pomiarowego. Na podstawie zmierzonych wartości oblicza się współczynnik korekcyjny sprawdzanego luksomierza kA dla danej wartości natężenia oświetlenia: kA Eet Ezk (1) gdzie Eet natężenie oświetlenia mierzone za pomocą luksomierza wzorcowego przy oświetleniu źródłem A; Ezk natężenie oświetlenia mierzone za pomocą sprawdzanego luksomierza przy oświetleniu źródłem A. Wyznaczone odchylenie średniego współczynnika korekcyjnego kA od wartości 1 podczas badania musi odpowiadać parametrom określonym w art. 2.3. 5.4.3 Badanie dokładności przy użyciu zestawu wzorców światłości (fotometryczne lampy żarowe) Na wzorcu światłości płynnie nastawia się napięcie i prąd zgodnie z kartą kalibracyjną i pozostawia do ustabilizowania. Następnie nastawia się stopniowo odległości 1 m, 2 m, 3 m, 4 m i 5 m od fotokomórki sprawdzanego luksomierza. Przy każdej zmianie odległości wzorcową lampę żarową 8 Środek ogólny nr 0111-OOP-C043-14 pozostawia się przynajmniej na 15 s do ustabilizowania i odczytuje się zmierzoną wartość. Cały cykl powtarza się dla dwóch następnych wzorcowych lamp żarowych. Wartości natężenia oświetlenia Ei w poszczególnych punktach oblicza się wg wzoru (2): Ei Iv ri 2 (2) gdzie ri odległość fotokomórki od wzorcowej lampy żarowej wyrażona w metrach i i-tym w punkcie; Iv światłość kierunkowa określona w karcie kalibracyjnej wzorcowej lampy żarowej. Odchylenia stwierdzone podczas badania muszą odpowiadać parametrom określonym w art. 2.3. 5.5 Badanie liniowości Liniowość reaktywności sprawdzanego luksomierza sprawdza się podczas wyżej opisanego właściwego badania dokładności luksomierza na wzorcowym przyrządzie pomiarowym liniowości dla co najmniej pięciu wartości natężenia oświetlenia dla każdego zakresu pomiarowego luksomierza. Pomiar powtarza się co najmniej trzy razy. Wskaźnik błędu nieliniowości f3 oblicza się wg następującego wzoru (3) i podczas badania musi odpowiadać parametrom określonym w art. 2.3: X Y max f ( Y ) 1 a f max f Y 3 3 Y X max (3) gdzie Y sygnał wyjściowy luksomierza przy wartości wejściowej X; Xmax wejściowa wartość odpowiadająca maksymalnemu sygnałowi wyjściowemu luksomierza Ymax. 5.6 Badanie czułości widmowej względnej Czułość widmową względną luksomierza mierzy się zawsze za pomocą wiązki kwazimonochromatycznej, wystarczająco homogenicznej w całym polu odbioru czujnika fotometrycznego luksomierza. Dla wybranej wartości długości fali wyjściowego promieniowania monochromatora porównuje się wskazania luksomierza z wartością fotoprądu zmierzoną na roboczym wzorcowym przyrządzie pomiarowym czułości widmowej detektorów w danym zakresie widmowym. Aktualne wartości czułości widmowej roboczego wzorcowego przyrządu pomiarowego wraz z właściwymi niepewnościami muszą być określone w jego karcie kalibracyjnej. W celu wyznaczenia wartości błędu korekcji widmowej f1' oblicza się względną czułość widmową: 780 nm ( ) ( ) s s rel rel * ( )V ( )d ( ) S A 380 nm 780 nm ( )s ( )d ( ) S rel A 380 nm gdzie SA (λ) stanowi funkcję gęstości widmowej źródła normalnego A. Wartość współczynnika korekcji widmowej f1' definiowana jest wzorem: (4) Środek ogólny nr 0111-OOP-C043-14 780 nm srel()V()d() * 380 nm f´ 1 (5) 780 nm V()d() 380 nm Wartości współczynnika korekcji widmowej f1' stwierdzone podczas badania muszą odpowiadać parametrom określonym w art. 2.3. 