postacie leków - Farmacja Praktyczna
advertisement
PRAKTYCZNY MAGAZYN DLA FARMACEUTÓW POLPHARMA FARMACEUTOM Nr 5 (43) Maj 2011 Cena: 6,70 zł WYWIAD nowe prawo zlikwiduje patologie Prezes NRA o batalii nad projektem ustawy refundacyjnej bezpieczne i skuteczne WWW.FARMACJAPRAKTYCZNA.PL migrena nasza powszechna według różnych źródeł, w Polsce cierpi na nią około 1,2-4 mln osób kłopoty z kodeiną jak ją wydawać, przechowywać, ewidencjonować leki generyczne w opinii wysokich rangą urzędników państwowych TEMAT MIESIĄCA Pediatryczne postacie leków REKLAMA Nr 5(43) maj 2011 Spis treści 18 24 Aktualności 5 Informacje 8 Gadżety apteki 15 Pediatryczne postacie leków 13 Sonda: Płyn czy kapsułka? Czy dziecko w wieku szkolnym może przyjmować łatwe do połnięcia leki w postaci żelowych kapsułek? Jakie postacie leków rekomendują swoim pacjentom lekarze pediatrzy? 18 Zaparcia – problem pacjentów powyżej 50. roku życia Częstą przyczyną występowiania zaparć jest przyjmowanie wielu leków. Wydłużanie się średniej życia sprawia, że choroby oczu stają się coraz powszechniejsze. 24 Psychologia: Złość na wodzy Nie warto pozbywać się negatywnych emocji. Trzeba tylko nauczyć się z nimi właściwie obchodzić. Sprawdź, jak tego dokonać z perspektywy pierwszego stołu. Prawo Na pytania Czytelników naszego miesięcznika nadesłane do redakcji za pośrednictwem strony internetowej www.farmacjapraktyczna.pl odpowiada mec. Bartłomiej Kochlewski. Prowadzenie apteki 26 K łopotliwa kodeina Zasady jej wydawania, przechowywania i ewidencjonowania. Farmacja Praktyczna® Redaktor merytoryczna: Barbara Misiewicz-Jagielak Redaguje zespół: Dominika Bandurska, Lilianna Bartowska-Lewicka, Michał Borysiuk, Anna Cielemęcka, Justyna Grudniak, Monika Jasłowska, Magdalena Kochańska, Marcin Lewandowski, Barbara Misiewicz-Jagielak, Joanna Ordańska, Robert Pawlikowski, Bożenna Płatos, Anna Robak, Marzena Sacharczuk, Patryk Starak, Wiktor Zajchowski. Nauka 28Migrena nasza powszechna Według różnych źródeł, migrena będąca chorobą powszechną, nęka od 3 do 10 proc. populacji. W Polsce liczba cierpiących z jej powodu waha się między 1,2 a 4 mln osób. 31Prawo strzeże jakości generyków O opinię na temat leków generycznych, przepisy regulujące jakość wytwarzania, bezpieczeństwo i skuteczność ich stosowania pytamy wysokiej rangi urzędników państwowych. 21 Problemy z oczami wieku średniego i później 14Zapytaj eksperta Obok działania terapeutycznego, lek dla dziecka musi być bezpieczny i wygodny w użyciu. 10 Wywiad: Nowa ustawa zlikwiduje patologie O batalii w Sejmie nad niektórymi zapisami projektu ustawy refundacyjnej, z dr. Grzegorzem Kucharewiczem, Prezesem Naczelnej Rady Aptekarskiej, rozmawia Lilianna Bartowska-Lewicka. pieka O farmaceutyczna 28 Życie jest piękne 34 Metamorfozy 36 Pamiętnik odchudzania 38 Majówka dla każdego Wiosna w pełni, pora ruszyć się z domu i kolejne majowe weekendy spędzać w plenerze. 40 Recenzje książek, filmów i płyt 42 Krzyżówka Na zlecenie: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa Wydawca: Valkea Media S.A., ul. Elbląska 15/17, 01-747 Warszawa Redaktor naczelny: Łukasz Kuźmiński Dyrektor projektu: Tomasz Opiela Projekt graficzny: Wojciech Jastrzębski zdjęcia: shutterstock www.farmacjapraktyczna.pl 3 Edytorial Szanowni Państwo! mgr farm. Barbara Misiewicz-Jagielak Redaktor Merytoryczna „Farmacji Praktycznej” Wszystko wskazuje na to, że prace parlamentarne nad Ustawą refundacyjną dobiegają końca. Nowy akt prawny wprowadza ogromne zmiany w obrocie lekami refundowanymi i dotyczy wielu uczestników rynku farmaceutycznego. W obradach Komisji Zdrowia, zarówno sejmowych jak i senackich, uczestniczyli przedstawiciele strony społecznej. Dyskutowali i bronili swoich racji przedstawiciele pacjentów, producentów leków, hurtowników, a także aptekarzy i techników farmaceutycznych. Jestem pod wielkim wrażeniem determinacji, z jaką przedstawiciele Naczelnej Rady Aptekarskiej walczyli o interesy aptekarzy. Przekonywali posłów i senatorów z iloma problemami borykają się aptekarze i co grozi polskiemu aptekarstwu po wprowadzeniu niektórych zapisów ustawy. Byli nie tylko zdeterminowani, ale przede wszystkim doskonale przygotowani, zarówno pod względem prawnym jak i merytorycznym, dzięki czemu ich argumentacja wielokrotnie trafiała do świadomości rządzących. Jak zawsze jednak, w przypadku tak dużych regulacji, każda strona skupia się na własnych racjach i negocjacje nie są łatwe, jednak wydaje się, że spośród wszystkich uczestników dyskusji to właśnie przedstawicielom aptekarzy udało się ugrać najwięcej. A jeśli nawet niektórym wydaje się, że w skali potrzeb osiągnięcia NRA w tej potyczce znaczą niewiele, to w świetle postępowania legislacyjnego warto wyrazić ogromny szacunek i podziw dla dokonań Izby. Wywiad na ten temat z Prezesem NRA Grzegorzem Kucharewiczem możecie Państwo przeczytać w niniejszym wydaniu naszego miesięcznika. Z mojej strony składam wyrazy szacunku dla całego Zespołu NRA, uczestniczącego w pracach parlamentarnych i życzę dalszych sukcesów. Serdecznie zapraszamy do lektury! 4 Farmacja Praktyczna 5 / 2011 Informacje Naukowa Fundacja Polpharmy nagrodziła doktorantów Już po raz trzeci Naukowa Fundacja Polpharmy przyznała stypendia uczestnikom studiów doktoranckich uczelni medycznych i Centrum Podyplomowego Kształcenia Medycznego. W tej edycji zgłoszonych zostało 16 wniosków. Stypendia w wysokości 10 tys. zł finansowane ze środków Fundacji otrzymali: Maria Szubert (Uniwersytet Medyczny w Łodzi, tytuł pracy: „Ocena wpływu leczenia Danazolem na odpowiedź zapalną i angiogenezę u kobiet z endometriozą”), Marta Szumilak (Uniwersytet Medyczny w Łodzi, tytuł pracy: „Synteza i właściwości biologiczne bis-pochodnych poliamin alifatycznych”), Ewelina Stoczyńska-Fidelus (Uniwersytet Medyczny w Łodzi, tytuł pracy: „Rola heterozygotycznych mutacji genu TP53 w procesie nowotworzenia”), Małgorzata Geszke-Moritz (Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, tytuł pracy: „Synteza stabilnych i nie zawierających kadmu kropek kwantowych skoniugowanych z kwasem foliowym w celu wykrywania i obrazowania komórek nowotworowych”), Paweł Mach (Uniwersytet Jagielloński-Collegium Medicum w Krakowie, tytuł pracy: „Wartość kliniczna oznaczenia sHLA-G w surowicy krwi u kobiet z rakiem jajnika oraz z endometriozą w jamie otrzewnej”), Joanna Bogusławska (Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, tytuł pracy: „Rola 3'UTR i mikroRNA w zaburzeniach ekspresji jodotyroninowej dejodynazy typu I w raku nerki typu jasnokomórkowego [ccRCC]”) oraz Anna Kozieradzka (Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, tytuł pracy: „Czynniki wpływające na 5-letnie rokowanie chorych z zawałem serca leczonych pierwotną przezskórną interwencją wieńcową"). Program stypendialny Naukowej Fundacji Polpharmy został uruchomiony w 2006 r. Jest adresowany do młodych naukowców, uczestników studiów doktoranckich uczelni medycznych i Centrum Podyplomowego Kształcenia Medycznego. Stypendyści wyłaniani są w drodze konkursu organizowanego przez Fundację raz na dwa lata. Doktorantów do udziału w konkursie rekomendują uczelnie, przy czym każda ma prawo zgłoszenia trzech kandydatów. Stypendia przyznaje zarząd Fundacji na wniosek Rady Naukowej. źródło: Polpharma Konferencja na temat opieki farmaceutycznej Ogólnopolska Sekcja Opieki Farmaceutycznej Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego zaprasza na II Konferencję Naukowo-Szkoleniową, zatytułowaną „Prowadzenie opieki farmaceutycznej”. Konferencja odbędzie się w dniach 26-27 maja 2011 r. w Hucisku koło Zawiercia. Jej celem jest wymiana doświadczeń praktyków prowadzących opiekę farmaceutyczną oraz farmaceutów zdecydowanych na jej wdrożenie, jako usługi farmaceutycznej w swoich placówkach. Patronem medialnym konferencji jest miesięcznik „Farmacja Praktyczna”. Szczegółowe informacje na temat wydarzenia znajdują się na stronie internetowej: www.opiekafarmaceutyczna.com.pl. Co lekarz miał na myśli? ko n ku r s! Zapraszamy wszystkich farmaceutów do wzięcia udziału w nowym konkursie „Co lekarz miał na myśli?”. Na stronie internetowej naszego magazynu umieściliśmy autentyczną, nieczytelnie wypełnioną receptę. Jeśli uda się Państwu rozszyfrować znajdujące się na niej nazwy leków, prosimy przesłać je mailem (najpóźniej do końca maja 2011 r.) na adres naszej redakcji, za pośrednictwem naszej strony internetowej. Osoby, które prześlą do nas maila z prawidłowymi nazwami leków, mają szansę otrzymać nagrody ufundowane przez Polpharmę. Szczegóły zabawy na stronie: www.farmacjapraktyczna.pl źródło: PTFarm.pl www.farmacjapraktyczna.pl 5 REKLAMA Informacje Maxigra nominowana do godła „Teraz Polska” Lek na zaburzenia erekcji Maxigra został nominowany do Godła „Teraz Polska” w tegorocznej XXI edycji konkursu. Maxigra jest pierwszym polskim produktem opartym na syldenafilu, wspomagającym erekcję i pierwszym preparatem odtwórczym syldenafilu w UE. Nominacja w tak prestiżowym konkursie jest potwierdzeniem spełnienia wszystkich wymagań konkursowych ale też dowodzi wysokiego poziomu jakości weryfikowanego przez Komisję produktu. Nie jest to dziwne, biorąc pod uwagę, że lek produkowany jest w Zakładach Farmaceutycznych Polpharma, gdzie zwraca się szczególną uwagę na wysoką jakość produkcji. Firma spełnia standardy Dobrej Praktyki Wytwarzania (GMP). Warto zauważyć, że Maxigra już jest doceniana przez lekarzy i pacjentów – to najczęściej stosowny lek na zaburzenia erekcji w Polsce. źródło: Polpharma Marihuana nie trafi na listę leków Platforma Obywatelska zdecydowanie sprzeciwia się propozycji, aby marihuana była wprowadzona na listę leków – donosi „Gazeta Prawna”. Propozycję, by marihuanę można było stosować w celach leczniczych, zgłosił w imieniu grupy posłów Marek Balicki (SLD), podczas debaty w Sejmie nad projektem zmian w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii. „Marihuana nie jest lekiem, jest środkiem, który odurza i ogromnie uzależnia, nie zabija od razu, ale z czasem powoduje, że młody człowiek staje się osobą chorą. Nie możemy się na to zgodzić, bo jest to droga do legalizacji marihuany, poprzez recepty lekarskie" – podkreśliła na konferencji prasowej Beata Małecka-Libera (PO). Tymczasem zwolennicy legalizacji marihuany do celów leczniczych powołują się na liczne badania naukowe, które potwierdzają jej zastosowanie terapeutyczne w niemal 20 jednostkach chorobowych – m.in. w okulistyce, neurologii czy leczeniu bólu. źródło: Gazeta Prawna Recepta na telefon zostaje źródło: Gazeta Wyborcza Łódź / Znowu wolno zamówić w recepcji czy przez internet receptę na choroby przewlekłe. Decyzję w tej sprawie podjęli Minister Zdrowia oraz prezes NFZ – donosi internetowe wydanie„Gazety Wyborczej”. – Choruję na nadciśnienie tętnicze od kilku lat. Kiedy kończyły mi się leki, dzwoniłem do rejestracji, informowałem, co biorę i jaki lekarz mnie prowadzi, a następnego dnia zgłaszałem się po wypisaną receptę. Gdy zadzwoniłem ostatnio, okazało się, że takiej możliwości już nie ma i muszę zarejestrować się do lekarza i czekać w kolejce – żali się pan Stanisław, pacjent przychodni przy szpitalu wojskowym w Bydgoszczy. Wprowadzenie zakazu wystawiania recept zaocznie doprowadziło do wydłużenia kolejek do lekarzy i licznych apeli chorych, na które resort i NFZ postanowiły zareagować. – To ułatwienie dla wielu chorych, więc Minister Zdrowia zdecydowała jednak, aby nie zmieniać starych zasad – wyjaśnia Piotr Olechno, rzecznik resortu. Rynekaptek.pl źródło: Wyborcza.pl Nielegalne tabletki na łódzkich targach medycyny naturalnej Łódzcy policjanci zarekwirowali produkty oferowane przez mieszkańca Gdańska na łódzkich targach medycyny naturalnej. Podejrzewają, że specyfiki zostały wykonane z gatunków chronionych międzynarodową konwencją waszyngtońską – informuje łódzka „Gazeta Wyborcza” oraz portal Rynekaptek.pl. Mężczyzna oferował m.in. odprężającą i ujędrniającą skórę maść z pijawek oraz tabletki ze sproszkowanych orchidei. Za nielegalny obrót żywymi lub martwymi okazami objętych ochroną gatunków, ich częściami bądź wyrobami z nich grozi nawet pięć lat więzienia. Mężczyzna w przeszłości za podobne czyny był już zatrzymywany przez funkcjonariuszy ze Szczecina. 6 Farmacja Praktyczna 5 / 2011 Twoje serce bije nie tylko dla Ciebie Chroni przed zawałem serca i udarem niedokrwiennym mózgu Polocard Polo card (Aci (Acidum um acetylsa acetylsalicylicum). y licyylicu lic m). Skła Składd i post postać: ać: 1 table ttabletka abletka tka do dojelitowa wa zawie zzawiera awiera ra 75 7 mgg lub 150 mg kwas kkwasuu acetylosalicylowego. acetylos acet ylosalic alicylow ylowego. ego. Wskazania: Wskazani Wska zania: a: Hamowanie Hamowan Ham owanie ie agregacji agregacji agreg acji płytek pły krwi wi w pro prolaktyce laktyce chorób ób układu układuu krążenia, układ krążenia, któree krążen powstaniem zakrzepów krwionośnych niedokrwienna serca), ggrożąą powsta groż wstaniem niem zak zakrzep rzepów ów i zat zatorów orów w nnaczyniach aczyniach krwion wionośny ośnych ch (zawa ((zawał zawałł serca, se choroba cho roba nie niedokr dokrwien w na serca rca), ), przebiegających naczyniach. Dawkowanie: Najczęściej 1-2 tabletki w pro prolakty llaktyce aktyce ce innyc iinnych nnychh chorób choró prz przebie ebiegają gających cych z zakrz zzakrzepami akrzepam epamii w nacz naczynia yniach.Dawkowan owanie: ie:Naj Najczęś częściej i 1-2tab bletk letkii 755 mg lub tabletka na dobę w czasie posiłku, lub 11tab tabletk letkaa 150 150 mg mgna czasiee lub czasi lub po popos posiłku iłku,, popijając popijając niewielkąą ilości popija ililością ościąą wody. wody. W świeżym świeżym zawalee serca świeży serca lub lub u pacjentów pacjent pac jentów ów z podejrzeniem nasycająca acetylosalicylowego podejr dejrzeni zeniem em świeżego świeżego śwież ego zawału zawału serca: sserca erca: ppoczątkowa początkowa k dawka nasyc asycając ającaa 225 225 - 300 mg kwasu k ace etylo tylosali salicylo cylowe wego raz na dobę dobę.. Tabletki Tabletki należy rozgryźć, aby uzyTablet skać ać szybkie s bkie wchłanianie. Przeciwwskazania: szy Przeciwwskazania nia:: Nadwrażliwość Na wraż Nad wrażliwo liwość ść na na substancję substancję substa ncję czynną czynn lub którąkolwiek którąkol ąkolwiek wiek substancję substan sub stancj cjję pomocniczą pomocnic pomo cniczą zą oraz oraz na inne niesteroidowe leki przeciwzapalne; astma oskrzelowa, przewlekłe przewlek prze wlekłe łe schorzenia schorzeni schor zeniaa układu układu oddechowego, oddecho odd echowego wego,, gorączka gorączka gorącz ka sienna siennaa lub sienn lub obrzęk obrzęk błony bło śluzowej ej nosa; nosa; czynna czynna choroba chorobaa wrzodowa wrzodow wrz odowaa żołądka żołądka i (lub) dwunastnicy oraz stany zapalne lub krwawienia z przewodu żołąd przew wodu pokarmowego; zaburzenia krzepnięcia przeciwzakrzepowymi; glukozo-6-fosforanowej; u dzieci w wieku poniżej 12 lat ze krzepnię krze pnięcia cia krwi oraz oraz jednoczesne jednoczesn jednoc zesnee leczenie leczenie leczen ie lekami lekamii przeci lekam pr zeciwzak wzakrzep rzepowym ow i; ciężka niewydolność niewyd niewydolno olność ść serca, serca,, wątroby serca wątrobyy lub wątrob lub nerek; nerek; ostatnie ostatni ost a e 3 miesiące ciąży; niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforano względu i zalecane środki ostrożności: Zachować ostrożność stosując względu na ryzyko r yzykoo wystąpienia ryzyk wystąpieni wystąp ieniaa zespołu zespołuu Reye’a; zespoł Reye’a;; jednocześnie Reye’a jedno ześn jednoc ześnie z metotreksatem em w dawkach dawkach 15 mg/tydzień mg/tydzi mg/t ydzień eń lub lub większych. większych więks zych.. Ostrzeżenia O stosują produkt u pacjentów z: zaburzeniami czynności nerek oraz z przewlekłą niewydolnością nerek, młodzieńczym czynność wątroby); stosumłod czym reumatoidalnym reumato reu matoidal idalnym nym zapaleniem zapaleni zapa leniem em stawów stawów stawó w i (lub) (lub) toczniem toczniem rumieniowatym układowym oraz zaburzoną czynnością wątroby (kontrolować toc (k jących serca; nie stosować u pający h ibuprofen; ibupr uprofen ofen; w przypadku: przy r padk pad u: krwotoków krwot wo oków ków z narządów narządów narzą dów rodnych, rodnych, nadmiernego nadmier nad miernego nego krwawienia krwawie krw awienia nia miesiączkowego, miesiącz mies iączkowe kowego, go, stosowania stosowa stos owania systemu terapeutycznego domacicznego, nadciśnienia tętniczego oraz niewydolności ni cjentów cjentów przyjmujących: przyjmuj przy jmującyc ących: h: doustne doustne doust ne leki leki przeciwcukrzycowe przeciwc prze ciwcukrz ukrzycow ycowee z grupy grupy sulfonylomocznika, sulfonylom sulfon ylomoczn ocznika, ika, leki leki przeciw pr zeciw przeci w dnie; dnie; podczas podczas stosowania sto owania leku nie należy spożywać alkoholu; u pacjentów w podeszłym wieku produkt należy stosować w mniejszych stos dawkach trymestrze planowanym zabiegiem chirurgicznym. Zachować dawkach i w większych większyc więk szychh odstępach odstępach odstęp ach czasowych; czasowyc czas owych; h; bardzo bardzoo ostrożnie bardz ostrożnie ostroż nie stos stosować ować u pacje ppacjentek acjentek ntek w I i IIII trymes tr ymestrze trze cią ciąży ży i u kobiet karmiących piersią. Lek należy odstawić na 5 do 7 dni przed planowany ostrożność salicylanów 24 do 48 godzin przed podaniem dużych dawek metotreksatu we wlewach dożylnych. Działania niepoostrożno ostr ożność ść podczas podczas podcz as stosowania stosowani stoso waniaa z metotreksatem metotrek meto treksate satem m w dawkach dawkach mniejszych mniejszy mnie jszych ch niż niż 15 15 mg/tydzień. mg/tydzień mg/tyd zień.. Zaleca Zaleca się odstawienie ods żądane: żądane: Niestrawność Niestra Nie strawnoś wnośćć (zgaga, (zgaga,, nudności, (zgaga nudności, nudnoś ci, wymioty), wymioty) wymi oty),, bóle bóle brzucha, brzucha, brzuc ha, brak łaknienia, łaknien łak nienia, ia, rzadko rzadko stany stany zapalne zapaln zap alne błony śluzowej żołądka i jelit; choroba wrzodowa żołądka i (lub) dwunastnicy bardzo rzadko prowadzące do krwotoków i perforacji; rzadko zwiększeniem aktywności rzadko przemijające przem przemijaj ijające ące zaburzenia zaburzen zabu rzenia ia czynności cczynn zynności ości wątroby wątroby ze zwię zwiększe kszeniem niem akt aktywno ywnośścii aminotransferaz, fosfatazy alkalicznej i stężenia bilirubiny; może wystąpić także ogniskowa martwica komórek wątrobowych, tkliwość i powiększenie wątroby, szczególnie u pacjentów z młodzieńczym reumatoidalnym zapaleniem stawów, układowym toczniem rumieniowatym, gorączką reumatyczną lub chorobą wątroby w wywiadzie, zawroty głowy i szumy uszne, będące zazwyczaj objawami przedawkowania, zaburzenia słuchu, zwiększone ryzyko krwawień, wydłużenie czasu krwawienia, czasu protrombinowego, trombocytopenia, niewydolność serca, nadciśnienie tętnicze; reakcje nadwrażliwości: astma, odczyny skórne, wysypka, pokrzywka, obrzęk, świąd, zaburzenia sercowo-oddechowe. U pacjentów z niedoborem dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej może wystąpić niedokrwistość hemolityczna oraz leukopenia, agranulocytoza lub eozynopenia, rzadko martwica brodawek nerkowych i śródmiąższowe zapalenie nerek, białkomocz oraz obecność leukocytów i erytrocytów w moczu. Bardzo rzadko ciężkie reakcje włączając wstrząs analaktyczny. Długotrwałe przyjmowanie leków zawierających kwas acetylosalicylowy może być przyczyną bólu głowy, który nasila się podczas przyjmowania kolejnych dawek. