Księgosusz pomór bydła pestis bovum, cattle plaque

KSIĘGOSUSZ
pomór bydła
pestis bovum, cattle plaque



Ostra, wirusowa, o dużej śmiertelności
choroba bydła domowego i bawołów. Na
zakażenie wrażliwe są również owce, kozy i
wolno żyjące przeżuwacze
Charakteryzuje się gorączką, płytkimi
owrzodzeniami na błonie śluzowej dziąseł,
języka, policzków i podniebienia twardego.
Surowiczy lub śluzowo-ropny wyciek z
nozdrzy i worków spojówkowych oraz silna
biegunka
Księgosusz
etiologia



5
Wirus księgosuszu należy do rzędu Mononegavirales,
rodziny Paramyxoviridae, podrodziny Paramyxovirinae,
rodzaju Morbillivirus.
Morbillivirus: obejmuje obecnie wirusy: odry,
księgosuszu, nosówki psów, pomoru małych
przeżuwaczy, nosówki fok oraz morbiliwirusy delfinów i
morświnów (wirus nosówki delfinowatych)
Szczepy wirusa księgosuszu różnią się między sobą
zjadliwością, inwazyjnością i tropizmem tkankowym
Katedra Epizootiologii
Marek Chmielewski
Księgosusz
etiologia







7
Wiriony pleomorficzne o kształcie sferoidalnym,
średnicy 100-150 nm lub kształtu długiej nici z
wypustkami
Wrażliwy na temperaturę i światło
Wrażliwy na czynniki fizyko-chemiczne
Gnicie powoduje szybką inaktywację
W nawozie, na ścianach, podłodze nie dłużej niż 24
godziny
W mięsie dojrzewającym krótko, w mięsie solonym
i zamrożonym kilka miesięcy
Skóry suszone nie są zakaźne
Katedra Epizootiologii
Marek Chmielewski
Księgosusz
epizootiologia





9
Endemicznie w Afryce oraz w południowej Azji
Wygasł w Polsce w 1920 roku
Wrażliwe bydło domowe i bawoły odpowiedzialne
za utrzymanie epizootii
W rejonach endemicznych zachorowania dotyczą
określonej grupy wiekowej
Bydło dorosłe - odporne po przechorowaniu lub
szczepieniu, cielęta – chronione przez p.ciała
siarowe
Katedra Epizootiologii
Marek Chmielewski
Księgosusz
epizootiologia




11
Najbardziej wrażliwe na zakażenie jest młode bydło
w wieku około 12 m-cy
Małe przeżuwacze jako alternatywny rezerwuar
zarazka
Chorować mogą wielbłądy a w Azji chorują świnie
(europejskie nie chorują pomimo wrażliwości na
zakażenie)
Od 1942 roku znane jest na terenie zachodnie
Afryki pojęcie pomoru małych przeżuwaczy, jest to
choroba powodowana przez szczepy wirusa
księgosuszu, które utraciły zdolność zakażania
bydła drogą naturalną
Katedra Epizootiologii
Marek Chmielewski
Księgosusz
epizootiologia





13
Przenoszenie drogą aerogenną, rzadko przez
karmę lub wodę do picia
Najgroźniejsze nowo wprowadzone do stada
zwierzę
Wirus nie przenika przez nie uszkodzoną skórę i
błonę śluzową p.pokarmowego
Skuteczne sztuczne zakażenie przez spojówki i
drogi oddechowe
Wydalanie wirusa 3 tygodnie, wyjątkowo 12
tygodni, po tym okresie organizm całkowicie
uwalnia się od wirusa i jest odporny do końca
życia. Brak długotrwałego nosicielstwa i siewstwa
Katedra Epizootiologii
Marek Chmielewski
Księgosusz
patogeneza







14
Wirus wnika przez błony śluzowe górnych dróg
oddechowych
Miejscem pierwotnego namnażania migdałki oraz
zagardłowe węzły chłonne
Krwioobieg, zakaża głównie limfocyty i monocyty
Wiremia 1-2 dni przed pojawieniem się objawów
klinicznych
Namnażanie w bł.śl. przewodu pokarmowego i
oddechowego oraz płucach
Powstają nadżerki, na ich obrzeżach włóknik tworzący
złogi
Biegunka, szybkie odwodnienie , ciężkie zaburzenia w
krążeniu i zejście śmiertelne
Katedra Epizootiologii
Marek Chmielewski
Księgosusz
patogeneza




16
W momencie pojawienia przeciwciał miano wirusa
gwałtownie spada
Długość okresu wiremii zależy od szczepu wirusa i
odporności zwierzęcia
Wydalanie wirusa ze wszystkimi wydzielinami i
wydalinami, głownie z worka spojówkowego, nosa i
z kałem
Wydalanie w okresie gorączkowym i przez kilka dni
po ustąpieniu gorączki
Katedra Epizootiologii
Marek Chmielewski
Księgosusz
objawy kliniczne
Okres inkubacji 4-7 do 15 dni i zależny od
zjadliwości szczepu
 Przebieg:
 ostry
 poronny
 bezobjawowy
Klasyczny przebieg: ostra gorączka, nadżerki w jamie
gębowej, zapalenie żołądków i jelit, biegunka,
odwodnienie, zejście śmiertelne

