Słowniczek wybranych terminów dotyczących przekaźników Armatura, kotwica, zwora (ang. Armature) – ruchome części magnetyczne przekaźnika elektromagnetycznego lub część miękkiego żelaza łączącego bieguny magnesu. Przekaźnik Boscha (ang. Bosch relay) – najczęściej używany typ przekaźnika w samochodowych systemach audio i systemach zabezpieczeń, znany również jako przekaźnik 5-pinowy, 5-biegunowy lub 5-stykowy. Cewka (ang. Coil) – znana również jako cewka elektromagnetyczna, która powstaje, gdy przewód (najczęściej drut) jest nawinięty wokół rdzenia w celu utworzenia induktora (cewki indukcyjnej) lub elektromagnesu. Kiedy przez cewkę zostanie przepuszczony prąd, powoduje on przełączenie pozycji styków przekaźnika. Kontakty (ang. Contacts) – 1. Część elementów przewodzących prąd, kiedy obwody elektryczne są otwarte lub zamknięte. 2. Część przewodząca prąd przekaźnika, która włącza się lub wyłącza w celu otwarcia lub zamknięcia obwodu elektrycznego. Kontaktor, stycznik (ang. Contactor) – 1. Przekaźnik, który obsługuje obwody wysokiej mocy niezbędne do bezpośredniego sterowania silnikiem elektrycznym lub innymi obciążeniami. 2. Elektromechaniczne urządzenie włączające i wyłączające obwody elektryczne. DPDT (ang. Double pole, double throw) – przełącznik dwubiegunowy, dwupołożeniowy, który odpowiada dwóm przełącznikom SPDT sterowanym przez jeden mechanizm. DPST (ang. Double pole, single throw) – przełącznik dwubiegunowy, jednopozycyjny, odpowiadający dwóm przełącznikom SPST sterowanym przez pojedynczy mechanizm. Elektromagnes (ang. Electromagnet) – magnes składający się z cewki wykonanej z izolowanego drutu owiniętego wokół miękkiego rdzenia żelaza, który jest namagnesowany tylko wtedy, gdy prąd przepływa przez drut. Przekaźnik elektromechaniczny (ang. Electromechanical relay) – Przekaźnik elektromechaniczny wykorzystuje cewkę magnetyczną i mechaniczne styki (kontakty). Gdy prąd przepływa przez cewkę, porusza się armatura powodując, że mechaniczne styki łączą się (stykają się) i zamykają obwód elektryczny. Przekaźniki zatrzaskowe (ang. Latching relays) – Przekaźniki zatrzaskowe (przekaźniki podtrzymywane) posiadają jeden lub dwa zwoje i nie mają położenia domyślnego, pozostając w swojej ostatniej pozycji, gdy przez cewkę przestał płynąć prąd. Używany w aplikacjach, w których zużycie energii i straty muszą być ograniczone, ponieważ po ich uruchomieniu nie potrzebują przepływu prądu, aby utrzymać ich pozycję. Przekaźnik zwilżany rtęcią (ang. Mercury-wetted relay) – przekaźnik kontaktronowy, w którym styki są zwilżane rtęcią i służą do przełączania sygnałów niskonapięciowych, ponieważ rtęć zmniejsza rezystancję styku i związane z nimi spadki napięcia w przypadku sygnałów niskonapięciowych, w których zanieczyszczenie powierzchni może powodować słabe zetknięcie się albo w szybkich aplikacjach, w których rtęć eliminuje uderzenia styków. Ze względu na toksyczność i koszt rtęci, są obecnie rzadziej używane. Przekaźniki nieblokujące, przekaźniki niepodtrzymujące (ang. Non-latching relay) – W tym przypadku elektromagnes przyciąga wykorzystując przełącznik napędzany sprężyną na jedną stronę, którą nazywa się stroną „normalną” lub „reset”. Mają one początkową pozycję normalnie zamkniętą (NC) utrzymywaną siłą sprężyny lub magnesu trwałego, gdy nie przepływa