5.7 Badanie czułości na promieniowanie UV i podczerwone Czułość na promieniowanie UV i podczerwone stanowi element kluczowy w odniesieniu do pomiarów, dla których przewidywane jest wystąpienie promieniowania podczerwonego lub UV, np. w świetle dziennym lub w przypadku niektórych lamp wyładowczych czy żarowych. Luksomierze nie powinny być czułe na promieniowanie UV i podczerwone. Czułość na promieniowanie UV określa się przez naświetlenie luksomierza źródłem promieniowania UV, emitującego promieniowanie głównie w zakresie UV. Stosunek natężenia oświetlenia w zakresie światła widzialnego do natężenia oświetlenia w zakresie UV powinien wynosić 35 lx∙( W ∙ m-2)-1. Źródło promieniowania powinno mieć charakterystykę widmową zbliżoną do charakterystyki na rys. 1. Czułość jest definiowana jako stosunek sygnału luksomierza Yuv przy emisji źródła UV w kombinacji z filtrem UV i sygnału luksomierza Y przy emisji takiego samego źródła promieniowania bez filtra zgodnie ze wzorem (6). Zalecana charakterystyka filtra jest określona na wykresie na rys. 2. fUV YUV Y (6) Rys. 1 – Zalecana charakterystyka widmowa źródła promieniowania UV 10 Środek ogólny nr 0111-OOP-C043-14 Rys. 2 – Zalecana charakterystyka filtra UV Czułość na promieniowanie podczerwone określa się przez naświetlenie luksomierza za pomocą lampy żarowej (źródło normalne A, CIE). Czułość jest definiowana jako stosunek sygnału luksomierza YIR przy emisji źródła A w kombinacji z filtrem podczerwieni i sygnału luksomierza Y przy emisji takiego samego źródła promieniowania bez filtra zgodnie z wzorem (7). Zalecana charakterystyka filtra jest określona na wykresie na rys. 3. fIR YIR Y (7) Rys. 3 – Zalecana charakterystyka filtra IR 5.8 Badanie zależności temperaturowej Czujnik fotometryczny umieszcza się we właściwej komorze klimatycznej na ruchomym wózku na ławie fotometrycznej. Przy ustabilizowanej temperaturze 5°C (z reguły po godzinie) zapala się w komorze fotometryczną lampę żarową i mierzy się wartość natężenia oświetlenia dla 5 różnych odległości czujnika fotometrycznego. Środek ogólny nr 0111-OOP-C043-14 Następnie zwiększa się temperaturę w komorze klimatycznej do 40°C i po czasie ustabilizowania (z reguły po godzinie) ponownie zapala się fotometryczną lampę żarową i mierzy natężenie oświetlenia dla 5 różnych odległości czujnika fotometrycznego. Wartości natężenia oświetlenia mierzy się w temperaturze odniesienia T0 = 25°C. Wskaźnik zależności temperaturowej f6 oblicza się wg wzoru (8) i podczas badania musi odpowiadać parametrom określonym w art. 2.3. Y ( T ) Y ( T ) T 1 f 2 1 6 , T Y ( T ) T T 0 2 1 (8) gdzie Y(T) sygnał wyjściowy w temp. T, T0 = 25 °C; T1 = 5 °C; T2 = 40 °C; T = 10 °C. 5.9 Badanie zależności kierunkowej Podczas badania czujnik przymocowuje się do stolika goniometrycznego z możliwością obrotu wzdłuż dwóch wzajemnie prostopadłych osi. Do badania używane jest źródło światła normalnego A. Do pomiaru używa się wiązki skolimowanej z rozbieżnością mniejszą niż 1°. Czujnik nastawia się tak, aby oś stolika goniometrycznego przechodziła przez środek pola odbiorczego czujnika i była prostopadła do osi optycznej ławki fotometrycznej. Wskaźnik zależności kierunkowej f2 mierzy się w dwóch płaszczyznach ortogonalnych. Zależność kierunkową mierzy się w zakresie ε od 5° do 85° ze skokiem 5°, ewentualnie mniejszym, zgodnie z wymaganiami producenta. Wskaźnik zależności kierunkowej f2 luksomierzy z czujnikiem płaskim oblicza się zgodnie z wzorem (9) i podczas badania musi odpowiadać parametrom określonym w art. 2.3. Y (, ) f (, ) 1 2 Y ( 0 ,) cos (9) gdzie Y(ε, φ) wyjściowy sygnał w zależności od kąta padania; ε kąt mierzony względem linii normalnej/linii prostopadłej powierzchni pomiarowej lub względem osi optycznej; φ azymut. Rys. 4 – Współrzędne definicji funkcji f2 (ε, φ) 5.10 Badanie odporności środowiskowej 5.10.1 Badanie odporności na temperatury graniczne podczas magazynowania i transportu Kompletny luksomierz w stanie nieaktywnym (wyłączony, jeśli to istotne) musi być umieszczony w klimatyzowanej komorze na trzy godziny w obu temperaturach granicznych magazynowania, zgodnie z warunkami technicznymi określonymi przez producenta. 