ASF w Europie

Sytuacja epizootyczna
w zakresie występowania
ASF
w Europie, w tym w Polsce
Zygmunt Pejsak, Iwona Markowska-Daniel, Andrzej Lipowski
Krajowe Laboratorium Referencyjne ds. ASF PIWet - PIB w Puławach
Puławy, 26.03.2014 r.
Dane dotyczące
ASFV
ważne
z epizootycznego punktu
widzenia
Rezerwuarem ASFV mogą być:




dziki europejskie
dzikie świnie afrykańskie (bush pigs)
guźce (wart hogs)
kleszcze (Ornithodorus)
Właściwości biologiczne ASFV
2 genotypy ASFV:
Genotyp I – mało zjadliwy
Genotyp II – wysoce zjadliwy
Przeżywalność ASFV






3-6 miesięcy w mięsie;
3- 6 miesięcy w szynce i kiełbasie;
180 dni w mięsie solonym;
30 dni w mięsie wędzonym;
110 dni w mięsie suszonym;
1000 dni w zamrożeniu.
 Wirus ASF ulega zabiciu
przez gotowanie w 60
stopniach przez 20 minut.
 W 71 stopniach przez 1
minutę.
Szerzenie się zakażeń ASFV
w populacji świń i dzików zależy od:
 system chowu (out door, indoor);
 szerokości geograficznej;
 populacji dzików,
 populacji kleszczy.
Sytuacja epizootyczna
w zakresie ASF na:
 Świecie
 w Europie
 w Polsce
Afryka
 Wyspy Zielonego Przylądka – 2012
 Kamerun – 2012
 Czad – 2012
 Kenia – 2012
 Tanzania – 2012
 Uganda – 2012
 etc.
ASF w Europie (dane historyczne)
Ogniska ASF w Europie:
Portugalia – 1957; zwalczanie do 1999
Hiszpania – 1960; zwalczanie do 1995
 W roku 1985 przyjęto jednolity program zwalczania –
likwidacji ASF na Półwyspie Iberyjskim
 W latach 1985-1995 straty dla sektora produkcji świń
wyniosły ok. 950 mln USD
 Sardynia - od 30 lat do dzisiaj.
ASF w Europie (dane historyczne)
 Włochy – 1967-1978, (Sardynia 1967 – do chwili
obecnej), 1983 (północne Włochy, źródło – mięso z dzika
odstrzelonego na Sardynii)
 Malta – 1978-1979
 Francja – 1964, 1967, 1974 ( wzdłuż granicy z Hiszpanią),
1984
 Belgia – 1985
 Holandia – 1986
 ZSRR – 1977 (Ukraina)
 Rosja – 2007 – do chwili obecnej; w latach 2007-2012
straty 1 mld USD
ASFV – występuje endemicznie w
Euroazji
 Lipiec 2007 – Gruzja
 Wrzesień 2007 – Armenia
 Grudzień 2007 – Rosja
 Styczeń 2008 – Azerbejdżan
 Grudzień 2009 – Iran
 Lipiec 2012 – Ukraina
Sytuacja epizootyczna
Występowanie ASF w Federacji Rosyjskiej - enzootyczne
W latach 2007-2014 w Federacji
Rosyjskiej stwierdzono 598 ognisk i
przypadków ASF.
Przypadki i ogniska ASF w latach 2007-2014 na
terytorium Federacji Rosyjskiej
(źródło: OIE, Rossielchoznadzor, 12.II.2014)
Afrykański pomór świń
Możliwe drogi przeniesienia
Analiza wg władz weterynaryjnych Federacji Rosyjskiej
Źródło: Rossielchoznadzor
Wg
Rossielchoznadzoru
ASF
może
przedostać się na
terytorium
Unii
Europejskiej:
1. drogą północną
(Białoruś,
kraje
bałtyckie, Polskę i
Niemcy);
2. drogą południową
(przez
Ukrainę,
Rumunię i Austrię).
W ostatnich latach
obie drogi zaczęły
się realizować.
Afrykański pomór świń
Ogniska ASF i CSF na Białorusi, (wg. danych oficjalnych)
1 ognisko i 1 przypadek ASF na Ukrainie, wg. OIE