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma S.A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu: Polocard tabletki dojelitowe 75 mg i 150 mg – odpowiednio R/7280 oraz R/7281 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48 22 364 61 00; fax. +48 22 364 61 02. www.polpharma.pl. Lek wydawany bez recepty. POLOC/344/11-2009 Codzienna ochrona przed ryzykiem zawału serca i udaru mózgu. Wystarczy jedna tabletka na dobę. REKLAMA Gadżety apteki Ciśnieniomierz stacjonarny Urządzenie umożliwia niezawodny pomiar ciśnienia tętniczego krwi dokonywany metodą oscylometryczną. Jest proste w obsłudze – pomiar dokonuje się po naciśnięciu zaledwie jednego przycisku. Ekran LCD wyświetla informacje i polecenia w języku polskim. Pacjent otrzymuje ponadto wydruk z zarejestrowanymi parametrami – ciśnienie tętnicze skurczowe, rozkurczowe i puls. Urządzenie można w dowolny sposób zaprogramować na funkcjonowanie płatne bądź bezpłatne (możliwość wprowadzenia żetonów). Programowanie parametrów odbywa się za pomocą klawiatury komputerowej. Daje ponadto możliwość wydrukowania na bilecie 16 linii własnego tekstu oraz wyświetlania na ekranie pięciu własnych komunikatów. Elektroniczny dermatolog w aptece Multi Dermascope MDS 800 umożliwia dokonywanie oceny natłuszczenia, nawilżenia, pigmentacji i elastyczności skóry. Wyniki pomiarów przedstawiane są na diodowych wskaźnikach. Urządzenie wyposażone jest w czarno-białą kamerę Visioscope BW 30, pozwalająca na obserwowanie skóry i włosów w powiększeniu na wbudowanym monitorze LCD. Dodatkowo przy użyciu kamery i specjalnych folii można dokonać analizy wytwarzania sebum i złuszczenia naskórka. W ofercie dostępne są również materiały eksploatacyjne: kaseta do pomiaru sebum (450 pomiarów), folia Sebufix F16 (sebum – 100 pomiarów), folia Corneofix F20 (złuszczanie naskórka – 100 pomiarów) oraz zestaw do czyszczenia sondy do pomiaru elastyczności, ze specjalnym środkiem czyszczącym i szczoteczkami. szczegóły: Eprus.pl szczegóły: Eprus.pl Drukowanie wygodne jak nigdy dotąd HP ePrint pozwala drukować na dowolnej drukarce HP z każdego urządzenia obsługującego pocztę e-mail i z każdego miejsca na świecie. Platforma HP ePrint wykorzystuje internetową technologię „cloud computing” i przełamuje bariery odległości oraz łączności – umożliwia użytkownikom wysyłanie plików do druku z urządzeń mobilnych. Teraz mama może wydrukować rysunek syna z iPada, a dyrektor, który jedzie pociągiem wysyła prezentację z telefonu biznesowego, aby wydrukować ją i odebrać w biurze. Każda drukarka HP ePrint ma unikatowy adres e-mail, który pozwoli nadawcy dostarczyć wydruk w taki sam sposób, w jaki wysyła się wiadomość e-mail. Za pomocą mobilnej aplikacji HP ePrint zainstalowanej w smartfonie można wysłać dokument do wydrukowania w domu, w pracy czy hotelu. Usługa HP ePrint jest oferowana użytkownikom drukarek HP bezpłatnie. Już dziś zamów drukarkę HP OfficeJet Pro 8500A i odbierz jedną ze 100 eksluzywnych toreb na laptopa*. *decyduje kolejność złożenia zamówienia szczegóły: www.hp.pl/eprint Pasta i szczoteczka w jednym Komu nie zdarzyło się zapomnieć spakować na wyjazd szczoteczki i pasty do zębów? Hiszpańscy projektanci znaleźli wyjście z sytuacji: szczoteczka z dozownikiem pasty w jednym. „Twist and Brush” to szczoteczka z pojemnikiem na pastę w jej trzonku. Jeśli ktoś kiedykolwiek zastanawiał się, czy nie dozuje za dużo lub za mało pasty do zębów, nowy wynalazek doskonale radzi sobie z tym dylematem. Dozownik zadba o to, by na szczoteczce znalazła się odpowiednia ilość środka czyszczącego. Niewielkie rozmiary oraz funkcjonalność gadżetu to dodatkowe atuty, szczególnie cenne dla osób często podróżujących. szczegóły: Onet.pl 8 Farmacja Praktyczna 5 / 2011 Wywiad Nowa ustawa zlikwiduje patologie O batalii w Sejmie nad projektem ustawy refundacyjnej z dr. Grzegorzem Kucharewiczem, Prezesem Naczelnej Rady Aptekarskiej, rozmawia Lilianna Bartowska-Lewicka. W W czwartek 17 lutego br. zakończyła prace sejmowa podkomisja nadzwyczajna do rozpatrzenia rządowego projektu ustawy o refundacji leków, środków specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych. 25 marca br. Sejm przyjął tę ustawę. Zabiegał Pan zdecydowanie o zmianę różnych zapisów dotyczących aptek w projekcie ustawy refundacyjnej. Jakie zmiany udało się w Sejmie przeforsować? Przedstawiciele Naczelnej Izby Aptekarskiej uczestniczyli we wszystkich posiedzeniach sejmowej podkomisji nadzwyczajnej i Komisji Zdrowia, na których rozpatrywano rządowy projekt ustawy refundacyjnej. Kierowałem pracami tego zespołu. Na różnych etapach procesu legislacyjnego zgłaszaliśmy uwagi do tego projektu i popieraliśmy poprawki uwzględniające nasze postulaty. Chciałbym podkreślić, że już projekt ustawy, który skierowany został do parlamentu, zawierał regulacje dotyczące sztywnych cen zbytu i sztywnych marż na wszystkich poziomach obrotu refundowanymi lekami i wyrobami medycznymi. Od lat był to jeden z głównych postulatów samorządu aptekarskie- Jestem przekonany, że nowe regulacje zagwarantują równy i lepszy dostęp pacjentów do refundowanych leków i wyrobów medycznych, zlikwidują tzw. turystykę lekową, a także pozwolą skutecznie wyeliminować patologie w obrocie lekiem refundowanym 10 go. Powyższa regulacja bez wprowadzenia dodatkowych zapisów nie zlikwidowałaby jednak patologii na rynku aptecznym. Podczas prac podkomisji udało się zmienić art. 5 (obecnie art. 6), którego ust. 7 stanowi po modyfikacji, że „apteka zobowiązana jest stosować odpłatność wynikającą z ustawy”. Zapis ten nareszcie kładzie kres sprzedażom jednogroszowym, dopłatom do leków i wieloletniej grze rynkowej odpłatnością za leki refundowane. Przyjęta przez Sejm ustawa refundacyjna wprowadza też do polskiego porządku prawnego przepis stanowiący, że nikt nie może stosować żadnych form zachęty odnoszących się do produktów leczniczych podlegających refundacji ze środków publicznych. Jestem przekonany, że powyższe regulacje zagwarantują równy i lepszy dostęp pacjentów do refundowanych leków i wyrobów medycznych, zlikwidują tzw. turystykę lekową, a także pozwolą skutecznie wyeliminować patologie w obrocie lekiem refundowanym. Posłowie zmienili tabelę marż aptecznych. Jest ona korzystniejsza dla aptekarzy od tej, zawartej w projekcie ustawy przesłanym do Sejmu. Czy oznacza to kompromis ze strony Ministerstwa Zdrowia? Kolejna ważna zmiana wprowadzona przez posłów podkomisji dotyczyła wysokości marż aptecznych. Przedstawiciele Naczelnej Izby Aptekarskiej podczas prac podkomisji nadzwyczajnej podkreślali, że tabela marż zamieszczona w rządowym projekcie musi być zmieniona. Bardzo byśmy chcieli, żeby marże na leki finansowane ze środków publicznych były w polskich aptekach zbliżone do tych, które obowiązują w innych krajach Unii Europejskiej. Na przykład marża apteczna w Austrii, liczona od ceny hurtowej, na leki refundowane w cenie od 30 do 60 euro, wynosi 28 proc. Strona rządowa nie zgodziła się jednak na tabelę zaproponowaną przez NIA. Ostatecznie poprawka dotycząca marż detalicznych została przyjęta w ostatnim dniu pracy podkomisji nadzwyczajnej, po przeanalizowaniu przez rząd skutków wprowadzenia tej zmiany. Nowa tabela marż detalicznych, choć nie zadowala Farmacja Praktyczna 5 / 2011 Wywiad w pełni aptekarzy, jest korzystniejsza dla nich od tej, którą opracowało Ministerstwo Zdrowia. Samorząd aptekarski domagał się również, aby urzędowa marża detaliczna ustalana była od ceny hurtowej brutto leku czy wyrobu medycznego, a nie od jakiejkolwiek innej wartości, wynikającej z arbitralnie przyjętych założeń. Rząd nie zmienił jednak stanowiska w tej sprawie. Marża apteczna będzie zatem naliczana od ceny hurtowej, stanowiącej podstawę limitu w danej grupie limitowej. Taki system konstruowania marż detalicznych w aptekach nie funkcjonuje w żadnym kraju Unii Europejskiej. Jest on skomplikowany. Zgodnie z ustawą podstawę limitu w danej grupie limitowej stanowi najwyższa spośród najniższych cen hurtowych za DDD leku, który dopełnia 15 proc. obrotu ilościowego, liczonego według DDD, zrealizowanego w tej grupie limitowej w miesiącu poprzedzającym o 3 miesiące ogłoszenie obwieszczenia z wykazami leków refundowanych. Co się jednak stanie, gdy w wyniku błędnych obliczeń za podstawę limitu przyjęta zostanie niewłaściwa cena? Kto poniesie konsekwencje błędu? Wątpliwości jest wiele. Naczelna Rada Aptekarska nadal będzie dążyć do zmiany sposobu naliczania marży detalicznej. Nie godzimy się również z tym, że wykazy leków refundowanych nie będą publikowane w drodze rozporządzenia Ministra Zdrowia, lecz mają pojawiać się w obwieszczeniach. Ustalanie cen i marż urzędowych w rozporządzeniu, a więc w akcie prawa powszechnie obowiązującego, jest istotne zarówno ze względu na konieczność zagwarantowania praw przysługujących pacjentom, jak i z punktu widzenia możliwości nałożenia na przedsiębiorców określonych obowiązków w celu realizacji tych praw. Tymczasem przyjęte rozwiązanie narusza art. 31 ust. 2 Konstytucji RP, zgodnie z którym nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje. Zaproponowana przez rząd forma publikowania wykazów leków refundowanych nie jest korzystna ani dla pacjentów, ani dla farmaceutów. Istotne zmiany udało się wprowadzić w przepisach regulujących zawieranie umów refundacyjnych między Narodowym Funduszem Zdrowia a aptekami. Czego one dotyczą? Kwestionujemy potrzebę zawierania takich umów. Umowy na realizację recept są zbędne. Urzędnicy NFZ będą powielali pracę innych organów, sprawdzając i gromadząc dokumenty, jakie wymagane są na przykład przez ustawę Prawo farmaceutyczne. Ustawa refundacyjna zakłada rozwiązanie korupcjogenne, nieefektywne, wzmacniające niepotrzebnie władzę urzędników NFZ nad aptekami. Nie jest to zgodne z deklaracjami obecnego rządu, który chce deregulować różne sfery życia społecznego i gospodarczego. Na posiedzeniu podkomisji posłowie zgłosili poprawki uwzględniające niektóre postulaty samorządu aptekarskiego. Dodano zatem normę stanowiącą, że podmiot prowadzący aptekę zawierać będzie umowę z NFZ na czas nieokreślony. Ponadto udało się wprowadzić zapis upoważniający Ministra Zdrowia do określenia w rozpo- www.farmacjapraktyczna.pl dr Grzegorz Kucharewicz, Prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej Samorząd aptekarski domagał się, aby urzędowa marża detaliczna ustalana była od ceny hurtowej brutto leku czy wyrobu medycznego – rząd nie zmienił jednak stanowiska w tej sprawie, marża będzie naliczana od ceny hurtowej, stanowiącej podstawę limitu w danej grupie limitowej rządzeniu ogólnych warunków umów na realizację recept, a także ramowego wzoru takiej umowy. Z ustawy usunięto też przepis stanowiący, że NFZ może w określonych okolicznościach bezterminowo nie zawierać z apteką kolejnej umowy na realizację recept, jeśli poprzednie były rozwiązane ze skutkiem natychmiastowym. Co jeszcze spędza Panu sen z oczu? Brak trybu odwoławczego od ustaleń i decyzji urzędników NFZ, w szczególności w zakresie spraw związanych z refundacją. Ewentualne rozstrzygnięcie dotyczące zwrotu refundacji przy braku trybu odwoławczego może stanowić realne zagrożenie dla dalszego funkcjonowania apteki. Ponadto w ustawie refundacyjnej nie został uregulowany problem odpowiedzialność osób uprawnionych do wystawiania recept na leki refundowane za recepty wystawiane niezgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Zgodnie z obowią- 11 Wywiad od do zasada marży przed zmianą zasada marży po zmianie – 5,00 zł 1,50 zł 40% 5,01 zł 10,00 zł 1,50 zł+20% *(x-5,00 zł) 2,00 zł+30% *(x-5,00 zł) 10,01 zł 20,00 zł 2,50 zł+15% *(x-10,00 zł) 3,50 zł+20% *(x-10,00 zł) 20,01 zł 40,00 zł 4,00 zł+12,5% *(x-20,00 zł) 5,50 zł+15% *(x-20,00 zł) 40,01 zł 80,00 zł 6,50 zł+10% *(x-40,00 zł) 8,50 zł+10% *(x-40,00 zł) 80,01 zł 160,00 zł 10,50 zł+7,5% *(x-80,00 zł) 12,50 zł+5% *(x-80,00 zł) 160,01 zł 320,00 zł 16,50 zł+5% *(x-160,00 zł) 16,50 zł+2,5% *(x-160,00 zł) 320,01 zł 640,00 zł 24,50 zł+2,5% *(x-320,00 zł) 20,50 zł+2,5% *(x-320,00 zł) 640,01 zł 1 280,00 zł 32,50 zł+1,25% *(x-640,00 zł) 28,50 zł+2,5% *(x-640,00 zł) 40,50 zł+1,25% *(x-1 280,00 zł) 44,50 zł+1,25% *(x-1 280,00 zł) 1 280,01 zł zującym prawem nawet za drobne uchybienia formalne na receptach odpowiedzialność ma ponieść farmaceuta, a nie osoba wystawiająca wadliwą receptę. Aptekarze obarczani są odpowiedzialnością za nie swoje błędy. Obecnie Narodowy Fundusz Zdrowia uznaje za słuszne odbieranie aptekom refundacji także wtedy, gdy na podstawie recepty wystawionej przez uprawnionego lekarza osoba uprawniona nabyła przysługujący jej lek. Żądania zwrotu refundacji wysuwane są nawet po wielu latach od wydania leku, co w praktyce zagraża dalszemu istnieniu aptek, wobec których wysunięto takie roszczenia. Nie możemy się na to zgodzić. W projekcie ustawy refundacyjnej przewidziano wymóg posiadania przez aptekę wszystkich leków. Czy zmieniono ten zapis? Tak, to jest duży sukces. Zmieniono zapis dotyczący obowiązku posiadania przez aptekę leków refundowanych. Przepis w uchwalonej ustawie stanowi, że „apteka ma obowiązek zapewnić dostępność do takiego leku”. A co z reklamą aptek i punktów aptecznych? Był to od wielu lat jeden z głównych postulatów samorządu aptekarskiego. Posłowie dokonali zmian w ustawie z 6 września 2001 r. – Prawo Farmaceutyczne, modyfikując artykuł 94a i uchwalając przepisy dotyczące całkowitego zakazu reklamy aptek i punktów aptecznych oraz ich działalności, na ostatnim posiedzeniu podkomisji nadzwyczajnej. Dozwolone będzie jedynie informowanie o lokalizacji i godzinach pracy danej apteki lub punktu aptecznego. Przeciwnicy tej fundamentalnej regulacji niesłusznie wskazywali na jej sprzeczność z Konstytucją RP oraz dyrektywą unijną. Tymczasem takiej sprzeczności nie ma. Bezwzględna walka o pacjenta, wojny cenowe, różnego rodzaju agresywne akcje 12 marketingowe zmieniły oblicze apteki. Jeśli wejdą w życie przepisy zabraniające reklamowania się aptek oraz zakazujące stosowania wszelkich form zachęty odnoszących się do leków refundowanych, to stworzone zostaną warunki do przywrócenia właściwej roli apteki jako placówki ochrony zdrowia i farmaceuty jako osoby wykonującej zawód zaufania publicznego. Będzie to korzystne dla pacjenta. ■ Okiem obserwatora Barbara Misiewicz-Jagielak, Redaktor Merytoryczna „Farmacji Praktycznej” W czasie batalii w Sejmie, którą toczyła strona społeczna nad niektórymi zapisami ustawy refundacyjnej, uczestniczyłam w roli eksperta polskiego przemysłu farmaceutycznego. Muszę przyznać, że jestem pod wrażeniem determinacji, z jaką walczyła o interesy polskich aptek Naczelna Izba Aptekarska. Dialog z przedstawicielami Ministerstwa Zdrowia i parlamentarzystami jest niezwykle trudny. Pomimo wyraźnego zrozumienia wielu argumentów strony społecznej, nie chcieli oni albo nie mogli zmienić większości zapisów ustawy refundacyjnej. Swój sprzeciw wyrażali producenci leków, aptekarze, hurtownicy, lekarze i przedstawiciele pacjentów. Przedstawiciele aptekarzy ugrali najwięcej, być może niektórym wydaje się, że to mało w skali potrzeb, ale obserwując postępowanie legislacyjne mogę tylko wyrazić ogromny szacunek i podziw dla dokonań Państwa (naszej) Izby. Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl Farmacja Praktyczna 5 / 2011 Sonda Płyn czy kapsułka? Czy dziecko w wieku szkolnym może przyjmować leki w postaci łatwych do połknięcia żelowych kapsułek? Jakie postacie leków zwykli rekomendować swoim małoletnim pacjentom lekarze pediatrzy? wysłuchała: Izabela Domasławska lek. med. Zofia Baranowska pediatra z Łodzi Główną wadą leków w postaci płynnej czy półpłynnej jest ich smak. Dzieci są bardzo wrażliwe na ten bodziec i jeśli jakiś specyfik im nie smakuje, to nakłonienie ich do wypicia leku może przysporzyć nie lada trudności. Nie mówiąc o zszarganych nerwach rodziców. Nawet lekarstwa posiadające przyjemny smak truskawkowy czy poziomkowy mogą nie przypaść dziecku do gustu. W takim przypadku zmuszanie go do zażywania medykamentu może doprowadzić do powstania urazu w psychice i spowodować, że mały pacjent będzie miał awersję do wszystkich leków. Dlatego leki w postaci stałej, które są zazwyczaj bezsmakowe, pod tym względem są o wiele lepsze. Bez większego ryzyka mogą je zażywać dzieci powyżej 7 lat. Jeśli chodzi o względy medyczne, to nie widzę żadnych różnic między lekami w postaci płynnej, a tymi w postaci kapsułek. lek. med. Tomasz Soska pediatra z Warszawy Leki w formie stałej, jak tabletki czy kapsułki, spokojnie można podawać dzieciom od 8. r.ż. Tabletki i kapsułki mają jedną dużą przewagę nad lekarstwami pod postacią cieczy – łatwiej je dozować dziecku. Oczywiście wszystko zależy od rozmiaru takiej pigułki, bo niektóre dzieci mają problemy z połknięciem nawet witaminy C. Jednak i na to są sposoby. Lek można podać razem z cukierkami, czy włożyć go w jakiś owoc. Ja często radzę, aby dać dziecku lekarstwa razem z kilkoma ziarenkami granatu. Z mojego doświadczenia wynika, że dzieci pozytywniej reagują na kapsułki niż na syropy. Także rodzice, jeśli mają wybór, wolą, by ich dzieciom przepisywać leki w formie stałej. lek. med. Ireneusz Kowalski pediatra z Krakowa Najważniejsze w leku jest to, żeby był skuteczny. Forma jego podania jest drugorzędna. Dobrze jest, jeśli lek można podać łatwo i przyjemnie, ale nie zawsze tak się da. Wszystko zależy od wieku i indywidualnych możliwości pacjenta. Kilkuletnim dzieciom, które mają problemy z połykaniem większych ka- www.farmacjapraktyczna.pl wałków, podawanie leków w formie stałej jest niewskazane. Z kolei w przypadku syropów dziecko musi zażyć objętościowo większą ilość leku, niż w przypadku kapsułki. Ponadto wszelkiego rodzaju zawiesiny i syropy wzbogaca się elementami smakowymi, które mogą spowodować, że dziecko lek uzna za napój i gdy rodzice nie będą widzieć, wypije całą zawartość butelki. Jeśli to będzie syrop na kaszel, to pół biedy, ale w przypadku antybiotyków konsekwencje mogą być niezwykle poważne. Reasumując, leki w formie stałej, tabletek, kapsułek – tak, ale pacjentom w wieku 7-8 lat, kiedy mogą już je przełknąć bez większych problemów. lek. med. Marzena Walczak pediatra z Koszalina Jeżeli zachowamy zasadę, że leki w formie kapsułek czy tabletek podajemy dzieciom, które skończyły 6 lat, to bez wątpienia ta forma jest lepsza. Z podawaniem leków w stanie cieczy wiąże się wiele komplikacji. Najważniejszą jest dawkowanie. Wielokrotnie miałam telefony z pytaniem: „Czy to ma być łyżeczka, czy też łyżka?”, „Czy jeśli dwie pierwsze krople były małe, to czy liczyć je jako jedna kropla, czy może jako pół kropli?”