12 Środek ogólny nr 0111-OOP-C043-14 Bezpośrednio po zakończeniu badania kontroluje się zmiany jego wyglądu. Wygląd przyrządu pomiarowego nie może się zmienić, materiał oraz powierzchnia nie mogą być popękane, nie mogą na nich występować pęcherze lub odbarwienia. Po upływie dwóch godzin od zakończenia badania luksomierz w temperaturze odniesienia musi spełniać wymagania określone w art. 2.3. 5.10.2 Badanie ochrony przed wnikaniem wody i przed przedostaniem się ciał stałych (stopień ochrony obudowy) Jeżeli producent ustanowi w wymaganiach technicznych, że luksomierz jest odporny na wnikanie wody i przedostawanie się ciał stałych przez obudowę, podczas badania sprawdza się, czy przyrząd pomiarowy spełnia wymagania określonego stopnia ochrony. 5.11 Badanie kompatybilności elektromagnetycznej (EMC) 5.11.1 Odporność na wyładowania elektrostatyczne Odporność na wyładowania elektrostatyczne bada się na włączonym luksomierzu przede wszystkim metodą wyładowania kontaktowego ± 6 kV i metodą wyładowania w powietrzu ± 8 kV, jeżeli nie można zastosować metody wyładowania kontaktowego. Wyładowania generuje się na obudowę luksomierza i na płaszczyzny sprzęgające w pobliżu luksomierza. Podczas tego badania luksomierz musi wykazywać normalne działanie w zakresie parametrów określonych w art. 2.3 lub musi wskazać poważny błąd i zareagować w określony sposób. 5.11.2 Odporność na promieniowane pole elektromagnetyczne o wysokiej częstotliwości Odporność na promieniowane pole elektromagnetyczne o wysokiej częstotliwości bada się na włączonym luksomierzu w następujących zakresach częstotliwości i przy następujących natężeniach pola testowego: – częstotliwość 80 MHz do 800 MHz, natężenie 3 V/m, – częstotliwość 800 MHz do 960 MHz, natężenie 10 V/m, – częstotliwość 960 MHz do 1 400 MHz, natężenie 3 V/m, – częstotliwość 1 400 MHz do 2 000 MHz, natężenie 10 V/m. Podane wartości natężenia pola testowego to wartości podane dla pomiarów bez modulacji. Pole testowe ma następujące parametry: głębokość modulacji 80 %, częstotliwość sinusoidalna fali modulującej 1 kHz. Krok częstotliwości przy polaryzacji częstotliwości pola testowego wynosi najwyżej 1 %. Czas podtrzymania na każdej częstotliwości nie może być krótszy niż czas potrzebny do przebadania luksomierza i jego ewentualnej reakcji na zaburzenie. W żadnym przypadku jednak czas ten nie może być krótszy niż 0,5 s. Pole testowe generuje się na wszystkie strony obudowy luksomierza. Podczas tego badania luksomierz musi wykazywać normalne działanie w zakresie parametrów określonych w art. 2.3 lub musi wskazać poważny błąd i zareagować w określony sposób. 6 Legalizacja pierwotna 6.1 Ogólne Proces legalizacji pierwotnej obejmuje następujące badania: – oględziny, – wstępne badanie działania, – badanie dokładności, Środek ogólny nr 0111-OOP-C043-14 – badanie liniowości, – wyznaczenie współczynników korekcyjnych dla innych rodzajów źródeł światła niż źródło normalne A. 6.2 Wymagania dotyczące przyrządów kontrolnych Do przeprowadzenia badań luksomierzy potrzebne są następujące przyrządy pomiarowe posiadające ważne świadectwa legalizacji, a także pozostałe środki pomocnicze: a) wzorce światłości, którymi mogą być: – wzorcowe luksomierze, – wzorcowe fotometryczne lampy żarowe z wartością natężenia światła wystarczającą, by przy zastosowanej długości ławy fotometrycznej możliwe było osiągnięcie wymaganego zakresu wartości natężenia oświetlenia; b) ława fotometryczna z wyposażeniem, składającym się z zestawu przesłon, regulowanych oprawek, posuwów krzyżowych i regulacyjnych