prąd. Nieblokujące przekaźniki elektromechaniczne są stosowane w aplikacjach sterujących, gdy przekaźnik musi powrócić do znanego stanu, gdy nastąpi utrata (wyłączenie) zasilania. SERWIS ELEKTRONIKI 1 Słowniczek wybranych terminów dotyczących przekaźników Styki normalnie zamknięte – NC (ang. Normally closed – NC) – Stan opisujący położenie styków w przekaźniku sprężynowym, gdy styki są zamknięte (zwarte), kiedy sprężyna znajduje się w położeniu reset i rozwierają się tylko wtedy, gdy siła powoduje, że styki przemieszczają się z pozycji spoczynkowej. Styki normalnie otwarte – NO (ang. Normally open – NO) – Stan opisujący położenie styków w przekaźniku sprężynowym, gdy styki są otwarte, kiedy sprężyna znajduje się w położeniu spoczynkowej i zamykają się (zwierają się), gdy zostają zmuszone do przyjęcia innego położenia. Większość przekaźników posiada inny układ styków dla konfiguracji NO i inny układ styków dla konfiguracji NC. Przekaźnik spolaryzowany (ang. Polarized relay) – Przekaźnik spolaryzowany umieszcza armaturę między biegunami magnesu trwałego w celu zwiększenia czułości. Przekaźniki spolaryzowane były wcześniej stosowane w starych centralach telefonicznych w celu wykrycia słabych impulsów i korekcji zniekształceń. Przekaźniki zabezpieczające (ang. Protective relays) – Cyfrowe instrumenty ochrony obwodów elektrycznych przed przeciążeniem lub usterkami w elektrycznych systemach zasilania. Przekaźnik kontaktronowy (ang. Reed relay) – przełącznik kontaktronowy zamknięty w elektromagnesie, który posiada zestaw styków wewnątrz próżniowej lub wypełnionej gazem rurki, aby chronić styki przed korozją atmosferyczną. Przekaźniki kontaktronowe przełączają się szybciej niż większe przekaźniki, wymagają niewielkiej mocy zasilającej z obwodu sterowania, ponieważ mają niski prąd i napięcie przełączania. 2 Przekaźnik statyczny, zwany potocznie przekaźnikiem półprzewodnikowym, przekaźnikiem elektronicznym lub przekaźnikiem SSR (ang. Solid State Relay – SSR) – to przekaźnik, którego działanie jest oparte na wykorzystaniu elementów elektronicznych, magnetycznych, optycznych lub innych, z wykluczeniem elementów ruchomych. Przekaźniki te sterują większym prądem za pomocą małego sygnału sterującego. SPDT – (ang. Single Pole, Double Throw) – przełącznik jednobiegunowy, dwupołożeniowy Sprężyna (ang. Spring) – sprężyna przewodząca prąd, z którą jest połączony kontakt lub która też może służyć jako styk. SPST (ang. Single Pole, Single Throw) – przełącznik jednobiegunowy, jednopozycyjny, dzięki któremu dwa zaciski są połączone ze sobą albo rozłączone. Popularnym przykładem takiego przełącznika jest przełącznik (włącznik/wyłącznik)światła. Przełącznik stanu (ang. Valet Switch) – standardowy przełącznik SPST podłączony między źródłem zasilania cewki a określonym pinem. W tym typie przekaźnik funkcjonując jako element ochrony jest wyłączony. Można go włączyć, ale osoby postronne nie znają jego lokalizacji znajduje. Przykładem jest zabezpieczenie samochodu przed uruchomieniem przez nieuprawnione osoby. Impuls napięcia, pik (ang. Voltage spike) – szybki i ostry wzrost napięcia wynikający z pracy cewki przekaźnika odwracającego napięcie, aby utrzymać płynący prąd. Urządzenia muszą być chronione przed skokami napięcia, które mogą zniszczyć tranzystor sterownika. SERWIS ELEKTRONIKI