. Z kapsułkami ten problem nie istnieje. Rodzic podaje je w zależności od przepisanej ilości i po kłopocie. Także dla dziecka połykanie bezsmakowych pigułek jest przyjemniejsze niż wypicie zazwyczaj nieprzyjemnej w smaku cieczy. Dlatego jestem zwolenniczką leków w formie stałej i o ile pozwalają na to okoliczności, staram się przepisywać właśnie takie leki. lek. med. Tadeusz Ambroziak lekarz pierwszego kontaktu z Warszawy Ośmioletnie dzieci mają na tyle rozbudowaną świadomość swojego ciała, że bez problemu mogą połknąć kapsułkę lub tabletkę. Jeśli lek w tej postaci jest skuteczny, to nie widzę przeciwwskazań, aby nie przepisywać go dzieciom. Lek w postaci syropu czy zawiesiny to dobre rozwiązanie, ale dla kilkuletnich pacjentów. Podając je tak małym pacjentom unikamy ryzyka zadławienia się. Jednak, gdy dzieci są starsze, spokojnie można podawać leki w formie stałej. Wiąże się to z dużymi ułatwieniami, zarówno dla dzieci, jak i ich rodziców. ■ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl 13 Prawo Zapytaj eksperta Na pytania Czytelników naszego miesięcznika nadesłane do redakcji za pośrednictwem strony internetowej www.farmacjapraktyczna.pl odpowiada mec. Bartłomiej Kochlewski, adwokat specjalizujący się w prawie pracy i własności intelektualnej. Czy zezwolenie na prowadzenie apteki ma szansę dostać spółka jawna, bądź sp. z o.o., w której lekarz jest udziałowcem? Czy farmaceuta posiadający zezwolenie na prowadzenie apteki w formie spółki jawnej może być udziałowcem drugiej spółki jawnej lub z o.o., występującej o zezwolenie na prowadzenie hurtowni farmaceutycznej? Dodam, że spółka ma wpisane do rejestru prowadzenie m.in. sprzedaży hurtowej i detalicznej środków farmaceutycznych. dzenie apteki. Przy czym w obu wypadkach wnioskodawca musi złożyć oświadczenia dotyczące podmiotów zależnych i kontrolowanych. Dołączenie takich oświadczeń daje GIF-owi szansę na rozpatrzenie wniosków rzetelnie i w tym konkretnym wypadku wydanie decyzji odmownej. Pracuję w aptece czynnej 7 dni w tygodniu, w godz. 8-22, także we wszystkie święta. W aptece zatrudnionych jest tylko dwóch magistrów farmacji. Pozostały personel to technicy. Jaka jest szansa obrony przed zarzutami Inspekcji Farmaceutycznej w przypadku urlopu czy choroby jednego z ODPOWIEDŹ: W ustawie Prawo farmaceutyczne istnieje wskazanie, że le- magistrów? Właściciel apteki nie widzi problemu, karz i dentysta nie mogą być właścicielami apteki ze wzglę- by apteka była czynna bez magistra. Jak taka du na możliwą sprzeczność interesów. Zgodnie z art. 99 sprawa wygląda od strony prawnej? Ustawy Prawo farmaceutyczne, w momencie, w którym lekarz zrezygnuje z prawa wykonywania zawodu, może zostać właścicielem apteki. Przepisy te dotyczą także lekarza, który jest udziałowcem spółki, występującej o pozwolenie na prowadzenie apteki. Art. 100 ustawy Prawo farmaceutyczne stanowi, że osoby lub firmy starające się o zezwolenie na otwarcie apteki muszą do wniosku dołączyć oświadczenie, w którym wymienione będą wszystkie podmioty kontrolowane przez wnioskodawcę w sposób bezpośredni lub pośredni, a także wszystkie podmioty będące członkami grupy kapitałowej, w tym nazwiska i adresy osób fizycznych. W ten sposób ustawodawca zabezpiecza się przed próbą ominięcia dosłownego brzmienia przepisu o zakazie prowadzenia apteki przez lekarza czynnego zawodowo. Podobnie sytuacja ma się z prowadzeniem apteki i hurtowni przez farmaceutę, występującego jako udziałowiec różnych spółek jawnych. Jak stanowią przepisy Prawa farmaceutycznego, zezwolenia nie otrzymuje podmiot, który prowadzi hurtownię farmaceutyczną lub złożył wniosek o wydanie zezwolenia na jej prowadzenie, gdyż istnieje zakaz łączenia obydwu działalności. Działa to również w drugą stronę i Główny Inspektor Farmaceutyczny odmawia wydania zezwolenia na prowadzenie hurtowni, gdy wnioskodawca prowadzi lub wystąpił o pozwolenie na prowa- 14 ODPOWIEDŹ: Zgodnie z przepisami Prawa farmaceutycznego magister farmacji powinien być obecny w aptece zawsze w godzinach jej pracy, także w czasie dyżuru. Za dopełnienie tego warunku odpowiedzialny jest kierownik apteki. Brak magistra farmacji w aptece wychwycony przez inspekcję farmaceutyczną powoduje unieruchomienie apteki i skierowanie sprawy do rzecznika. Jeżeli rzecznik i sąd aptekarski zdecydują o nałożeniu kary na kierownika, traci on możliwość kierowania apteką przez okres 1 roku w przypadku nałożenia kary upomnienia i 2 lat w przypadku zastosowania kary nagany. Kierownik apteki, jako osoba odpowiedzialna, powinien uświadomić właścicielowi ewentualne braki kadrowe, a gdy ten nie reaguje, zawiadomić inspekcję czy izbę aptekarską. Aby uwolnić się od ewentualnych zarzutów o zaniedbanie obowiązków, kierownik może informację o brakach kadrowych lub konieczności ewentualnego zamknięcia placówki na czas urlopów przedłożyć właścicielowi na piśmie, z prośbą o poświadczenie otrzymania zawiadomienia. ■ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl Farmacja Praktyczna 5 / 2011 Opieka farmaceutyczna Pediatryczne postacie leków Dzieci to szczególnie wymagająca grupa pacjentów. Ważny jest nie tylko dobór leku, ale również jego postać. Obok działania terapeutycznego, lek musi być bezpieczny, trwały i wygodny w użyciu. Tak, by nasze pociechy nie miały problemów z jego przyjmowaniem. K autor: mgr farm. Małgorzata Derwińska Każdy lek składa się z substancji czynnej, czyli związku chemicznego wykazującego określone działanie lecznicze oraz z substancji pomocniczych, tworzących odpowiednią formę, czyli postać leku. Substancje pomocnicze nie mają wpływu terapeutycznego, ale odpowiadają za dostępność leku, za długość działania oraz za stabilność substancji czynnej. Podstawowym czynnikiem decydującym o tym, że lek jest produkowany w danej postaci, jest jego przeznaczenie, czyli to, w jakiej jednostce chorobowej będzie stosowany oraz jak będzie aplikowany. Z kolei dobór konkretnej postaci leku zależy od nasilenia objawów chorobowych, stanu pacjenta, jego wieku i preferencji do stosowania takiej, a nie innej formy. Stosownie do wieku i potrzeb Technolodzy tworzą coraz to nowsze postacie leków, bądź udoskonalają już istniejące. Obok klasycznych postaci pojawiają się różnego rodzaju systemy terapeutyczne, Im starsze dzieci, tym ich wymagania dotyczące leków są większe – niektóre leki im nie smakują, mogą czuć dyskomfort przyjmując czopki. Dla tych pacjentów technolodzy postaci leków szukają coraz to nowszych rozwiązań www.farmacjapraktyczna.pl zarówno do stosowania doustnego, jak i systemy transdermalne oraz systemy do implantacji. Coraz większa różnorodność postaci leków wynika z chęci optymalizacji podania i stosowania leku. Inne potrzeby, co do formy leku mają dorośli, a inne mali pacjenci. W przypadku leków pediatrycznych chodzi o to, by oprócz skuteczności działania wykazywały się one łatwością i bezpieczeństwem stosowania. 15 REKLAMA Opieka farmaceutyczna U najmłodszych dzieci (1 miesiąc – 5 r.ż.) stosuje się zwykle doustne formy płynne – zawiesiny, syropy, krople lub doodbytniczo – czopki. Powyżej 2 r.ż., oprócz powyższych form można stosować formy musujące – tabletki, proszki, granulaty. Z kolei starsze dzieci (powyżej 6 r.ż.) mogą przyjmować leki w wielu innych postaciach – tabletek, kapsułek, tabletek do żucia, kapsułek żelowych. Niezwykle istotne jest w tym przypadku dawkowanie. Jeśli chodzi o płyny, to zakłada się, że dziecko do 5 r.ż. przyjmuje do 5 ml, starsze zaś do 10 ml leku jednorazowo. Płyny należy dokładnie odmierzać stosując skalowane łyżeczki lub strzykawki. Trzeba tak podać lek dziecku, by przyjęło pełną dawkę. Łatwiej wygląda sytuacja z czopkami bądź podawanymi starszym dzieciom kapsułkami lub tabletkami, gdyż zawierają one odpowiednią do wieku dawkę substancji czynnej. Należy pamiętać, że nie wolno dzielić stałych form leku gotowego do użycia, jeśli nie jest to jasno określone przez producenta. zwykle występują czopki zawierające różne dawki substancji czynnej, dzięki czemu można dobrać odpowiednią do wagi dziecka, bez konieczności dzielenia czopków. Formy płynne, czopki Kapsułki żelowe, lizaki, leki wziewne Formy płynne stosowane u najmłodszych, są najbardziej uniwersalną postacią leku pediatrycznego. Syropy i zawiesiny ze względu na dobry smak i ładny zapach są dobrze tolerowane przez małe dzieci. Syropy to zwykle stężone roztwory cukru w wodzie (ok 64 proc.) lub w sokach owocowych, ewentualnie w wyciągach roślinnych, w których zawieszona lub rozpuszczona jest substancja lecznicza. Najczęściej stosowane są w leczeniu kaszlu – ziołowe syropy działające osłaniająco na błony śluzowe górnych dróg oddechowych, syropy wykrztuśne lub hamujące odruch kaszlu. Poza tym stosowane są jako nośniki takich substancji czynnych, jak klemastyna, chlorowodorek prometazyny, salbutamol czy hydroksyzyna. Drugą płynną formą są zawiesiny, zawierające głównie związki o działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączkowym, wykazujące dodatkowo działanie przeciwzapalne, ale także takie substancje, jak nifuroksazyd, czy trimetoprim i sulfametoksazol. Obok leków gotowych do użycia częstą postacią leku dla dzieci są proszki lub tabletki do przygotowania zawiesiny. Są to przede wszystkim preparaty zawierające antybiotyki. Taka forma leku wynika z jego niestabilności po przygotowaniu. Okres przydatności przygotowanej już zawiesiny wynosi od 5 do 14 dni, w zależności od leku. Inną postacią leku pediatrycznego są krople. Są to roztwory, nalewki bądź zawiesiny substancji czynnej o stosunkowo dużym stężeniu tej substancji. Z tego względu, oraz przez to, że krople różnych płynów mogą mieć różną wagę i różną objętość, podanie odpowiedniej dawki może być problematyczne. Wygodniejsze jest podawanie dziecku leku w formie stałej o określonej dawce. Oczywiście małym dzieciom nie można podać doustnego środka w stałej postaci, ze względu na niemożliwość połknięcia takiego leku, ale alternatywą dla zawiesin i syropów są czopki. Jest to stała postać leku przeznaczona do wprowadzania do jam ciała. Na rynku 16 W przypadku dzieci w wieku szkolnym dobrym rozwiązaniem jest podawanie leku w formie kapsułki żelatynowej z płynem zawierającym substancję czynną – dzięki doustnym formom stałym pominięty zostaje istotny problem smaku Dzieci w wieku przedszkolnym czy wczesnoszkolnym mogą, o ile nie mają problemów z łykaniem, przyjmować leki w formie kapsułek bądź tabletek, najlepiej drażowanych. Dobrym rozwiązaniem jest podawanie leku w formie kapsułki żelatynowej z płynem zawierającym substancję czynną. Dzięki doustnym formom stałym pominięty zostaje problem smaku. Poza tym nie ma obaw, że przyjmując kilka leków w formie syropu czy zawiesiny, ostateczna ilość płynu jest zbyt duża i dziecko odmówi jego przyjęcia. Im starsze dzieci tym ich wymagania dotyczące leków są większe. Niektóre leki im nie smakują, mogą czuć dyskomfort przyjmując czopki. Dla tych pacjentów technolodzy postaci leków szukają coraz to nowszych rozwiązań. Obok klasycznych postaci pojawiają się nowe – żelki, lizaki, rozpuszczalne gumy do żucia. Na polskim rynku najczęściej są to preparaty witaminowe (żelki, tabletki do ssania), leki zawierające substancje o działaniu antyseptycznym, przeciwbakteryjnym (tabletki do ssania), działającym osłaniająco na górne drogi oddechowe, zawierające wyciągi roślinne (lizaki, landrynkowe tabletki). Takie preparaty podobają się dzieciom, są smaczne, mają ciekawą formę, zazwyczaj ładny kolor. Jednak przyjazne formy leków dla dzieci mają też minusy. Niektóre dzieci traktują je jak słodycze i istnieje niebezpieczeństwo zażycia zbyt dużej dawki. Ostatnią grupą są leki wziewne. Stosowane są w leczeniu alergii i astmy. Dzielą się na aerozole i krople do nebulizacji. Dzieciom nie wolno podawać leku wziewnego bezpośrednio. Aerozole podaje się przez specjalne komory inhalacyjne tzw. tuby, natomiast krople przez nebulizatory. Czas aplikacji dzięki tym urządzeniom zostaje przedłużony. Dziecko, spokojnie oddychając, przyjmuje odpowiednią dawkę leku. ■ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl Farmacja Praktyczna 5 / 2011 W RZECZ R RZECZYWISTOÂCI RZECZYWIST ZE EC CZYWISTO C ZYWIST YWISTO ÂC CII NIC C NIIC C NIE NIE OBNI˚A OBN OBNI˚ OBNI˚ ˚A A SZYBC SZYBCIEJ CIIEJ PIERWSZY LEK W POSTACI KAPSUŁEK OD 6 LAT! Działa przeciwgoràczkowo, przeciwbólowo, przeciwzapalnie. Przeznaczony dla dzieci od 6 lat (o masie ciała od 20 kg). Mi´kka, ˝elowa kapsułka łatwa do połkni´cia. Wygodne dawkowanie: dla dzieci 6-9 lat tylko jedna kapsułka co 8 godzin; dla dzieci 10-12 lat tylko jedna kapsułka co 6 godzin. *sugerowana cena dla pacjenta IBU/211/02-2011 W przypadku goràczki z towarzyszàcymi innymi objawami zapalenia (ból, obrz´k, przekrwienie, wysi´k) ibuprofen powinien byç lekiem pierwszego rzutu! Rekomendacje post´powania w pozaszpitalnych zaka˝eniach układu oddechowego . Narodowy Program Ochrony Antybiotyków 2010. UWAGA! UWAGA! Promocja przy współpracy z: Ibufen Junior (Ibuprofenum) Skład i postaç: Jedna kapsułka mi´kka zawiera 200 mg ibuprofenu. Wskazania: i Ból Bóle ró˝nego ó˝ pochodzenia o nasileniu słabym do umiarkowanego: arkowanego: go: o: bóle bóle głow g y (r((równie˝ głowy ównie˝ ówni e˝ migre m migrenowe migrenowe), igrenowe nowe)), bóle bóle z´bó z´bów, w, bóle bóle mi´Ê mi´Êniow mi´Êniowe, niowe, staw stawowe i kostne, bóle po urazach, nerwobóle, bóle towarzyszàce przezi´bieniu i grypie, bolesne miesiàczkowanie, bóle uszu wyst´pujàce w stanach zapalnych ucha Êrodkowego. Stany goràczkowe ró˝nego go pochodzenia dzenia (mi´dzy dzy innymii w przeb przebiegu rzebiegu iegu grypy grypy, przezi´bienia przezi´bieni lub innyc inn innych chorób zakaênych). Dawkowanie i sposób podawania: Dzieci - maksymalna dawka dobowa ibuprofenu wynosi 20-30 mg na kg mc., podzielona na 3 do 4 pojedynczych dawek. Dzieci od 6 do 9 lat (20-29 kg): dawka poczàtkowa àtkowa 1 kapsułka. łk P Potem Potem, t w razie i potrzeby 1 kapsułka co 8 godzin. Maksymalna dawka dobowa wynosi 3 kapsułki (600 mg ibuprofenu). Dzieci od 10 do 12 lat (30-39 kg): dawka poczàtkowa 1 kapsułka. Potem, w razie potrzeby 1 kapsułka co 6 godzin. Maksymalna dawka dobowa wynosi 4 kapsułki (800 mg ibuprofenu). DoroÊli i młodzie˝ powy˝ej 12 lat (powy˝ej 40 kg): dawka poczàtkowa od 1 do 2 kapsułek. Potem, w razie potrzeby 1 (200 mg) do 2 (400 mg) kapsułek co 4 (dla dawki 200 mg) do 6 godzin (dla dawki 400 mg). Maksymalna dawka dobowa wynosi 6 kapsułek (1200 mg ibuprofenu). Minimalna przerwa pomi´dzy kolejnymi dawkami wynosi 4-6 godzin. Lek podaje si´ podczas lub po posiłkach. Kapsułki nale˝y połknàç w całoÊci, popijajàc szklankà wody. Kapsułek nie nale˝y ˝uç, ssaç, ani rozgryzaç. Bez konsultacji z lekarzem pacjent nie powinien stosowaç produktu dłu˝ej ni˝ 4 dni w przypadku bólu i dłu˝ej ni˝ 3 dni w przypadku goràczki. Produkt leczniczy przeznaczony do doraênego stosowania. Produktu nie nale˝y stosowaç u pacjentów o masie ciała poni˝ej 20 kg. Pacjenci w podeszłym wieku: dostosowanie dawki nie jest wymagane. Pacjentów w podeszłym wieku nale˝y monitorowaç pod wzgl´dem wystàpienia działaƒ niepo˝àdanych. Pacjenci z zaburzeniami czynnoÊci nerek: u pacjentów z łagodnymi i umiarkowanymi zaburzeniami czynnoÊci nerek nie ma potrzeby zmniejszenia dawki. Pacjenci z zaburzeniami czynnoÊci wàtroby: u pacjentów z łagodnymi i umiarkowanymi zaburzeniami czynnoÊci wàtroby nie ma potrzeby zmniejszenia dawki. Przeciwwskazania: Nadwra˝liwoÊç na ibuprofen, lub na któràkolwiek substancj´ pomocniczà. Pacjenci z: reakcjami nadwra˝liwoÊci w wywiadzie (np. skurcz oskrzeli, astma, zapalenie błony Êluzowej nosa, obrz´k naczynioruchowy lub pokrzywka) zwiàzanymi z przyj´ciem kwasu acetylosalicylowego (ASA) lub innych niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), ci´˝kà niewydolnoÊcià wàtroby, ci´˝kà niewydolnoÊcià nerek, chorobà wieƒcowà lub ci´˝kà niewydolnoÊcià serca, krwawieniem z naczyƒ mózgowych lub z innym czynnym krwawieniem, ze skazà krwotocznà lub z niewyjaÊnionymi zaburzeniami układu krwiotwórczego, ci´˝kim odwodnieniem (wywołanym wymiotami, biegunkà lub niewystarczajàcym spo˝yciem płynów. Czynna lub nawracajàca choroba wrzodowa ˝ołàdka i (lub) dwunastnicy lub krwawienie w wywiadzie (dwa lub wi´cej niezale˝ne epizody potwierdzonego owrzodzenia lub krwawienia). Krwawienie lub perforacja przewodu pokarmowego w wywiadzie, zwiàzane z wczeÊniejszym leczeniem NLPZ. Dzieci o masie ciała poni˝ej 20 kg. Ostatni trymestr cià˝y. Ostrze˝enia i zalecane Êrodki ostro˝noÊci: Przyjmowanie produktu leczniczego w najmniejszej skutecznej dawce przez najkrótszy okres konieczny do łagodzenia objawów zmniejsza ryzyko działaƒ niepo˝àdanych. Nale˝y zachowaç ostro˝noÊç u pacjentów z niektórymi schorzeniami, których przebieg mo˝e ulec pogorszeniu: toczeƒ rumieniowaty układowy oraz mieszana choroby tkanki łàcznej - zwi´kszone ryzyko jałowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, wrodzone zaburzenia metabolizmu porfiryn (np. ostra przemijajàca porfiria), zaburzenia ˝ołàdka i jelit i przewlekłe choroby zapalne jelit (wrzodziejàce zapalenie jelita grubego, choroba Crohna), nadciÊnienie t´tnicze i (lub) zaburzenie czynnoÊci serca, poniewa˝ pogorszeniu mo˝e ulec czynnoÊç nerek, zaburzenie czynnoÊci nerek, zaburzenie czynnoÊci wàtroby, bezpoÊrednio po du˝ym zabiegu chirurgicznym, u pacjentów reagujàcych alergicznie na inne substancje, gdy˝ w przypadku zastosowania produktu leczniczego Ibufen Junior wyst´puje u nich równie˝ zwi´kszone ryzyko reakcji nadwra˝liwoÊci, u pacjentów, u których wyst´puje katar sienny, polipy nosa lub przewlekłe obturacyjne zaburzenia oddechowe, gdy˝ istnieje u nich zwi´kszone ryzyko wystàpienia reakcji alergicznych. Reakcje te mogà wystàpiç w postaci napadów dusznoÊci (tak zwana astma analgetyczna), obrz´ku Quinckego lub pokrzywki. Jednoczesne stosowanie z NLPZ, w tym z selektywnymi inhibitorami cyklooksygenazy-2, zwi´ksza ryzyko wystàpienia reakcji niepo˝àdanych, nale˝y zatem takiego połàczenia unikaç. U osób w podeszłym wieku cz´Êciej wyst´pujà reakcje niepo˝àdane po podaniu NLPZ, w szczególnoÊci w postaci krwawienia z przewodu pokarmowego (lub jego perforacji, które to zdarzenia mogà prowadziç do zgonu. Krwawienie, owrzodzenie lub perforacj´ przewodu pokarmowego mogàce zakoƒczyç si´ zgonem, opisywano po zastosowaniu wszystkich NLPZ, w ka˝dym momencie leczenia, z objawami towarzyszàcymi lub bez, lub zdarzeƒ dotyczàcych przewodu pokarmowego w wywiadzie. JeÊli u pacjenta stosujàcego ibuprofen wystàpi krwawienie lub owrzodzenie przewodu pokarmowego, zaleca si´ odstawienie produktu leczniczego. U pacjentów tych leczenie nale˝y rozpoczynaç od najmniejszej dost´pnej dawki. U tych pacjentów, jak równie˝ u pacjentów wymagajàcych jednoczesnego leczenia małymi dawkami kwasu acetylosalicylowego lub innymi substancjami czynnymi mogàcymi zwi´kszaç ryzyko zmian w obr´bie przewodu pokarmowego nale˝y rozwa˝yç leczenie skojarzone z lekami ochronnymi (np. mizoprostol lub inhibitory pompy protonowej). Pacjentom, u których wyst´puje działanie toksyczne dotyczàce przewodu pokarmowego w wywiadzie, szczególnie osobom w podeszłym wieku, zaleca si´ zgłaszanie wszelkich niepokojàcych objawów brzusznych (zwłaszcza krwawienia z przewodu pokarmowego), w szczególnoÊci w poczàtkowych etapach leczenia. Nale˝y zachowaç ostro˝noÊç u pacjentów otrzymujàcych leki mogàce zwi´kszaç ryzyko owrzodzenia lub krwawienia, takie jak doustne kortykosteroidy, leki przeciwzakrzepowe, takie jak warfaryna, selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny lub leki przeciwpłytkowe, takie jak ASA. NLPZ nale˝y podawaç ostro˝nie osobom z chorobami przewodu pokarmowego w wywiadzie (wrzodziejàce zapalenie jelita grubego, choroba Crohna), gdy˝ stany te mogà ulec zaostrzeniu. Bardzo rzadko po zastosowaniu NLPZ opisywano ci´˝kie, niekiedy zakoƒczone zgonem, ci´˝kie reakcje skórne, w tym złuszczajàce zapalenie skóry, zespół Stevens-Johnsona oraz toksyczne martwicze oddzielanie si´ naskórka. Wydaje si´, ˝e pacjenci sà bardziej nara˝eni na tego typu reakcje we wczesnym etapie leczenia, przy czym ujawnienie reakcji w wi´kszoÊci przypadków nast´puje w ciàgu pierwszego miesiàca leczenia. Pacjentowi zaleca si´ zaprzestanie przyjmowania Ibufen Junior w chwili wystàpienia pierwszej wysypki skórnej, zmian na błonach Êluzowych bàdê innych objawów nadwra˝liwoÊci. W wyjàtkowych przypadkach, przyczynà ci´˝kich powikłaƒ infekcyjnych skóry i tkanek mi´kkich mo˝e byç ospa wietrzna. Obecnie nie jest mo˝liwe wykluczenie roli NLPZ w nasileniu tych zaka˝eƒ. W zwiàzku z tym zaleca si´ unikanie stosowania produktu leczniczego Ibufen Junior w przypadku ospy wietrznej. Wymagane jest zachowanie ostro˝noÊci (omówienie z lekarzem lub farmaceutà) przed rozpocz´ciem leczenia u pacjentów nadciÊnieniem t´tniczym w wywiadzie i (lub) niewydolnoÊci serca, gdy˝ w zwiàzku z leczeniem NLPZ opisywano zatrzymywanie płynów, nadciÊnienie t´tnicze oraz obrz´ki. Pacjenci z niekontrolowanym nadciÊnieniem t´tniczym, zastoinowà niewydolnoÊcià krà˝enia, rozpoznanà chorobà niedokrwiennà serca, obwodowymi chorobami t´tnic i (lub) chorobami mózgowo-naczyniowymi powinni byç leczeni ibuprofenem tylko po dokładnym