ROLA TEATRU I FORM TANECZNYCH W TERAPII

Temat: ROLA TEATRU I FORM TANECZNYCH W TERAPII PEDAGOGICZNEJ.
Metodą kulturotechniki mającą szerokie zastosowanie jest metoda teatralna. Jej
oddziaływanie ma charakter interdyscyplinarny i trwały. Pozwala na rozpoznawanie
charakterystycznych cech i odruchów innych osób w kontaktach wychowanek – wychowanek
partych na akceptacji i wzajemnym poszanowaniu własnej godności. Polega na
rozpoznawaniu własnych uczuć oraz sygnałów emocjonalnych wysyłanych z otoczenia.
Rozpoznawania charakterystycznych cech i odruchów innych ludzi człowiek musi się
nauczyć w praktycznych interakcjach. Teatr daje szansę budowania i odbudowywania więzi
psychicznych w realnym świecie oraz oświadczenie własnej emocjonalności. Sztuka ta jest
otwarciem na drugiego człowieka, dopełnia się dopiero w połączeniu z odbiorcą. Szczególnie
teatr spaja różne rodzaje sztuk, integrują się w nim elementy literatury, muzyki, tańca,
malarstwa, które stają się środkami teatralnego wyrazu. Teatr zaspokaja potrzeby psychiczne
jednostki ludzkiej i odgrywa ważną rolę w rozwoju osobowości człowieka. W szerzeniu
zainteresowań teatrem wiodącą rolę pełnić może szkoła, placówki opiekuńcze,
resocjalizacyjne. Realizując program edukacji teatralnej, realizator kształtuje u dzieci
określone nawyki:
- uważnego słuchania,
- świadomego odbioru sztuki teatralnej,
- korzystania z dóbr kultury,
- dzielenia się przeżyciami i spostrzeżeniami na temat obejrzanych spektakli.
Wychowanie przez teatr tworzy szkołę umiejętności przeżyć, stanowi ważny czynnik
kształcenia wrażliwości estetycznej, postaw moralnych i kultury ogólnej. Dzięki kontaktom
z teatrem rozwijają się pozytywne cechy dzieci: postawy, zainteresowania, świat wartości.
Z tego powodu sztuka teatralna jest wartościowa, gdyż uczy życiowej mądrości i jednocześnie
bawi widza.
Teatr w życiu dziecka, młodego człowieka jest ważnym czynnikiem rozwojowym.
Daje on możliwość kształtowania własnego bytu w takim stopniu, na jaki pozwala życie
realne. W teatrze uaktywnia się fantazja młodego człowieka. Teatr spełnia dziecięce marzenia
i zainteresowania, równocześnie kształci i poszerza jego wiedzę.
Jednym z zadań szkoły jest zapewnienie dziecku wszechstronnego rozwoju m.in.
przygotowanie do uczestnictwa w życiu kulturalnym. Cel ten realizowany jest przez
umożliwienie dzieciom kontaktu ze sztuką, między innymi teatralną.
Edukacja teatralna ma przygotować dzieci do właściwego odbioru sztuki przez
rozwijanie wrażliwości na piękno języka, ukazywanie pozawerbalnych środków ekspresji,
przeżywanie razem z bohaterami ich przygód. Istotę teatru, jego wartości dla społeczeństwa
dziecko rozumie wówczas, gdy samo będzie aktorem, reżyserem, tancerzem, czy
scenografem. Dlatego też podstawą edukacji teatralnej jest szkolny teatr, również
profilaktyczny, który pozwala osiągnąć wspaniałe efekty wychowawcze, stymuluje
wszechstronny rozwój dziecka, wzbogaca jego osobowość.
Innowacją może być szkolny teatr. Jeżeli nauczyciel jest zainteresowany tą formą,
zaszczepi ciekawość uczniom i ma dużą szansę na powodzenie. Ma szansę, że poprzez czynne
uczestnictwo dziecka w teatrze, tworzeniu go w szkole, osiągnie wiele celów nie tylko
wychowawczych, ale również profilaktycznych. Będzie to między innymi;
- kształtowanie i wzbogacanie osobowości dziecka,
- rozwijanie umiejętności posługiwania się językiem ojczystym, doskonalenie wymowy,
wzbogacanie słownictwa (szczególnie związanego z teatrem), doskonalenie pamięci,
- rozbudzanie wyobraźni i wrażliwości uczniów,
- dostarczanie radosnych przeżyć emocjonalnych i estetycznych,
- integracja zespołu,
- kształtowanie poczucia odpowiedzialności i dyscypliny,
- eliminowanie nieśmiałości, wzmacnianie poczucia własnej wartości,
- zaspokajanie potrzeby twórczej aktywności dzieci, rozwijanie uzdolnień aktorskich,
plastycznych,
- przygotowanie do odbioru dzieł sztuki teatralnej, filmowej itp.
Obecnie w szkołach istnieje duże zainteresowanie tą formą działalności. Praca ucznia
w zespole teatralnym ma niebywale korzystny wpływ na jego psychikę, pozwala rozładować
stres, napięcie, zniwelować niepowodzenia szkolne. Ma więc działanie terapeutyczne.
Obcowanie ze sztuką teatralną w szkole gwarantuje wykształcenie pożądanych postaw
społeczno – moralnych. Uczeń poznaje istotę działania w grupie, uczy się
współodpowiedzialności za efekt. Kształtuje swoją postawę twórczą wobec życia, inicjatywę,
którą przeniesie na inne sytuacje życiowe.