(poprzednie ognisko VII 2012 r., Zaporoże)
 6.01.2014 r. - rejon staniczno-ługański - dzik
(rzeka Derkul, 4 m od granicy z Rosją, 1100 km od granicy Polski)
 31.01.2014 r. - świnie
(chlewnia przyzagrodowa, 26 świń, 5 padło)
2 przypadki ASF na Litwie; 24.01.2014 r.
POLSKA
2 przypadki ASF w Polsce; 15.02 i 17.02.2014 r.
Grzybowszczyzna, 14.02
Ozierany Wielkie, Kruszyniany
17.02
Pierwszy przypadek
Grzybowszczyzna
15.02.2014 r. (PCR +)
Zdj. Dr Nestorowicz
29
Szudziałowo,
Grzybowszczyzna
Dzik, samiec ~ 50 kg
Grzybowszczyzna
Przypadek drugi, padła locha 3 km od granicy
białoruskiej
PCR +++ ELISA +
Grzybowszczyzna
Mało prawdopodobne
by przypadki te
miały ze sobą związek.
~15 km
Ozierany Wielkie
Wprowadzenie
wirusa ASF do Polski
Migracja dzików
Przypadki wykryto dzięki aktywnemu lab. badaniu
dzików.
Nigdzie na świecie w ciągu 2 lat (2013-2014) nie
przebadano ok. 20.000 dzików.
Puławy, 20-21 czerwca 2013 r.
 Mimo intensywnych badań
dotychczas nie wykazano by ASFV
krążył w populacji naszych świń lub
dzików.
 Jest bardzo prawdopodobne, że 2
przypadki ASF to dziki, które
przywędrowały do nas z Białorusi.
Definicje związane z wystąpieniem ASFV:
 dziki obszar zakażony od 10 do 15 km .
 świnie obszar zapowietrzony – 3 km;
obszar zagrożony + 7 km,
 obszar (strefa buforowa)?
Nowa decyzja
(18.03.2014) Komisji Europejskiej
(DG SANCO) zastępująca
kontrowersyjną decyzję 2014/134/
w sprawie środków ochrony zdrowia
zwierząt w związku z wystąpieniem
ASF w Polsce.
Istotne ograniczenie wielkości obszarów;
jeszcze bardziej znaczące ograniczenie rygorów w obszarach.
Puławy, 20-21 czerwca 2013 r.
„Nowa decyzja”
Obszar
buforowy
(36 gmin)
i obszar
zakażony (18 gmin)
w aspekcie
ASF
Pogłowie świń w nowym obszarze zakażonym
województwo
powiat
gmina
augustowski
Lipsk
Płaska
stad
sokólski Suma
2 323
57
2 380
819
50
410
22
105
1406
2 166
16 886
19 052
8 886
5 370
172
352
2 457
1 974
1 199
771
21 181
292
15
307
31
16
27
5
6
85
129
338
467
489
163
16
52
232
147
164
82
1 345
Suma końcowa- strefa zakażona
44 019
2 204
augustowski Suma
białostocki
Czarna Białostocka
Gródek
Michałowo
Supraśl
Wasilków
białostocki Suma
podlaskie
świń
sejneński
Giby
Sejny
sejneński Suma
sokólski
Dąbrowa Białostocka
Janów
Krynki
Kuźnica
Nowy Dwór
Sidra
Sokółka
Szudziałowo
Regulacje w obszarze zakażony
świnie mogą być przemieszczane po kraju;
tuczniki mogą być ubijane w zakładach
mięsnych bez żadnych oganiczeń a mięso
specjalnego oznakowania i obróbki termicznej)
( bez
może trafiać na rynek
krajowy i unijny.
Warunek, chlewnia spełnia następujące
regulacje:
Puławy, 20-21 czerwca 2013 r.
Regulacje umożliwiające przemieszczanie świń i mięsa
z obszaru zakażonego:



chlewnia wypełnia zasady bioasekuracji;
jest pod nadzorem wet.; co najmniej 2 razy/rok jest wizytowana;
prowadzone są badania w kierunku ASF zwierząt powyżej 60 dnia
życia (liczba badanych zwierząt 10%/95%)
lub