rozwa˝eniu. Podobne rozwa˝ania nale˝y przeprowadziç przed rozpocz´ciem długotrwałego leczenia pacjentów z czynnikami ryzyka chorób sercowo-naczyniowych (np. nadciÊnienie t´tnicze, hiperlipidemia, cukrzyca, palenie tytoniu).Z badaƒ klinicznych i danych epidemiologicznych wynika, ˝e przyjmowanie ibuprofenu, szczególnie w du˝ych dawkach (2400 mg na dob´) przez długi okres czasu mo˝e byç zwiàzane z niewielkim zwi´kszeniem ryzyka zatorów t´tnic (np. zawał serca lub udar). Generalnie, badania epidemiologiczne nie wskazujà, ˝e przyjmowanie małych dawek ibuprofenu (np. 1200 mg na dob´) jest zwiàzane ze zwi´kszeniem ryzyka zawału serca. Bardzo rzadko obserwowane sà ci´˝kie, ostre reakcje nadwra˝liwoÊci (na przykład wstrzàs anafilaktyczny). Po wystàpieniu pierwszych objawów reakcji nadwra˝liwoÊci po przyj´ciu lub podaniu produktu leczniczego Ibufen Junior, nale˝y przerwaç leczenie. Specjalistyczny personel musi wdro˝yç wymagane procedury medyczne odpowiadajàce wyst´pujàcym objawom. Ibuprofen, substancja czynna produktu leczniczego Ibufen Junior, mo˝e tymczasowo hamowaç czynnoÊç płytek krwi (agregacj´ trombocytów). Z tego wzgl´du zaleca si´, by pacjentów z zaburzeniami krzepni´cia uwa˝nie monitorowaç. W przypadku długotrwałego stosowania produktu leczniczego Ibufen Junior, wymagane jest regularne kontrolowanie parametrów wskaêników czynnoÊci wàtroby, czynnoÊci nerek oraz morfologii krwi. W wyniku długotrwałego stosowania leków przeciwbólowych, mogà wystàpiç bóle głowy, których nie nale˝y leczyç zwi´kszonymi dawkami tego produktu leczniczego. Ogólnie regularne przyjmowanie leków przeciwbólowych, zwłaszcza skojarzenie kilku przeciwbólowych substancji czynnych, mo˝e prowadziç do nieodwracalnego uszkodzenia nerek z ryzykiem niewydolnoÊci nerek (nefropatia analgetyczna). Ryzyko to mo˝e wzrosnàç w przypadku obcià˝enia fizycznego z utratà soli i odwodnieniem. Z tego wzgl´du nale˝y tego unikaç. W przypadku jednoczesnego spo˝ycia alkoholu, działania niepo˝àdane zwiàzane z substancjà czynnà, w szczególnoÊci te odnoszàce si´ do przewodu pokarmowego lub oÊrodkowego układu nerwowego, mogà ulec nasileniu podczas stosowania NLPZ. Istniejà pewne dowody, i˝ leki hamujàce cyklooksygenaz´ (odpowiedzialnà za syntez´ prostaglandyn) mogà powodowaç zaburzenia płodnoÊci u kobiet poprzez oddziaływanie na owulacj´. Działanie to jest przemijajàce po zakoƒczeniu terapii. Podczas stosowania ibuprofenu notowano pojedyncze przypadki toksycznej amblyopii. Ten produkt leczniczy zawiera sorbitol. Ze wzgl´du na zawartoÊç maltitolu, pacjenci z rzadkà, dziedzicznà nietolerancjà fruktozy nie powinni przyjmowaç tego produktu leczniczego. Produkt zawiera 10,5 mg potasu w jednej kapsułce, co nale˝y uwzgl´dniç u pacjentów z zaburzeniami czynnoÊci nerek lub u pacjentów, u których poda˝ potasu w diecie jest kontrolowana. Działania niepo˝àdane: Wykaz poni˝szych działaƒ niepo˝àdanych zawiera wszystkie działania niepo˝àdane, zaobserwowane podczas leczenia ibuprofenem, równie˝ te wyst´pujàce po długotrwałej terapii du˝ymi dawkami, stosowanej u pacjentów z chorobà reumatycznà. Podane cz´stoÊci wyst´powania, wykraczajàce poza bardzo rzadkie doniesienia, dotyczà krótkotrwałego stosowania dawek dobowych do maksymalnej dawki 1200 mg ibuprofenu w postaci doustnej oraz do maksymalnej dawki 1800 mg w postaci czopków doodbytniczych. W odniesieniu do poni˝szych reakcji niepo˝àdanych na produkt leczniczy, nale˝y pami´taç, ˝e sà one w zdecydowanej wi´kszoÊci zale˝ne od dawki, a ich wyst´powanie jest indywidualnie zmienne. Najcz´Êciej obserwowane reakcje niepo˝àdane dotyczà przewodu pokarmowego zakoƒczone zgonem. Wystàpiç mogà owrzodzenia, perforacja czy krwawienie z przewodu pokarmowego, niekiedy o skutku Êmiertelnym, w szczególnoÊci u osób w podeszłym wieku Po podaniu produktu leczniczego opisywano wyst´powanie nudnoÊci, wymiotów, biegunki, wzd´cia z oddawaniem gazów, zaparcia, niestrawnoÊci, bólu brzucha, smolistych stolców, krwawych wymiotów, wrzodziejàcego zapalenia błony Êluzowej jamy ustnej, zaostrzenia zapalenia jelita grubego i choroby Crohna. Mniej cz´sto obserwowano zapalenie błony Êluzowej ˝ołàdka. Ryzyko krwawienia z przewodu pokarmowego jest w szczególny sposób zale˝ne od zakresu dawek oraz od czasu stosowania produktu leczniczego. W zwiàzku z leczeniem NLPZ zgłaszano wyst´powanie obrz´ków, nadciÊnienia t´tniczego i niewydolnoÊci serca. Z badaƒ klinicznych i danych epidemiologicznych wynika, ˝e przyjmowanie ibuprofenu, szczególnie długotrwale w du˝ych dawkach (2400 mg na dob´) mo˝e byç zwiàzane z niewielkim zwi´kszeniem ryzyka zatorów t´tnic (np. zawał serca lub udar). Cz´sto ( 1/100 do <1/10): Zgaga, bóle brzucha, nudnoÊci, wymioty, wzd´cia z oddawaniem gazów, biegunka, zaparcia i niewielkie krwawienie z przewodu pokarmowego, mogàce prowadziç w wyjàtkowych przypadkach do niedokrwistoÊci. Niezbyt cz´sto ( 1/1 000 do <1/100): Reakcje nadwra˝liwoÊci z wysypkà skórnà i Êwiàdem, jak równie˝ napady dusznoÊci (mo˝liwe wystàpienie w połàczeniu ze spadkiem ciÊnienia t´tniczego). Pacjenta nale˝y poinformowaç, by w takim przypadku natychmiast powiadomił lekarza i nie przyjmował wi´cej produktu leczniczego Ibufen Junior; bóle i zawroty głowy, bezsennoÊç, pobudzenie, rozdra˝nienie lub zm´czenie; zaburzenia widzenia; Owrzodzenia przewodu pokarmowego, potencjalnie z krwawieniem i perforacjà; wrzodziejàce zapalenie błony Êluzowej jamy ustnej, zaostrzenie zapalenia jelita grubego oraz choroby Crohna zapalenie błony Êluzowej ˝ołàdka. Rzadko ( 1/10 000 do <1/1 000): Szumy uszne; uszkodzenia tkanki nerki (martwica brodawek) oraz zwi´kszenie st´˝enia kwasu moczowego we krwi. Bardzo rzadko (<1/10 000): Opisywano zaostrzenie zwiàzane z zaka˝eniem stanów zapalnych (np. wystàpienie martwiczego zapalenia powi´zi) powiàzane ze stosowaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Jest to byç mo˝e zwiàzane z mechanizmem działania niesteroidowych leków przeciwzapalnych. JeÊli podczas stosowania produktu leczniczego Ibufen Junior wystàpià lub nasilà si´ objawy zaka˝enia, pacjentowi nale˝y zaleciç niezwłoczne zgłoszenie si´ do lekarza. Nale˝y oceniç, czy istniejà wskazania do zastosowania leczenia przeciwinfekcyjnego (antybiotykoterapia). Podczas stosowania ibuprofenu obserwowano objawy aseptycznego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych ze sztywnoÊcià karku, bólem głowy, nudnoÊciami, wymiotami, goràczkà lub zaburzeniami ÊwiadomoÊci. Wydaje si´, i˝ predyspozycj´ do tego wykazujà pacjenci z zaburzeniami autoimmunologicznymi (SLE, mieszana choroba tkanki łàcznej). Zaburzenia układu krwiotwórczego (niedokrwistoÊç, leukopenia, małopłytkowoÊç, pancytopenia, agranulocytoza). Pierwszymi objawami mogà byç goràczka, ból gardła, powierzchowne rany w jamie ustnej, dolegliwoÊci grypopodobne, ci´˝kie osłabienie, krwawienia z nosa oraz krwawienia skórne. Podczas długotrwałej terapii nale˝y regularne weryfikowaç wskaêniki morfologii krwi. Ci´˝kie, uogólnione reakcje nadwra˝liwoÊci. Mogà one wystàpiç jako obrz´k twarzy, obrz´k j´zyka, obrz´k wewn´trzny krtani z upoÊledzeniem dro˝noÊci dróg oddechowych, niewydolnoÊci oddechowej, przyspieszenia czynnoÊci serca, spadku ciÊnienia krwi, do zagra˝ajàcego ˝yciu wstrzàsu włàcznie. JeÊli wystàpi jeden z powy˝szych objawów, co mo˝e zdarzyç si´ ju˝ po pierwszym zastosowaniu produktu leczniczego, konieczna jest natychmiastowa pomoc lekarza. Reakcje psychotyczne, depresja. Kołatanie serca, niewydolnoÊç serca, zawał mi´Ênia sercowego, udar. NadciÊnienie t´tnicze. Zapalenie przełyku, zapalenie trzustki, tworzenie si´ przeponopodobnych zw´˝eƒ jelita. Pacjenta nale˝y poinformowaç, by w przypadku wystàpienia ostrego bólu nadbrzusza, smolistych stolców lub krwawych wymiotów odstawił produkt leczniczy i natychmiast zgłosił si´ do lekarza. Zaburzenia czynnoÊci wàtroby, uszkodzenie wàtroby, w szczególnoÊci po długotrwałym leczeniu, niewydolnoÊç wàtroby, ostre zapalenie wàtroby. Reakcje p´cherzowe, w tym zespół Stevens-Johnsona i toksyczne martwicze oddzielanie si´ naskórka. W wyjàtkowych przypadkach, podczas zaka˝enia wirusem ospy wietrznej mogà wystàpiç ci´˝kie zaka˝enia skóry i powikłania dotyczàce tkanek mi´kkich (patrz równie˝ "Zaka˝enia i zara˝enia paso˝ytnicze"). Tworzenie si´ obrz´ków, w szczególnoÊci u pacjentów z nadciÊnieniem t´tniczym lub niewydolnoÊcià nerek, zespół nerczycowy, Êródmià˝szowe zapalenie nerek, któremu mo˝e towarzyszyç ostra niewydolnoÊç nerek. Z tego wzgl´du nale˝y regularne weryfikowaç czynnoÊç nerek. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma S.A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu nr 17754 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48 22 364 61 00; fax. +48 22 364 61 02. www.polpharma.pl. Lek wydawany bez recepty. REKLAMA Opieka farmaceutyczna Zaparcia – problem pacjentów powyżej 50. roku życia W przypadku zaparć, schorzenia bagatelizowanego przez wielu pacjentów, bardzo dużą rolę odgrywa dogłębna wiedza i współpraca farmaceutów z pacjentem, bowiem to do nich po poradę trafia większość pacjentów. C autor: mgr farm. Agnieszka Maj Chociaż zaparcia są dziś niezwykle powszechną dolegliwością, spotykaną już nawet u niemowląt i starszych dzieci, pacjenci mówią o nich niechętnie. Często to temat intymny i nieco wstydliwy. A przecież w zależności od kraju cierpi na nie od 25 do 50 proc. populacji, co więcej, skala występowania tej dolegliwości ciągle narasta. Po pomoc do apteki Z badań wynika, że pacjenci cierpiący na zaparcia najczęściej kierują się po pomoc do swojej zaufanej apteki. W przypadku osób, które decydują się na zakup środków pomocnych w zaparciach, aż co trzecia osoba korzysta z porad farmaceuty, a jedynie co piąta o pomoc prosi lekarza pierwszego kontaktu. Zaledwie 9 proc. rozmawia o problemie z lekarzem specjalistą. Aż 9 na 10 pacjentów kupuje środki na zaparcia właśnie w aptece. Problem kobiet po 50 r.ż. Według powszechnie dostępnych statystyk na zaparcia częściej cierpią kobiety niż mężczyźni. Podlegają one bowiem Populacja dorosłych osób cierpiących na zaparcia, w zależności od kraju sięga dziś od 25 do nawet 50 proc. i rośnie wraz z wiekiem pacjentów 18 przemianom hormonalnym związanym z okresem menopauzy, stosują diety odchudzające, a także częściej niż mężczyźni przyjmują leki mogące wywoływać zaparcia. Wraz z wiekiem problemy te pogłębiają się m.in. na skutek dysfunkcji jelita grubego. Potwierdzają to badania Target Group Index, przeprowadzone przez Millward Brown, z których wynika, że aż 71 proc. ankietowanych deklarujących problem z zaparciami w ciągu ostatnich trzech miesięcy stanowiły właśnie kobiety, z czego najliczniej reprezentowaną grupą były panie powyżej 50. r.ż. O problemie możemy mówić, gdy stolce oddawane są rzadziej niż trzy razy w tygodniu i/lub są zbite i twarde. Pojawić się może również bolesność brzucha i uczucie niepełnego wypróżnienia. To sygnały, że układ pokarmowy nie funkcjonuje tak jak powinien. Przyczyny zaparć Zaparcia wywołują często czynniki zależne od samego pacjenta (tzw. przyczyny zewnątrzustrojowe) tj. mało aktywny tryb życia, nieprawidłowa dieta, przyjmowanie niektórych leków (np. trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych, moczopędnych, blokerów kanału wapniowego, opioidowych leków przeciwbólowych, leków antycholinergicznych) czy choćby zły nawyk odkładania wizyty w toalecie na później z powodu nadmiaru zajęć lub np. w wyniku unikania toalet publicznych. Nieodpowiadanie na fizjologiczne poranne potrzeby ciała doprowadzić może do zaniku tego zdrowego dla każdego organizmu odruchu, a efektem są zaparcia nawykowe (czynnościowe), które szybko mogą przejść w chroniczne. Do przyczyn dolegliwości wewnątrzustrojowych należą m.in. zaburzenia metaboliczne, hormonalne, neurologiczne. Zaparcia nie są w tym przypadku chorobą, a jedynie objawem, który może towarzyszyć wielu schorzeniom i zawsze należy je wykluczyć, przed rozpoczęciem leczenia. Farmacja Praktyczna 5 / 2011 Opieka farmaceutyczna wybrało tę drogę walki z problemem. Częstość stosowania ziół i herbat na zaparcia systematycznie wzrasta (badania Omnibus 2008 r. i 2007 r.). Pozytywny jest fakt, że coraz więcej osób decyduje się również wprowadzić do diety więcej warzyw i owoców. Ponad połowa kobiet korzystających z leków i ziół na zaparcia, jest w wieku powyżej 50 lat i chętnie kupuje produkty tanie (35 proc. wśród nich stanowią emerytki i rencistki). Warto pamiętać o tych zależnościach polecając pacjentce konkretny środek na zaparcia. Zioła, ziółka Warto uczulić pacjentów, by nie lekceważyli problemu – nieleczone zaparcia mogą bowiem prowadzić do wielu poważnych schorzeń, m.in. zespołu leniwego jelita, hemoroidów, polipów jelita Nieprawidłowa dieta Powszechnie uważa się, że podstawową przyczyną zaparć jest jednak niewłaściwe odżywianie. Zbyt wysoka zawartość tłuszczów w pokarmach, wysokie spożycie węglowodanów prostych, zbyt mała ilość płynów (poniżej 2 l dziennie) oraz błonnika pokarmowego to nagminne nieprawidłowości w naszej diecie. Na zaparcia pomoże aktywny styl życia, na początek mogą to być choćby codzienne spacery, ale podstawą jest zmiana żywieniowych przyzwyczajeń: regularne posiłki, rezygnacja z używek takich jak kawa czy alkohol, ograniczone spożywanie słodyczy, potraw mącznych i mięsa, picie przynajmniej 2 litrów wody dziennie. Wybór pacjentów Jeżeli mimo zmiany diety i stylu życia zaparcia wciąż nie znikają pacjenci dodatkowo wspomagają się środkami przeczyszczającymi. Najczęściej wybierane są tabletki ziołowe i zioła do zaparzania. Aż 7 na 10 osób cierpiących na zaparcia 20 Spośród dostępnych w aptece środków najczęściej wybierane są preparaty z kruszyną, senesem lub rzewieniem. Te znane od stuleci leki przeczyszczające zawdzięczają swoje działanie obecności tzw. antrazwiązków, które powodują drażnienie jelita i w efekcie pobudzają ruchy perystaltyczne jelit. Działanie następuje po 8-12 godzinach. Są to bardzo skuteczne i przy prawidłowym stosowaniu, bezpieczne leki, należy jednak uprzedzić pacjenta, że środki z tej grupy mogą być używane do 7 dni i wymagają robienia przerw w stosowaniu. Długotrwałe przyjmowanie senesu lub rzewienia może wywoływać uszkodzenie śluzówki jelita grubego i osłabiać jego ruchliwość (paradoksalne zwiększenie skłonności do zaparć), a także doprowadzić do poważnych zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej (hipokalemii). Należy także informować pacjentów o ryzyku interakcji w przypadku jednoczesnego stosowania tych preparatów z diuretykami tiazydowymi, glikozydami nasercowymi, lekami antyarytmicznymi. Leki przeczyszczające stosuje się doraźnie i jeśli zaparcia przedłużają się konieczna jest wizyta u lekarza. Należy również pamiętać, aby leczenie tego typu preparatami rozpoczynać od najmniejszych zalecanych dawek i dopiero, jeśli oczekiwany efekt nie nastąpi, zwiększyć dawkę. Najpopularniejsze preparaty można znaleźć zarówno w formie tabletek/kapsułek jak i ziół do zaparzania, również w wygodniejszych w przygotowaniu – saszetkach. Pacjenci często zwracają także uwagę na smak produktów – część z nich jest dość gorzka i ma nieprzyjemny smak. Coraz większą popularność zyskują więc bezsmakowe i bezzapachowe kapsułki czy herbaty o owocowym smaku. Pozostałe grupy i formy leków są rzadziej wybierane. Mogą to być osmotyczne środki przeczyszczające, solne środki przeczyszczające zawierające siarczan magnezu i fosforan sodowy (wlewki doodbytnicze), parafina płynna, czy działająca na zasadzie osmotycznej laktuloza. Leki należy dobrać na podstawie wywiadu z pacjentem, biorąc pod uwagę ewentualne ryzyko interakcji, uwzględniając również indywidualny dobór dawki wywołującej pożądany efekt. Pamiętajmy, że problemu nie należy bagatelizować, gdyż nieleczone zaparcia mogą prowadzić m.in. do zespołu leni■ wego jelita, hemoroidów, polipów jelita. Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl Farmacja Praktyczna 5 / 2011 Opieka farmaceutyczna Problemy z oczami wieku średniego i później Częstość występowania wielu schorzeń okulistycznych wzrasta wraz z wiekiem. Wydłużanie się średniej życia sprawia, że takie choroby oczu, jak np. AMD – zwyrodnienie plamki związane z wiekiem, zaćma czy jaskra stają się coraz powszechniejsze. autor: dr Katarzyna Kaszuba-Bartkowiak P Po ukończeniu 40. roku życia standardem powinny być regularne kontrole okulistyczne, przynajmniej raz na dwa lata. Należy zdać sobie sprawę z tego, iż wiele schorzeń okulistycznych w początkowej fazie przebiega bezobjawowo, nie powodując żadnych subiektywnych dolegliwości. Wczesne rozpoznanie pozwala na podjęcie odpowiedniego leczenia, tym bardziej, że w przypadku takich chorób jak AMD czy jaskra otwartego kąta, leczenie jedynie zapobiega postępowi choroby bądź go spowalnia. W zaawansowanych stadiach tych chorób zmiany są często nieodwracalne, dlatego takie objawy jak pogorszenie widzenia, mroczek centralny czy zawężanie się pola widzenia powinny być sygnałem do jak najszybszej kontroli okulistycznej. Dodatkowo olbrzymią rolę odgrywa wśród pacjentów świadomość czynników ry- Po ukończeniu 40. r.ż. standardem powinny być regularne kontrole okulistyczne, przynajmniej raz na 2 lata – warto pamiętać, że wiele schorzeń w początkowej fazie przebiega bezobjawowo, nie powodując żadnych subiektywnych dolegliwości www.farmacjapraktyczna.pl zyka zachorowania na jaskrę czy AMD. Naczyniowe czynniki ryzyka, takie jak niskie ciśnienie krwi, nadciśnienie tętnicze, zimne dłonie i stopy (objaw Raynauda) oraz migreny zwiększają ryzyko zachorowania na jaskrę. W przypadku AMD podstawowe znaczenie dla zwiększonej zachorowalności ma nieprawidłowa dieta (uboga w antyoksydanty, luteinę i kwasy omega – 3), palenie tytoniu oraz noszenie okularów bez filtrów UV [1]. Świadomość występowania tych chorób w najbliższej rodzinie również powinna skłonić pacjenta do regularnych badań okulistycznych. W zaćmie, w przeciwieństwie do jaskry czy AMD, leczenie chirurgiczne nawet bardzo zaawansowanej, niepowikłanej zaćmy (nie związanej z urazem czy cukrzycą) pozwala znacznie poprawić ostrość wzroku i umożliwia pacjentowi powrót do aktywności zawodowej. Cukrzyca jest kolejnym schorzeniem, którego częstość występowania znacznie wzrasta wśród osób w wieku produkcyjnym. Jest chorobą ogólnoustrojową powodującą wiele powikłań ze strony narządu wzroku. Wprowadzenie insuliny do lecznictwa spowodowało szybki wzrost populacji ludzi chorych na cukrzycę, znacznie przedłużyło okres ich przeżycia, a w związku z tym wzrosła liczba powikłań naczyniowych tej choroby, głównie ocznych. Pacjenci z cukrzycą powinni przechodzić regularne badania przesiewowe w kierunku retinopatii raz do roku. Powikłania oczne zbyt późno wykryte bądź nieodpowiednio leczone mogą prowadzić do utraty wzroku. Odpowiednio wcześnie podjęte leczenie laserowe w większości przypadków pozwala zapobiec rozwojowi ciężkiej retinopatii cukrzycowej. Jednym z podstawowych warunków powodzenia terapii jest edukacja pacjenta oraz prawidłowa współpraca między lekarzem okulistą, diabetologiem i pacjentem, ponieważ leczenie jest długotrwałe i wieloetapowe [2]. Do chorób pochodzenia naczyniowego częściej dotyczących osób starszych należą zakrzepowe choroby naczyń żylnych, przede wszystkim zakrzep żyły 21 REKLAMA Opieka farmaceutyczna Pacjenci z cukrzycą powinni przechodzić regularne badania przesiewowe w kierunku retinopatii raz do roku – odpowiednio wcześnie podjęte leczenie laserowe w większości przypadków pozwala zapobiec rozwojowi ciężkiej retinopatii cukrzycowej środkowej siatkówki lub jej gałązki. Średni wiek pacjentów w chwili wystąpienia zakrzepu to szósta dekada życia. U pacjentów występuje nagła, bezbolesna, zwykle jednostronna utrata wzroku, która może być poprzedzona kilkudniowymi zaburzeniami widzenia. W badaniu okulista stwierdza charakterystyczny dla zakrzepu obraz dna oka. Za główne czynniki ryzyka rozwoju zakrzepu naczyń żylnych siatkówki uznaje się nadciśnienie tętnicze, schorzenia serca i układu krążenia, otyłość, cukrzycę i jaskrę otwartego kąta. Rokowanie u pacjentów z zakrzepem powinno być ostrożne, gorzej rokuje postać niedokrwienna zakrzepu niż postać bez niedokrwienia. Występowanie powikłań zakrzepu – torbielowatego obrzęku plamki i wtórnej jaskry neowaskularnej, dodatkowo pogarsza rokowanie. Inne schorzenia okulistyczne częściej występujące u osób po 50. roku życia to idiopatyczne błony nasiatkówkowe, zespół trakcji witreoretinalnej i idiopatyczny otwór plamki. Schorzenia te związane są z niepełnym odłączeniem ciała szklistego, powodującym pociąganie siatkówki w okolicy plamki. Pacjenci skarżą się na zniekształ- 22 cenie obrazu, mikropsje (pomniejszenie obrazu), jednooczne dwojenie i pogorszenie widzenia różnego stopnia (3). Badanie OCT pozwala dokładnie postawić rozpoznanie. Leczenie jest głównie chirurgiczne. Wiek jest podstawowym czynnikiem ryzyka wystąpienia przedniej niedokrwiennej neuropatii nerwu wzrokowego (AION) z olbrzymiokomórkowym zapaleniem tętnic (GCA). Większość pacjentów jest w wieku 60 lub powyżej 60 lat. Inne czynniki ryzyka to nadciśnienie tętnicze, hipercholesterolemia, cukrzyca i palenie tytoniu. U pacjentów występuje nagła, bezbolesna utrata widzenia z typowym obrazem tarczy nerwu wzrokowego i zmianami w polu widzenia. Mogą występować przejściowe epizody utraty widzenia poprzedzające stałą utratę widzenia w zajętym oku. Proces chorobowy w krótkim czasie obejmuje drugie oko. Z objawami okulistycznymi współwystępują objawy układowe, np. bóle głowy, bóle mięśniowe, złe samopoczucie, utrata masy ciała, nadwrażliwość skóry głowy przy dotyku czy czesaniu, bóle żuchwy, szyi lub ucha [4]. W leczeniu stosuje się dożylną terapię dużymi dawkami sterydów. Rokowanie jest złe, powrót widzenia w chorym oku jest niezwykle rzadki, wcześnie zastosowane leczenie zmniejsza ryzyko utraty widzenia w drugim oku. W starszej grupie pacjentów zdecydowanie częściej występuje jaskra pierwotnie zamkniętego kąta (ostry atak jaskry). Pierwotne zamknięcie kąta jest rzadkie u chorych poniżej 40. r.