środków pomocniczych. Minimalna długość ławy fotometrycznej wynosi 3 m z możliwością odczytywania odległości w odstępach 0,5 mm. Całkowita niepewność odczytu odległości nie może być większa niż ±2 mm; c) wzorzec liniowości (detektor/luksomierz odniesienia ze zdefiniowaną liniowością); d) ustabilizowane regulowane źródło napięcia stałego do zasilania żarowych lamp fotometrycznych, woltomierz laboratoryjny i amperomierz do pomiaru napięcia elektrycznego i prądu żarowych lamp fotometrycznych; e) urządzenie do pomiaru czasu (stoper elektroniczny lub mechaniczny); f) termometr z zakresem pomiarowym (15–40) °C; g) urządzenie do pomiaru prądu fotometrycznego (nanoamperomierz lub przetwornik prądu na napięcie) z czułością i oporem wejściowym dostosowanymi do parametrów detektora urządzenia optycznego; h) środki do czyszczenia żarowych lamp fotometrycznych i ławy fotometrycznej; i) źródło normalne A, temp. barwowa 2 856 K – lampy wolframowe z potrzebną mocą; j) źródła światła stosowane do sztucznego oświetlenia (sodowa lampa wyładowcza, źródło światła dziennego i biała świetlówka); k) „zaciemnione laboratorium fotometryczne” umożliwiające przeprowadzanie pomiaru bez wpływu światła dziennego i zakłócającego tła sztucznych źródeł. 6.3 Oględziny Podczas oględzin należy skontrolować, czy przedłożony do legalizacji luksomierz i jego oprogramowanie są zgodne z homologacją typu. Podczas kontroli należy zwrócić uwagę na prawidłowości i czytelność oznaczeń w rozumieniu art. 4.1. Ponadto kontroluje się, czy luksomierz nie jest uszkodzony mechanicznie, a w przypadku luksomierzy z wyświetlaczem elektronicznym sprawdza się, czy po podłączeniu do sieci na wyświetlaczu widoczne są wszystkie znaki. Luksomierze niezgodne z homologacją typu lub uszkodzone nie są dalej sprawdzane. 6.4 Wstępne badania działania Wstępne badanie działania przeprowadza się zgodnie z art. 5.3. 6.5 Badanie dokładności Badanie dokładności można przeprowadzać przy zastosowaniu: 14 Środek ogólny nr 0111-OOP-C043-14 – luksomierza wzorcowego zgodnie z art. 5.4.2, lub – zestawu wzorcowych fotometrycznych lamp żarowych o zdefiniowanej temperaturze barwowej zgodnie z art. 5.4.3. 6.6 Badanie liniowości Badanie liniowości legalizowanego luksomierza przeprowadza się zgodnie z art. 5.5. 6.7 Wyznaczenie współczynników korekcyjnych dla innych rodzajów źródeł światła niż źródło normalne A Sprawdzenie dopasowania widmowego czułości widmowej luksomierza do skuteczności świetlnej widmowej względnej przy widzeniu fotopowym V (λ) przeprowadza się przez porównanie sprawdzanego luksomierza z luksomierzem wzorcowym na źródłach innych niż normalne źródło A, CIE. Robocze źródła światła stosowane do sprawdzenia dopasowania widmowego czułości widmowej luksomierza do skuteczności świetlnej widmowej względnej przy widzeniu fotopowym V (λ): – źródło światła sodowa lampa wyładowcza, – źródło światła zbliżone do źródła normalnego D65 (o temperaturze barwowej około 6 500 K), którego widmo zbliżone jest do światła dziennego, – źródło światła białej lampy żarowej z luminoforem (o temperaturze barwowej około 2 800 K), – źródło światła białej lampy żarowej z luminoforem (o temperaturze barwowej około 5 500 K). Współczynnik korekcyjny określa się dla pojedynczej wartości światłości fotometrycznej lampy żarowej, wartość wybiera się z uwzględnieniem zakresu sprawdzanego luksomierza. Wartość współczynnika korekcyjnego kj dla rodzaju światła j wyznacza się zgodnie z wzorem (10): A A E E kj j et zk j E k zk A E zk (10) gdzie A Ezk wartość natężenia oświetlenia mierzona za pomocą luksomierza wzorcowego przy oświetleniu źródłem A; Ezkj wartość natężenia oświetlenia mierzona za pomocą sprawdzanego luksomierza przy oświetleniu źródłem A; A Ezk wartość natężenia oświetlenia zmierzona za pomocą sprawdzanego luksomierza przy oświetleniu źródłem A. W świadectwie legalizacji określa się wartości współczynnika korekcji kj dla poszczególnych rodzajów źródeł światła j. 7 Legalizacja ponowna Procedura legalizacji ponownej jest zgodna z procedurą legalizacji pierwotnej zgodnie z art. 6. 