II OGÓLNOPOLSKI KONKURS Z FIZYKI „Fizyka się liczy” TEST 9.02.2010r. 1. y 0 2 0 1 xz 0 x Pocisk wystrzelony z prędkością 0, pod kątem 1 = 30 do poziomu, trafił w cel znajdujący się w odległości xz od punktu startu pocisku, przy czym czas lotu wynosił t1. Jeśli wystrzelimy pocisk z tą samą prędkością początkową, lecz pod kątem 2 = 300, odmierzonym od pionu, to: a) b) c) d) 0 nie doleci do celu, ponieważ poleci zbyt wysoko trafi w cel, ale czas lotu t2 będzie krótszy niż po wystrzeleniu pod kątem 1 trafi w cel, ale czas lotu t2 będzie 3 razy dłuższy od czasu t1 trafi w cel, ale czas lotu t2 będzie 3 1,73 razy dłuższy od czasu t1. (Opór powietrza zaniedbujemy) 2. Całkowita energia E sztucznego satelity, krążącego dookoła Ziemi, jest sumą jego energii kinetycznej EK i energii potencjalnej EP (E = EP + EK). Jaka jest zależność pomiędzy energią kinetyczną, a energią potencjalną? a) E K E P b) E K 2E P 1 c) E K E P 2 1 d) E K E P 2 1 3. Siła nośna statyczna, dzięki której latają balony i sterowce jest określona przez ... a) prawo Bernoulliego b) prawo powszechnego ciążenia (prawo powszechnej grawitacji) c) prawo Archimedesa i prawo ciążenia powszechnego d) prawo Gay – Lussaca 4. Na rysunku przedstawiono schemat bocznikowego (równoległego) silnika prądu stałego, podłączonego do źródła SEM o bardzo małym oporze wewnętrznym. Uzwojenie stojana L, połączone równolegle z wirnikiem W, służy do wytworzenia pola magnetycznego pomiędzy biegunami stojana, gdzie umieszczony jest wirnik. N E E W L W K L S K - komutator Silnik nie jest obciążony (pracuje „na biegu jałowym”), a wirnik obraca się ze stałą prędkością kątową. Co się stanie gdy obwód elektryczny silnika zostanie przerwany w miejscu oznaczonym krzyżykiem? a) Silnik zatrzyma się, ponieważ indukcja pozostała (pozostałość magnetyczna) rdzenia stojana jest zbyt mała aby podtrzymać obroty wirnika. b) Wirnik ulegnie uszkodzeniu, albo na skutek przepływu prądu o zbyt dużym natężeniu (przegrzanie wirnika), albo w wyniku gwałtownego zwiększenia wartości prędkości kątowej i pojawienia się dużych sił odśrodkowych. c) Wirnik będzie się dalej obracał, ale wartość prędkości kątowej znacznie się zmniejszy. d) Przerwanie obwodu w tym miejscu niewiele zmieni, ponieważ silnik nie zostanie on odłączony od źródła zasilania. 5. Napięcie elektryczne w gniazdku domowej instalacji elektrycznej można wyrazić wzorem: U t U 0 sin 2ft (napięcie przemienne lub zmienne), gdzie: U(t) – wartość chwilowa napięcia, U0 – wartość szczytowa (amplituda) napięcia, f – częstotliwość, t – czas. Wartość U 230 V , podawana jako znormalizowane napięcie w domowej instalacji elektrycznej, jest ... a) wartością szczytową (amplitudą) napięcia U U 0 b) Wartością chwilową w chwili t 2T , gdzie T jest okresem napięcia przemiennego. 2 c) wartością średnią napięcia U śr U 0 1 d) Wartością skuteczną napięcia U sk U0 2 2 6. Całkowite wewnętrzne odbicie fali akustycznej, na granicy woda – powietrze ... a) może zachodzić wtedy, gdy fala biegnie z wody do powietrza b) może zachodzić wtedy, gdy fala biegnie z powietrza do wody c) może zachodzić w obydwu wymienionych wyżej przypadkach, jednak przy różnych kątach padania fali d) nie zachodzi nigdy, ponieważ fale akustyczne, w przeciwieństwie do fal świetlnych, nie ulegają całkowitemu wewnętrznemu odbiciu 7. Wartość prędkości światła wysyłanego np. przez laser znajdujący się w rakiecie poruszającej się z prędkością V , względem obserwatora „nieruchomego”, jest taka sama zarówno w układzie odniesienia związanym z rakietą, jak i w układzie obserwatora „nieruchomego”. Jednak zarówno energia jak i pęd wiązki światła (fotonów), są w tych układach odniesienia różne. Jakie zjawisko wyjaśnia ten fakt? a) Sumowanie prędkości rakiety i prędkości fotonów b) Zjawisko Dopplera c) Zjawisko dyspersji światła d) Nie ma takiego zjawiska. Ani pęd, ani energia kinetyczna nie mogą się zmienić bez zmiany prędkości. 