ż.; jego występowanie wzrasta z każdym dziesięcioleciem powyżej tego wieku. To zwiększenie zachorowalności zostało wyjaśnione przez zmieniające się z wiekiem warunki anatomiczne w oku – wzrost grubości soczewki i jej przesunięcie ku przodowi oraz wynikające z tego zwiększone przyleganie tęczówki do soczewki. Powoduje to wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego do takich wartości, że oko staje się twarde jak kamień, występuje bardzo silny ból oka i głowy, pogorszenie widzenia oraz wrażenie występowania kół tęczowych wokół źródeł światła, a także nudności i wymioty. Charakterystyczny obraz przedniego odcinka w lampie szczelinowej i wartość ciśnienia wewnątrzgałkowego rzędu 40-80 mmHg potwierdza rozpoznanie. Leczenie musi być podjęte natychmiast. Leczenie laserowe – irydotomia laserowa jest tu leczeniem z wyboru. Ryzyko rozwoju ostrego ataku zamknięcia kąta w nieleczonym drugim oku w ciągu następnych 5-10 lat wynosi od 40-80 proc. Tak więc i w drugim oku powinna być przeprowadzona profilaktyczna irydotomia. Leczenie chirurgiczne stosuje się wówczas gdy leczenie laserowe okazuje się nieskuteczne. ■ Piśmiennictwo 1. Bressler N.M., Bressler S.B.: Preventive ophthalmology: age-related macular degeneration. Ophthalmology. 1995; 102: 1206-1211. 2. Kęcik T. i wsp.: Powikłania oczne w cukrzycy – uwagi praktyczne. Terapia. 2000; 11: 30-31. 3. Hikichi T., Yoshida A., Trempe C.L.: Course of vitreomacular traction syndrome. Am J Ophthalmol. 1995; 119: 55-61. 4. Szaflik J., Grabska-Liberek I., Izdebska J.: Stany nagłe w okulistyce. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004. Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl Farmacja Praktyczna 5 / 2011 Psychologia Złość na wodzy „Emocje są solą życia”, można rzec, parafrazując Hansa Selyego, twórcę pojęcia stresu. Radość, miłość – z pewnością. A te „negatywne”? Kto wie, jak smakuje wściekłość czy nienawiść, wie, ile zła mogą wyrządzić. Czy zatem należy się ich pozbyć? Nie! Trzeba się tylko nauczyć z nimi właściwie obchodzić. Złość to jedna z najniebezpieczniejszych emocji. Spróbujmy przyjrzeć się jej z perspektywy pierwszego stołu. autor: dr Tomasz Skalski socjolog, wykładowca Uniwersytetu Śląskiego, Wyższej Szkoły Biznesu w Dąbrowie Górniczej i Wyższej Szkoły Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach, trener zarządzania i technik menedżerskich Z Złość to uczucie kłopotliwe. Nie można przecież złościć się na pacjentów; równie niedopuszczalne jest złoszczenie się na kolegę-współpracownika. Czy samo nieokazywanie emocji pozwala się ich pozbyć czy choćby zmniejszyć ich natężenie? Przypomnijmy sobie pacjenta, który krzykiem domaga się wydania błędnie zapisanego leku lub też oskarża nas o prywatną złośliwość czy nieudolność z powodu decyzji, którą podjęło ministerstwo... Wyobraźmy sobie kolegę, który przed chwilą dostał od nas reprymendę, a teraz, obserwując ten konflikt z pacjentem, uśmiecha się pod nosem „ze złośliwą satysfakcją”. I już jest jasne, że zachowanie „spokoju” może odbyć się tylko z najwyższym wysiłkiem! Dodajmy, że wysiłek ten kosztuje, a opłata pobierana jest w najcenniejszej znanej walucie: zdrowia. Tłumienie złości, naucza psychologia, jest równie szkodliwe, jak jej niepohamowana ekspresja. Może więc sięgnąć po sprawdzony sposób i odreagować w samotności? Niektórzy sądzą, że złość to wewnętrzny czajnik, z którego Wykrzyczane do ściany przekleństwo, kopniak w fotel czy „karate na poduszce” nie tylko nie wyciszają emocji, ale uczą agresywnych reakcji i zwiększają szansę, że za którymś razem poduszkę zastąpi ktoś z otoczenia! 24 dla równowagi trzeba czasem upuścić parę. Współczesna psychologia mówi jednak: to błąd! Wykrzyczane do ściany przekleństwo, kopniak w fotel czy karate na poduszce nie tylko nie wyciszają emocji, ale uczą agresywnych reakcji i zwiększają szansę, że za którymś razem poduszkę zastąpi ktoś z otoczenia! Gdy więc Mark Twain pisał: „Kiedy się złościsz, policz do pięciu, kiedy bardzo się złościsz, przeklinaj” – miał rację tylko w (pierwszej) połowie. Co więc robić, gdy wzbiera wewnętrzne tsunami? Na szczęście istnieje sposób radzenia sobie ze złością, a można go opisać w postaci kilku kroków-przykazań, prowadzących, jak to w edukacji, od wiedzy poprzez umiejętności po odpowiednią postawę. Po pierwsze: uświadom sobie rzeczywistą naturę złości (wiedza) Trzeba koniecznie zerwać z dwoma przekonaniami. Z wyobrażeniem „wewnętrznego czajnika” i z wizją złości, jako czegoś przychodzącego z zewnątrz (np. złe myśli jako efekt podpowiedzi jakiegoś chochlika). Takie przekonania usprawiedliwiają tylko złe reakcje. Złość pochodzi z naszego wnętrza i jest normalnym przejawem życia psychicznego. „Negatywne” – od teraz będziemy mówić „trudne” – emocje lepiej rozumieć jako „system wczesnego ostrzegania”. Pojawiają się one zanim racjonalna część mózgu przeprowadzi swoje żmudne analizy sytuacji i dostarczają ważnych informacji: że ktoś nas rani, że ktoś łamie reguły, że trzeba coś zmienić. Te dane są ważne i nie wolno ich ignorować, ale też nie wolno z ich powodu wysadzać świata w powietrze! Do tego zaś potrzebna jest pewna umiejętność, o której poniżej. Po drugie: naucz się rozpoznawać wczesne oznaki złości Chodzi o umiejętność samoobserwacji w trudnych chwilach. Nie jest to proste, dlatego na początku wskazana jest praca w trybie offline (po fakcie). Wystarczy poświęcić co dzień trochę czasu na przypomnienie sobie i opisanie wszystkich większych emocjonalnych wybuchów. Co mnie sprowoko- Farmacja Praktyczna 5 / 2011 Psychologia wało, jakie były pierwsze symptomy, jakie były „gorące myśli”, które natychmiast same cisnęły się do głowy? Stworzony w ten sposób bezcenny katalog sytuacji i reakcji – pozwoli z czasem znacznie poprawić bieżącą zdolność rozpoznawania złości. Wyposażony w takie oprogramowanie system ostrzegania przed tsunami już działa; wystarczy, że znajdzie się kompetentny operator, który będzie obserwował wskaźniki: Uwaga: jest roztrzęsienie, napięcie mięśni: pierwszy sygnał! Mówię przez zaciśnięte zęby, mam ochotę go kopnąć – sygnał drugi! Czuję ucisk w piersiach, mówię (lub wykrzykuję) rzeczy, o których wiem, że to nieprawda – sygnał nr 3! Teraz trzeba podjąć odpowiednie środki. Po trzecie: z wiedzy o złości, jako części systemu wczesnego ostrzegania, powinna wyniknąć jej akceptacja Złość jest częścią mnie i jest mi potrzebna. Jeśli potraktuję ją jako źródło informacji, nie zrobi krzywdy ani mnie (w końcu to tylko część mojego profesjonalnego wyposażenia!), ani innym. Istnieją proste techniki pozwalające uniknąć niszczycielskiej fali. Najprostsza to robienie sobie przerw. Ostrzegawcze sygnały powinny automatycznie włączać program: „chwila na oddech i przemyślenie taktyki”. Oddech warto potraktować dosłownie – w silnym wzburzeniu oddychamy szybko i płytko albo wcale. Kilka spokojnych, głębokich oddechów w trudnej sytuacji – warto dołączyć też liczenie w myśli, najlepiej wspak – jest jak dodatkowy falochron! Drugi punkt programu to śledzenie automatycznych „gorących myśli”, które w systemie są niczym zakłócenia. Najniebezpieczniejsze z nich to przypisywanie sobie racji, sprawiedliwe oburzenie, niska samoocena i błyskawiczne osądzanie innych. Trzeba wypracować w sobie nawyk „transformacji” takich sygnałów. Myśl „przecież to oczywiste, dlaczego on tego nie widzi?!” trzeba zmienić np. w taką „jestem wzburzony, dlatego widzę tylko swoją rację, która jest częścią prawdy”. Myśli w stylu „jak ona mogła tak powiedzieć/zrobić?!” – w „co w moim zachowaniu/sytuacji każe jej tak myśleć, tak mówić, tak się zachowywać”. Albo: „Czy aby nie traktuję tego zbyt serio, zbyt osobiście?”. Święte oburzenie jest sygnałem traktowania siebie zbyt serio – każda, nawet przypadkowa, zniewaga brana jest wtedy osobiście. Podobnie jest z niską samooceną. Zamiast: „Traktują mnie jak byle co”, warto pomyśleć: „Mam dla siebie zbyt wiele szacunku, żeby uznać to za prawdziwą obrazę”. A oceniające myśli w tylu: „Jak można być tak niemądrym, ślepym, zadufanym w sobie?!” itp. Otóż takie myśli warto potraktować jak widok z lustra, osobiste ostrzeżenie. Jak dowodzi doświadczenie psychoanalityków, najbardziej drażni nas u innych nie to, co ich od nas różni (czy wysoki musi się złościć na niskich?), ale te cechy i zachowania, których nie chcemy zauważyć u siebie! Jeśli sam bywam nieuczciwy, ale nie chcę się przed sobą przyznać, wszędzie będę widział kombinatorów; jeśli się boję, zamiast własnej czujności zobaczę, że wszyscy mnie obserwują, itd. Nazywa się to słusznie mechanizmem projekcji – zamieńmy zatem projektor na wewnętrzny monitor, a wszystko się zmieni. www.farmacjapraktyczna.pl Pracę nad złością trzeba potraktować jak program treningowy: opanowanie żywiołu wymaga wielokrotnych ćwiczeń, ale warto je podjąć, bowiem z czasem pozwolą odnaleźć panaceum dla destruktywnej złości Podsumowanie Można zadać pytanie: skoro to takie proste, to dlaczego tego nie robimy? Odpowiedź jest oczywista: bo to wcale nie jest proste! Pracę nad złością trzeba potraktować jak program treningowy: opanowanie żywiołu wymaga wielokrotnych ćwiczeń. Ale warto je podjąć, bowiem z czasem pozwolą odnaleźć jedyne panaceum dla destruktywnej złości, jakim jest spokojna praca nad problemami, które leżą u źródeł przykrych sytuacji. ■ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl 25 Prowadzenie apteki Kłopotliwa kodeina Codeinum phosphoricum to substancja, która nadal przysparza farmaceutom niemało trudności. Wielu z nas zastanawia się, na jakich receptach można ją wypisywać, jak ją przechowywać i ewidencjonować, aby ewentualna wizyta inspektora farmaceutycznego przebiegła bez problemów. Skąd te wątpliwości? Otóż kodeina należy do substancji odurzających, a z nimi w aptece postępujemy w sposób szczególny. autor: mgr farm. Beata Chudzińska K Kodeina (najczęściej w postaci fosforanu) jest składnikiem zarówno leków OTC jak i Rx. Wykazuje działanie przeciwkaszlowe, przeciwbólowe, zapierające oraz słabe uspokajające. Preparaty przeciwbólowe, dostępne bez recepty, zawierają zwykle od 8 do 15 mg kodeiny, w skojarzeniu z paracetamolem, paracetamolem i kofeiną czy niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi, np. ibuprofenem. W anelgetykach z grupy Rx (Rp) stosowane są większe dawki: 20-30 mg fosforanu, niekiedy w połączeniu z paracetamolem. Ośrodkowe działanie przeciwkaszlowe kodeiny wykorzystuje się w leczeniu suchego, męczącego kaszlu. Bez recepty dostępne są zarówno tabletki (10-15 mg), jak i syropy, zawierające najczęściej ok. 3 mg substancji w 5 ml. Fosfran kodeiny to także surowiec farmaceutyczny, przeznaczony do przygotowania leków w praktyce receptury aptecznej. Jest on przede wszystkim składnikiem prosz- Preparaty zawierające środki odurzające grup I i II-N należy przechowywać w zabezpieczonych pomieszczeniach, w zamkniętych metalowych szafach lub kasetach w sposób trwały przymocowanych do ścian lub podłóg pomieszczenia, w miejscu niedostępnym dla pacjentów 26 ków dzielonych złożonych w zakresie dawek 0,01-0,12 g, oraz syropów, kropli i płynnych mieszanek do użytku wewnętrznego, a także czopków doodbytniczych. Charakterystyka substancji Kodeina, w zależności od preparatu, w którym występuje, klasyfikowana jest do dwóch grup ryzyka powstania uzależnienia: II-N lub III-N (załącznik Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii). W pierwszej z grup znajdują się: kodeina oraz jej pochodne – dihydrokodeina, acetylodihydrokodeina wraz z ich izomerami i solami. Do grupy II-N zaliczany jest także fosforan kodeiny – substancja przeznaczona do receptury. Jest ona dostępna w opakowaniach 5, 10, 15, 25, 50 oraz 100 g. Ze względu na to, iż surowce farmaceutyczne nie posiadają kategorii dostępności, jak np. tabletki z kodeiną, recepty na leki złożone z tą substancją powinny być wypisywane na tzw. receptach białych. Środki odurzające grupy III-N to preparaty, zawierające oprócz innych składników kodeinę, której ilość nie przekracza 50 mg w jednej dawce lub stężenie nie przekracza 1,5 proc. w preparatach w formie niepodzielonej oraz preparaty zawierające oprócz innych składników acetylodihydrokodeinę, dihydrokodeinę, w których ilość środka odurzającego nie przekracza 100 mg w jednej dawce lub stężenie nie przekracza 2,5 proc. w preparatach w formie niepodzielonej. Pochodna kodeiny – dihydrokodeina jest dostępna w postaci tabletek o zmodyfikowanym uwalnianiu w dawkach 60 mg, 90 mg i 120 mg. Decyzją Ministra Zdrowia z dnia 10.08.2009 r. ZD/4141/09 zmieniono kategorię dostępności tych preparatów z Rpw na Rp. Obecnie są one wydawane na recepty białe, podobnie jak leki z kodeiną, wystawione zgodnie z zasadami obowiązującymi dla leków zawierających substancje grupy II-N. Określa je Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 września 2006 r., w sprawie środków odurzających, substancji psychotropowych, prekursorów kategorii 1 i preparatów zawierających te środki lub sub- Farmacja Praktyczna 5 / 2011 Prowadzenie apteki stancje. Ten akt prawny reguluje m.in. szczegółowe warunki przechowywania przez apteki środków odurzających oraz preparatów zawierających te środki, zasady wystawiania recept na preparaty zawierające w/w substancje, sposoby prowadzenia dokumentacji w zakresie ich posiadania, a także obrotu. Przechowywanie środków odurzających Preparaty zawierające środki odurzające grup I i II-N należy przechowywać w odpowiednio zabezpieczonych pomieszczeniach, w zamkniętych metalowych szafach lub kasetach w sposób trwały przymocowanych do ścian lub podłóg pomieszczenia, w miejscu niedostępnym dla pacjentów. Kodeina, w zależności od preparatu, w którym występuje, klasyfikowana jest do dwóch grup ryzyka powstania uzależnienia: II-N lub III-N (załącznik Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii) Zasady wystawiania recept na środki odurzające Z apteki, na podstawie recept innych niż specjalnie oznakowane, mogą być wydawane preparaty zawierające: l środki odurzające grupy II-N, l substancje psychotropowe grup III-P i IV-P. Recepty na substancje odurzające muszą być wystawione zgodnie z poniższymi zasadami: l na jednej recepcie można wypisać tylko jeden preparat, zawierający środki odurzające, l na recepcie ze środkiem odurzającym nie można wypisywać innych produktów leczniczych, l ilość środka odurzającego musi być wyrażona słownie, l należy podać szczegółowy sposób dawkowania przepisanych produktów leczniczych. Ewidencja przychodu i rozchodu środków odurzających Preparaty z kodeiną grupy II-N powinny być ewidencjonowane w postaci comiesięcznych zestawień (wydruki komputerowe ostatniego dnia miesiąca). Mają one zawierać: l międzynarodową nazwę zalecaną i nazwę handlową, jeżeli taka istnieje, dawkę, postać farmaceutyczną i wielkość opakowania, l stan magazynowy na początku danego miesiąca, l łączny przychód w ciągu danego miesiąca z podaniem ilości preparatu, l łączny rozchód w ciągu danego miesiąca z podaniem ilości preparatu i ilości recept lub zapotrzebowań, l stan magazynowy na koniec danego miesiąca. Przechowywanie recept ze środkami odurzającymi Recepty, na których przepisano preparaty, zawierające środki odurzające grupy I-N lub substancje psychotropowe grupy II-P, przechowuje się oddzielnie w sposób uporządkowany według dat realizacji, zabezpieczony przed kradzieżą, zamianą lub zniszczeniem. Natomiast recepty z kodeiną nie muszą być w sposób specjalny archiwizowane, ponieważ substancja ta została zakwalifikowana do grup II-N i III-N. www.farmacjapraktyczna.pl Podsumowanie Kodeina może być wydawana z apteki na podstawie recepty zwykłej: np. dihydrocodeina w tabletkach, także składnik leku recepturowego oraz OTC. Niektóre preparaty z kategorią Rpw zostały wycofane z produkcji oraz obrotu, na skutek wygaśnięcia decyzji o dopuszczeniu, innym zmieniono kategorię na Rp. Kodeina jako środek odurzający musi być przechowywana, wypisywana i ewidencjonowana według ściśle określonych prawnie zasad. ■ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl 27 REKLAMA Nauka Migrena nasza powszechna Według różnych źródeł, migrena, będąca chorobą powszechną, nęka od 3 do 10 proc. populacji. Oznacza to, że mamy w Polsce ogromną liczbę osób cierpiących na migreny, wahającą się od 1,2 do 4 mln. Skuteczna terapia w przypadku tego schorzenia polega na profilaktyce poprzez zmianę stylu życia, doborze odpowiedniego preparatu i zapewnieniu pacjentowi komfortu leczenia. autor: mgr farm. Agnieszka Maj S Stwierdzono, że migrena występuje zdecydowanie częściej u kobiet (12-14 proc. populacji) niż u mężczyzn (6-8 proc. populacji), jak sugerują badania opublikowane w czerwcu 2006 r. w „European Journal of Neurology”. Przewaga zachorowań u kobiet najwyraźniej zaznaczona jest w okresie dojrzewania i w wieku rozrodczym. Prawie 3-krotnie większa ilość przypadków migreny u młodych kobiet jest związana ze zmianami hormonalnymi (R.Lipton i A.Scher, 2002). Schorzenie dotyczy głównie ludzi młodych i najczęściej pierwsze ataki występują w wieku ok. 30 lat, a u 90 proc. pacjentów pierwszy napad pojawia się przed 40. r.