18
Katedra Epizootiologii
Marek Chmielewski
Księgosusz
objawy kliniczne





20
Napad gorączki nagły, bez zmian na błonach
śluzowych, w 2 dniu 41,5 –42°C; najpierw niepokój
później apatia
Śluzawica sucha, włos nastroszony, oddechy
przyspieszone, spadek wydajności mlecznej, bł.śl.
zaczerwienione
Nadżerki na bł.śl. jamy gębowej, dróg oddechowych i
układu moczowo-płciowego po 2-5 dniach od
wystąpienia gorączki
Nadżerki powiększają się i pokrywają grubym żółtawym
nalotem obumarłych komórek
W jamie nosowej śluzowo-ropna, cuchnąca, wydzielina
Katedra Epizootiologii
Marek Chmielewski
Księgosusz
objawy kliniczne





21
Zwiększone pragnienie, rzadki kał, biegunka,
odwodnienie
Kał cuchnący z domieszką mas nekrotycznych,
śluzu i krwi
Oddech ciężki i bolesny, opuszczona głowa, oczy
zapadnięte, grzbiet łukowato wygięty
Śmierć większości chorych zwierząt w okresie 6-12
dni od wystąpienia choroby
U krów ciężarnych - ronienia
Katedra Epizootiologii
Marek Chmielewski
Księgosusz
objawy kliniczne
W formie poronnej – łagodna biegunka
 Brak nadżerek w jamie gębowej
 Bezobjawowo – tylko badanie serologiczne
wskazują na trwające lub przebyte zakażenie
U bydła w pełni wrażliwego – rokowanie niepomyślne.
W przypadku wystąpienia biegunki z reguły zejście
śmiertelne.
Współczynnik śmiertelnośći u bydła
wysokomlecznego od 95 do 99 %, u ras
prymitywnych 50-66 %

29
Katedra Epizootiologii
Marek Chmielewski
Księgosusz
sekcja










30
Zmiany podobne jak przy BVD-MD
Zwłoki wychudzone i odwodnione
Okolica odbytu ze śladami kału
Błona śluzowa jamy gębowej – ogniska martwicy i
powierzchowne nadżerki z nalotami włóknika
Bł.śl. żołądka zapalnie zmieniona z silnym nacieczeniem
Jelita cienkie silnie przekrwione z punkcikowatymi
wybroczynami
Podobnie jelita grube
Pęcherzyk żółciowy silnie powiększony, wypełniony żółcią
Histopatologia mózgowia – rozsiane okołonaczyniowe nacieki
limfocytarne
Pod wsierdziem w lewej komorze serca, pod nasierdziem
podstawy serca i wzdłuż naczyń wieńcowych liczne wybroczyny
Katedra Epizootiologii
Marek Chmielewski
Księgosusz
rozpoznawanie





36
Wywiad, w rejonach występowania
enzootycznego
Objawy kliniczne
Zmiany anatomopatologiczne
Badania laboratoryjne – obejmujące wykazanie
obecności antygenów wirusa księgosuszu
Rzadziej izolacja i identyfikacja wirusa
Katedra Epizootiologii
Marek Chmielewski
Księgosusz
rozpoznawanie




37
Zwłoki nie są dobrym materiałem do badań, mało
wirusa.
Wybrać 6-10 osobników z gorączką i nadżerkami
Pobrać krew na surowice i do badań
hematologicznych, wymazy z worka spojówkowego
oraz nekrotyczną masę z nadżerek
Ubój 2 zwierząt z tej grupy w celu pobrania węzłów
chłonnych, śledziony i migdałków
Katedra Epizootiologii
Marek Chmielewski
Księgosusz
rozpoznawanie




38
Podstawowym odczynnkiem diagnostycznym jest
surowica antywirusowa, uzyskana po uodpornieniu
królika szczepem Yamanouchi/Nakamura III
Antygen wykrywa się w tkankach techniką
przeciwwsobnej immunoelektroforezy lub
odczynem precypitacji w żelu agarowym – jeżeli
ujemne to
Ekstrakt z węzłów chłonnych bada się OWD – jeżeli
ujemne to
10 % zawiesiną śledziony i migdałków zakaża się
wrażliwe bydło lub kozy. Okres obserwacji 3
tygodnie
Katedra Epizootiologii
Marek Chmielewski
Księgosusz
rozpoznawanie
Rozpoznanie różnicowe:
 Wirusowa biegunka bydła i choroba błon
śluzowych (BVD-MD)
 Pomór małych przeżuwaczy
 Pryszczycę
 Głowicę
39
Katedra Epizootiologii
Marek Chmielewski
Księgosusz
postępowanie






40
Choroba zwalczana z urzędu i podlegająca
obowiązkowi zgłaszania
Na terenach wolnych bydła podejrzanego o
zakażenie nie leczy się, podlegają eutanazji, a
zwłoki utylizacji
Kraje wolne – zakaż importu bydła z regionów
enzootycznego występowania choroby
Możliwe zawleczenie ze zwierzętami egzotycznymi
do ogrodów zoologicznych (Rzym 1951)
Ścisłe rygory zoosanitarne
Program GREP (Global Rinderpest Eradication
Programme) Katedra Epizootiologii
Marek Chmielewski