8 Powiadomienie o normach W celu sprecyzowania wymagań metrologicznych i technicznych, jakim muszą odpowiadać określone przyrządy pomiarowe, oraz w celu sprecyzowania metod badań służących do legalizacji określonych Środek ogólny nr 0111-OOP-C043-14 przyrządów pomiarowych, wynikających z niniejszego środka ogólnego, CZIM określa czeskie normy techniczne, inne normy techniczne lub dokumenty techniczne organizacji międzynarodowych lub zagranicznych lub inne dokumenty techniczne zawierające bardziej szczegółowe wymagania techniczne (dalej „zgłoszone normy”). Wykaz zgłoszonych norm oraz ich odniesienie do właściwego środka wraz ze środkiem ogólnym CZIM podaje do wiadomości w ogólnodostępnej formie (w witrynie internetowej www.cmi.cz). Za spełnienie wymagań zawartych w zgłoszonych normach lub spełnienie ich części uważa się spełnienie wymagań ustanowionych przez środek ogólny, do którego odnoszą się te normy lub ich części, w zakresie i pod warunkami ustanowionymi przez środek ogólny. II. UZASADNIENIE W celu wykonania art. 24c ustawy o metrologii CZIM wydaje niniejszy środek ogólny ustanawiający wymagania metrologiczne i techniczne, jakim muszą odpowiadać określone przyrządy pomiarowe, w tym metody badań służących do homologacji typu i legalizacji określonych przyrządów pomiarowych. Rozporządzenie nr zbioru 345/2002 określające przyrządy pomiarowe podlegające obowiązkowej legalizacji i przyrządy pomiarowe podlegające homologacji typu, ze zmianami, w załączniku „Wykaz rodzajów przyrządów pomiarowych” w pozycji 5.1.2 klasyfikuje luksomierze jako przyrządy pomiarowe podlegające homologacji typu i legalizacji określonych przyrządów pomiarowych. Dlatego w celu wykonania art. 24c ustawy o metrologii dla tego konkretnego rodzaju przyrządu pomiarowego „luksomierze” CZIM wydaje niniejszy środek ogólny, ustanawiający wymagania metrologiczne i techniczne dla luksomierzy oraz metody przeprowadzania badań służących do homologacji typu i legalizacji tych określonych przyrządów pomiarowych. Niniejszy akt („środek ogólny”) został zgłoszony zgodnie z dyrektywą 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r. ustanawiającą procedurę udzielania informacji w dziedzinie norm i przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego, ze zmianami. III. POUCZENIE Od środka ogólnego nie można złożyć odwołania zgodnie z art. 173 ust. 2 k.p.a. Zgodnie z art. 172 ust. 5 k.p.a. od decyzji w sprawie zastrzeżeń nie przysługuje odwołanie. Zgodność środka ogólnego z przepisami prawa może być przedmiotem postępowania sprawdzającego na podstawie art. 94–96 k.p.a. Strona może złożyć wniosek o wszczęcie postępowania sprawdzającego w organie administracyjnym, który wydał środek ogólny. Jeżeli organ administracyjny nie stwierdzi przesłanek do wszczęcia postępowania sprawdzającego, w terminie trzydziestu dni zawiadamia o tym wnioskodawcę z podaniem uzasadnienia. Zarządzenie o wszczęciu postępowania sprawdzającego zgodnie z art. 174 ust. 2 k.p.a. można wydać w okresie trzech lat od wejścia w życie środka ogólnego. 16 Środek ogólny nr 0111-OOP-C043-14 IV. WEJŚCIE W ŻYCIE Niniejszy środek ogólny wchodzi w życie w piętnastym dniu po dniu ogłoszenia (art. 24d ustawy o metrologii). ...………………………….............. Dr nauk przyrodniczych Pavel Klenovský Dyrektor Generalny