ż. Rodzaje migreny Migrena charakteryzuje się jednostronnym, tętniącym bólem głowy o średnim lub wysokim nasileniu, utrzymującym się od 4 do 72 godzin – bardzo częste są migreny 3-dniowe 28 Migrena charakteryzuje się jednostronnym, tętniącym bólem głowy o średnim lub wysokim nasileniu, utrzymującym się od 4 do 72 godzin (bardzo częste są migreny 3-dniowe). Ból jest przeważnie jednostronny, zlokalizowany za gałką oczną, w czole i skroni, choć nie jest to regułą. Ma charakter pulsujący, rwący i często towarzyszą mu nudności, wymioty, światłowstręt i nadwrażliwość na dźwięki. Część pacjentów doświadcza również przed atakiem objawów zwiastunowych, tzw. aury, w postaci przejściowych wrażeń wzrokowych (charakterystyczne błyski, zygzaki, cienie przed oczami, utrata części pola widzenia) lub czuciowych (mrowienie ust i rąk, jednostronne drętwienie, ustępujące niedowłady). Na tej podstawie, wg klasyfikacji Międzynarodowego Towarzystwa Bólów Głowy, migrenę dzieli się na dwa zasadnicze typy: migrenę bez aury, tzw. zwykłą i migrenę z aurą, tzw. klasyczną (około 15 proc. przypadków). Według klasyfikacji IHS, oprócz migren z aurą lub bez, wyróżnia się dodatkowo dziecięce zespoły okresowe, często poprzedzające migrenę, migrenę siatkówkową, migreny powikłane i migrenę prawdopodobną. Są również typy, które nie Farmacja Praktyczna 5 / 2011 Nauka są ujęte powyższą klasyfikacją jak migrena menstruacyjna związana ze zmianami hormonalnymi u kobiet. Charakterystyczne jest jej pojawianie się na dzień lub dwa przed, bądź po miesiączce, bez aury i bez ataków w innym czasie. Charakterystyczną cechą dla wszystkich typów tej neurologicznej przypadłości jest okresowość i różna częstotliwość napadów – od pojedynczych w życiu (tzw. migrena sporadyczna) do dwóch w tygodniu (najczęściej 1-4 razy w miesiącu). Profilaktyka i leczenie Po latach badań i obserwacji udało się wyróżnić czynniki, które mogą wyzwalać atak migreny. Należą do nich pozostawanie na czczo lub omijanie posiłków, zbyt długi lub krótki sen, czynniki środowiskowe jak zbyt wysoka temperatura, fronty atmosferyczne, hałas, ostre zapachy, a także wysiłek fizyczny, zmęczenie, stres i nadmierne reakcje emocjonalne, czynne i bierne palenie tytoniu. U kobiet wpływ na wywołanie ataku mają też zmiany hormonalne – okres przed i tuż po menstruacji oraz pomenopauzalny, przyjmowanie doustnych środków antykoncepcyjnych. Spośród pokarmów, które należą do tzw. wyzwalaczy wymienić należy czerwone wino, dojrzałe sery, sery z niebieską pleśnią, kakao, kawę, orzechy. Leczenie migreny polega na doraźnym stosowaniu leków w przypadku ataku, podawaniu leków zapobiegawczych, a także profilaktyce poprzez zmianę stylu życia. Leczenie zapobiegawcze migreny zalecane jest u osób, które mają co najmniej trzy napady migreny w miesiącu albo ich liczba wzrasta lub też ataki są ciężkie i nie poddają się doraźnemu leczeniu. Lekarz decyduje o wyborze leków i zastosować może alkaloidy sporyszu, ß-adrenolityki, leki przeciwpadaczkowe, antagonistów kanału wapniowego albo leki selektywnie pobudzające receptor serotoninowy. Najczęściej leczenie rozpoczyna się od propranololu. Jeżeli terapia jest nieskuteczna stosuje się kwas walproinowy, TLP, inne niż propranolol ß-adrenolityki, flunarizinę. Leczenie profilaktyczne można zakończyć wówczas, gdy bóle głowy ulegną redukcji i są dobrze kontrolowane, najlepiej po ok. 9 miesiącach. Ciekawostką wymagającą potwierdzenia w badaniach klinicznych jest skuteczność zastrzyków z botoksu w zapobieganiu migrenom. Wyniki badań opublikowano m.in. w lutym 2010 r. na łamach Archives of Dermatology. Większość przypadków poddaje się leczeniu doraźnemu. W tym celu stosowane są w pierwszej kolejności nieswoiste leki przeciwbólowe, jak paracetamol, kw. acetylosalicylowy, naproksen, ibuprofen, diklofenak, metamizol sodowy. Ważne jest podanie leku najwcześniej jak to tylko możliwe, gdyż przy zaawansowanych objawach szanse na skuteczność maleją. Można je łączyć z lekami o działaniu przeciwwymiotnym np. metoklopramidem. W leczeniu migreny należy unikać stosowania narkotycznych leków przeciwbólowych. Jeżeli lek pierwszego wyboru zawodzi, podaje się swoisty lek przeciwmigrenowy. Należą do tej grupy alkaloidy sporyszu np. ergotamina, jednak po ich zastosowaniu mogą nasilić się nudności i wymioty, a liczba i uciążliwość działań niepożądanych sprawia, że obecnie stosowane są znacznie rzadziej. 30 Po latach badań i obserwacji udało się wyróżnić czynniki, które mogą wyzwalać atak migreny – są to m. in. pozostawanie na czczo lub omijanie posiłków, zbyt długi lub krótki sen, fronty atmosferyczne, hałas, ostre zapachy, wysiłek fizyczny, stres, czynne i bierne palenie tytoniu Tryptany – dawkowanie i komfort pacjenta Duży postęp w walce z migreną stanowiło wprowadzenie do lecznictwa tryptanów, leków selektywnie pobudzających receptor serotoninowy 5-HT1B/1D. Tryptany działają korzystnie zarówno na ból jak i na nudności, wymioty czy światłowstręt. Ich nieocenioną zaletą jest skuteczność po podaniu w dowolnym momencie ataku. Niemniej jednak pacjent cierpiący na migreny powinien mieć komfort posiadania w domowej apteczce odpowiedniego zapasu leku. Sumatryptan powinien być zastosowany na początku ataku w dawce 50 lub 100 mg. Jeżeli pacjent reaguje na lek, a jednak objawy nie ustąpiły całkowicie, po 2 godz. można podać kolejną dawkę i jest to maksymalna ilość jaką można zastosować w ciągu 24 godzin (200 mg/dobę). Pamiętajmy, że sumatryptan jest wskazany do stosowania u osób dorosłych do 65. r.ż. Nie należy go stosować u osób ze źle kontrolowanym ciśnieniem tętniczym, chorobą niedokrwienną serca i po przebytym zawale. Lek nie może być stosowany z ergotaminą, SSRI, inhibitorami MAO, gdyż grozi to zespołem serotoninowym. ■ Migreny 3-dniowe: U pacjentów z atakami 3-dniowymi lekarze powinni stosować preskrypcję opakowań 6-tabletkowych. Zapewnia to ciągły dostęp do leku w trakcie ataku, bez konieczności kolejnej wizyty u lekarza po nową receptę ani w aptece w celu jej realizacji. Dla pacjentów z atakiem migreny umożliwienie odpoczynku, snu i relaksacji jest niezbędnym warunkiem do szybszego ustąpienia objawów, dlatego zadbanie o wystarczającą ilość leku jest niezmiernie ważne. Sześć tabletek pokrywa trzydniowe zapotrzebowanie pacjentów, u których mimo przerywania ataków dochodzi do ich wznowienia. Nie bez znaczenia jest również aspekt ekonomiczny, bowiem cena 1 opakowania z 6 tabletkami jest niższa niż 3 pudełek po 2 tabletki. Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl Farmacja Praktyczna 5 / 2011 Nauka Prawo strzeże jakości generyków O opinię na temat leków generycznych, przepisy regulujące jakość wytwarzania oraz gwarancje bezpieczeństwa i skuteczności ich stosowania zapytaliśmy przedstawicieli najwyższych urzędów państwowych, mających bezpośredni wpływ na rynek i dostępność leków w kraju. produktów leczniczych odpowiada podmiot odpowiedzialny lub przedstawiciel podmiotu odpowiedzialnego. Inspekcja Farmaceutyczna sprawuje nadzór nad jakością produktów leczniczych wytwarzanych na terenie RP, importowanych na teren RP oraz znajdujących się w obrocie. Ponadto wydaje decyzje o wstrzymaniu bądź wycofaniu produktów leczniczych z obrotu w przypadku podejrzenia lub stwierdzenia produktów leczniczych o złej jakości lub produktów sfałszowanych. Czy obowiązujące w Polsce normy produkcji leków są bardziej czy mniej rygorystyczne niż w innych krajach? Polscy pacjenci stosują bowiem leki niemieckie, amerykańskie, ale też wyprodukowane w Chinach i Indiach. Minister Zofia Ulz Główny Inspektor Farmaceutyczny Na czym polega nadzór Inspekcji Farmaceutycznej nad produkcją leków generycznych? Zgodnie z ustawą z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271 z późn. zm.) Główny Inspektor Farmaceutyczny sprawuje nadzór nad wytwarzaniem produktów leczniczych. Podczas inspekcji przeprowadzanych nie rzadziej niż co 3 lata (art. 46) Inspektorzy ds. Wytwarzania sprawdzają czy wytwórca/importer spełnia obowiązki wynikające z ww. ustawy. Podczas inspekcji sprawdzane jest głównie czy wytwórca/importer spełnia wymagania Dobrej Praktyki Wytwarzania, które odnoszą się do wszystkich rodzajów produktów leczniczych. Czy nadzór ten gwarantuje bezpieczeństwo stosowania leków produkowanych w Polsce? Zgodnie z art. 24 oraz 37 ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne, za bezpieczeństwo stosowania www.farmacjapraktyczna.pl Przepisy dotyczące wytwarzania produktów leczniczych w Polsce są identyczne z przepisami UE. Do prawa polskiego zostały zaimplementowane odpowiednie Dyrektywy Komisji Europejskiej. Ponadto na bieżąco zmieniane jest rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 października 2008 r. W sprawie wymagań Dobrej Praktyki Wytwarzania (Dz. U. z 2008 r. Nr 184, poz. 1143 z późn. zm.) wraz ze zmianami wprowadzanymi w Przewodniku GMP wydawanym przez Komisję Europejską. Dodatkowo, zgodnie z art. 115 pkt 6. zobowiązani jesteśmy do stosowania wytycznych zawartych w zbiorze procedur dotyczących inspekcji i wymiany informacji, o którym mowa w art. 3 ust. 1 Dyrektywy Komisji 2003/94/WE z dnia 8 października 2003 r. ustanawiającej zasady i wytyczne dobrej praktyki wytwarzania w odniesieniu do produktów leczniczych stosowanych u ludzi oraz produktów leczniczych stosowanych u ludzi, znajdujących się w fazie badań. W przypadku importu produktów leczniczych z krajów trzecich (spoza UE), wytwórcy w tych krajach muszą spełniać Unijne wymagania Dobrej Praktyki Wytwarzania – jest to weryfikowane podczas inspekcji przeprowadzanych przez właściwe władze kompetentne Krajów UE. ■ 31 REKLAMA Nauka Wiceminister Adam Fronczak Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia Czy skuteczność i bezpieczeństwo stosowania leków oryginalnych i generycznych jest taka sama? Leki generyczne stanowią zamienniki leków oryginalnych, w związku z czym są w równym stopniu bezpieczne co leki oryginalne. Leki generyczne zawierają tę samą substancję czynną, co leki oryginalne. Mogą różnić się jedynie pozostałymi składnikami, takimi jak substancje pomocnicze. Wszystkie światowe agencje i urzędy (w Polsce jest to Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych) zajmujące się rejestracją leków prowadzą naukową ocenę jakości, bezpieczeństwa i skuteczności leków. Jak wiadomo, zanim lek generyczny zostanie zarejestrowany przez instytucje dopuszczające leki do obrotu, musi spełnić te same surowe wymogi co lek oryginalny. Uzyskanie dopuszczenia do obrotu w procesie rejestracji leków stanowi gwarancję ich jakości, skuteczności i bezpieczeństwa stosowania. Produkcja zarówno leków oryginalnych jak i generycznych wymaga spełnienia odpowiednich standardów, dobrych warunków wytwarzania (tzw. GMP – Good Manufacture Practice). Leki oryginalne to leki, w których po raz pierwszy użyto danej substancji czynnej. Dopiero po wygaśnięciu patentu można tworzyć leki generyczne. W trakcie produkcji generyków, nie trzeba już sprawdzać działania i bezpieczeństwa poszczególnych składowych, gdyż badania te zostały przeprowadzone w ramach badań podczas produkcji leku oryginalnego. Niemniej, celem zapewnienia jednakowej skuteczności i bezpieczeństwa stosowania, przeprowadza się badania biorównoważności generyków z oryginałami. Badanie to ma na celu wykazanie braku znaczącej różnicy w dostępności biologicznej czynnych składników leku, w miejscu ich działania, po podaniu leków w tej samej dawce i postaci. Lek generyczny musi być biorównoważny z lekiem oryginalnym. Można, zatem stwierdzić, iż leki generyczne są tak samo skuteczne i bezpieczne jak oryginalne. Słyszy się czasami opinie, że różny skład substancji pomocniczych może mieć wpływ na różnice pomiędzy lekiem oryginalnym a jego odpowiednikiem generycznym... Skład substancji pomocniczych może mieć wpływ na różnice pomiędzy lekiem oryginalnym a generykiem, jednak różnice te nie mogą mieć wpływu na biodostępność leku generycznego. Przede wszystkim należy pamiętać, że podobnie jak leki oryginalne, leki generyczne podlegają rygorystycznemu nadzorowi. ■ 32 mgr farm. Grzegorz Cessak Prezes Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych Jakie warunki musi spełnić lek generyczny, aby mógł być wprowadzony do obrotu jako odpowiednik leku oryginalnego? Podstawą uznania leku za tzw. generyk, a więc odpowiednik oryginalnego (referencyjnego) produktu leczniczego, jest udokumentowanie jego zasadniczego podobieństwa do produktu oryginalnego. Podstawowe cechy zasadniczego podobieństwa obejmują tę samą substancję czynną, postać farmaceutyczną, moc, drogę podawania oraz wynikające z nich te same wskazania do dostosowania. Poza tymi „zewnętrznymi” cechami upodabniającymi do siebie oba produkty, konieczne jest również wykazanie podobieństw na poziomie szeregu badań dodatkowych, do badań tych należą: dokładna ocena i badania jakościowe, badania biorównoważności, a w niektórych przypadkach także inne niekliniczne i kliniczne badania porównawcze. W jaki sposób zapewnione jest bezpieczeństwo i skuteczność odpowiedników generycznych? Wykazanie zasadniczego podobieństwa zgodnie z wymaganiami określonymi w odnośnych przepisach krajowych i europejskich gwarantuje dopuszczenie do obrotu produktu generycznego nie różniącego się skutecznością i bezpieczeństwem stosowania od produktu oryginalnego. Dodatkowo, leki generyczne, podobnie jak wszystkie produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w Polsce, są objęte obowiązkiem monitorowania ich bezpieczeństwa postmarketingowego (po wprowadzeniu do obrotu). Czy leki oryginalne i generyczne można stosować wymiennie? Tak. Leki generyczne dopuszczone do obrotu zgodnie z obowiązującym prawem mogą być stosowane wymiennie. Farmaceuta ma prawo i obowiązek zaproponować pacjentowi generyk w przypadku niemożności zaopatrzenia się w lek oryginalny (np. w przypadku jego braku lub prośby pacjenta o znalezienie tańszego odpowiednika). ■ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl Farmacja Praktyczna 5 / 2011 Partnerem Metamorfozy jest Metamorfozy Moja wielka, majowa zmiana stylu Było nam niezmiernie miło móc gościć w naszej kolejnej metamorfozie Panią mgr farm. Magdalenę Wieszczak z apteki na stołecznym Bemowie. STARTUJEMY! Stało się. Dałam się namówić na udział w waszej sesji. Zrobiłam to głównie za namową koleżanek, ale nie ukrywam, że już od dawna marzyłam o jakiejś odmianie. Czekam niecierpliwie na sugestie waszych stylistów. Fryzjer szykuje już swoje stanowisko, w tym czasie nasza modelka przymierza nowe kreacje. baWłosy Pani Magdaleny są bardzo zad tapos ne i dobrze odżywione. Styliści ich nawiają tylko delikatnie odświeżyć ku. blas iego edn owi odp barwę i nadać im i nowa fryzura Ostatnie poprawki ż gotowa. ju st naszej modelki je 34 Nowy odcień blon du doda fryzurze naszej m odelki nieco energii i wio sennej aury. Metamorfozy Fryzjer zakończył już swą pracę – Panią Magdalenę przejmuje teraz wizażystka. Na początek kosmetyki Pharmaceris. KONIEC! W trakcie sesj i użyto następujących kosmetyków: PURI-S ENSIMIL Delikatna śmie tanka oczyszczająca, Vita-Sensilium Krem gł ęboko nawilżający do tw OPTI-SENSILIU arzy, M CREAM Duoaktywny krem przeciwzmarszczko wy pod oczy, SUN PRO TECT Nawilżający Krem Ochronny do twarzy SPF 30, SUN PROTECT Hyd rolip łagodzący krem idowy ochronny do twarzy SPF 50+. Profesjonalnie nałożony podkład i puder ukryją drobne niedoskonałości. Już czterdzieści Czytelniczek „Farmacji Praktycznej” wzięło udział w naszych metamorfozach. Promienny uśmiech, który pojawia się na ich twarzach tuż po zakończeniu sesji, świadczy o tym, że nasi specjaliści od urody stanęli na wysokości zadania. Również i Wy, drogie Panie, możecie powiedzieć sobie „czas na zmiany”! Nasi styliści są do Waszej dyspozycji. Aby wziąć udział w kolejnej edycji naszych sesji, wystarczy wejść na stronę: www.farmacjapraktyczna.pl i za jej pośrednictwem wysłać do nas mejla, koniecznie z załączonym swoim zdjęciem. porada stylistki Teraz pora zająć się subtelnościami linii oczu. MAGDA STĘPIEŃ Makeupownia Pracownia Wizerunku www.makeupownia.pl tel. (22) 825 09 42, ul. Marszałkowska 3/5 p.III W końcu upragniona wiosna przyszła na dobre, a wraz z nią słońce i nowe kolorowe trendy. Najmodniejsze makijaże tego sezonu są pełne energetycznych kolorów – oranżu, fuksji, zieleni, błękitu. Najpierw jednak należy zadbać o cerę. Nawilżający Krem Ochronny do twarzy SPF 30 z serii Pharmaceris S doskonale nadaje się pod makijaż. Niebieskie oczy pani Magdy nabrały jeszcze intensywniejszej barwy pod wpływem beży, złota i ciepłego brązu. Policzki zostały muśnięte lekko opalizującym brązerem. Tak pięknych i zmysłowych ust grzechem byłoby nie umalować w intensywnym koralowo-czerwonym odcieniu! A co do szminki – tej wiosny obowiązują klasyczne matowe, choć intensywne w formie odcienie. Włosy zyskały świeżość i lekkość za sprawą rozświetlających refleksów i oczywiście modnego strzyżenia. Makijaż: Lena Grikurova. Stylizacja włosów: Adam Skórski (tel. 507-358-428). Foto: Michał Gałęzowski. Jeszcze tylko usta i wielka majowa przemiana Pani Magdaleny dobiega końca. 35 Kuchnia farmaceutyczna Pamiętnik odchudzania cz.4 (ost.) Mam za sobą kolejny miesiąc. Cieszę się, że pamiętnik wzbudza wśród Czytelniczek spore zainteresowanie. Jestem żywym dowodem potwierdzającym znaną maksymę – „chcieć to móc!” P Ponieważ nie jest to moja pierwsza dieta, mogę powiedzieć o swoim sporym doświadczeniu. Nie pierwszy raz w swoim życiu schudłam. Zauważyłam jednak, że w miarę upływu lat proces zmniejszania wagi przebiega coraz oporniej. Tym razem wiem, że z jedzeniem tuczących potraw jest podobnie, jak z nałogiem palenia papierosów. Im więcej się ich zjada, tym większa ochota na kolejne porcje. Dlatego starałam się nie jeść słodyczy i po pewnym czasie przestały mi być potrzebne do szczęścia. Ostatnio namówiłam moje przyjaciółki na wspólne gotowanie. Pozazdrościły mi figury i znając moje upodobanie do dobrej kuchni chciały poznać moje nowe przepisy. W moim domu zrobiło się gwarno, wesoło…. i smakowicie. Zabrałyśmy się do przygotowania wspaniałej polędwicy nadziewanej indykiem i papryką (przepis na stronie obok). Uhmmm… danie palce lizać! Do tego brak poczucia ciężkości po ciężkostrawnym jedzeniu i zero poczucia winy. Warto eksperymentować w kuchni. Jedzenie niesmacznych, niskokalorycznych posiłków spowoduje, że będziemy może i szczuplejsze, ale smutne i nieszczęśliwe. Tymczasem można przygotować wiele smacznych potraw, które nas nie utuczą. Trzeba tylko trzymać się kilku elementarnych zasad i uruchomić wyobraźnię. Gotowanie to przecież sztuka – a zatem zachowujmy się w kuchni jak artyści! Nie jest łatwo ograniczać kalorie w zimie, ale za oknami wiosna, a w sklepach pojawiają się pierwsze nowalijki. Można z nich komponować pyszne sałatki, pasty i twarożki. Głowy do góry! Życzę powodzenia w zmaganiach ze swoimi nawykami, brakiem czasu i zbędnym tłuszczykiem! Baśka, farmaceutka z Gdańska 36 Farmacja Praktyczna 5 / 2011 Kuchnia farmaceutyczna 7 kroków skutecznego odchudzania cz.4 (ost.) Monotonia potraw to jedna z najważniejszych przyczyn odstępstw od diety. Walkę z nią podejmujemy wybierając ciekawe, niebanalne posiłki, które jednocześnie są łatwe w przygotowaniu! autor: Justyna Piechocka dietetyczka, serwis Vitalia.pl Krok 6: Koniec monotonii Dzięki różnorodności i kreatywnemu podejściu do przygotowywania posiłków, każdego tygodnia możemy być pewni urozmaicenia jadłospisu i z niecierpliwością czekać jakimi nowymi potrawami zaskoczy nas dietetyk. Co ważne, jeśli jakakolwiek potrawa nie przypadnie nam do gustu, mamy szansę zamienić ją na inną, wybraną z przygotowanej listy zamienników. W każdej chwili liczyć też można na indywidualnego dietetyka, który z chęcią pomoże w przeprowadzeniu ewentualnych modyfikacji oraz rozwieje wszelkie wątpliwości. Szeroki wachlarz możliwości dostosowania diety do własnych upodobań i stylu życia jest bardzo ważny w przypadku osób odchudzających się. Dieta przestaje być uciążliwym problemem, który przesłania resztę naszych obowiązków. Krok 7: Ostatni krok – utrzymaj efekty! Wiele osób twierdzi, że najważniejszym i najtrudniejszym elementem odchudzania okazuje