8. Natężenia prądów w poszczególnych gałęziach obwodu elektrycznego, przedstawionego na rysunku, mają następujące wartości: (Opór wewnętrzny źródła SEM można pominąć) I1 I2 R1 = 10 R5 = 1 E=3V a) b) c) d) R2 = 20 I5 I3 I4 R3 = 15 R4 = 30 I1 I 2 0,12A; I 3 0,14 A; I 4 0,10A; I 5 0,02A I1 0,12A; I 2 0,06A; I 3 0,10A; I 4 0,08A; I 5 0,02A I1 0,30A; I 2 0,15A; I 3 0,35A; I 4 0,10A; I 5 0,05A I1 I 3 012 A; I 2 I 4 0,06 A; I 5 0,00 A 3 9. Elektron poruszający się z prędkością wpada w obszar jednorodnego pola magnetycznego tak, że kierunek wektora prędkości tworzy ostry kąt z kierunkiem indukcji pola magnetycznego B . Jaki będzie kształt toru elektronu? Jak zmieni się wartość liczbowa prędkości (szybkość) po przebyciu pewnego obszaru pola magnetycznego? e– B a) Tor będzie fragmentem okręgu. Wartość prędkości nie zmieni się. b) Tor będzie fragmentem paraboli. Wartość prędkości wzrośnie. c) Tor będzie linią śrubową. Wartość prędkości nie zmieni się. d) Tor będzie linią śrubową o zmniejszającym się skoku. Wartość prędkości zmniejszy się. 10. Podstawą działania ekranu ciekłokrystalicznego LCD (Liquid Crystal Display) jest zjawisko a) selektywnej absorpcji światła b) dyspersji światła c) rozpraszania światła d) polaryzacji światła 11. Która z wymienionych cząstek nie jest, według współczesnych poglądów, cząstką elementarną? a) elektron b) neutron c) antyneutrino elektronowe d) pozyton 12. Owad nartnik ślizga się (biega) po powierzchni wody. Nartnik utrzymuje się na powierzchni wody a) bo działa na niego siła wyporu, która równoważy siłę ciążenia b) bo jego średni ciężar właściwy jest mniejszy od ciężaru właściwego wody c) bo woda nie zwilża jego łapek d) bo jego łapki mają dużą powierzchnię i ciśnienie pod nimi jest bardzo małe 4 13. Maksymalna energia kinetyczna cząstek naładowanych, przyspieszanych w akceleratorach cyklicznych takich jak, synchrocyklotron, betatron i synchrotron, jest ograniczona przez straty energii przyspieszanej cząstki związane a) z promieniowaniem elektromagnetycznym (światłem) emitowanym przez przyspieszane cząstki poruszające się po kołowym torze b) z wzajemnym oddziaływaniem na siebie przyśpieszanych cząstek c) z niejednorodnością pola magnetycznego utrzymującego cząstkę na kołowym torze d) ze zderzeniami cząstki z cząsteczkami gazu, których istnienie jest związane z niedoskonałą próżnią w komorze przyśpieszeń 14. Płytkę wykonaną z domieszkowanego krzemu i przewodzącą prąd elektryczny o natężeniu I, którego kierunek zaznaczono na rysunku, umieszczono w jednorodnym polu magnetycznym, którego indukcja B jest prostopadła do powierzchni płytki. Pomiędzy bocznymi ściankami płytki pojawiła się różnica potencjałów UH, zwana napięciem Halla, która może być zmierzona za pomocą miliwoltomierza. Biorąc pod uwagę znak ładunku elektrycznego, pojawiającego się na bocznych ściankach, określ rodzaj domieszki wprowadzonej do kryształu krzemu oraz typ półprzewodnika, z którego wykonano płytkę. B I – – – – – – I I + + + + + + UH mV a) Domieszka akceptorowa np. B3+ półprzewodnik typu p b) Domieszka donorowa np. As5+ półprzewodnik typu n c) Nie można określić rodzaju domieszki, ponieważ znak UH zmienia się przy zmianie zwrotu indukcji B typ półprzewodnika nieokreślony d) Nie można określić rodzaju domieszki, ponieważ znak UH zależy od kierunku przepływu prądu elektrycznego typ półprzewodnika nieokreslony 15. Podstawowym zjawiskiem wykorzystanym w konstrukcji „plazmowego” ekranu telewizyjnego jest a) wyładowanie elektryczne w gazie rozrzedzonym i zjawisko fotoluminescencji b) wyładowanie iskrowe w gazach znajdujących się pod ciśnieniem atmosferycznym c) wyładowanie elektryczne w gazie znajdującym się pod niskim ciśnieniem d) wyładowanie łukowe w plazmie otrzymanej w wyniku termicznej jonizacji gazu 5 16. Lampka jarzeniowa (neonówka) N, bocznikująca kondensator C, w obwodzie elektrycznym przedstawionym na rysunku, zapala się przy napięciu U z 80V i gaśnie, gdy napięcie zmniejszy się do wartości U g 70 V . Opór elektryczny świecącej neonówki wynosi R pl 1000 Ω . Opór neonówki nieświecącej R0 . Który z przedstawionych wykresów U1 t najlepiej przedstawia zależność napięcia wyjściowego U1 od czasu, po zamknięciu klucza K? R = 1 M K C = 1 F N U = 100 V a) U1 ? U1 [V] 100 80 60 40 20 0 b) 1 2 3 4 5 t [s] 1 2 3 4 5 t [s] 1 2 3 4 5 t [s] 1 2 3 4 5 t [s] U1 [V] 100 80 60 40 20 0 c} U1 [V] 100 80 60 40 20 0 d} U1 [V] 100 80 60 40 20 0 6