takie badania wykonane zostaną nie wcześniej niż 2 tygodnie
przed wysyłką zwierząt;
świnie przez co najmniej 30 dni przed sprzedażą przebywają w
chlewni, przez 30 dni nie wprowadzono do chlewni świń z zewnątrz;
Po przemieszczeniu prosiąt/warchlaków poza obszar zakażony,
w nowym stadzie muszą być poddane 30 dniowej kwarantannie, po
tym czasie będą miały status pochodzenia ze „strefy wolnej”
świadectwo zdrowia…
Pogłowie świń w nowym obszarze buforowym
województwo
powiat
augustowski
gmina
45
Sztabin
742
131
2 641
103
865
112
4565
391
Choroszcz
5 341
60
Juchnowiec Kościelny
4 768
72
894
56
Augustów
augustowski Suma
Suraż
Turośń Kościelna
1 478
78
Tykocin
1 968
109
Białystok m.
465
8
Dobrzyniewo Duże
247
16
Zabłudów
6665
49
21 826
448
Bielsk Podlaski
11 749
143
Orla
12 224
33
Wyszki
3 782
98
27 755
274
Białostocki Suma
bielski
podlaskie
bielski Suma
hajnowski
Narew
462
41
Narewka
47
17
Białowieża
0
0
455
60
Dubicze Cerkiewne
2 105
51
Hajnówka
2 733
54
5802
223
Czyże
hajnowski Suma
moniecki
Goniądz
12 610
142
Jasionówka
4 639
121
Jaświły
9 785
287
Knyszyn
10 152
73
Krypno
2 019
42
Mońki
31 143
368
moniecki Suma
sejneński
70 348
1 033
Krasnopol
5 724
193
Puńsk
7 228
157
sejneński Suma
suwalski
12 952
Raczki
7 010
197
Suwałki
8 003
147
Szypliszki
4 650
142
19 663
486
Suchowola
4747
286
Korycin
3313
130
8060
416
170 971
3 271
suwalski Suma
sokólski
sokólski suma
Suma końcowa- strefa buforowa
stad
317
Bargłów Kościelny
białostocki
świń
Nowinka
Regulacje w obszarze buforowym
świnie mogą być przemieszczane po kraju i
UE;
tuczniki mogą być ubijane w zakładach
mięsnych bez żadnych ograniczeń a mięso może
trafiać na rynek krajowy i unijny.
Warunek, chlewnia spełnia następujące
regulacje:
Puławy, 20-21 czerwca 2013 r.
Regulacje umożliwiające swobodę przemieszczania świń z
obszaru buforowego:




chlewnia wypełnia zasady bioasekuracji;
jest pod nadzorem weterynaryjnym - co najmniej 2 razy
w roku jest wizytowana w celu klinicznej oceny stanu
zdrowia;
przez co najmniej 40 dni przed sprzedażą zwierzęta
przebywają w chlewni, przez 30 dni nie wprowadzono do
chlewni świń z zewnątrz;
świnie przeznaczone do handlu w UE muszą posiadać
świadectwo zdrowia…
Puławy, 20-21 czerwca 2013 r.
Regulacje dotyczące obu obszarów:
 Intensywny, aktywny monitoring w kierunku
ASF wśród dzików padłych i odstrzelonych;
 Pogłowie dzików utrzymywane na poziomie
maksymalnie do 2 osobników na km
kwadratowy.
Puławy, 20-21 czerwca 2013 r.
ZNACZENIE DZIKÓW
W
SZERZENIU SIĘ
ASF
Puławy, 20-21 czerwca 2013 r.
Możliwości przemieszczania się dzików:
Według danych EFSA (2014) dziki
mogą przemieszczać się na odległość:
20 – 30 km,
maksymalnie 100 km.
Możliwości przemieszczania się dzików:
 50% populacji dzików żeruje w promieniu 3-7 km.
 Samce i lochy z warchlakami mogą przemieszczać
się na znacznie większe odległości niż pozostałe
osobniki stada.
Według najnowszych danych EFSA (2014)
 Zwiększony odstrzał nie dał pozytywnych efektów w
zakresie ograniczenia szerzenia się ASFV i CSF.
 Wzmożony odstrzał raczej zwiększa niż ogranicza
ryzyko szerzenia się ASFV.
 Dokarmianie dzików zwiększa
ryzyko szerzenia się ASFV.
Wzrost areału upraw kukurydzy
sprzyja rozmnażaniu dzików.
Według danych EFSA (2014)
 Depopulacja dzików – nie miała w Europie efektu
w zakresie szerzenia się ASFV i CSF;
 dziki szybko, ponownie zasiedlają
zdepopulowane tereny;
 szybsze rozmnażanie,
młoda, bardziej
wrażliwa na infekcję
populacja.
Według danych EFSA:
 Budowanie ogrodzeń ogranicza możliwość przemieszczania się
dzików, pod warunkiem, że podmurówka pod płotem sięga
40 -50 cm w głąb ziemi.
 Nie ma danych, które uzasadniały
by celowość budowy ogrodzenia
w celu ograniczenia się ASFV.
Według danych EFSA:
 Brakuje jednoznacznych poglądów na temat
postępowania z dzikami w aspekcie ASF.
 Kontrolowanie populacji i nie wpływanie na
behawior dzików wydaje się obecnie właściwym
sposobem postępowania.
 Myśliwi będący hodowcami świń lub
lek. wet.- ważny element ryzyka
w szerzeniu ASF.
DOŚWIADCZENIA
ZWIĄZNE
ZE ZWALCZANIEM
ASF
W EUROPIE
Belgia
Belgia, Flandria 1985
Populacja świń - 2,6 mln, gęstość 1000-2300 pigs/km2
 Źródło ASFV – wieprzowina przywieziona przez turystów z Hiszpanii
 Czas od zakażenia do wykrycia ASF około 30 dni
 Likwidacja ognisk w okresie 3 miesięcy
 12 ognisk – 7 135 świń
 18 ferm kontaktowych
 30 ferm integracyjnych
 Razem 34 895 świń ubito i utylizowano
 Badania serologiczne wokół ognisk ( strefa zakażona) trwały 2,5
miesiąca
 Zbadano 3008 farm 116 308 próbek (5-10% próbek ze stada).
Wszystkie ograniczenia wycofano po 5,5 miesiącach po likwidacji
ostatniego ogniska.
Belgia, Flandria 1985
Sposoby rozprzestrzenienia się choroby:
1.Wprowadzenie do stada prosiąt pochodzących
z ognisk – 4 nowe ogniska
2. Środek transportu – 1 nowe ognisko
Ludzie:
1. Lekarz weterynarii (nie zmieniane igły) – 4
ogniska
2. Integrator – 1 ognisko
Holandia
Czas 1986






Dwa ogniska
Pierwotne ognisko: źródło ASFV zlewki;
Czas od zakażenia do rozpoznania 1,5 miesiąca;
Sposób zakażenia drugiego stada – lekarz weterynarii;
Sposób zwalczania – likwidacja obu stad;
Dalsze postępowanie; badania serologiczne 54 ferm z
obszaru zapoietrzonego + 463 fermy w promieniu 15 km;
 Wszystkie badania przeprowadzono w okresie 5 tygodni
po stwierdzeniu drugiego ogniska; po tym wycofano
wszystkie restrykcje.
PODSUMOWANIE
W Polsce nie ma:
 epidemii ASF; ognisk ASF; dzików chorych na ASF.
W Polsce były:
 2 przypadki wykrycia materiału genetycznego ASF, po
których nie stwierdzono ani jednego przypadku ASF.
 Na podstawie ponad 3500 wyników badań wykonanych
w lutym i marcu br. można stwierdzić, że 2 przypadki
ASF nie stały się i nie będą już źródłem kolejnych
przypadków/ognisk.
PODSUMOWANIE
( optymistyczne)
NA PODSTAWIE ANALIZY
SYTUACJIEPIZOOTYCZNEJ PRZEBIEGU
ASF W KRAJACH EUROPY ZACHODNIEJ
I CENTRALNEJ
(Holandia, Belgia Francja, Włochy, Litwa, Ukraina, Polska)
można wysunąć hipotezę, że wirus ASFV jest
mniej zaraźliwy od wirusa pomoru klasycznego
świń.
DZIĘKUJĘ