się utrzymanie osiągniętych efektów. Jest w tym wiele prawdy. Pocieszający jest fakty, że samo stosowanie diety dostosowanej do indywidualnych parametrów, ze stopniowym wprowadzaniem deficytów pod okiem specjalisty, minimalizuje ryzyko wystąpienia „efektu jojo”. Ponadto szansa przedłużenia opieki dietetyka na okres stabilizacji po osiągnięciu zamierzonych rezultatów jest znakomitą okazją na naukę prawidłowego żywienia i wprowadzenia zasad racjonalnej diety w życie całej rodziny. ■ www.farmacjapraktyczna.pl Przykład jadłospisu: Wartość odżywcza: kaloryczność: 1275 kcal, białko: 88 g, tłuszcz: 33 g, węglowodany: 161 g, błonnik: 38 g Śniadanie: Ciepła kanapka z pomidorami, pomarańcza, herbata bez cukru Składniki: 2 kromki chleba, 1 łyżeczka oliwy z oliwek, 1 średni pomidor, 1 ząbek czosnku, pieprz czarny, zmielony, oregano, 1 szklanka herbaty bez cukru, 1 średnia pomarańcza. Przygotowanie: Chleb opiec w piekarniku lub tosterze. Pomidory pokroić i wymieszać z posiekanym oregano (może być suszone), pieprzem oraz oliwą. Kromki pieczywa natrzeć czosnkiem i obłożyć pomidorami. Drugie śniadanie: Kiwi, herbata malinowa Składniki: 2 średnie kiwi, 1 szklanka herbaty malinowej bez cukru. Lunch: Sałatka z tuńczykiem i kapustą pekińską , herbata bez cukru Składniki: ½ sztuki papryki czerwonej, 1 średni pomidor, 2 ogórki, 4 ½ łyżki kukurydzy konserwowej, 1 małe opakowanie tuńczyka sałatkowego w sosie własnym, ½ małej kapusty pekińskiej, 1 płaska łyżeczka musztardy, 1 ząbek czosnku, 1 płaska łyżka oliwy z oliwek, pieprz czarny, zmielony, sok wyciśnięty z cytryny, 1 szklanka herbaty bez cukru. Przygotowanie: Kapustę dokładnie umyć i porozrywać na małe kawałeczki. Ogórek i paprykę pokroić w kostkę. Pomidora sparzyć, obrać ze skórki i pokroić w kostkę. Kukurydzę i tuńczyka odsączyć z zalewy. Wszystkie składniki wymieszać ze sobą. Przygotowanie sosu: Oliwę z oliwek wymieszać z wyciśniętym sokiem z cytryny, przeciśniętym przez praskę czosnkiem, musztardą oraz pieprzem. Sporządzonym sosem polać sałatkę. Obiadokolacja: Polędwica nadziewana indykiem i papryką, surówka: por, jabłko, sok pomidorowy Polędwica nadziewana indykiem i papryką: Składniki: ½ średniej sztuki papryki czerwonej, 55 g mięsa z piersi indyka bez skóry, 90 g polędwicy wołowej, przyprawy ziołowe. Przygotowanie: Polędwicę opłukać w zimnej wodzie, osuszyć, rozbić na płasko. Filet z indyka opłukać, osuszyć, ułożyć na polędwicy. Mięso posypać przyprawami ziołowymi. Paprykę opłukać w zimnej wodzie, wykroić środek, pokroić w paseczki i ułożyć na mięsie. Tak przygotowane składniki zwinąć w rulon a następnie obwinąć folią aluminiową. Wszystko włożyć do blachy, dolać wody w takiej ilości, aby przykrywała połowę wysokości rulonu. Całość umieścić w piekarniku nagrzanym do temperatury 160 stopni. Piec około 30 minut od momentu zawrzenia wody. Wyjąć z piekarnika, odwinąć z folii i pokroić w plastry. Surówka: por, jabłko Składniki: 1½ średniego pora, 1½ średniego jabłka, 1½ szklanki soku pomidorowego. Przygotowanie: Jabłko umyć, osuszyć, zetrzeć na tarce jarzynowej. Pora umyć. Drobno pokroić. Składniki wymieszać. * Jadłospis został dostarczony przez Vitalia.pl – serwis z indywidualnymi dietami 37 Życie jest piękne Majówka dla każdego Termometry za oknem na dobre zaczęły wskazywać wiosnę więc nachodzi nas ochota, by ruszyć się z domu i kolejne majowe weekendy spędzać w plenerze. Ale dokąd się wybrać, by było miło, aktywnie i przede wszystkim ciekawie? Poniżej kilka propozycji – stosownie do potrzeb, płci i gustów. autor: Aneta Kalicka O Ośmioletni syn razem z ojcem marzą o zwiedzaniu kompleksu wojskowych bunkrów. Starsza córka ma ochotę na szybki wypad do Rzymu, a znajoma próbuje wyciągnąć cię na spacer z kijkami po mazurskich lasach. A ty marzysz tylko o masażu w SPA, wonnych olejkach i kąpieli w płatkach róż. I jak tu dojść do porozumienia? A może wcale nie trzeba! Wszak w maju weekend mamy niejeden, a wiosna dopiero co się rozkręca. Jeśli więc zasmakujecie w szybkich kilkudniowych wypadach, przed wami jeszcze wiele ciepłych dni wolnych, w sam raz na szybki, aktywny wypoczynek. Coś dla pań Na początek coś dla płci pięknej. Majowy weekend z przyjaciółką (albo przyjaciółkami) to doskonała okazja, by odetchnąć nieco od domowych obowiązków i nabrać sił, z których wyzuła nas zbyt długa tegoroczna zima. Gdzie w takim razie warto wybrać się na typowo „babski wypad”? Może do ośrodka SPA – na przykład do Świeradowa Zdroju, największego i najbardziej popularnego uzdrowiska w polskich Karkonoszach. Urocze miasteczko, dzięki unikalnemu położeniu i źródłom wód mineralnych, od lat przyciąga rzesze kuracjuszy. Tutejsze powietrze, gleba i woda przesycone są szlachetnym, unikalnym gazem – radonem, o udowodnionym dobroczynnym wpływie na organizm. Kąpiele radonowe zalecane są osobom ze schorzeniami reumatycznymi, narządu ruchu oraz układu oddechowego. Uzdrowisko Świeradów-Czerniawa jest jednym z dwóch w Polsce oferującym zabiegi lecznicze na bazie radonu na tak dużą skalę. Oferta Spa & Wellness jest tutaj niezwykle bogata i obejmuje m.in. kąpiele w wodzie radonowej, kąpiele w algach lub mleku, masaże relaksacyjne pałeczkami bambusowymi, z czekoladą lub miodem i kapsułę młodości. Trzydniowy pakiet o nazwie „Bądź piękna w weekend” lub „Wiosenna piękność” obejmuje 3 noclegi, pełne wyżywienie i ok. 14 zabiegów. Po zabiegach warto wybrać się na spacer. Świeradów to serce gór Izerskich – rusza stąd Główny Szlak Sudecki, najpiękniejsza z okolicznych tras pieszych. Warto wspiąć się na Stóg Izerski albo Sępią Górę, by zobaczyć panoramę Pogórza Izerskiego, Kotliny Jeleniogórskiej i Karkonoszy. 38 Informacje praktyczne: l czterodniowy pobyt w Uzdrowisku Świeradów kosztuje ok. 480 zł/os. (w cenie: zakwaterowanie w Domu Zdrojowym, śniadania i obiadokolacje, wieczorne grillowanie, codziennie spacery z trenerem Nordic Walking, wycieczka do Pragi w cenie pobytu) l informacje na temat ośrodków propagujących Nordic Walking: www.pfnw.eu (Polska Federacja Nordic Walking); www.nordicwalk.pl (Polska Szkoła Nordic Walking & Wellness); www.nordicwalking.aktivpro.pl l Wilczy Szaniec: www.wolfsschanze.pl Farmacja Praktyczna 5 / 2011 Życie jest piękne Rodzinny spacer z kijami Jeśli czujesz, że po zimowej zawierusze tobie i twojej rodzinie brakuje ruchu, warto jeden z majowych weekendów zaplanować na Mazurach, a dokładnie udać się do Iławy, Ostródy czy Mrągowa, które wespół pretendują do miana polskich stolic Nordic Walking. Ta nowoczesna forma rekreacji zyskuje coraz większą rzeszę zwolenników, a Mazury to wprost wymarzone miejsce do jej uprawiania. Niepowtarzalny krajobraz, świeże powietrze, jeziora, pachnące sosnowe lasy... W samym środku tego raju, między puszczą Piską i Mazurskim Parkiem Krajobrazowym leży Mrągowo. W tutejszym Centrum Kultury i Turystyki regularnie odbywają się zajęcia, można też wypożyczyć sprzęt, czyli kijki (koszt: 5 zł). Nordic Walking to idealny trening dla układu krążenia i serca, rozwija wszystkie grupy mięśniowe. W takim marszu doskonale też spala się zbędne kalorie, których po wielkanocnych biesiadach chyba każdy czuje w swym ciele nadmiar. Dla początkujących dobrą opcją będzie skorzystanie z porad wykwalifikowanego trenera. Uprawianie Nordic Walking pod okiem instruktora to już stały element w ofercie większości mazurskich hoteli i pensjonatów. Na terenie Mazur Zachodnich trenerami Nordic Walking dysponują między innymi: Hotel Anders, Hotel Dr Irena Eris SPA, Hotel Młyn Klekotki, Osada Danków i Hotel Miłomłyn. Weekendowy wypad do jednej z europejskich stolic to doskonały pomysł na krótkie, majowe wakacje. Coś dla panów Pora na męskie przygody. Zarówno młodsi, jak i starsi wielbiciele historii i militariów z pewnością będą zachwyceni wizytą w Wilczym Szańcu, którego pozostałości możemy oglądać dziś w Gierłoży (niegdyś Wolfsschanze), niedaleko Kętrzyna. To tu mieściła się słynna kwatera główna Adolfa Hitlera. Twierdzę zaczęto budować w 1940 r. w związku z planowanym atakiem na Związek Radziecki. Na obszarze o powierzchni 2,5 km powstało 80 budowli, w tym 50 bunkrów. O lokalizacji zadecydowały warunki naturalne: stary las mieszany zapewniał całoroczną osłonę obiektów, a rozciągające się na wschód Wielkie Jeziora Mazurskie tworzyły naturalną przeszkodę dla wojsk lądowych. Hitler przebywał w Wilczym Szańcu od 1941 r. W listopadzie 1944 r. na wieść o nadciągającej Armii Czerwonej dowództwo opuściło Wilczy Szaniec, a 24 stycznia 1945 r. wycofujące się wojska IV armii niemieckiej wysadziły wszystko w powietrze. Dziś ogląda się to, co ocalało: bunkry i schrony w różnym stanie. Przez teren szańca prowadzi oznakowana trasa. Na miejscu można wynająć przewodnika, który chętnie oprowadzi nas po terenie. Obiekt jest doskonale przygotowany na przyjęcie turystów – przy wejściu znajduje się spory parking, hotel i restauracja. A może za granicę? Wszyscy, którzy podczas jednego z majowych weekendów chcieliby ruszyć się z domu trochę dalej, powinni rozważyć wyprawę przede wszystkim w dwóch kierunkach. Rzym i Londyn to w drugiej połowie maja wprost idealne kierunki dla amatorów tzw. „city break”, czyli weekendowych wypadów do europejskich stolic. Dlaczego akurat te destynacje? To proste! Po wielkich wydarzeniach, które zdominowały te www.farmacjapraktyczna.pl metropolie na przełomie kwietnia i maja (beatyfikacja Jana Pawła II w Watykanie oraz ślub brytyjskiej pary książęcej), będzie tam taniej, łatwiej o nocleg i zdecydowanie mniej tłoczno. Warto zatem czym prędzej zasiąść przed komputerem i sprawdzić oferty tanich przelotów. Pod względem cenowym, wszelkie propozycje tuż po pielgrzymkowo-turystycznym przeładowaniu mogą okazać się wielce kuszące. A jeśli nie Rzym i nie Londyn, to może Barcelona. Koszt wyjazdu zorganizowanego w jednym z biur podróży kształtuje się następująco – lot w obie strony już od 125 zł, nocleg: od 350 zł za dwie doby. Mediolan – lot tam i z powrotem od 145 zł, nocleg: od 280 zł za dwie noce. Paryż – przelot w dwie strony: od 330 zł, zakwaterowanie na dwie doby od 380 zł. Jak widać, wydatek nieduży, za to atrakcji co nie miara. Może też być bliższa Europa. W biurach podróży znajdziemy zatrzęsienie ofert 3-, 5-dniowych wyjazdów autokarowych do Wiednia, Pragi, Budapesztu, Wilna czy Lwowa, których koszt nie przekracza zwykle kilkuset złotych. ■ Podyskutuj o tym na forum! www.farmacjapraktyczna.pl 39 Kultura Książki Magia bezkresu Stanąć na największym klifie świata... Poczuć za plecami ciepło bezkresnego kontynentu, a przed sobą chłód oceanu. Zasypiać pod kobaltowym niebem pełnym gwiazd. Przedzierać się przez wysokie trawy i niekończące się wydmy. Spotykać przyjaciół, którzy zawsze wskażą ci drogę. Słuchać aborygeńskich mitów i opowieści poszukiwaczy złota. Nie wiedzieć, co zdarzy się jutro... Ty też możesz to wszystko przeżyć. Wyrusz w podróż, po której nic już nie będzie takie samo. Książka dla wszystkich fanów dalekich i samotnych wędrówek, pokazująca tajemnicze piękno i fenomen Australii. „Australia. Gdzie kwiaty rodzą się z ognia”, Marek Tomalik, Wydawnictwo Otwarte Osoby, które za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl wyślą na adres: [email protected] maila z hasłem: AUSTRALIA, mają szansę otrzymać książkę w prezencie. Goniąc szczęście Zygmunt Bauman włącza się w trwającą od wieków dyskusję o tym, czym jest szczęście. Dzięki precyzyjnym diagnozom czytelnik odkrywa ponure mechanizmy, które każą mu nieustannie dążyć do szczęścia, jednocześnie nie pozwalając na jego osiągnięcie. Współczesny świat bombarduje nas tysiącami obietnic szczęścia. Półki z literaturą poradnikową uginają się pod ciężarem odpowiedzi na pytanie, jak odnaleźć szczęście. Bauman tymczasem nie obiecuje niczego. Nie ulega jednak wątpliwości, że po lekturze tej książki nasze życie zmieni się na lepsze. „Sztuka życia”, Zygmunt Bauman, Wydawnictwo Literackie Osoby, które za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl wyślą na adres: [email protected] maila z hasłem: SZCZĘŚCIE, mają szansę otrzymać książkę w prezencie. REKLAMA Zabierz dziecko w miasto! 40 Chcesz wiedzieć, dokąd warto wybrać się z młodszym, a gdzie ze starszym dzieckiem? Które kawiarnie mają kącik dla maluchów? Gdzie w weekend odbywa się impreza plenerowa dla najmłodszych? Wejdź na: www.gogaga.pl kino Największy cud natury Kolejne dzieło Bruno Coulais’a – trzykrotnego zdobywcy Cezara, to film niezwykły, z rozkosznymi gwiazdami, pełen ciepłego, orzeźwiającego poczucia humoru. W Współtwórca światowych sukcesów „Mikrokosmosu” i „Makrokosmosu” Bruno Coulais oraz autor najbardziej kasowych francuskich komedii – „Mikołajek” oraz „Asterix i Obelix: Misja Kleopatra” Alain Chabat, przedstawiają wzruszający i zabawny obraz największego cudu natury. W „Bobasach” obserwujemy pierwszy rok z życia czwórki maluchów, od niezapomnianej chwili narodzin aż do przełomowego pierwszego kroku. Cztery sympatyczne brzdące zdaje się wszystko dzielić, ale w obiektywie kamery dokumentalisty Thomasa Balmesa energiczna Mari z Tokio, niezłomny Ponijao z Namibii, wszędobylski Bayarjagal z Mongoli oraz pławiąca się w luksusach Hattie z San Francisco, udowadniają, że ciekawość świata, pęd do przygody i miłość do mamy łączy dzieciaki ze wszystkich krańców świata. Wyjątkowej urody zdjęcia realizowane w egzotycznych plenerach, wirtuozerski montaż i zniewalające urokiem dzieci – to wszystko sprawiło, że po amerykańskiej premierze „Bobasy” mężnie dotrzymywały kroku takim wysokobudżetowym przebojom, jak „Starcie tytanów 3D” i „Kick Ass”. „Bobasy” – reżyseria: Thomas Balmes, scenariusz i muzyka: Thomas Balmes wg pomysłu Alaina Chabat („Mikołajek”, „Układ idealny”, „Asterix i Obelix: Misja Kleopatra”). Dystr. Kino Świat. Premiera: 20 maja 2011. Farmacja Praktyczna 5 / 2011 Kultura książka Wychowanie na styl chiński Jeśli wydaje nam się czasami, że być może zbyt wiele wymagamy od naszych pociech, warto sięgnąć do „Bojowej pieśni tygrysicy” – fascynującej opowieści o chińskich matkach i wychowaniu dziecka doskonałego. M Marzeniem każdego dobrego rodzica jest zapewnić dziecku „udany start”. Jak się okazuje, można robić to na różne sposoby. Amy Chua wyróżnia dwie metody, zachodnią i chińską, której sama jest wyznawczynią i w myśl której wychowała swoje dwie córki. Jej książka to fascynujący, pełen humoru i lekkości zapis codziennych zmagań matki wymagającej, lecz kochającej bez reszty. Bez względu na skrajną – z punktu widzenia „zachodniego” czytelnika – postawę autorki, niejeden rodzic zweryfikuje swoje metody wychowawcze. I być może zarumieni się ze wstydu. „Bojowa pieśń tygrysicy” to książka o różnicach kulturowych, o dojrzewaniu do roli rodzica i uczeniu się od dzieci. Amy Chua często porównuje chiński model wychowania, promujący dążenie do maksymalnych osiągnięć i wyników, z podejściem rodziców zachodnich, którzy próbują przede wszystkim zaszczepić dzieciom wiarę, że porażka nie jest niczym złym, że niezależnie od wyników w nauce będą kochane. Chińska matka natomiast zmusza dzieci do ciągłej pracy, nie chwali za rzeczy poniżej oczekiwań, ciągle podnosi poprzeczkę, pokładając niczym niezmąconą wiarę, że jej dzieci stać na świetne wyniki. „Bojowa pieśń tygrysicy”, Amy Chua, Wydawnictwo Prószyński i S-ka Osoby, które za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl wyślą na adres: [email protected] maila z hasłem: TYGRYSICA, mają szansę otrzymać książkę w prezencie. www.farmacjapraktyczna.pl Płyty Muzyka nad rozlewiskiem Stanisław Syrewicz komponował piosenki dla Marianne Faithfull, Diane Keaton, Jose Carrerasa, Yves Montanda i Jona Andersona z grupy „Yes”. Najważniejsze miejsce w jego twórczości zajmuje jednak muzyka filmowa. Skomponował ścieżki do ponad stu obrazów, współpracując m.in. z Johnem Frankenheimerem, Kenem Russelem i Ferdinandem Fairfaxem. Skomponowana na potrzeby popularnego serialu telewizyjnego muzyka przenosi w atmosferę urokliwego rozlewiska, oddająca w sposób niezwykły klimat uczuć jego bohaterów. „Miłość nad rozlewiskiem”, Warner Music Poland Osoby, które za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl wyślą na adres: [email protected] maila z hasłem: ROZLEWISKO, mają szansę otrzymać płytę w prezencie. Sting na orkiestrę Dziesiąty studyjny krążek w dyskografii słynnego brytyjskiego wokalisty i instrumentalisty. Na album trafiły symfoniczne aranżacje kompozycji z okresu solowej działalności muzyka oraz z okresu występów w formacji The Police. Klasyczne orkiestrowe wykonania znanych utworów tchnęły nowe życie w popularne hity od lat nie schodzące z anteny stacji MTV. Co jednak podkreślają muzyczni krytycy na całym świecie, szczególnie świeżo brzmią tutaj kompozycje z repertuaru The Police. Nawet pełna gniewu „Roxane” w nowym kontekście nabrała romantycznego polotu. „Symphonicities”, Sting, Universal Music Osoby, które za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl wyślą na adres: [email protected] maila z hasłem: STING, mają szansę otrzymać płytę w prezencie. Rozwiązanie konkursów z nr 3 (41): Książka „O kobiecie” (hasło KOBIETA): Magdalena Pietrasik, Czesław Konieczny, Elwira Zarębska, Marta Dolniak, Danuta Grzywacz. Książka „25 Wielkich Idei...” (hasło IDEA): Judyta Pokłon-Wasowska, Marcelina Wiercińska, Anna Zachwatowicz, Paulina Dziadura, Julia Kurkiewicz. Książka „Pacjenci” (hasło PACJENCI): Grażyna Cichocka, Stanisława Drobina, Katarzyna Malec, Bartłomiej Adamkiewicz, Sylwia Bogatkiewicz. Płyta „Coffee Time” (hasło KAWA): Maria Sapkowska, Elżbieta Turek, Edyta Mikulicz, Teresa Biedroń, Tadeusz Bednarowski. Płyta „Mezalianse” (hasło MEZALIANSE): Jagoda Kulkiewicz, Barbara Druszczyńska, Renata Łakomska, Iwona Lenart, Wanda Pietraszczak. Zapraszamy do udziału w naszych konkursach! Wejdź na stronę: www.farmacjapraktyczna.pl 41 REKLAMA Krzyżówka Rozwiązaniem krzyżówki z numeru 3 (41) „Farmacji Praktycznej” jest hasło: OBJAWY ZESPOŁU JELITA DRAŻLIWEGO. Zestaw kosmetyków firmy Pharmaceris otrzymują: Małgorzata Korytko, Julianna Kotecka-Mastalerz, Gabriela Gorczyca, Agata Bielec-Bednarczyk, Patrycja Iterman, Anna Chodorowska, Wanda Jedynak, Patrycja Jarczok, Bożena Szymańska i Grażyna Adamska. 10 Litery z ponumerowanych pól utworzą rozwiązanie. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 Osoby, które nadeślą prawidłowe rozwiązanie krzyżówki, mają szansę otrzymać jeden z 25 zestawów: kosmetyk z serii dermokosmetyków Pharmaceris M + śliniaczek w prezencie, ufundowanych przez Polpharmę. Rozwiązanie krzyżówki prosimy przesłać do 31 maja 2011 r. na adres: Valkea Media S.A., ul. Elbląska 15/17, 01-747 Warszawa, z dopiskiem: „Farmacja Praktyczna” lub na adres e-mail: redakcja@ farmacjapraktyczna.pl Imię i nazwisko: ................................................................................................................ Dokładny adres: ................................................................................................................ ................................................................................................................ Wyrażam zgodę na przetwarzanie w celach marketingowych przez Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, ul. Bobrowiecka 6, danych osobowych podanych na kuponie (podstawa prawna - Ustawa z 29.08.1997 r. o ochronie danych osobowych) . Data i podpis: ................................................................................................................ 