Choreoterapia w terapii pedagogicznej.
Kolejną formą w terapii pedagogicznej ucznia może być taniec. Pozwala on wyłączyć
świadomość, skupić się wyłącznie na ciele, słuchać go, podążać za nim, a przez to mieć
lepszy wgląd w siebie. Ciało zna odpowiedź na każde pytanie, wystarczy przyjrzeć się,
wsłuchać się w nie. Często bagatelizujemy sygnały z własnego ciała, a choreoterapia uczy,
jak lepiej słuchać jego głosu.
Bycie wśród ludzi tańczących przynosi poczucie bezpieczeństwa, akceptacji, radość.
Taniec od wieków wykorzystywany jest jako środek do przekazywania różnorodnych treści.
Pobudzał do walki, wyzwalał siłę i wiarę w jej powodzenie. Był sposobem na
porozumiewanie się z duchami przyrody i przodków. Był też i jest formą kontaktu z
Absolutem, modlitwą, uwielbieniem życia, zachwytem.
Najstarszy na świecie teatr tańca powstał w Indiach. Jego tancerze poprzez
skomplikowane układy figur, ruchy dłoni, głowy, gałek ocznych i rytmiczne uderzenia stóp –
opowiadają historie legendarnych bohaterów. Tańcząc wyrażają różne treści. Taniec jest
opowieścią, w której możemy opowiadać o innych i o nas samych.
Patrząc na tańczących ludzi, doznajemy pozytywnych uczuć. Taniec wyzwala radość,
przynosi spokój, piękno. Tańczący uśmiechają się, pięknieją, twarze obserwatorów
odwzajemniają uśmiech, łagodnieją, pięknieją. Ruth St. Denis – jedna z przedstawicieli
współczesnego tańca amerykańskiego mówiła: „Ciało jest naturalnym instrumentem wyraża
wibrację życia pełną ekstazy, piękna lub odbija negatywne stany, takie jak strach, nienawiść,
uprzedzenia lub fałszywy egotyzm. Taniec jest żyjącą rzeźbą nas samych.”
Komunikując się z drugim człowiekiem jesteśmy przekonani, że informacje, które
odbieramy, docierają do nas jedynie z wypowiadanych przez niego słów. Tymczasem słowa
to jedynie kilka procent informacji, cała reszta to gesty, mimika, tembr głosu, postawa,
kontakt wzrokowy.
Informacje, jakie wysyłamy poprzez sposób poruszania się czy gesty, docierają do
podświadomości obserwatorów o wiele wcześniej niż zwerbalizowane myśli.
Nie ma ludzi, którzy nie potrafiliby tańczyć. To tylko lęk przed opinią i wzrokiem innych,
niewiara w siebie ogranicza nasze piękno, niepowtarzalność. Każdy z nas ma swój jedyny,
wyjątkowy sposób poruszania się, tańczenia.
Spontaniczny taniec może wyzwolić ukryte w nas siły, uwolnić od napięcia, odblokować
zastygłą w ciele energię, przywrócić naturalną harmonię ciała i umysłu, nauczyć nas
akceptacji i zachwytu sobą.
Choreoterapia nie jest terapią w przyjętym tego słowa znaczeniu, jest rozwojem poprzez
taniec i opiera się na twierdzeniu, że nie ma złych doświadczeń, są jedynie bardziej lub mniej
intensywnie.
Każdy z nas nosi w sobie siłę i zdolności rozwiązywania problemów, pod warunkiem, że jest
w łączności z mądrością swojego ciała i własnym światem wewnętrznym.
Choreoterapia połączona z pracą z ciałem ma na celu pobudzenie i wspieranie rozwoju
osobistego, otwieranie dróg, wykorzystanie intuicji w podążaniu tymi drogami. Mówiąc
prościej, ma na celu rozładowanie nagromadzonego podczas dnia codziennego napięcia, ma
na celu doenergetyzowanie, większe poznanie siebie i zachwycenie się sobą w tańcu, a potem
w codzienności. Ta forma zajęć nie zmusza do niczego, każdy uczestnik podąża za sobą, za
swoim ciałem, które odgrywa tu znaczną rolę, Nie musi dostosowywać się do grupy, ponaglać
się, nie musi opowiadać o swoich przeżyciach, to wolność w byciu sobą, a jednocześnie
bezpieczeństwo w byciu z innymi.
Tego typu forma pracy nad sobą, relaksu, kierowana jest do każdego, przeciętnego
człowieka, obciążonego codziennymi problemami, chcącego odnaleźć sens i radość życia.
Z powodzeniem stosowana jest również w lecznictwie, jako jedna z form terapii zaburzeń
psychosomatycznych, lękowych depresyjnych. Połączenie muzyki, tańca, dotyku i głosu daje
możliwość globalnego rozwoju, zwiększa percepcję świata wszystkimi zmysłami. Uczestnicy
nie tylko rozwijają swój potencjał, ale uczą się również wniesienia do grupy własnej
niepowtarzalności, piękna. Uczą się bycia z innymi razem, ale w każdej chwili, jeśli tylko
tego zechcą, mogą być wyłącznie z sobą.
Biografia:
Jan Dorman, „Zabawa dzieci w teatr’
M. Kubiczek, „Kółko teatralne w szkole podstawowej i gimnazjum”
Elżbieta Gałczyńska, „Na szkolnej scenie”
Irena Turska, „Krótki zarys historii tańca i baletu”
Jan Lechoń, „Cudowny świat teatru”