42 Farmacja Praktyczna 5 / 2011 Nowość! Poltram Combo Nowość! Poltram Combo w konkurencyjnej cenie w konkurencyjnej cenie 30 30 60 60 30 30 PLN PLN tabl. Poltram Combo tabl. Poltram Combo 30 tabl. Poltram Combo 30 tabl. Poltram Combo 22 22 70 PLN 70 PLN 20 tabl. Poltram Combo 20 tabl. Poltram Combo 19 19 47 PLN 47 PLN 10 tabl. Poltram Combo 10 tabl. Poltram Combo 10 10 98 PLN 98 PLN Poltram Combo (Tramadoli hydrochloridum + Paracetamolum). Skład i postać: 1 tabletka powlekana zawiera 37,5 mg chlorowodorku tramadolu i 325 mg paracetamolu. Wskazania: Objawowe leczenie bólu o umiarkowanym i dużym nasileniu. Zastosowanie leku należy ograniczyć do tych pacjentów z bólem o umiarkowanym i dużym nasileniu, którzy wymagają zastosowania połączenia tramadolu z paracetamolem. Dawkowanie i sposób podawania: Dorośli i młodzież ( 12 lat). Dawkę ustala się w zależności od stopnia nasilenia bólu oraz odpowiedzi pacjenta na lek. Początkowa zalecana dawka to 2 tabletki preparatu Poltram Combo. W razie potrzeby można przyjąć kolejne dawki, nie przekraczając 8 tabletek (co odpowiada 300 mg tramadolu i 2600 mg paracetamolu) na dobę. Odstęp pomiędzy dawkami nie powinien być krótszy niż 6 godzin. W żadnych okolicznościach Poltramu Combo nie należy stosować dłużej niż jest to bezwzględnie konieczne. Jeśli ze względu na rodzaj i ciężkość schorzenia niezbędne jest długotrwałe stosowanie preparatu, należy uważnie i regularnie obserwować pacjenta (z przerwami w stosowaniu, jeśli to możliwe) w celu werykacji konieczności dalszego stosowania. Dzieci: Nie ustalono skuteczności i bezpieczeństwa stosowania Poltramu Combo u dzieci w wieku < Poltram Combonie (Tramadoli + Paracetamolum). Skład i postać: 1 tabletka powlekana tramadolu paracetamolu. Wskazania:>Objawowe leczenie bólu o umiarkowanym należy ograniczyć>do75tych pacjentówodstęp z bólem o umiarkowanym 12 lat. Dlatego zaleca sięhydrochloridum stosowania preparatu w tej grupie wiekowej. Pacjenci w podeszłym wieku.zawiera Można37,5 mg podawaćchlorowodorku zwykle stosowane dawki,i 325 mg jednak pamiętać, że u ochotników 75 lat okres półtrwania fazy wydalania poi dużym podaniunasileniu. doustnymZastosowanie zwiększał sięleku o 17%. U pacjentów lat zalecany pomiędzy podaniem i dużym nasileniu,być którzy wymagają zastosowania połączenia tramadolu z paracetamolem. Dawkowanie Dorośli i młodzież 12 lat).u pacjentów Dawkę ustala się w zależności od stopnia bólu oraz odpowiedzi pacjenta na lek. z umiarkowaną Początkowa zalecana dawka to 2nerek tabletki preparatu Poltram Combo. W razie potrzedawek powinien dłuższy niż 6 godz., ze względu na zawartość tramadolu. Ze względu na zawartość i sposób tramadolupodawania: nie należy stosować Poltramu(Combo z ciężką niewydolnością nerek nasilenia (klirens kreatyniny <10 ml/min). U pacjentów niewydolnością (klirens kreatyniny 10-30 ml/min), należy wyby można przyjąć kolejne dawki, nie przekraczając 8 tabletek (co odpowiada tramadolu i 2600 mg paracetamolu) na dobę. Odstęp pomiędzy dawkami nie w celu powinien być krótszy niż 6 godzin. okolicznościach Poltramu Combo niewątroby należy stosować dłużej niż jestPoltram to bezwzględnie konieczne. Jeśli ze względu na dłużyć odstępy między kolejnymi dawkami do 12 godzin. Ponieważ na drodze 300 mg hemodializy lub hemo ltracji tramadol jest usuwany bardzo powoli, podanie po dializie utrzymania analgezji nie jest W żadnych konieczne. U pacjentów z ciężką niewydolnością stosowanie preparatu Combo jest przeciwwskazane. U pacjenrodzaj i ciężkość schorzenia niezbędne jest długotrwałe preparatu, należy uważnie i regularnie obserwować pacjenta (z przerwami w stosowaniu, jeślidawkami. to możliwe) w celupodawania: werykacjiDoustnie. konieczności dalszego Dzieci: Nie ustalono skutecznościilością i bezpieczeństwa stosowania Combo u dzieci w wieku < tów z umiarkowanymi zaburzeniami czynności wątroby stosowanie można rozważyć ostrożne stosowanie, pod warunkiem wydłużenia odstępów pomiędzy poszczególnymi Sposób Tabletki należystosowania. połykać w całości, popijając wystarczającą płynu. Nie należy tabletekPoltramu łamać ani żuć. Przeciwwskazania: 12 lat. Dlatego nie zaleca się paracetamol stosowania preparatu w tej grupie wiekowej.pomocniczą. Pacjenci w podeszłym wieku. Można lekami podawać zwykle stosowane dawki, jednak pamiętać, że u ochotnikówopioidami > 75 lat okres półtrwania fazy wydalania po podaniu doustnym zwiększał sięu pacjentów, o 17%. U pacjentów > 75 latlubzalecany pomiędzy podaniem Nadwrażliwość na tramadol, lub na którąkolwiek substancję Ostre zatrucie alkoholem, nasennymi, ośrodkowo działającymi lekami przeciwbólowymi, lub lekami psychotropowymi. Poltramu Combo nie wolno stosować którzy zażywają w ciąguodstęp 2 tygodni poprzedzających dawek powinien być dłuższy niż 6 godz., ze względu na zawartość tramadolu. Ze względu na zawartość tramadolu nie należy stosować Poltramu Combo u pacjentów z ciężką niewydolnością nerek (klirens kreatyniny <10 ml/min). U pacjentów z umiarkowaną niewydolnością nerek (klirens kreatyniny 10-30 ml/min), należy wyleczenie zażywali inhibitory monoaminooksydazy (MAO). Ciężka niewydolność wątroby. Padaczka oporna na leczenie. Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: W celu uniknięcia przypadkowego przedawkowania, pacjenta należy poinformować, aby nie przekraczał zalecanej dawki oraz nie stosował jednocześnie innych produkdłużyć odstępy między kolejnymi dawkami do 12 godzin. Ponieważ na hemodializy lub hemo ltracji tramadol usuwany bardzo powoli,Combo: podanieu pacjentów po dializie w celu utrzymania analgezji nie (klirens jest konieczne. U pacjentów z ciężką wątroby stosowanie oddechowej. preparatu Poltram Combo z ciężką jest przeciwwskazane. tów leczniczych zawierających paracetamol (w tym sprzedawanych bezdrodze recepty) lub tramadol bez zgody lekarza. Niejest należy stosować Poltramu z ciężką niewydolnością nerek kreatyniny <10 ml/min) oraz niewydolnością w przypadku ciężkiej niewydolności U pacjentów niewydolnościąU pacjenwątroby tów z umiarkowanymi zaburzeniami czynnościRyzyko wątroby można rozważyć ostrożne stosowanie, podu pacjentów warunkiemz chorobą wydłużeniawątroby odstępów pomiędzy poszczególnymi dawkami. Sposób podawania: Doustnie. Tabletki należy połykać w całości, popijając wystarczającą ilością stosowanie, płynu. Nie należy tabletek łamać ani żuć. odstępów Przeciwwskazania: stosowanie preparatu jest przeciwwskazane. przedawkowania paracetamolu jest większe niespowodowaną marskością poalkoholową. U pacjentów z umiarkowanymi zaburzeniami czynności wątroby można rozważyć ostrożne pod warunkiem wydłużenia pomiędzy Nadwrażliwość na tramadol,Tramadolu paracetamol na którąkolwiek substancję pomocniczą. zatrucie alkoholem, lekami ośrodkowoopioidowych, działającymi nie lekami przeciwbólowymi, opioidami lubU pacjentów lekami psychotropowymi. Poltramu Combo nie wolno stosować którzy zażywają lub w ciągu 2 tygodni próg poprzedzających poszczególnymi dawkami. nie lub należy stosować w leczeniu uzależnienia od Ostre opioidów. Mimo że tramadol jestnasennymi, agonistą receptorów znosi on objawów odstawiennych. ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia drgawek lubu pacjentów, przyjmujących równocześnie inne leki obniżające drgawkowy, leczenie zażywali inhibitory monoaminooksydazy (MAO). Ciężka niewydolność wątroby. Padaczka oporna na leczenie. Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: W celu uniknięcia przypadkowego przedawkowania, pacjenta należy poinformować, aby nie przekraczał zalecanej dawki oraz nie stosował jednocześnie innych produkszczególnie z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny, trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, neuroleptyki, ośrodkowo i miejscowo działające leki przeciwbólowe opisywano występowanie drgawek. Pacjenci z wyrównaną padaczką oraz osoby podatne na występowanie drgawek mogą być leczone tratów leczniczych zawierających (w tym sprzedawanych bez recepty)u pacjentów lub tramadolotrzymujących bez zgody lekarza. Nie należy stosować PoltramuRyzyko Combo: u pacjentów z ciężką niewydolnością nerek (klirens kreatyniny oraz w przypadku ciężkiej niewydolności oddechowej. U pacjentów z ciężką niewydolnością wątroby madolem wyłącznie, gdy jest toparacetamol bezwzględnie konieczne. Drgawki występowały tramadol w zalecanych dawkach. może się zwiększyć w przypadku przyjmowania dawek tramadolu<10 ml/min) większych niż zalecane. Nie należy stosować z opioidami o działaniu agonistyczno-antagonistycznym (nalbu na, stosowanie jest przeciwwskazane. Ryzyko przedawkowania paracetamolu jest większe u pacjentów wątroby niespowodowaną marskością U pacjentów z umiarkowanymi zaburzeniami można rozważyć ostrożne stosowanie, etiologii, pod warunkiem wydłużenia pomiędzy buprenorna,preparatu pentazocyna). Poltram Combo powinien być stosowany ze szczególną ostrożnością u pacjentów:z chorobą uzależnionych od opioidów, po urazach głowy, zepoalkoholową. stanami drgawkowymi, z zaburzeniami dróg żółciowych, weczynności wstrząsie,wątroby z zaburzeniami świadomości o niewyjaśnionej z ośrodkowymi lub odstępów obwodowymi zabuposzczególnymi dawkami. nie ciśnieniem należy stosować w leczeniu uzależnienia od opioidów. Mimo że toksyczne tramadol jest agonistą receptorów opioidowych, nie znosi ontramadol objawówmoże odstawiennych. ze zwiększonym wystąpienia drgawek przyjmujących równocześnie inne leki obniżające drgawkowy, rzeniami oddechowymi, ze Tramadolu zwiększonym wewnątrzczaszkowym. Przedawkowanie może mieć działanie na wątrobę. W dawkach terapeutycznych powodowaćU pacjentów objawy odstawienne. Rzadkoryzykiem obserwowano uzależnienie lub lub nadużywanie. Po nagłym odstawieniu mogą wystąpićpróg objawy podobne szczególnie z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny, trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, neuroleptyki, ośrodkowo i miejscowo działające leki przeciwbólowe opisywano występowanie drgawek. Pacjenci z wyrównaną padaczką oraz osoby podatne na występowanie drgawek mogą być leczone trado obserwowanych po odstawieniu opioidów. Zgodnie z doświadczeniem klinicznym uważa się, że objawów odstawienia można uniknąć poprzez stopniowe zmniejszenie dawki podczas odstawiania leku, szczególnie po długotrwałym okresie leczenia. W pojedynczej pracy opisano, że zastosowanie tramadolu podczas znieczulenia madolem wyłącznie, jest to bezwzględnie konieczne. Drgawki występowały u pacjentów otrzymujących tramadol w zalecanych dawkach. Ryzyko może się zwiększyć przyjmowania dawek tramadolu większychdziałaniami niż zalecane. Nie należy stosować z opioidami o działaniu agonistyczno-antagonistycznym (nalbu na, ogólnego en uranemgdy i podtlenkiem azotu nasiliło wspomnienia śródoperacyjne. Do czasu wyjaśnienia powyższego działania należy unikać stosowania tramadolu podczas w przypadku płytkiej narkozy. Działania niepożądane: Najczęstszymi niepożądanymi, zgłaszanymi u > 10% pacjentów podczas badań klinicznych były: nudnobuprenor na,głowy pentazocyna). Poltram powinien być stosowany ze szczególną ostrożnościązgodnie u pacjentów: uzależnionych od opioidów, urazach głowy, ze stanamiZaburzenia drgawkowymi, z zaburzeniami dróg żółciowych, we nastrojów wstrząsie, (lęk, z zaburzeniami świadomości o niewyjaśnionej etiologii, z ośrodkowymi lub obwodowymi zabuści, zawroty i senność. PoniżejCombo wymienione działania niepożądane zostały przedstawione z częstością występowania i klasypokacją układów i narządów. psychiczne: często: splątanie, zmienność nerwowość, euforia), zaburzenia snu; niezbyt często: depresja, omamy, koszmary senne, rzeniami oddechowymi, ze zwiększonym ciśnieniem wewnątrzczaszkowym. miećleczniczego toksyczne działanie na wątrobę. W dawkach terapeutycznych może powodować objawyczęsto: odstawienne. Rzadko obserwowano uzależnienie lub nadużywanie. Po parestezje, nagłym odstawieniu mogą wystąpić objawy podobne niepamięć; rzadko: uzależnienie; bardzo rzadko: nadużywanie (w obserwacji Przedawkowanie po wprowadzeniumoże produktu do obrotu). Zaburzenia układu nerwowego: bardzotramadol często: zawroty głowy, senność; ból głowy, drżenie; niezbyt często: mimowolne skurcze mięśni, szum w uszach; rzadko: ataksja, drgawki. do obserwowanych po odstawieniu opioidów. Zgodnie z doświadczeniem klinicznym uważa się, że objawów odstawienia można uniknąć poprzez stopniowe zmniejszenie dawki podczas odstawiania leku, szczególnie po długotrwałym okresie leczenia. W pojedynczej pracy opisano, że zastosowanie tramadolu podczas znieczulenia Zaburzenia oka: rzadko: niewyraźne widzenie. Zaburzenia serca: niezbyt często: kołatania serca, tachykardia, zaburzenia rytmu serca. Zaburzenia naczyniowe: niezbyt często: nadciśnienie tętnicze. Zaburzenia układu oddechowego, klatki piersiowej i śródpiersia: niezbyt często: duszność. Zaburzenia żołądka i jelit: Bardzo często: ogólnego en uranem i podtlenkiem nasiliło wspomnienia śródoperacyjne. Do czasu wyjaśnienia powyższego unikać stosowania tramadoluwątroby podczasi dróg płytkiej narkozy. Działania niepożądane: Najczęstszymi działaniami niepożądanymi, zgłaszanymi u > podskórnej: 10% pacjentów podczas badańpotliwość, klinicznychświąd; były: nudnonudności; często: wymioty, zaparcie,azotu suchość w jamie ustnej, biegunka, ból brzucha, niestrawność, wzdęcia; niezbytdziałania często: należy dysfagia, czarne stolce. Zaburzenia żółciowych: niezbyt często: podwyższenie aktywności aminotransferaz. Zaburzenia skóry i tkanki często: nadmierna niezbyt ści, zawroty głowy i senność. Poniżejpokrzywka). wymienioneZaburzenia działania niepożądane przedstawione zgodnie z częstością występowania kacjąw oddawaniu układów i narządów. Zaburzenia psychiczne: często: splątanie, zmienność nastrojów (lęk, nerwowość, snu; niezbyt często: piersiowej. depresja, omamy, często: reakcje skórne (np. wysypka, nerek i dróg zostały moczowych: niezbyt często: albuminuria, zaburzenia mikcji i klasy (zaburzenia moczu i zatrzymanie moczu). Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: niezbyt często: euforia), dreszcze,zaburzenia uderzenia gorąca, ból w klatce Mimo, iżkoszmary w czasie senne, badań niepamięć; uzależnienie; bardzo rzadko: nadużywanie (w obserwacji po wprowadzeniu produktutramadolu leczniczego obrotu). Zaburzenia układu nerwowego: często: zawroty głowy, senność; często: ból głowy,bradykardia, drżenie; niezbyt często: mimowolneposkurcze mięśni, parestezje, szum w uszach; rzadko: ataksja, drgawki. klinicznych rzadko: nie obserwowano niżej wymienionych działań niepożądanych, związanych ze stosowaniem lub do paracetamolu, nie można jednak wykluczyćbardzo ich wystąpienia. Tramadol: Niedociśnienie ortostatyczne, zapaść. Doświadczenie wprowadzeniu produktu leczniczego do obrotu opisuje rzadkie przyZaburzenia oka: rzadko: niewyraźne widzenie. Zaburzenia serca: niezbyt często: kołatania serca, tachykardia, zaburzenia rytmu serca. Zaburzenia naczyniowe: niezbyt często: nadciśnienie tętnicze. Zaburzenia układu oddechowego, klatki piersiowej i śródpiersia: niezbyt często: duszność. Zaburzenia żołądka i jelit: Bardzo często: padki zmian działania warfaryny, w tym wydłużenie czasu protrombinowego. Rzadko: reakcje nadwrażliwości ze strony układu oddechowego (na przykład duszność, skurcz oskrzeli, świszczący oddech, obrzęk naczynioruchowy) oraz analaksja. Rzadko: zmiany apetytu, osłabienia narządu ruchu oraz zahamowanie oddychania. nudności; często: wymioty,psychiczne zaparcie, suchość ustnej, biegunka, niezbytnastroju często: dysfagia, czarne sporadycznie stolce. Zaburzenia wątroby i dróg żółciowych: niezbyt często: podwyższenie aktywności aminotransferaz. i tkanki podskórnej: często: nadmierna potliwość, świąd; niezbyt Mogą wystąpić zaburzenia różniącew jamie się międzyosobniczo, coból do brzucha, nasilenia niestrawność, i rodzaju. Mogąwzdęcia; to być zmiany (zwykle euforia, dysforia), zmiany aktywności (zwykle zmniejszenie, sporadycznie zwiększenie) oraz zmiany Zaburzenia zdolności doskóry percepcji poznawczej i zmysłowej (np. zachowania decyzyjne, zabuczęsto: reakcje skórneZgłaszano (np. wysypka, pokrzywka). Zaburzenia i dróg moczowych: niezbyt często: albuminuria, zaburzenia mikcjimogą (zaburzenia w oddawaniu moczu do i zatrzymanie moczu). ogólne i stanypobudzenie, w miejscu podania: często:bezsenność, dreszcze, uderzenia gorąca, ból w klatce piersiowej. Mimo, iż w czasie badań rzenia postrzegania). przypadki pogorszenia astmy,nerek jednak nie ustalono związku przyczynowego. Po nagłym odstawieniu wystąpić objawy podobne obserwowanych poZaburzenia odstawieniu opioidów: niepokój,niezbyt nerwowość, hiperkineza, drżenia oraz zaburzenia żołądka i jelit. Inne działania klinicznych niektóre obserwowano wymienionych działańpo niepożądanych, związanych ze stosowaniem tramadolu paracetamolu, można jednak wykluczyć ich wystąpienia. Niedociśnienieukładu ortostatyczne, bradykardia, zapaść. Doświadczenie po występują wprowadzeniu produktu leczniczego obrotunadwrażliwości, opisuje rzadkiew tym przyniepożądane, w rzadkich niżej przypadkach występowały nagłym odstawieniu tramadolu, to: napady paniki, silnylub niepokój, omamy,nie parestezje, dzwonienie w uszach i inne objawyTramadol: ze strony ośrodkowego nerwowego. Paracetamol: Działania niepożądane rzadko, ale mogą wystąpićdo reakcje padki zmian działania warfaryny, w tym wydłużenie czasu protrombinowego. Rzadko: nadwrażliwości ze strony układu przykład duszność, oskrzeli,paracetamolu. świszczący oddech, naczynioruchowy) analaksja. Rzadko: zmiany apetytu, osłabienia narządu ruchu oraz zahamowanie oddychania. wysypka skórna. Istnieją doniesienia o występowaniu zaburzeń morfologii krwi, w tymreakcje trombocytopenii i agranulocytozy, któreoddechowego niekoniecznie (na mogły mieć związek ze skurcz stosowaniem W kilku obrzęk doniesieniach sugerowanooraz możliwość wystąpienia hipoprotrombinemii podczas jednoczesnego stosowania z lekami z grupy Mogą wystąpić zaburzenia psychiczne różniącezmian się międzyosobniczo, co do nasilenia i rodzaju. Mogą to być zmiany nastroju euforia, sporadycznie do dysforia), zmiany aktywności (zwykle zwiększenie) oraz zmianyBiuro zdolności do percepcji poznawczej i zmysłowej (np. zachowania warfaryny. W innych badaniach nie wykazano czasu protrombinowego. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma S. A. (zwykle Pozwolenie na dopuszczenie obrotu nr 17791 wydane przez MZ.zmniejszenie, Dodatkowychsporadycznie informacji o leku udziela: Polpharma Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, decyzyjne, tel. +48 22zabu364 rzenia Zgłaszano przypadki pogorszenia jednak ustalonorecepty. związku przyczynowego. Po nagłym odstawieniu mogą wystąpić objawy podobne do obserwowanych po odstawieniu opioidów: pobudzenie, niepokój, nerwowość, bezsenność, hiperkineza, drżenia oraz zaburzenia żołądka i jelit. Inne działania 61 00; postrzegania). fax. +48 22 364 61 02. www.polpharma.pl. Lekastmy, wydawany na nie podstawie niepożądane, które w rzadkich przypadkach występowały po nagłym odstawieniu tramadolu, to: napady paniki, silny niepokój, omamy, parestezje, dzwonienie w uszach i inne objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego. Paracetamol: Działania niepożądane występują rzadko, ale mogą wystąpić reakcje nadwrażliwości, w tym wysypka skórna. Istnieją doniesienia o występowaniu zaburzeń morfologii krwi, w tym trombocytopenii i agranulocytozy, które niekoniecznie mogły mieć związek ze stosowaniem paracetamolu. W kilku doniesieniach sugerowano możliwość wystąpienia hipoprotrombinemii podczas jednoczesnego stosowania z lekami z grupy warfaryny. W innych badaniach nie wykazano zmian czasu protrombinowego. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma S. A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu nr 17791 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48 22 364 61 00; fax. +48 22 364 61 02. www.polpharma.pl. Lek wydawany na podstawie recepty. P-COM/016/03-2011 P-COM/016/03-2011 zapytaj Przedstawiciela Aptecznego o ofertę na Poltram Combo zapytaj Przedstawiciela Aptecznego o ofertę na Poltram Combo
